Aanvraag internationalisering Theater Artemis

Transcriptie

1 Aanvraag internationalisering Theater Artemis I. inleiding Theater Artemis wendt zich tot Brabant-C vanuit de wens de activiteiten op het gebied van internationalisering gedurende de komende drie jaar te versterken en te verduurzamen. Die wens maakt deel uit van een verder reikende ambitie: vooruitlopend op de aanstaande veranderingen binnen het Nederlandse podiumkunstenbestel zien we een duidelijke rol voor ons gezelschap in het internationaal uitdragen van de zeggingskracht en waarde van het jeugdtheater van hier. Met haar duidelijk eigen handschrift wil Theater Artemis in het nieuwe Kunstenplan de positie innemen van het toonaangevende gezelschap met internationale werking binnen het Nederlandse jeugdtheaterbestel. De vraag vanuit het buitenland naar het werk van Theater Artemis is de afgelopen seizoenen explosief gestegen. We willen onze werking verbreden en verdiepen via internationale speelbeurten, projecten en samenwerkingen, maar zonder dat onze primaire activiteit, het avontuurlijke werk met en voor ons publiek in Noord-Brabant en in de rest van Nederland, daaronder lijdt. De artistieke praktijk van Theater Artemis Als een van de negen BIS-instellingen voor jeugdtheater is Theater Artemis een wezenlijk en veelzijdig onderdeel van de Brabantse culturele infrastructuur. Zo maken en presenteren we onder leiding van Jetse Batelaan voorstellingen vanuit onze thuisbasis in s-hertogenbosch. De thema s zijn groot, de verhalen komen voort uit wat we ervaren in een wereld die voortdurend in beweging is. We spelen in theaters, op locatie en festivals. Voor alle kinderen die naar school gaan en alle andere mensen die dan nog overblijven. Daarnaast werkt Theater Artemis op vele manieren met het jonge publiek samen aan kunst- en educatieprojecten, culturele manifestaties en filosofische sessies via de scholen in de provincie Noord-Brabant. 80% van al ons educatiewerk doen we hier in de regio. Steeds vanuit de overtuiging dat theater bij uitstek in staat is een jong publiek niet alleen te raken met kunst en cultuur, maar hen ook actief te betrekken bij wat kunst en cultuur kunnen zijn. Om ze vanuit die bepalende rol perspectieven te bieden op de complexe wereld waarin ze opgroeien. We vragen ons jonge publiek het podium op te komen, zoals in De dag dat de grote mensen weggingen; we vragen ze te verwoorden hoe zij de zaken zien in De kinderen die alles weten en we proberen hun ingewikkelde vragen te beantwoorden in Hallo dampkring. Want theater is een ontmoeting. Niet fictief, maar in de echte wereld: makers en publiek komen samen. Het werk dat wij maken is niet af. Dat wordt het pas als ons publiek erbij komt. Samen geven we vorm en betekenis aan het moment waarop we elkaar tegenkomen. Dat is onvoorspelbaar, en dat is precies wat wij willen. Dat maakt ook dat we een bijzondere plaats innemen in het jeugdtheaterveld - niet voor niets noemde de Raad voor Cultuur Theater Artemis eens de afdeling Research & Development van het Nederlandse jeugdtheater. II. ambitie Die aanpak en de resultaten vinden dan ook hun weerklank; in onze eigen provincie, in Nederland, maar zeker ook daarbuiten. De vraag vanuit het buitenland om voorstellingen te komen spelen en samen aan projecten te werken is sterk toegenomen. Want ons werk resoneert niet alleen bij een Nederlands publiek. We zeiden het al: onze onderwerpen zijn groot. De vragen die een voorstelling als Oorlog of een kunstproject als Hallo dampkring oproept spelen ook bij kinderen aan de andere kant van de wereld. De manier waarop wij die vragen in onze voorstellingen opnemen is open, met alle ongemak en onzekerheid die we zelf voelen bij zoiets allesomvattends en onvoorstelbaars als

2 oorlog of de wereldwijde klimaatproblematiek, zonder valse beloften te doen. Doordat wij ons ongemak laten zien, scheppen we ruimte voor dat van de kijker. En die voelt zich serieus genomen. In Zuid-Afrika, Noorwegen of Japan net zo goed als in Nederland. Deze open manier om het gesprek aan te gaan met ons publiek is een belangrijke factor in de bijzondere positie die we innemen ten opzichte van veel andere jeugdtheatergezelschappen. Ons werk spreekt ook een volwassen kijker aan op iets wezenlijks in hem- of haarzelf. Zo appelleren de vragen die de kinderen zingen in Hallo dampkring rechtstreeks aan de twijfels en zorgen van de ouders, leerkrachten en andere volwassenen op de tribune. Zij zijn het die we vragen hun tekortschietende antwoord terug te zingen. En zo nemen ook zij als volwaardige stem deel aan de ontmoeting die een voorstelling is, en zitten ze er niet alleen om te genieten van het plezier van hun kinderen. Wat opvalt is dat de buitenlandse verzoeken zowel vanuit jeugdtheaterinstellingen als instellingen in het volwassen circuit komen. Een gegeven dat de unieke aantrekkingskracht van Theater Artemis illustreert, immers, geen ander Nederlands jeugdtheatergezelschap heeft de dubbele afzetmogelijkheden van het volwassen en het jeugdtheatercircuit. En de verzoeken nemen daarbij uiteenlopende vormen aan: ten eerste het spelen van Artemis-voorstellingen, ten tweede het uitvoeren van onze kunstprojecten, ten derde gaat het om complete hermakingen met plaatselijke makers en publieksgroepen en ten vierde krijgen we verzoeken voor nieuwe internationale coproducties. Enkele voorbeelden: De Biënnale van Venetië nodigt Theater Artemis uit om drie voorstellingen te komen spelen, namelijk De bonte avond van bodybuilders, Oorlog en Als je maar hard genoeg rent. Op verzoek van het grootste jeugdtheater van het Verenigd Koninkrijk, The Unicorn in Londen en van Theaterhaus Jena (DE) maken we de komende seizoenen bij hen in huis remakes van De voorstelling waarin hopelijk niets gebeurt. We presenteren in maart 2018 een hermaking van ons kunstproject met kinderen, Hallo dampkring tijdens het Theater Commons festival in Japan. Sinds de afgelopen editie van Theaterfestival Boulevard, onze stadgenoot, is er concrete belangstelling vanuit Zuid-Korea voor nog een hermaking van dit project. In de landen om ons heen heeft Theater Artemis de afgelopen jaren al internationaal kunnen coproduceren met o.a. Theater Antigone (BE), Tanzhaus NRW (DE) en Mousonturm (DE). Daaraan geven we vervolg in de komende drie seizoenen; zo maken we met Theater Antigone Woestzoekers (8+) dat van oktober 2018 tot februari 2019 te zien is in België en Nederland. Theater Artemis wil niet alleen graag op de verzoeken ingaan, maar wil op het gebied van internationalisering graag ook het initiatief nemen en het werken met producenten en publiek uit andere landen tot een structurele component van de werkzaamheden maken. Theater Artemis wil pleiten voor ondersteuning binnen de landelijke basisinfrastructuur van een jeugdtheatergezelschap van internationale statuur vanaf het komende Kunstenplan, dat ingaat in Binnen het volwassen theatercircuit heeft Toneelgroep Amsterdam een dergelijke bijzondere statuur: met additionele landelijke financiële ondersteuning vervult het gezelschap een internationale rol in het uitdragen van de Nederlandse podiumkunst. Parallel hieraan streeft Theater Artemis naar eenzelfde opzet in het jeugdtheater met bijbehorende extra financiële ondersteuning vanuit het rijk. We willen met behulp van de financiering vanuit het Brabant-C fonds, onze internationale positie zodanig versterken dat Theater Artemis klaar is om deze positie straks in dat veranderende landelijke bestel in te nemen. En we hopen dat Brabant-C met ons wil optrekken in ons streven deze positie te vervullen.

3 Het is een streven dat aansluit bij onze ambities voor , zoals verwoord in ons beleidsplan BOE! Lessen in vertrouwen aan een wereld in paniek : In de periode willen wij ons artistiek profiel verdiepen. Onbevreesd gaan wij verder op het avontuurlijke pad dat we zijn ingeslagen. We willen nog dieper dat donkere bos in. Nog dieper dan we tot nu toe durfden. Hoe ver kunnen we komen? Welke avonturen, inzichten en ontmoetingen verschuilen zich nog voor ons? Tegelijkertijd willen wij ons in de komende periode zo breed mogelijk maken. Steeds meer mensen willen wij verleiden om samen met ons op avontuur te gaan. Onze onvoorspelbaarheid moeten we voor steeds meer mensen hanteerbaar zien te maken om zo ons publieksbereik te vergroten. Het werken in andere contexten en met andere publieken verrijkt onze blik, en daarmee ons werk. We nemen onze waardevolle ervaringen mee naar huis, alles wat we geleerd hebben van de blik op de wereld van de kleine en grote mensen daar. De verwarring, de tegenspraak, het zoeken en lachen. Alle verschuivingen in onze blik die dat veroorzaakt. Dat komt tot uitdrukking in nieuw werk dat we met en voor ons publiek hier maken zowel in de voorstellingen als in de kunst- en educatieprojecten. En wat wij toevoegen aan het internationale veld doen we nadrukkelijk als Nederlands gezelschap. We kunnen niet anders, want ook ons perspectief wordt bepaald door de plek waar wij geworteld zijn: in Brabant, het zinnelijke, zuidelijke deel van Nederland. Open en nieuwsgierig. De regio bovendien die vooroploopt als het gaat over kennis en innovatie en daarmee zoveel mensen vanuit de hele wereld hier naartoe trekt. We zien onszelf dan ook als wezenlijk uithangbord van de Brabantse culturele keten met al zijn bijzondere schakels, met wie we graag samen optrekken: Theaterfestival Boulevard, Het Zuidelijk Toneel, De Stilte. De rol van internationaal opererend jeugdtheatergezelschap past niet alleen bij het profiel van de provincie Noord-Brabant zoals we dat bovenstaand schetsen, hij versterkt dat profiel nog eens. De huidige praktijk Onze huidige internationale praktijk blijkt zowel opwindender als weerbarstiger dan gedacht. Opwindend omdat we ervaren dat ons werk daadwerkelijk aanslaat ver buiten onze landsgrenzen. De hoeveelheid kwalitatief hoogwaardige internationale aanvragen die we krijgen (uit vaak onverwachte hoek) overtreft in grote mate onze verwachtingen. Internationale programmeurs herkennen in het werk van Jetse Batelaan / Theater Artemis een unieke en oorspronkelijke kracht waardoor het voor hen aantrekkelijk is het werk in hun eigen land te programmeren. Wij voelen daardoor de enorme internationale potentie. Niet (alleen) in volume van internationale speelbeurten, maar vooral vanwege de mogelijke verdieping en zichtbaarheid van het verhaal Artemis, dat vanuit Brabant en via het tonen van het werk, blijkt te kunnen resoneren in de hele wereld. Die wisselwerking tussen Brabant en de wereld zichtbaar maken op een zo n kwalitatief hoog mogelijk niveau, noemen wij Next Level. Dat volgende niveau wordt op dit moment echter tegengehouden door de weerbarstigheid van de praktijk. Regelmatig en met pijn in het hart zijn we gedwongen om nee te zeggen op buitenlandse vragen, en dat met vooral organisatorische en financiële argumenten. We kunnen onze reguliere exploitatie en bedrijfsvoering niet in gevaar brengen. Met onze huidige beschikbare capaciteit lopen we tegen de grenzen van onze mogelijkheden aan. Het internationale werk voeren we nu uit binnen de kaders van de ons gestelde opdracht in de BIS. Theater Artemis wil een goed werkgever zijn. Maar we merken dat de personele druk oploopt door het aangaan van internationale afspraken: het gaat

4 dan om de beschikbaarheid van spelers, maar ook om de organiserende krachten die bijvoorbeeld binnen hun planning- en verkoopwerkzaamheden moeten zien te woekeren met tijd en middelen om aan alle verplichtingen en verzoeken te voldoen. Dat is op dit moment dus onze strijd: enorme (inhoudelijke) potentie en internationale vraag versus de onmogelijkheid om dat op niveau uit te bouwen en te verdiepen. De door ons gevraagde financiering vanuit Brabant-C is gericht op het vergroten van onze zelfstandigheid (slagkracht) en op het cultureel ondernemerschap. In ons geval betreft het culturele ondernemerschap vooral het daadwerkelijk kunnen waarmaken van een in het oog springende en onderscheidende internationale werking van het werk van Jetse Batelaan/ Theater Artemis. Het is daarbij van belang om te beseffen dat in het theater elke (extra) speelbeurt geld kost. Dat geldt overigens voor ieder gesubsidieerd gezelschap. Paradoxaal genoeg is niet spelen altijd goedkoper dan wel spelen. Dat heeft er mee te maken dat je als gesubsidieerd gezelschap geacht wordt geen inhoudelijke en productionele concessies te doen in de kunst die je maakt. De theaters hebben op hun beurt niet voldoende programmeringsbudget om producties daadwerkelijk budgettair- / kostenneutraal te programmeren. Internationaal zijn de programmeringsgelden weliswaar hoger, maar ook hier is het zelden kostendekkend. Dat is zelfs zo bij het internationale werk van TGA (Toneelgroep Amsterdam). Als enige gezelschap in de BIS heeft TGA de status gekregen van internationaal topgezelschap. Dat is precies ook onze focus voor de subsidieperiode : Theater Artemis als internationaal gezichtsbepalend topgezelschap voor de jeugd, inclusief een daarbij horende extra financiële toelage. III. de investering vanuit Brabant-C: Next Level Wanneer we op dit moment ja zeggen op een internationale aanvraag, zet dat automatisch financiële druk op de uitvoering van onze reguliere opdracht. Extra internationale speelbeurten drukken extra op de begroting. Op dit moment is het steeds wikken en wegen, schrapen we wat van onze reguliere activiteiten en produceren we ons internationale werk op een zo minimaal mogelijke goedkope manier. (Denk aan minder repetitiedagen, goedkopere acteurs, goedkoper/korter reis en verblijf.) Next Level zou voor ons betekenen: we kiezen internationaal voor een reeks interessante uitnodigingen en verdiepen vervolgens de internationale werking door het werk op niveau te produceren en we kiezen ervoor ons internationale netwerk beter te onderhouden. [We zullen in ons uiteindelijke businessplan concreet toelichten wat en hoe we dat voor ons zien: op niveau produceren en kwaliteit van het netwerk.] Extra aanvragen drukken op de organisatie. Het steeds weer wikken en wegen heeft ook te maken met de druk op de huidige kleine organisatie van Theater Artemis. Het is extra werk. De huidige neiging is om onszelf daarin te beschermen, terwijl we tegelijkertijd ook de eerder genoemde potentie voelen en daarmee ook de noodzaak om in het internationale netwerk te investeren. Juist nu. Met hulp van Brabant-C wil Theater Artemis drie jaar lang werken aan een sterk groeiende internationale reputatie. Hoe beter onze internationale kwaliteit wordt gezien en opgepikt, des te groter de effecten: De gewenste opname in de BIS ( ) als top internationaal jeugdgezelschap. Wanneer we nu drie jaar investeren in onze internationale reputatie en hoogwaardige output, dan maakt die status als internationaal (veel)gevraagd jeugdgezelschap het op termijn mogelijk om hogere uitkoopsommen en vergoedingen te vragen.

5 IV concrete vraag Theater Artemis vraagt daarom voor de uitbouw en verdieping van de internationale activiteiten een financiële bijdrage vanuit het Brabant-C fonds van ,- voor de periode Dit bedrag vertegenwoordigd 20,9% van de totale begroting en 29,6% van de specifieke next Level -kosten. Door deze investering vanuit Brabant-C is Theater Artemis in staat om het niveau van de (jaarlijks gemiddeld) vijftien reguliere internationale activiteiten uit te bouwen naar vijfenveertig jaarlijkse activiteiten structureel opgenomen in de volgende periode ( ), en dat als erkend internationaal topgezelschap (voor de jeugd). Door drie jaar lang te kunnen bouwen aan de versteviging van de internationale reputatie, ontstaat er op termijn een inverdiencapaciteit. We verwachten vanaf 2021 de gemiddelde uitkoopsommen met 10% per jaar te kunnen verhogen. Daarnaast kunnen we op termijn bij vragen naar internationale hermakingen van onze voorstellingen een percentage producentenrechten uitonderhandelen. Binnen drie jaren na 2020 zal 25% van de investering vanuit Brabant C worden teruggewonnen door deze groter geworden inverdiencapaciteit. De bijgevoegde begroting kent een verdere toelichting op details. V tot slot In een gedroomd scenario is Theater Artemis elk seizoen tegelijk hier thuis én aan de andere kant van de wereld in staat het publiek te ontmoeten. Open en nieuwsgierig in een voortdurende dialoog perspectieven aan het uitwisselen. Dat is de door ons gedroomde wisselwerking tussen Brabant en de wereld. Met dank aan Brabant-C... hopen we. Met vriendelijke groet, Team Artemis