Straatkenmerken die ouderen uitnodigen tot wandelen en fietsen.

Transcriptie

1 Straatkenmerken die ouderen uitnodigen tot wandelen en fietsen. Congres Publieke Ruimte /03/2018 dr. Jelle Van Cauwenberg, Prof. dr. Benedicte Deforche Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde, UGent

2 Onze samenleving vergrijst (United Nations, 2015)

3 Onze samenleving vergrijst (United Nations, 2015)

4 Onze samenleving vergrijst (United Nations, 2015)

5 Het risico op chronische aandoeningen stijgt met de leeftijd. 45% heeft een chronische ziekte 2015 Hoge cholesterol: 41% 32% 65+ Diabetes: 14% 13% Hoge bloeddruk: 41% 36% (Health Interview Survey, Belgium, 2013)

6 Gelukkig bestaat er een wondermedicijn! Een medicijn dat beschermt tegen: Hart- en vaatziekten, beroerte, hoge bloeddruk, diabetes type 2, oesteoporose, obesitas, darmkanker, borstkanker, cognitieve problemen, depressie

7 Het is regelmatige lichaamsbeweging!

8 (Health Interview Survey, Belgium, 2013) % van de Vlaamse ouderen beweegt onvoldoende. % dat voldoende beweegt. Mannen Vrouwen Age

9 Zich te voet of met de fiets verplaatsen is een ideale vorm van dagelijkse beweging.

10 Elektrisch fietsen is ook een goede vorm van lichaamsbeweging. Bij Vlaamse ouderen gebeurt 25% van alle verplaatsingen met de fiets elektrisch. Elektrisch fietsen is voldoende intensief om gezondheidsvoordelen op te leveren. Een elektrische fiets lijkt aan te zetten tot meer fietsen.

11 De helft van alle korte verplaatsingen (< 3 km) door ouderen worden met de auto afgelegd. 50% 26% 23% 1% (Research Travel Behaviour Flanders, 2013)

12 Er is dus een nood om actieve verplaatsingen bij ouderen te stimuleren. Hoe kunnen we ouderen aanzetten tot meer actieve verplaatsingen?

13 Socio-ecologische modellen: actieve verplaatsingen worden beïnvloed door individuele en omgevingsfactoren. Beleid Objectieve omgeving Actieve verplaatsingen Omgevingspercepties Individuele factoren

14 Bereikbaarheid, effenheid en afscheiding zijn de sleutelwoorden. Zonder nabij gelegen bestemmingen, geen verplaatsingen te voet. Het voorzien van effen voetpaden is cruciaal om verplaatsingen te voet bij ouderen te stimuleren. Hoe meer een fietspad afgescheiden is van het verkeer, hoe beter.

15 The neighbourhood physical environment and active travel in older adults: a systematic review and meta-analysis (Cerin et al., 2017, IJBNPA) Volgende omgevingsfactoren hadden positief verband met verplaatsingen te voet: residentiële dichtheid / urbanisatie walkability toegang to bestemmingen/diensten (functiemenging!): winkels parken, open ruimten, recreatie openbaar vervoer stratenconnectiviteit Macro-omgeving: structurele buurtkenmerken aanwezigheid en kwaliteit wandelvoorzieningen afwezigheid zwerfvuil, vandalisme en verloedering Micro-omgeving: specifieke straatkenmerken

16 De macro-omgeving: het belang van bereikbaarheid van winkels en diensten

17 Een mate van bereikbaarheid: de walkability-index Lage walkability Hoge walkability Residentiële dichtheid Functiemenging Stratenconnectiviteit

18 Vlaamse ouderen die in een buurt wonen met een goede bereikbaarheid van bestemmingen, verplaatsen zich meer te voet. 67 min./week 17 min./week

19 Tussen 1994 en 2010, daalde het aantal lokale winkels met 50%. VVSG, 2012

20 Wat is het belang van specifieke straatkenmerken voor verplaatsingen te voet en met de fiets?

21 Walk- en bike-along interviews om gedetailleerde informatie te bekomen.

22 Studies met gemanipuleerde foto s om de belangrijkste straatkenmerken te bepalen.

23

24

25 Categorie: wandelvoorzieningen Subcategorie: kwaliteit voetpad Hier kan je tenminste wandelen zonder te vallen of je enkel te verstuiken, dit is helemaal vlak. Bovendien is het voetpad afgescheiden door paaltjes. Als deze paaltjes er niet stonden, dan zouden de auto s op het voetpad geparkeerd staan. (vrouw, 65 jaar)

26 Categorie: Verkeersveiligheid Subcategorie: Gedrag van andere weggebruikers Dit zijn allemaal wandelstraten, dus als voetganger zou je voorrang moeten hebben. Maar de fietsers passeren zeer snel langs je en jij moet opzij springen.

27

28 Busy traffic Traffic speed Crossings Right of way Other cyclists Designated cycling space Separation Width Obstacles Cycling infrastructure Traffic safety Road design Evenness Width Critical Evenness Curves Additional features Connectivity Alternative routes Aesthetics Supplementary Hilliness Weather Vegetation Noise and exhausts Garbage Non-modifiable

29 Een perfect fietspad

30 Minder perfecte fietsinfrastructuur Die fietspaden die gewoon gelijk met de straat lopen en getekend zijn met witte lijnen, zijn zeer gevaarlijk. Je hebt het daarnet gezien met die bus, die schuurt naast ons he. En dat is zeer gevaarlijk. Dat is crimineel om te zeggen dat dat een fietspad is. Dat is geen fietspad. Hier fiets ik absoluut niet graag. Het is ook daarom dat wij de lus maken, langs de rustigere baan. (man, 82 jaar)

31 Minder perfecte fietsinfrastructuur

32 Busy traffic Traffic speed Crossings Right of way Other cyclists Designated cycling space Separation Width Obstacles Cycling infrastructure Traffic safety Road design Evenness Width Critical Evenness Curves Additional features Connectivity Alternative routes Aesthetics Supplementary Hilliness Weather Vegetation Noise and exhausts Garbage Non-modifiable

33 Deelnemers hadden een voorkeur voor duidelijk aangeduide oversteekplaatsen.

34 Meningen omtrent rondepunten waren divers.

35 Studies met gemanipuleerde foto s om de belangrijkste straatkenmerken te bepalen.

36

37 1131 oudere deelnemers werden gerekruteerd via verschillende kanalen. Vragenlijst werd online ingevuld + d.m.v. interviews Online rekrutering via websites en nieuwsbrieven: Vlaamse Ouderenraad en ledenorganisaties, seniorennet.be, steden/gemeentes, bond Moyson, ouderenadviesraden, sociale diensten, cursussen vr ouderen, kennissen Rekrutering voor interviews via serviceflats en lokale dienstencentra Algemene vragenlijst en keuzetaak met gemanipuleerde foto s

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47 Welke van deze 2 straten verkiest u om te voet naar het huis van uw vriend te gaan?

48 Effenheid van het voetpad was veruit het belangrijkste kenmerk in de volledige steekproef. Belangrijkheid (%)

49 Er werden 4 subgroepen gevonden die verschilden in omgevingsvoorkeur om zich te voet te verplaatsen.

50 In subgroep 1 was effenheid het belangrijkste kenmerk, de andere kenmerken hadden nauwelijks invloed. Subgroep 1 n= 624; 55% Belangrijkheid (%)

51 In subgroep 2 was effenheid het belangrijkste kenmerk, gevolgd door verkeersdrukte. Subgroep 2 n= 350; 31% Belangrijkheid (%)

52 Indien u enkel let op de effenheid van het voetpad in uw straat, welke foto komt dan het best overeen met de situatie in uw straat? 12.1% 42.1% 45.8%

53 Voor 86% van onze deelnemers was effenheid van het voetpad veruit het belangrijkste straatkenmerk. 54% van deelnemers rapporteerde dat het voetpad in hun straat in een slechte staat verkeert. Om verplaatsingen te voet bij Vlaamse oudere volwassenen te stimuleren is het renoveren van voetpaden een prioriteit.

54 In subgroep 3 was verkeersvolume het belangrijkste kenmerk, gevolgd door snelheidsbeperking. Subgroep 3 n= 83; 7% Belangrijkheid (%)

55 In subgroep 4 waren de aanwezigheid van groen en een zitbank de belangrijkste kenmerken. Subgroep 4 n= 74; 7% Belangrijkheid (%)

56

57 895 oudere deelnemers werden gerekruteerd via verschillende kanalen. Zelfde werkwijze als voor verplaatsingen te voet Voorwaarde voor deelname aan studie: geen lichamelijke beperkingen die het fietsen verhinderen 18.2% voelde zich een beetje beperkt om te fietsen. 32.5% gebruikte een elektrische fiets.

58

59

60

61

62

63

64

65 Welke van deze 2 situaties verkiest u om naar het huis van uw vriend of familielid te fietsen? Via deze route duurt het 10 minuten om met de fiets uw bestemming te bereiken. Via deze route duurt het 13 minuten om met de fiets uw bestemming te bereiken.

66 In de volledige steekproef was type fietspad het belangrijkste straatkenmerk. Verkeersdrempel Groen Onderhoud Snelheidslimiet Afstand Effenheid Verkeersdrukte Type fietspad 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Belangrijkheid (%)

67 Het fietspad moet duidelijk afgescheiden zijn van (1) het verkeer en (2) de voetgangers

68 Er werden 6 subgroepen gevonden die verschilden in omgevingsvoorkeur om zich met de fiets te verplaatsen.

69 Effenheid Afstand Verkeersdrukte 1 n= 68 Onderhoud Verkeersdrukte Effenheid 2 n= 236 Type fietspad Type fietspad 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 Verkeersdrukte Effenheid Type fietspad Afstand 3 3 Snelheidslimiet 4 n= 72 Afstand Effenheid Type fietspad n= 243 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 Afstand Onderhoud Type fietspad Verkeersdrukte 5 Effenheid 6 n= 124 Afstand Verkeersdrukte Type fietspad n= 152 0,0 20,0 40,0 60,0 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0

70 Effenheid Afstand Verkeersdrukte 1 n= 68 Onderhoud Verkeersdrukte Effenheid 2 n= 236 Type fietspad Type fietspad 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 Type fietspad belangrijkste kenmerk voor 78.1% van de steekproef Groep 1 en 6 waren de groepen met de meeste beperkingen om te fietsen en fietsten het minst. Groep 4 had het hoogste % elektrische fietsers. Snelheidslimiet Afstand 4 Effenheid Type fietspad 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 Effenheid Afstand Verkeersdrukte Type fietspad n= n= 152 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0

71 Verkeersdrukte 3 Effenheid 3 n= 72 Type fietspad Afstand 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 Laagste % ouderen die beetje beperkt waren om te fietsen. Hoogste % ouderen die zelf nog met de auto reden.

72 Afstand 5 Onderhoud Type fietspad Verkeersdrukte 5 n= 124 Groep van actieve (recreatieve) fietsers. 0,0 20,0 40,0 60,0

73 Bereikbaarheid, effenheid en afscheiding zijn de sleutelwoorden. Zonder nabij gelegen bestemmingen, geen verplaatsingen te voet. Het voorzien van effen voetpaden is cruciaal om verplaatsingen te voet bij ouderen te stimuleren. Hoe meer een fietspad afgescheiden is van het verkeer, hoe beter.

74 Nood aan evaluaties van omgevingsveranderingen. Wat werkt in de praktijk en wat niet? Pre- en postmetingen, controlegroep of regio Nood aan samenwerking tussen verschillende beleidsdomeinen en onderzoekers Nood aan participatie van buurtbewoners / gebruikers

75

76 Dank voor uw aandacht!