Het groeigeweld van software-as-a-service

Transcriptie

1 Het groeigeweld van software-as-a-service Sptember 2018

2 2 Inhoudsopgave Inleiding 3 3. Uitdagingen voor saas-bedrijven 9 1. Saas verandert de IT-branche 3 4. Financieren van saas-bedrijven Het saas-model: meetbaar en voorspelbaar 6 Colofon 13

3 3 Softwaremakers profiteren van de sterke vraag naar saas Voorspelbaarheid maakt saas tot een krachtig businessmodel Internationale groei belangrijke uitdaging volgens ondernemers Software-as-a-service (saas) is een relatief nieuw businessmodel voor softwarebedrijven, waarbij software als een online abonnementsdienst wordt verkocht. Sinds een paar jaar doet ABN AMRO met succes ervaring op met het financieren van saas-bedrijven. Hoe zien de belangrijkste ontwikkelingen en prestatiegegevens (metrics) in het Nederlandse saas-landschap eruit? We zochten het voor u uit, door middel van interviews en een eigen enquête onder Nederlandse saas-ondernemers. Ook spraken we venture capital partijen die investeren in saas-bedrijven. Ondernemers noemen het managen van internationale groei als een van de belangrijkste uitdagingen. Venture capital partijen zetten in op wereldwijde schaalbaarheid en internationale groei. Ze stellen hoge eisen aan de metrics van een saas-bedrijf. Hoe zien die eisen eruit? En wat zijn de belangrijkste metrics waar de Nederlandse ondernemers hun bedrijf op sturen? 1. Saas verandert de IT-branche Software wereldwijde groeimarkt Met een groei van 11 procent naar USD 391 miljard omzet wereldwijd in 2018 is software de snelst groeiende tak binnen de IT-branche aldus researchbedrijf Gartner. Binnen software wordt de groei gedreven door saas. Gartner voorspelt een groei van de totale wereldmarkt voor saas van USD 59 miljard in 2017 naar bijna USD 100 miljard in 2020, een groei van ruim 19 procent gemiddeld per jaar. Grote spelers Salesforce, opgericht in 1999, is voor veel mensen het meest bekende saas-bedrijf. In korte tijd groeide Salesforce uit tot een softwaregigant met meer dan USD 10 miljard omzet per jaar. Andere wereldspelers zijn bijvoorbeeld Adobe, Microsoft, Oracle, SAP en Workday. Grotere Nederlandse softwarebedrijven die saas leveren zijn onder andere AFAS, Unit4, Exact en het jonge bedrijf Elastic dat dit jaar een beursgang aankondigde. Hoge groei IT in Nederland Volgens de cijfers van het CBS gaat het goed met de IT-branche in Nederland. Naast IT-dienstverleners maken softwarebedrijven onderdeel uit van deze branche. De gezamenlijke omzetgroei komt ruim boven de groei van de economie uit. En is zelfs grofweg twee keer zo hoog als de groei in de hele TMT-sector. Vorig jaar bedroeg de omzetgroei 6,2 procent. ABN AMRO verwacht dat de IT-branche sterk blijft groeien: 6 procent omzetgroei in 2018 en 5 procent in groei in % (j-o-j) Omzetprognose IT-branche * 2019* IT-branche BBP TMT-sector Bron: CBS, *prognose ABN AMRO

4 4 Groei software Nederland Een belangrijke factor achter de groei van de IT-branche is naast een bloeiende economie de opkomst van saas. Waar bedrijven eerst nog huiverig waren om in de cloud te werken, wordt cloud steeds meer het standaardmodel. De export van software neemt ook toe, omdat het makkelijker is om saas internationaal aan de man te brengen. Daarnaast boort saas door zijn overzichtelijke kostenstructuur nieuwe markten aan binnen het midden- en kleinbedrijf. ABN AMRO schat in lijn met de wereldmarkt en eerdere marktcijfers de omzetgroei van de Nederlandse saas markt in 2018 op zo n 20 procent. Het marktaandeel van saas bedraagt binnen software naar schatting 40 procent. Jaap Dekter, Founding Partner, Amsterdam Venture Partners Veel saas-bedrijven groeien hard omdat ze nieuwe oplossingen bieden die nog niet bestaan in de markt. Maar je moet in deze markt ook keihard groeien, anders red je het gewoon niet. Flexibiliteit als nieuwe norm Saas biedt klanten van saas-bedrijven voordelen ten opzichte van het traditionele model waarbij de software bij de klant (on premise) geïnstalleerd wordt en deze een eenmalige licentie en jaarlijks onderhoud betaalt. Belangrijke voordelen van saas voor gebruikers zijn flexibiliteit, betalen voor gebruik en lagere kapitaalsinvesteringen (CAPEX). Verschillen tussen saas en licentie (on premise) saas licentie (on premise) Maandelijkse abonnementskosten (opex) Flexibiliteit, betalen voor gebruik Altijd de meest actuele versie IT-afdeling voert regie over saas Eenmalige investering (capex) plus jaarlijkse onderhoudskosten Minder flexibiliteit, investeringen nodig bij uitbreiding Nieuwe versies moeten geïnstalleerd worden Technisch beheer door IT-afdeling, investeringen in infrastructuur IT-branche verandert De grotere bedrijven binnen de Nederlandse IT-branche zijn meestal IT-dienstverleners. Zij bieden een heel scala van diensten aan, zoals IT-consultancy, onderhoud van netwerken en het bouwen van maatwerksoftware. De opkomst van saas heeft de omzet van maatwerksoftware onder druk gezet. Wel neemt de omzet in IT-consultancy toe: advies over cloudoplossingen is gewild. Softwaremakers Het traditionele on premise licentiemodel staat onder druk. Veel traditionele softwarebedrijven bieden daarom ook saasversies van hun software, maar worstelen nog met deze overstap. saas zal namelijk de licentie-inkomsten in eerste instantie kannibaliseren. Daarnaast vergt het saas-model een andere bedrijfsorganisatie, met meer aandacht voor service en doorlopende softwareontwikkeling. Veel jongere softwarebedrijven zijn gestart als saas-bedrijf. Zij hebben daarom niet of nauwelijks te maken met aanpassingsproblemen. De pure saas-bedrijven leveren een groot scala aan B2Bsoftware, van meer algemene oplossingen (horizontaal) tot nicheproducten voor specifieke sectoren of functies (verticaal). Bas van der Veldt, CEO, AFAS Zakelijke software zal binnen jaar bijna volledig saas zijn. Mijn verwachting is dat het on premise licentiemodel grotendeels gaat verdwijnen, maar niet helemaal: sommige software draait lastig in de cloud.

5 5 Verdwijnt het licentiemodel? De groei van saas gaat voor een deel ten koste van de verkoop van software op basis van licenties. Het marktaandeel van licenties zal de komende jaren gestaag dalen. Toch zal het on premise licentiemodel niet helemaal verdwijnen. Er zal naar verwachting een (niche)markt blijven, vooral in het grootbedrijf. Bijvoorbeeld vanwege de wens om software op eigen, veiliger geachte infrastructuur te laten draaien. Op een gegeven moment zal er een nieuw evenwicht in de markt ontstaan tussen saas en on premise. Softwarebedrijven klein maar schaalbaar Zowel in 2008 als in 2018 hadden 95 procent van de softwarebedrijven minder dan 10 mensen in dienst. In 2018 waren er volgens het CBS 35 softwarebedrijven in Nederland met meer dan 250 werknemers. Hetzelfde aantal als in Softwarebedrijven mogen dan wel relatief klein zijn, ze hebben een schaalbaar businessmodel en kunnen daardoor hard groeien met relatief weinig extra personeelskosten. Johan van Mil, co-founder, Peak Capital Wij kijken sowieso altijd naar saas-bedrijven die een wereldwijde ambitie hebben: hoe groot is die markt en kun je die markt op een schaalbare manier bedienen? Marktoverzicht van saas-spelers in Nederland Ieder kwartaal brengt venture capital partij Peak Capital een uitgebreid overzicht uit van de grootste Nederlandse saas-bedrijven per segment. In de meest recente versie van september 2018 staan ruim 200 bedrijven.

6 6 2. Het saas-model: meetbaar en voorspelbaar De kracht van het saas-model: waar zit hem dat in? Een belangrijk voordeel van saas voor softwarebedrijven zelf is dat hun omzet stabieler is. Het abonnementsmodel maakt dat elke maand of elk jaar weer een bepaalde hoeveelheid omzet nagenoeg verzekerd is. De omzetontwikkeling is dus beter te voorspellen. Voordat we in deel 3 ingaan op de uitdagingen zetten we de belangrijkste kenmerken van het saas-model op een rij. Metrics Binnen de saas-wereld is er een aantal metrics (prestatiegegevens) ontwikkeld, die leidend zijn bij de financiële aansturing van een saas-bedrijf. De belangrijkste zijn de Monthly Recurring Revenue (MRR) of de Annual Recurring Revenu (ARR), de omzet die elke maand of jaar weer terugkomt. Deze informatie is intern belangrijk voor de planning van het budget en is een belangrijke indicatie voor de levensvatbaarheid van het saas-product. Laat de MRR weinig groei zien, dan is dat geen goed teken voor de groeikansen van het softwareproduct. Pieter Welten, Principal, Prime Ventures Die metrics zijn gewoon belangrijk omdat ze zoveel laten zien, bijvoorbeeld schaalbaarheid en product-market-fit. Ze tonen meer dan alleen de financiële kant, je kan goed de gezondheid van je bedrijf ermee meten. Belangrijkste metrics saas-bedrijven Metric Monthly Recurring Revenue (MRR) Customer Aquisition Costs (CAC) Customer Life-Time Value (CLTV) Ratio CLTV/CAC Ratio CAC/MRR Churn (bruto per mnd/jaar) Betekenis Maandelijks terugkerende omzet De totale sales- en marketingkosten per nieuwe klant De totale omzet die een klant oplevert Hoe vaak de acquisitiekosten worden terugverdiend per klant Terugverdientijd van acquisitiekosten per klant in maanden Percentage van de omzet die wegvalt door opzegging Bron: ABN AMRO Churn Een belangrijke metric in de saas-wereld is de churn: het opzeggingspercentage, oftewel hoeveel omzet verloren gaat doordat klanten opzeggen. Het aantal klanten dat een abonnement weer opzegt kan veel zeggen over de kwaliteit van de software en/of de kwaliteit van de dienstverlening. Het is daarom belangrijk te weten wat de oorzaak van churn is. Een hoge churn maakt het bovendien een stuk lastiger om een hoge omzetgroei te bereiken. Als de churn op 20 procent ligt, moet een bedrijf eerst 20 procent nieuwe omzet genereren om dit verlies goed te maken. Daarna begint pas de omzetgroei. Tevredenheid Om churncijfers laag en stabieler te houden, bieden saas-bedrijven soms korting aan bij meerjarige contracten. Maar een hoge klanttevredenheid (ook wel customer success) is nog belangrijker bij het voorkomen van churn. Bij verschillende softwareleveranciers kunnen de verschillen in churnpercentages groot zijn. Ook zijn er verschillen tussen klantsegmenten. Zo liggen churncijfers in het mkb-klantsegment over het algemeen een stuk hoger dan bij grote klanten. Dit komt omdat grote bedrijven met een eigen IT-afdeling vaak beter in staat zijn de behoefte aan saas in te schatten.

7 7 Marketing en sales Voor saas-bedrijven is marketing en sales belangrijk. Om verder op te schalen en om churn te compenseren is het nodig nieuwe klanten te werven. Daarbij is naamsbekendheid belangrijk. Een opvallend voorbeeld is het bedrijf AFAS dat onder andere sponsor is van AFAS Live (de oude Heineken Music Hall) en voetbalclub AZ. Een grotere naamsbekendheid helpt ook om personeel aan te trekken. Dit is een voordeel bij de concurrentie op de arbeidsmarkt die er op dit moment is. Bas van der Veldt, CEO, AFAS Marketing is een heel belangrijke component in deze markt. Wij kiezen voor opvallende relatiemarketing in de entertainment, omdat geen ander softwarebedrijf het zo doet. Van marketing naar omzet Een belangrijke ratio om te beoordelen of de marketinginspanningen efficiënt zijn, is de verhouding tussen de Customer Life-Time Value (de totale omzet die een klant oplevert) en de Customer Acquisition Costs. Dit cijfer geeft weer hoeveel een euro aan marketing- en saleskosten oplevert aan extra euro s omzet. In de markt wordt een ratio van boven de drie als goed gezien. Deze ratio is ook een goede indicator van de schaalbaarheid van het saasproduct. Een hoge ratio is een aanduiding voor investeerders dat de potentiële omzetgroei groot is. Terugverdientijd ABN AMRO heeft tijdens het onderzoek voor dit rapport een korte enquête gehouden onder 45 Saas-ondernemers. Uit de resultaten blijkt dat de CAC/MRR-ratio (de terugverdientijd van acquisitiekosten) als belangrijkste metric wordt gezien. Voor ongeveer een kwart van de ondernemers is dit de meest gebruikte metric. Daarnaast gelden de Churn en de MRR groei als belangrijke statistieken. Enquêtevraag: wat is de belangrijkste metric waar in uw bedrijf op gestuurd wordt? Genoemd in % Ratio CAC/MRR 27% Churn 20% MRR groei 16% Ratio CLTV/CAC 9% Ebitda 9% NPS 7% Anders 13% Bron: ABN AMRO enquête, n=45 Richtlijnen Niet alleen ondernemers gebruiken de saas-metrics bij het beoordelen van de gang van zaken in hun bedrijf. Ook investeerders gebruiken ze. In de onderstaande tabel staan indicaties van wat (Europese) venture capital investeerders verwachten van potentiële investeringskandidaten. Deze cijfers staan niet in steen gebeiteld en kunnen ook verschillen tussen investeerders. De saas-metrics worden in hun samenhang beoordeeld met de pitch van de oprichters. Vaak proberen investeerders ook te beoordelen waar significante verbeteringen mogelijk zijn in achterblijvende metrics.

8 8 Richtlijnen saas-metrics voor venture capital Metric Richtlijn Omzetgroei In % per jaar Min 100% per jaar Churn bruto, per jaar (omzet) Max 5% Ratio CLTV/CAC terugverdienfactor acquisitiekosten Min 3-5 Ratio CAC/MRR terugverdientijd in maanden Max 6-12 mnd Bron: ABN AMRO Up or out Venture capital is een belangrijke vorm van financiering voor snelgroeiende saas-bedrijven. Deze investeerders hanteren hoge eisen bij de beoordeling van potentiële investeringscasussen. Wie niet voldoet aan deze eisen, riskeert nieuwe investeringsrondes mis te lopen. De druk om snel te groeien is voor saas-bedrijven sowieso groot. Groei is ook nodig om te overleven in een sterk concurrerende wereldmarkt. Pieter Welten, Principal, Prime Ventures Nederlandse ondernemers moeten niet onderschatten dat het snel over kan zijn als een grote buitenlandse concurrent de markt op komt. Onze functie is ook om continu te challengen op performance. Ze moeten dan ook snel groeien en schalen om een positie op te bouwen en te kunnen behouden.

9 9 3. Uitdagingen voor saas-bedrijven Met de snelle groei van start-ups en scale-ups in een booming saas-markt, lijkt het alsof deze bedrijven onbezorgd de vruchten plukken van het saas-businessmodel. De saas-metrics geven een zeker gevoel van maakbaarheid. Maar niets is minder waar. Cijfers zeggen niet alles over de uitdagingen van saas-bedrijven. De realiteit is weerbarstiger dan wat op de tekentafel is gepland. Enquêtevraag: wat zijn de belangrijkste drie uitdagingen voor uw bedrijf? Genoemd in % Vinden geschikte software developers 62% Managen internationale groei 49% Vinden geschikte salesmanagers 40% Prijsstelling saas-product 24% Verkrijgen van financiering 20% Churn verlagen 20% Groei in Nederland 16% Bron: ABN AMRO enquête, n=45 Schrijnend tekort Een dooddoener in de IT-wereld anno nu: het belangrijkste obstakel is een tekort aan personeel. Voor kleine software-bedrijven is het probleem extra nijpend. Onbekend maakt onbemind en dus moeten jonge bedrijven meer moeite doen om developers en salesmanagers aan te trekken. Lars van Wieren, Founder, Starred Start-ups moeten weliswaar meer moeite doen om personeel te vinden en concurreren met grote bedrijven als Uber en Booking.com. Maar we profiteren ook van de aantrekkingskracht van Amsterdam als een van de leidende tech hubs in Europa. Eigendom Om hooggekwalificeerd personeel aan zich te binden, bieden saas-bedrijven regelmatig een aandelenbelang in het bedrijf aan. Enerzijds is dit een goede manier om talent langdurig aan zich te binden. Anderzijds brengt het ook risico s met zich mee. Venture capitalists letten bij hun investeringsselectie op het aandeel van de bedrijfsoprichters. Omdat dit aandeel bij elke financieringsronde opnieuw daalt, bestaat het risico dat de betrokkenheid van de oprichters teveel afneemt. Een aandeel onder de 50 procent kan in de ogen van investeerders duiden op een te lage betrokkenheid. Nederlandse metrics ABN AMRO heeft in haar enquête saas-ondernemers gevraagd naar hun huidige metrics. Deze zijn uitgesplitst weergegeven naar omzetgrootte van de ondervraagde bedrijven. Wat meteen opvalt is dat het met de ratio s LTV/ CAC en CAC/MRR wel goed zit althans naar de richtlijnen van venture capital. De terugverdientijd ligt tussen de 6 en 11 maanden. De terugverdienfactor ligt zelfs ruim hoger dan de genoemde richtlijn van een factor 5. De bruto churn is lager bij bedrijven met een hogere omzet.

10 10 Metrics Nederlandse saas-bedrijven Omzet op jaarbasis Omzetgroei 2017 (in%) Churn (bruto per jaar in %) Ratio LTV/CAC (terugverdienfactor) Ratio CAC/MRR (terugverdientijd) Tot 1 miljoen 112% 16% 5 6 Van 1 tot 10 mln 59% 12% 8 11 Groter dan 10 mln 50% 6% 7 9 Bron: ABN AMRO enquête, n=45 Momentopname De omzetgroei laat in de enquête een grote spreiding zien. De cijfers in de tabel zijn dan ook een gemiddelde van een grote diversiteit aan bedrijven. Elk daarvan zit in een andere fase van ontwikkeling. Sommigen werken nog aan de verbetering van hun product-market-fit. Andere komen bij het opschalen van het saas-product er achter dat er een extra ontwikkelingsslag nodig is (dit heet ook wel technical debt). De omzet laat in dit soort periodes mogelijk een gematigde groei zien. Een aantal partijen gaven aan dat omzetgroei over het voorafgaande jaar oude informatie is als je hebt over start-ups, en dat jaar op jaar kwartaalgroei een beter inzicht geeft. Omzetgroei is bij start-ups duidelijk een momentopname. Lars van Wieren, Founder, Starred Bij saas speelt vaak dat je niet verliest van de concurrenten, maar van de prioriteiten bij een potentiële klant. Veel saas-oplossingen zijn belangrijk, maar niet urgent, dus worden beslissingen vaak een kwartaal doorgeschoven. Het is lastig om urgentie in deals te krijgen. Churn verlagen Van de ondernemers ziet 20 procent het verlagen van de churn een van de belangrijkste drie uitdaging voor hun bedrijf. Aandacht voor het verlagen van het weglooppercentage is typisch iets wat later aan bod komt in het groeiproces. Eerst maar eens nieuwe klanten binnenhalen en de omzet verhogen. Wel is in de tabel duidelijk te zien dat naarmate de omzet groeit, het churncijfer naar beneden gaat. Ondernemers krijgen blijkbaar al dan niet onder invloed van een investeerder meer aandacht voor weglopende klanten als het opschalen op gang is. Dit is logisch omdat een sterke focus op het verwerven van nieuwe klanten alleen zin heeft als zowel het product als de dienstverlening op orde is. Opschalen Het Nederlandse ecosysteem voor start-ups is de afgelopen jaren sterker geworden. Toch bestaat er nog een groot tekort aan ondernemers die ervaring hebben in het internationaal opschalen van een saas-businessmodel. Het in goede banen leiden van de snelle groei van start-up naar scale-up en uiteindelijk naar een volwassen bedrijf, vereist verschillende soorten leiderschap. In Silicon Valley is hiervoor voldoende talent te vinden, veel oprichters hebben meerdere start-ups achter hun naam staan.

11 11 Johan van Mil, co-founder, Peak Capital Positief is dat Nederlandse saas-bedrijven van nature erg internationaal georiënteerd zijn. Negatief is dat het vaak wel echt op z n Nederlands gaat: een stagiair een rollout plan laten maken en het er even bij doen. Horizontaal versus verticaal Wat dat betreft is er een belangrijk verschil tussen horizontal saas (een totaaloplossing voor meerdere bedrijfsfuncties) en vertical saas (oplossing voor een specifiek probleem of klantengroep). Bij horizontal saas gaat het vaak om kritische bedrijfsfuncties en is begeleiding bij de implementatie cruciaal. Dit laatste aspect is lastiger internationaal uit te breiden. Een vertical saas-oplossing is makkelijker (internationaal) op te schalen omdat een online helpdesk meestal voldoende is voor implementatie en dienstverlening. Consolidatie Voor de komende 5-10 jaar ziet ABN AMRO een verdere expansie van de wereldwijde saas-markt. Voor Nederlandse saas-bedrijven ligt er een globale markt open voor hun saas-diensten. Wereldwijd komt er consolidatie in de saasmarkt op gang. Recent kondigde Adobe aan saas-bedrijf Marketo te willen overnemen voor USD 4,75 miljard. Eerder dit jaar werd Adaptive Insights overgenomen door Workday voor USD 1,55 miljard en nam SAP voor USD 2,4 miljard Callidus Cloud over. Een opvallende koop in het aangrenzende paas-segment (platform-as-a-service) betrof begin augustus 2018 het Nederlandse softwarebedrijf Mendix voor 628 miljoen, door de Duitse multinational Siemens. In 2016 had Mendix een omzet van 29 miljoen, een groei van ruim 30 procent ten opzichte van 2015.

12 12 4. Financieren van saas-bedrijven Het is duidelijk dat de adoptie van het saas-businessmodel in de softwarebranche grote veranderingen met zich mee brengt. Veranderingen die ook gevolgen hebben voor de kredietanalyse van een bank. ABN AMRO heeft een nieuwe financieringspropositie voor snelgroeiende saas-bedrijven ontwikkeld. Deze financieringspropositie combineert kennis van de specifieke kenmerken van saas-bedrijven met de standaard bedrijfsanalyse bij het verstrekken van een krediet. Verrassende conclusies Een bedrijf dat op het eerste oog niet financierbaar is vanwege een negatief bedrijfsresultaat kan een groeiparel blijken te zijn die juist wel te financieren is. Begrip van het saas businessmodel, de verschillende bijbehorende metrics en flexibiliteit bij de onderneming in kosten voor ontwikkeling en groei zijn daarbij cruciaal. Het is bijvoorbeeld belangrijk te begrijpen dat een saas bedrijf kosten maakt om een nieuwe klant binnen te halen. En dat het terugverdienen van deze kosten een tijdje duurt. Een negatief bedrijfsresultaat kan dus het resultaat zijn van succesvolle acquisitie van nieuwe klanten. Rente en aflossing Als bekend is hoe lang een klant gemiddeld blijft dan is het mogelijk een betrouwbare voorspelling maken van de omzetgroei voor de komende jaren. De omzet van een nieuwe klant komt namelijk verspreid over een langere periode binnen. Vaak per maand of per jaar in de vorm van een abonnement. Voorspelbaarheid van inkomsten geeft een bank meer vertrouwen dat een bedrijf de aflossingen en rente van een krediet kan betalen. 17% Enquêtevraag: hoe factureert uw bedrijf? 7% 13% 33% Vooraf betaling per jaar Vooraf betaling per maand Vooraf betaling per kwartaal Achteraf betaling per maand Combinatie 30% Bron: ABN AMRO enquête, n=45 Innovatief Borgstellingskrediet Ook wordt bekeken of het mogelijk is een innovatief borgstellingskrediet te verstrekken. De overheid biedt via deze regeling extra steun aan technologisch innoverende bedrijven met een Speur & Ontwikkelingswerk (S&O) verklaring. Zo n krediet beperkt het risico voor een bank omdat de overheid voor 60 procent garant staat. Vanaf jaar 3 moet het bedrijf beginnen met terugbetalen. Het maximum van het BMKB-krediet is tijdelijk verhoogd van 1 naar 1,5 miljoen tot en met 31 december Voordelen voor saas-bedrijven Een banklening is relatief goedkoop in vergelijking met andere vormen van kapitaal. Ook kan een bedrijf door een banklening langer zelfstandig groeien en rustiger toewerken naar een volgende investeringsronde. Voor bestaande aandeelhouders is dit interessant omdat mogelijk pas later verwatering van het aandelenbelang plaatsvindt.

13 13 Colofon Commercieel contact Steven Peters Sector Banker Technologie, Media & Telecom Auteurs Hans Arendshorst Arendshorst Research en Tekst Steven Peters ABN AMRO Interviews AFAS, Bas van der Veldt Amsterdam Venture Partners, Jaap Dekter Peak Capital, Johan van Mil Prime Ventures, Pieter Welten Starred, Lars van Wieren Lay-out Kollerie Reklame-advies & Promoties (Amsterdam) Fotoverantwoording Shutterstock Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. ABN AMRO, september 2018 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO Bank. Teksten zijn afgesloten op 17 september 2018.

14 abnamro.nl