OVER HET MAATSCHAPPELIK DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 1 )

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "OVER HET MAATSCHAPPELIK DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 1 )"

Transcriptie

1 OVER HET MAATSCHAPPELIK DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 1 ) Als wij ons afvragen wat het doel is van de arbeid, die wij op onze scholen aan onze zwakzinnige kinderen verrichten, en welke taak daarmede aan!onze scholen wordt!opgelegd, dan moeten wij er ons rekenschap van!geven, dat de arbeid op onze scholen een onderdeel is van de zorg voor de zwakzinnigen in het algemeen. En hierbij is het nietonverschillig, wat de drijfveren zijn tot deze zwakzinnigenzorg en welke daarvan de voornaamste zijn. Zorg voor zwakzinnigen is eis van liefdevolle barmhartigheid, maar ook een maatschappelike plicht intweeërlei opzicht. De maatschappij vraagt bruikbare mensen, en indien wij de bruikbaarheld der zwakzinnigen kunnen verhogen, bewijzen wij haar een nuttige dienst in positieve zin, terwijl de zwakzinnigen aan zich zelf overlaten, vermeerdering van misdaad en armoede betekent en!een maatschappelik gevaar, waartegen goede zorg de samenleving belangrijk beveiligen kan. Indien wij allen aan de eerste drijfveer de eerste rang toekennen boven de beide andere, en daarmede het beginsel der barmhartigheid en naastenliefde stellen boven!dat van het maatschappelik nut, zo betekent dit slechts dat nimmer een handeling uit nuttigheidsoverwegingen geboren in strijd kan komen met ede eisen van barmhartigheid en naastenliefde en dat de eisen van barmhartigheid en naastenliefde hun kracht ontlenen aan zich zelf en niet aan de nuttige gevolgen voor de samenleving die al of niet noodwendig uit het volbrengen van die eis voortvloeien. En we moeten onze naaste liefhebben als, niet meer dan ons zelf. Zo idrijft!christelike barmhartigheid nimmer uit tot onmaatschappelik streven. Drijfveer van alle ware opvoeding is de liefde, die haar voorwerp, vooruitlopend op wat reeds is, grijpt in het geheel van zijn tot volle,ontplooïing gekomen waarden, zij is een aktief streven, dat op bevordering van al het in haar voorwerpgelegene goede gericht is. De barmhartigheid echter, op medelijden gegrond, zoekt leniging te brengen van smart, streeft naar omzetting van leed in geluk zonder meer, om der wille van het individu, dat hare hulp behoeft. En bij de opvoeding van geestel_ik misdeelden, waar we voortdurend stuiten op een tekort,' kunnen we naast de liefde de barmhartigheid niet missen, zonder beschermende zorg en een streven om gelukkig te maken is ze niet denkbaar. Nu is het niet mijn bedoeling om te spreken over de roeping der school in het algemeen. Dit heeft geen zin na de rede van Prof. Gunning, ter opening van de 15de Amsterdamse vacantiecursus 1) Gelezen te Utrecht voor de Vereniging voor Christelik Onderwijs aan Achterlike en Zenuwzwakke kinderen en te A rnhem voor de Afd. Arnhem en Omstreken der Vereniging van Onderwijzers en Artsen enz. Bekort en gewijzigd.

2 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN 87 in de paedagogiek, die thans in Paedagogiese Studieën verschenen is. 1 ) Ik meen met deze aanhaling te kunnen volstaan: De roeping der school is op te leiden voor het leven" 2 ) en Primair, en als zodanig onveranderlik, is het doel der opleiding: de zo volledig mogelike uitrusting der persoonlikheid tot het actieve 'leven. Secondair zijn daartoe drie middelen of groepen van middelen nodig, die we kunnen aanduiden als karakter, verstandelike kennis en techniese vaardigheid. Voor deze bestaat geen absolute maat: hun onderlinge verhouding kan verschillend zijn, en ook al is hier of daar een minus, zo kan het doel toch nog op bevredigende wijze bereikt worden als er elders een plus is". 3 ),.Een beslist manco is altijd schadelik." 4 ) Reeds het feit, dat wij zullen moeten bepalen in welke verhouding onze arbeid op de scholen staat tot de algemene zorg voor de zwakzinnigen, wijst er op, dat de aard van onze arbeid een andere zal zijn, dan die op de gewone school, daar zij door het 'biezondere karakter dezer zwakzinnigenzorg mede bepaald wordt, en zij mede beinvloed zal worden, door de wijze waarop heel de zwakzinnigenzorg geregeld zal zijn. De zorg voor zwakzinnigen draagt, onverschillig van welke drijfveren zij uitgaat, e. e n tweezijdig karakter, en deze tweezijdigheld vloeit voort uit het tekort, waarmede we te maken hebben. Alle zwakzinnigen vertonen krachtens hun tekort een verminderde mogelikheid om zich aan te passen aan hun omgeving en aan de eisen, die de maatschappij en het leven hun stellen. Deze verminderde aanpassingsmogelikheid is geenszins alleen hetgevolg van hun tekort aan intellect. Wel is van elk intellectueel tekort een verminderde aanpassingsmogelikheid een noodwendig gevolg, maar behalve het intellectuele tekort, dat op zich zelf weer op de meest verschillende wijze bepaald kan zijn, vertonen onze zwakzinnigen haast immer in min of meerdere mate tekorten en afwijkingen op heel het gebied van het psychies zijn en treffen we in de meest verschillende graden en combinaties, behalve het geschade intellect. bij hen aan een verminderde motoriese vaardigheid, vaak oorzaak van een verminderde handvaardigheid en soms oorzaak of imedeoorzaak van spraakstoornissen, een verminderde wilssterkte, een abnormaal gevoelsleven, terwijl ook een belangrijk deel lichamelike tekorten vertoont. ;Door beschadiging van het hogere psychies leven domineert het leven der aandriften vaak sterker ten opzichte van het hogere zieleleven, dan bij normalen het geval is. Lift deze verminderde mogelikheid om zich aan te.passen aan de eisen, die de omgeving.en de maatschappij aan hetindividu stellen, vloeit voort, dat de zorg voor zwakzinnigen enerzijds zal trachten door raad, hulp en steun tegemoet te komen aan deze verminderde mogelikheid om zich aan te passen, zodat, zij het dan ook met 1) Sept., Oct., Nov ) blz ) blz ) Noot blz. 202.

3 88 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN vreemde hulp, de zwakzinnige kan voldoen aan de eisen, die door de omgeving gesteld worden, terwijl zij anderzijds zal trachten, door wijziging van de eisen, die de omgeving stelt, de omgeving geschikt te maken voor de beperkte aanpassingsmogelikheden der zwakzinnigen. Dit tweezijdig karakter der zwakzinnigenzorg vinden we altijd weer terug, maar al naar de aard van het geval, waarmede we te maken hebben,treedt de ene of de andere kant meer op de voorgrond, en wel zodanig, dat naar gelang de aanpassingsmagelikheden minder zijn, sterker de nadruk valt op de geeigende omgeving, en we vinden in het gunstigste geval, dat, dank zij speciale opvoeding een 'opleiding, de mogelikheid van aanpassing van de zwakzinnige aan zijn omgeving en aan de maatschappij een zodanige is, dat metenige raad, steun en hulp volstaan kan worden, zelfs zo, dat het verstrekken van deze raad, hulp en steun op den duur overgelaten kan worden aan de saménleving, zodat de zwakzinnige leert zich te voegen naar, steun te zoeken bij de natuurlike raadgevers, die ons allen ten dienste staan, zoals goede vrienden, zijn patroon, enz. In het minst gunstigste geval is elke aanpassing aan de gewone omgeving uitgesloten en een eigen omgeving moet in het leven worden geroepen, waarin de zwakzinnige op zijn plaats is. Uit het zoeven gezegde volgt ook, dat verandering in de maatschappelike verhoudingen, inzonderheid verandering in de eisen, die de maatschappij aan het indivdu stelt, een verschuiving van de zwakzinnigenzorg in de een of de andere richting te voorschijn kan roepen, en wel dusdanig, dat al naar gelang de eisen aan het individu gesteld zwaarder worden, de geëigende omgeving in de zwakzinnigenzorg groter plaats zal gaan innemen. De school voor zwakzinnigen zal er dus rekening mee hebben te houden, dat ook als haar leerlingen volwassen zijn, zij zich krachtens hun tekort slechts onvoldoende kunnen aanpassen aan de eisen, die hun omgeving en de maatschappij hen stellen, dat juist deze onvoldoende aanpassing de reden is waarom de verdere zwakzinnigenzorg,noodzakelik is, en dat naarmáte de aanpassingsmogelikheden beter zijn, ook de verdere zorg, meer het karakter van hulp, raad en steun, en minder dat van omgevingswijziging kan dragen. Daarom zou ik het doel van onze arbeid aldus willen bepalen: Het doel der scholen voor zwakzinnigen is, de leerlingen op te leiden tot een leven van nuttige arbeid, kan het zijn in de maatschappij, als het wenselik is in een eigen werkomgeving. De arbeid op onze scholen moet beschouwd worden als het begin der zwakzinnigenzorg. In vele gevallen is het zelfs eerst het falen op de gewone lagere school, die onze leerlingen op onze scholen brengt. Het is echter zeer wel mogelik, dat bij v oortgezette organisatie van onze arbeid, en bijv. het in het leven roepen van raadplegi 'ngsbureaux, in vele gevallen spoediger met de zwakzinnigenzorg kan worden aangevangen, en bijv. kleuterklasssen aan,de school verbonden.

4 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN 89 Als taak van onze scholen krijgen we dan ook in de eerste plaats een vermeerdering en verbetering van de iaanpassingsmogelikheden van onze leerlingen aan de omgeving en aan de maatschappij. Dit is onafhankelik hiervan, of in bepaalde gevallen de latere zorg voor onze leerlingen meer iin een wijziging van de eisen, die de omgeving stelt, of in een tegemoetkoming in hulp en steun aan de verminderde mogelikheid om zich aan te passen bestaat. Ook in gevallen, waarin de aanpassingsmogelikheden zo gering zijn, dat er geen andere weg overschiet, als het scheppen van een eigen omgeving, waarin de zwakzinnige op zijn plaats is, zal dit laatste gemakkeliker en met gunstiger gevolg kunnen geschieden, naar mate de aanpassingsmogelikheden rijker en veelvormiger zijn. Bij onze arbeid hebben we daarom in ide eerste plaats ons te richten naar de oorzaken van de verminderde mogelikheid van aanpassing: het abnorme en defecte psychies geheel en vaak ook lichamelike tekorten. We zullen daarom streven naar een verbeterde functioneering van het psychies geheel, zowel naar verbeterde functionering van elke functie op zichzelf, als naar vervanging van hetgeen weggevallen is, door andere,daartoe geschikte functies, terwijl ook aan alles wat tot verbetering der lichamelike toestand behoort en idaartoe geschieden kan, zoals lichamelike oefening, sport, spel, heilgymnastiek, de bestrijding van spraak- en beweginsstoornissen en hygiëne op onze scholen een grote plaats moet worden ingeruimd. Deze taak der verbetering van de geestelike ien lichamelike gezondheidstoestand is een taak onafhankelik van al wat verder nog als taak en als doel van ons werk gezien mag worden, en een die vrijwel uitsluitend eigen is aan de opvoeding van de geestelik misdeelden. Ook een taak waarbij m.i. het deskundig geleide internaat een belangrijke voorsprong heeft op de deskundig geleide gewone school, omdat het zijn werkzaamheid langen tijd achtereen, over heel het psychies leven uitstrekt, zonder dat de invloed van een geheel andere en dikwijls ongeschikte omgeving zich storend kan doen gelden. M.i. heeft die Leipziger Hilfsschullehrerverrein terecht een Entwurf eines Hilfsschulgezetzes und Hilfsschullehrplanes" 1 ) aangenomen, waarin ondermeer er om deze redenen op wordt aangedrongen, dat de scholen voor achterlike kinderen internaten of halfinternaten zullen zijn, waar de kinderen buiten de gewone schooluren onderr toezicht van ter zake kundige verzorgers behoren te staan. 2 ) Maar dit neemt toch niet weg, dat er op het terrein der geneesopvoeding, ook voor ide gewone dagschool, voor onze scholen, een heel dankbare taak is weggelegd. De taak der verbetering van het psychies geheel, en daarmede het zoveel mogelik wegnemen van de oorzaken der slechte aanpassing is een taak op zichzelf, en waard om gedaan te worden, zelfs afgezien van alle maat- 1) Karl Bartsch, Entwurf einer Hilfschulgezetzes and Hilfschullehrplanes. Zeitschrift fur Kinderforschung 1926, blz. 253 r ) blz. 258.

5 90 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN schappelike belangen, zuiver en alleen als eis van liefde en van barmhartigheid. Ze is ook niet gelijk te stellen met de zo volledig mogelike uitrusting der persoonlikheid, dat het doel is der opleiding van de gewone school, maar heeft betrekking op de basis van die persoonlikheid zelf, het psychies zijn en op de vorming dier persoonlikheid, de opvoeding. Behalve opleiding, als grondslag van deze opleiding moeten we dus in onze scholen voor zwakzinnigen hebben opvoeding en wel opvoeding van een zeer biezonder soort, de geneesopvoeding in,de zo juist beschreven zin. In de tweede plaats zullen wij ons hebben af te vragen: Wat eist de maatschappij van onze leerlingen? In welke mate en door welke oorzaken falen zij? Wat zal de eigen omgeving die voor een deel van onze leerlingen in het leven zal moeten worden geroepen, of reeds in het leven geroepen is, in ieder geval van onze leerlingen eisen, waarin zullen deze eisen onderscheiden zijn van die der maatschappij en welk gedeelte onzer leerlingen zal later op deze eigen omgeving zijn aangewezen, welk gedeelte zal met hulp, raad en steun zich staande kunnen houden? Zonder ons rekenschap te geven van dit alles komen we met de bepaling van onze taak niet verder. Over deze vragen kunnen we tegenwoordig, dank zij reeds jaren zwakzinnigen-onderricht, bovenal dank zij de nazorg, en de verslagen die daarover het licht zien, een benaderend oordeel hebben. Zoeken we,eerst een antwoord op,de laatste vraag: Welk gedeelte onzer leerlingen zal zich staande kunnen houden, welk gedeelte is op een eigen omgeving aangewezen. Bij een bewerking van de gegevens, die het Rapport over Nazorg voor Zwakzinnigen, uitgebracht door de Commissie benoemd door Burgemeester en Wethouders der Gemeente Haarlem ingevolge Raadsbesluit 12 Juli 1922"l) en het Jaarverslag over de Nazorg te Haarlem 1926" mij verschaften kwam ik tot de volgende tafel Groep A Kan niet in eigen onderhoud voorzien. 50 % Groep B Kan in eigen onderhoud voorzien. 50 % Van de hand van Maatschappelik ongeschikt Heel weinig geschikt Weinig geschikt Hulp en steun (waarschijnlik) geheel leven noodig Hulp en steun in ieder geval noodig tot het 21 ste jaar Reeds voor het 21 ste jaar geen hulp en steun noodig 20 de heer P. de Boer te Amsterdam. Meisjes jongens Totaal 20 % 13 % % 13 % 15 % 18% 20% 20% % 23 % 20 % % 18 % 15 % % 12 % 15

6 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 91 (In een afzonderliik artikeltje hoop ik deze cijfers nader toe te lichten.) Grof samengevat krijgen we dus het volgende: a. 3/ 16 onzer leerlingen kan zich na verloop van enige tijd zelfstandig redden in de maatschappij. b. voor 3/10 verdient een werkinrichting de voorkeur. c. voor 4/10 onzer leerlingen blijft hoewel zij voor de helft niet in eigen onderhoud kunnen voorzien, en allen gedurende hun gehele leven raad en hulp en steun behoeven, plaatsing in de maatschappij de voorkeur verdienen tenzij een inrichting dusdanige voordelen boven de maatschappij heeft dat een deel van hen daar beter zou kunnen zijn dan in de maatschappij. Over het cijfer onder b kan men van mening verschillen, het berust op de veronderstelling, dat het hoogste loon in een goed geleide werkinrichting voor manlike oud-1.1. boven de 21 jaar overeen kan komen met f 7.50 in Van groep A der tafel wordt 40,% van groep B 50% door karakter en gedragsfouten bemoeilikt. Deze karakter- en gedragsfouten, en onmaatschappelirke eigenschappen uiten zich als: spoedig verflauwende en ook op verschillende dagen zeer wisselende werklust; overtredingen tegen orde en regel, (te laat komen, wegblijven zonder kennisgeving, botsingen, moeilikheden in de verhouding tot de medewerklieden wispelturigheid, prikkelbaarheid, opgeblazenheid, driftaanvallen en sarlust) en in de verhouding tot hun bazen (zelfde fouten als tegenover de werklieden, ongehoorzaamheid, oneerlikheid). In de ergste gevallen vinden we onmaatschappelike eigenschappen cals misdadige zwakzinnigheid en sexuele onbetrouwbaar.heid.l) Als oorzaken van,de zeer weinige of geen arbeidsgeschiktheid moeten naast imbecil iteit, lichamelijke oorzaken als zintuigelike stoornissen, bewegingsstoornissen, spoedige vermoeidheid, epileptie genoemd worden en psychiese oorzaken als sterke aandachtsstoornissen, langzaam reageren, sterke geremdheid of gestoord zenuwleven. Trachten we nu verder de vragen te beantwoorden: 1. Welke eisen stelt de maatschappij aan onze leerlingen? Waarin schieten zij tekort? 2. Welke eisen stelt in ieder geval de inrichting aan onze leerlingen? Zijn deze eisen in wezen of slechts in graad onderscheiden van die de maatschappij stelt? Op de laatste vragen zou ik reeds nu willen antwoorden, een inrichting zal zich voornamelik hierdoor van de maatschappij onderscheiden, dat ze tegenover de gebreken van de zwakzinnigen een opvoedkundig standpunt inneemt. Ze zal eisen stellen niet in wezen 1). Dit wil niet zeggen, dat de zwakzinnige kinderen meer of erger karakterfouten vertonen dan normale kinderen, zodat zij in doorsnee slechter zouden zijn dan normalen, maar zij leeren moeilijker hun karakterfou ten overwinnen en worden mede in verband met hun verstandelik tekort er sterker door benadeeld in de maatschappij. i

7 92 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. onderscheiden van die de maatschappij stelt, maar wel zal ze die eisen aanpassen aan 'het tekort en aan het gebrekkig kunnen van de zwakzinnige. Bij de beantwoording van de eerste vraag kunnen we uitgaan van de woorden van Prof. Gunning, die ik zooeven aanhaalde: De Maatschappij eist van een ieder, (ook van onze leerlingen) een zekere mate van karakter, een zekere mate van verstandelike kennis, een zekere mate van vaardigheid. Hiervoor bestaan geen volstrekte maat, hun onderlinge verhouding kan verschillend zijn, en ook al is hier of daar een minus, het doel kan tochnog op bevredigende wijze bereikt worden, als er elders een plus is". Dat het doel, zo volledig mogelike uitrusting der persoonlikheid voor het werkzame leven, bij onze leerlingen over het algemeen op zo weinig bevredigende wijze wordt bereikt als ide tafel aangeeft, terwijl ongeveer slechts 12% van de volwassen oud-leerlingen het minimum loon verdient, enigermate voldoende om een gezin te onderhouden, komt ongetwijfeld hierdoor, dat er bij hen zowel op het gebied van het karakter, het verstandelik kennen en de beroepsvaardigheid, zo vaak tegelijkertijd een minus of een manco, zo zelden een plus te vinden is. En aan onze zwakzinnigen worden toch zekere minimum eisen van karakter, van kennen en van kunnen gesteld, en het is welbekend, hoe heel vaak juist hun geschiktheid voor de maatschappij zo gering is door hun karakterfouten, soms door hur gebrekkig kunnen, terwijl dikwijls gebrekkig kennen hierbij juist minder. een rol speelt. Lift dit alles blijkt nog eens van welke betekenis de geneesopvoeding voor ons werk is. Als taak van de scholen voor zwakzinnigen krijgen we: 1 e. verbetering van de arbeidsgeschiktheid, 2e. 'bestrijding der karakter- en gedragsfouten. Dit is weer een taak, onverschillig welke de toekomst van de leerling is. Het is 'bij de uitwerking van deze taak echter, dat we hebben rekening te houden met de wijze, waarop de zwakzinnigenzorg verder geregeld is. En in dit verband moet me een enkel woord van het hart. Er zijn tal van werkzaamheden, die uitstekend door onze leerlingen verricht kunnen worden, maar die ze niet of bezwaarlik verrichten 'in de maatschappij, omdat hun reactie snelheid te langzaam is, hun vaardigheid bij die van normalen ten achter staat, deze werkzaamheden verricht worden in een ongeschikte onn k geving, waar onze oud-leerlingen bloot staan aan spot en plagerijen. Onze maatschappij kent weinig medelijden met de 'geestelik zwakken. Indien het ons mocht gelukken deze werkzaamheden door zwakzinnigen te laten verrichten in een voor zwakzinnigen ingerichte omgeving, dan zou dit in de zwakzinnigenzorg een belangrijke stap voorwaarts betekenen.,de huidige werkinrichting, die nu nog bestemd gis voos, de zwaarst misdeelden en die te uitsluitend een beroep moet doen op de liefdadigheid, waarom.00k de opname in de werkinrichting weer tot het uiterste beperkt wordt, zou zich

8 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN 93 dan kunnen ontwikkelen tot een arbeidsplaats, die zich zelf bedruipt, waar een behoorlik loon uitgekeerd wordt en waar een belangrijk aantal onzer leerlingen beter op hun plaats zou zijn, dan in de vrije maatschappij. Als weonze leerlingen blijvend willen helpen, moeten wij zo weinig mogelik een beroep behoeven te doen op de liefdadigheid, al is het niet een in een,bepaald bedrag per leerling uit te drukken liefdadigheid. Verder, dat zolang uitsluitend de meest misdeelden geplaatst worden, het voortbrengingsvermogen van de werkinrichting noodwendig gering moet blijven. Tenslotte dat, zolang de werk inrichting ook is leerinrichting, en voor een belangrijk deel leerinrichting, ook dit de geldelike opbrengst ten zeerste moet schaden. Dit moest niet het geval zijn. De school heeft evenzeer een taak tegenover de werkinrichting als tegenover de maatschappij. De school voor zwakzinnigen kan niet volstaan met het aanbrengen van kennis en het door karton- of houtarbeid ontwikkelen der handvaardigheid, maar zij moet veel meer zich richten op de eisen, die het latere leven stelt, hetzij dan in de inrichting, hetzij in de maatschappij. Het leren lezen schrijven -- rekenen is slechts een der middelen om de maatschappelike geschiktheid te verhogen, omdat zonder kennis van lezen schrijven -- rekenen er in onze hedendaagse maatschappij vrijwel geen plaats is en zeer zeker mag dit onzen leerlingen niet onthouden worden, behalve misschien aan die lager staanden, die er toch in hun later leven geen gebruik van maken kunnen. Maar veel belangrijker, ja noodzakelik, is verhoging van de arbeidsgeschiktheid. Indien wij menen, dat onze leerlingen deze arbeidsgeschiktheid verwerven, zittend in de bank, bezig met het verrichten van min of meer verstandelik werk, ofwel met ook nog enkele uren handenarbeid, dan hebben we het mis, neen, deze arbeidsgeschiktheid moet verworven worden in een werkplaats. Pas als weonze werkplaatsen hebben, waar onze jongens en meisjes onderricht ontvangen in eigen voor zwakzinnigen aangepaste werkwijzen en in tal van bezigheden, die in een inrichting of in de maatschappij door onze leerlingen verricht kunnen worden, werkplaatsen, waar ze maar niet eens een uurtje, maar hele dagen bezig zijn, en ingespannen bezig zijn, naar de volle maat van 'hun kunnen, waar ze in de arbeidspraktijk zich hebben te voegen naar anderen en staan onder ons, die hen goed kennen, hen van kind af aan hebben gekend. Onze scholen moeten worden werkscholen, niet alleen in de zin van de Duitse Arbeitsschule", in de zin van ecole active", maar scholen waar werkelik werken, arbeiden geleerd wordt. En ook moeten we hebben onze keuken, onze naai- en weefkamers voor de meisjes. Het is van intens belang, dat allen, de goeden en de slechten, leren werken zo goed zij kunnen. Het zal de besten van onze leerlingen zeker niet schaden, als ze op onze werkplaatsen een of ander handwerk hebben geleerd, 'of geleerd hebben eenvoudige werktuigen te bedienen, ook al kunnen ze later met ander werk hun brood verdienen. De vakken in de werkinrichting beoefend, moeten verder

9 94 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN zo zijn, dat ze voortbrengselen opleveren, waarvoor afzetgebied is te vinden (bijv. het weven van handdoeken). Uit een en ander volgt de eis, dat de werkzaamheden op de scholen in de arbeidslokalen verricht, moeten aansluiten aan de vakarbeid in de maatschappij en aan de werkzaamheden, die in de werkinrichting verricht worden. Onze leerlingen moeten klaar van onze scholen af komen, klaar om te gaan verdienen in de werkinrichting, nag beter, klaar om yin de maatschappij te gaan. We mogen het er niet op wagen, dat de maatschappij geduld zal hebben met onze minderbegiaafden, wij moeten geduld met hen hebben en ons afvragen, wat kunnen ze leren, en welke arbeid zal hij kunnen verrichten. De gewone lagere school kan zich misschien de weelde veroorloven om onderwijs te geven om derwille van het onderwijs zelf, en er van af zien opleidingsinrichting te zijn, haar leerlingen bezitten een natuurlike arbeidsgeschiktheid, die de onzen echter ontbreekt. Wij doen ons werk maar half, ja gebrekkig, indien wij bij het onderwijs blijven staan en denken, dat de uitrusting met kennis, hoe belangrijk ook, voldoende is. Toch is voor de honger staande groepen van onze leerlingen een behoorlike uitrusting met kennis onontbeerlik, zullen ze niet geremd worden door een tekort, dat had vermeden kunnen worden, en in het algemeen zal het voor hen waar zijn, dat ze zoo ver mogelik igebracht moeten worden in lezen, schrijven, rekenen en Ned. Taal. Maar het is zeer de vraag of het intellectuele ionderwijs, als een zeker peil bereikt is, dan niet beter in herhaling van het reeds geleerde en vastleggen kan bestaan, dan in verder voortgaan. Bovendien er is een belangrijke groep, die 't nimmer brengt tot begrijpend lezen en schrijven of zelfstandig rekenen. Wat voor de puberteit geleerd wordt en later niet herhaald -., ardt, vervliegt verbazend gauw in het latere leven. Dat kan ons blijken, als we een student bijv. in de geneeskunde vragen stellen over aardrijkskunde en geschiedenis, of een onderwijzer met hoofdakte, niet een bij 't M.U.L.O. of aan een kweekschool, naar de tandformule van een hond of kat, zo ook als onze leerlingen in hun later leven geen aanleiding hebben, om de verworven kennis te herhalen, dan zal er niet veel van over schieten, en is de tijd er aan besteed tenzij het igeleerde belangrijke vormende waarde had, voor een belangrijk deel verloren tijd. En we mogen, we kunnen op ionze scholen geen tijd verloren laten gaan. Alles wat we aan onze leerlingen doen, moet zin hebben, nuttig gevolg voor hun later leven, en we moeten onze scholen z.. inrichten, dat ieder, van de hoogst tot laagst staande toe, het onderricht krijgt dat hij nodig heeft. Dit is slechts mogelik als we hebben ontwikkeld, niet alleen de metodiek van het verstandsondierwijs, maar ook de metodiek van het arbeidsonderwijs beide waar nodig opgebouwd op de grondslag der enkelvoudige verstandsoefeningen. En dit alles moet zijn: geneesopvoeding en karaktervorming. Als wij behalve de metodiek van 'ons onderwijs ook hebben de metodiek van de arbeid, en die beiden nauw saam ge-

10 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 95 weven dan zal het mogelik zijn, dat de best 'begaafden in de gewone schoolvakken het verst komen,terwijl naar gelang de leerlingen verstandelik minder 'begaafd zijn en voor hen die op een zekere hoogte blijven staan, aan het arbeidsonderricht meer plaats kan worden ingeruimd. Er zijn gegevens, die er op wijzen, dat met het verstandelik tekort ook de arbeidsongeschiktheid toeneemt, mede tengevolge van het afnemen der bewegingsvaardigheid, en dat tin het algemeen de verstandelik zwakbegaafden, ook het laagst staan in de spier-begaafdheid, al moge dit lang geen regel zonder uitzonderingen zijn. Van des te groter betekenis is het derhalve, dat aan het arbeidsonderricht volle aandacht kan worden besteed. Samenvattende zou ik willen zeggen: Het doel van onze scholen is de leerlingen op te leiden tot een leven van nuttige arbeid, liefst in de maatschappij, en anders is in een inrichting. De taak van onze scholen is een drievoudige. 1 e. Gunstige beinvloeding van het geestelik bestaan, dat is geneesopvoeding, en karaktervorming en nauwgezette lichamelike verzorging. 2e. Verhoging derarbeidsgeschiktheid. 3e. Het doen verwerven van de nodige kennis. In het voorgaande ben ik reeds meermalen gestuit op wat wij niet hebben. Ons ontbreekt veel. Ons ontbreekt een helder inzicht in de maatschappij en er is nog slechts,gedeeltelik studie gemaakt van de arbeid, die door onze leerlingen in een passende omgeving verricht kan worden yin dienst der maatschappij. Ons ontbreekt de geschikte arbeidsgelegenheid. Ons ontbreeekt een metodiek van de arbeid. Ohs ontbreekt een eigen Nederlandse leer der Geneesopvoeding. En we mogen niet vergeten, wij hebben de taak om te studeren, wij hebben de taak om,op te leiden. Wij hebben ons af te vragen: wat eist de maatschappij. Wij hebben onze scholen, onze arbeidslokalen in te richten, Wij moeten uitgaan van handwerk dat meer in 't biezonder voor zwakzinnigen geschikt is, dat zijn zulke die steeds 'dezelfde handgrepen in altijd durende herhaling met zich brengen, en die niet of slechts in geringe mate vragen naar vorm, maat en getal. Maar we hebben daarbij niet stil te staan. Alles wat geschikt is om in de eigen werkplaatsen te wordenbeoefend moeten we in ons leer- en werkprogram opnemen (en dat zal wisselen naar plaats en tijd), kortom alles wat de arbeidsvaardigheid kan verhogen. Wij moeten deze taak niet aan anderen overlaten! We hebben zelf uit te zoeken, zelf op te lossen, zelf mede te arbeiden. Wij moeten niet wachten tot anderen ons vertellen hoe het moet. Wij hebben den helen dag onze leerlingen voor ons, en wij hebben ze waar te nemen en te bestuderen, en langs dezen weg zelf uit te vinden, hoe het moet. Het eerste deel van onze taak, gunstige beinvloeding van het

11 9,6 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. geestelik en lichamelik geheel, geneesopvoeding en karaktervorming dus, is niet mogelik zonder (dat we ons daartoe bekwamen door ernstige en nauwgezettte studie. Ik wil niet zeggen, dat daartoe de lust of de gezindheid ontbreekt, maar wel ontbreekt ons vrijwel geheel onze eigen onderzoekingsmetoden, onze eigen!onderzoekingen en onze eigen publikaties. En dat ons dit ontb reekt ligt niet enkel aan onze opleiding, daaraan misschien wel het minst, want een gebrek in opleiding kan door zelfstudie vaak worden goed gemaakt, maar voornamelik hieraan, dat we nog slechts zo'n geringe Nederlandse vakliteratuur en geen Nederlands vaktijdschrift hebben. Ik spreek niet van een vakverenigings of onderwijstijdschrift, mijn bedoeling is,een tijdschrift, dat uitsluitend aan de bestudering van,het afwijkende kind, aan de belangen van het afwijkende kind en aan de literatuur over het afwijkende kind gewijd is. En deze nauwgezette studie hebben we noodig voor heel het gebied van ons werk. We moeten methoden vinden, of leren toepassen, waarmede we betrekkelik snel en eenvoudig een inzicht kunnen krijgen in de kenmerkende verschijnselen van onze leerlingen, waardoor het ons duidelik wordt waarom een kind bijv. maar niet kan leren rekenen beneden 20 en wel kan zeggen wat de helft van 85 is, waarom een ander zo moeilik leert schrijven en toch zo verbazend handig in de huishouding is. En zo er zijn vele belangwekkende en pook belangrijke vragen, waarop we nu nog het antwoord schuldig blijven. Ik bedoel niet, dat iedereen proefondervindelik onderzoek moet doen, maar wel, dat wij allen op onze scholen moeten samen werken, om te zamen te zoeken naar de oplossing van de vraagstukken, waar wij voor komen te staan. Veel en velerlei is er te doen. Hiertoe behoort ook de studie van de arbeidstypen en arbeidsmogelikheden, en van de invloeden van de omgeving,op de arbeidswaarde van het afwijkende kind; een 'gebied, waarvan ons nog weinig zekers bekend is, al kan men wel enige gegronde veron derstellingen maken. Wat ons verstandelik onderricht betreft, ik geloof dat wij goed zullen doen met niet enkel ons leerplan en onze lesrooster zo in te richten, dat door uitwisseling leerlingen, die met een bepaald vak in de ene groep niet mee kunnen, de lessen van de andere groep kunnen volgen, maar ook zo, dat het aantal uren aan de verschillende vakken regelmatig besteed, voor de leerlingen verschillen kan, waardoor voor de leerlingen, die niet tot de groep der verstandelik hoogststaanden behoren, aan de arbeidsvakken groter plaats kan warden toegekend. Verder zou ik nog even Uw aandacht willen vestigen op het volgende: wanneer wi j. van onze arbeid ten volle profijt willen trekken, zodat werkelik onze inspanning lop het voordeligst wordt aangewend, dan is het niet enkel nodig, dat wij de volle honderd ten honderd van (onze krachten geven, maar ook dat wij op de juiste wijze arbeiden:

12 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 97 a. dat wij geen tijd verspillen aan dingen, die geen waarde hebben voor ons doel, en bij de leervakken is dit het aanbrengen van kennis, die de leerling later nodig zal hebben, b. dat wij naar ons doel gaan langs de kortste weg, c. dat wij van.onze,eigen arbeid zo weinig mogelik verloren laten gaan. We moeten komen tot de in alle opzichten meest voordelige wijze van arb eiden. Over deze verhoging der arbeidsgeschiktheid slechts dit: Het is wel merkwaardig op te merken hoe in veler hoofden en harten tegelijkertijd dezelfde denkbeelden en hetzelfde streven gevonden wordt. Mejuffrouw Breukelaar in Amsterdam komt de eer toe bij het Christelik onderwijs de eerste te zijn, die op een gewone school voor zwakzinnigenonderwijs, prakties en door eigen studie en waarneming, aangevuurd door haar liefde voor het zwakzinnige kind streeft naar de oplossing van de vraagstukken die hiermede verband houden. Ook in Den Haag, Vlaardingen en Amsterdam werden bij het openbaar B.L.O. verschillende beginselen die ik hier uiteengezet heb reeds toegepast en vindenenkele wensen hun vervulling. En inderdaad; wij moeten niet alleen onderwijzers, wij moeten ook werkmeesters willen zijn. Het is minstens even eervol een zwakzinnig kind te leren cocosweven, netten knopen, borstelmaken, verven, weven of een eenvoudige machine bedienen, koken, poetsen, glazen lappen, vegen, dwijlen, als het te leren lezen, schrijven, rekenen en dit hoort ook tuis,op onze scholen, wier taak het is het kind,op te leiden tot een leven van nuttigen arbeid. Moge, dank zij een goede organisatie van heel de zwakzinnigen verzorging, waarvan het onderwijs een deel uitmaakt, mede door een goede inrichting van het onderwijs, waardoor elk van onze leerlingen het onderwijs krijgt, dat hij nodig heeft, zowel het verstands onderwijs als het arbeidsonderwijs, en dit in de voor elke leerling juiste verhouding, steeds meer voor onze leerlingen het geluk en de zegen van een leven van regelmatige arbeid zijn weggelegd. Inrichting voor Geneesopvoeding P. G. SCHREUDER. Zonneschijn-Zonnehoeve, Arnhem. VERKORT RAPPORT VAN DE NAZORG- EN ARBEIDSONDERWIJSCOIVMISSIE. Aansluiting School-Werkplaats. Is het voor normale kinderen al niet gemakkelijk een plaatsje in de maatschappij te veroveren, voor het z.z. kind is het.door zijn minder intellect, silecht aanpassingsvermogen, geringer arbeidsprestatie enz. nog veel moeilijker. Werkplaatsen zijn geen philan-- tropische instellingen en als de arbeid van den werknemer voor den

9,6 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN.

9,6 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. 9,6 HET MAATSCH. DOEL EN DE TAAK ONZER SCHOLEN. geestelik en lichamelik geheel, geneesopvoeding en karaktervorming dus, is niet mogelik zonder dat we ons idaartoe bekwamen door ernstige en nauwgezettte

Nadere informatie

door P. G. Schreuder.

door P. G. Schreuder. EEN [GE OPMERKINGEN 228 ENIGE OPMERKINGEN OMTRENT DE REGELINS VAN DE NAZORG 1 ) r, r, door P. G. Schreuder. De Secretaris onzer afdeling heeft mij verzocht, iets te zcgcen over het reeds eerder door mij

Nadere informatie

(Gelden voor de Kweekschool van Militaire Geneeskundigen).

(Gelden voor de Kweekschool van Militaire Geneeskundigen). ^ 1 i>l Caveant consules, ne quid detrimenti res publica capiat!" (Gelden voor de Kweekschool van Militaire Geneeskundigen). Aan de HH. Leden van de Staten-Generaal worden hij al de vorigen nog de volgende

Nadere informatie

Verordening individuele inkomenstoeslag gemeente Smallingerland gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 12 november 2014;

Verordening individuele inkomenstoeslag gemeente Smallingerland gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 12 november 2014; GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Smallingerland. Nr. 79151 24 december 2014 Verordening individuele inkomenstoeslag gemeente Smallingerland 2015 De raad van de gemeente Smallingerland ; gelezen

Nadere informatie

Van moeilijke naar toegankelijkere woorden

Van moeilijke naar toegankelijkere woorden Van moeilijke naar toegankelijkere woorden aandachtig goed aan de hand van met, door aangaande aangezien omdat aanstonds dadelijk, gauw, binnenkort aanvankelijk eerst, eerder, in het begin achten vinden,

Nadere informatie

Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf

Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf Opdracht door een scholier 1930 woorden 14 maart 2003 6,2 18 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 0. Geef een korte argumentatie waarom jij tegen of voor de doodstraf

Nadere informatie

OUDERWETS TAALGEBRUIK WERKT VETRAGEND (GAAP)

OUDERWETS TAALGEBRUIK WERKT VETRAGEND (GAAP) OUDERWETS TAALGEBRUIK WERKT VETRAGEND (GAAP) Graag zou ik je bij dezen iets vertellen betreffende onnodig moeilijk taalgebruik dat geregeld wordt gebezigd. Alhoewel de meeste mensen weten dat ze gerust

Nadere informatie

I n l e i d i n g. 1 He t b e g r i p a r m o e d e

I n l e i d i n g. 1 He t b e g r i p a r m o e d e DEEL C ARMOEDE 1 Het b e g r i p a r m o e d e I n l e i d i n g Dit deel is enigszins afwijkend van de voorgaande twee, in die zin dat het intellectuele debat over armoede en de oorzaken daarvan niet

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling. Volkshuisvesting Arnhem

Klokkenluidersregeling. Volkshuisvesting Arnhem Klokkenluidersregeling Volkshuisvesting Arnhem Status: definitief Arnhem, 17 januari 2007 Auteur: Raymond Rensen Vastgesteld door Gerrit Breeman d.d. : 31-1-2007 INHOUDSOPGAVE Vooraf...3 Hoofdstuk 1. Definities...4

Nadere informatie

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3

Nadere informatie

Wet voor het Natuurkundig Gezelschap te Middelburg. Vastgesteld den 13 december 1869. Artikel 1.

Wet voor het Natuurkundig Gezelschap te Middelburg. Vastgesteld den 13 december 1869. Artikel 1. De oudste nog bewaard gebleven statuten, toen nog wetten, van de vereniging dateren van 1869. Het Gezelschap was nog eigenaar van het Musæum Medioburgense, dat om die reden ook in deze wetten wordt vermeld.

Nadere informatie

WERKVERRUIMING EN ARBEIDSBEMIDDELING VOOR ONVOLWAARDIGE ARBEIDSKRACHTEN»

WERKVERRUIMING EN ARBEIDSBEMIDDELING VOOR ONVOLWAARDIGE ARBEIDSKRACHTEN» 32 DE TOELATINGSLEEFTIJD BIJ HET B.O. len, zou de proef moeten leeren. Zonder bezwaar kan m.i. de v e r- p l i c h t i n g tot die proeftijd uit de verordeningen worden geschrapt. De praktijk kan dan uitmaken

Nadere informatie

Tekststudio Schrijven en Schrappen 06-13 59 30 44 www.schrijven-en-schrappen.nl - lotty@schrijven-en-schrappen.nl -

Tekststudio Schrijven en Schrappen 06-13 59 30 44 www.schrijven-en-schrappen.nl - lotty@schrijven-en-schrappen.nl - Graag zou ik je bij dezen iets vertellen betreffende onnodig moeilijk taalgebruik dat geregeld wordt gebezigd. Alhoewel de meeste mensen weten dat ze gerust in spreektaal mogen schrijven, gebruiken ze

Nadere informatie

Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten

Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (Tekst geldend op: 26-08-2014) Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten Wij WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin

Nadere informatie

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 11 november 2014;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 11 november 2014; voorstel aan de raad gemeente werkendam zaaknummer 59872 onderwerp Verordening individuele inkomenstoeslag Participatiewet gemeente Werkendam 2015 De raad van de gemeente Werkendam, gelezen het voorstel

Nadere informatie

UITKERINGSVERORDENING vrijwillig vervroegd uittreden.

UITKERINGSVERORDENING vrijwillig vervroegd uittreden. Nr 3213 ar. JZio GEMEENTE DORDRECHT UITKERINGSVERORDENING vrijwillig vervroegd uittreden. Artikel l Deze verordening verstaat onder: a. ontslag: ontslag als bedoeld in artikel H 12a van het Algemeen Ambtenarenreglement

Nadere informatie

een ernstige belemmering voor de ontwikkeling van dit onderwijs dreigt te worden.

een ernstige belemmering voor de ontwikkeling van dit onderwijs dreigt te worden. ONDERWIJSRAAD. nkis 2 N". 'S-GRAVENHAGE, WÊÊËÈÈiM ) 9 2 Bericht op schrijven van ^ ^ Ä e n gelieve bij het antwoord n ä$&p dagteekening en 'nummer van Betreffende: MÀ?..?.Ï.Y...Y an 2,KXC, dit schrijven

Nadere informatie

Verordening individuele inkomens- en studietoeslag gemeente De Wolden 2015

Verordening individuele inkomens- en studietoeslag gemeente De Wolden 2015 Het digitale Gemeenteblad Officiële uitgave van gemeente De Wolden Nummer 21, 24 december 2014 Verordening individuele inkomens- en studietoeslag gemeente De Wolden 2015 De raad van de gemeente De Wolden;

Nadere informatie

Wat te doen met zwakke begrijpend lezers?

Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen

Nadere informatie

Betreft: Vaststellen Verordening Individuele Inkomenstoeslag gemeente Tynaarlo 2015

Betreft: Vaststellen Verordening Individuele Inkomenstoeslag gemeente Tynaarlo 2015 Raadsbesluit nr. 7.c Betreft: Vaststellen Verordening Individuele Inkomenstoeslag gemeente Tynaarlo 2015 De raad van de gemeente; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van

Nadere informatie

Sector : III Nr. : 98

Sector : III Nr. : 98 Sector : III Nr. : 98 De raad van de gemeente Ferwerderadiel; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 4 oktober 2000, nummer 6/98.00; gelet op het bepaalde in artikel 149 van de Gemeentewet;

Nadere informatie

Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018

Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018 Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018 Steven Degrieck is verbonden aan het AUTISME CENTRAAL Expertisecentrum in België. Tijdens het symposium waren folders en boeken aanwezig, kijk

Nadere informatie

VERDIEPINGSSTOF LEEREENHEID 2

VERDIEPINGSSTOF LEEREENHEID 2 VERDIEPINGSSTOF LEEREENHEID 2 1.1 Verdiepingsstof - Gedragsaspecten Als we het gedrag van mensen nader bekijken, kunnen we daarin drie belangrijke aspecten onderscheiden: motorisch gedrag cognitief gedrag

Nadere informatie

I h n o h u o d u e d l e iljik j k j a j a a r a v r e v r e s r l s a l g S i t c i h c t h i t n i g n g D e D e R i R jin j

I h n o h u o d u e d l e iljik j k j a j a a r a v r e v r e s r l s a l g S i t c i h c t h i t n i g n g D e D e R i R jin j Inhoudelijk jaarverslag Stichting De Rijn Arnhem Stichting De Rijn INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 2 STICHTING DE RIJN IN HET KORT 3 MISSIE - VISIE - STRATEGIE 4 TERUGBLIK 2016 5 SAMENWERKING ANDERE INSTELLINGEN

Nadere informatie

Studiehandleiding. Russisch voor beginners

Studiehandleiding. Russisch voor beginners Studiehandleiding Russisch voor beginners Lay-out en opmaak: NTI DTP Studio, Leiden 1 e druk, september 2012 001204557 2012, NTI bv, Leiden Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948

Nadere informatie

Gezien van voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober 2014 met overneming van de daarin vermelde motieven;

Gezien van voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober 2014 met overneming van de daarin vermelde motieven; De raad van de gemeente Roosendaal; Gezien van voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober 2014 met overneming van de daarin vermelde motieven; Gelet op artikel 8, eerste lid, onderdeel b, artikel

Nadere informatie

Morya Wijsheid Werkboek voor het leven

Morya Wijsheid Werkboek voor het leven Morya Wijsheid Werkboek voor het leven Dit boek is van Inhoud Voorwoord en praktisch advies 6 1. De juiste vragen stellen 8 2. Een schat op de zeebodem 15 3. Zoek je kracht 19 4. Word een visser van ideeën

Nadere informatie

CVDR. Nr. CVDR188254_1. Verordening Langdurigheidstoeslag WWB Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen

CVDR. Nr. CVDR188254_1. Verordening Langdurigheidstoeslag WWB Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen CVDR Officiële uitgave van Rijswijk. Nr. CVDR188254_1 3 oktober 2017 Verordening Langdurigheidstoeslag WWB 2012 De gemeenteraad van Rijswijk, bijeen in openbare vergadering op 12 juni 2012 gelezen het

Nadere informatie

Op 25 augustus 2010 is het volgende advies (A10.066) gegeven.

Op 25 augustus 2010 is het volgende advies (A10.066) gegeven. Op 25 augustus 2010 is het volgende advies (A10.066) gegeven. 1. Het verzoek van X: Onder de merknaam Y brengt X als vergunninghouder in de zin van de Gedragscode Geneesmiddelenreclame, hierna de Gedragscode,

Nadere informatie

Eerste jaar van de eerste graad. Leren leren

Eerste jaar van de eerste graad. Leren leren Eerste jaar van de eerste graad Bij de start van het secundair onderwijs wordt er getracht de leerling een zo breed mogelijke vorming te geven en hem/haar te laten proeven van verschillende vakken. Dit

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN

SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN Een leerling van Hazrat Inayat Khan (Een kopie van de uitgave van) The Sufi International Headquarters Publishing Society 1 Liefde ontwikkelt zich tot harmonie en uit harmonie

Nadere informatie

Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten

Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten pagina 1 van 5 Wet van 25 mei 1937, tot het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 47 (30-11)

De Bijbel open 2013 47 (30-11) 1 De Bijbel open 2013 47 (30-11) Zie, hij bidt. Dat lezen we in Hand. 9 over Paulus. Zie hij bidt., het wordt verteld na zijn bekering op de weg naar Damascus. En het wordt gezegd alsof het iets heel bijzonders

Nadere informatie

Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7. ,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!.

Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7. ,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!. Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!. L. S. Het is velen in Holland wellicht bekend, hoe ik, eerst onlangs uit Zuid-Afrika teruggekeerd, den langen en b'!ngen

Nadere informatie

Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980

Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer

Nadere informatie

Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden?

Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden? Scholen die door Samuel zijn gesticht. Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden? Psalm 23:3 3 Hij verkwikt mijn ziel, Hij leidt mij in het spoor van de gerechtigheid, omwille van Zijn Naam. De Here zelf

Nadere informatie

HUISHOUDELIJK REGLEMENT BS NOORDERBREEDTE DEFINITIE. Artikel 1 TAKEN EN BEVOEGDHEDEN. Artikel 2

HUISHOUDELIJK REGLEMENT BS NOORDERBREEDTE DEFINITIE. Artikel 1 TAKEN EN BEVOEGDHEDEN. Artikel 2 HUISHOUDELIJK REGLEMENT BS NOORDERBREEDTE DEFINITIE Artikel 1 Ouders: de ouders, voogden en verzorgers van de leerlingen die aan school zijn ingeschreven. De Stichting: de geledingenraad van ouders. Wet:

Nadere informatie

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet

Nadere informatie

onderwijsgroep noord identiteitsbewijs

onderwijsgroep noord identiteitsbewijs onderwijsgroep noord identiteitsbewijs 'Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie

Nadere informatie

Liefde. De sociale leer van de Kerk

Liefde. De sociale leer van de Kerk Liefde De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over de liefde Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet worden, zeker in een

Nadere informatie

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 5 90 NEERPELT Tel. + 6 07 0 Fax + 6 6 info@shn.wico.be www.shn.wico.be www.wico.be STUDEREN IN DE DERDE GRAAD VAN HET ASO Het doel

Nadere informatie

Vastgesteld in tweede lezing door de Generale Synode:

Vastgesteld in tweede lezing door de Generale Synode: 2018 Ordinantie 4 voor het Apostolaat Vastgesteld in tweede lezing door de Generale Synode: 16 maart 2018 gehele ordinantie Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Hoofdstuk I. Het getuigenis tot Israël... 2

Nadere informatie

Studiehandleiding. Duits voor beginners

Studiehandleiding. Duits voor beginners Studiehandleiding Duits voor beginners Lay-out en opmaak: NTI DTP Studio, Leiden 1 e druk, november 2012 001204546 2012, NTI bv, Leiden Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Aanbiedingsbrief. Aan de raad.

Aanbiedingsbrief. Aan de raad. Sector: SoZaWe Kerkrade, 30 september 2009 Aanbiedingsbrief Aan de raad. Nr. 09it00308. Hierbij bieden wij u ter overweging en beslissing een ontwerpbesluit, nr. 09Rb045 inzake Tijdelijke regels Wet investeren

Nadere informatie

ECLI:NL:RVS:2003:AL8988

ECLI:NL:RVS:2003:AL8988 ECLI:NL:RVS:2003:AL8988 Instantie Raad van State Datum uitspraak 15-10-2003 Datum publicatie 15-10-2003 Zaaknummer 200302570/1 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Bestuursrecht Eerste

Nadere informatie

INDIVIDUELE INKOMENSTOESLAG HILVERSUM Behorende bij Verzamelverordening inkomensvoorzieningen Hilversum 2016 en artikel 36 Participatiewet

INDIVIDUELE INKOMENSTOESLAG HILVERSUM Behorende bij Verzamelverordening inkomensvoorzieningen Hilversum 2016 en artikel 36 Participatiewet GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Hilversum. Nr. 136820 5 oktober 2016 INDIVIDUELE INKOMENSTOESLAG HILVERSUM 2016 BELEIDSREGELS GEMEENTE HILVERSUM Behorende bij Verzamelverordening inkomensvoorzieningen

Nadere informatie

7.2. Boekverslag door J woorden 13 juni keer beoordeeld. Filosofie. Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen

7.2. Boekverslag door J woorden 13 juni keer beoordeeld. Filosofie. Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen Boekverslag door J. 1355 woorden 13 juni 2003 7.2 54 keer beoordeeld Vak Filosofie Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen Inleiding Het aantal jongeren dat bij een echtscheiding is betrokken

Nadere informatie

/1/R3 7 9 april 2014 lngevolge artikel 8, lid 8.1, van de planregels zijn de voor - "Gemengd 1" aangewezen gronden bestemd voor: a. culturele

/1/R3 7 9 april 2014 lngevolge artikel 8, lid 8.1, van de planregels zijn de voor - Gemengd 1 aangewezen gronden bestemd voor: a. culturele 201305620/1/R3 7 9 april 2014 lngevolge artikel 8, lid 8.1, van de planregels zijn de voor - "Gemengd 1" aangewezen gronden bestemd voor: a. culturele, sport- en recreatieve voorzieningen uit ten hoogste

Nadere informatie

KLACHTEN REGLEMENT. Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomenbeheerders

KLACHTEN REGLEMENT. Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomenbeheerders KLACHTEN REGLEMENT Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomenbeheerders 1 Klachten Reglement Artikel 1 Algemeen 1. Elk lid van de Branchevereniging behoort een onafhankelijke klachtenprocedure

Nadere informatie

[UITLEEN VOORWAARDEN DRICOM COMPUTERS]

[UITLEEN VOORWAARDEN DRICOM COMPUTERS] 2009 DriCom Computers [UITLEEN VOORWAARDEN DRICOM COMPUTERS] Inhoud uitleen voorwaarden DriCom computers:... 3 Artikel 1. Object van deze overeenkomst.... 3 Artikel 2. Duur van de overeenkomst.... 3 Artikel

Nadere informatie

De Raad van de gemeente Ede,

De Raad van de gemeente Ede, De Raad van de gemeente Ede, gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van Ede d.d. 11 november 2014; gelet op artikel 8, eerste lid, onderdeel b, en tweede lid, van de Participatiewet; overwegende

Nadere informatie

VERORDENING LANGDURIGHEIDSTOESLAG GEMEENTE BUREN

VERORDENING LANGDURIGHEIDSTOESLAG GEMEENTE BUREN VERORDENING LANGDURIGHEIDSTOESLAG GEMEENTE BUREN De Raad van de gemeente Buren, gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 15 mei 2012, gelet op artikel 8 lid 1 onderdeel d,

Nadere informatie

Toeslagenverordening WWB Maasbree 2007

Toeslagenverordening WWB Maasbree 2007 Toeslagenverordening WWB Maasbree 2007 Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie gemeente Maasbree Officiële naam regeling Toeslagenverordening WWB Maasbree 2007 Citeertitel

Nadere informatie

Regeling ambtelijke bijstand aan raadsleden

Regeling ambtelijke bijstand aan raadsleden Gemeente Haarlem Regeling ambtelijke bijstand aan raadsleden Verordening nr. Datum in werking 15 Paragraaf 1 Begripsomschrijvingen Artikel 1 In deze regeling wordt verstaan onder: a. bijstand: het ambtelijke

Nadere informatie

Water in wijn: de wijziging van passende arbeid in bedongen arbeid

Water in wijn: de wijziging van passende arbeid in bedongen arbeid Water in wijn: de wijziging van passende arbeid in bedongen arbeid Het komt regelmatig voor dat een werknemer na afloop van de wachttijd voor de WIA (104 tot 156 weken) niet in staat is zijn eigen werkzaamheden

Nadere informatie

RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN

RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN U I T S P R A A K Nr. i n d e k l a c h t nr. 100.99 ingediend door: wonende te hierna te noemen 'klaagster, tegen: gevestigd te hierna te noemen verzekeraar'. De Raad van

Nadere informatie

Procedureverordening planschade Arnhem 2011

Procedureverordening planschade Arnhem 2011 Artikel 1 Begripsbepalingen Voor de toepassing van deze verordening wordt verstaan onder: a. aanvraag: aanvraag om een tegemoetkoming in de schade als bedoeld in artikel 6.1 van de Wet ruimtelijke ordening;

Nadere informatie

Gescand archief. Raadsvoorstel. Aan de gemeenteraad. Van Datum Pfh. Steller tel.nr. Programma Registratie nr. Stuk

Gescand archief. Raadsvoorstel. Aan de gemeenteraad. Van Datum Pfh. Steller tel.nr.  Programma Registratie nr. Stuk Raadsvoorstel Gescand archief Aan de gemeenteraad Van Datum Pfh. Steller tel.nr. e-mail Programma Registratie nr. Stuk Onderwerp college van B&W 4 november 2014 S.M. Brandligt Marleen van Prooijen 06-53641739

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling Zuyd Hogeschool. Herziene versie - januari 2017

Klokkenluidersregeling Zuyd Hogeschool. Herziene versie - januari 2017 Klokkenluidersregeling Zuyd Hogeschool Herziene versie - januari 2017 Ten geleide Bij Zuyd Hogeschool staan persoonlijke aandacht, regionale betrokkenheid en grensverleggende ontwikkeling van (startende)

Nadere informatie

Verordening tijdelijke regels WIJ

Verordening tijdelijke regels WIJ Verordening tijdelijke regels WIJ De raad van de gemeente Winsum; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van Winsum, d.d. 15 september 2009; gelet op artikel 147, eerste lid, van de Gemeentewet

Nadere informatie

RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN. Uit de stukken is, voor zover voor de beoordeling van de klacht van belang, het navolgende gebleken.

RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN. Uit de stukken is, voor zover voor de beoordeling van de klacht van belang, het navolgende gebleken. RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN U I T S P R A A K Nr. i n d e k l a c h t nr. 02.0175 (005.02) ingediend door: hierna te noemen 'klaagster', tegen: hierna te noemen 'verzekeraar'. De Raad van Toezicht

Nadere informatie

DON BOSCO GENK AANBOD EERSTE GRAAD. Meer dan je denkt!

DON BOSCO GENK AANBOD EERSTE GRAAD. Meer dan je denkt! DON BOSCO GENK Meer dan je denkt! AANBOD EERSTE GRAAD Dag nieuwe leerling, Dag ouder, In onze Don Boscoschool willen wij een kwaliteitsvolle vorming aanbieden. Vanuit ons opvoedingsproject leggen wij

Nadere informatie

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Johannes 1, 1 Middagdienst

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Johannes 1, 1 Middagdienst Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Johannes 1, 1 Middagdienst Broeders en zusters, we zullen vanmiddag luisteren naar hoe het Woord, onze Here Jezus Christus, in de prediking tot ons komt. Daarom zullen

Nadere informatie

Rouwen na faillissement

Rouwen na faillissement Rouwen na faillissement Vriendelijk aangeboden door Tussenstap is een product van de vzw Zenitor is een dochter van vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 1/7 Inleiding:... 3 1.Wat is rouwen eigenlijk?...

Nadere informatie

BINDEND ADVIES VASTE COMMISSIE CAO VOOR HET OMROEPPERSONEEL. Inzake: tegen: 1. Taak en samenstelling van de Vaste Comissie

BINDEND ADVIES VASTE COMMISSIE CAO VOOR HET OMROEPPERSONEEL. Inzake: tegen: 1. Taak en samenstelling van de Vaste Comissie BINDEND ADVIES VASTE COMMISSIE CAO VOOR HET OMROEPPERSONEEL Inzake: (WERKNEMER) Verzoeker tegen: (OMROEPWERKGEVER) Verweerster 1. Taak en samenstelling van de Vaste Comissie 1.1. Krachtens artikel 49 lid

Nadere informatie

ECLI:NL:RBARN:2012:BW7413

ECLI:NL:RBARN:2012:BW7413 ECLI:NL:RBARN:2012:BW7413 Instantie Rechtbank Arnhem Datum uitspraak 08-05-2012 Datum publicatie 04-06-2012 Zaaknummer 11/2280 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Socialezekerheidsrecht

Nadere informatie

Leden. Huishoudelijk reglement Februari 2011

Leden. Huishoudelijk reglement Februari 2011 Huishoudelijk reglement Februari 2011 Leden artikel 1 De aanvrage van het lidmaatschap geschiedt schriftelijk bij het bestuur. Het lidmaatschap gaat daadwerkelijk in, als aan de financiële verplichting

Nadere informatie

PRIJSBEHEERSCHING IS ZELFBEHEERSCHING

PRIJSBEHEERSCHING IS ZELFBEHEERSCHING PRIJSBEHEERSCHING IS ZELFBEHEERSCHING Er is een dringend tekort aan grondstoffen voor de Nederlandsche industrie en het Nederlandsche ambacht. Voor het herstellen van beschadigde huizen is hout, glas,

Nadere informatie

STAATSBLAD VAN HBT KONINKRIJK DER NEDERLANDEN.

STAATSBLAD VAN HBT KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. STAATSBLAD VAN HBT KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. (F. 521.) BESLUIT van den 16den Augustus 1918, houdende nadere voorschriften betreffende het tooezicht op hier te lande vertoevende vreemdelingen. WIJ WILHELMINA,

Nadere informatie

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN

ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO 2DE GRAAD 24 Profiel Na de eerste graad maak je een duidelijke keuze. In het derde jaar kies je een studierichting en onderwijsvorm (ASO, TSO,

Nadere informatie

CIJFEREN: DE TRAPVERMENIGVULDIGING

CIJFEREN: DE TRAPVERMENIGVULDIGING CIJFEREN: DE TRAPVERMENIGVULDIGING Luc Cielen Ik noem dit een trapvermenigvuldiging omdat deze bewerking een trap vormt als de vermenigvuldiger een getal is met 2 of meer cijfers. In een opbouw die 10

Nadere informatie

Oprichting stichting mr. F. de Vries mr. R.J.B. Caderius van Veen prof. mr. H.E. Bröring Naam, Zetel en Duur

Oprichting stichting mr. F. de Vries mr. R.J.B. Caderius van Veen prof. mr. H.E. Bröring Naam, Zetel en Duur 1 Oprichting stichting Heden, de tweeduizend zes, verschenen voor mij, mr. T.J. de Vries, notaris te Groningen: 1. de weledelgestrenge heer mr. F. de Vries, wonende te; 2. de weledelgestrenge heer mr.

Nadere informatie

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen. Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid

Nadere informatie

Verordening schade-advisering ruimtelijke ordening Flevoland

Verordening schade-advisering ruimtelijke ordening Flevoland Verordening schade-advisering ruimtelijke ordening Flevoland Artikel 1: Begripsbepalingen In deze verordening wordt verstaan onder : aanvraag : adviseur: commissie: Besluit: deskundige belanghebbende:

Nadere informatie

MODEL REGELS EN RICHTLIJNEN EXAMENCOMMISSIE

MODEL REGELS EN RICHTLIJNEN EXAMENCOMMISSIE MODEL REGELS EN RICHTLIJNEN EXAMENCOMMISSIE Vastgesteld bij besluit nr. 2015cb0178 van het College van Bestuur van 1 juni 2015 Inhoud 1. Toepassingsgebied 2. Algemeen 3. Samenstelling van de examencommissie

Nadere informatie

De neerwaartse spiraal doorzien

De neerwaartse spiraal doorzien E ENERGIE RICHTEN nergie is ons kostbaarste bezit, want zij is het middel waarmee wij ons creatief potentieel omzetten in zinvol handelen. Lichaam en geest zijn kanalen voor deze energie; zij bepalen de

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling

Klokkenluidersregeling Klokkenluidersregeling Instemming GMR d.d. 6 november 2018 Vastgesteld bevoegd gezag d.d. 7 november 2018 Inhoud Inleiding Artikel 1. Begripsbepalingen Artikel 2. Informatie, advies en ondersteuning voor

Nadere informatie

UITSPRAAK. het College van Bestuur van B, gevestigd te G, verweerder, hierna te noemen de werkgever gemachtigde: mevrouw mr. G.M.

UITSPRAAK. het College van Bestuur van B, gevestigd te G, verweerder, hierna te noemen de werkgever gemachtigde: mevrouw mr. G.M. 106879 - Uitspraak voor zover er nog een ontslagbesluit zou zijn: het ontslag wegens arbeidsongeschiktheid kan niet in stand blijven, omdat herstel binnen 26 weken na het ontslagbesluit niet uitgesloten

Nadere informatie

Visie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren

Visie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren Visie Missie De Jan Ligthartscholen van de Jan Ligthartgroep Tilburg hebben een duidelijk doel voor ogen: het onderwijs dusdanig inrichten dat het de basis vormt van het levenslang leren dat een mens doet.

Nadere informatie

Verordening langdurigheidstoeslag WWB gemeente Kaag en Braassem 2012.

Verordening langdurigheidstoeslag WWB gemeente Kaag en Braassem 2012. De raad van de gemeente Kaag en Braassem; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 31 juli 2012; gelet op de artikelen 8, 1 e lid, onder d, 2 e lid, onder b en 36 van de Wet werk en bijstand;

Nadere informatie

Mediation. Conflictoplossing als alternatief voor een juridische procedure.

Mediation. Conflictoplossing als alternatief voor een juridische procedure. Conflictoplossing als alternatief voor een juridische procedure. Mediation is een vorm van conflicthantering waarbij de betrokken partijen zélf onderhandelen over het oplossen van hun geschil onder procesbegeleiding

Nadere informatie

BESJALACH (Toen Hij zond) Sjemot 13:17-17:16

BESJALACH (Toen Hij zond) Sjemot 13:17-17:16 BESJALACH (Toen Hij zond) Sjemot 13:17-17:16 De Parasja begrijpen Sjemot (Exodus) 13:17-17:16 We zullen leren hoe we 1) Het hoofdthema (onderwerp) van een Parasja (wekelijkse Torah-lezing) kunnen begrijpen.

Nadere informatie

Toelichting. Bestuurlijke boete

Toelichting. Bestuurlijke boete Registratienummer BSW/ 2016.256 RIS295785 Voorstel van het college tot vaststelling van de Verordening tot wijziging van de Verordening maatregelen, fraude en verrekenen bestuurlijke boete inkomensvoorzieningen

Nadere informatie

Preek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente,

Preek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente, Lieve gemeente, We zien het niet vaak in de Bijbel, maar in het verhaal dat we vandaag gelezen hebben is Jezus toch ronduit bot te noemen en buitengewoon onvriendelijk op het onbeschofte af, tegen een

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling/ Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand

Klokkenluidersregeling/ Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Klokkenluidersregeling/ Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Preambule De klokkenluidersregeling/ regeling betreffende het omgaan met een vermoeden van een misstand binnen Vitus

Nadere informatie

Hoe gaan we om met gemeenteleden die ongehuwd samenwonen? (Jongeren, bespreek dit eens met elkaar en met je ouders.)

Hoe gaan we om met gemeenteleden die ongehuwd samenwonen? (Jongeren, bespreek dit eens met elkaar en met je ouders.) Ongehuwd samenwonen? In 2010 heeft in de kerkenraad van de Hervormde gemeente De Hoeksteen een diepgaande bezinning plaatsgevonden over de vraag hoe we in Bijbels licht zorgvuldig om moeten gaan met mensen

Nadere informatie

Rapport. Datum: 28 maart 2001 Rapportnummer: 2001/071

Rapport. Datum: 28 maart 2001 Rapportnummer: 2001/071 Rapport Datum: 28 maart 2001 Rapportnummer: 2001/071 2 Klacht Op 18 januari 2000 ontving de Nationale ombudsman een verzoekschrift van de heer M. te Groningen, met een klacht over een gedraging van regionale

Nadere informatie

Uit vrije wil. Actieplan vrijwilligerswerk

Uit vrije wil. Actieplan vrijwilligerswerk Uit vrije wil Actieplan vrijwilligerswerk ChristenUnie Algemene Politieke Beschouwingen 2008 Inleiding Onbetaalde arbeid en vrijwilligerswerk zijn de smeerolie van de samenleving. Ze verdienen erkenning

Nadere informatie

VERORDENING BESTUURSCOMMISSIE OPENBAAR BASISONDERWIJS WEERT

VERORDENING BESTUURSCOMMISSIE OPENBAAR BASISONDERWIJS WEERT VERORDENING BESTUURSCOMMISSIE OPENBAAR BASISONDERWIJS WEERT De raad der gemeente Weert; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van Weert van 10 februari 2004; overwegende,

Nadere informatie

Artikel 1 Naam en zetel De vereniging draagt de naam Hellevoets Effect en is gevestigd te Hellevoetsluis.

Artikel 1 Naam en zetel De vereniging draagt de naam Hellevoets Effect en is gevestigd te Hellevoetsluis. 1. STATUTEN. Tafeltennisvereniging Hellevoets Effect is opgericht op 20 augustus 1976 en ingeschreven in het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 40385017 Artikel 1 Naam

Nadere informatie

FNV Vrouw Postbus 8576, 1005 AN Amsterdam Tel: 020-5816398 post@fnvvrouw.nl www.fnvvrouw.nl. Minder gaan werken? Of stoppen misschien?

FNV Vrouw Postbus 8576, 1005 AN Amsterdam Tel: 020-5816398 post@fnvvrouw.nl www.fnvvrouw.nl. Minder gaan werken? Of stoppen misschien? FNV Vrouw Postbus 8576, 1005 AN Amsterdam Tel: 020-5816398 post@fnvvrouw.nl www.fnvvrouw.nl Minder gaan werken? Of stoppen misschien? Minder werken. Of stoppen, misschien? Je loopt met het idee rond om

Nadere informatie

Verordening individuele inkomenstoeslag Participatiewet gemeente Beesel 2015

Verordening individuele inkomenstoeslag Participatiewet gemeente Beesel 2015 Verordening individuele inkomenstoeslag Participatiewet gemeente Beesel 2015 De Raad van de Gemeente Beesel; Gelet op artikel 8 eerste lid, aanhef en onderdeel b, en tweede lid, van de Participatiewet;

Nadere informatie

gelet op artikel 147 van de Gemeentewet en op artikel 12 van de Wet Investeren in Jongeren; b e s l u i t :

gelet op artikel 147 van de Gemeentewet en op artikel 12 van de Wet Investeren in Jongeren; b e s l u i t : Bijlage bij raadsvoorstel nr. 09-79 Nr: 09-79b De raad van de gemeente Barneveld; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders, nr. 09-79; gelet op artikel 147 van de Gemeentewet en op artikel 12

Nadere informatie

Artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen

Artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen Memo Van prof. Mr. Ch.P.A. Geppaart Onderwerp Artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen 1. Via het hoofd van de afdeling Directe belastingen van het Ministerie van Financiën ontving ik Uw

Nadere informatie

Verordening langdurigheidstoeslag gemeente Zoetermeer 2009

Verordening langdurigheidstoeslag gemeente Zoetermeer 2009 Verordening langdurigheidstoeslag gemeente Zoetermeer 2009 Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie gemeente Zoetermeer Officiële naam regeling Verordening langdurigheidstoeslag

Nadere informatie

betreft: [klager] datum: 2 februari 2015

betreft: [klager] datum: 2 februari 2015 nummer: 14/3322/GA en 14/3394/GA betreft: [klager] datum: 2 februari 2015 De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van bij

Nadere informatie

Regeling budgethouderschap van de gemeente Heusden

Regeling budgethouderschap van de gemeente Heusden Regeling budgethouderschap van de gemeente Heusden Het college van de gemeente Heusden; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, artikel 10, lid 2 van de Financiële Beheers- en Controleregeling en artikel

Nadere informatie