Handleiding Alzheimer Café

Transcriptie

1 Handleiding Alzheimer Café

2 Colofon Handleiding Alzheimer Café Stichting Alzheimer Nederland, 1 ste update december 2013, 2 e update april 2018 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming en met duidelijke vermelding van de bron van herkomst. Vormgegeven door Christiaan Meyboom, ondersteund door Gerda van Ginneken, Josephine Lambregts, Julie Meerveld en de oprichter van het Alzheimer Café dr. Bère Miesen. Alzheimer Nederland bedankt iedereen die aan deze handleiding heeft meegewerkt. Alzheimer Nederland Postbus 2077 Stationsplein CB Amersfoort info@alzheimer-nederland.nl Vragen over dementie? Bel de Alzheimertelefoon. 7 dagen per week, van 7.00 tot uur bereikbaar:

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 1. Hoe het allemaal begon 5 2. Het Café 6 3. Hoe verloopt een Alzheimer Café bijeenkomst 9 4. Wie zorgen er voor dat het Alzheimer Café kan bestaan Hoe zet je een Alzheimer Café op Financiering Tot slot 20 Overzicht bijlagen: 1. Kwaliteitscriteria 2. Profiel gespreksleider in het Alzheimer Café 3. Profiel coördinator van het Alzheimer Café 4. Diverse functies voor vrijwilligers in het Alzheimer Café 5. Diverse functies voor vrijwilligers in de werkgroep van het Alzheimer Café 6. Betaalde of onbetaalde vrijwilliger/professional 7. Het Alzheimer Theehuis 8. Evaluatieformulier 9. De financiële begroting 10. Projectbeschrijving voor een nieuw Café, te gebruiken voor een projectplan 11. Deskundigheidsbevordering Overzicht documenten op Aanvragen starterspakket nieuw Alzheimer Café PR van een startend Alzheimer Café, beschrijving materialen Bestellen in de webwinkel Enquête formulier Evaluatie Alzheimer Café Cursussen en trainingen voor alle betrokken mensen van de werkgroep van een Café Calamiteitenplan Inspiratie voor een Café avond: heel veel thema s, boeken, toneelvoorstellingen, artiesten en andere aanraders Begroting Alzheimer Café Gedragsregels AN Nexios Vrijwilligers Privacyregels (AVG) 3

4 Voorwoord Achtergrond In 1997 bedacht psychogerontoloog Dr. Bère Miesen het Alzheimer Café concept. Hij schreef daar o.a. het boek: het Alzheimer Café over. Samen met de regionale afdelingen van Alzheimer Nederland en de werkgroepen zijn er na 20 jaar meer dan 235 Alzheimer Cafés. Het Alzheimer Café is een merknaam onder auspiciën van Alzheimer Nederland en Berè Miesen. Het Alzheimer Café is een beproefde methodiek om mensen met dementie, mantelzorgers, professionals en belangstellenden op een laagdrempelige wijze te informeren en met elkaar in contact te brengen. Het Alzheimer Café is steeds meer een onderdeel in het totale aanbod t.b.v. mantelzorgers en lotgenotenondersteuning wat door een dementieketen en/ gemeente wordt aangeboden. Voor iedereen die een nieuw Alzheimer Café start, maar ook voor de werkgroepen van al bestaande Cafés geeft deze handleiding steun en houvast. Het is een levend document. Belangrijke ontwikkelingen zullen worden toegevoegd als bijlagen. Deze handleiding vormt een goede basis voor de kunst van het behouden. Met vriendelijke groet, Marco Blom a.i. directeur/bestuurder Alzheimer Nederland Het motto Een café starten is één, de kwaliteit van een café behouden is een kunst!, bewijst dat er veel kunstenaars actief zijn in Nederland. 4

5 1. Hoe het allemaal begon In september 1997 opende het eerste Alzheimer Café haar deuren. Het idee was van Bère Miesen, psychogerontoloog en toen werkzaam in het psychogeriatrisch centrum Mariënhaven in Warmond en bij de Universiteit in Leiden. Na enkele maanden voorbereiding is hij samen met de toenmalige Alzheimer Vereniging Zuid-Holland Noord, begonnen met een interventie die inmiddels is uitgegroeid tot een bekend fenomeen met brede navolging. In zijn contacten met mensen met dementie en hun familie had Bère Miesen gemerkt dat er een taboe rust op de ziekte, ook tussen partners of binnen een familie. Praten over dementie en de gevolgen van dementie, is belangrijk voor de acceptatie van de ziekte. Dit is de motivatie achter het eerste Alzheimer Café: een veilige plek bieden voor mensen met dementie en hun naasten om elkaar in een ongedwongen omgeving te ontmoeten, om ervaringen uit te wisselen en te praten over de ziekte. 5

6 2. Het Café Hoe kan een ongedwongen sfeer beter worden omschreven dan met het woord café? Mensen met dementie en betrokkenen kunnen er rustig praten over de ziekte. Zij worden weerbaarder door de bijeenkomsten en krijgen veel tips om beter met de ziekte om te gaan. De bekendheid van het Alzheimer Café is explosief gestegen door de serie Leven met dementie die Teleac/NOT opnam in het Alzheimer Café in Leiden. Alzheimer Nederland heeft de methodiek van het Café vervolgens omarmd en binnen alle regionale afdelingen bij Alzheimer Nederland zijn er inmiddels meerdere Alzheimer Cafés. En nog steeds komen er Alzheimer Cafés bij. De achterliggende visie De inhoudelijke principes, de theoretische uitgangspunten en de achterliggende visie zijn verweven in de methodiek die zich met name richt op het creëren van een omgeving waar mensen met dementie zich prettig en veilig voelen. Het Alzheimer Café is een ontmoetingsplaats voor mensen met dementie, jong en oud, familie, hulpen dienstverleners en andere belangstellenden. Vanaf het begin (het niet pluis gevoel, c.q. het horen van de diagnose) tot het eind (een eventuele opname in een woonvorm en/ of het overlijden) kan men van elkaar leren en ervaringen delen. In het kort kan het Alzheimer Café worden beschouwd als een interventie met aspecten van voorlichting en begeleiding, waarin alle voordelen van laagdrempeligheid, informele advisering en consultatie, zelfhulpgroepen en lotgenotencontacten worden uitgebaat in een ongedwongen sfeer. En met lotgenoten worden ook de mensen met dementie zelf bedoeld. We winden er echter geen doekjes om. Het horen van de diagnose dementie is voor de meeste mensen vreselijk om te horen, men ervaart het alsof de wereld instort. Vaak zorgt het echter ook voor een opluchting, want de onzekerheid van de laatste tijd krijgt een naam. Daarna echter is er vooral de psychische pijn, de onmacht, de ontwrichting en de ontreddering van mensen met dementie en naasten en daarom zijn dit de vertrekpunten in het Café. Hoe iemand die pijn verwerkt, is heel verschillend en individueel bepaald. Maar als iemand het Alzheimer Café bezoekt, getuigt hij of zij van dat leed en bekent daarmee kleur. Dat is duidelijk. Pas dan kan iemand verder gaan. Doelen Het Alzheimer Café heeft drie hoofddoelen: 1. Het verstrekken van informatie en voorlichting over de medische, psychosociale en overige aspecten waar mensen met dementie en hun naasten mee te maken krijgen. Door te praten over de ervaringen en de problemen die dementie met zich meebrengt, kunnen mensen beter met de situatie overweg. Het bespreekbaar maken geeft meer inzicht in de ziekte waardoor mensen invloed op de situatie kunnen krijgen. Dit geldt voor zowel de mensen met dementie als hun naasten. Mensen voelen zich gesteund en worden weerbaarder als zij met elkaar praten op een gelijkwaardige manier. Een Alzheimer Café bundelt verschillende aspecten die reguliere voorlichtingsavonden missen. Het heeft een therapeutisch karakter én een sterk informatief aspect, maar er is ook plaats voor informele zaken. 2. Het openlijk praten over de gevolgen van de ziekte dementie. Herkenning en (maatschappelijke) erkenning staan hierin centraal. Ook is het belangrijk dat bezoekers ongestoord en informeel met elkaar kunnen praten. Bezoekers kunnen ervaringen uitwisselen, of hulp- en dienstverleners en deskundigen op informele wijze om advies vragen. Maar ook de hulp- en dienstverleners kunnen hun vragen stellen en leren van de bezoekers. Wederkerige informatieverstrekking en ervaringen uitwisselen is hierbij het motto. Juist de ongedwongen sfeer van het Alzheimer Café werkt taboedoorbrekend en geeft mensen het belangrijke gevoel dat zij er niet alleen voor staan 3. Het bevorderen van de emancipatie van mensen met dementie en het helpen voorkomen dat mensen met dementie en familieleden in een isolement raken. 6

7 Er is vanuit Alzheimer Nederland nog een extra doelstelling: in de komende jaren willen we dat mensen met dementie veel meer zelf aan het woord komen. Ons streven is dat tijdens meerdere bijeenkomsten iemand met dementie gastspreker is, eventueel naast een professional of partner. Daarvoor zijn wij in 2017 gestart met een scholing: In gesprek met mensen met dementie, informatie hierover is te vinden op het Vrijwilligersplein. Wie bezoeken het Alzheimer Café? Het Alzheimer Café is uniek om zijn laagdrempeligheid. Iedereen is welkom. De variëteit aan mensen die een Café bezoeken is groot. Behalve mensen met dementie en familieleden, komen er ook vrienden, hulp- en dienstverleners (in opleiding), andere geïnteresseerden zoals beleidsmakers en vertegenwoordigers van regionale en landelijke media naar het Alzheimer Café. De te bespreken thema s en de structuur Het Alzheimer Café heeft een vaste structuur maar per bijeenkomst een ander thema. De volgorde van de thema s die per bijeenkomst aan de orde komen ligt niet vast, aanbevolen wordt echter per seizoen min of meer het chronologische verloop van het dementieproces te volgen. Vanzelfsprekend kunnen hierin allerlei onderwerpen worden ondergebracht en/ of toegevoegd. Het is verstandig een gastspreker uit de eigen regio te zoeken. Voor een aantal thema s kun je via Alzheimer Nederland een gastspreker benaderen, bijv.: vrijheid en veiligheid, seksualiteit en intimiteit, rouwen en verliesverwerking, mentorschap, ontwikkelingen in het wetenschappelijk onderzoek. k.vandervelden@alzheimer-nederland.nl Het thema versterkt zich als je naast de professional een ervaringsdeskundige met dementie of een mantelzorger vraagt die iets kan vertellen over de beleving van het onderwerp in het dagelijks leven. Ook kan het publiek om een specifiek onderwerp vragen waarop de werkgroep vervolgens inhaakt, ook tijdens de bijeenkomsten. We verwijzen voor de thema s naar en naar Alle thema s geven aanleiding tot nadere uitdieping van het onderwerp. Bezoekers hebben vragen of opmerkingen en willen reageren. De gespreksleider zorgt dat elke bezoeker die mee wil praten aan bod komt. Aanwezige hulpverleners zijn een levende sociale kaart en kunnen concrete informatie geven. Ook kunnen zij luisteren naar en leren van de ervaringen van mantelzorgers en mensen met dementie. Wanneer De bijeenkomsten zijn maandelijks en worden altijd op een vaste dag gehouden, bijvoorbeeld elke tweede maandag van de maand. Ook het tijdstip en de duur liggen vast. Over het algemeen wordt tien keer per jaar een bijeenkomst georganiseerd. Waar en waarom Het vinden van een goede locatie voor het Alzheimer Café is buitengewoon belangrijk. Er zijn verschillende aspecten die in de keuzebepaling een rol spelen, zoals bereikbaarheid, de bekendheid van de locatie en goede parkeergelegenheid. Ook mensen die pas onlangs de diagnose hebben gehoord, moeten zich vrij voelen een Alzheimer Café te bezoeken. Een verpleeghuis kan daarom een drempel zijn, omdat daar mensen wonen in een laat stadium van de ziekte en dit heel confronterend kan zijn. Meer tips bij het afwegen van een locatie staan beschreven op bladzijde 15. Steunende informatie: De informatietafel Tijdens elke Café avond is er een informatiestand van Alzheimer Nederland bemenst door een vrijwilliger van het Café. Bezoekers van het Café kunnen hier voorlichtingsmateriaal inzien of meenemen. Bij de start van een nieuw Alzheimer Café bij Alzheimer Nederland worden alle benodigde materialen/ brochures/ flyers aan de werkgroep opgestuurd. Daarnaast kun je de informatietafel gebruiken voor het bekendmaken van voorzieningen die door de samenwerkende dementieketen geboden worden. Het is van belang dat je bij de keuze van dit materiaal steeds de onafhankelijkheid van het Alzheimer Café voor ogen houdt. 7

8 Van belang is dat een informatietafel uitnodigt om te bezoeken en de vrijwilliger die de stand bemenst zich vooral richt op het aangaan van een gesprek wat er toe leidt dat de bezoeker gerichte informatie omtrent de (hulp-) vraag krijgt. Een foto van de ideale tafel kun je bekijken op het Vrijwilligersplein. Het is belangrijk dat je per bijeenkomst de folders, brochures en dvd s aanpast op het thema dat besproken wordt. Zorg daarbij voor inkijkexemplaren en verwijs regelmatig naar Mensen hebben de behoefte het besproken onderwerp thuis nog eens rustig door te lezen. Om wat uitgebreider materiaal te laten zien, kun je bijvoorbeeld contact opnemen met de plaatselijke bibliotheek en/of boekhandel om nuttige boeken ter inzage in de stand te presenteren. Informatiemateriaal van Alzheimer Nederland is te bestellen via Iedere regionale afdeling en Alzheimer Café heeft een bestelgemachtigde. Deze vrijwilliger krijgt een unieke inlogcode waarmee in de webwinkel bestellingen gedaan kunnen worden. Nazorg en doorverwijzing Soms blijven mensen na een Alzheimer Café met vragen zitten die tijdens de vragenronde na de pauze niet konden worden beantwoord. Zorg dat je deze mensen na afloop opvangt, bij voorkeur via je eigen medewerkers of vrijwilligers. Ook aanwezige hulpverleners kunnen deze functie vervullen. Op de website van Alzheimer Nederland ( vind je gegevens van de regionale afdelingen met daarop verwijzingen naar belangrijke adressen in de regio. Welke ontwikkelingen zien we op dit moment? Door het succes van het Alzheimer Café is de vraag naar het starten van een Café in gemeenten groot, zeker in minder stedelijke gebieden zien we een groeiende vraag. Elke (kleine) gemeente wil graag een eigen Café voor de eigen burgers. Hierdoor zien we in de praktijk dat er een Alzheimer Café is op 2-3 verschillende locaties en/ of met minder bijeenkomsten per jaar. Zoals gezegd richt het Café zich op 3 doelstellingen, zie pagina 6. Het aanbrengen van genoemde veranderingen in de uitvoering geeft ook veranderingen in het behalen van deze doelen. Praktische overwegingen kunnen maken dat een Café verdeeld wordt over verschillende locaties. Realiseer je dan dat dit zeker gevolgen heeft voor het lotgenoten contact. De ervaring is dat mensen niet meereizen met het Café. Hierdoor zal er niet direct een sfeer ontstaan waarin het gemakkelijker is om te delen en zal het meer gericht zijn op informatie naar elkaar. De 2 e ontwikkeling is de vraag naar meer internetmogelijkheden voor het Café. Dit moet uiteraard voldoen aan de privacy-wetgeving van de AVG (zie de folder hierover op het Vrijwilligersplein). Mensen zoeken thuis meer op internet en zouden dan waarschijnlijk minder snel naar het Café kunnen komen. Het Café kan, mits men een goede internetverbinding heeft, ook zelf meer aanbieden op dit gebied. Met elkaar de mogelijkheden van laten zien, het youtubekanaal van Alzheimer Nederland gebruiken of anderszins van internet gebruik maken, conform de AVG, is van belang voor nu en de toekomst. De 3 e ontwikkeling is om het Alzheimer Café te combineren met eetmogelijkheden, oftewel van te voren aansluiten op de mogelijkheden die er worden aangeboden op eetgebied door welzijnsorganisaties, buurthuizen of anderen. Eerst samen eten en daarna naar het Café. De 4 de ontwikkeling is dat het Alzheimer Café een rol heeft in de ontwikkelingen van een dementievriendelijke samenleving. Vanuit de werkgroep kan de aanzet gegeven worden. Maar ook kan het Alzheimer Café vertegenwoordigd zijn in een lokale werkgroep. N.B. De inhoudelijke ontwikkelingen die er ook zijn, staan beschreven in hoofdstuk 3, variaties op de invulling van de bijeenkomsten. 8

9 3. Hoe verloopt een Alzheimer Café bijeenkomst? Hoe ziet zo n bijeenkomst er nu uit? Het Alzheimer Café heeft een herkenbare organisatieopzet en vormgeving. Vanwege het succes heeft Alzheimer Nederland voor de uitvoering van het Café kwaliteitscriteria beschreven die als houvast dienen voor organisaties die een Alzheimer Café willen starten (bijlage 1). De criteria zijn in 2018 herschreven en staan garant voor een gedegen en vooral gedeelde kwaliteit. Op die manier kan een Alzheimer Café ook een Alzheimer Café genoemd worden en niet bijv. een informatieavond. In dit hoofdstuk geven we verdere uitleg over het te volgen stramien en de rol van het begeleidend team en/ of werkgroep. Het programma Het programma is grofweg te verdelen in vijf vaste onderdelen: de inloop, de presentatie van het thema, de pauze, de discussie en het informele samenzijn na afloop van de bijeenkomst. De gespreksleider houdt de tijd in de gaten. Natuurlijk is een uitloop en/of een variatie in tijd mogelijk uur Inloop met koffie en thee uur Aanvangstijd, korte uitleg van de avond, start interview, inleiding of dvd uur Pauze met muziek en drankje uur Discussie: vragen, antwoorden, uitwisseling van ervaringen, delen uur Informeel samenzijn / uitloop/ napraten Inloop De bezoekers worden persoonlijk ontvangen door de gastheer/-vrouw, c.q. de gespreksleider. De gastheren/-vrouwen wijzen de bezoekers de weg in het Café en stellen hen op het gemak. Een gezellige inrichting, muziek en het aanbieden van een kopje koffie of thee, zorgen voor een ontspannen sfeer. Presentatie van het onderwerp Het formele gedeelte van de bijeenkomst begint met een inleiding door de gespreksleider. Hierna volgt het thema, een interview met een gastspreker of de presentatie van een film. Hiervoor is circa een half uur uitgetrokken. De informatieoverdracht over het thema staat centraal. Een gastspreker is iemand die deskundig is vanuit zijn beroep, een mantelzorger als ervaringsdeskundige, of iemand met dementie. De gespreksleider diept in een interview met de gastspreker het thema van de bijeenkomst uit. De gespreksleider heeft vooraf kennis gemaakt met de gastspreker, waardoor tijdens het interview een samenspel kan ontstaan dat uitnodigt tot een goede wisselwerking met de bezoekers. Bij de vertoning van een dvd kan de gespreksleider de deskundige zijn en is het van belang dat de bezoekers zich kunnen herkennen in het gepresenteerde. De ervaring leert dat een combinatie van (zakelijke) overdracht van informatie en (persoonlijke) herkenning de meeste kans geeft op effectieve voorlichting. Pauze Tijdens de pauze leggen de gastheren en -vrouwen, de gespreksleider en de professionals, contact met de bezoekers door bij hen aan tafel te schuiven. Ze vragen naar hun ervaringen over het thema en verzamelen vragen en punten voor de discussie na de pauze. Ook stimuleren zij mensen om hun vragen zelf te stellen en te reageren op het onderwerp. De gespreksleiders en de gastheren/ -vrouwen zijn herkenbaar aan een badge van Alzheimer Nederland waarop hun (voor)naam staat. Zo weten de gasten wie ze kunnen aanspreken. Leg een blocnote met pen op tafel, dan kunnen bezoekers aantekeningen maken en eventueel de vragen schriftelijk aan de gespreksleider doorgeven. 9

10 De informatiestand wordt in de pauze vaak goed bezocht. Belangrijk is dat de gespreksleider de bezoekers vóór de pauze attendeert op de informatietafel. De vrijwilligers van de informatietafel krijgen allerlei vragen. Ook hulp- en dienstverleners worden door de bezoekers opgezocht. Belangrijk is dat je voelhorens hebt voor vragen die het persoonlijke overstijgen en goed aansluiten bij het thema van de bijeenkomst. In plaats van antwoord te geven op de vraag, kun je de vragenstellers aansporen hun vraag na de pauze in de discussie in te brengen. Discussie Na de pauze volgt de discussie. De bezoekers kunnen reageren op het onderwerp dat voor de pauze is behandeld en hun vragen stellen. De gespreksleider heeft de touwtjes in handen om dit goed te laten verlopen. De schaarse tijd moet hij/ zij goed verdelen tussen alle mensen die iets willen inbrengen, ook degenen die wat minder op de voorgrond treden. Iedere vraag is relevant. Het antwoord kan van iedere bezoeker komen, juist degenen die veel ervaring hebben komen soms met bijzondere tips en oplossingen. Informeel samenzijn - uitloop Na afronding van de discussie zal de gespreksleider het formele gedeelte van de bijeenkomst afsluiten. Hij zegt wanneer het volgende Café is en welk onderwerp dan wordt behandeld. Hij wijst mensen ook op de mogelijkheden die er bijv. via zijn, over de casemanager, de Alzheimer telefoon, kortom bedoelt om de bezoeker ondersteuning te bieden. De ervaring leert dat sommige mensen willen napraten met elkaar onder het genot van een drankje. Een aantal bezoekers zal vrijwel direct naar huis gaan. Het is moeilijk exact aan te geven hoe lang de uitloop duurt en elk Café zal de nazit op eigen wijze invullen, vaak is het ongeveer een half uurtje. Evaluatie Nadat de bezoekers vertrokken zijn, kan je met elkaar de avond kort evalueren. Wat ging er goed? Wat zijn aandachtspunten? Belangrijk is dat de vrijwilligers, de gespreksleider en de gastspreker de gelegenheid hebben om hun ervaringen van die avond te vertellen. Deze evaluatie kan de werkgroep gebruiken om de organisatie en uitvoering bij te stellen. Leg de evaluatie vast, op thema, opkomst, organisatie en bijzonderheden. Dit kunnen tips zijn die je in de volgende bijeenkomst kunt gebruiken. Ook kun je deze gegevens gebruiken voor jaarverslagen van de afdeling waartoe het Café behoort en voor de plannen voor een nieuw seizoen. Houdt herkomst, doelgroepen en een inschatting van het aantal personen met dementie bij. In het kader van de AVG moeten de gegevens wel geanonimiseerd zijn. Variaties op de invulling van de bijeenkomst Men vraagt zich wel eens af of bovenstaande een wet van meden en perzen is, oftewel, is het een dictaat of een leidraad? Natuurlijk zijn er variaties mogelijk en gebruik deze dus zeker. Het is dus geen dictaat! De bezoekers verdelen over verschillende tafels en per tafel een gesprek houden, zorgt soms voor intiemere gesprekken en meer veiligheid om je verhaal te vertellen. Zo is het ook mogelijk om het programma luchtig te houden door bijv. een speciale muziekavond te houden, een speciale bijeenkomst in het kader van een feestdag (Kerst bijv.), Wereld Alzheimer Dag, een theatervoorstelling etc. De essentie van een Café is echter de verbinding en het delen van ervaringen van bezoekers, zodat we met z n allen van elkaar kunnen leren. En dit wordt dan geleid door een gespreksleider die weet van de hoed en de rand en het geheel dus in goede banen kan leiden. Gebruik de verschillende mogelijkheden wanneer ze zinvol zijn en iets toevoegen en houdt zo veel mogelijk de grote lijnen aan t.a.v. het bereiken van onze doelstellingen. 10

11 4. Wie zorgen er voor dat het Alzheimer Café kan bestaan? Het team bestaat uit de vrijwillige of door een organisatie betaalde gespreksleider, vrijwilligers die gastheer/-vrouw zijn of die achter de informatietafel staan, hulpverleners uit de regio, eventueel vrijwilligers die de apparatuur bedienen en natuurlijk een coördinator, c.q. voorzitter van de werkgroep. Een ieder heeft een specifieke taak en rol tijdens de bijeenkomst. De gespreksleiders zijn de dirigenten van de bijeenkomsten. Zij bepalen voor een groot gedeelte de sfeer, het verloop en de veiligheid. Samen met de andere medewerkers van het Alzheimer Café dragen zij zorg voor een warm welkom en een veilig klimaat. Hun kwaliteit wordt gewaarborgd middels de door Alzheimer Nederland aangeboden trainingen. De gespreksleider De bijeenkomsten van het Alzheimer Café worden meestal geleid door dezelfde gespreksleider. Soms wisselen twee gespreksleiders elkaar af of treden zij tijdens de bijeenkomst samen op en hebben zij de taken verdeeld. Welke vorm je ook kiest, het is belangrijk dat de gespreksleiding en de verdeling van rollen niet teveel wisselt. Dat komt de open sfeer niet ten goede en kan een sta-in-de-weg zijn om een goede band op te bouwen tussen publiek en gespreksleider(s). De gespreksleiders spelen een cruciale rol. Zij bepalen voor een groot deel de opbrengst voor de bezoekers. Zorg er daarom voor dat je een deskundige gespreksleider aanstelt die veel kennis heeft van dementie en de betekenis van de ziekte voor de naasten. Naast deze deskundigheid moet hij in staat zijn een goed interview te kunnen afnemen met een gastspreker en in gesprek te kunnen gaan met de bezoekers. De deskundige gespreksleider kan in de discussie zo nodig vragen uit het publiek beantwoorden of zijn visie geven. Het kan een meerwaarde zijn als hij in de praktijk van de hulpverlening werkt en het hulpverleningscircuit kent. Soms kent de gespreksleider de bezoekers vanuit zijn werk. Hierdoor heeft hij vaak een goede vertrouwensband en vergroot dit het gevoel van openheid en veiligheid bij het publiek. Valkuil voor de deskundige is dat hij zich teveel verantwoordelijk voelt voor de beantwoording van vragen en te weinig ruimte laat voor onderlinge uitwisseling van ervaringen. Een goede gespreksleider maakt gebruik van zijn zogenaamde onwetendheid en onafhankelijkheid. Inhoudelijke vragen laat hij zo veel mogelijk over aan zijn bezoekers, aan de gastsprekers en eventueel aan hulp- en dienstverleners in de zaal. Ook zorgt hij er tijdens de discussie voor dat alle mensen die iets willen zeggen hiervoor de kans krijgen. Bezoekers weten vaak zelf oplossingen. De inbreng van die bezoekers is erg belangrijk, men zal zich meer gehoord en (h-)erkend weten. Lotgenoten kunnen veel van elkaars ervaringen en tips opsteken. Het is ook aan de gespreksleider het eventuele vakjargon van bijv. de professional te vertalen voor de bezoekers. Dé perfecte gespreksleider bestaat niet. Toch zijn er enkele kwaliteiten die de gespreksleiding idealiter bezit. Het schaap met de vijf poten heeft de volgende ervaring en kwaliteiten in huis: a) kennis van de verschillende vormen van dementie, de gevolgen en de omgang met de mensen met dementie; b) ervaring met de problematiek van de partner en de mantelzorgers; c) ruime ervaring met het voeren van groepsgesprekken; d) een ontspannen manier van presenteren; e) een persoonlijke, vertrouwenwekkende uitstraling. Kwaliteiten gespreksleiding - Onvoorwaardelijk respecteren van de vragen en de vragenstellers; - Goed kunnen inspelen op signalen uit het publiek; - vertalen en samenvatten van antwoorden - In staat een begeleidingsrelatie met de gasten aan te gaan; - Open en taboedoorbrekend een gesprek kunnen voeren. - In staat de regie te houden op de avond 11

12 Gespreksleider zijn is geen eenvoudige klus. Zijn rol tijdens de bijeenkomsten moet regelmatig worden geëvalueerd. Voor een gespreksleider geldt dat hij goed reageert op signalen vanuit de zaal en hierop inspeelt. Mensen met lastige vragen, tranen, een lach, indringende verhalen, niet op te lossen problemen, het komt allemaal voor in het Alzheimer Café. Een toegeruste gespreksleider volgt de training en masterclass voor gespreksleiders Alzheimer Cafés van Alzheimer Nederland. Keuze gespreksleider Het Café kan pas starten als je een gespreksleider en geschikte vrijwilligers hebt gevonden. De werkgroep gaat op zoek naar een gespreksleider en gebruikt hierbij het profiel gespreksleider (zie bijlage 2). Leden van de werkgroep voeren de gesprekken met de kandidaten en maken afspraken met de gekozen gespreksleider over inzet en deelname. Ook spreken zij een moment af om te evalueren. De werkgroep zoekt bij voorkeur 2 kandidaten. De gespreksleiders kunnen elkaar aflossen en versterken. De vrijwilligers De vrijwilligers in de Alzheimer Cafés hebben verschillende functies: inrichten en klaarmaken van de ruimte gastheer of -vrouw bediening van diverse apparatuur de gasten te woord staan bij de informatietafel verstrekken van consumpties zich verdelen over de verschillende tafels in het café en zo een luisterend oor zijn voor de bezoekers Vrijwilligers moeten over een aantal kwaliteiten en sociale vaardigheden beschikken. Een Alzheimer Café-vrijwilliger: heeft een open houding is vriendelijk benadert mensen gemakkelijk en stelt ze op hun gemak kan een probleem oplossen of in ieder geval mensen op weg helpen neemt initiatief en gaat zelf op mensen af is dienstbaar is gemotiveerd ziet er verzorgd uit Vrijwilligers moeten beschikken over inzicht en inlevingsvermogen ten aanzien van mensen met dementie en hun naasten. Mensen die ervaringsdeskundige zijn en van daaruit in staat zijn om met mensen om te gaan die een vorm van dementie hebben, kunnen een goede rol vervullen. Belangrijk is wel dat zij hun eigen proces en eventuele verdriet een plek hebben gegeven. De gastheren/-vrouwen ontvangen de bezoekers. Zij gaan met hen in gesprek en leggen de bezoekers uit hoe de gang van zaken is in het Café en wat zij kunnen verwachten. Zij stellen de bezoekers op hun gemak en bieden een kopje koffie of thee aan. In de pauze gaan zij, net als de gespreksleider, met de bezoekers in gesprek en vragen naar hun ervaringen. Zij stimuleren de bezoekers om hun vragen na de pauze te stellen. Begeleiding vrijwilligers Alzheimer Nederland wil graag zorgdragen voor een goede ondersteuning van de vrijwilligers. Daartoe zijn er cursussen ontwikkeld speciaal voor hen. Daarnaast vindt Alzheimer Nederland het van belang dat er altijd iemand is van de werkgroep die voor de vrijwilligers (die soms wel, soms niet deelnemen aan de werkgroep) een specifieke vraagbaak is en begeleidend en ondersteunend naar hen kan zijn. Hulp- en dienstverleners Tijdens alle bijeenkomsten zijn professionals aanwezig van diverse regionale organisaties. De gespreksleider kent hen en kan hen betrekken in de discussie. Ook zij kunnen in gesprek gaan met de bezoekers. De professionals kunnen informatie uit de regio verstrekken die voor de bezoeker van belang is. Ook kunnen zij na afloop van de discussie met bezoekers bespreken hoe zij een beroep kunnen doen op de hulp- en dienstverlening. Hulpverleners zijn ondersteunend en bepalen niet de sfeer van de avond. 12

13 Hoofdstuk 5. Hoe zet je een Alzheimer Café op? Een Alzheimer Café heeft zo mogelijk een plaats in de dementieketen. De organisaties die in de regio bij de keten betrokken zijn, worden benaderd door het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland, of zij benaderen Alzheimer Nederland. Het initiatief start via een afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland. Let op: het Alzheimer Café, Alzheimer Trefpunt en Alzheimer Theehuis zijn beschermde namen met daaraan verbonden kwaliteitseisen. Het is niet mogelijk een Alzheimer Café op te zetten zonder betrokkenheid van Alzheimer Nederland. Voeg op je uitnodigingsflyer altijd toe, om ook mensen met andere soorten van dementie uit te nodigen: Het Alzheimer Café, een ontmoeting voor mensen die met dementie te maken hebben. De procedure voor het starten van een nieuw café: 1. Lees als initiatiefnemer de handleiding voor de opzet van een Alzheimer Café goed door en bedenk dan nog eens of je op basis hiervan mogelijkheden ziet. 2. Leg contacten met andere organisaties, de gemeente en de dementieketen in je buurt om te kijken of je gezamenlijk een Café kunt oprichten. 3. Inventariseer van tevoren of er financiële mogelijkheden zijn vanuit de verschillende instellingen, de gemeente of anderszins. 4. Leg contact met het bestuur van de betrokken afdeling van Alzheimer Nederland in je regio en meldt ze dat verschillende organisaties een Café willen oprichten in de regio en hoe je het geheel financieel wilt onderbouwen (inschatting). 5. Het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland gaat nu aan de slag met een aantal zaken: a. Heeft het afdelingsbestuur voldoende capaciteit voor het opstarten van een Alzheimer Café? b. Hoeveel Cafés zijn er in de betreffende regio? c. Is er op grond van de hoeveelheid Cafés en de hoeveelheid mensen met dementie in deze regio plaats voor een extra Café? d. Hoeveel inwoners zijn er in de omgeving van het te plannen Café? e. Is er overlap of concurrentie met andere Cafés in de buurt? f. Hoe ziet het financiële voorstel er uit? g. Is het verstandig om eerst met informatieavonden te starten en na een half jaar te evalueren? Dit criterium is onder andere afhankelijk van wat er eerder aan voorlichting gedaan is in de betreffende regio. Op basis hiervan kan men bezoekerscijfers interpreteren van bezochte informatieavonden. 6. Het bestuur geeft antwoord aan de initiatiefnemers op basis van de uitkomsten van punt 5. Het antwoord zal in eerste instantie er op gericht zijn om met informatieavonden te starten, mits overduidelijk is dat een Café in die regio een lacune opvult en/of dat er al informatieavonden geweest zijn die goed bezocht zijn. 7. Kan er gestart worden met een Café, dan volgt een opstartbespreking met alle betrokken organisaties. Deze bespreking heeft als doel te bepalen of er voldoende draagkracht is en of er voldoende partijen willen meedoen in een werkgroep die het Café gaat vormgeven. Ook wordt in de bespreking vastgesteld of er voldoende financiële middelen gevonden kunnen worden c.q. welke partijen impliciet en/of expliciet willen gaan bijdragen aan het Café. Van de opstartbespreking wordt een verslag gemaakt dat aan alle deelnemende partijen wordt toegezonden. Nieuwe verzoeken voor het opstarten van een Alzheimer Café worden zo mogelijk onderbouwd met de uitkomst van een behoeftepeiling en verkenning bij naburige Alzheimer Cafés. Het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland heeft zicht op de spreiding van de Alzheimer Cafés in de regio. De coördinator regionale activiteiten van Alzheimer Nederland beoordeelt de aanvraag, in 13

14 samenspraak met de verantwoordelijke medewerker van het landelijk bureau van Alzheimer Nederland in Amersfoort. Klankbord- of stuurgroep Voordat je met het opzetten van een Alzheimer Café start is het belangrijk dat je draagvlak creëert bij het management van de verschillende regionale zorginstellingen, zoals verpleeg- en verzorgingshuizen, ambulante ouderenzorg, mantelzorg of de thuiszorg, welzijnsorganisaties en bij de gemeente waar het Café gaat plaatsvinden. Hiervoor kun je een bijeenkomst organiseren waarvoor je diverse sleutelfiguren uitnodigt. De genodigden komen niet altijd uit één gemeente en/ of instelling. Dit zorgt voor een breed draagvlak. Tijdens de bijeenkomst zet je het doel van het Alzheimer Café uiteen. Hierin belicht je het belang van samenwerking tussen de verschillende aanbieders van zorg, hulp en dienstverlening. Ook leg je uit op welke wijze je de doelgroep benaderd. Aan de aanwezigen vraag je of zij willen deelnemen aan een klankbordgroep. De klankbordgroep is een opbouwend kritische groep mensen die fungeert als denktank en adviesgroep voor de werkgroep. In de praktijk komt de groep eens per jaar bijeen. In het begin kan dit wat frequenter zijn. Nu het Café in veel regio s inmiddels een vast onderdeel is van de Zorgketen Dementie, wordt de werkwijze en ontwikkeling van het Café besproken in het Platform Zorgketen Dementie van de verschillende organisaties. Als het Café zijn plaats heeft binnen het Platform, zal de klankbordgroep verslag uitbrengen in dit Platform. Werkgroep Na het definitieve besluit een Alzheimer Café in je regio op te zetten, is het belangrijk om een werkgroep te formeren. Een werkgroep bestaat meestal uit een aantal mensen van de verschillende zorgaanbieders, een bestuurslid van het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland en enkele vrijwilligers. De werkgroep volgt de projectbeschrijving en gaat volgens een stappenplan te werk. De werkgroep maakt een vaste taakverdeling onder de werkgroep leden en stelt een coördinator/ voorzitter aan. De coördinator van de werkgroep De coördinator is zeer belangrijk voor de continuïteit van het proces. Omdat het Café 1x per maand plaatsvindt, werkgroep leden in verschillende organisaties werken en vrijwilligers elkaar niet dagelijks tegenkomen, is de coördinator de centrale figuur die de werkgroep leden bindt en overzicht houdt of iedereen zijn taken in de voorbereiding uitvoert. De coördinator moet ook zorgen dat hij een en ander goed vastlegt zodat hij dat goed kan overdragen aan een (tijdelijke) vervanger of opvolger. Een coördinator kan ook de gespreksleider zijn maar dat hoeft niet. De werkgroep stelt gezamenlijk een projectplan op. De coördinator: - is verantwoordelijk voor de organisatie van het Alzheimer Café - is voorzitter van de werkgroep - is verantwoordelijk voor het vaststellen van de thema s - is verantwoordelijk voor financiën/begroting - (eventueel gedelegeerd naar een penningmeester en/of in samenwerking met een instelling en het afdelingsbestuur) - is verantwoordelijk voor aanlevering van informatie voor de afdelingswebsite - kan uitvoering delegeren - is vertegenwoordiger van het Alzheimer Café in het overleg met het afdelingsbestuur (bij voorkeur) en zorgt voor een vaste vervanger. Functies in de werkgroep: - Coördinator Alzheimer Café - Notulist/secretaris - Penningmeester, met steun van het afdelingsbestuur - Portefeuillehouder PR, met steun van het afdelingsbestuur - Vertegenwoordiger/coach ondersteunende vrijwilligers - Zo mogelijk de gespreksleider 14

15 Draaiboek Om zicht te houden op de voortgang van de activiteiten is een draaiboek een handig hulpmiddel. Voor elk onderdeel dat bij de voorbereiding aan de orde komt, kun je een takenlijst en taakverdeling onder de werkgroep leden opstellen. Tijdens de werkgroep vergaderingen kun je het draaiboek steeds actualiseren. Naast de organisatorische onderdelen is het ook verstandig om het regelmatig te hebben over de scholingen van Alzheimer Nederland. Daarnaast is een vast gesprekspunt: doen we het goed met elkaar, wat kan beter en hoe maken we het voor bezoekers zo aantrekkelijk mogelijk om te komen? Het werken volgens een draaiboek is over het algemeen praktischer dan dat je alles uit de losse pols organiseert, want je kunt dan sneller iets vergeten. Realiseer je dat de werkgroep leden heel diverse mensen kunnen zijn die of als professional werkzaam zijn in verschillende organisaties of vrijwilliger zijn met ieder zijn eigen specifieke achtergrond. Heldere afspraken zijn dus noodzakelijk. Ook is een draaiboek gemakkelijk in te kijken voor nieuwe werkgroep leden. Er is geen algemeen geldend draaiboek te maken. Daarvoor zijn er teveel regionale verschillen. In het kader zie je de belangrijkste onderwerpen voor het draaiboek genoemd. Samenvatting Draaiboek - Instellen klankbordgroep (indien gewenst) en werkgroep; - Keuze locatie - Keuze gespreksleider(s); - Bepalen datum en tijdstip; - Thema s en inleiders; - Pr-plan en werving; - Regelmatige evaluatie; - Opstellen begroting. Keuze van de locatie Voor het Alzheimer Café is de locatie en de sfeer die het uitstraalt heel belangrijk. Zorg voor een psychologisch en fysiek goed gekozen locatie. Een locatie met een vanzelfsprekende aantrekkingskracht op een brede doelgroep heeft de voorkeur. Denk daarbij aan wijkcentra/ ontmoetingscentra, een caféachtige ruimte in het gemeentehuis, een restaurant, een bibliotheek of eventueel de brasserie van een verzorgings- of verpleeghuis, etc. De laatste heeft niet echt de voorkeur, omdat mensen die met dementie te maken hebben het, zeker in de beginperiode, een te afschrikwekkende beeld vinden om daar te komen. Fysiek goede locatie: het betreft dan kenmerken als veiligheid, bereikbaarheid, toegankelijkheid voor gehandicapten, voldoende parkeerruimte en dergelijke. Zit de ingang niet in een donker steegje waar mensen met een onveilig gevoel door moeten lopen? Is er een goede verbinding vanaf het station? Naast het gebouw moet ook de ruimte zelf aan een aantal eisen voldoen. Leent de ruimte zich voor het organiseren van een sfeervolle bijeenkomst? Belangrijk is dat alle deelnemers van de werkgroep zich vinden in de keuze van de locatie. Naast praktische eisen waaraan de ruimte moet voldoen (zie kader) zijn bepaalde faciliteiten noodzakelijk. Een goede geluidsinstallatie is onmisbaar. Voor de presentatie en de discussie zijn twee, liefst mobiele, microfoons nodig, zodat de gespreksleider en de gastspreker goed verstaanbaar zijn. Voor het afspelen van een dvd is een dvd-scherm Praktische eisen - Is de ruimte niet te groot? - Wordt de ruimte niet door anderen gebruikt? - Is er een internetverbinding? - Zijn tafels en stoelen overzichtelijk en sfeervol op te stellen? - Is er goed zicht en licht? Werkt de verlichting onafhankelijk van elkaar? - Is iedereen goed verstaanbaar? Zijn er storende geluiden van buiten? en afspeelapparatuur nodig. Zorg voor een internetverbinding die het doet op de momenten dat je het nodig hebt. Ga dus goed na wat je wilt gebruiken en welke faciliteiten daarvoor nodig zijn. Maak hierover afspraken met de eigenaar van de locatie. 15

16 Consumpties Per Café moet je afspraken maken over de consumpties. Het hangt van de locatie af welke mogelijkheden er zijn en of de eigenaar een actieve rol speelt bij het serveren. Wellicht kun je met eigen vrijwilligers de catering verzorgen. Indien nodig maak je afspraken over welke consumpties je kunt serveren. De kopjes koffie worden meestal gratis geschonken, de verdere consumpties betalen de bezoekers. Plannen van de bijeenkomsten De werkgroep stelt in de voorbereidingsfase de thema s vast van de eerste drie of vier bijeenkomsten. Veel van de thema s staan vermeld via welke zeer faciliterend is voor de inhoudelijke voorbereiding. Bij de betreffende thema s worden zo snel mogelijk de gastsprekers gezocht en eventueel dvd-materiaal. Meestal zijn gastsprekers bereid voor een onkostenvergoeding op te treden. Leg vast wie de gastspreker uitnodigt en wie zorgt voor de schriftelijke bevestiging en praktische informatie, zoals routebeschrijving, parkeergelegenheid en dergelijke. Tip: vraag het 06- nummer van de gastspreker, of op welk telefoonnummer iemand na sluitingstijd is te bereiken. Van belang hierbij is dat er gebruik gemaakt wordt van Nexios Vrijwilligers om privacygevoelige gegevens vast te leggen. Opening Alzheimer Café De eerste bijeenkomst, de opening van het Alzheimer Café kun je opluisteren met een speciaal programma, gastspreker, burgemeester, wethouder of een voorlichtingsactiviteit voor een breder publiek. Laat de eerste bijeenkomst op hetzelfde tijdstip en in dezelfde locatie plaatsvinden als de verdere bijeenkomsten van het Café. Bezoekers weten dan gelijk alle gegevens. Vraag bezoekers of je hun gegevens mag vastleggen (in Nexios Vrijwilligers) zodat ze voor een volgende bijeenkomst kunnen worden uitgenodigd. Tijdens de bijeenkomst op papier vastleggen; vervolgens overnemen in Nexios Vrijwilligers en papieren document vernietigen (zie folder AVG). PR Alzheimer Nederland heeft een standaardflyer en poster in verschillende formaten ontwikkeld. De bestelgemachtigde van het Café kan deze bestellen. Je vindt het stramien om e.e.a. in te vullen op het Vrijwilligersplein bij Alzheimer Café. Hierin kun je de aankondiging van het Café opnemen, plus de onderwerpen per avond. Belangrijk is dat je vermeldt met welke organisaties je samenwerkt. Om het Café bekend te maken in de regio stel je de regionale pers op de hoogte van je plannen. Doe dit in een vroeg stadium in verband met deadlines. Vraag bij alle media na wat de deadlines zijn voor het aanleveren van kopij. Je kunt ook naar een krant bellen en een redacteur uitnodigen voor de eerste bijeenkomst van je Café. Als je eenmaal contact hebt met de media, dan zullen zij het sneller oppikken wanneer er weer een Café draait en er eerder over berichten. Dit kan belangrijk zijn in het kader van 'free publicity'. In regionale nieuwsbladen, streekkranten, huis-aan-huisbladen, op de kabelkrant, via de lokale en regionale radiozenders en via de regionale televisie kun je bijeenkomsten laten aankondigen. Vaak zijn hieraan geen kosten verbonden. Voorbeelden van persberichten vind je op het Vrijwilligersplein van Alzheimer Nederland. Je kunt ook posters in de regio ophangen bij de apotheek, het gezondheidscentrum, de supermarkt, de bibliotheek, verpleeg- en verzorgingshuizen, enzovoort. Bekendheid bij zorg/welzijnsinstellingen/ professionals Zorginstellingen zijn belangrijke verwijzers voor het Alzheimer Café. Een aantal van hen zal misschien deelnemen aan de klankbord- of werkgroep. Breng de zorginstellingen op de hoogte van je bestaan. Ook de stichtingen Welzijn Ouderen, regionale steunpunten voor mantelzorg en Wmo-loketten of bibliotheken kun je informeren over het Alzheimer Café. Je kunt deze instellingen een persbericht sturen, folders toezenden, een lezing aanbieden of een artikel voor hun personeelsblad. Gebruik voor adresgegevens (inclusief contactpersonen) ook Nexios Vrijwilligers. Zo leg je AVG-proof de gegevens vast. Als je persoonlijk mensen kent, nodig hen dan rechtstreeks en met overtuiging uit een keer het Alzheimer Café te bezoeken. 16

17 Dit zijn de meest in aanmerking komende instellingen: - Huisartsenpraktijk (vereniging) - Eventueel individuele huisartsen - Geheugenpolikliniek ziekenhuis - Geriatrische afdeling ziekenhuis - Dementieconsulenten - Casemanagers dementie - Thuiszorg - Maatschappelijk werk - RIAGG of GGZ-instelling - Dagopvang en dagbehandeling - Verzorgings- en verpleeghuizen - Steunpunt Mantelzorg - Mantelzorgmakelaars - Welzijnswerk Ouderen - Kerkelijke organisaties - Vrijwilligerscentrales - Vrouwenverenigingen - Bibliotheken - Migrantenorganisaties - Gemeenten Wmo-consulenten/-loketten - Zorgopleidingen, vooral de docenten - Allochtone of migrantengroepen, moskeeën - Voorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking - Wethouders en ambtenaren zorg en welzijn Sociale media Veel afdelingen van Alzheimer Nederland hebben eigen sociale media kanalen zoals Facebook. Biedt de berichten van het Café dan ook aan de beheerder van Facebook. Meer Cafés geven meer bezoekers op de Facebook pagina en daarmee heb je als Café ook een groter bereik dan het starten van een eigen Café facebook pagina. De gebruikers van het Alzheimer Café maken veelal goed gebruik van Facebook en is daarom een goed medium om in te zetten. Werving van bezoekers Via de berichten in de media en de contacten met instellingen verhoog je het potentieel aantal bezoekers. Mensen weten dan van het bestaan van het Alzheimer Café af. Toch kan de drempel voor mensen hoog zijn. Niet iedereen zal zomaar naar het Café gaan. De leden van de werkgroep zijn ambassadeurs van het Alzheimer Café in hun eigen organisaties. Hun aanwezigheid in het Café kan een reden zijn voor bezoekers om het Café een keer te bezoeken. Ook andere hulpverleners die mensen begeleiden spelen een belangrijke rol. Nieuwe bezoekers nemen vaak in eerste instantie een afwachtende houding aan. Soms komt de partner of verzorger eerst alleen een kijkje nemen. Hij proeft de sfeer, bekijkt of hij iets aan de bijeenkomst heeft en of zijn partner met dementie of familielid zich ook thuis zal voelen. In die zin moet het Alzheimer Café zich elke bijeenkomst bewijzen. De gastheren en -vrouwen van het Café heten nieuwkomers extra welkom bij binnenkomst en leggen uit hoe de gang van zaken is. Zo maken zij duidelijk dat bezoekers vrij kunnen in- en uitlopen. Natuurlijk is het ook belangrijk om hen na afloop te vragen hoe ze de bijeenkomst vonden en hen uit te nodigen voor de volgende keer. Mond-tot-mond reclame Verwacht niet bij de eerste bijeenkomsten al tachtig bezoekers te trekken. Ga er vanuit dat niet iedereen meteen op de hoogte is van het bestaan van het Alzheimer Café. Publiciteit heeft tijd nodig om effect te sorteren en is een belangrijk blijvend onderwerp. De bekendheid van het Café zal langzaam groeien. Maar blijf voor elke Caféavond de mensen uitnodigen. Houd contacten met potentiële verwijzers en probeer regelmatig in de publiciteit te komen. Je moet je realiseren dat er steeds nieuwe bezoekers kunnen komen. Veel mensen met dementie en mantelzorgers die voor het eerst een bijeenkomst bijwonen, blijken dit te doen op aanraden van de stamgasten of andere regelmatige bezoekers. Ook hulp- en dienstverleners die enthousiast zijn, weten veel mensen te motiveren om deel te nemen. De beste reclame is dus de tevreden bezoekers. In de PR kun je hiervan gebruik maken door persoonlijke ervaringen van bezoekers op te tekenen en deze in de folder, het persbericht of de flyer van het Alzheimer Café op te nemen. Dat kan en mag alleen met de uitdrukkelijke toestemming van de betreffende persoon. Dat moet je via een toestemmingsformulier regelen waarbij de persoon op elk gewenst moment daar weer vanaf mag zien. 17

18 Als je via de lokale radio bekendheid kunt geven aan het Alzheimer Café, aarzel dan niet een vaste bezoeker uit te nodigen zijn verhaal te vertellen. Je zult merken dat dit veel respons oplevert. Je kunt ook bezoekers werven via de website van Alzheimer Nederland. Elke regionale afdeling van Alzheimer Nederland heeft een eigen pagina, waarop de activiteiten uit de regio staan vermeld, dus ook de bijeenkomsten van het Alzheimer Café. Ook is er op een afzonderlijke pagina gemaakt waarop de bijeenkomsten staan van alle Alzheimer Cafés. Deze pagina vind je via de tab in uw regio. Relatie afdelingsbestuur Alzheimer Nederland met de werkgroep van het Café Beschermd concept, beschermde naam Zoals al eerder vermeld in deze handleiding is de naam Alzheimer Café een beschermd merk. Dit betekent onder andere dat een regionale afdeling van Alzheimer Nederland betrokken dient te zijn bij de oprichting en ontwikkeling om te zorgen dat het Café voldoet aan de kwaliteitscriteria en structuur zoals die zijn vastgelegd in deze Handleiding Alzheimer Café. Jaarlijkse evaluatie De werkgroep evalueert jaarlijks de voortgang van het Café. Deze evaluatie is nodig om het nieuwe seizoen te kunnen voorbereiden. Het is een moment om bij te sturen op inhoud, organisatie en financiering. Voor het jaarlijkse activiteitenplan van het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland, de verantwoording van de gemeentelijke subsidies, en de verantwoording naar de deelnemende instellingen is het noodzaak om gegevens en ervaringen van de Cafébijeenkomsten te verzamelen en het functioneren van de werkgroep te bespreken. De evaluatie kan onderwerpen aan het licht brengen die extra aandacht behoeven. (kijk op voor een evaluatieformulier). Relatie werkgroep met afdelingsbestuur Als mede-eigenaar van de formule van het Alzheimer Café wil Alzheimer Nederland de Cafés goed begeleiden en faciliteren. Daarom heeft het afdelingsbestuur een vaste relatie met de werkgroep van het Café en is het bestuur nauw betrokken bij de het voortgangsproces. De werkgroep koppelt de jaarlijkse evaluatie terug naar het afdelingsbestuur van Alzheimer Nederland. Als een Café niet optimaal functioneert op het gebied van inhoud, organisatie of financiering, biedt het afdelingsbestuur de werkgroep ondersteuning aan. Het bestuur stelt een plan op waarin staat op welke wijze zij deze ondersteuning organiseert. Het afdelingsbestuur is hierin leidend en maakt hierover met de coördinator van de werkgroep afspraken. Het afdelingsbestuur kan zo een goede analyse maken van het functioneren van de Cafés in zijn regio/ provincie. Het afdelingsbestuur heeft liefst twee maal, maar in ieder geval één maal per jaar een overleg met de verschillende Cafés van haar afdeling. Op die manier is er sprake van een onderlinge betrokkenheid, kunnen we leren en horen van elkaar en stimuleren we elkaar het Alzheimer Café zo goed mogelijk vorm te geven waardoor de bezoekers blijven komen en de doelstellingen behaald kunnen worden. 18