Schrijven: van verslag tot eindwerk do s & don ts

Transcriptie

1 Uitbreidingen in druk zes t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do s & don ts - Leen Pollefliet Schrijven: van verslag tot eindwerk do s & don ts Uitbreidingen in druk zes (augustus 2013) ten opzichte van druk vier Aangezien vele studenten en docenten die dit handboek gebruiken mij tijdens lessen en gastcolleges confronteren met vragen en problemen, wordt het handboek regelmatig uitgebreid. * Vanaf druk zes, een bijzonder boek Vanaf nu wordt een drie-in-een-pakket aangeboden: handboek (300 pp.) plus dvd (90 ) plus oefenbundel (105 pp.). * Wat is er aangepast in de zesde druk? De voorgestelde volgorde van de onderdelen in een eindwerk is gewijzigd: vanaf nu komen de inhoudsopgave en de lijsten met figuren/tabellen voor de inleiding. Zo vormen Inleiding - Corpus Conclusie een mooie samenhang. Enkele opmaakinconsequenties werden rechtgezet. De trefwoordenlijst werd grondig aangepakt om die gebruiksvriendelijker te maken. De bijlage over spelling en taal is uitgebreid. In een nieuwe bijlage - Bijlage drie - worden de eigenschappen van een paper beschreven. De vele oefeningen zijn gebundeld in een afzonderlijk boek, samen met enkele voorbeeldoplossingen en feedback. De docenten die de sleutel tot de andere oplossingen wensen, kunnen contact opnemen met de uitgeverij (info@academiapress.be). Alle uitbreidingen in de meest recente uitgave - druk zes - worden nu verzameld. Druk de bundel af en voeg die bij jouw editie (druk vier). Op die manier blijf je optimaal op de hoogte zonder dat je een nieuw boek moet aankopen Volgorde van onderdelen in een eindwerk Bedrukte kaft met titel (licht karton) Blanco blad Titelblad Woord vooraf Abstract Nederlands (facultatief) - Abstract Engels (facultatief) Inhoudsopgave Lijst met figuren (facultatief) - Lijst met tabellen (facultatief) Lijst met afkortingen (facultatief) Inleiding Corpus, middenstuk, eigenlijke tekst Conclusie Referentielijst Bijlage (facultatief) Blanco blad Onbedrukte kaft (licht karton, zelfde kleur als bedrukte kaft)

2 2 Bronvermelding in de tekst volgens APA Bronnen met auteur genieten altijd de voorkeur. Soms gebeurt het echter dat geen auteur bekend is. 2.1 Documenten met korte of lange titel, digitaal of niet-digitaal, zonder auteur In de tekst, tussen ronde haakjes: eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de titel (zonder beginlidwoorden en rangtelwoorden) komma jaar van uitgave voorbeeld van document (boek of artikel) met korte titel (Verdedigingstechnieken, 2012). (Mannelijke taal, 2004) Indien het document een erg lange titel draagt, wordt het eerste woord (zelfstandig naamwoord) of worden de eerste woorden als referentie geschreven. voorbeeld van document (rapport) met lange titel (Rapport, 2012). Het rapport dat werd gelezen en gebruikt als bron heeft als volledige titel Rapport over de voor- en nadelen van de APA-stijl ten opzichte van de MLA-stijl in geval van verwijzingen naar lange URL s. Dit rapport verscheen in Indien de volledige titel als referentie zou worden gebruikt, zou er moeten worden geschreven in de tekst tussen ronde haakjes: (Rapport over de voor- en nadelen van de APA-stijl ten opzichte van de MLA-stijl in geval van verwijzingen van lange URL s, 2012). Een dergelijke lange verwijzing in de tekst zelf maakt de tekst slecht leesbaar. voorbeeld van document (rapport) met lange titel - meerdere documenten met zelfde naam in zelfde jaar als bron gebruikt (Rapport, 2012a). (Rapport, 2012b). Indien je meerdere anonieme documenten met zelfde naam uit 2012 hebt gelezen en als bron gebruikt, dan schrijf je een achtervoegsel a, b, c. De oudste publicatie (bv. verschenen in maart 2012) krijgt een a, de tweede oudste (bv. verschenen in juni 2012) een b voorbeeld van document (ministrieel besluit) met lange titel (Ministrieel besluit, 2010, 1 september) De volledige titel van het ministrieel besluit is Ministrieel besluit betreffende de vastlegging van de vorm en de inhoud van het model van het energieprestatiecertificaat van residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur en de verklaring op erewoord 2.2 Webpagina, zonder titel en zonder auteur Een dergelijke bron moet worden vermeden. Indien je promotor je toch toelaat om aan die bron te refereren, doe dit dan als volgt.

3 voorbeeld van website, titel van artikel of boek is onbekend: eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de URL (Eindwerken 1, 2010) voorbeeld van website, titel van artikel of boek is onbekend 2 : eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de URL - meerdere publicaties in zelfde jaar met zelfde zelfstandig naamwoord (Technieken, 2009a) 3 (Technieken, 2009b) 4 3 Bronvermelding in de referentielijst volgens APA 3.1 Documenten met korte of lange titel, niet-digitaal, zonder auteur voorbeeld van document met lange titel Studie. (2012). Studie van toekomstige reisfitness-programma s. (2012). Hasselt: Space-Fit-Press Documenten met korte of lange titel, digitaal, zonder auteur voorbeeld van document met korte titel op internet, zonder auteur Terrasbouw. (2009). Geraadpleegd op 5 februari 2011 via voorbeeld van document met lange titel op internet, zonder auteur Smaken. (2007). Smaken, geuren en kleuren van Belgische trappistenbieren. (2007). Geraadpleegd op 13 mei 2009 via Aangezien in de tekst zelf enkel het eerste woord of de eerste woorden stonden vermeld, (Terrasbouw, 2009) en (Smaken, 2007), wordt in de referentielijst op dat woord/ die woorden alfabetisch gerangschikt. 3.3 Webpagina, titel onbekend voorbeeld van een website, zonder artikeltitel en zonder auteur Business. (2010). Geraadpleegd op 16 april Aangezien in de tekst zelf de URL verkort werd tot het eerste woord (zelfstandig naamwoord) of de eerste woorden, moet die bron vlot terug te vinden zijn in de referentielijst. In de referentielijst wordt alfabetisch op dat woord - Business, Sprookjes - gerangschikt. 4 Sociale media : Twitter - tweet - blog - forum De term sociale media verzamelt online-platformen waar de gebruikers onderling - onder minimaal toezicht van een professionele redactie - discussiëren, van mening wisselen, berichten plaatsen Ze delen verhalen, kennis en ervaringen. 1 De gebruikte URL is 2 Een dergelijke bronvermelding (zonder artikeltitel en zonder auteur) wordt beter vermeden. 3 De gebruikte URL is gepubliceerd in maart De gebruikte URL is gepubliceerd in juni In de tekst zelf stond (Studie, 2012).

4 Twitter - tweet Twitter is een vorm van sociale media die door een community op het WorldWideWeb gevolgd en gevoed wordt. Volgers lezen alles van de persoon die gevolgd wordt. In vele opleidingen meent men dat tweets geen academische waarde bezitten en dus geen volwaardige bronnen zijn. Toch zijn er onderzoekers die willen refereren aan tweets. Het probleem met het citeren van tweets in wetenschappelijke artikelen is dat het niet zeker is dat de oorspronkelijke tweet kan worden teruggevonden, zelfs al wordt de URL vermeld. De Modern Language Association (MLA) heeft al voorstellen neergeschreven hoe aan die tweets in de MLA-stijl zou moeten worden gerefereerd. APA heeft nog geen officiële regels opgesteld voor referenties van tweets. Op de APA-blog wordt wel al informatie verschaft. voorbeeld van een tweet in de tekst (jvanro, 2012, 3 januari). in de referentielijst jvanro. (2012, 3 januari). Uitzoeken van waarden en normen van jongeren in het nieuwe Europa. [Tweet]. Geraadpleegd op 4 januari 2012 via Blog en forum Een blog of bericht op een forum wordt op dezelfde manier als een tweet geciteerd: voorbeeld van een blog in de tekst (Kerkhof, 2010, 20 oktober). in de referentielijst Kerkhof, P. (2010, 20 oktober). Wetenschap in 104 tekens. [Blog]. Geraadpleegd op 15 februari 2011 via tekens/ voorbeeld van een forum in de tekst (Bevernaegie, 2012, 5 mei) in de referentielijst Bevernaegie, B. (2012, 5 mei). Social media for young researchers now. [Forum]. Geraadpleegd op 6 mei 2012 via media#comments

5 Vuistregel Indien jouw promotor jou de toestemming geeft om sociale media (tweet, blog, commentaar op een forum ) als bron in jouw eindwerk te gebruiken, volg je bovenstaande regels. Aanvaardt hij dat sociale media worden opgenomen in de referentielijst, alfabetisch tussen de andere bronnen? Of wil hij dat die in een afzonderlijke bronnenlijst - Referentielijst - Sociale media bv. - worden verzameld? Vraag dit na! 5 Referentielijst: wat wordt cursief geschreven en wat niet? Bronnen in de referentielijst worden als volgt geschreven 6 : 6 Reflectierapport 7 cursief: boek e-boek tijdschrift (plus volumenummer) e- tijdschrift (plus volumenummer) syllabus brochure rapport eindwerk dagblad cd dvd computerprogramma recht: tijdschriftartikel e- tijdschriftartikel document internetpublicatie website eerste regel van tweet, blog of forum In bepaalde opleidingen moeten studenten een persoonlijke reflectie neerschrijven, soms na elke stap, na elke actie in hun onderzoeksvraag. Studenten kunnen onmogelijk op een onpersoonlijke manier hun eigen mening neerschrijven. Toch mag het ook weer geen persoonlijk dagboek worden met een opsomming van onnodige gegevens. Het is wenselijk om duidelijk een onderscheid te maken tussen de acties die werden ondernomen en de eigen reflectie. Zo kan bv. na de beschreven actie en na één witregel de reflectie cursief worden weergegeven. Let er wel op dat het reflectieverslag niet bulkt van té persoonlijke, volkomen irrelevante gegevens. voorbeeld van studente lerarenopleiding Situering van een praktijkervaring Dit werkverslag gaat over een les lichamelijke opvoeding voor de 3e graad (5e en 6e leerjaar samen). Het thema van de les was voorbereidingsoefeningen voor verspringen. De leerlingen hadden al meerdere 6 Referenties in de tekst zelf worden nooit cursief geschreven, bv. (Zeinstra, 2009), (Terrasbouw, 2013). 7 Elke opleiding geeft een eigen benaming aan dit deel van het werkverslag waar de studenten hun leereffecten neerschrijven.

6 lessen i.v.m. dit thema gekregen. Deze les werkte toe naar het uiteindelijke verspringen zoals het bij atletiek ook gedaan wordt. Het was een les van 125 minuten. Beschrijving van de ervaring De les was goed voorbereid. Het doel was om al het materiaal op voorhand klaar te zetten maar dat bleek niet mogelijk te zijn. De leerkracht lichamelijke opvoeding stelde voor om dit samen met de leerlingen te doen tijdens de les zelf. Na de opwarmingsoefening - waarvoor veel ruimte nodig was - werd de zaal in orde gemaakt samen met de leerlingen. Dia ging echter minder vlot dan verwacht omdat de leerlingen bij elke post uitleg nodig hadden. Na die voorbereiding bleef er slechts nog twintig minuten voor de eigenlijke les. De leerlingen hebben in die korte tijd hard hun best gedaan om alle opdrachten tot een goed einde te brengen. Daarna moesten de leerlingen nog opruimen. Reflectie over het eigen functioneren Ik vond het jammer dat ik de les niet kon uitvoeren zoals ik ze had voorbereid. Ik had voorzien om de materialen op te ruimen met de leerlingen. Materialen uitzetten met leerlingen is tijdverlies. Het is onmogelijk om op twee plaatsen op hetzelfde moment aanwezig te zijn: aan de leerlingen uitleggen welk voorwerp ze moeten nemen uit het materialenlokaal en waar ze het in de zaal moeten plaatsen. Indien de sportleerkracht me - voor de les - kort had geholpen dan was at vlug in orde geweest. Nu is er een heel belangrijk deel van de les verloren gegaan. Op het moment zelf heb ik mijn best gedaan om voor elke situatie die voorkwam zo snel mogelijk een oplossing te verzinnen. Dat zorgde uiteraard voor de nodige stress. Tijdens de turnles heb ik wel ingezien op welke manier ik oefeningen kan aanpassen om ze nog beter en leerrijker te maken. Zo weet ik nu ook dat papieren plakband op de vloer krijtlijnen kunnen vervangen. Ik heb vooral geleerd dat de leerlingen probleemloos de toestellen na de les terugplaatsen, maar dat de toestellen wel op voorhand moeten worden klaargezet. 7 Tekst op een poster Welke schrijfstijl gebruik je in een poster? Een persoonlijke stijl? Een onpersoonlijke? Meestal geven studenten een mondelinge presentatie over hun eindwerk aan de hand van een powerpointpresentatie. Tegenwoordig echter wordt steeds vaker aan studenten gevraagd om hun eindwerk voor te stellen met een poster. Het is niet de bedoeling om in deze handleiding uitvoerig in te gaan op het ontwerp van een poster. Op het internet is er veel informatie beschikbaar. Ongetwijfeld zal jouw opleiding ook de noodzakelijke - vereiste - gegevens verschaffen. Het is logisch dat op een poster volgende zaken moeten worden vermeld: titel (onderzoeksvraag bv.), auteur, inleiding, gegevens, resultaten, conclusie. Misschien wil jouw opleiding dat ook de belangrijkste referenties worden opgegeven. Vraag na wat op de poster moet worden geschreven. Onthoud vooral dat de tekst op een poster goed zichtbaar moet zijn vanop 5 meter. Aangezien een poster - net zoals een powerpointpresentatie - een visueel krachtig middel is, volg je de belangrijkste regels als voor een powerpointpresentatie. Schenk daarom aandacht aan volgende raadgevingen:

7 Zorg voor een zeer duidelijke structuur. Hou je tekst zo eenvoudig mogelijk. Gebruik maximaal 1000 woorden. Schrijf bij voorkeur geen volzinnen. Verkort de titel zodat die in het oog springt. Schrijf geen verklarende voetnoten, afkortingen, onbekende acroniemen Denk grafisch: gebruik grafieken, afbeeldingen die je boodschap verduidelijken. Gebruik een ongeschreefd lettertype 8 zoals arial, calibri Zorg voor een rustig en aangenaam beeld: 40% witruimte 40% grafische invulling 20% tekst Welke schrijfstijl wordt nu gehanteerd in de tekst op de poster? Hou de regels om zakelijk en duidelijk te formuleren 9 voor ogen, dus: Formuleer zakelijk (dus onpersoonlijk) duidelijk en exact taalkundig juist in de juiste tijd 8 Thema 9 - Verwijswoorden: dit - deze Vooruitwijzend We gebruiken dit of deze als we verwijzen naar wat nog moet volgen in de tekst. Het betekent hier het volgende of de volgende. voorbeeld Het probleem is dit: in het verleden werden In het onderzoek worden enkel deze ingrediënten gebruikt: glucose, Terugverwijzend: spaarzaam gebruik voor vlotte stijl Dit en deze kunnen ook worden gebruikt om terug te verwijzen. Deze/dit komen vooral voor in schrijftaal en kunnen in het bijzonder worden gebruikt voor een terugverwijzing naar iets uit de onmiddellijke nabijheid. voorbeeld Hij besloot alle werknemers te ontslaan. Dit nieuws kwam uiteraard heel hard aan. In alle andere gevallen is het beter om die/dat of een persoonlijk voornaamwoord (hij, hem, haar, het, ze ) te gebruiken als we verwijzen naar wat voorafgaat in de tekst: ze klinken vlotter en spontaner dan deze/dit, ook in de schrijftaal. 8 In hoofdstuk 6 - Uiterlijke vormgeving - Opmaak - Letters wordt voorgesteld om voor een eindwerk een geschreefd lettertype (Times New Roman ) te gebruiken omwille van het leesgemak. Voor powerpointpresentaties en voor posters echter zijn ongeschreefde letters duidelijker en visueel sterker. 9 De regels om goed te formuleren worden uitvoerig besproken in dit hoofdstuk (Hoofdstuk 4 Ideeën formuleren).

8 voorbeeld correct en vlot De beslissing om 55 van de 125 werknemers te ontslaan, kwam hard aan. De directie heeft die nochtans genomen in eer en geweten. formeel en houterig De directie heeft deze nochtans genomen in eer en geweten. Samengevat correct en vlot Er werd al eerder onderzoek verricht naar de productie en het gebruik van testosteron. Dat leverde verrassende resultaten. Het leverde verrassende resultaten. formeel en houterig Dit leverde verrassende resultaten. correct en vlot In de oefenbundel van het handboek staan 350 oefeningen. De student kan die probleemloos zelfstandig maken.... De student kan ze probleemloos zelfstandig maken. formeel en houterig De student kan deze probleemloos zelfstandig maken. Vooruitwijzend gebruik: Terugverwijzend gebruik: aanwijzende voornaamwoorden deze of dit die/dat of een persoonlijk voornaamwoord 9 IOSSO-checklist - Vragen bij onderdelen Is het woord vooraf in orde? Is de abstract kernachtig en juist geschreven? Is de inleiding goed geformuleerd (duidelijke vraagstelling, aankondiging van structuur )? Is de inhoudsopgave duidelijk en verzorgd? Is het corpus goed opgebouwd? Is de conclusie goed verwoord (antwoord op centrale vraag, korte samenvatting, geen nieuwe elementen )? Is de bronvermelding in de tekst correct en consequent? Is de referentielijst duidelijk en consequent? Bijlage 3 Bijlage 3 - Kenmerken van een paper: inhoud, onderdelen, opmaak, taal en schrijfstijl Onderzoekers noteren de resultaten van hun onderzoek in een paper, dat vaak in een technischwetenschappelijk tijdschrift wordt gepubliceerd. In bepaalde opleidingen schrijven studenten ook al een paper.

9 Er zijn vele gelijkenissen tussen een eindwerk en een paper, maar er zijn ook grote verschillen. Het grootste verschil is vanzelfsprekend de lengte: een paper is veel korter dan een eindwerk. Dat verschil in omvang heeft zijn gevolgen: bijlages en inhoudsopgave komen meestal niet aan bod in een paper. Zowel de inleiding, het middenstuk als de conclusie zijn korter. De bladspiegel is veel compacter en er is minder witruimte. Wat nu volgt, is algemeen aanvaard, maar het is mogelijk dat jouw opleiding of dat het tijdschrift waarin je later zal publiceren aanvullende eisen stelt in verband met o.a. de beschikbare ruimte (aantal pagina s, woorden of tekens), de verplichte onderdelen, de refereerstijl, het lettertype, de lettergrootte, de regelafstand, de lay-out van de tekst (misschien in kolommen). * Inhoud In de paper wordt een bepaalde onderzoeksvraag grondig uitgewerkt. Elk onderdeel van de paper wordt tegen het licht van die onderzoeksvraag gehouden. Zorg er dan ook voor dat de vraag zelf voldoende duidelijk geformuleerd wordt. In de enkele pagina s die je ter beschikking staan, zal je jouw volledig verhaal situeren, toelichten, voldoende verduidelijken en kaderen binnen een groter onderzoekgeheel. Een paper schrijven is dus een hele uitdaging! * Opbouw en structuur Een paper is onderverdeeld in verschillende onderdelen. Vaak is de inhoud van een onderdeel in een paper dezelfde als in een eindwerk. De belangrijkste verschillen worden nu duidelijk gemaakt. De onderdelen worden onder elkaar geplaatst; ze beginnen niet telkens op een nieuwe pagina. Titel (gecentreerd) De onderzoeksvraag komt duidelijk in de titel naar voren. De vraag wordt niet verder uitgelegd. Auteur(s) met hun affiliatie 10 (meestal in een kleiner lettertype) Abstract 11 Een abstract is als het ware een venster naar je paper. Het helpt de lezer te ontdekken wat er in de paper zelf allemaal te lezen valt. * Kernwoorden (maximaal vijf) * Samenvatting 12 Sommige databanken zoeken enkel in de titel en de abstract. Indien je de volledige paper wenst te raadplegen, moet je meestal betalen (eenmalig of via een abonnement). Het is daarom belangrijk dat de abstract een goede samenvatting biedt. Inleiding 13 De inleiding van een paper is korter dan die van een eindwerk Onder affiliatie worden verstaan: de naam van de auteur(s), de contactgegevens (bij voorkeur een adres) van ten minste een auteur, de instelling, de vakgroep waartoe de auteur(s) behoort/behoren. 11 Meer informatie over abstract vind je in dit handboek - Hoofdstuk 3 Onderdelen van een eindwerk - 4 Abstract. 12 In een paper van zes pagina s zal de abstract ongeveer tien lijnen zijn. 13 Zie ook in dit handboek - Hoofdstuk 3 Onderdelen van een eindwerk - 8 Inleiding. 14 In een paper van zes pagina s zal de inleiding ongeveer 5 % bedragen: een derde van een pagina.

10 Middenstuk 15 Het middenstuk wordt uitgewerkt in verschillende paragrafen volgens een zelf gekozen indeling 16. Ideeën die bij elkaar horen, worden in een alinea samengebracht. Alinea s die samen horen, worden in een paragraaf gebundeld. Slot 17 Het slot van een paper is korter dan dat van een eindwerk 18. Bronvermelding 19 Alle geraadpleegde bronnen worden verzameld en genoteerd volgens de referentiestijl die de opleiding of het tijdschrift je oplegt. * Opmaak 20 Vaak wordt de tekst compact geplaatst, met enkele regelafstand. De start van een nieuwe paragraaf (inleiding, paragraaf uit middenstuk, slot ) wordt nooit voorafgegaan door een witregel. Er is niet veel witruimte in de tekst en de tekst wordt compacter gezet dan in een eindwerk. * Taal en schrijfstijl 21 Net zoals voor eindwerken wordt een onpersoonlijke, zakelijke, exacte schrijfstijl gebruikt. Typografische fouten, spelfouten en taalfouten zijn vanzelfsprekend ontoelaatbaar. Dezelfde begrippen worden met dezelfde woorden omschreven. Het is overbodig om voor synoniemen te formuleren, want ze verminderen de duidelijkheid van de tekst aanzienlijk. Symbolen worden eenduidig gedefinieerd en gebruikt. Eenzelfde symbool komt steeds met hetzelfde begrip overeen en dit in de gehele tekst, inclusief figuren, tabellen en vergelijkingen. 15 Zie ook in dit handboek - Hoofdstuk 3 Onderdelen van een eindwerk - 9 Corpus en ook 11.7 Bronvermelding in de tekst. 16 Zie veel uitgebreider in dit handboek - Hoofdstuk 5 Ideeën structureren. 17 Zie ook in dit handboek - Hoofdstuk 3 Onderdelen van een eindwerk - 10 Conclusie. 18 In een paper van zes pagina s zal de conclusie ongeveer 5 % bedragen: een derde van een pagina. 19 Zie ook in dit handboek - Hoofdstuk 3 Onderdelen van een eindwerk Bronvermelding in de referentielijst. 20 Zie ook in dit handboek - Hoofdstuk 6 Uiterlijke vormgeving. 21 Zie veel uitgebreider in dit handboek - Hoofdstuk 4 Ideeën formuleren.

11