Theorie en Empirisch Onderzoek. Werkcollege 2.1: Norris & Inglehart 9 februari 2015

Transcriptie

1 Theorie en Empirisch Onderzoek Werkcollege 2.1: Norris & Inglehart 9 februari 2015

2 Inglehart Amerikaanse politicoloog / socioloog Uitvinder van de post-materialisme schaal: Inspraak, democratisering Vrijheid van meningsuiting Versus: Law and order Fighting rising prices The Silent Revolution in Europe : Mensen hechten waarden dingen die ze niet hebben (schaars voor hen zijn) [schaarstehypothese] Waardenprioriteiten worden gevormd in adolescentie en blijven daarna stabiel [socialisatiehypothese] Na-oorlogse generaties (cohorten) zijn opgegroeid in zeer langdurige periode van stabiele economische groei en vrede. Opkomst van post-materialistische generaties 2

3 Inglehart Inglehart heeft zeer veelvuldig en cross-nationaal empirisch onderzoek gedaan naar zijn theorie. Met name via de World Value Study, waarin hij in meer dan 60 landen sinds ca 1970 periodiek onderzoek doet naar politieke waarden. Ook veel invloed in: European Value Study, Eurobaromater en ISSP [International Social Survey Programma]. Over al deze gegevens publiceert hij met medewerkers regelmatig boeken en artikelen. Het artikel van Norris & Inglehart is een aftreksel van een van zijn recentste boeken, The Sacred and the Secular (2004). 3

4 De te verklaren empirische patronen Secularisatie is een oud thema in de sociologie, met name ingezet door reuzen Weber en Durkheim Durkheim: de mens vormt de goden naar zijn beeld. Religie is een collectieve voorstelling die de wereld een interpretatie verleent en met name de structuur van de samenleving verbeeldt. Weber: rationalisering van de wereld leidt ook tot rationalisering van het wereldbeeld; modernere religies hebben een steeds onpersoonlijker en afstanderlijker godsbeeld (met name protestantisme) en werpt de mens terug op zijn eigen verantwoordelijkheid in morele zaken. 4

5 Empirische patronen Ontkerkelijking en secularisatie zijn geleidelijk aan optredende processen in de westerse (christelijke) wereld. Inglehart laat zien dat deze ontwikkelingen het hardst gaan in Noord-West Europe, waar ook het post-materialisme hoogtij kent. Amerika neemt een uitzonderlijke plaats in: er is hier nauwelijks een tendens tot secularisering en het niveau van religiositeit is hoog. Dat is opmerkelijk voor een vooral protestante natie. 5

6 Concurrenten Norris & Inglehart confronteren de secularisatiethese met diverse concurrerende opvattingen / sociologen: Er is weinig teruggang van traditionele religie (m.n. Andrew Greeley, bekende US priester / socioloog / publicist en roman-auteur) Religie verplaatst zich naar nieuwe religies / new age religies (Peter Berger) Markttheorie van religie (Rodney Stark): verschillen in religieuze participatie moeten verklaard worden uit verschillen in aanbod / marketing. 6

7 Markttheorie van religie In markttheorie zoek je de verklaring niet aan de vraagkant (dat is een kwestie van smaak), maar in het functioneren van de aanbodkant : de activiteiten van religieuze organisaties. Competition makes good business. Onder invloed van concurrentie doen religieuze organisaties meer hun best hun gedachtengoed aan de man te brengen. Dit zou verklaren waarom juist in de VS intensieve religieuze participatie is. Meestal wordt daarmee gedoeld op locale concurrentie: elkaar bestrijdende protestante sekten. Stark heeft onder mee de opkomst van de Mormonen (sinds 1830, nu miljoenen aanhangers) geanalyseerd en het achterliggende economische model toegepast op de groei van christerdom en islam. (De opkomst van de Mormonen is vanaf dag 1 te volgen in de dagbladpers, voor christendom en islam is het moeilijker onafhankelijke bronnen te vinden.) 7

8 De onderzoeksopzet Voor empirisch bewijsmateriaal doen Norris & Inglehart een beroep op secundaire survey-data, overigens in grote mate door Inglehart zelf verzameld. Daarmee kunnen ze op basis van verschillden indicatoren van religiositeit zowel historische trends (sinds 1947) als crossnationale verschillen in religiositeit volgen. Daarna verbinden ze de cross-nationale verschillen met indicatoren van religieuze diversiteit (om de markttheorie te toetsen) en economische ontwikkeling (om secularisatie direct te toetsen). 8

9 De resultaten Tabel 1 & 2: Lange termijn trends in religiositeit: allemaal omlaag, trends zijn het sterkst in NW Europe (w.o. Nederland). Figuur 6: laat zien dat religiositeit NIET samenhangt met religieuze diversiteit. Figuur 7: Laat zien dat (daling van) religiositeit WEL samenhangt met inkomensongelijkheid: in ongelijkere landen in mee religiositeit. Figuur 8-9: laten zien dat religiositeit ook op individueel niveau daalt met hoger inkomen. Tabel 3: religiositeit hangt niet (significant) samen met diverse indicatoren van religieuze diversiteit; wel significante samenhang met inkomensongelijkheid. 9

10 Sterke punten Sterke database, met name de tabel over langjarige trends in religiositeit. Er worden diverse indicatoren van religiositeit en van religieuze diversiteit gebruikt. Theorieënconcurrentie: er wordt meer dan een verklaring onderzocht de verklaringen worden vergeleken. 10

11 Zwakke punten Waarom heeft Figuur 6 zoveel meer eenheden dan Figuur 7? Dit is raar, omdat inkomensongelijkheid over elk land te vinden zou moeten zijn. De redenering achter Figuur 7 is een merkwaardige bocht: het idee is dat in landen met veel ongelijkheid de arme mensen religieus blijven en de rijken ontkerkelijken (vgl. Figuur 8-9). Maar was dat eigenlijk wel de redenering achter de secularisatiethese? Ging het daar niet om de stand van de technologische ontwikkeling? 11

12 Wat heb ik hieraan voor mijn thesis? Een mooi thesisproject zou zijn een stuk van de analyse over te doen en uit te breiden. Er zijn sinds 2000 een rijke hoeveelheid gegevens over religiositeit in landen ter beschikking gekomen. Belangrijke nieuwe bronnen zijn European Value Study 2008, en de ISSP 2012 (Religion IV), maar er zijn nog wel meer comparatieve bronnen. Je kunt met deze data zowel landen als tijdstippen vergelijken, op basis van diverse indicatoren van religiositeit. 12

13 Westers? Generalisatie? Een veel gemaakte opmerking is of de theorieën van Norris & Inglehart wel buiten westerse (christelijke) contexten generaliseerbaar zijn? Verwant: treden secularisatie processen ook op onder nietchristeren in christelijke / westerse landen? Antwoord: Goed punten, maar het is een beetje flauw om iemand wiens verdienste het is om een enorme hoeveelheid gegevens over religies in verschillende landen bijeen gebracht te hebben, te verwijten dat hij niet meer heeft gedaan. Surveydata in niet-christelijke landen zijn moeilijk beschikbaar. Dit geldt met name voor Islam landen. Uitzondering: Turkije, dat deelneemt aan zowel EVS, ISSP als ESS. 13

14 Herfindahl-index Voor de meting van religieuze diversiteit wordt gebruik gemaakt van de herfindahl-index. Hoewel veelal toegepast in economische concurrentiemodellen, is het een algemeen toepasbare maat voor spreiding in een nominale variabele. Daar kun je met de standaarddeviatie niet terecht. De uitleg en berekening staan bij Norris & Inglehart, voetnoot 38. De index neemt toe (A) naarmate er meer categorieën zijn, (B) de spreiding over deze categorieën gelijkmatiger is. Zie verder practicum van woensdag. 14