Daglicht en frisse lucht Essentieel in schoolgebouwen

Transcriptie

1 Daglicht en frisse lucht Essentieel in schoolgebouwen VELUX modulaire lichtstraten Foto: Wiebengacomplex, Groningen VELUX 1

2 Voorwoord Iedere leerling verdient de beste omstandigheden om goed te kunnen presteren! De rol die schoolgebouwen hebben bij de ervaringen en vorming van kinderen is groot. We herinneren ons vaak nog exact hoe in onze schoolperiode de gymzaal rook, hoe ongezellig de schoolkantine was of juist hoe kleurrijk volgeplakt het klaslokaal. Wat we toen niet beseften, is dat die leeromgeving van grote invloed was op ons gedrag en leerprestaties! Materialen, kleuren, luchtkwaliteit, akoestiek en daglicht in het bijzonder zijn factoren die daar een grote rol in spelen. Uit onderzoek is gebleken dat op scholen met de grootste hoeveelheid daglicht er een aantoonbaar positief effect was in gedrag en leerprestaties. Een goede hoeveelheid daglicht garandeert nog een ander effect: het in relatie blijven staan met buiten. Zicht op het weer, de natuur, tijdsbesef door de stand van de zon, waarbij het continu wisselende niveau van natuurlijk licht gedurende de dag ervoor zorgt dat we ons prettig voelen en dat de concentratie hoog blijft. Met alleen een grote hoeveelheid daglicht zijn we er helaas nog niet, dat zou te makkelijk zijn. Het gaat om de juiste dosering, op de juiste plek, spreiding waar nodig en concentratie waar gewenst. De VELUX Groep doet samen met partners al jarenlang onderzoek naar daglicht in de breedste zin en ondersteunt onderzoek door derden. De voortgang en resultaten worden onder andere met experts en belangstellenden gedeeld tijdens het tweejaarlijkse internationale Daylight Symposium. Wijzelf gebruiken deze informatie vooral om onze hulpmiddelen, oplossingen en producten te optimaliseren om onze klanten optimaal te kunnen bedienen in het ontwerpproces van gebouwen. Niets is belangrijker op school dan om te kunnen leren in een gezonde en prettige omgeving. Dan zijn de aantoonbaar betere prestaties van leerling een fantastisch resultaat. Daar wilt u toch ook een bijdrage aan leveren! Marthijn Reekers MArch Daylight and Indoor Climate 2

3 Inhoudsopgave Een gezond binnenklimaat verbetert leerprestaties... 4 t Podium, Steenbergen - Elemans Van den Hork Architecten Natuurlijke bronnen voorop... 8 Rivers International School Arnhem - LIAG architecten Daglicht afgestemd op de (individuele) leeromgeving Esdal College, Klazienaveen - Architectenbureau DAT architecten Fryske Akademy, Leeuwarden - Jo Janssen Architecten Daglichtoplossingen VELUX modulaire lichtstraten VELUX lichtkoepels VELUX 3

4 Een gezond binnenklimaat verbetert leerprestaties VELUX modulaire lichtstraten 4

5 Onderzoek Het ontwerp van een schoolgebouw heeft een grote invloed op de prestaties van leerlingen. Uit diverse onderzoeken is zelfs gebleken dat een gezond binnenklimaat met voldoende daglicht en een goede luchtkwaliteit leerprestaties verbetert! Uit recent Europees onderzoek onder 5000 scholieren in 23 landen naar het effect van daglicht op schoolprestaties blijkt dat leerlingen 12,5% beter presteren wanneer zij in een ruimte zitten met twee keer meer raampartijen, vooral met rekenen en logical tests. Wanneer ramen op het zuiden georiënteerd zijn, verbeteren prestaties wanneer zonwering is toegepast. Wanneer we kijken naar het effect van luchtkwaliteit in schoolgebouwen, dan blijkt uit onderzoek door Fraunhofer Institut für Bauphysik dat de snelheid en kwaliteit van leerlingen verbetert met 12,8% wanneer er in klaslokalen beter geventileerd wordt. Een verlaging van het CO 2-niveau naar een gezond niveau zorgt er daarnaast voor dat leerlingen zich beter kunnen concentreren. VELUX 5

6 Project t Podium, Steenbergen Een mooi voorbeeld van hoe daglicht en frisse lucht de prestaties van leerlingen heeft verbeterd, is bij Brede School t Podium. In dit gebouw zijn de meeste lokalen gepositioneerd aan de noordzijde en zijn de centrale ruimten letterlijk in de kern van het gebouw gelegen. Bewegingsonderwijs vormt samen met het speellokaal en de centrale ruimte het hart van het gebouw. Aan de zuidkant ligt in het midden de gymzaal met aangrenzend het speellokaal annex podium. Om ook in deze binnenruimten te zorgen voor een aangenaam binnenklimaat, is ervoor gekozen om via het dak veel daglicht binnen te laten. Dit natuurlijke licht zorgt voor een positieve beleving van de ruimte, stimuleert de leerprestaties en zorgt voor een natuurlijke opwarming van de ruimte, wat s winters bijdraagt aan de energiereductie. Door de mogelijkheid om natuurlijk te ventileren, vermindert het CO 2-gehalte in de ruimten en verbetert de luchtkwaliteit. Fotograaf: Dick Holthuis 6

7 Architect aan het woord Elemans Van den Hork Architecten Voor Peter Elemans, architect-directeur van Elemans Van den Hork Architecten en verantwoordelijk voor het ontwerp van Brede school t Podium, is de kwaliteit van vier basale functies daglicht, lucht, warmte en geluid altijd een belangrijk uitgangspunt in zijn ontwerpen. In Brede School t Podium staan daglicht en het wij-gevoel centraal. Zo zijn het speellokaal, de gymzaal en de aula voorzien van VELUX modulaire lichtstraten om te komen tot een stimulerende ruimte waar het fijn is om samen te spelen en bewegen, aldus Elemans. We kozen voor noord-georiënteerde sheddaken met binnenzonweringen die het hele jaar zorgen voor voldoende natuurlijk licht, maar de warme en hoogstaande zomerzon buitenhouden. In elk sheddak zit minimaal één lichtstraatelement dat geopend kan worden, en dat zorgt voor natuurlijke ventilatie en koeling. Al in de ontwerpfase hebben we gekeken naar hoe het daglicht binnenvalt. Toen bleek dat het licht in de ruimte niet voldoende gespreid was, hebben wij de modulaire lichtstraten anderhalve meter uit het midden geplaatst, waardoor de daglichttoetreding nu optimaal is. Toegepaste producten Sheddak 50 Type glas: doorvalveilig, energiebesparend tweelaags glas Ventilerende modules t.b.v. comfortventilatie: 11 VELUX 7

8 Natuurlijke bronnen voorop VELUX modulaire lichtstraten 8

9 Onderzoek Meer en duurdere installaties zijn geen garantie voor een goed binnenmilieu. Het binnenmilieu van een gebouw moet een integraal onderdeel zijn van het ontwerp, waarbij bouwkundige en installatietechnische aspecten op elkaar zijn afgestemd. In 2011 is er een onderzoek Luisteren naar schoolgebouwen uitgevoerd dat zicht richtte op de gebruikservaring van tien scholen. Uit dit onderzoek bleek dat: het binnenmilieu van schoolgebouwen na enkele jaren nog te wensen overliet; bij vijf op de tien scholen meer dan 75% van de respondenten gezondheidsklachten heeft als concentratieproblemen, hoofdpijn, geïrriteerde ogen of luchtwegen; prestaties niet beter worden door een grotere investering in technische installaties; scholen waarvan de installatiekosten 10% tot 15% van de totale bouwkosten zijn, gemiddeld meer tevreden zijn met het binnenmilieu dan scholen waarvan de installatiekosten hoger zijn (20% tot 30%); het binnenmilieu meenemen als integraal onderdeel in het ontwerp van het gebouw van groot belang is. Er is een onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het binnenmilieu in basisscholen door de ministeries van VROM, OCW, SZW en VWS. Uit dit onderzoek bleek dat: 87,5% van de onderzochte leslokalen had een te hoge CO 2 concentratie. Bij 86,7% bleek dit een gevolg te zijn van te weinig ventilatie; 34,2% van de onderzochte leslokalen te geringe ventilatie had vanwege onvoldoende gebruik van ventilatievoorzieningen. Het merendeel van deze leslokalen hadden toe- en afvoer die niet voorzien waren van fijnregeling; gemiddeld 76% van natuurlijke ventilatiegebruikers vindt dat het aantal en de grootte van de voorzieningen toereikend is om een prettig klimaat in de klas te hebben. Dit is t.o.v. 61% van de gebruikers die mechanische ventilatie afvoer en natuurlijk/mechanische toevoer heeft. VELUX 9

10 Project Rivers International School Arnhem De Rivers International School Arnhem biedt opvang en onderwijs aan, aan kinderen van twee tot achttien jaar. Het gebouw huisvest een basisschool (primary), een middelbare school (secondary) en een kinderdagopvang (nursery). Met een vloeroppervlak van 4300 m 2, volledig gerealiseerd in VZA-vloeren, ontstaat een grote flexibiliteit in de indeling van de school. Centraal in de hal zijn meerdere lichtstraten gemonteerd die het daglicht tot een maximale diepte in het gebouw laten doordringen. Fotograaf: Dick Holthuis 10

11 Architect aan het woord LIAG architecten en bouwadviseurs: Het beeld van de Rivers International School Arnhem wordt letterlijk uitgewerkt in een open, doorgaande trap die door de hele school stroomt. De blauwe trap vormt de verbinding tussen de bovenste verdieping waar de oudste leerlingen les krijgen, en de entree en kinderopvang op de begane grond. Aan deze centrale, brede route liggen alle gemeenschappelijke ruimten. Via vides met daarboven lichtstraten wordt de rivier aangelicht, ontstaan bijzondere plekken en wordt het belang van de rivier als centrale zone in het gebouw benadrukt. Daglicht verbetert de ruimtelijke kwaliteit en draagt bij aan het welbevinden van de kinderen. De brede rivier wordt door zijn vormgeving en positie in het gebouw ook functioneel gebruikt als tribune en les- en pauzeruimte. De lichtstraten zorgen ervoor dat de rivier een prettige verblijfszone wordt, en brengen veel daglicht diep in het gebouw. De verbindende kracht van de rivier wordt door de lichtstraten ondersteund. Toegepaste producten Lessenaarsdak 5 Type glas: doorvalveilig, energiebesparend tweelaags glas met zonwerende coating, extra sterk. VELUX 11

12 Daglicht afgestemd op de (individuele) leeromgeving VELUX modulaire lichtstraten 12

13 Onderzoek De leeromgeving heeft grote invloed op het welbevinden, comfort en leerprestaties van kinderen. Daglicht heeft vervolgens weer een positieve invloed op de leeromgeving. Er is onderzoek gedaan door Heschong (2002) naar de effecten van daglicht op de reken- en leesvaardigheden van kinderen in het 2e tot 5e leerjaar. Hieruit kwam naar voren dat schoolgebouwen met de grootste daglichtcapaciteit, bijvoorbeeld door grote raam- of lichtstraatoppervlakten, een meldingswaardig effect hadden op de resultaten en het gedrag van de leerlingen. Voor optimale prestaties in een leeromgeving kan rekening worden gehouden met de luminantie en illuminantie van daglicht. Dit bevordert het comfort en betere leerprestaties. Daglicht kan een perfect hulpmiddel zijn door bijvoorbeeld de colour rendering index (kleurbeleving), positionering, functionaliteit en de grootte af te stemmen op de gevraagde beleving in een specifieke ruimte en lesmethodiek. Uit het BNA-onderzoek Luisteren naar schoolgebouwen (2011) kwam naar voren dat er veel positieve ervaringen ontstaan wanneer ruimtes anders worden gebruikt dan waarvoor deze bedoeld (berekend/ontworpen) zijn. Zo bleek dat door in het ontwerp van individuele leerplekken of studieplekken daglicht (door gevel en dak) toe te voegen, de (individuele) leeromgeving kan worden belicht en zo echt het karakter van deze functie kan worden versterkt. Ervaringen spreken soms van onverwacht gebruik van een extra lokaaloppervlak. VELUX 13

14 Project Esdal College, Klazienaveen Het Esdal College Klazienaveen huisvest 665 leerlingen van onderbouw tot HAVO, bovenbouw VMBO-T en bovenbouw VMBO B/K, onderverdeeld in Techniek en Zorg & Welzijn. Het concept voor de nieuwbouw is gebaseerd op een gezamenlijke ontmoetingsruimte waaraan zich een aantal thuizen bevinden. Elke thuisbasis biedt onderdak aan 150 tot 200 leerlingen. Ook zijn er ruimten voor creatieve vakken, Bèta vakken en de sportruimten. De school heeft een fijn en mooi karakter met vrolijke kleuren en open ruimtes met veel daglicht, iets wat fijn is voor zowel de docent als de leerling. Met de juiste balans tussen kunst- en daglicht krijgen leerlingen een minder opgesloten gevoel, waardoor er prettiger gewerkt kan worden. Fotograaf: Ronald Auee 14

15 Architect aan het woord Architectenbureau DAT Architecten De architect is bij het ontwerp van het Esdal College Klazienaveen geïnspireerd door de Italiaanse stad Mantova. Het concept laat zich het best omschrijven als een stad waarin de verschillende gildes (praktijklokalen) aan aaneengeschakelde pleintjes liggen. De praktijklokalen zijn zo gerangschikt dat er weinig verkeersruimte nodig is, de verkeersruimte is onderdeel van het leslokaal of anderszins bruikbaar. Hierdoor is een compacte school ontstaan waarbij de leerlingen van de verschillende beroepsgroepen van elkaar goed kunnen zien waarmee men bezig is. Toegepaste producten VELUX modulaire lichtstraten type Sheddak 67, Sheddak 40, Sheddak 90 en Ongelijk Zadeldak 34 /46 met 19 ventilerende modules t.b.v. comfortventilatie en bijpassende VELUX INTEGRA binnenzonwering. Type glas: doorvalveilig, energiebesparend 2-laags glas. VELUX 15

16 Project Fryske Akademy, Leeuwarden De Fryske Akademy in Leeuwarden is compleet verbouwd, gerestaureerd en vernieuwd. Het monumentale gebouw, inclusief het uit 1713 daterende Coulonhûs, is gerestaureerd. Er is een nieuwe hoofdingang gerealiseerd op de hoek van de Groeneweg en het congres- en studiecentrum It Aljemint is compleet gestript en verbouwd tot kantoorruimte. Het rijk gestileerde interieur is in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Een complete lichtstraat verlicht op natuurlijke wijze het centrale gedeelte van het gebouw. Fotograaf: Kim Zwarts 16

17 Architect aan het woord Jo Janssen Architecten Door één snede in het plafond en de nok van het dak te maken en van hieruit daglicht binnen te brengen, verandert de donkere introverte centrale ruimte van de voormalige Noorderkerk, in een open, heldere binnenruimte en bevordert het zenitaal licht ontmoeting en interactie, energie-efficiëntie en een open werksfeer voor de flexibele studie-, werk- en overlegplekken in de middenzone. De modulaire lichtstraat zijn ook ingezet op andere vlakken. Door de te openen delen konden we gebruik maken van de hoogte van het gebouw en de ruimte. Het schoorsteeneffect biedt extra ventilatie en comfort. De dagkanten werden tevens ingezet voor extra geluidsabsorptie. De ingreep en de mogelijkheden die de modulaire lichtstraat ons geboden heeft, hebben we dankbaar kunnen benutten om het inwendige van de Noorderkerk te transformeren naar een ruimtelijk, boeiend studielandschap. Toegepaste producten Lessenaarsdak 5 Type glas: doorvalveilig, energiebesparend tweelaags glas met zonwerende coating 8 ventilerende modules t.b.v. comfortventilatie VELUX 17

18 Daglichtoplossingen VELUX modulaire lichtstraten Ontwerp VELUX modulaire lichtstraten zijn ontwikkeld in nauwe samenwerking met de gerenommeerde architecten van Foster + Partners. De lichtstraten zijn ontworpen met slanke profielen voor maximale opbrengst van daglicht. Lessenaarsdak 5-25 Lessenaarsdak met muuraansluiting 5-40 Sheddak Zadeldak Zadeldak 5 met ondersteunende ligger Atrium Zadeldak Atrium Lessenaarsdak 5-25 Atrium Zadeldak 5 met ondersteunende ligger Modulair Het modulaire systeem maakt het mogelijk de lichtstraten eenvoudig in uw ontwerp op te nemen zonder beperking van uw creativiteit. Wilt u nog meer daglicht, dan voegt u eenvoudig een aantal modules toe aan het lichtstraatsysteem. Samenwerken en meedenken Ons team begeleidt elk project van begin tot oplevering. We ontwerpen mee en komen dus ook op de bouwplaats. Voor de montage staan we klaar om de aannemer te helpen en te ondersteunen. Aan alles is gedacht met veel oog voor detail en kwaliteit. Kwaliteit Door onder ideale omstandigheden te produceren en de kwaliteit streng te controleren, is de kwaliteit van VELUX modulaire lichtstraten zeer hoog. Hierdoor kunnen we lange garantietermijnen afgeven tot wel 25 jaar. Advies en ondersteuning Tekenprogramma s zoals CAD/BIM zijn gratis te downloaden. Nauwkeurige daglichtanalyses zijn kosteloos te maken met VELUX Daylight Visualizer. Alle technische documentatie zijn op de website verkrijgbaar. Om u op weg te helpen bieden wij professionele begeleiding aan ook als uw project nog niet is goedgekeurd. meer informatie: 18

19 Andere producten voor het platte dak VELUX lichtkoepels De hoogwaardige lichtkoepels van VELUX hebben de beste eigenschappen wat betreft warmte- en geluidsisolatie en komen in aanmerking voor het Politie Keurmerk Veilig Wonen. De lichtkoepels zijn verkrijgbaar in vast en elektrisch te openen varianten en voorzien van glazen en kunststoffen schalen. De nieuwste lichtkoepel VELUX koepel gebogen glas - heeft een edge-to-edge schaal van glas en is een moderne toevoeging voor op het dak. VELUX koepel gebogen glas VELUX koepel vlakglas VELUX koepel Daglicht in de Prins Clausschool in Zoetermeer door toevoeging van lichtkoepels. meer informatie: VELUX 19

20 Volg ons ook via: linkedin.com/company/velux facebook.com/velux twitter.com/velux_nl instagram.com/velux_nl youtube.com/veluxnl pinterest.com/veluxnederland 20 VELUX Nederland B.V. Molensteijn 2, 3454 PT De Meern Telefoon: Internet: oktober 2017 V-NL VELUX GROUP. VELUX, HET VELUX LOGO ZIJN GEREGISTREERDE MERKNAMEN VAN DE VELUX GROUP.