Katholiek Centrum Welzijnsbevordering Overijssel Jaarverslag 2017

Transcriptie

1 Katholiek Centrum Welzijnsbevordering Overijssel Jaarverslag 2017 KCWO Rossinistraat 3C 7557 SM Hengelo tel Katholieke betrokkenheid op de samenleving: daar staan wij achter 1

2 Inhoudsopgave Pagina: Voorwoord 4 A. Inclusief Noaberschap 5 B. Gastvrij Overijssel 6 C. Geloof Duurzaamheid en Toekomst 7 D. BruggenBouwen tegen Polarisatie 8 E. Ons werk: vrijwilligers begeleiden 9 3

3 Voorwoord april Verhalen verbinden hoorde ik laatst iemand zeggen. In het vertellen van verhalen delen mensen ervaringen, worden emoties geuit, wordt een geschiedenis verteld, momenten gedeeld en wordt betekenis gegeven aan het leven met anderen. En wellicht is dat wel de basis én de kern van het Maatschappelijk Activeringswerk van waaruit het KCWO haar activiteiten ontwikkelt: betekenis geven aan het samen leven met anderen. En vaak begint dat als vanzelf, als mensen bij elkaar zijn en zich vragen stellen over de huidige en toekomstige tijd. Hoe zal het verder gaan in ons (kerk)dorp, onze gemeenschap? Hoe gaan we om met de diversiteit in onze samenleving, waarin tegenstellingen soms zo groot worden gemaakt en acceptatie en respect zo ver weg lijken? Hoe wordt een tegenkracht ontwikkeld om te blijven komen tot: - een visie en inzet voor de Toekomst van Kerkdorp/Dorpskerk, van dorps- en geloofsgemeenschap; - een Inclusief Noaberschap waarin ieder een plaats toekomt en er omgezien wordt naar elkaar; - een Gastvrij Overijssel waarin mensen welkom zijn en blijven; - Bruggen Bouwen en de dialoog aangaan, in gesprek blijven en elkaar opzoeken, tot begrip te komen en te verbinden. Het KCWO, maatschappelijk activeringswerk in Overijssel, helpt daarbij om mensen op verhaal te laten komen - om tot de kern van de zaak te komen: wat is de onrust, wat zijn de zorgen, wat kunnen we samendoen en hoe pakken we het met elkaar aan? Het KCWO brengt mensen bij elkaar om richting te geven en te leren van ervaringen van anderen, het vertellen van de verhalen en te weten dat je er niet alleen voor staat, dat er geloof in de toekomst blijft. Het KCWO kan haar werk uitvoeren door o.a. de steun van landelijke fondsen, zoals het KLCMO, de Provincie Overijssel en de samenwerking met verschillende partners: de DKCI, de OVVK, vrijwilligersorganisaties, parochieverbanden en overheden. Wij danken hen daarvoor. Dit Jaarverslag 2016 geeft een beeld van de activiteiten van het KCWO. Bestuur Stichting KCWO Alouis Otten, voorzitter Lenie Tacken-Tiel Groenestege secretaris 4

4 A. Inclusief Noaberschap Is noaberschap in Overijssel wel zo inclusief als we denken: is er voor iedereen aandacht? Deze vraag hebben we aan heel veel mensen in Overijssel gesteld. De antwoorden hierop waren tegenstrijdig. We hebben gemerkt dat de uitvoering van hulp- en zorgverlening een lokale aangelegenheid is geworden. Dat betekent ook dat er grote verschillen ontstaan. We zijn daarom preciezer gaan kijken. Niet alleen per gemeente, maar ook per dorp. We hebben met veel verschillende mensen gesproken over de hulp- en zorgverlening in hun omgeving, maar ook over hun eigen inbreng en aanpak. "We verwachten veel van de participatiemaatschappij, maar we moeten rekening blijven houden met de kwetsbaren", stelt Vermeij. "We moeten oog hebben voor wie midden in de samenleving staan en daar baat bij hebben, en wie niet." Uit onderzoeken in de Gemeente Tubbergen (van SWTD), in Weerselo (van onszelf) en verkenningen in de Gemeente Kampen kwam dit duidelijk naar voren. Soms is een kleinschalige structuur met aandacht voor allen aanwezig. Maar we merkten ook dat in iets grotere gemeenschappen niet alle ouderen in beeld zijn. Onze conclusie is dat 5 tot 10 % van de ouderen onvoldoende aandacht krijgt. Ze leven in een specifieke situatie met een combinatie van problemen. Wie zijn de ouderen die niet in Noaberschap zijn opgenomen? Uit bovengenoemde onderzoeken blijkt dat we over de oorzaken of situatie van degenen die buiten de noaberschap vallen kunnen zeggen dat de volgende factoren een rol spelen: De gekozen levensstijl: op zichzelf leven, eenzijdige voeding, etc. Psychische aspecten: wantrouwig zijn, innerlijke onzekerheid, slecht in contact maken; Gezondheidsproblemen: diabetes, algemene slechte conditie en gezondheid, slechte voeding. Dit komt vaker voor bij mensen met hoge leeftijd, lage opleiding en laag inkomen. Hulpvaardig zijn veel dorpsbewoners wel, maar vooral voor ouderen die erom vragen. Die melden ook weinig problemen, alleen vervoer is voor iedereen lastig. Op hogere leeftijd (85+) krijgen ouderen vaker ongevraagd hulp, maar ze moeten dan wel in beeld zijn. De kans om te vereenzamen is voor ouderen in een dorp niet kleiner dan in de stad. Deze (5 tot 10 % van de) mensen wordt niet bereikt door de huidige verbanden, de conventionele benadering werkt voor hen niet. Het is dus de vraag op welke wijze de doelgroep wel bereikt kan worden. Onze indruk is dat dat alleen op persoonlijk en lokaal niveau kan worden opgepakt. Om te beginnen met een verkenning waarbij de doelgroep betrokken wordt, samen met sleutelpersonen die deze aanpak ondersteunen. We zien een aanpak in vier fasen voor ons: 1. Signaleren: een groep van vrijwilligers kijkt doelbewust in de eigen omgeving naar degenen die uit beeld zijn en legt contact met hen. Dit vraagt van de vrijwilligers een open en attente houding. 2. Bij deze contactopname is open aandacht belangrijk: om vertrouwen op te bouwen. 3. Deze vrijwilligers komen voort uit de bestaande kaders die gezamenlijk deze aanpak ondersteunen 4. De coördinatie van deze aanpak ligt vervolgens bij het lokale team voor hulp- en zorgverlening. Het spreekt vanzelf dat het KCWO hiermee aan de slag gaat, samen met ProMO. 5

5 B. Gastvrij Overijssel Gastvrijheid voor asielzoekers en vluchtelingen In de afgelopen twee jaar hebben we op vele plaatsen in Overijssel bijgedragen aan de gastvrijheid voor deze nieuwkomers. Onze inzet daarbij was gericht op sterke samenwerking van diverse (vrijwilligers-) organisaties, waaronder de kerken, bij de opvang en participatie van vluchtelingen. Wat wij hebben gedaan: Informatie geven over de situatie van vluchtelingen (achtergronden van de vlucht, cultuur, opvang in AZC en procedures) en uitwisseling van opgedane ervaringen. Samenwerking bevorderen van lokale organisaties die actief zijn voor/met vluchtelingen zoals kerken (Diakonaal platform), Stichting Present en algemene vrijwilligersorganisaties. Samenwerking opbouwen met COA/AZC, Gemeenten en Vluchtelingenwerk VWON. Stimuleren van nieuwe activiteiten die bijdragen aan de participatie van vluchtelingen. Werving van vrijwilligers voor diverse (bestaande en nieuwe) activiteiten. Onze ervaring In meerdere gemeenten werd onze ondersteuning gevraagd: er was behoefte aan verbinding en coördinatie. Deze functie kreeg op verschillende manieren gestalte. In de loop van 2017 kwamen er minder nieuwe asielzoekers en ook minder vragen om ondersteuning. We merkten dat de betrokken reguliere organisaties wel heel veel werk hadden met bijvoorbeeld de inburgering, maar het lastig vonden daar anderen bij te betrekken. Hengelo Verbonden aan het Diaconaal Platform Hengelo is in 2016 een brede werkgroep opgezet die het voortouw nam in het activeren van de Hengelose samenleving: Informatie aan kerken en moskee over de vragen van vluchtelingen en diverse aspecten van de opvang in Hengelo; Informatie over de mogelijkheden van activiteiten voor en met vluchtelingen; Overleg en samenwerking met COA en Vluchtelingenwerk en Wijkracht; Stroomlijnen van het inzamelen en verstrekken van hulpgoederen; Werving vrijwilligers voor diverse activiteiten van COA, Vluchtelingenwerk en taalpunt Menthol. Almelo De Raad van Kerken is geactiveerd en ondersteund in de aandacht voor asielzoekers en vluchtelingen. Belangrijk hierin is de samenwerking met het COA/AZC. Dit leidde tot een goed bezochte bijeenkomst in het AZC. Daarin kwam ontmoeting tussen burgers van Almelo en vluchtelingen tot stand en werden nieuwe projecten voorgesteld zoals van Stichting Present (Meet en Eat, Mix en Match). Vervolgens werd het project Aan de Slag van SCOOP aan deze aanpak te verbonden. In dit project werden vrijwilligers geworven die de vluchtelingen ondersteunen bij hun inzet voor diverse Almelose organisaties en instellingen. Raalte en Hardenberg Door onze collega s van ProMO werd ondersteuning verleend aan de activiteiten van lokale werkgroepen in Raalte/Heino die aanvankelijk niet van de grond konden komen. En aan de opzet van een nieuw maatjesproject voor vluchtelingen vanuit het Diakonaal Platform in Hardenberg. Dit is eind 2017 van start gegaan. 6

6 Daarnaast gaven we advies en ondersteuning op vele plaatsen in Overijssel. In deze Gemeenten hadden we contact met lokale diaconale en algemene kaders over samenwerking en mogelijke activiteiten voor en met vluchtelingen. Onder andere in Enschede, Deventer en Zwolle. C. Geloof, duurzaamheid en toekomst : aan de slag met Laudato Si In de loop van 2017 is dit nieuwe project van start gegaan: Geloven, duurzaamheid en toekomst. In Laudato Si (paragraaf 95) staat: Het milieu is een collectief goed, een erfenis van heel de mensheid en een verantwoordelijkheid van allen. Als iemand er een deel van bezit, dan is dat alleen maar om het te beheren ten nutte van allen. Als wij dat niet doen, belasten wij ons geweten ermee dat wij het bestaan van de ander ontkennen. Zie verder: hier kunt u de encycliek lezen per paragraaf of hoofdstuk, maar ook via sleutelwoorden en thema s. In samenwerking met onder andere de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR) en het Kansfonds is vanuit het KCWO met de collega-instellingen in Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland dit project van start gegaan. Er zijn vele initiatieven die raken aan het gemeenschappelijk huis dat in Laudato Si wordt geschilderd. Denk maar aan de acties voor een eerlijke verdeling (zoals Fairtrade) en tegen armoede en verspilling zoals de Voedselbank en andere vormen van ondersteuning. Of aan de inzet tot behoud van natuur en diversiteit (Dag van St. Franciskus, 4 okt.). Zo is er ook de "Dag van gebed voor de zorg voor de Schepping" op 1 september. Het bijzondere van Laudato Si is de focus op het verbinden van mensen met elkaar en met de hele schepping. Dat is geen vrijblijvende keuze meer. We kunnen als christen immers niet anders dan ons bekommeren om de naaste en om gerechtigheid, ook in de toekomst. Dat is een ommekeer in denken en handelen. Immers: de armen van deze wereld zijn de kinderen van de rekening als water, lucht en andere bronnen schaars worden. Ons consumptiepatroon is niet houdbaar, maar we veranderen te langzaam. We kunnen u adviseren bij de oriëntatie en bij initiatieven op deze terreinen in de parochie. In 2018 vinden er verschillende bijeenkomsten plaats ten behoeve van de RK-achterban. Hierin is aandacht voor: Spiritualiteit: waarom we doen of niet doen De groene kerk: hoe kunnen we beter met ons gebouw, de tuin etc. omgaan Consumptie van water en voeding Verbruik van energie Afval en grondstof Gerechtigheid en hulpvaardigheid wereldwijd Op onze website staat een link naar een interessante website: van de KNR met vele suggesties voor vieringen en andere bijeenkomsten. Neem gerust contact met ons op! 7

7 D. BruggenBouwen tegen Polarisatie De angsten en de spanningen in de samenleving nemen toe. Het geweld neemt toe: op straat tegen mensen die duidelijk zichtbaar religieus zijn en ook tegen synagogen en moskeeën. Daar plaatsen we onze inzet tegenover: verbinden van mensen en organisaties. We krijgen opmerkingen en vragen van burgers over het toenemende wij/zij-denken, de polarisatie en discriminatie in onze samenleving en hun zorgen daarover: in uitingen van moskeeën in Hengelo en Enschede, vluchtelingen in het project Gastvrij Overijssel en de Suryoye, docenten van het ROC van Twente, middelbare scholen en ambtenaren van de Gemeente Almelo. Zij vroegen om ons initiatief en ondersteuning op dit terrein. Wij kunnen bijdragen aan het verminderen van polarisatie. Deze expertise en contacten komen voort eerdere projecten zoals het oprichten van Raden/Platforms Levensbeschouwing en Religie, Reageren op Vooroordelen en Team BruggenBouwen Enschede. Bijvoorbeeld als het gaat om kennis van (de organisaties van) religies en levensbeschouwingen, interculturele communicatie en procesbegeleiding. Als KCWO: o luisteren we en nemen serieus (klacht). o vragen we naar ideeën en initiatieven (kracht). o verbinden we mensen/organisaties (samen). o en begeleiden de procesopbouw (doen). Enschede Het Team Bruggen Bouwen is in 2016 van start gegaan en werkt vanuit de Raad voor Levensbeschouwingen en Religies aanvullend op de kennismaking, ontmoeting en verdieping die door de raad wordt georganiseerd. Er waren meerdere religieus gemotiveerde incidenten waarop het Team heeft gereageerd. In verschillende acties heeft dit team zich solidair getoond, bijvoorbeeld tijdens de demonstratie van intolerantie van enkele organisaties. Verdere activiteiten: Voorbereiding en ondersteuning bij het overleg van het Team intern en extern; ondersteunende gesprekken en ontmoetingen met diverse groepen en personen; overleg met Gemeente en diverse organisaties in de stad in 7-Sprong. Almelo De voorbereidingen voor twee nieuwe projecten zijn in 2017 van start gegaan: o JongInAlmelo: over de communicatie op scholen en het gebruik social media door jongeren; o De werkgroep BruggenBouwen van diverse levensbeschouwelijke organisaties. Hiervoor zijn de verkenningen gestart. In 2018 zal de werkgroep worden gevormd. Hengelo Naar aanleiding van signalen over de toenemende polarisatie verkennen we ook in Hengelo de mogelijkheden om te komen tot een werkgroep BruggenBouwen. Twente De lezing van Bart Brandsma over Polarisatie (Enschede, juni 2017) georganiseerd door het Trendbureau Overijssel was aanleiding voor ons initiatief om een Intervisiegroep te starten. Deze is twee keer bijeen gekomen. Het blijkt lastig te zijn op een goede manier op polarisatie te reageren; de polarisatie niet te versterken. Een goede analyse van de situatie en de eigen mogelijkheden is daarbij helpend. 8

8 E. Ons werk: vrijwilligers begeleiden Wij kennen de mensen die naast een ander gaan staan en op weg helpen, met een luisterend oor en aandacht: solidair met de mensen die er alleen voor staan en niet weten hoe het verder moet. Zij zoeken een luisterend oor, aandacht voor hun verhaal. Dat is geloof op maandag tot en met vrijdag. Dat zijn de waarden van katholiek sociaal denken en doen. We mogen deze vrijwilligers ondersteunen. Katholieken in de Samenleving We activeren en ondersteunen inzet van katholieken in brede samenwerking: Activiteiten die Ruimte voor Anders-zijn maken: voor en met mensen met een psychische aandoening in Zwolle en Twente. Diaconale samenwerking in Hengelo (Hengelo Noord en Diaconaal Platform). Bijeenkomsten voor rouwenden: Leven met verlies. Toerusting en training van mensen die bezoekwerk doen (Beraad Bezoekwerk Twente en DKCI). Ondersteuning werkgroep LHBT en Religie Twente opdat mensen die lesbisch, homoseksueel, biseksueel of transgender zijn meer ruimte ervaren in de kerken. Kerk en Dorp Wij ondersteunen degenen die werk maken van de toekomst van hun dorpsgemeenschap. De betekenis van kerkgebouw en gemeenschap staat onder druk. Tegelijkertijd is er alle reden de inzet hiervoor te bundelen omdat er vragen worden gesteld aan, men is immers op elkaar aangewezen in de lokale gemeenschap. Zie ook: Inclusief Noaberschap (pagina 5) Niet iedereen deelt in noaberschap. We weten nu hoe het werkt. Daarin kunnen we verandering brengen. Hiertoe starten we samen met ProMO lokale projecten waarin signaleren en aandacht geven voorop staan. Gastvrij Overijssel (pagina 6) Hoe zorgen we ervoor dat vluchtelingen zelfstandig worden en hun eigen plek en weg gaan vinden? Dat ze zich kunnen inzetten voor de samenleving door vrijwilligerswerk of betaald werk? Juist nu de vluchtelingen in een wijk wonen dreigt de aandacht hiervoor te verminderen. Steunen bij de participatie is een goed tegenwicht tegen polarisatie. BruggenBouwen tegen polarisatie (pagina 8) Wij dragen bij aan samenwerken en samenleven door de interreligieuze en interculturele dialoog aan te gaan in de dorpen en steden. Daarop richten de teams BruggenBouwen op. Zo overbruggen we de kloof tussen wij en zij. In drie woorden: Eigen kracht waar het kan. Begeleiding waar het nodig is. Levenskwaliteit als resultaat. 9

9 Katholiek Centrum voor Welzijnsbevordering Overijssel Maatschappelijke activering in Overijssel De missie van het KCWO: Het KCWO ondersteunt mensen die zich inzetten voor welzijn van anderen in onze samenleving. We bevorderen daarbij de aandacht voor processen van zingeving en betekenisgeving in het leven en samenleven van mensen op allerlei levensterreinen. We hebben oog voor de problemen, vragen, doelen en motivatie van alle betrokkenen. Het werk van het KCWO wordt gefinancierd door verschillende fondsen, waaronder: Provincie Overijssel; Diocesane Kerkelijke Caritasinstelling Utrecht; Stichting KIM Hengelo; Kansfonds; KLCMO. 10