Hoe gelukkig ben je? Opdracht 1

Transcriptie

1 Hoe gelukkig ben je? Geluk is een veranderlijk iets. Het ene moment kun je jezelf diep gelukkig voelen, maar het andere moment lijkt het leven soms maar een zware last. Toch is voor geluk ook een soort gemiddeld cijfer te geven. In deze opdracht ga je nadenken over wat mensen gelukkig maakt, wat welvaart hier mee te maken heeft en wat voor invloed geluk heeft op de ontwikkeling van een land. Bij deze opdracht hoort een film over Kuruchbek, een jongen in Kirgizië, een land in Centraal Azië. Opdracht 1 a) Het symbool voor geluk is in Nederland onder andere het klavertje vier. Elk blad heeft in het onderstaande figuur een betekenis gekregen. Je kunt je gelukkig voelen door spullen of mensen, maar het kan ook met andere gevoelens te maken hebben of met nog andere zaken. Schrijf in ieder klaverblad in bron 1 voor jezelf zoveel mogelijk dingen op waarvan jij denkt dat je gelukkig wordt. Bron 1: Jouw geluksklaver 1

2 b) Welke vijf begrippen uit vraag a) zijn voor jou het belangrijkste? Noteer deze in de onderstaande tabel (bron 2) en plaats ze in een volgorde van belangrijk naar minst belangrijk. Bron 2: Elementen die bepalen hoe gelukkig je bent c) Vergelijk nu je lijstje uit vraag b) met het lijstje van iemand anders uit de klas. Vraag elkaar waarom je het zo hebt ingevuld. Zijn er belangrijke overeenkomsten en verschillen? Hoe verklaar je deze overeenkomsten en verschillen? d) Als je jouw geluk een cijfer van 1 tot 4 zou moeten geven (1 = zeer gelukkig en 4 = helemaal niet gelukkig) welk cijfer zou je opschrijven? Opdracht 2 a) Bekijk de film over Kuruchbek uit Kirgizië op de website van de Atlas of European Values. Schrijf tijdens het bekijken van de film zoveel mogelijk dingen op, die het geluk van Kuruchbek beïnvloeden. b) Probeer nu, zoals je in opdracht 1b hebt gedaan, ook voor Kuruchbek te bepalen welke dingen het belangrijkst zijn voor zijn gelukkigheid. Vul ze in de tabel (bron 3) op de volgende bladzijde in van meest belangrijk naar minst belangrijk. 2

3 Bron 3: Elementen die bepalen hoe gelukkig Kuruchbek is c) Vergelijk nu het lijstje dat je voor jezelf hebt ingevuld (bron 2) met het lijstje dat je voor Kuruchbek hebt ingevuld (bron 3). Zijn er verschillen of overeenkomsten? Kun je bedenken waar die vandaan komen? d) Bespreek je antwoord op de vorige vraag met iemand anders uit je klas. e) Als je Kuruchbek s geluk een cijfer van 1 tot 4 zou moeten geven (1 = zeer gelukkig en 4 = helemaal niet gelukkig) welk cijfer zou je opschrijven? Licht je antwoord toe. Opdracht 3 a) Hoe gelukkig voelt de gemiddelde Nederlander zich? En hoe gelukkig is de gemiddelde Kirgiziër? Plaats in de staafgrafiek in bron 4 een stip bij het cijfer waarvan jij vermoedt dat het bij de gemiddelde Kirgiziër of de gemiddelde Nederlander behoort. 3

4 Bron 4: Staafgrafiek voor geluksbeleving in Kirgizië en Nederland (1 = zeer gelukkig; 4 = helemaal niet gelukkig) b) Bekijk de kaart in bron. Kleur in de staafgrafiek van bron 4 in hoe hoog Kirgizië en Nederland scoren wat betreft de vraag hoe gelukkig bent u. Komen deze resultaten overeen met je verwachting? Licht je antwoord toe. c) Hoeveel verschilt het cijfer dat jij jezelf hebt gegeven in opdracht 1c met het gemiddelde cijfer van jouw land? Kun je hier een verklaring voor bedenken? d) In hoeverre verschilt het cijfer dat je voor Kuruchbek hebt ingevuld in opdracht 2e met het gemiddelde cijfer van zijn land? Waarom heb je Kuruchbek een hoger of lager gelukscijfer gegeven dan de gemiddelde Kirgiziër? 4

5 Bron : Wereldkaart over de vraag hoe gelukkig bent u? Opdracht 4 Lees de teksten in bron 6 en 7. Vergelijk vervolgens de gegevens van de kaart in bron met de kaart in bron 8. a) Heeft de welvaart van een land veel te maken met hoe gelukkig mensen zich voelen? Licht je antwoord toe met behulp van gegevens uit bron tot en met 8.

6 b) Wat zou Kuruchbek belangrijker vinden voor de ontwikkeling van zijn land: geluk of materiële welvaart? Bespreek je antwoord met klasgenoten. Noteer hieronder je eigen argumenten en de argumenten van je klasgenoten. Bron 6: Materiële welvaart Alle bezittingen van mensen in een land noemen we ook wel de materiële welvaart. Er zijn grote verschillen wat betreft de materiële welvaart in de wereld. Maar het is lastig om te zeggen wanneer iemand arm is. Armoede wordt wereldwijd namelijk op verschillende manieren gemeten. De Verenigde Naties (VN) maakt bijvoorbeeld onderscheid tussen armoede en extreme armoede. Mensen die minder dan twee dollar per dag verdienen zijn arm. Mensen met minder dan één dollar per dag zijn extreem arm. Dit laatste noemen we ook wel absolute armoede. Daar staat tegenover dat er volop arme mensen zijn die veel meer verdienen dan één of twee dollar per dag. Deze groepen mensen vind je ook in Nederland. Je kunt denken aan bijstandsmoeders, ouderen met niet meer dan een AOW of vluchtelingen. Het leven in Nederland is voor deze mensen simpelweg te duur. De VN spreekt in dit geval van relatieve armoede: de mensen zijn niet zo arm dat ze doodgaan van de honger, maar hebben te weinig geld om mee te doen in de samenleving. Bron 7: Wanneer ben je ontwikkeld? Wanneer we willen vaststellen of iemand rijk of arm is, hebben we het vaak over ontwikkeling. We spreken bij rijke landen van een hoge ontwikkeling en bij arme landen van een lage ontwikkeling. Maar dat is eigenlijk veel te simpel. Je kunt niet zomaar stellen dat je bij een laag inkomen ook laag ontwikkeld bent. De Indiër Armartya Sen introduceerde daarom een compleet andere opvatting. Je kunt volgens hem pas spreken van een lage ontwikkeling op het moment dat iemand onvoldoende grip op zijn eigen leven heeft. Hebben mensen in een land er bijvoorbeeld voor gekozen om in armoede te leven? Of zijn ze door andere omstandigheden in die situatie terecht gekomen? Dit hangt niet alleen samen met inkomen, maar ook met zaken als gezondheid en scholing. 6

7 Bron 8: Gemiddeld inkomen in de wereld (US dollars, 2007) Bron: geraadpleegd d.d

8 Docenteninformatie Deze opdracht richt zich op het nadenken en beredeneren in hoeverre materiële welvaart noodzakelijk is voor de geluksbeleving van mensen en de ontwikkeling in Kirgizië en Nederland. Om dit te bereiken zal de leerling zelf veel redeneren, wordt er gewerkt met een film, kaarten en overleg tussen leerlingen. De opdracht kan eventueel worden afgesloten met een discussie. In principe kunnen leerlingen deze opdracht achter een computer maken. Het is echter ook mogelijk om de film klassikaal te vertonen en de bijgevoegde kaarten voor de leerlingen uit te printen. Deze opdracht is geschikt voor klas 1 en 2 Havo/VWO. U kunt ervoor kiezen om afhankelijk van niveau meer of minder begeleiding te bieden. De duur van deze opdracht is maximaal twee lesuren. Doelen De leerling kan beschrijven welke factoren (materieel en immaterieel) van invloed zijn op geluk. De leerling kan aan de hand van enkele factoren zijn eigen geluksbeleving beschrijven. De leerling kan aan de hand van enkele factoren zijn eigen geluksbeleving vergelijken met Kuruchbek uit Kirgizië. De leerling kan overeenkomsten en verschillen tussen de geluksbeleving van hemzelf en Kuruchbek verklaren. De leerling kan overeenkomsten en verschillen tussen hemzelf en Kuruchbek vergelijken met de gemiddelde geluksbeleving van mensen in Kirgizië en Nederland (en andere landen). De leerling kan op basis van een vergelijking tussen landen wat betreft geluksbeleving beschrijven in hoeverre dit samenhangt met materiële welvaart. De leerling kan een beargumenteerde keuze maken wat volgens hem het meest van invloed is op de ontwikkeling van een land: materiële welvaart of geluk. Achtergrond Opdracht 1 Dit is een opdracht om de leerling te activeren. De leerling denkt na over zijn of haar eigen geluksbeleving, en welke factoren hier van invloed op zijn. a) Om de leerling te sturen in verschillende dimensies te denken is dit onderverdeeld in categorieën. b) Om de leerling te laten bepalen wat het zwaarst weegt moeten zij een top formuleren. Deze wordt later gebruikt om eigen geluksbeleving te vergelijken met die van Kuruchbek, de jongen uit Kirgizië. c) Dit cijfer is gebaseerd op de maatstaf van de AoEV (Atlas of European Values), en dit cijfer zullen ze later gebruiken om hun eigen geluk te vergelijken met de gemiddelde geluksbeleving van hun land. Opdracht 2 Deze opdracht hoort bij de film over Kuruchbek uit Kirgizië. Deze opdracht richt zich op het inschatten van factoren die van invloed zijn op het geluk van iemand in Kirgizië (Kuruchbek), en het beredeneren van verschillen tussen deze, en eigen geluksbeleving. a) Tijdens het kijken van de film moeten leerlingen opschrijven welke aspecten van invloed zijn op de geluksbeleving van Kuruchbek. De leraar kan de leerlingen er ook op wijzen dat ze deze dingen niet alleen kunnen opmaken uit wat Kuruchbek zegt, maar ook wat er te zien is van Kirgizië. De docent wordt aangeraden de film eerst te bekijken om zelf te zien wat er allemaal uit op te maken valt. 8

9 Opmerking: Kuruchbek spreekt veel over dat hij geld nodig heeft, maar ergens zegt hij dat geld maar geld is. Dit is een interessant gegeven om de leerlingen op te wijzen. b) De leerlingen maken nu een top voor Kuruchbek. Dit zodat de leerlingen nadenken over wat zwaarder weegt voor iemand in totaal andere omstandigheden, en dit bij C gaan vergelijken met zichzelf. d) Leerlingen bespreken welke verschillen ze hebben gevonden tussen zichzelf en Kuruchbek. Het is goed voor leerlingen om dit met elkaar te bespreken omdat ze op deze manier verschillende ideeën hierover kunnen uitwisselen. e) Wederom geven de leerlingen een cijfer om later te koppelen aan de gemiddelde geluksbeleving van het land. Opdracht 3 In deze opdracht zal de leerling kijken naar geluksbeleving op een grotere schaal, met behulp van het onderzoek van de AoEV. In deze opdracht zal de leerling zijn of haar verwachting uiten over de gemiddelde geluksbeleving van de Nederlanders en de Kirgiziërs. Deze verwachting zullen ze gaan toetsen aan de werkelijke meting in opdracht b), en vervolgens zullen ze beredeneren waarom ze die verwachting hadden. hierdoor kunnen vooroordelen worden verbroken. Om de leerling duidelijk te maken dat een gemiddelde wel eens waar een grove afspiegeling is, maar wanneer men meteen individu te maken heeft, er iets heel anders kan gelden, zullen ze hun eigen gelukscijfer en dat van Kuruchbek vergelijken met het land, en beredeneren waar dit verschil vandaan komt. Opdracht 4 Deze opdracht draait om het vergelijken van de welvaart van beide landen met de geluksbeleving van beide landen. Leerlingen zullen erachter komen dat het verschil in welvaart veel groter is dan het verschil in geluksbeleving. Leerlingen zullen moeten beredeneren welke invloed de materiële welvaart heeft op de geluksbeleving. Hierbij kan de docent wijzen op de film. Aan de hand van de bronnen maken leerlingen een beargumenteerde keuze wat Kuruchbek belangrijker vindt voor de ontwikkeling van Kirgizië: geluk of materiële welvaart. De docent kan tenslotte de klas verdelen in 2 groepen, degene die voor geluk hebben gekozen en degene die voor materiële welvaart hebben gekozen, en hier een klassendiscussie over houden. Antwoordsuggesties Opdracht 1 a) Eigen antwoord. Mogelijke antwoorden zijn: Spullen: spelcomputer, een scooter Mensen: lieve familie, goede vrienden Gevoel: vrijheid, liefde Anders: op vakantie gaan, iets presteren b) Eigen antwoord. Twee mogelijke lijstjes kunnen zijn: 9

10 1 Lieve ouders. 2 op vakantie gaan. 3 een wedstrijd winnen 4 schooldiploma halen een nieuwe fiets 1 vrijheid 2 in een mooi huis wonen 3 paardrijden 4 muziek maken goede vrienden c) Eigen antwoord. Er kunnen verschillen bestaan tussen de waarde die leerlingen hechten aan aspecten uit verschillende categorieën. Mogelijke antwoorden kunnen zijn: - Leerling A heeft op nummer 1 op vakantie gaan staan, terwijl leerling B daar goede vrienden heeft staan. Mogelijk gaat leerling A niet zo vaak op vakantie, of heeft deze daar op het moment veel zin in. - Leerling C heeft op nummer 1 een nieuwe fiets staan, terwijl leerling D daar de voetbalwedstrijd winnen heeft staan. Mogelijk is leerling C aan het sparen voor die nieuwe fiets. d) Eigen antwoord. Mogelijk is 2.3 of 1.8. Opdracht 2 a) Mogelijke antwoorden zijn: Studeren, Huis af bouwen, meer geld verdienen, door de bergen wandelen, aardige mensen om zich heen hebben, een lieve moeder en zus hebben, gezond zijn, geloof in God. b) Eigen antwoord. Mogelijke antwoorden zijn: 10

11 1 Studeren 2 gezondheid 3 Zijn huis afmaken 4 Meer geld verdienen Door de bergen wandelen. 1 Meer geld verdienen 2 Zijn huis afmaken 3 Studeren. 4 Geloof in God Een lieve moeder en zus hebben. c) Verschillen zullen voornamelijk zitten in aspecten als studeren, meer geld verdienen en het huis afmaken. Mogelijk zullen leerlingen constateren dat ze deze dingen niet (zo hoog) op hun lijstje hebben staan omdat ze deze aspecten al hebben of voor lief nemen. Andere aspecten als door de bergen (natuur) wandelen of lieve familie hebben kunnen wellicht overeen komen. e) Eigen inschatting. Het zal waarschijnlijk lager worden geschat als hun eigen gelukscijfer. Antwoord kan zijn: 3. of 2.9 Opdracht 3 a) Verwachting van de leerlingen zelf. Hieronder staan 2 mogelijke invullingen. 11

12 b) Nederland: gemiddelde ergens tussen de 1.67 en Leerlingen vullen 1.8 in. Kirgizië: gemiddelde ergens tussen 1.91 en Leerlingen vullen 2.1 in. Mogelijke verklaringen van verwachtingen zijn: Leerling verwachtte: Kirgizië is een stuk minder gelukkig, doordat het een armer land is. Verklaring kan zijn: Geld maakt niet zo n groot verschil, wanneer de mensen goed met elkaar omgaan. c) Eigen antwoord. Mogelijke antwoorden zijn: - leerling staan boven het gemiddelde. Verklaring: Heeft leuk werk, waar de gemiddelde Nederlander dat van zijn werk niet vindt. - leerling staat onder het gemiddelde. Verklaring: Heeft het erg druk op school, waar de gemiddelde Nederland niet zo n grote werkdruk ervaart. d) Eigen antwoord. Mogelijke antwoorden zijn: - De leerling had Kuruchbek onder het gemiddelde van zijn land gezet omdat hij nog niet kan studeren, gemiddelde Kirgiziër kan dit misschien wel. - De leerling had Kuruchbek boven het gemiddelde van zijn land gezet omdat hij gezond is en wilskracht heeft. Dit maakt hem positiever dan het gemiddelde. Opdracht 4 a) Nee, materiële welvaart en geluk hebben niet perse iets met elkaar te maken. De tekst in bron 6 maakt al duidelijk dat het eigenlijk moeilijk is om te zeggen wanneer iemand arm is (verschil absolute en relatieve armoede). Je zou kunnen zeggen dat geluk meer samenhangt met ontwikkeling, zoals Amartya Sen dat heeft beschreven (zie bron 7). Als je vervolgens de kaarten in bron en 8 met elkaar vergelijkt, dan zie je ook dat er teveel uitzonderingen op de regel zijn om te kunnen stellen dat arme landen ongelukkiger zijn. Kijk bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten, Australië en Rusland: deze landen hebben een gemiddeld tot hoog inkomen, maar de mensen voelen zich er minder gelukkig dan in andere landen in de wereld. En in een zeer arm land als Nigeria geven mensen aan zich juist erg gelukkig te voelen!? b) Individueel antwoord. Aan de ene kant zou de leerling kunnen kiezen voor materiele welvaart, omdat Kuruchbek aangeeft dat hij vindt dat de overheid de economie moet stimuleren, en hij een belangrijk doel stelt in het afmaken van zijn huis. De leerling zou dit kunnen kiezen met het oog op een materiële basis die nodig is voor verdere ontwikkeling. Aan de andere kant zou de leerling voor geluk kunnen kiezen, omdat Kuruchbek aangeeft dat het belangrijk is dat de kinderen naar school kunnen in plaats van op straat werken, en zo een goede opleiding genieten. Hij stelt verder dat geld maar geld is en dat hij familiebanden belangrijker vindt. De leerling zou dit kunnen kiezen met het oog op dat een gelukkigere samenleving ontwikkeling bevorderd. 12