Onderzoeksverslag. voorziet van ( plantaardige) 2013 stikstof. BWD_106_01_Verslag

Transcriptie

1 Onderzoeksverslag O n d e r z o e k n a a r h e t in n o v a t ie v e la n d b o u w s y s te e m d a t z ic h z e lf voorziet van ( plantaardige) 2013 stikstof e n d a a r m e e % z e lf v o o r z ie n e n d is. 1

2 Proefveld Planty Organic winterklaar Planty Organic Onderzoeksverslag November 2013 Biowad 2012 Donderdag 20 november 2013 Het proefveld van Planty Organic is klaar voor de winter. Alle drukte rondom het oogsten is weer achter de rug. Op het perceel van de peen is een winterrogge ingezaaid en op het perceel van de bloemkool een wintertarwe. De percelen gaan hierdoor allemaal groen de winter in. De uitspoeling van de nutrienten wordt hierdoor tijdens de winterperiode tot het minimum beperkt. Om u een beeld te geven het proefveld op dit moment volgt hieronder het overzicht. Het is nu tijd om alle verzamelde gegevens te verwerken tot een verslag van dit jaar. Wat uiteraard in het begin van 2014 op de website gepubliceerd zal worden. Vanaf deze weg wensen we u alvast een goed uiteinde en voorspoedig 2014! Treurig nieuws over de bloemkolen Dinsdag 15 oktober 2013 De bloemkolen ontwikkelden zich ondanks de droogte van deze zomer goed door. Alleen in de laatste 2 weken bleek er toch nog een tekort aan stikstof te ontstaan. De randen van het blad werden paars en de kool stopte met groeien. De kool bleef daardoor te klein om aan te bieden aan de versmarkt. Een tweede alternatief is dan de diepvriesmarkt. Helaas stond de marktprijs voor biologische diepvries bloemkool op het moment van oogsten zo laag, dat besloten is om de bloemkolen te klepelen. Het zou meer geld kosten om de bloemkolen te oogsten dan dat ze op zouden leveren bij verkoop. En dat zou niet rendabel zijn. Aankomende winter wordt in de werkgroep overlegd of er in 2014 gekozen wordt voor een ander product met een stabielere vraag/aanbod en prijs. Als optie is gesproken over pompoen. 2

3 Penen gerooid Woensdag 3 oktober 2013 Het perceel met penen is afgelopen week gerooid. De opbrengst zag er goed uit! Maar daarover zullen we na het onderzoek van SPNA meer van weten. De gemiddelde peen leek in eerste oogopslag echter wat aan de grote kant. Vermoedelijk is dit te wijden aan de grote droogte, waardoor de peen dieper is gaan wortelen. Update Bloemkool en Peen Donderdag 19 september 2013 Even een korte update van het proefveld. Er staan op dit moment nog 2 echte gewassen. Zoals de titel al doet vermoeden zijn dit de Bloemkool en de Peen. Bij de bloemkool blijft het spannend, door de droogte van de maand augustus lag de minerialisatie helemaal stil, waardoor de stikstof uit de gegeven grasbrok niet vrij kwam. Het gewas leek er dan ook even slechter voor te staan dan vorig jaar. Door de regen van de afgelopen weken, lijken de planten weer aardig bij te trekken. Op dit moment vindt de kropvorming plaats, qua grootte moet je nu denken aan een duimdikte. Het is dus afwachten, in de aankomende 2 tot 3 weken zal duidelijk worden wat de ontwikkeling van de bloemkool gaat doen. De peen staat er net als vorig jaar goed voor en wordt naar verwachting over 2 tot 3 weken geoogst. 3

4 Haver en Zomertarwe gedorst Woensdag 11 september 2013 Door het mooie weer van de maand Augustus zijn de percelen met zomertarwe en haver voldoende afgerijpt. Vorige week zijn de percelen dan ook gedorst. Het resultaat van de opbrengst laat nog op zich wachten, maar de voorspelling begin dit jaar was wel dat de haver het wel eens goed zou kunnen gaan doen. De zomertarwe leek halverwege het seizoen, misschien wat te weinig stikstof tot zijn beschikking te hebben, dus we zijn nieuwsgierig wat de opbrengst heeft gedaan. Het is wel goed te zien op de foto s dat de klaver die is ondergezaaid, nu volop de kans gaat krijgen om te groeien. Deze zal in de aankomende periode nog stikstof gaan binden uit de lucht. Wanneer dit perceel in het voorjaar weer wordt ondergewekt, komt deze gebonden stikstof weer vrij voor het nieuwe gewas. Een bijkomend voordeel is ook dat het gewas groen de winter in gaat, waardoor er minder essentiele voedingsstoffen voor de planten zullen uitspoelen door de regen. Op 20 augustus is op het perceel van de aardappelen een nieuw grasklavermengsel ingezaaid. Voor een goede stoeling is het perceel nog een keer aangerold. Op de onderstaande foto zie je dat het grasklavermengsel inmiddels mooi bovenkomt. 4

5 Gekuild en opnieuw ingezaaid Dinsdag 20 augustus 2013 Perceel A (met grasklaver) is deze week gemaaid en ingekuild. Zo wordt er weer hard gewerkt aan de nieuwe maaimeststoffen voor volgend jaar. Op het perceel van de Aardappelen (perceel E) is vandaag een nieuw gras/klaver mengsel ingezaaid. Zodat het groen de winter in gaat, maar ook volgend jaar dienst zal doen voor de winning van meststoffen. De ondergroei van de klaver in zowel de haver als zomertarwe doet het erg goed (zie foto s). Zodra het graan straks geoogst is, zal de klaver doorgroeien, waardoor ook deze percelen groen de winter in gaan en in tussentijd kan de klaver ook nog Stikstof (N) uit de lucht binden waardoor dit volgend jaar na omhalen toch op plantaardige *#+",-,'".$.#$/01",$ wijze verrijkt is met N. *#+",-,'".$.#$2'(",30,4"$ De andere gewassen staan er goed bij. De peen groeit goed door. En ook de bloemkool lijkt het goed te doen, afgelopen week is er een nieuw monster geprikt om te kijken of het na de bemesting met grasbrok van de vorige keer ook daadwerkelijk ook meer beschikking heeft over N.!""#$ %&'"()''&$ 5

6 Bloemkool krijgt extra bemesting Dinsdag 13 augustus 2013 Na aanleidig van de grondanalyse van het perceel van de bloemkool (Perceel F) is besloten om extra te bemesten. Vorig jaar werd duidelijk dat de bloemkool te weinig N had om goed te kunnen ontwikkelen. De monstername liet zien dat ook nu de hoeveelheid beschikbare N aan de lage kant was voor de ontwikkeling van een goede kool, dat in overleg met het Louis Bolk Instituut is besloten om extra grasbrok over het perceel uit te rijden. / +#,-'%" (.%!'%/ 2%+%'%,/ 3))"(%/ #.3,003$5'#56$!"#$%&' ()'*+ 0( (-8)-9 )-$:* ; <:8/0 / / / / / / / 678 9:;$*5 < 7=>?8?8 :6=@ / / / / / / / 678 7;)*2 < 7=> @7=A Aardappels gerooid Maandag 5 augustus 2013 ="''->3"$00,+0!!"&!",5""&$ Vandaag zijn de aardappels gerooid. Het lijkt er allemaal goed uit te zien, maar nadere analayse zal nog plaatsvinden. Op dit moment ziet het perceel kaal uit. Waarschijnlijk wordt het binnenkort weer ingezaaid met een grasklaver mengsel 6

7 Bloemkool geplant en aardappels gebrand Vrijdag 19 juli 2013 Afgelopen week zijn er veel werkzaamheden geweest op het proefveld. Maandag zijn de aardappelen voor de eerste keer gebrand, zodat de groei stopt. Zo kan er voor gezorgd worden dat ze qua grootte in de potermaat blijven. Ook op het perceel van de bloemkool is hard gewerkt. De ruggen zijn nog een keer gerold zodat ze extra stevig zijn en dinsdag zijn de bloemkoolplantjes gepoot. Woensdag zijn ze meteen beregend zodat ze een goede start krijgen in dit warme 7

8 Bloemkoolruggen gefreesd Woensdag 10 juli 2013 De temperaturen zijn afgelopen weken eindelijk gestegen en dat doet ook het proefveld goed. Van de week zijn de ruggen voor de bloemkool gefreesd en deze zullen op zeer korte termijn geplant worden. In de ruggen is maaimeststof ingebracht zodat het bloemkoolplantje straks voldoende voeding mee krijgt om te groeien. Dit jaar is er vanuit het leermoment van vorig jaar (de bloemkool had te weinig) in de aanloop meer bemesting opgebracht. In het logboek op de website zijn de preciese bewerking te lezen van ieder 2'(",30,4"$?0,+0!!"&$.#$%&'".$ D&01",$)'(3$#B$ (''.$'!$ F01",$ E""#$-,'".3$-'"+$ 8

9 Biowadleden op bezoek bij Proefveld Planty Organic Maandag 24 juni 2013 De biowadleden komen altijd met regelmaat bij elkaar, dit keer stond het proefveld van Planty Organic op het programma. Het was een koude maandagavond, wat op het proefveld zeer goed te merken was. Een straffe wind waaide over de Kollumerwaard. Voor het humeur van de leden maakte dat echter niet uit, die zijn blijkbaar wel wat gewent als biologische boer. Phillip Kramer (van SPNA) heeft tijdens de wandeling langs de percelen samen met Geert-Jan van Burght (LBI) enthousiast vertelt over alle ins en outs van de gewassen. Door de biowadleden werd er volop gevraagd en gediscusieerd over onder andere de verwachte opbrengsten, hoe het gewas erbij stond, of deze voldoende stikstof tot zijn beschikking zou hebben en welke groenbemester het meest ideaal zou zijn. Na afloop werd de avond heerlijk afgesloten met een borrel. Hier onder een fotoimpressie van de verschillende gewassen die avond. G0("#$+.>5B>>.","#$'1",$403$3"$+'"#$("3$+"$-,0>)&01",$ H"$''->3I$$JK$00,+0!!"&>$ H"$M'(",30,4"$&.A)3$3"$4".#.-$>3.)>3'C$3"$/"%%"#$-"/0+$ H"$!""#$)'(3$-'"+$'!L$ 9

10 Foto s van het proefveld Maandag 3 juni 2013 Afgelopen week tijdens de werkgroepvergadering van Planty Organic foto s genomen van het proefveld. Hieronder een impressie van de percelen. $ *1",M.5/3$!,'"C1"&+$N/01",O$M'(",30,4"O$-,0>)&01",P$ =,0>)&01",O$!",5""&$Q$ 2'(",30,4"O$!",5""&$@$ F01",O$!",5""&$R$?0,+0!!"&$?-,.0O$!",5""&$S$ H"$00,+0!!"&!&0#3"#$>300#$",$(''.$%.A$ E""#,B--"#O$!",5"""&$H$ F"3$)."("3A"$10#$+"$!""#$40>$%.A$"1"#$ >5/,0!"#$0&$M.5/3%00,$ 10

11 Opzet Proefveld 2013 Woensdag 29 mei 2013 door Janna Huis Alle gewassen (op de bloemkool na) staan inmiddels in de grond. Hierbij even een overzicht van de indeling van het proefveld van dit jaar. Ter vergelijking staat het het plan van vorig jaar eronder, zodat je zicht hebt op het proces In tussentijd heeft op sommige percelen afgelopen herfst/winter ook een tussengewas gestaan. Perceel F en E zijn pas dit voorjaar omgehaald, nadat er vorig jaar grasklaver heeft gestaan. Op perceel D heeft deze winter, na het oogsten van de Zomertarwe, ook nog een groenbemester gestaan. Deze heeft alleen niet zo goed gedaan en is al vroeg in de winter doodgevroren. Op Perceel C, de plaats van de bloemkool heeft deze winter geen gewas in gestaan. De bloemkool is er laat uit gegaan, waardoor het niet mogelijk om nog iets in te zaaien. Ook perceel B, is na het late oogsten van de peen, bloot de winter in gegaan. Perceel A is na de oogst van de aardappel ingezaaid met grasklaver, dit perceel zal dit jaar ook grasklaver blijven en geoogst worden als bemesting voor volgend jaar. 11

12 Aardappels gepoot Maandag 22 aprili 2013 door Janna Huis Het werk gaat deze week ook gestaag verder, nu het weer ook beter lijkt te worden. De aardappels zijn vandaag de grond in gegaan (zie foto s). Er is gekozen voor de Agria SE 5, wat bestemd is voor pootgoed. Vorig jaar was de opbrengst minder dan verwacht ( kg per ha, ipv de verwachte kg). Dat had eigenlijk twee oorzaken: De phytophthora viel dit jaar vroeg in op het proefveld en ook kon de aardappel nog niet rekenen op het juiste voorgewas. Dit jaar is er wel sprake van het veronderstelde voorgewas zoals in het onderzoek is opgesteld, we weten natuurlijk alleen niet hoe het verloopt met de phytophthora dit jaar. De tijd zal het leren. Tijdens het poten Het perceel met aardappelen, na afloop poten. Zomertarwe en haver ingezaaid Woensdag 17 april 2013 door Janna Huis Het proefveld van Planty Organic komt weer tot leven. De eerste grondbewerkingen zijn alweer in volle gang. De zomertarwe en haver zijn inmiddels gezaaid. In de hoop dat de zomertarwe dit jaar tot een betere opbrengst zal leiden dan afgelopen jaar. Toen was de opbrengst 3124 kg per hectare tegenover de verwachte 5000 kg p ha. De verklaring voor de tegenvallende opbrengst is de tegenvallende onderwerking van grasklaver (het voorgewas), waardoor er veel hergroei van grasklaver en andere onkruiden plaatsvond. Dit had ten gevolg dat de zomertarwe niet alle meststoffen en ruimte alleen tot zijn beschikking had. 12

13 In het oorspronkelijke plan zou verder voor winterrogge worden gekozen ipv haver. Maar na zorgvuldig overleg in de werkgroep bleek haver meer geschikt te zijn. Deze is dan vandaag ook grond in gegaan. Verkorte versie van het onderzoeksvoorstel van Planty Organic: Het onderzoek naar een betere benutting van eigen meststoffen om het tekort aan dierlijke meststoffen op te vangen. April 2013 door Janna Huis Het project Planty Organic is een verdere stap in de optimalisatie van de (interne) stikstofhuishouding op biologische bedrijven, een thema dat reeds meerdere jaren op de onderzoeksagenda van de onderzoekers staat. PlantyOrganic gaat nog een stap verder dan huidige onderzoeken, die nog gebruik maken van buiten het bedrijf afkomstige maaimeststoffen, namelijk: volledig eigen stikstofvoorziening en geen aanvoer van meststoffen van buiten het bedrijf. Hiermee wordt een ontwikkeling in gang gezet naar een nu nog verre horizon van echt duurzame plantaardige productie. Op 5 hectare, verdeeld in 6 proefvelden, wordt over een periode van maar liefst zes jaar een volledig plantaardig akkerbouw bedrijfssysteem ontwikkeld dat 100% eigen stikstof draait en geen verdere inputs heeft zoals dierlijke mest of compost. 13

14 Tijdens het onderzoek wordt gekozen voor het radicale standpunt om (voorlopig) geen afvoer van de overige mineralen te compenseren. De motivatie is dat beter eerst de aanwezige bodemvoorraad aangesproken kan worden. Het mobiliseren van bodemvoorraad vraagt wel een optimale beworteling en bodemleven, en niet-kerende grondbewerking kan daaraan bijdragen. Het bedrijfssysteem wordt ontwikkeld op een van de percelen van proefbedrijf Kollumerwaard van SPNA. Er zijn voor het onderzoek een aantal voorwaarden opgesteld waaraan het onderzoek moet voldoen. Volledig eigen stikstofvoorziening door stikstofbinding met grasklaver of luzerne en groenbemesters; Geen aanvoer van dierlijke mest of compost; Voldoende stikstof om een redelijke opbrengst en voldoende kwaliteit van de te verkopen gewassen mogelijk te maken; Geen zwaar bouwplan, zowel vanuit het oogpunt van bodemkwaliteit als uit het oogpunt van stikstofvoorziening; Instandhouding of toename van het bodem organische stof gehalte; Tot op zekere hoogte een voor de regio representatief bouwplan; in ieder geval representatieve gewassen; In de winter zo veel mogelijk begroeide percelen; Afwisseling van maaivruchten met andere gewassen. Bij het ontwerp van het volledig plantaardig akkerbouw bedrijfssysteem is gebruik gemaakt van het model NDICEA om zicht te krijgen op een van de hoofdpijlers van het systeem, de stikstofdynamiek. Het ontwerp van het vruchtwisseling- en bemestingsplan waar zoals het er nu uit ziet mee gewerkt gaat worden staat in Figuur 1 en in Tabel 1. De berekeningen voor de hoeveelheid bemesting zijn uitgevoerd alsof alle percelen één hectare groot zijn en het bedrijf zes hectare groot is. Voor de deelpercelen geldt dat de voorgeschiedenis qua gewasverbouwing voor ieder gelijk is. Figuur 1: Gewasvolgorde en bemesting 14

15 $$ $ $ ="40>$ F'"1""&/".+$ 9/ B")-C5)D%"/ / / / 7/ B")-C5)D%"/ / / / 6/ E5#%+C##5/ / B")-C5)D%"/.,2%3%"C'/ 6=8/'#,/(-4F)/ // / G/ B")-C5)D%"/ +)).+%-'-'#H/ 6=>/'#,/(-4F)/ I/ E5)(")++%,)-/ / / / >/ J#+%"')"3%/ / / K5)D%"/L/MM/ / / /?/ N.,'%"!%%,/ / / / :/ N.,'%""#22%/ / / / A/ K5)D%"/L/MM/ / / / 98/ G)"()!!%5/ E/ B")-C5)D%"/ 99/ B")-C5)D%"/ / / / Tabel 1: Toelichting gewassen en bemesting De groenbemesters nr 6 en 9 zijn momenteel nog niet definitief gekozen. Bron: PlantyOrganic Bedrijfsvoorstel, Van der Burght