Mobiliteit vanuit perspectief van lichaamsbeweging & gezondheid

Transcriptie

1 Mobiliteit vanuit perspectief van lichaamsbeweging & gezondheid Dr. Ragnar Van Acker 13 juni 14 1

2 Hoeveel? 2

3 stappen per per dag dag (65+) OF 30 min per dag OF 3x20 min per week 3

4 60 min per dag 4

5 5

6 De wereld beweegt minder 6

7 60 30 min per dag % jaar jaar jaar jaar jaar jaar % Vergrijzing in toekomst : Bijkomende impact op alg volksgezondheid door groter aandeel ouderen? 7 Doelgroep: lagere socio-economische status

8 60 min per dag % jaar jaar 8 Hublet 2012

9 gezondheidsnorm a.chr. metabolisme = 1700 p.chr p.chr. 9 Cordain ea 1998; Basset ea 2004; De Cocker ea 2009

10 10

11 Gezondheidswetenschappen Bewegingswetenschappen Mobiliteitswetenschappen 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 Trendlijnen van fietsaandeel in het totaal van auto-, fiets- bromfietsen openbaar-vervoer-verplaatsingen (in %) de la Bruhèze & Verhaart,

17 VERPLAATSINGEN Auto 65% 68% 67% Stads- en streekvervoer (incl. autocar) 4% 4% 4% Trein 2% 2% 2% Fiets 14% 14% 14% Te voet 13% 12% 12% VERPLAATSINGSKILOMETERS Auto 71% 73% 75% Stads- en streekvervoer (incl. autocar) 5% 4% 6% Trein 7% 6% 8% Fiets 4% 5% 5% Te voet 2% 1% 1% 17 Departement Mobiliteit en Openbare Werken

18 Basset et al

19 Is O van STOP-principe ook belangrijk voor lichaamsbeweging & gezondheid? Potentieel van gemiddeld 19 minuten extra per vs. autogebruikers dag (VIGeZ, 2014, fact sheet) 19

20 Investeren in lichaamsbeweging en (dus) actieve verplaatsing loont. Elke minuut extra telt 20

21 Vermijdbare ziekte en vroegtijdige sterfte in België bij voldoende lichaamsbeweging Hartziekten Diabetes II Borstkanker Darmkanker Sterfte 7,1% 8,8% 11,7% 12,6% 11,4% I-Min Lee ea,

22 A.Rabl, & A. de Nazelle;

23 Uitgaven van consumenten per verplaatsingsmodus per maand Portland VS Clifton et al

24 Uitgaven van consumenten per verplaatsing - UK Modus uitgave Bus 78 Auto 79 Trein / metro 57 Te voet 112 Ander 69 Accent Marketing & Research, Victoria Transport Policy Inst

25 Naar meer fysiek actieve mobiliteit in een Gezonde Gemeente 25

26 Visie vanuit gezondheids- en bewegingsbevordering Gezondheidstatus: cardiovasculair, diabetes, overgewicht Gezondheidsgerelateerd gedrag (gebrek aan lich.beweging) (e.a. gezondheidsdeterminanten: voeding, stress, ) Beïnvloedende factoren (verbanden en oorzaken) Strategieën en interventies 26

27 27

28 Beïnvloedende factoren van belang voor Facilitatie Residentiële dichtheid Connectiviteit Functiemenggebruik Walkability-index toepassen (bereikbaarheid) 28

29 Residentiële dichtheid: HOOG 29 drjamessallis.wordpress.com

30 Residentiële dichtheid: LAAG 30

31 Connectiviteit HOOG Connectiviteit LAAG 31

32 Functiemenggebruik HOOG 750meter 500meter 200meter 32

33 Functiemenggebruik LAAG 750meter 500meter 200meter 33

34 Minuten / week Vlaamse volwassenen die in een buurt met een hoge walkability-index wonen, bewegen meer min. Hoge walkability Lage walkability + 80 min. +40 min. +20 min. Stappen voor verplaatsing Fietsen voor verplaatsing Wandelen voor recreatie Matig tot intense activiteit bewegingsmeter 34 Van Dyck et al 2010

35 Bereikbaarheid speelt vooral belangrijke rol bij risicogroepen? 35 Van Dyck et al 2009

36 Fysieke omgeving en beweging: niet alleen bereikbaarheid speelt een rol bij volwassenen (synthese VIGeZ, 2014) Europa (27) Stappen en fietsen totaal Steden + nvt Vlaanderen Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Stappen en fietsen als actieve verplaatsing alg Stappen als actieve verplaatsing Verkeersveiligheid + Toegankelijkheid winkels, diensten en werk + Voetganger- en fietsfaciliteiten + Walkability + Walkability + Steden + Estethiek + Wandelen: Walkability + Connectiviteit - (niet opgenomen in walkability in dit geval) Steden: + Fietsen: Steden - nvt 36 Fietsen als actieve verplaatsing Walkability + Toegankelijkheid winkels, diensten en werk + Voetganger- en fietsfaciliteiten+ Steden + Walkability + Connectiviteit + Afstand tot bewegingsfaciliteiten voor de vrije tijd - Veiligheid sociaal + Steden +

37 Ouderen: bewegen meer in buurten met betere bereikbaarheid (walkability) 128 min./week wandelen voor transport 42 min./week wandelen voor transport 37 Van Cauwenberg et al 2014

38 Fysieke omgeving (perceptie) en beweging bij ouderen Factoren Aandachtspunten 38 Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Stappen als actieve verplaatsing Fietsen als actieve verplaatsing Sociaal veiligheidsgevoel Meer winkels Ervaren afstand tot diensten: kort Tevreden over openbaar vervoer Verkeersveiligheid (minder ervaren problemen) Straatverlichting (subgroep vrouwen < 75 jr) Stedelijk Ervaren afstand tot diensten: kort Tevreden over openbaar vervoer Veiligheidsgevoel Meer winkels (meerdere subgroepen) Zebrapaden op verkeersaders (randstedelijk gebied) Straatverlichting (sterker verband bij 75 jr en vrouwen) Verkeersveiligheid (sterker verband bij mannen) Ervaren afstand tot diensten: kort Meer winkels Tevreden over openbaar vervoer Veiligheidsgevoel (enkel bij vrouwen) Verkeersveiligheid Rustbanken (subgroep vrouwen landelijk gebied) Straatverlichting (subgroep vrouwen landelijk gebied en subgroep vrouwen <75jr) Veiligheidsgevoel (subgroep vrouwen) synthese obv. Van Cauwenberg et al 2014 Openbare toiletten (subgroep vrouwen 75 jr randstedelijk woongebied) Meer groen (subgroep vrouwen 75 jr stedelijk woongebied) Meer rustbanken (subgroep vrouwen 75jr) Zwerfvuil (subgroep 75 jr) Geluidsoverlast (subgroep 75 jr) Kwaliteit van voetpad Geluidsoverlast Zwerfvuil (meeste subgroepen) Openbare toiletten Zwerfvuil (subgroep <75 jr stedelijk woongebied) Geluidsoverlast (subgroep alg)

39 Combinatie van beweging-stimulerende buurtkenmerken versterkt verband met voldoende beweging bij volwassenen en ouderen Sallis et al

40 Matig tot intense activiteit activiteit bewegingsmeter (min. / dag) Adolescenten: grote bereikbaarheid houdt (enkel) verband met meer beweging in lage SES buurten + 7,5 min./dag Hoge walkability Lage walkability 40 Lage SES De Meester et al 2009 Hoge SES

41 Kinderen: grote bereikbaarheid houdt verband met meer stappen voor verplaatsing in lage SES buurten, maar met minder beweging in vrije tijd Hoog walkability: 11 min./dag stappen voor verplaatsing 16 min./dag beweging in vrije tijd Lage walkability (doodlopende straat) 4 min./dag stappen voor verplaatsing 25 min./dag beweging in vrije tijd 41 Van Cauwenberg et al 2014

42 Beïnvloedende factoren van belang voor Facilitatie Woonomgeving: consistent verband met lichaamsbeweging bij volwassenen en ouderen Combinatie van min. 4 beweging-stimulerende buurtkenmerken versterkt verband met lichaamsbeweging bij volwassenen en ouderen Integrale kijk op mobiliteit is nodig vanuit lichaamsbeweging & gezondheid : enkel aandacht voor actieve verplaatsing kan leiden tot gemiste kansen voor andere bewegingscontexten (bv. vrije tijd), doelgroepen (bv. kinderen) en perceptie. Woonomgeving minder invloedrijk bij adolescenten (behalve ifv schoolomgeving) 42

43 Strategieën van belang voor Facilitatie: buurten in kaart brengen en verandering plannen lage walkab / hoge SES lage walkab / lage SES hoge walkab / hoge SES hoge walkab / lage SES 43 Van Dyck et al 2010

44 Index op basis van evidence en lokale kenmerken Niet alomvattend! 44 University of British Columbia

45 Index op basis van evidence en lokale kenmerken 45 University of British Columbia

46 Index op basis van evidence en lokale kenmerken (2) 46 University of British Columbia

47 Beïnvloedende factoren van belang voor Educatie Fysieke omgeving aanpassen soms minder haalbaar Gunstige psychosociale factoren en perceptie: belangrijk in minder bewegingsvriendelijke buurten Interacties 47 Van Dyck et al 2009

48 Diverse psychosociale factoren als onderbouw (synthesevoorbeeld VIGeZ, 2014) Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Stappen / fietsen als actieve verplaatsing Volwassenen Ouderen Adol/kind Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Zelfeffectiviteit intern Sociale steun van familie (aanmoediging) Interesse Voorbeeld familie en vrienden Sociale steun van familie Zelfeffectiviteit intern Zelfeffectiviteit extern Ervaren voordelen Contacten met buren Sociale steun buren Demografische buurtmix Buurtbetrokkenheid Participatie en vrijwilligersschap Attitude van ouders Perceptie van ouders verkeersveiligheid Sociale steun van vrienden Korte reistijd, autonomie, sociale steun Skills 48

49 Strategieën van belang voor Educatie (link gezondheid & beweging met actieve verplaatsing ) 49

50 Strategieën van belang voor Pleitbezorging Volwaardig evidence-based werken overstijgt de expertise en middelen van Mobiliteit Stappen even belangrijk als trappen Bovenlokale strategie en intergemeentelijk beleid 50 Van Dyck et al 2009

51 51

52 /dag +896 min. wandelen/week

53 53 TNO, 2010, aangepast

54 Bovenlokale strategie en intergemeentelijk beleid 54

55 Kinderspelen, van Pieter Bruegel,