Statushouders naar de arbeidsmarkt ACTIEPLAN 2018 Werkgroep Statushouders naar Werk

Transcriptie

1 Statushouders naar de arbeidsmarkt ACTIEPLAN 2018 Werkgroep Statushouders naar Werk 1 Inleiding Het is voor iedereen van belang dat nieuwkomers in Nederland zo snel en zo goed mogelijk ondersteund worden om mee te doen in de Nederlandse samenleving. Ook in Twente is de afgelopen jaren een aanzienlijke groep statushouders gehuisvest en maken we ons sterk om iedereen naar vermogen te laten deelnemen in de samenleving. Voorop staat dat we, als het om de doelgroep statushouders gaat, zoveel mogelijk willen aansluiten bij de bestaande structuren. Voor de toeleiding naar de arbeidsmarkt hebben we in de regio het Werkplein Twente. We merken dat statushouders vaak iets extra s nodig hebben voordat ze naar werk bemiddeld kunnen worden. Een goed voortraject is daarin essentieel en daar focust de regionale werkgroep Statushouders naar Werk zich op. In iedere gemeente loopt men tegen vergelijkbare knelpunten aan, en in regionaal verband leren we nieuwe dingen die we lokaal in praktijk kunnen brengen. Om statushouders zo goed mogelijk te helpen naar participatie en betaald werk, hebben we de ambitie om ons als regio samen sterk te maken voor deze groep. We werken daarom samen waar mogelijk, en houden oog voor de individuele, lokale context. In dit Actieplan staat hoe we dat willen bereiken. Ons doel De ambitie is om voor statushouders duurzame toeleiding naar de arbeidsmarkt mogelijk te maken. Daarbij gaan we uit van de volgende uitgangspunten: Taal blijft de basis voor een succesvolle integratie. Aanbevolen wordt hier in eerste instantie veel aandacht voor te hebben, zodat in een later stadium de stap naar werk (al dan niet betaald) en een succesvolle integratie in de samenleving wordt vergemakkelijkt 1. Ten aanzien van de toeleiding naar werk is het van belang een goede aansluiting te vinden bij het Werkplein. Trajecten die we inzetten zijn ter voorbereiding op de arbeidsmarkt. Het contact met werkgevers blijft volgens de bestaande structuren via het Werkplein verlopen. In plaats van de volgtijdelijke benadering wordt ingezet op het gelijktijdig aanbieden van taal in combinatie met werk en opleiding. Leeswijzer In dit Actieplan staan we eerst kort stil bij ons doel (pag 1) en de doelgroep (pag 2). Vervolgens geven we bij de inventarisatie (pag 2-3) weer met welke projecten de 14 gemeenten al bezig zijn. Op basis hiervan hebben we gekeken naar onze behoeften voor het komende jaar: deze zijn gebundeld in het hoofdstuk Plannen voor het komende jaar (pag 4-7). Ten slotte stellen we bij het vervolg (pag 6) voor hoe we kunnen voorsorteren op een goede overgang naar In de bijlage is een eerste schets van een businesscase (pag 7) te vinden, die een indicatie geeft van de kosten en mogelijke financieringsbronnen voor dit plan. NB: Op iedere pagina worden concrete situaties, plannen en acties van verschillende gemeenten uitgelicht. Voor een deel van de doelgroep is vrijwilligerswerk of maatschappelijke participatie het maximaal haalbare. De diverse trajecten worden dan ook gekenmerkt door maatwerk. 1 WRR Geen tijd verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten, 16 dec. 2015

2 De doelgroep 2 Het Actieplan richt zich op statushouders. De definitie van een statushouder is een asielzoeker met een voorlopige of voorwaardelijke verblijfsvergunning. In totaal tellen de 14 gemeenten 2747 volwassen statushouders met een PW-uitkering. Hierbij gaat het om zowel hoofd- als partneruitkeringen. Statushouders zijn op verschillende momenten in onze regio komen wonen. Daarom zijn de volgende vier subgroepen te onderscheiden: COA Statushouders, gekoppeld aan de Twentse gemeenten en verblijven in een COA locatie in Twente Statushouders met een PW-uitkering, die bezig zijn met hun inburgeringstraject Statushouders met een PW-uitkering, die de inburgering hebben afgesloten Statushouders met een PW-uitkering, die een ontheffing hebben gekregen voor de inburgering. Inventarisatie: waar zijn we al mee bezig? Beleid van de gemeenten Er is het afgelopen jaar door alle gemeenten veel geïnvesteerd in hun beleidsplan en de uitvoering ervan voor statushouders. De manier waarop dit is gedaan verschilt: de meeste gemeenten hebben een uitgebreid beleidsplan opgesteld, een aantal hebben een smaller plan. Ook hebben een aantal gemeenten niet een specifiek plan ontwikkeld, maar zijn statushouders meegenomen als onderdeel van het algemene beleidsplan. Statushouders naar werk Alle gemeenten nemen statushouders mee in hun generieke aanpak als het gaat om re-integratiebeleid. Dit is ook conform de regionale afspraken die hierover bestaan. Wel heeft iedere gemeente binnen het generieke beleid specifieke aandacht voor de groep statushouders. Deze aandacht zit vooral in het traject ter voorbereiding op de arbeidsmarkt: de ervaring leert dat statushouders vooral in dit traject specifieke hulp of aandacht nodig hebben, om daarna mee te kunnen doen in de reguliere structuren van het Werkplein. Deze specifieke inzet zit in verschillende aspecten: extra taal, screening, projecten en ondernemerschap. Uitgelicht: Hof van Twente Beleidsplan statushouders In de periode is het beleid van de gemeente Hof van Twente gericht op de speerpunten: Taal: Non-formele taal wordt aangeboden via vrijwilligers. Daarnaast wordt extra taal ingekocht bij het ROC. Werk: Een speciale werkcoach voor statushouders, en screening op talenten Onderwijs: Extra ondersteuning voor statushouders-kinderen. Gezondheid: Vanuit de GGD is er extra aandacht voor actuele en relevante thema s.

3 Inventarisatie: waar zijn we al mee bezig? Extra taal Het belang van het zo snel mogelijk leren van de Nederlandse taal is bij alle gemeenten in Twente bekend. Er wordt veel geïnvesteerd in (non-)formele taaltrajecten. Bijzondere aandacht gaat bijvoorbeeld naar het leren van vaktaal, zodat statushouders sneller de stap richting werk kunnen maken. Screening In 2017 zijn meerdere screeningsinstrumenten door de 14 gemeenten bekeken. Een aantal gemeenten hebben besloten te gaan werken met de module van Competensys en de eerste statushouders zijn inmiddels gescreend middels dit instrument. Ook zijn er keuzes gemaakt voor andere instrumenten, zoals L&D Support. We blijven nauwgezet volgen hoe de screeningsinstrumenten werken en welke resultaten worden behaald. Projecten De projecten die op dit moment in gemeenten draaien, zijn erop gericht om statushouders mee te laten doen in de stad, taal in praktijk te kunnen gebruiken, aandacht te hebben voor gezondheid, en ritme op te bouwen. Middels deze programma s worden soms op informele en indirecte manier werknemersvaardigheden geleerd en talenten en competenties in kaart gebracht. Zo dragen niet alleen projecten in bepaalde sectoren bij aan het arbeidsfit maken van statushouders, maar ook projecten gericht op sport en ontspanning. Ondernemerschap In 2017 hebben verschillende gemeenten in de regio het ondernemersproject STAR/T ondersteund: alle Twentse statushouders met een ondernemersdroom konden deelnemen aan dit traject. Dit is een initiatief van verschillende ondernemers (TIB Advies, Mindt, en het ROZ), in samenwerking met de Universiteit van Twente. De eerste resultaten zijn erg positief: hoewel het project nog loopt, is de eerste deelnemer al een eigen onderneming gestart. Binnenkort begint de werving voor een tweede groep. Uitgelicht: Enschede Regieteam Integratie Landelijk is er veel aandacht voor inburgering en integratie. Onder andere in het regeerakkoord wordt er gepleit voor meer regie bij gemeenten in het inburgeringstraject. Omdat de uitwerking van het regeerakkoord nog even op zich laat wachten en er vanuit de ketenpartners urgente signalen zijn gegeven, is Enschede proactief op zoek gegaan naar een passende vorm voor meer overzicht en betere samenwerking. In december 2017 is daarom het Regieteam Integratie van start gegaan. Dit integrale team gaat verder dan alleen zicht op inburgering. Het team voert de regie over de inzet van begeleiding en ondersteuning die verschillende organisaties bieden aan een statushouder, monitort de voortgang van de verschillende trajecten en stuurt bij als er een nieuwe of extra behoefte is: naar werk wanneer mogelijk, naar zorg wanneer nodig. 3 Initiatief van Twentse studenten: samen schaatsen Deelnemers ondernemersproject STAR/T

4 Plannen voor het komende jaar Voor 2018 hebben we verschillende aspecten in ons plan opgenomen om het voortraject richting werk voor statushouders te realiseren. Enerzijds gaat het om concrete acties: Samenwerken in de regio moet inhouden dat we snel kunnen schakelen, goede ideeën verder kunnen brengen en tot actie over kunnen gaan. De Doe-stand aan! Anderzijds is het belangrijk om te blijven leren, open te staan voor nieuwe initiatieven en te zien waar behoeftes en kansen liggen: leren in de regio, dus. Uitgelicht: Oldenzaal Sportief Noaberschap 4 Concrete acties Projecten in voortraject naar werk Eén van de grootste knelpunten in de toeleiding naar de arbeidsmarkt ligt voor statushouders in het gebrek aan kennis en ervaring met het werken in Nederland. Vaak komt het beeld dat iemand bij een bepaald beroep heeft, niet overeen met de werkelijkheid. Om duurzame uitstroom te bevorderen, is het dan ook van belang om in te zetten op kennismaking met de Nederlandse arbeidsmarkt. Dit is één van de belangrijkste acties waar Twente zich het komende jaar op richt. Daarnaast staan kansrijke initiatieven zoals STAR/T ook in 2018 weer centraal. Eén van de voorbeelden waar we ons dit jaar op richten, is het bieden van arrangementen in bepaalde sectoren. Dit wordt gevormd door een goede samenwerking tussen het Werkplein, Vluchtelingenwerk en brancheorganisaties. In eerste instantie zijn deze arrangementen erop gericht om statushouders uit de uitkering naar werk te helpen, maar wanneer er zich andere kandidaten met een PW-uitkering voordoen, kunnen zij uiteraard deelnemen aan het programma. Intensief (taal)traject Omdat taal de basis is voor het integreren in de Nederlandse samenleving zetten we trajecten op die ervoor zorgen dat op de werkvloer de Nederlandse taal geleerd wordt. Bij statushouders bestaat er een grote behoefte om de taal te leren op een manier die aansluit bij de behoefte van alledag. Tijdens de taalstages wordt aandacht gegeven aan belangrijke aspecten uit de Nederlandse cultuur, (bijvoorbeeld op tijd komen) en ook aan werknemersvaardigheden. Het (taal)traject vindt gelijktijdig aan het inburgeringstraject plaats. Door tijdens de inburgering al hiermee bezig te zijn, verwachten we minder uitval wanneer gestart wordt met werk. In de bijlage (pag 7) zijn een eerste opzet van een businesscase en mogelijke financieringsbronnen, nodig voor deze trajecten, op een rijtje gezet. Uitgelicht: Almelo Week van de Statushouder (Schematische weergave ) Sport kan een uitstekend middel zijn voor integratie van statushouders. Voorwaarden zijn dan dat zij opgevangen worden binnen een vereniging en dat zij in het proces van integratie worden begeleid door de gemeente en/of maatschappelijke instellingen. De gemeente Oldenzaal is gestart met een project waarbij zowel sportclubs als vrijwilligersorganisaties een belangrijke rol spelen: sportief noaberschap. Het programma duurt 20 weken en is toegankelijk voor 20 statushouders per periode. Kennismaking met de Nederlandse arbeidsmarkt

5 Plannen voor het komende jaar De Twentse Actiedag: bewegen richting werk Tijdens de vele conferenties die in het land worden georganiseerd is de afgelopen periode veel gepraat over succesfactoren in de toeleiding van statushouders naar werk. Het belang van een goede samenwerking, aandacht voor culturele verschillen en het bereiken van de werkgever zijn hierin het meest genoemd. Met kennis van deze succesfactoren is het nu tijd om er niet langer over te praten, maar over te gaan tot het doen. We organiseren daarom in het najaar van 2018 een Twentse Actiedag: hierbij gaan we niet langer praten over succesfactoren, maar we maken ze! Samenwerking met het Werkplein en het Jongerenoffensief wordt hierin opgezocht. De precieze invulling is nog in ontwikkeling, maar op deze dag staan best practices en de ontmoeting tussen werkgevers en statushouders centraal. Kansrijke koppelingen bevorderen door nauw contact met COA De samenwerking tussen de gemeenten en het COA verloopt over het algemeen goed in de regio. Een aantal gemeenten willen het komende jaar het contact verder intensiveren, en geven daar op eigen wijze invulling aan. Om te zorgen voor betere koppelingen van statushouders met bepaalde gemeenten, is het voor het COA waardevol om geïnformeerd te zijn over lopende projecten binnen de gemeenten: wat voor vacatures zijn er vanuit het Werkplein, zijn deze mogelijk interessant voor een bepaald persoon, en kan deze dan aan die gemeente worden gekoppeld? Via de regiocoördinatoren wordt het COA hierover op de hoogte gehouden. Andersom houdt het COA de regio op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op de Twentse AZC s. Uitgelicht: Twenterand De gemeente Twenterand is in samenwerking met Soweco en de taalaanbieders gestart met een pilot, waarbij statushouders een arbeidsritme opbouwen en arbeidsfit worden gemaakt. Op basis van de competenties van deze nieuwe Twenteranders worden zij ingezet bij werkzaamheden binnen en buiten Soweco. De pilotgroep bestaat uit 16 personen en er wordt ingezet op een zichtbare verbetering binnen de pilotperiode van 1 jaar. 5 Leren in de regio Deskundigheidsbevordering (werk)consulenten en professionals Voor klantmanagers, werkcoaches en professionals uit onze ketennetwerken organiseren we diverse workshops om ontwikkeling van de deskundigheid met betrekking tot de doelgroep te realiseren. Hierbij is één van de nevendoelen om ook de verbinding tussen beleid en uitvoering te versterken. Deelname onderzoek provincie Overijssel In opdracht van Provincie Overijssel doet lectoraat Sociale innovatie van Hogeschool Windesheim een onderzoek naar werkzame factoren bij arbeidstoeleiding. In dat kader worden er de komende twee jaar zes verschillende ondersteuningsaanpakken in Overijssel geëvalueerd. In de regio Twente worden twee of drie van deze aanpakken onderzocht. In het onderzoek wordt bekeken wat we in deze projecten doen, waarom we dat zo doen, en wat het effect is. We hopen zo meer te kunnen zeggen over welke (elementen van) ondersteuningsaanpakken ter bevordering van de arbeidsparticipatie van statushouders effectief zijn in welke context.

6 Plannen voor het komende jaar 6 Kennisdeling We willen ons gaan richten op kennisdeling, zowel tussen Twentse gemeenten als door te leren van andere gemeenten in het land. Maandelijks komt de regionale werkgroep Statushouders en Arbeidsmarkt bij elkaar. Hier wordt gesproken over lopende projecten, nieuwe initiatieven en knelpunten of successen waar iedere gemeente mee te maken krijgt. Iedere gemeente heeft hier ook de kans om een lokaal project te delen in de regio: wat zijn werkzame factoren, hoe is het project tot stand gekomen en welke resultaten levert het op? Zo kunnen gemeenten van elkaar leren, goede ideeën overnemen en samen nadenken over oplossingen voor knelpunten. Landelijk zijn we middels de regiocoördinatoren Screening en Matching betrokken bij het project van Divosa. Iedere zes weken vindt er een coördinatorenbijeenkomst plaats. Hier wordt informatie met betrekking tot actuele thema s verstrekt, ingegaan op initiatieven in verschillende regio s en de samenwerking opgezocht met de regiocoördinatoren Statushouders en Gezondheid van de VNG. Vervolg Om duurzaamheid en borging van dit plan te realiseren, is het voorstel om in het laatste kwartaal van 2018 een evaluatiemoment van het Actieplan te laten plaatsvinden in het AOA en het PHA. In het evaluatiemoment is het mogelijk de bevindingen en resultaten van 2018 te bespreken, bij te sturen en voor te bereiden op de doorloop naar Daarnaast dienen er een tweetal beslissingen te worden genomen, met betrekking tot de doelstelling voor 2019 en de coördinatie van het project. Doelstelling 2019 Wanneer het AOA en het PHA akkoord gaan met het voorstel om 2018 in het teken te laten staan van learning by doing, en geen concrete doelstelling met betrekking tot uitstroom te hanteren, is het belangrijk de ervaringen te bespreken in een evaluatiemoment. Aan de hand van de ervaringen van 2018 formuleren we een realistische doelstelling voor Coördinatie van het project In 2018 wordt de rol van regiocoördinator vervuld door de gemeente Enschede en Losser, gefinancierd vanuit het project Screening en matching van Divosa. Zij nemen de coördinatie van het actieplan dit jaar voor hun rekening. Om de verschillende trajecten en initiatieven te borgen, dient er na te worden gedacht over de coördinatie van het project in de toekomst. Tijdens het evaluatiemoment in het laatste kwartaal van 2018 moet hier een besluit over worden genomen. Nieuwe Buren Twente: lesmateriaal basisonderwijs Uitgelicht: Rijssen-Holten Diagnose Statushouders De Diagnose-Statushouders van Competensys is een op maat gesneden diagnose dat een uitgebreid profiel van statushouders samenstelt. Hiermee heeft de gemeente Rijssen-Holten in een korte periode zo objectief mogelijk de klantsituatie van 100 statushouders in beeld gebracht, en vervolgens de juiste vervolgacties hieraan verbonden. Het diagnose instrument is beschikbaar in 7 verschillende talen, waardoor het voor statushouders mogelijk is om zelf ook een actieve rol te hebben in het screenings- en volgproces.

7 Bijlage: Intensieve (taal)trajecten Gebaseerd op een aantal aannames in mogelijke financieringsbronnen zijn de eerste contouren van een businesscase geschetst. De concrete uitwerking hiervan vergt meer tijd en onderzoek. 7 Wie gaan we bereiken? 400 statushouders in een intensief (taal)traject Werkgevers, statushouders en andere professionals bij de Twentse Actiedag Werkconsulenten met aandachtsgebied statushouders, beleidsadviseurs en externe professionals met kennisbijeenkomsten. Met de plannen voor het komende jaar willen we ten minste 400 statushouders bereiken. Uitgaande van een gemiddelde trajectprijs van 2500 per persoon, voor een periode van 2 jaar, komen we tot een totaal bedrag van ,-. Het project kent een flexibele in- en uitstroom, waardoor het totaal aantal bereikte statushouders groter kan zijn dan 400. Wanneer statushouders tussentijds, binnen de periode van 2 jaar, uit de uitkering stromen naar werk, kan er een nieuwe kandidaat in het project worden opgenomen. De verwachting is dat inzet van deze trajecten succesvol is met betrekking tot uitstroom naar werk. Echter hebben we hier te maken met een kwetsbare doelgroep, waar in de afgelopen jaren weinig ervaring mee is opgedaan en ook weinig resultaat is geboekt in de uitstroom naar werk. Het is daarom moeilijk in te schatten wat de concrete uitstroom van statushouders in 2018 is. Het voorstel is om in 2018 ervaring op te doen, en op basis van deze ervaring te bepalen wat de concrete doelstelling voor 2019 is. Wel is het goed om te onthouden dat, wanneer er tenminste 63 personen (ca. 15% van de bereikte groep) een jaar uit de uitkering stromen ( per uitkering), de kosten van ,- zijn gecompenseerd. Mogelijke financieringsbronnen Cofinanciering van gemeenten Middelen P-Budget of Asiel- en Integratie Cofinanciering Agenda van Twente, ROC In overleg, vanuit het thema Arbeidsmarkt en Talent Subsidie Provincie Overijssel In het 1000 kansenplan van de provincie is 2,5 miljoen beschikbaar voor kwetsbare doelgroepen, waaronder statushouders. voor 2018 is beschikbaar. Indienen van plannen kan gedurende het hele jaar: de maximale behandeltermijn is 13 weken.