Uitwerking enquête Bouwsteen 3: Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg TEAMREFLECTIE

Transcriptie

1 Uitwerking enquête Bouwsteen 3: Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg TEAMREFLECTIE

2 Inhoudsopgave Inleiding Aandacht voor teamreflectie in teams van begeleiders Aandacht voor teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen/psychologen Methode van teamreflectie Positieve ervaring delen Wensen Opmerkingen... 9 NVO en NIP Samenwerkingsverband NVO / NIP in Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking December

3 Inleiding Deze enquête is op 16 november 2017 uitgezet onder 1293 NVO leden die vallen onder de cao Gehandicaptenzorg. Daarnaast hebben enkele leden uit het netwerk LZMG+ en het samenwerkingsverband ZMVB de enquête in hun eigen netwerk verspreid. We denken dat de enquête ongeveer 1300 mensen heeft bereikt. Er hebben in één week tijd 78 mensen gereageerd. Het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg kent drie bouwstenen. Bouwsteen 1 heeft betrekking op de zorg rond de individuele cliënt. Bouwsteen 2 gaat over cliëntervaringen. De kern van bouwsteen 3 is dat de teams, naast regulier werkoverleg, komen tot een gerichte reflectie. In het evaluatierapport over de proeftuinen die in het kader van het vernieuwde Kwaliteitskader zijn ingericht, staan de ervaringen rondom teamreflectie weergegeven als volgt: Iedereen is zoekend hoe het gesprek in de teams goed gevoerd kan worden, teams kunnen daarbij vaak wel ondersteuning van een coach krijgen. Over het algemeen is er veel vrijheid voor teams hoe de teamreflectie wordt vormgegeven, de verschillen tussen organisaties zijn echter groot. In veel organisaties moet voor een goede teamreflectie het gespreksonderwerp van het teamgesprek veranderen van wat doen we naar waarom doen we het. Van belang is dat relatie wordt gelegd tussen de teamreflectie en de uitkomsten van het cliëntervaringsonderzoek, de nadruk in de teamreflectie moet primair liggen op de relatie tussen medewerker en cliënt en niet op de teamdynamiek. De beoogde uitkomst van de teamreflectie is: wat doen we goed en wat zijn de verbeterpunten Maar niet alleen de uitkomsten zijn van belang, ook het proces van teamreflectie en het leren reflecteren. Waar niet over gerapporteerd wordt is over de rol van de gedragswetenschappers in relatie met bouwsteen 3. Organiseren zij in hun discipline teamreflectie of participeren zij in de teamreflectie van uitvoerende teams, of zijn zij wellicht helemaal niet betrokken bij de uitvoering van deze bouwsteen? Middels deze enquête is gepoogd hier meer inzicht in te verkrijgen. Hiertoe zijn 7 vragen opgesteld, te weten: 1. A). Wordt er binnen jullie organisatie aandacht besteed aan teamreflectie, voor / in teams van begeleiders? (teamreflectie zoals in het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg beschreven). Zo ja, hoe ziet dat team eruit? B). Wordt er binnen jullie organisatie aandacht besteed aan teamreflectie, binnen de vakgroep van orthopedagogen / psychologen door de individuele pedagoog / psycholoog die zelfstandig werkt (en niet vanuit een vakgroep). 2. Op welke manier gebeurt dit? 3. A). Welke rol heb jij in de teamreflectie voor/in teams van begeleiders? B). Welke rol heb jij in de teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen / psychologen? 4. Waar ben je tevreden over? Welke ervaringen zou je willen delen met collega's? 5. Welke verbeteringen zou je wensen? 6. Mogen we je eventueel benaderen om verder met je te praten? 7. Als u verder opmerkingen en/of tips hebt, dan horen wij deze graag: 3

4 1. Aandacht voor teamreflectie in teams van begeleiders. Het eerste hoofdstuk kijkt naar de teamreflectie in de teams van begeleiders. Allereerst is de respondenten gevraagd of er binnen hun organisatie aandacht wordt besteed aan teamreflectie in teams van begeleiders. Het gaat hierbij om teamreflectie zoals omschreven in het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg Onderstaande tabel geeft de antwoorden van de respondenten weer. 12 respondenten geven aan dat er binnen hun organisatie geen sprake is van teamreflectie, 66 respondenten geven aan dat dit binnen hun organisatie wel gebeurt. Teamreflectie in team van begeleiders 12; 15% ja nee 66; 85% Tabel 1. N = 78 Er is ook gevraagd hoe de teams van begeleiders eruit zien. Hierop kwamen veel verschillende antwoorden. De meeste respondenten noemen dat het team bestaat uit begeleiders, aangevuld met een manager, gedragswetenschapper, orthopedagoog, zorgcoach, zorgcoördinator, behandelaar en/of persoonlijk begeleider. Hierbij wordt ook aangegeven dat de groep steeds kan verschillen, een manager of leidinggevende sluit dan soms aan. Over opleidingsniveau binnen het team is niet genoeg bekend. 4

5 Rol binnen team van begeleiders 21; 30% 16; 23% Geen/beperkte rol Gelijkwaardige deelnemer 7; 10% Leidende/coachende rol Signalerende rol 26; 37% Tabel 2. N = 72 (één antwoord was niet te labelen) Tot slot is gevraagd wat de rol van de respondent is binnen de teamreflectie in teams van begeleiders. De resultaten worden in bovenstaande tabel weergegeven. 16 van de respondenten geven aan geen, of een zeer beperkte, rol te hebben bij de teamreflectie van begeleiders. Zeven respondenten zijn gelijkwaardige deelnemers binnen een intervisiegroep. 26 respondenten hebben een coachende of leidende rol. Zij zitten de intervisie bijvoorbeeld voor en organiseren dit. Tot slot hebben 21 respondenten een signalerende rol. Zij nemen vaak ook deel aan intervisie, maar hebben hier een overstijgende helicopterview, zijn vreemde ogen en kaarten zaken aan die hen opvallen. 2. Aandacht voor teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen/psychologen. Het tweede hoofdstuk kijkt naar de teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen/psychologen. Allereerst is gevraagd of er binnen de organisatie aandacht wordt besteed aan teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen/psychologen door de individuele pedagoog/psycholoog die zelfstandig werkt (en niet vanuit een vakgroep). Het gaat hierbij om teamreflectie zoals omschreven in het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg van de VGN. Onderstaande tabel geeft de antwoorden van de respondenten weer. 26 respondenten geven aan dat er geen teamreflectie binnen de vakgroep plaatsvindt, 52 respondenten geven aan dat dit binnen hun organisatie wel gebeurt. 5

6 Teamreflectie binnen de vakgroep 26; 33% ja nee 52; 67% Tabel 3. N = 78 Daarnaast is gevraagd wat de rol van de respondent is in de teamreflectie binnen de vakgroep van orthopedagogen/psychologen. Op deze vraag geven 9 respondenten aan dat zijn hierin geen, of een beperkte, rol hebben. 20 respondenten hebben een leidende of coachende rol en 36 respondenten zijn deelnemer aan de intervisie. Veel respondenten die deelnemen aan een intervisiegroep noemen dat zij ook actief deelnemen aan collegiale toetsing. Rol binnen de vakgroep 20; 31% Deelnemer intervisie 36; 55% Geen/beperkte rol Leidende/coachende rol 9; 14% Tabel 4. N = 67 (twee antwoorden waren niet te labelen) 6

7 3. Methode van teamreflectie Op de vraag welke methode gebruikt wordt voor teamreflectie, wordt veelal intervisie genoemd. Bij ongeveer één derde van de respondenten wordt intervisie genoemd, nog eens één derde noemt intervisie samen met collegiale toetsing. De overige 20 respondenten noemen dat er meerdere methoden worden gebruikt voor teamreflectie, zoals (professionele) coachingsgesprekken, supervisie, kwaliteitsvisitaties, themadagen, studiedagen en persoonlijke gesprekken. Methode van teamreflectie 21; 32% 20; 31% Diverse methoden Intervisie Intervisie & collegiale toetsing 24; 37% Tabel 5. N = Positieve ervaring delen 57 respondenten hebben antwoord gegeven op de vraag waar ze tevreden over zijn en wat ze met collega s zouden willen delen. Hier zijn veel verschillende antwoorden uit gekomen. Enkele opmerkingen die veel gedeeld zijn, worden hier beschreven. De meeste respondenten geven aan tevreden te zijn met het feit dát er aandacht is voor teamreflectie, en dat reflectie veel oplevert. Intervisie in breed samengestelde groepen worden als positief genoemd. Een open houding en vertrouwelijke setting in het kader van teamreflectie vinden de respondenten een belangrijke voorwaarde voor intervisie. Ook het houden van teambuildingsdagen wordt genoemd als meerwaarde voor het reflecteren binnen een team. Daarnaast geven enkele respondenten concrete voorbeelden van reflectiemethoden die zij aanraden: - Producten van kwaliteitenspel.nl. Deze spellen kan je inzetten om tot een gesprek te komen en enge dingen bespreekbaar te maken; - De training Moreel Beraad en socratische vraaggesprekken; - Het project scherpe rug, rechte blik is positief gewaardeerd; - Dit vind ik ervan/ik Toon wordt genoemd als bruikbaar kwaliteitsinstrument. 7

8 5. Wensen Er is ook gevraagd welke verbeteringen de respondenten wensen op het gebied van teamreflectie. 58 mensen hebben hierover een opmerking gemaakt. Veruit de meeste respondenten (33) noemen het krijgen van meer tijd voor reflectie de grootste wens. Respondenten ervaren grote werkdruk, waardoor reflecteren binnen het team niet altijd gebeurt zoals de respondenten dit wel zouden willen. Daarnaast noemen respondenten dat zij graag een meer systematische aanpak voor reflectie willen en dat dit beter geborgd moet zijn in de organisatie. Hierbij sluit aan dat twee respondenten graag minder verloop onder het personeel willen zien, waardoor de kwaliteit hoger blijft. Vijf respondenten zouden graag een meer open houding zien bij intervisie, waarin je elkaar gemakkelijk kan aanspreken en er over fouten kan worden gesproken. Twee respondenten noemen hierbij dat er bij reflectie meer moet worden gedacht vanuit het perspectief van de cliënten. Drie respondenten zouden graag zien dat reflectie verplicht wordt gesteld door hun organisatie. Tot slot noemen vijf respondenten dat zij graag een meer diverse samenstelling zien van reflectiegroepen, waardoor uitwisseling en verbinding met andere teams, of zelfs andere organisaties in de regio, gemakkelijker wordt. Wensen 2; 4% 3; 6% 2; 4% 5; 10% 5; 10% Meer diverse samenstelling intervisiegroepen Meer open houding bij reflectie Meer tijd en een systematische aanpak Minder verloop van personeel Reflecteren verplichten 32; 66% Reflectie vanuit perspectief cliënt Tabel 6. N = 58 (acht opmerkingen waren niet te labelen) 8

9 6. Opmerkingen Respondenten hadden de mogelijkheid om aan het einde van de vragenlijst algemene opmerkingen te maken. Hier hebben 11 respondenten een opmerking of tip achtergelaten. Vier respondenten merkten op dat het goed is dat er aandacht is voor dit onderwerp vanuit de NVO. Eén respondent ziet graag meer aandacht voor zelforganisatie in relatie tot het thema teamreflectie. Er zijn twee opmerkingen gemaakt over onduidelijkheden in de vragenlijst en 4 opmerkingen hadden te maken met de persoonlijke werksetting van de respondenten. Daarnaast is gevraagd of er contact op mag worden genomen om over dit onderwerp verder te praten. 25 respondenten staan hier voor open, 53 niet. Mogen we contact opnemen? 25; 32% ja nee 53; 68% Tabel 7. N = 77. 9