Nadenken over betekenisvol contextgericht taalonderwijs. Frank Schaafsma November 2018

Transcriptie

1 Nadenken over betekenisvol contextgericht taalonderwijs Frank Schaafsma November 2018

2

3 Uitgangspunt missie: *Wij hebben studenten die hun weg vinden:.naar hun diploma (kwalificatie).naar hun plek in de maatschappij (socialisatie/participatie).naar zichzelf (subjectificatie/persoonsontwikkeling) (Biesta, 2011) *Tegengaan kansenongelijkheid

4

5 Ondersteuning hier heeft geen zin wanneer er geen basis is examinering basisvaardigheden taalregels, spelling, grammatica, voorbereiding toetsen taal in context taal in de context van het beroep, burgerschap, stage, taalbewust lesgeven Deltion College Zwolle ervarings- en taalbasis rijk taalaanbod, frequent lezen en schrijven

6 Onder 15-jarigen zien we een percentage van 14% laaggeletterdheid (Pisa). Van het VMBO haalt 13% (GL/TL), 19% (KB) en 9% (BB) referentieniveau 2F niet. (Eindexamen VMBO) 36% van mbo niveau 2 en 15% van mbo niveau 3 niet aan de eisen voor niveau 2F (Eindexamen MBO 2015) 1 op de 9 volwassenen is laaggeletterd. Mbo-studenten zijn niet erg gemotiveerd voor het vak Nederlands (Jobmonitor, 2017). Met de methodische aanpak in het mbo groeit het taalvaardigheidsniveau van studenten in de laagste niveaus onvoldoende (Gerritsen, Kuijpers, Scharten, & Netten, 2015). voor niveau-4 studenten is de overstap naar het hbo moeilijk (De Groot, Houtkoop, Steehouder, Buisman, 2015; Kennisrotonde, 2017)

7 Instroom leesvaardigheid NL Trend 100% 90% 23% 80% 70% 60% 13% 15% 43% 34% 30% 79% 70% 78% 50% 40% 30% 20% 10% 77% 87% 85% 57% 66% 70% 21% 30% 22% 0% Onder niveau 2F Op niveau 2F of hoger

8 Heeft u ooit een taalniveau gezien? Nee? Nou, een kind met een taalniveau dan? Ook niet? Dat kan kloppen, want taalniveaus bestaan niet. Laat u niets wijsmaken, ook al praten sommige mensen voortdurend alsof ze wel bestaan. Vooral politici en bestuurders uit de onderwijswereld. Sommige leraren ook. Ze zeggen dan gekke dingen zoals: Nou uw kind heeft nog geen taalniveau 1F, dus dat wordt vmbo. Gobbledeegook! Onbegrijpelijke onzin, of vicieuze cirkelredeneringen, die de indruk moeten wekken wetenschappelijk verantwoord te zijn. Sommige leraren (vooral de goede) weten uiteraard wel beter: elk kind heeft zijn eigen unieke vaardigheden en zwaktes en die zijn niet te vangen in een uniform niveau waar je op of onder kunt zitten. We kunnen al dat gepraat over taalniveaus het beste vergelijken met het modieuze Pokémon Go. Die Pokémon bestaan ook niet, maar als je de app hebt gedownload en je speelt het spel, dan lijken ze net echt. Je ziet ze en je vangt ze, maar als je ze probeert beet te pakken, dan grijp je in de lucht. Poef! Opgegaan in het luchtledige. Zo is het ook met taalniveaus. Veel mensen praten erover alsof ze echt zijn, maar niemand heeft ze ooit beet kunnen pakken. Laten we allemaal zeggen: Taalniveaus Go! en misschien gaan ze dan wel weg, vroeg of laat. Blog Amos van Gelderen

9

10

11

12

13

14 Wij willen graag echte verhalen lezen

15 Levensverhalenboeken Queen Latifa (2014) King Leroy (2018)

16 NIVEAU 2 - METAAL

17 Resultaten Vrij lezen (Techniek & Gebouwde Omgeving metaal) testgroep Klas: WMV1A (niv. 2 en 3) Klas: OCA1A (niv.2) leestoets september 2016 Niv. 2: 29 % op 2F Niv. 3: leestoets maart 2017 Niv. 2: 45 % op 2F Niv. 3: controlegroep KLAS: OMC1A (niv. 2) 60 % op 2F 100% op 2F 17% op 2F 30% op 2F KLAS: IME1A (niv. 2) leestoets september 2016 leestoets maart % op 2F 15% op 2F 20% op 2F 21% op 2F

18 Binnen Nederlands Binnen SLB

19 Professionalisering: onderzoekend denken over taalonderwijs in het mbo Wat vinden docenten er zelf van?

20

21 Eye-opener

22 betekenisvol onderwijs/duurzaam onderwijs/uitdagend onderwijs stimuleert tot: autonomie competentie sociale verbondenheid rijke verbindingen in de hersenen authenticiteit en relevantie leren zichtbaar maken en delen

23 Worden zwakke studenten geletterd met deze methodes? Leer je door teaching to the test werkelijk taal? Krijgen studenten die doorstromen naar het hbo voldoende bagage mee? Waarom zijn er eigenlijk taalmethodes voor het mbo? Die zijn er in het hbo toch ook niet. Hoe zit het met de relevantie van de inhoud van methodes? Leidt zelfstandig werken achter de computer tot een beter taalniveau?

24 Contexten die met het beroep te maken hebben Burgerschapscontexten Contexten die met persoonlijke ontwikkeling te maken hebben (wie ben ik? wat kan ik? wat wil ik?) Boekcontexten

25 Relevantie geen relevante inhouden inhouden relevant voor studenten geen keuze mogelijk keuze mogelijk Duurzaamheid fragmentarisch langere tijd aan thema werken Rijke teksten geen teksten methodeteksten authentieke teksten Denken geen gesprek interessante gesprekken geen betekenisvolle opdrachten betekenisvolle opdrachten vaardigheden apart vaardigheden verbonden met inhoud focus op losse woorden/tekstelementen studenten meenemen in tekstinhouden Toegankelijk voor alle studenten geen scaffolding scaffolding met filmpjes, voorlezen

26

27 Les 1: Voorkennis activeren Les 2: op zoek naar betrouwbare bronnen/presentatie voorbereiden Les 3 + 4: presenteren in groepjes Les 5: kijken en luisteren Les 6: schrijf een brief Les 7: discussie

28 Kijken en luisteren Filmpje Editie NL Gesprekken voeren Praten over de inhoud, ruimte geven om meningen te ventileren Lezen 2 artikelen waarin beide kanten worden belicht Woordenschat Praten over: tussenkopjes, alinea s, inleiding-kern-slot Discussiëren Hoe is het gesteld met de homo-emancipatie in Nederland? Zouden poppen/kinderhelden een seksuele oriëntatie moeten hebben?

29 Pilot Burgerschap Nederlands Blok 1 (20 minuten) Doel van de les bespreken (burgerschap en taal) Samen bekijken filmpje (scaffolding)/lezen actuele tekst of tekst uit handboek burgerschap Discussie over inhoud (Referentieniveaus) Eventueel praten over vorm (doelen Referentieniveaus) Blok 2 (20 minuten) (vast onderdeel van iedere les) Studenten en leraar lezen in zelfgekozen boek Blok 3 (20 minuten) Studenten werken aan lesopdrachten en aan keuze-opdrachten. Ze verbinden die laatste zelf aan een burgerschapsthema en verzamelen ze in een digitaal portfolio (Xerte, N@tschool, Padlet) Blok 4 les (15 minuten) Presentatie, uitwisseling opdrachten/portfolio Blok 5 (5 minuten) Wat hebben we nu geleerd? (Werken aan gemeenschappelijke mindmap/the best of-portfolio waarin kennis over thema verzet steeds groeit)

30 Boekenlijst per thema

31 Beste meneer de Wit, De fietsenhokken op school zijn erg vol. We kunnen onze fiets er niet goed neerzetten. De bus is ook vol. Vandaar onze vraag: grotere fietsenhokken. Met vriendelijke groet, Pascal Wouters

32 Mijn verhaal gaat over een gebeurtenis van vroeger in mijn leven. Vroeger toen ik op de lagere school zat werd ik veel gepest en in elkaar geslagen. Eerst deed ik er niks aan maar na een tijd werd het steeds erger dus moest ik er wat aan doen. Toen de docenten er niks aan deden moest ik het zelf maar doen, ik moest in een middag het lokaal vegen en de genen die mij pesten kwam ook en toen ik de bezem bij me buik had trapte hij er tegen aan waardoor ik bijna een rib heb gebroken. Ik heb me verzet door met hem direct te gaan vechten wat niet goed was maar wel hielp dit keer was ik niet de genen die moest verdedigen. Het heeft me wel geholpen hij heeft me nooit meer wat aangedaan en we hebben het laatste schooljaar een leuk jaar gehad. Wat ik duidelijk wil maken is dat geweld niet altijd de oplossing maar soms de enige optie is. (student techniek niveau 2 - Deltion College

33 Studenten Kennisopbouw/leesvaardigheid/schrijfvaardigheid Betrokkenheid Persoonlijke verhalen Eigenaarschap Docenten Meer plezier in lessen

34

35 De Groot, A., Houtkoop, W., Steehouder, P. & Buisman, M. (2015). Taalniveaus op het mbo. De leesvaardigheid van Nederlandse mbo ers in(inter)nationaal perspectief. s-hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs. Hirsch, E.D.Jr. (2003). Reading Comprehension Requires Knowledge of Words and the world. Scientific Insights into the Fourth- Grade Slump and the Nation s Stagnant Comprehension Scores. American Educator, Spring 2003, Inspectie van het Onderwijs (2016). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag Utrecht. Koeven, E. van (2015). Je vak moet je doen, niet lezen. Vrij lezen in het entree-onderwijs. Amsterdam: Stichting Lezen. Meijerink, H. P., Letschert, J. F., Rijlaarsdam, G. C. W, Bergh, H. H. van den, & Streun, A. van (2009). Referentiekader taal en rekenen. De referentieniveaus. Enschede: (in opdracht van) OCW. Smits A. en van Koeven, E. (2017). Goed onderwijs biedt kansen aan alle studenten. Tijdschrift taal 7(11), Wennekers, A, Huysmans, F., Haan, J. de (2018). Lees: tijd. Lezen in Nederland. Den Haag: SCP. Christoffels, I., Groot, A, Clement, C. & J. Fond Lam (2017): Preventie door interventie. Literatuurstudie naar lees- en schrijfachterstanden bij kinderen en jongeren: prevalentie, relevante factoren en mogelijke interventies. s Hertogenbosch: ECBO. Didau, D. (2016). What if everything you knew about education was wrong? Crown House Publishing Limited. Inspectie van het Onderwijs (2017). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2015/2016. Utrecht. Koeven, E. van, Kootstra, G.J., De Groot, A., Schaafsma, F. (2018). Mbo-docenten Nederlands over hun vak. Platform voor Praktijkontwikkeling ( Kennisrotonde (2017). Welke invloed heeft taalvaardigheid op de doorstroom naar en studiesucces in het hbo van mbo-ers tot 25 jaar uit achterstandsgroepen? (KR. 236). Den Haag: NRO, Kennisrotonde

36

37