Beleggingsrichtlijnen STICHTING PENSIOENFONDS VOOR PERSON EELSDI ENSTEN

Transcriptie

1 Beleggingsrichtlijnen STICHTING PENSIOENFONDS VOOR PERSON EELSDI ENSTEN 2018

2 lnhoudsopga ve 1. Beleggingsbeleid 5 2. Benchmarks Invulling Implementatie Signaleringsvariabelen Verplichtingen Benchmark Data bronnen Definities en toelichting 25 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 2 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

3 Inleiding Addendum behorende bij de overeenkomst tussen: 1. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ("het Fonds") 2. Kempen Capital Management NV Beethovenstraat WZ AMSTERDAM ("Kempen") Het Fonds en Kempen zijn een overeenkomst aangegaan d.d. 1 april 2015 ("de Overeenkomst"), de door het Fonds vastgestelde beleggingsrichtlijnen effectief vanaf 1 februari 2018 ("de Ingangsdatum") maakt onderdeel uit van de Overeenkomst. Dit addendum vervangt de bestaande beleggingsrichtlijnen. Bij tegenstrijdigheid tussen een bepaling in de Overeenkomst en een bepaling in deze addendum, prevaleert deze addendum. Het Fonds stelt jaarlijks de beleggingsrichtlijnen vast. Een aanpassing van het beleggingsbeleid gedurende het jaar zal schriftelijk of per rechtsgeldig worden vastgelegd door aanpassing van deze beleggingsrichtlijnen. Rechtsgeldig houdt in dat er akkoord is ontvangen (schriftelijk of via ) van personen die daartoe bevoegd zijn. Wijzigingen zullen ingaan op de datum zoals door Kempen bevestigd. Bij grote wijzigingen zullen nieuwe beleggingsrichtlijnen worden opgesteld. Dit addendum dient uiterlijk 15 Werkdagen voor de Ingangsdatum rechtsgeldig ondertekend te worden ontvangen door Kempen. Indien dit addendum later wordt ontvangen kan de Ingangsdatum met een maand verplaatst worden. Kempen zal de Ingangsdatum per bevestigen. Gedefinieerde termen in dit addendum hebben dezelfde betekenis als in de Overeenkomst. Bij een afwijking van de betekenis van gedefinieerde termen, geldt de term zoals gedefinieerd in dit Addendum. ln geval von tegenstrijdigheid tussen een bepaling in de Overeenkomst en een bepaling in het beleggingsrichtlijnen prevaleert de bepaling in de beleggingsrichtlijnen. Uitsluitend ten behoeve van dit addendum zijn de volgende gedefinieerde termen van toepassing: x Met "Beleggingsinstelling" wordt bedoeld de definitie van Beleggingsinstelling zoals in de Overeenkomst of een Beleggingsfonds zoals in de Overeenkomst. x Met "Mandaat" wordt bedoeld een mandaat met een Externe Vermogensbeheerder of een mandaat met Kempen als discretionaire vermogensbeheerder. x Met "Vermogensbeheerder" wordt bedoeld de beheerder van een Mandaat. Met "indicatie" wordt uitdrukkelijk niet bedoeld dat er sprake is van een norm of een restrictie waarop door Kempen wordt gestuurd. Dat deel van het Vermogen wordt uitsluitend beheerd volgens de doelstellingen en binnen de restricties gespecificeerd in deze beleggingsrichtlijnen, en niet op basis van het indicatieve bedrag of percentage. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 3 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

4 Transitie Indien er sproke is von een transitie, wordt er door Kempen aangestuurd op een efficiënte herinrichting von de samenstelling von het Vermogen, waarbij gestreefd wordt naar behoud von exposure. De transitie kon 10 Werkdagen voor de Ingangsdatum beginnen en kon, mede afhankelijk von marktomstandigheden, tot 10 Werkdagen no de Ingangsdatum duren. ln het geval dot de transitie periode longer duurt, don zal Kempen contact opnemen met het Fonds. De transitie von het Vermogen en benchmarks kon plaatsvinden in meerdere stoppen en het is mogelijk dot het Vermogen niet exact belegd is volgens deze beleggingsrichtlijnen tijdens de transitieperiode. Vastgesteld door Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten Handtekening: Handtekening: Bh~ Noam:. H. \ J Noam:. A.,&Ro f.n Datum: 2{-1-20/0 Datum: z{- I - Zotf Voor akkoord Kempen Handtekening Handtekening: Noam: Noam: Datum: Datum: Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 4 BELEGGINGSRICHTUJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

5 l. Beleggingsbeleid 1.1 Totale portefeuille Doelstelling De doelstelling von het Fonds is het behalen von een maximaal rendement bij een acceptabel risico voor de jonge(re) deelnemers en het mitigeren von het inkooprisico von pensioenuitkeringen naarmate pensionering dichterbij komt. Voor de ingegane pensioenen is de doelstelling de beloofde pensioenuitkeringen zoveel mogelijk no te komen (voorkom kortingen). Kempen zal het Vermogen beheren met de doelstelling efficiënt uitvoering te geven aan het beleid. Asset allocatie Het Vermogen is verdeeld over de verschillende pools zes leeftijdsgroepen, de Reservepool en de Uitkeringenpool. De verdeling von het Vermogen over deze pools wordt door het Fonds zelf bepaald. De leeftijdsgroepen en de Reservepool beleggen in ieder in een viertal portefeuilles met een eigen beleggingsbeleid ("de Portefeuilles"). Tracking error Het Fonds wenst afwijking von het jaarlijkse beleggingsplon te limiteren. Deze afwijking wordt uitgedrukt als ex-ante tracking error von de beleggingen von actieve deelnemers en de reservepool (d.w.z. het Vermogen exclusief Uitkeringenpool) ten opzichte von de Totale Uitvoeringsbenchmark, zoals weergegeven in hoofdstuk 2. Het Risicobudget betreft het minimale en maximale Beleggingsrisico dot het Fonds wil lopen en geeft een indruk von hetz-score risico. INDICATIE(%) RISICOBUDGET (%) Ex-ante tracking error von het Vermogen excl. Uitkeringenpool ten opzichte von de Totale Uitvoeringsbenchmork n.v.t. Moximool 1.2% Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 5 BELEGGINGSRICHTLUNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

6 1.2 Beleid Leeftijdsgroepen Doelstelling De beleggingen deelnemers zijn opgesplitst in leeftijdsgroepen. ledere leeftijdsgroep vormt een pool welke een gedeelte von het vermogen bevat, verdeeld naar de betreffende leeftijd (omgerekend naar tijd voor pensioneren) von de actieve deelnemers. Er wordt geen onderscheid gemaakt in het beleggingsbeleid tussen de Basisregeling en de Plusregeling. De Basisregeling en Plusregeling ontvangen premie von actieve deelnemers. Er zijn zes leeftijdsgroepen gedefinieerd die ieder een aantal jaar voor de pensioendatum bestrijken. De doelstelling von de jongste leeftijdsgroep (11+) is het behalen von een positief rendement op het vermogen. Voor de leeftijdsgroepen daarna verschuift de doelstelling geleidelijk naar het beperken von het inkooprisico op pensioendatum. Asset allocatie Voor de zes leeftijdsgroepen zijn de volgende normverdelingen naar de Portefeuilles vastgesteld: LEEFTIJDSGROEPEN - ASSET ALLOCATIE(%) PORTEFEUILLE Zakelijke waarden Vastrentende waarden duratie kort o o o o o o Vastrentende waarden duratie middellang Vastrentende woorden duratie lang Renterisico ln onderstaande tabel wordt het norm Renteofdekkingspercentoge en de bandbreedtes per leeftijdsgroep weergegeven. Het Renteofdekkingspercentoge is gedefinieerd als de durotie von de leeftijdsgroep gedeeld door de durotie von de Inkoop Benchmark, zoals gedefinieerd in hoofdstuk 6 en hoofdstuk 8. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 6 BELEGGJNGSRICHTUJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

7 RENTEAFDEKKING RENTEAFDEKKING GEBASEERD OP DURATIE VAN NORM RENTEAFDEKKINGSPERCENTAGE SIGNALERINGSNIVEAUS DE SWAP INKOOP BENCHMARK PER (%) (%) LEEFTIJDSGROEP Leeftijdsgroep n.v.t. Leeftijdsgroep ±10 Leeftijdsgroep ±10 Leeftijdsgroep ±10 Leeftijdsgroep ±10 Leeftijdsgroep ±10 Bij het berekenen van duratie worden de categorieën zoals aangegeven in de asset allocatie tabellen in hoofdstuk 1.2 meegenomen. Ouratie wordt berekend op basis van de benchmark von het Mandaat of de Beleggingsinstelling. Risicogebruik Kempen zal Beleggingsrisico meten en hier inzicht in geven. Het Beleggingsrisico wordt uitgedrukt als: x Vermogensrisico: de ex-ante volatiliteit von het Vermogen van een leeftijdsgroep Inkooprisico: de ex-ante Standaarddeviatie per leeftijdsgroep von de verhouding van de waarde von het x Vermogen von die leeftijdsgroep tot de waarde van de Swap Inkoop Benchmark, zie hoofdstuk 6. Het Fonds heeft geen grenzen vastgesteld voor het Beleggingsrisico dat het minimaal of maximaal wil lopen aangezien het geen tactisch beleid voert. Wel heeft het Fonds signaleringsniveaus vastgesteld voor het Beleggingsrisico dat het wil lopen, zoals beschreven in hoofdstuk 5. Bij het raken van deze signaleringsniveaus dient een nieuw signaleringsniveau overeengekomen te worden tussen het Fonds en Kempen. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 7 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

8 1.3 Beleid Portefeuilles Asset allocatie ln de onderstaande tabel worden voor de Portefeuilles per beleggingscategorie de normwegingen weergegeven. De bandbreedtes in onderstaande tabel geven de maximale en minimale allocatie weer voor elke beleggingscategorie. De allocatie naar liquiditeiten kan tijdelijk negatief zijn als gevolg van transacties. ZAKELIJKE WAARDEN PORTEFEUILLE -ASSET ALLOCATIE BELEGGINGSCATEGORIE NORMGEWICHT BANDBREEDTE MEEGENOMEN IN BEREKENING (%) (%) DURATIE VAN HET VERMOGEN Aandelen ontwikkelde landen Nee Aandelen opkomende landen Nee Onroerend goed Nee Liquiditeiten 0-5 Nee De valuta afdekking wordt als onderdeel van liquiditeiten beschouwd bij het berekenen van de asset allocatie binnen de Zakelijke Waarden Portefeuille. VASTRENDENDE WAARDEN KORTE DURATIE PORTEFEUILLE - ASSET ALLOCATIE BELEGGINGSCATEGORIE NORMGEWICHT (%) BANDBREEDTE (%) MEEGENOMEN IN BEREKENING DURATIE VAN HET VERMOGEN Liquiditeiten Nee Staatsobligaties (tot 2 jaar) Nee Staatsobligaties zijn binnen de Vastrentende Waarden Korte Duratie Portefeuille opgenomen om het concentratierisico op financiële instellingen binnen liquiditeiten (door geldmarktfondsen) te beperken. VASTRENDENDE WAARDEN MIDDELLANGE DURATIE PORTEFEUILLE - ASSET ALLOCATIE BELEGGINGSCATEGORIE NORMGEWICHT BANDBREEDTE MEEGENOMEN IN BEREKENING (%) (%) DURATIE VAN HET VERMOGEN Vastrentende waarden Bedrijfsobligaties Ja Vastrentende waarden Hypotheken Ja Vastrentende waarden Staatsobligaties Ja Liquiditeiten Nee Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 8 BELEGGINGSRICHlllJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

9 VASTRENDENDE WAARDEN LANGE DURATIE PORTEFEUILLE -ASSET ALLOCATIE BELEGGINGSCATEGORIE NORMGEWICHT (%) BANDBREEDTE (%) MEEGENOMEN IN BEREKENING DURATIE VAN HET VERMOGEN Vastrentende woorden Staatsobligaties Jo Liquiditeiten o 0-10 Nee Tactische asset allocatie Het Fonds heeft ervoor gekozen om Kempen geen ruimte te geven voor tactische asset allocatie binnen de Portefeuilles. De bandbreedtes worden gebruikt om marktfluctuaties, stortingen, onttrekkingen en couponopbrengsten op te vangen. Valutarisico Binnen de Zakelijke Waarden Portefeuille wordt valuta risico afgedekt volgens de norm afdekkingspercentages zoals weergegeven in onderstaande tabel. De bandbreedtes geven de minimale en maximale allocatie van de norm afdekkingspercentages weer. De exposure naar valuta in de Zakelijke Waarden Portefeuille wordt bepaald aan de hand van de actuele portefeuilleweging en de exposure naar valuta per Mandaat en per Beleggingsinstelling. Deze exposures zijn gebaseerd op de bronnen zoals aangegeven in de laatste kolom van de tabel met toegestane Mandaten en Beleggingsinstellingen in hoofdstuk 3. Voor Mandaten en Beleggingsinstellingen die niet zijn weergegeven in de tabel in hoofdstuk 3, wordt door Kempen een geschikte bron voor bepaling van de exposure naar valuta gekozen. Voor elke valuta wordt het afdekkingspercentage berekend door de absolute exposure naar uitstaande valuta derivaten in de Zakelijke Waarden Portefeuille te delen door de exposure in de Zakelijke Waarden Portefeuille naar de betreffende valuta. ZAKELIJKE WAARDEN PORTEFEUILLE-VALUTA AFDEKKING VALUTA NORM AFDEKKINGSPERCENTAGE (%) BANDBREEDTE(%) Britse pond 100% % US dollar en Hong Kong dollar (peg) 100% % Japanse yen 100% % Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 9 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

10 1.4 Beleid Reservepool Doelstelling De Reservepool heeft als functie te dienen als buffer, met name voor onvoorziene omstandigheden. Asset allocatie ln de onderstaande tabel worden voor de Reservepool per beleggingscategorie de normwegingen weergegeven. RESERVEPOOL -ASSET ALLOCATIE PORTEFEUILLE NORMGEWICHT (%) Zakelijke woorden O Vastrentende woorden durotie kort 85 Vastrentende woorden durotie middellang 15 Vastrentende woorden durotie long O Risicogebruik Er zal geen risico worden gemeten op de Reservepool aangezien deze een zeer defensief karakter heeft waarop standaarddeviatie geen relevante risicomaatstaf is. Tactische asset allocatie Het Fonds heeft ervoor gekozen om Kempen geen ruimte te geven voor tactische asset allocatie binnen de Reservepool. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 10 BHEGGINGSRICHIUJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

11 1.5 Beleid Uítkeringenpool Doelstelling De Uitkeringspool heeft als doelstelling om met een laag risico te voldoen aan de verplichtingenkasstromen van het Fonds. Daarom wordt belegd volgens het verplichtingenprofiel van de ingegane pensioenen en wordt de portefeuille verdeeld over looptijdsegmenten om curverisico te beperken. Asset allocatie ln de onderstaande tabel worden voor de Uitkeringenpool per beleggingscategorie de normwegingen weergegeven. De bandbreedtes in onderstaande tabel geven de maximale en minimale allocatie weer voor elke beleggingscategorie. De allocatie naar liquiditeiten kan tijdelijk negatief zijn als gevolg van transacties. UITKERINGENPOOL - ASSET ALLOCATIE BELEGGINGSCATEGORIE NORMGEWICHT (%) BANDBREEDTE (%) MEEGENOMEN IN BEREKENING PV01 VAN HET VERMOGEN Vastrentende waarden Staatsobligaties Ja Liquiditeiten o 0-5 Nee Renterisico ln onderstaande tabel wordt het norm Renteafdekkingspercentage en de bandbreedtes weergegeven. Het Renteafdekkingspercentage is gedefinieerd als de PV01 van het Vermogen van de Uitkeringenpool gedeeld door de PV01 van de Swap Verplichtingen Benchmark, geschaald naar de waarde van het Vermogen van de Uitkeringenpool (de 'Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark'). Deze definities zijn opgenomen in hoofdstuk 6 en hoofdstuk 8. UITKERINGENPOOL - RENTEAFDEKKING NORM RENTEAFDEKKINGSPERCENTAGE (%) BANDBREEDTES(%) Renteafdekking gebaseerd op PV01 van de 100 Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark ±5 Curverisico Naast het beheersen van blootstelling aan parallele renteverandering, wenst het Fonds ook het curverisico (blootstelling aan niet-parallelle renteverandering) te beperken door het vastleggen van restricties op de verdeling van rentegevoeligheid per looptijd. De verdeling van rentegevoeligheid per looptijd wordt bepaald aan de hand van key rate PV01, zoals gedefinieerd in hoofdstuk 8. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 11 BELEGGlNGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

12 De norm verdeling per looptijd wordt gebaseerd op de Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark. Daarom geldt voor elke key rate dat: x de Renteafdekking Contributie gedefinieerd is als de PV01 van het Vermogen van die key rate, gedeeld door de totale PV01 van de Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark; x de norm Renteafdekking Contributie gelijk is aan de PV01 van de Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark van die key rate, gedeeld door de totale PV01 van de Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark, vermenigvuldigd met het norm Renteafdekkingspercentage Beide zullen fluctueren met markt bewegingen. De toegestane bandbreedtes rondom de norm per key rate zijn weergegeven in onderstaande tabel, uitgedrukt in procentpunten UITKERINGENPOOL - RENTEAFDEKKING CONTRIBUTIE PER KEY RATE 2 JAAR(%) 5 JAAR(%) 10 JAAR(%) 20 JAAR(%) 30 JAAR(%) 50 JAAR(%) Indicatie Renteafdekking Contributie T aegestane bandbreedtes rondom ±5 ±5 ±5 ±5 ±5 ±5 norm Renteafdekking Contributie Concentratierisico Het Fonds heeft er voor gekozen om de rentegevoeligheid (in % van de PV01 van de Geschaalde Swap Verplichtingen Benchmark) van de vastrentende waarden staatsobligaties ook per land te beperken. UITKERINGENPOOL- STAATSOBLIGATIES EN SUPRANATIONALS RENTEAFDEKKING CONTRIBUTIE PER LAND LAND BANDBREEDTE(%) Nederland 0-40 Frankrijk Duitsland 0-40 Overige staatsobligaties en supronationols 0-30 Tactische asset allocatie Het Fonds geeft Kempen geen ruimte om binnen de Uitkeringenpool het Renteafdekkingspercentage tactisch te over- of onderwegen ten opzichte van de norm. Kempen heeft wel de ruimte om binnen de afgesproken bandbreedtes de Renteafdekking Contributie per beleggingscategorie en per land te beheren. Risicogebruik Er zal geen risico worden gemeten op de Uitkeringenpool, aangezien deze een zeer defensief karakter heeft waarop standaarddeviatie geen relevante risicomaatstaf is. Daarnaast is het risicobeleid van de Uitkeringspool gekoppeld aan de ontwikkeling van de pensioenverplichtingen. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 12 BELEGGINGSRICHILIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

13 2. Benchmarks Gebruik van benchmarks De Uitvoeringsbenchmark representeert het beleggingsbeleid van het Fonds. Deze benchmark wordt gebruikt om de keuze van Kempen bij de uitvoering van het beleggingsplan nader te beoordelen en zal in de rapportage worden opgenomen. Daarnaast is de Uitvoeringsbenchmark bedoeld om richting te geven aan Kempen bij het invullen van de betreffende beleggingscategorie. 2.1 Totale portefeuille Uitvoeringsbenchmark De Uitvoeringsbenchmark Totale Portefeuille wordt opgebouwd uit de Uitvoeringsbenchmarks van de Portefeuilles, op basis van de actuele wegingen in het Vermogen, de Uitkeringenpool uitgezonderd, per einde van de vorige maand. Daarmee is de Uitvoeringsbenchmark Totale Portefeuille gelijk aan de z-score benchmark. De Uitkeringen pool is in de z-score benchmark uitgesloten aangezien er geen marktconforme benchmark beschikbaar is, geen actief beleid wordt gevoerd en is gekozen voor een strikt debiteurenbeleid (invulling met staatsobligaties met hoge kredietwaardigheid). 2.2 Portefeuilles en Uitkerinaenpool Uitvoeringsbenchmark De Uitvoeringsbenchmark van elke Portefeuille wordt op de Ingangsdatum gelijk gezet aan de asset allocatie zoals in onderstaande tabel weergegeven, gecorrigeerd voor Parkeerregels (zie hieronder). Valuta afdekking is onderdeel van de Uitvoeringsbenchmark Zakelijke Waarden Portefeuille en wordt gebaseerd op de norm afdekkingspercentages in de Zakelijke Waarden Portefeuille en de exposures naar valuta per beleggingscategorie benchmark. De gewichten bewegen in lijn met de performance van de benchmarks van de beleggingscategorieën. De gewichten worden geheralloceerd naar de normwegingen aan het einde van elke maand, met in achtneming van de Parkeerregels. De valuta derivaten in de Uitvoeringsbenchmark Zakelijke Waarden Portefeuille worden ook geheralloceerd aan het einde van iedere maand. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 13 BELEGGINGSRICHfLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

14 ZAKELIJKE WAARDEN PORTEFEUILLE - UITVOERINGSBENCHMARK BELEGGINGSCATEGORIE NORMWEGING BENCHMARK BLOOMBERG VALUTA UITVOERING$- BELEGGINGSCATEGORIE TICKER BENCHMARK Aandelen ontwikkelde landen Europa largecop 31,0% 50% MSCI Europe TR ND NDDUE15 EUR 50% FTSE RAFI Europe TR ND TFREUE us 22,0% 50% S&P 500 TR ND EUR SPTR500N USD 50% FTSE RAFI US TR ND FR10XTR USD Jopan 7,0% MSCI Jopan TR ND NDDLJN JPY Aandelen opkomende landen Wereld 12,5% MSCI Emerging Index TR ND USD NDUEEGF USD Azie ex Jopan 12,5% MSCI Asia ex Japon TR ND NDUECAXJ USD Onroerend goed Beursgenoteerd OG Wereld 3,5% FTSE/EPRA Global Developed Index RNGL EUR Niet-beursgenoteerd OG 10,5% Portefeuillerendement EUR Liquiditeiten 1% Eonio Net Total Return Index DBDCONIA EUR VASTRENTENDE PORTEFEUILLE KORTE DURATIE - UITVOERINGSBENCHMARK BELEGGINGSCATEGORIE NORMWEGING BENCHMARK BLOOMBERG VALUTA UITVOERING$- BELEGGINGSCATEGORIE BENCHMARK TICKER Vastrentende woorden 70% BofA ml 0-1 years AM Government Bond EG1C EUR staatsobligaties Liquiditeiten 30% Eonio Net Total Return Index DBDCONIA EUR VASTRENTENDE PORTEFEUILLE MIDELLANGE DURATIE- UITVOERINGSBENCHMARK BELEGGINGSCATEGORIE NORMWEGING BENCHMARK BLOOMBERG VALUTA UITVOERING$- BELEGGINGSCATEGORIE TICKER BENCHMARK Vastrentende woorden 60% lboxx Corporate TR QW5A EUR Bedrijfsobligaties Hypotheken 20% Portefeuillerendement EUR Vastrentende woorden 10% BofA ML AT Fl DE NL FR Government Bond NONE EUR Stootsobligoties Index Liquiditeiten 10% Eonio Net Total Return Index DBDCONIA EUR Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 14 BELEGGINGSRICHIUJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

15 VASTRENTENDE PORTEFEUILLE LANGE DURATIE - UITVOERINGSBENCHMARK BELEGGINGSCATEGORIE NORMWEGING BENCHMARK BLOOMBERG VALUTA UITVOERINGS- BELEGGINGSCATEGORIE TICKER BENCHMARK Vastrentende woorden 50% Bof A ML 15+ AAA-AA Euro Government Bond EG68 EUR staatsobligaties Index 50% Bof A ML AT Fl DE NL FR Government Bond NONE EUR Index UITKERINGEN POOL - UITVOERINGSBENCHMARK BELEGGINGSCATEGORIE NORMWEGING BENCHMARK UITVOERINGS- BELEGGINGSCATEGORIE BENCHMARK BLOOMBERG TICKER VALUTA Vastrentende woorden staatsobligaties 100% Swap Verplichtingen Benchmark nvt nvt Parkeerregels Bij de herollocatie von de Uitvoeringsbenchmork worden afwijkingen von illiquide beleggingen von hun normwegingen in acht genomen. Bij een zogenaamde Parkeerregel wordt het gewicht von de illiquide beleggingscategorie aangepast in de Uitvoeringsbenchmork naar het actuele portefeuillegewicht. Het gewicht von de betreffende liquide beleggingscategorie onder de Parkeerregel wordt met dezelfde waarde moor in tegengestelde richting aangepast. De tabel hieronder geeft deze aanpassingen weer. ZAKELIJKE WAARDEN PORTEFEUILLE - PARKEERREGELS ILLIQUIDE BELEGGINGSCATEGORIE LIQUIDE BELEGGINGSCATEGORIE BENCHMARK LIQUIDE BELEGGINGSCATEGORIE BLOOMBERG TICKER Hypotheken Vastrentende waarden lboxx Corporate TR Bedrijfsobligaties Niet-beursgenoteerd QG Beursgenoteerd QG Wereld FTSE/EPRA Global Developed Index RNGL QW5A Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 15 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

16 3. Invulling 3.1 Totale portefeuille Selectie van Beleggingsinstellingen en Mandaten Kempen zal Mandaten en Beleggingsinstellingen selecteren, voor het invullen van de relevante beleggingscategorieën. Het is Kempen toegestaan zelfstandig nieuwe Mandaten en Beleggingsinstellingen op te nemen, met in achtneming van: x Nieuwe Beleggingsinstellingen op de Kempen approved list moeten staan voordat er voor het eerst in belegd wordt x Kempen mag niet als Vermogensbeheerder optreden, of door Kempen beheerde Mandaten en Beleggingsinstellingen selecteren, tenzij specifiek goedgekeurd door het Fonds. De bij Ingangsdatum toegestane Mandaten en Beleggingsinstellingen zijn beschreven in onderstaande tabel. Waar in de laatste kolom "beleggingscategorie benchmark" wordt genoemd, geldt dat deze wordt gespecificeerd in de Uitvoeringsbenchmark tabel in hoofdstuk 2. TOEGESTANE MANDATEN EN BELEGGINGSINSTELLINGEN BELEGGINGS- MANDAAT EN VERMOGENSBEHEERDER/ STATUS VALUTA-AFDEKKING GEBASEERD CATERGORIE BELEGGINGSINSTELLING OP Vastrentende waarden Mandaten in euro staatsobligaties beheerd door Beheerd door Kempen Geen valuta-afdekking staatsobligaties Kempen Vastrentende waarden Kempen (Lux) Euro Credit Fund Beheerd door Kempen Geen valuta-afdekking bedrijfsobligaties ishares Euro Investment Grade Corporate Band Kempen approved list Index Fund SLI European Corporate Bond Sustainable and Kempen approved list Responsible Investment Fund Hypotheken AeAM Dutch Mortgage Fund Kempen approved list Geen valuta-afdekking ASR Hypotheekfonds Kempen approved list Syntrus Zakelijk Hypothekenfonds Legacy Aandelen ontwikkelde Northern Trust Europe Fundamental Index Fund Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark landen Vanguard European Stock Index Fund Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Northern Trust Europe Custom ESG Equity Index Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Fund Northern Trust U.S. Fundamental Index Fund Kempen approved list 100% USD Northern Trust North America Custom ESG Equity Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Index Fund Vanguard Japan Stock index fund Kempen approved list 100% JPY Aandelen opkomende landen T.Rowe Price Asian ex-japan Equity Fund NT All Country Asia ex Japan Custom ESG Equity Index Fund Kempen approved list Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Beleggingscategorie benchmark T.Rowe Price Emerging Markets Equity Fund Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Vanguard Emerging Markets Stock Index Fund Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark The NT Emerging Markets Custom ESG Equity Index Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Fund Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 16 BHEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

17 Beursgenoteerd OG Northern Trust Developed Real Estate Index Fund Kempen approved list Beleggingscategorie benchmark Niet-genoteerd onroerend goed Altero Vastgoed - Woningen Achmea Dutch Office Fund Kempen approved list Legacy 100% EUR 100% EUR Legacy Beleggingen Legacy Beleggingen, zoals gedefinieerd in de Overeenkomst, kunnen uitsluitend worden opgenomen of verwijderd na toestemming van het Fonds. ln bovenstaande tabel zijn alle huidige Legacy Beleggingen weergegeven - zie die derde kolom. Beleggingsinstellingen Bij de invulling van het beleggingsbeleid kan gebruik worden gemaakt van Beleggingsinstellingen. Deze Beleggingsinstellingen worden door Kempen geclassificeerd conform de beleggingscategorie waarin zij strategisch actief zijn, zoals vermeld in het prospectus of het informatiememorandum van de betreffende Beleggingsinstelling. Met betrekking tot monitoring van de beleggingsrisico's (met name valutarisico, kredietrisico, concentratierisico of renterisico) wordt bij implementatie van het beleggingsbeleid rekening gehouden met de strategische risico's per Beleggingsinstelling of, indien deze niet aanwezig zijn, met de risico's conform de benchmark van de betreffende Beleggingsinstelling. Bij de keuze voor een bepaalde Beleggingsinstelling zal Kempen zoveel mogelijk rekening houden met de aansluiting van het beleid van de betreffende Beleggingsinstelling, bij het beleid, de doelstelling en de benchmark van het Fonds. ln dit gehele document wordt een positie in een Beleggingsinstelling beschouwd als een positie in een enkel instrument. Tenzij nadrukkelijk aangegeven, worden normen en restricties niet op een lookthrough basis gemeten. ESG Kempen spant zich in om het ESG beleid zoals vastgesteld door het Fonds zo goed mogelijk in het Vermogen te implementeren. Kempen monitort eens per kwartaal op lookthrough basis in hoeverre ondernemingen op de uitsluitingslijst van Kempen voorkomen in het Vermogen binnen de categorieën aandelen, vastrentende waarden bedrijfsobligaties, en high yield bedrijfsobligaties. De uitkomsten van de monitoring wordt met het Fonds besproken. Uitgangspunt van het Fonds is om zoveel mogelijk duurzaam te beleggen, zolang de kosten van invulling niet materieel hoger worden. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 17 BELEGGINGSRlCHTLIJNEN EFFECIIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

18 Actief beheer Met betrekking tot de liquide beleggingen wenst het Fonds de mate van actief beheer te limiteren. Om de mate van actief beheer te meten, wordt de 3-jaars ex-post Tracking Error (TE) gehanteerd ten opzichte van de benchmark van de beleggingscategorie, zoals weergegeven in onderstaande tabel. TOTALE PORTEFEUILLE -ACTIEF BEHEER BELEGGINGSCATEGORIE MAXIMUM TRACKING ERROR PER INDIVIDUELE BELEGGINGSINTELLING (%) Aandelen ontwikkelde landen <5 Aandelen opkomende landen <10 Genoteerd onroerend goed <5 Vastrentende waarden Staatsobligaties <1,5 Vastrentende waarden Bedrijfsobligaties <1,5 Liquiditeiten <1,5 Kempen zal de 3-jaars ex-post TE ieder kwartaal monitoren. Wanneer tijdens de kwartaal monitoring de TE van een Mandaat of Beleggingsinstelling boven het hierboven gestelde maximum komt, zal Kempen in overleg met het Fonds treden over de oorzaak en de vervolgstappen. 3.2 Zakelijke \Vaarden Portefeuille Toegestane instrumenten De Zakelijke Waarden Portefeuille mag alleen ingevuld worden met: x Deposito's, banksaldi, en geldmarktfondsen x Beleggingsinstellingen en Mandaten die primair exposure bieden tot de beleggingscategorieën zoals vastgelegd in de Zakelijke waarden portefeuille asset allocatie tabel in hoofdstuk 1 x Legacy Beleggingen. Voor de voluta-afdekking geldt dat deze mag bestaan uit een combinatie von: x Voluta futures x Valuta forwards x Valuta swaps Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 18 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

19 3.3 Overige Portefeuilles en Lïtkeringenpool Toegestane instrumenten Binnen de Portefeuilles Vastrentende Waarden Korte, Middellange en Lange Duratie, en de Uitkeringenpool mogen alleen worden ingevuld middels: x Deposito's, banksaldi en geldmarktfondsen x Beleggingsinstellingen en Mandaten die primair exposure bieden tot de beleggingscategorieën zoals vastgelegd in de asset allocatie tabellen in hoofdstuk 1 x Legacy Beleggingen. Vastrentende Waarden Staatsobligaties in deze portefeuilles dienen te voldoen aan één van de volgende restricties x Vastrentende waarden in euro's uitgegeven door centrale of lagere overheden, of expliciet gegarandeerd door een van deze centrale of lagere overheden, van de volgende landen: - Nederland, Duitsland, Frankrijk, Finland, Oostenrijk x Vastrentende waarden in euro uitgegeven door Europese supranationale overheidsinstellingen die minimaal op het moment van aankoop een AA rating hebben. x Vastrentende waarden in euro uitgegeven door andere centrale of lagere overheden, of gerelateerd aan een van deze centrale of lagere overheden ("quasi"-overheden), die op het moment van aankoop minimaal een M rating hebben. Binnen de Portefeuille Vastrentende Waarden Korte Duratie zal gelden dat alleen staatsobligaties met een looptijd korter dan 2 jaar toegestaan zijn. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 19 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

20 4. Implementatie 4.1 Totale portefeuille Overschrijdingen Er zijn twee vormen von overschrijdingen von bandbreedtes genoemd in deze richtlijnen: een passieve overschrijding; x x een actieve overschrijding. Beide staan hieronder beschreven. Het bereiken von een signaleringsniveau, zoals beschreven in hoofdstuk 5, kon nooit een (actieve of passieve) overschrijding betekenen. Kempen zal, binnen drie (3) Werkdagen nadat zij een Passieve Overschrijding heeft vastgesteld, actie ondernemen om het Vermogen zo spoedig mogelijk weer binnen de overeengekomen bandbreedte te brengen. Uitgangspunt hierbij is herollocotie naar de benchmark weging. Als Kempen von mening is dot het in het belong von het Fonds is om de Passieve Overschrijding (tijdelijk) te handhaven, zal Kempen hierover iri overleg treden met het Fonds. Von vaststelling von een Passieve Overschrijding kon pos sproke zijn, zodra Kempen daarvan heeft kennisgenomen. Kempen zal, binnen één (1) Werkdag nadat zij een Actieve Overschrijding heeft vastgesteld, actie ondernemen om het Vermogen zo spoedig mogelijk weer in overeenstemming te brengen met de overschreden Doelstelling, restricties en richtlijnen. Kempen zal het Fonds zo spoedig mogelijk moor uiterlijk binnen twee (2) Werkdagen no vaststelling von de Actieve Overschrijding hierover informeren. Derivatenbeleid Het direct gebruik von derivaten is uitsluitend toegestaan ten behoeve von risicoofdekking of voor efficiënt portefeuillebeheer conform het Prudent Person Principe (artikel 135 Pensioenwet). Tegenpartijrisico Indien Kempen verantwoordelijk is voor het beheren von cleared of bilaterale OTC derivaten, repc's en of liquiditeiten instrumenten, geldt bij het aangaan von deze posities dot de minimale kredietbeoordeling BBB bedroogt. Mocht deze roting verslechteren onder dit niveau, don treedt Kempen in overleg met het Fonds over de te nemen maatregelen. Kempen zal onderpand uitwisselen voor elke derivaten of repo positie. Ten aanzien von Externe Vermogensbeheerders geldt in beginsel dot het tegenportijrisico beleid zoals gespecificeerd in het mandaat met de Externe Vermogensbeheerder von toepassing is. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 20 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

21 4.2 Leeftijdsgroepen en Reservepool Portefeuille beheer Bij aanvang van deze beleggingsrichtlijnen zal elke leeftijdsgroep en de Reservepool tussen de Portefeuilles gealloceerd worden volgens de normwegingen zoals weergegeven in hoofdstuk 1. Aan het einde van elke maand worden de verhoudingen tussen de Portefeuilles geheralloceerd. 4.3 Portefeuilles Portefeuille beheer Kempen zal zich inspannen om de beleggingen binnen de Portefeuilles op efficiënte wijze te beheren op discretionaire basis in lijn met de Doelstelling van de Portefeuilles zoals omschreven in hoofdstuk 1. Voor de illiquide beleggingscategorieën waar Parkeerregels van toepassing zijn, zal Kempen streven naar de onaangepaste normwegingen voor zover marktomstandigheden dit toestaan. -1,.4 Lítkerinaenpool Portefeuille beheer Kempen zal de Uitkeringenpool zo veel mogelijk beheren in lijn met de Doelstelling van de Uitkeringenpool zoals omschreven in hoofdstuk 1, op discretionaire basis, waarbij getracht wordt zoveel mogelijk onnodige transacties te voorkomen. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 21 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

22 s. Signaleringsvariabelen Naast de richtlijnen die zijn opgenomen in deze beleggingsrichtlijnen, wenst [de Cliënt] signaleringsvariabelen op te nemen. Kempen monitort deze signaleringsvariabelen wekelijks, tenzij hieronder anders aangegeven. Wanneer één van de ondergenoemde niveaus geraakt wordt, zal Kempen binnen vijf Werkdagen na signalering het Fonds hierover informeren. Het Fonds bepaalt vervolgens (in overleg met Kempen of na advies van Kempen) of aanpassing van het jaarlijkse beleggingsbeleid gewenst is en/of het Fonds bepaalt (in overleg met of na advies van Kempen) signaleringsniveau. per een nieuw SIGNALERINGSNIVEAU (%) Volatiliteit von het ratio: Het Vermogen / Swap Inkoop Benchmark per leeftijdsgroep Leeftijdsgroep 11+ n.v.t. Leeftijdsgroep % Leeftijdsgroep % Leeftijdsgroep % Leeftijdsgroep % Leeftijdsgroep % SIGNALERINGSNIVEAU (%) Volatiliteit von het Vermogen von de leeftijdsgroep Leeftijdsgroep % Overige leeftijdsgroepen n.v.t. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 22 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

23 6. Verplichtingen Benchmark Het Fonds hanteert in dit kader twee benchmarks: de Inkoop Benchmark en de Verplichtingen Benchmark. Inkoop Benchmark Deze benchmark draagt bij aan de risico- en rendementsmeting van de Beleggingen ten opzichte van de doelstelling van de leeftijdsgroepen. Deze is gebaseerd op het door het Fonds aangeleverde profiel van de toekomstige pensioeninkoop van deelnemers. De Swap Inkoop Benchmark is gelijk aan de contante waarde van de Inkoop Benchmark verdisconteerd met de swapcurve. Verplichtingen Benchmark De Verplichtingen Benchmark van de Uitkeringenpool is een serie van geprojecteerde toekomstige kasstromen die de verplichtingen vertegenwoordigen x x De kasstromen worden aangeleverd door de actuaris namens het Fonds. Kempen zal de Verplichtingen Benchmark construeren op basis van deze informatie. Kempen zal de Verplichtingen Benchmark vernieuwen op de laatste Werkdag van januari, april, juli en oktober, mits de kasstromen ten minste vijf Werkdagen daarvoor aangeleverd zijn. x Mochten de kasstromen niet op tijd aangeleverd worden, dan zal Kempen de bestaande kasstromen gebruiken, en de looptijd ervan met drie maanden verlengen, zodat de duratie niet verkort wordt. x Op verzoek van het Fonds zal Kempen de Verplichtingen Benchmark ook tussentijds vernieuwen, in het geval van significante wijzigingen in de kasstromen. De Swap Verplichtingen Benchmark is gelijk aan de contante waarde van de Verplichtingen Benchmark verdisconteerd met de swapcurve. De Toezichts Verplichtingen Benchmark is gelijk aan de contante waarde van de Verplichtingen Benchmark verdisconteerd met de toezichtscurve. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 23 BELEGGINGSRICHíllJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

24 7. Databronnen Om de kwaliteit van de dienstverlening van Kempen voor het Fonds te kunnen borgen streeft Kempen naar het gebruik van data van hoge kwaliteit die bij voorkeur onafhankelijk van Vermogensbeheerders wordt verkregen. Hoge datakwaliteit is ook van belang voor de onafhankelijkheid van Kempen's Risk Management functie. Het concept van hoge data kwaliteit omvat nauwkeurigheid, maar ook beschikbaarheid en tijdigheid, waar er soms een afweging moet worden gemaakt tussen deze verschillende aspecten. Doeleinde gebruik data De eisen die gesteld worden aan data zijn afhankelijk van het gebruik van de data. Hieronder vallen de volgende onderwerpen: x Monitoring van Renteafdekkingspercentage en Beleggingsrisico: Kempen monitort de in dit document opgenomen restricties op basis van data van een onafhankelijke bron, tenzij is aangegeven dat dit door een andere partij gebeurt, of als [de Cliënt] anders overeenkomt. Deze berekeningen worden gebaseerd op gepubliceerde historische datareeksen van rendementen en duraties van Mandaten Beleggingsinstellingen. De voorwaarden rondom publiceren van deze gegevens borgt het onafhankelijkheidscriterium. en x Waardering: De databronnen die worden gebruikt voor instrument waarderingen en performance metingen worden geselecteerd volgens de Kempen Pricing Policy. Een kopie hiervan kan desgewenst worden opgevraagd. ln de basis wordt gebruik gemaakt van de gegevens van de custodian van het Fonds, publiek beschikbare data van toegestane data leveranciers, en gevalideerde gegevens van een Vermogensbeheerder. x Rapportage: Voor overige gegevens in de rapportages wordt waar mogelijk op gevalideerde en gereconcilieerde maand data gebruikt. Benchmarks Het monitoren van het Vermogen is afhankelijk van benchmarks verstrekt door derden. Wanneer een gebruikte benchmark materieel inhoudelijk wijzigt of niet langer wordt aangeboden zal Kempen in overleg treden met het Fonds over de vervanging van deze benchmark. Waar mogelijk zal Kempen daarbij een voorstel doen aan het Fonds met benchmark(s) die naar mening van Kempen een geschikt alternatief zijn. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 24 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

25 8. Definities en toelichting 8.1 Alaemeen Actief beheer Een Beleggingsinstelling kon worden gekwalificeerd als actief beheerd als een Beleggingsinstelling als doelstelling heeft om de gekozen benchmark te verslaan. Deze kwalificatie is niet von toepassing op illiquide beleggingen (vastrentende woorden hypothecaire leningen, vastrentende woorden directe bedrijfsleningen, niet-genoteerd onroerend goed, private equity en infrastructuur). Lookthrough Dit refereert naar het vervangen von een aandeel in een Beleggingsinstelling met het pro-roto aandeel von de posities binnen die Beleggingsinstelling, bij het maken von berekeningen gerelateerd aan portefeuille positionering. Passief beheer Een Beleggingsinstelling kan worden gekwalificeerd als passief beheerd als Beleggingsinstelling als doelstelling heeft om de gekozen benchmark zo nauw mogelijk te volgen. De gekozen benchmark kon worden samengesteld op basis von marktkapitalisatie of op basis von een andere wegingsmethodiek, bijvoorbeeld naar fundamentele factoren. Deze kwalificatie is niet von toepassing op illiquide beleggingen (vastrentende woorden hypothecaire leningen, niet-genoteerd onroerend goed, private equity en infrastructuur). Rating methodologie Kempen hanteert als uitgangspunt de Bloomberg Composite roting. Indien deze niet beschikbaar is hanteert Kempen een hiërarchie in ratings von individuele kredietbeoordeloors. Indien een roting ontbreekt zal waar mogelijk de roting von het uitgevende land of de uitgevende instelling worden gehanteerd. Indien deze niet beschikbaar is, geldt de roting 'non-roted'. Voor indirecte beleggingen vio Beleggingsinstellingen - dot wil zeggen: indien het Fonds deelnemingsrechten in een Beleggingsinstelling verwerft - geldt de methodiek von de betreffende Beleggingsinstelling. Valuta-afdekking Valutarisico kon worden afgedekt door middel von forward- en/of future transacties. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 25 BELEGGINGSRICHTUJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

26 8.2 Risicomaatsta ven Swapcurve De marktcurve voor euro renteswaps. T oezichtscurve De Toezichtscurve kan niet worden ingekocht. Deze verdisconteringscurve wordt door Kempen periodiek vastgesteld op basis van de methodiek met extrapolatie van de swapcurve naar de UFR zoals vastgesteld door de toezichthouder van het Fonds. PV01 De verwachte waardevermindering veroorzaakt door een +1 basispunt parallelle verschuiving van de zero coupon rentecurves. De PV01 van een kasstroom verdisconteerd met de toezichtscurve, is gelijk aan de verwachte waardevermindering van de contante waarde (verdisconteerd met de toezichtscurve), veroorzaakt door een +1 basispunt parallelle verschuiving van de zero coupon swapcurve. Hierbij worden de swaprentes geschokt voorafgaand aan het toepassen van de UFR methodiek zoals vastgesteld door de toezichthouder van het Fonds. Key rates Een methodiek voor het meten van de verdeling van rentegevoeligheid per looptijd. Een aantal key rates worden geselecteerd (bijv. 2, 5, 10, 20, 30 en 50) en cashflows worden toebedeeld aan de key rate(s) waar zij het meest dichtbij liggen. Bijvoorbeeld, een kasstroom over 8 jaar zou gedeeltelijk bijdragen aan de 5- jaars key rate, en gedeeltelijk aan de 10-jaars key rate. Een kasstroom korter dan de eerste key rate {bijv. korter dan 2 jaar) wordt in zijn geheel toebedeeld aan de eerste key rate, en een kasstroom langer dan de laatste key rate (bijv. langer dan 50 jaar) wordt in zijn geheel toebedeeld aan de laatste key rate. Key rate PV01 De key rate PV01 wordt berekend door per key rate de nabij gelegen (zero) rente te schokken, pro rata naar het verschil tussen de looptijd behorende bij die rente en de key rate enerzijds, en het verschil van de looptijd met de omringende key rate anderzijds. Ter illustratie: uitgaande van het gebruik von een 5 en een JO-jaars key rate wordt, ten behoeve von de JO jaars key rate, de 8-jaors rente met 0,6 basispunten geschokt. De looptijd 8 ligt immers voor 60% van het gat tussen de key rates 5 en 10. Dit betekent ook dat deze 8-jaars rente ten behoeve van de 5-jaar key rate met 0,4 basispunten wordt geschokt. Standaarddeviatie (volatiliteit) Een maatstaf die de variatie ten opzichte van een gemiddelde aangeeft. Een lage standaarddeviatie betekent dat de variatie dicht bij het gemiddelde ligt. Een hoge standaarddeviatie betekent een grote variatie ten opzichte van het gemiddelde. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 26 BHEGGINGSRICHTLUNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

27 8.3 Belcggingscategoricën Alle hierna genoemde beleggingscategorieën kunnen betrekking hebben op de instrumenten zelf of, indien van toepassing, op Beleggingsinstellingen die investeren in dergelijke instrumenten. Classificatie van de Beleggingsinstellingen vindt in beginsel plaats op basis van de door de betreffende Beleggingsinstelling gehanteerde benchmark. Aandelen Onder aandelen wordt verstaan: aandelen ontwikkelde landen, aandelen opkomende landen, converteerbare obligaties en/of preferente aandelen. Aandelen zijn deelnemingen in het aandelenkapitaal van een vennootschap. De aandeelhouder mag zich - economisch gezien - beschouwen als een bezitter van een deel van het Vermogen van een onderneming. Bij aandelen is sprake van risicodragend kapitaal. ln geval van faillissement kan de waarde teruglopen tot nul. Aandelen ontwikkelde landen Aandelen uitgegeven door vennootschappen genoteerd in ontwikkelde landen. Aandelen opkomende landen Aandelen uitgegeven door vennootschappen genoteerd in opkomende landen. Liquiditeiten Banksaldi en/of Beleggingsinstellingen die beleggen in al dan niet rentedragende schuldvorderingen met een maximale looptijd van een jaar, zoals deposito's, geldmarktpapier en kortlopende obligaties. Beursgenoteerd onroerend goed Een belegging in een onroerendgoedonderneming, genoteerd aan een effectenbeurs. Niet-beursgenoteerd onroerend goed Een belegging (direct en/of indirect) in onroerend goed of onroerend goed ondernemingen die geen notering aan een effectenbeurs heeft. Vastrentende waarden Onder vastrentende waarden worden obligaties, bedrijfsleningen, hypothecaire leningen en LDI producten verstaan. Obligaties zijn schuldbrieven van een lening, uitgegeven door een (overheids)instelling of onderneming. Over de schuld wordt door de instelling die de obligatie heeft uitgegeven over het algemeen een vooraf overeengekomen rente vergoed. Nagenoeg alle obligaties zijn aflosbaar. Vastrentende waarden bedrijfsobligaties De categorie omvat investment grade (BBB- of hoger) bedrijfsobligaties. Bij bedrijfsobligaties is sprake van risicodragend kapitaal. ln geval van faillissement kan de waarde teruglopen tot nul. Vastrentende waarden hypothecaire leningen De categorie omvat beleggingen in directe hypothecaire leningen. Vastrentende waarden staatsobligaties Obligaties uitgegeven of gegarandeerd door overheden met een hoge kredietwaardigheid. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 27 BELEGGINGSRICHTLIJNEN EFFECTIEF VANAF 28 FEBRUARI 2018

28 Kempen Asset Management Beethavenstraat WZ Amsterdam The Netherlands P.O. Box AR Amsterdam The Netherlands T + 31(0) F + 31 (0) a