Startfoto Jeugdzorg Zeist

Transcriptie

1 Startfoto Jeugdzorg 1

2 2013 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft deze startfoto opgesteld in opdracht van de gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht. Auteur(s) Erik Jan de Wilde Daphne Kann Tijne Berg- le Clercq Herma Ooms Nederlands Jeugdinstituut Catharijnesingel 47 Postbus DE Utrecht Telefoon Website 2

3 Inhoud Startfoto Jeugdzorg... 1 Profiel van de gemeente... 4 Inleiding... 6 Verantwoording van de gegevens... 7 Uw jeugd in cijfers... 8 De staat van de jeugd... 9 Hoe scoort de gemeente in regionaal perspectief?... 9 Hoe scoort de gemeente in landelijk perspectief? De aard en ernst van de problematiek Lichte opvoed- en opgroeiproblemen Ernstige problemen Zorggebruik Provinciale jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd-GGZ Jeugd-VB, begeleiding en persoonlijke verzorging Gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus) Jeugdgezondheidszorg en gemeentelijke opvoed- en opgroeiondersteuning Budget Nationaal budget Lokaal budget Financiële prognose Bronnen Geraadpleegde rapporten Geraadpleegde databases en websites Bijlagen Bijlage 1. Unicef-indicatoren Bijlage 2. Schattingsmethode Bijlage 3. Databronnen ernst van de problematiek Bijlage 4: Het HBSC-onderzoek

4 Profiel van de gemeente is een relatief jonge gemeente met zo'n inwoners jonger dan 18 jaar. Dit is 21,5 procent van de bevolking. De staat van de jeugd Hoe scoort de gemeente in regionaal perspectief? Met de name het gezondheidsgedrag valt in positieve zin op. 0-4-jarigen in eten gezonder en spelen meer buiten dan andere kinderen in de regio. Ook de basisschoolleerlingen en VO-leerlingen laten dit gezonde gedrag zien. Wat ander gedrag betreft ligt dat iets anders. Zo wordt er relatief veel gepest en alcohol gedronken op de basisschool, en meer gespijbeld op VO-scholen. Peuters gaan wat minder vaak naar de tandarts. Hoe scoort de gemeente in landelijk perspectief? Wanneer we de er jeugd in perspectief zetten van de UNICEF-indicatoren door ze met alle andere Nederlandse gemeenten te vergelijken, valt hier het gunstige welbevinden op. Nederland staat bovenaan in deze internationale rangorde, dus er is sprake van hoge standaard. scoort op de dimensies Onderwijs, Risico s en Gedrag en Huisvesting en Omgeving goed, Materieel gemiddeld en wat betreft gezondheid en veiligheid relatief minder goed. De gemiddelde score op Materieel Welbevinden is te verklaren vanuit een bovengemiddeld percentage kinderen dat in armoede leeft en de ook bovengemiddelde armoedeverschillen in. Daarentegen geven jongeren zelf wel een hoge gezinswelvaart aan: het ontbreekt hen kennelijk niet aan spullen en faciliteiten binnen het gezin. De positie op de dimensie Gezondheid en Veiligheid, waar bij de laagste 40% van de Nederlandse gemeenten zit, komt voor rekening van de wat hogere kindersterfte (gedurende de laatste 5 jaar gemiddeld). De deelname aan het kleuteronderwijs kan beter, het aantal jongeren dat deelneemt aan het voortgezet onderwijs is goed, ondanks het pesten en spijbelen. Qua woonomgeving hebben er jeugdigen het goed, ook voor Nederlandse begrippen. Tot slot scoren de jongeren uit hoog als het gaat om de eigen beoordeling van hun leven. Ze zijn zelf erg tevreden met hun leven en de relatie met hun ouders. De relatie met klasgenoten daarentegen kan beter. De aard en ernst van de problematiek Maar in elke gemeente zijn er jongeren én ouders met lichte en ernstige problemen. Ouders in de gemeente ervaren iets meer opvoedproblemen en vragen over de opvoeding dan in de overige gemeenten in de GGD-regio Midden-Nederland ( alle gemeenten in de provincie Utrecht met uitzondering van de gemeente Utrecht). Deze opvoedproblemen en vragen over de opvoeding gaan voornamelijk over stelen, vandalisme, het stellen van grenzen, het laten luisteren, gehoorzamen, angst en onzekerheid en pesten of gepest worden. Veel trajecten van het AMW gaan over relationele problemen, zoals relatiemoeilijkheden met ouders, leeftijdsgenoten, op school, etc. Ook assertiviteit wordt onder deze noemer geplaatst. Hoewel we geen feitelijk onderzoek naar ernstige problemen bij er jeugd hebben gedaan, verwachten we op basis van de bevolkingssamenstelling dat de er jeugd zich kenmerkt door een lager voorkomen van mishandeling, overgewicht, middelenmisbruik, autisme, angststoornissen, depressie en gedragsstoornissen. Wel verwachten we meer voortijdig schoolverlaten en ADHD. Dit groep jeugdigen met angststoornissen is ook de grootste groep met ernstige problemen; we verwachten dat 1 op de 14 kinderen voldoet aan de criteria hiervoor. 4

5 Ondanks het lagere voorkomen dan de rest van de regio én landelijk bezien behoort het aantal kinderen met overgewicht ook tot een grote groep ( 1 op de 12,8, landelijk 1 op de 9,6). Zorggebruik Voor al deze problemen gebruikt de er jeugd verhoudingsgewijs meer provinciale jeugdzorg en AWBZ-jeugdzorg dan in de regio als geheel gebruikelijk is. Maar voor beide zorgvormen blijft nog onder het landelijk gemiddelde. Het meest gebruikt werd Jeugd-GGZ, en vooral ambulante tweedelijnszorg. Nagenoeg 1 op de 21 jeugdigen in maakte hier gebruik van. Dit is overigens nog steeds lager dan het landelijk gebruik van deze zorgvorm. Voor de gemeente waren relatief meer kinderen bij het AMK gemeld dan in andere gemeenten van de regio Zuid Oost. Overigens ligt het percentage kinderen dat gemeld werd lager dan in Nederland. Voor waren er meer kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel dan in andere gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht en Nederland. Nagenoeg hetzelfde percentage kinderen met ZVW-jeugdzorg werd gevonden als in de Regio en in Nederland. Dit is ook wat we op grond van uw gemeentekenmerken zouden verwachten. Wel zien we wat meer eerstelijnszorg dan landelijk (en verwacht) en wat minder tweedelijnszorg dan landelijk (en verwacht). Voor de waren er in 2011 ook meer kinderen met AWBZ-jeugdzorg dan in andere gemeenten van de regio, maar wel ongeveer gelijk aan het Nederlandse percentage. Wel valt het relatief grote gebruik van AWBZ-zorg met verblijf op. Het bereik van de jeugdgezondheidszorg tussen 0 en 4 jaar is hoog en wijkt nauwelijks af van dat binnen de regio Zuid Oost Utrecht. Budget Het meeste budget gaat naar de provinciaal gefinancierde jeugdzorg. Vanwege het lager dan landelijke gebruik heeft omgerekend per jeugdige fors meer te besteden aan zorg dan gemiddeld aan jeugdigen in Nederland kan worden besteed, voor alle financieringsbronnen. De geschatte kosten voor 2015 zijn lager dan het bedrag dat de gemeente volgens de meicirculaire van 2013 zou ontvangen. Het is wel een iets hoger bedrag dan op grond van achtergrondkenmerken verwacht zou worden. 5

6 Inleiding In het huidige jeugdstelsel zijn de ondersteuning, hulp en zorg voor jeugdigen en hun ouders ondergebracht in verschillende wettelijke kaders. Ook zijn er verschillende toegangen, meerdere bestuurslagen en financiering- en verantwoordingsystemen. Gemeenten, provincies, zorgverzekeraars, zorgkantoren en Rijk zijn afzonderlijk en gezamenlijk verantwoordelijk voor de ondersteuning, hulp en zorg voor jeugdigen. Met de decentralisatie van het jeugdstelsel komt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor het jeugdterrein te liggen bij de gemeenten. Waar taken en verantwoordelijkheden nu dus nog verspreid zijn over Rijk, provincies en gemeenten, krijgt dus vanaf 2015 één bestuurslaag de regie over het gehele stelsel. De volgende voorzieningen worden gedecentraliseerd naar gemeenten: de provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg, de gesloten jeugdzorg, de geestelijke gezondheidzorg voor jeugdigen (jeugd-ggz), de zorg voor jeugdigen met een verstandelijke beperking, de begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, vervoer bij begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, kortdurend verblijf ten behoeve van jeugdigen, GGZ in het kader van het jeugdstrafrecht (forensische zorg) en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en van jeugdreclassering. Schematisch is dit als volgt weer te geven: Figuur 1 Huidige en nieuwe situatie Jeugdgezondheidszorg Gemeentelijke opgroei- en opvoedondersteuning Gesloten jeugdzorg Provinciale jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd-GGZ Gemeenten: Alle ondersteuning, hulp en zorg bij opgroei-, opvoedings-, en psychische problemen en stoornissen (preventie, jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering) Jeugd-VB begeleiding persoonlijke verzorging De gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht (Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en ) hebben de ambitie om als regio deze transitie van het jeugdstelsel op werkbare schaal te realiseren, lokaal wat kan, speciaal wat moet. Dit vraagt om lokaal én regionaal inzicht in de staat van de jeugd, de meest voorkomende opgroei-, opvoedings- en psychische problemen én het zorggebruik in deze vijf gemeenten én de regio. Ook is kennis nodig van de benodigde en de beschikbare financiële middelen. Deze startfoto van de gemeente biedt u dit inzicht. De 6

7 startfoto bevat cijfers op gemeentelijk niveau. Dit omdat er slechts weinig cijfers zijn op het niveau van de verschillende dorpen binnen een gemeente. Verantwoording van de gegevens Deze startfoto is vooral gebaseerd op (berekeningen op basis van) gegevens uit landelijke en regionale databases en rapporten. Zo zijn onder andere gegevens gebruikt van onder meer het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), GGD Midden- Nederland en VitrasCMD. De beschikbare gegevens hebben de nodige beperkingen. Zo is er bijvoorbeeld sprake van een forse onderschatting van het aantal cliënten Jeugdzorg Plus op landelijk niveau. Dit omdat de registraties van Jeugdzorg Plus in een aantal jeugdzorgregio s niet op orde waren. Meer algemeen gezegd kunnen de aantallen jeugdigen die een bepaalde vorm van zorg ontvangen niet bij elkaar worden opgeteld om te komen tot het totale gebruik van jeugdzorg. Dit komt doordat jeugdigen van meerdere voorzieningen gebruik kunnen maken. Tot slot gaan de gepresenteerde cijfers bijvoorbeeld niet altijd over dezelfde jaren. Daarnaast zijn de cijfers over zorggebruik in enige mate onzorgvuldig vanwege de afronding op vijftallen die SCP heeft toegepast. Voor de beschrijving van de voorzieningen in deze startfoto wordt gebruik gemaakt van diverse websites en (onderzoeks)rapporten, onder meer van GGZ Nederland, de Rijkoverheid en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). In het colofon vindt u een lijst van de (onderzoeks)rapporten, databases en websites die zijn gebruikt voor het opstellen van deze startfoto. 7

8 Uw jeugd in cijfers De gemeente heeft inwoners. Hiervan zijn inwoners jonger dan 18 jaar. Dat is 21,5 procent van de bevolking. Landelijk ligt dit percentage op 20,8 procent. Verder zijn jongeren in jonger dan 23. Dit is 27,4 procent van alle inwoners in de gemeente. In Nederland ligt dit aandeel op 27,1 procent. Tabel 1. Aantal kinderen en jongeren < 23 jaar in gemeente (peildatum: 1 januari 2012) Gemeente Nederland Aantal % Aantal % 0-4 jarigen , , jarigen , , jarigen , , jarigen , ,2 Totaal jeugd <23 jaar , ,1 Totaal aantal inwoners Bron: CBS Statline 8

9 De staat van de jeugd Om als gemeente én regio goed jeugdbeleid te kunnen voeren, is kennis nodig van de staat van de jeugd. Het gaat hierbij om lokale, regionale en landelijke informatie over de gezondheidstoestand en over het welbevinden van jeugdigen. Hierdoor ontstaat inzicht in mogelijke voorspellers van kind- en opvoedproblematiek en mogelijk daaruit voortvloeiend zorggebruik. Hoe scoort de gemeente in regionaal perspectief? Om te kijken hoe de gemeente scoort in regionaal perspectief, maken we gebruik van de gegevens van de GGD Midden-Nederland. Deze GGD doet in de regio regelmatig onderzoek onder jongeren, volwassenen en senioren. De regio bestaat uit alle gemeenten in de provincie Utrecht met uitzondering van de gemeente Utrecht. De informatie uit Gezondheidsmonitor Jeugd van de GGD Midden Nederland kan de gemeente gebruiken om haar beleid op het gebied van preventie, maatregelen en voorzieningen voor haar jeugdigen uit te zetten en/of aan te passen. Deze informatie betreft namelijk niet alleen het terrein van (preventieve) gezondheidszorg, maar ook terreinen waarmee een groot raakvlak bestaat, zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), sport- en huisvestingsbeleid. De gezondheidsproblemen van de jeugd in verschillen per leeftijdsgroep. Om te kijken hoe uw gemeente scoort ten opzichte van de gemeenten in de GGD-regio Midden-Nederland, ziet u hier per leeftijdsgroep op welke gebieden het goed gaat met de jeugd en op welke gebieden het nog beter zou kunnen gaan. Figuur 2. conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor 0-4 jarigen voor gemeente (Bron: GGD Midden-Nederland). 9

10 Vergeleken met de overige gemeenten in de GGD-regio Midden-Nederland, gaat het bij de 0-4 jarigen in de gemeente significant beter wat betreft alledaags gezondheidsgedrag zoals gezond eten en buiten spelen. Ze bezoeken wel relatief minder de tandarts en tijdens de zwangerschap wordt door relatief meer (aanstaande) moeders alcohol gebruikt. Figuur 3. conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor basisschoolleerlingen voorgemeente (Bron: GGD Midden-Nederland). Het gezonde profiel blijft zichtbaar op de gegevens van de basisschoolleerlingen. Wel wordt daar relatief veel gepest en rapporteren leerlingen meer dat zij al alcohol hebben gebruikt. Ook de VO-leerlingen scoren beter dan anderen in de regio Midden-Nederland wat betreft bewegen en gezond eten. Daarentegen geven ze wel meer aan te spijbelen. gaat goed kan beter Figuur 4. Conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor VO-leerlingen voor gemeente (Bron: GGD Midden-Nederland). 10

11 Hoe scoort de gemeente in landelijk perspectief? Om te kijken hoe scoort in landelijk perspectief, maken we gebruik van een raamwerk van Unicef. Er zijn namelijk geen uniforme gegevens over problemen van jeugdigen in alle Nederlandse gemeenten beschikbaar. Het onderzoekscentrum van UNICEF heeft in 2013 opnieuw een vergelijkende rapportage uitgebracht over het welbevinden van kinderen en jongeren in de 29 rijkste landen van de wereld. In deze rapportage is gekeken naar de (objectieve) indicatoren die bijdragen aan het algehele welbevinden van kinderen, omgevingsfactoren en gezondheidsfactoren. Deze indicatoren zijn geclusterd in een aantal dimensies: Materieel Welbevinden; Gezondheid en Veiligheid; Onderwijs; Gedrag en Risico's; Huisvesting en Omgeving. Nederland scoorde wederom erg hoog in de ranglijst van rijke landen, vooral op de dimensies Materieel Welbevinden en Onderwijs. Toch is het welbevinden in Nederland niet gelijk verdeeld. Wat zou er gebeuren als we de indicatoren die UNICEF verzamelde zouden verzamelen en op dezelfde manier zouden rangordenen voor alle Nederlandse gemeenten en dus ook voor de gemeente? In figuur 5 is de score van uw gemeente en de gemiddelde rangorde in de regio Zuid Oost Utrecht weergegeven op de vijf dimensies. Materieel Welbevinden Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Risico's en Gedrag Onderwijs Regio Zuid Oost Utrecht Figuur 5. Het welbevinden van de jeugd in en de regio Zuid Oost Utrecht in landelijk perspectief op de UNICEF-dimensies Bij deze figuur geldt dat hoe verder de positie op de betreffende as naar buiten ligt, hoe ongunstiger de gemeente scoort ten opzichte van andere gemeenten in Nederland. Een positie in het centrum geeft de beste score van Nederlandse gemeenten aan, terwijl op de buitenste ring de gemeenten met de minst gunstige dimensiescores staan. scoort in vergelijking met Nederland op de dimensies Onderwijs, Risico s en Gedrag en Huisvesting en Omgeving goed, Materieel Welbevinden gemiddeld en wat betreft Gezondheid en Veiligheid relatief matig. 11

12 De score op elke dimensie is samengesteld op basis van meerdere achterliggende indicatoren. Zo is de dimensie Materieel Welbevinden een samengestelde score van drie indicatoren: Kinderen in armoede, Armoedeverschillen en Gezinswelvaart. In onderstaand figuur ziet u daarom op welke indicatoren (én bijbehorende dimensies) uw gemeente goed scoort en op welke indicatoren (én bijbehorende dimensies) het beter zou kunnen. Hierbij gaat het goed als uw gemeente tot de 40% best scorende gemeenten van Nederland behoort, terwijl het beter zou kunnen als u gemeente tot de 40% minst goed scorende gemeenten behoort. Voor de berekening van deze scores hebben we gebruik gemaakt van de meest recente gegevens en schattingen, waarvan de oudste uit In de bijlage vindt u een uitgebreidere toelichting hierop. Tabel 2: Het welbevinden van de jeugd in : wat gaat goed en wat kan beter? Goed Materieel Welbevinden Kan beter lager percentage kinderen dat lage gezinswelvaart aangeeft grotere armoedeverschillen meer kinderen in armoede Gezondheid en Veiligheid hogere kindersterfte laatste 5 jaar Onderwijs hogere deelname voortgezet onderwijs lagere deelname kleuteronderwijs Gedrag en Risico s minder overgewicht; beter ontbijten; meer fruit eten; meer bewegen; minder roken; minder alcoholgebruik; minder vechten meer gepest worden Huisvesting en Omgeving minder luchtverontreiniging meer woonoppervlak meer geweld Wat kinderen zelf vinden tevredener met het leven kan beter praten met moeder kan beter praten met vader minder goede relatie met klasgenoten 12

13 De aard en ernst van de problematiek Tweederde van de gezinnen met serieuze opvoed- en opgroeiproblemen maakt gebruik van eersteen tweedelijns-jeugdzorgvoorzieningen. Dit blijkt uit het recente SCP onderzoek Terecht in de jeugdzorg. Om te zorgen dat het aanbod van de gemeente en regio goed aansluit bij de doelgroep, is het dus belangrijk om goed inzicht te hebben in de aard en ernst van de problematiek van de lokale en regionale jeugdigen. Daarom wordt hier ingezoomd op de meest voorkomende lichte en ernstige opvoed- en opgroeiproblemen in de gemeente. Lichte opvoed- en opgroeiproblemen Opvoedproblemen Ouders ervaren vaker vragen dan problemen bij de opvoeding. Dit geldt zowel voor ouders in de gemeente als voor ouders in de gehele GGD- regio Midden-Nederland. Tabel 3. Vragen en problemen bij de opvoeding GGD-regio Midden Nederland Vragen over de opvoeding (Bijna) nooit 59% 60% Soms 36% 34% Vaak 5% 6% Problemen met de opvoeding (Bijna) nooit 71% 75% Soms 24% 21% Vaak 5% 3% Ouders in de gemeente ervaren iets meer opvoedproblemen en vragen over de opvoeding dan in de overige gemeenten in de regio Midden-Nederland. Deze problemen gaan voornamelijk over stelen, vandalisme, het stellen van grenzen, het laten luisteren, gehoorzamen, angst en onzekerheid en pesten of gepest worden (bron: Lokale resultaten: Iedereen gezond en wel?) 13

14 Opgroeiproblemen Terwijl ouders opvoedproblemen kunnen ervaren, kunnen jeudigen opgroeiproblemen ervaren. Voor opgroeiproblemen van jeugdigen in de regio Zuid Oost Utrecht baseren we ons op gegevens over de aard van de problematiek die behandeld is in de in 2012 afgeronde trajecten Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) voor jeugdigen. (Voor de goede orde, het gaat hierbij dus om problemen bij jeugdigen die bekend zijn bij het AMW. Kinderen die daar niet bekend zijn, kunnen ook problemen hebben. Die zijn hier echter niet in beeld gebracht.) Tabel 4. Problematiek jeugd 0-18 afgesloten trajecten AMW % Sociaal- materiële problemen 8 Relationele problemen 72 Sociaal- psychische problemen en gezondheid 20 Bron: VitrasCMD In alle gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht heeft de ruime meerderheid van de afgesloten AMW trajecten van jeudigen van 0-18 jaar in 2012 betrekking op relationele problemen. Het gaat hierbij om zaken als relatiemoeilijkheden met ouders, leeftijdsgenoten, op school, etc. Ook assertiviteit wordt onder deze noemer geplaatst. Sociaal psychische problemen en gezondheid komen bij jeugdigen in een kwart van de trajecten voor. Het gaat bij deze categorie van problemen om de volgende problematieken: eenzaamheid; identiteit; verslaving; gezondhied; verwerking; juridische kwesties ; vervuiling; administratie. Tot slot komen sociaal-materiele problemen bij jeugdigen in het minst voor. Hier gaat het om problemen met financiën, werk en maatschappelijke participatie; huisvesting; school, opleiding; maatschappelijke organisaties. Ernstige problemen Veel problemen zijn heel normaal. Dat blijkt uit de pedagogische en ontwikkelingspsychologische literatuur. Zo zijn somberheid, angst, druk-zijn, agressie, normale verschijnselen bij kinderen (en volwassenen). Veel van deze problemen zijn gebonden aan de ontwikkelingsleeftijd van kinderen. Het is het moment waarop dit soort gedrag optreedt, de duur en de intensiteit die maken of iets wel of niet zorgen moet baren. Zo zijn bijvoorbeeld voor jarigen onder meer het experimenteren met het gebruik van psychoactieve stoffen (alcohol, drugs), problemen met uiterlijk en incidenteel spijbelen normale problemen. Ernstiger zijn daarentegen onder andere problemen door alcohol, drugs; anorexia en boulimia (nervosa) en schooluitval. Om de prevalentie van ernstige problemen in kaart te brengen, heeft het Nederlands Jeugdinstituut een lijst opgesteld waarvoor landelijk goed uitgevoerd onderzoek bestaat. Op basis van deze beschikbare cijfers is hieronder naast de nationale ook een regionale en lokale inschatting weergegeven. 14

15 Tabel 5. Verwacht percentage jeugdigen met ernstige problemen in, regio Zuid Oost Utrecht en Nederland Regio Zuid Oost Nederland Utrecht % kinderen dat mishandeld wordt 2,8 3,5 3,5 % kinderen dat voortijdig school verlaat 4 3,3 3,6 % kinderen met overgewicht 7,8 9,1 10,4 % kinderen met middelenmisbruik 6,3 6,8 7,1 % kinderen met autisme 0,7 0,9 1,0 % kinderen met angststoornis 7,6 9,2 10,5 % kinderen met depressie 2,2 2,7 2,7 % kinderen met ADHD 4,8 4,4 4 % kinderen met gedragsstoornis 3,7 5,2 6,3 kenmerkt zich door een lager dan verwacht voorkomen van mishandeling, overgewicht, middelenmisbruik, autisme, angststoornissen, depressie en gedragsstoornissen. Wel verwachten we meer voortijdig schoolverlaten en ADHD. Dit groep jeugdigen met angststoornissen is ook de grootste groep met ernstige problemen; we verwachten dat 1 op de 14 kinderen voldoet aan de criteria hiervoor. Ondanks het lagere voorkomen dan de rest van de regio én landelijk bezien behoort het aantal kinderen met overgewicht ook tot een grote groep ( 1 op de 12,8, landelijk 1 op de 9,6). 15

16 Via BJZ Zorggebruik Met de decentralisatie van het jeugdstelsel komt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor het jeugdterrein te liggen bij de gemeenten. Uitgaande van de huidige financieringsbronnen, kunnen de volgende soorten jeugdzorgvoorzieningen worden onderscheiden waarvoor gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk worden: Provinciaal gefinancierde jeugdzorg: de provinciaal gefinancierde jeugd- en opvoedhulp (Jeugdzorg zonder verblijf ; Jeugdzorg met verblijf ; Pleegzorg & Overige taken) en provinciaal gefinancierde zorg via Bureau Jeugdzorg BJZ) (waaronder Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), toegang BJZ, Jeugdbescherming, Jeugdreclassering); ZVW-jeugdzorg: de zorg voor jeugdigen, gefinancierd uit de Zorgverzekeringswet AWBZ-jeugdzorg: de zorg voor jeugdigen, gefinancierd uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten; De door het Rijk gefinancierde Jeugdzorg-plus. Grofweg ziet voor uw gemeente het zorggebruik van deze jeugdzorgvoorzieningen er als volgt uit: Tabel 6 Werkelijk zorggebruik in, regio Zuid Oost Utrecht en Nederland Aantal Cliënten % Regio Zuid Oost Utrecht Aantal Cliënten % Aantal Nederland Cliënten % Provinciaal gefinancierde Jeugdzorg 360 2, , ,8 Jeugd en Opvoedhulp , , ,9 Jeugdzorg zonder verblijf 60 0, , ,9 Jeugdzorg met verblijf 70 0, , ,4 Pleegzorg 75 0, , ,5 Geaccepteerde meldingen BJZ 195 1, , ,6 Gemelde kinderen AMK* 80 0, , ,8 Jeugdbescherming 210 1, , ,3 Jeugdreclassering 55 0, , ,5 Totaal ZVW Jeugdzorg* 950 7, , ,2 Jeugd GGZ 1 e lijn* 345 2, , ,8 Jeugd GGZ 2 e lijn zonder verblijf* 620 4, , ,7 Jeugd GGZ 2 e lijn met verblijf* 30 0,2 60 0, ,1 Totaal AWBZ jeugdzorg 305 2, , ,4 Jeugdzorg Plus-Gesloten jeugdzorg 5 0, , ,048 Bron: SCP/CBS. * data uit 2010, overig

17 Gegevens uit Tabel 6 zijn afkomstig uit de recente bewerkingen van zorggebruikgegevens door SCP en CBS. Zij lenen zich voor landelijke en regionale vergelijking. Ze zijn echter niet altijd identiek aan eigen overzichten die bij de gemeenten beschikbaar zijn, vanwege gemaakte definitiekeuzes. De gegevens over zorggebruik laten zien dat verhoudingsgewijs meer provinciale jeugdzorg en AWBZ-jeugdzorg gebruikt dan in de regio als geheel gebruikelijk is. Maar voor beide zorgvormen blijft nog onder het landelijk gemiddelde. De (relatief dure) Jeugdzorg plus in de regio kwam geheel op conto van in Het meest gebruikt werd Jeugd-GGZ, en met name ambulante tweedelijnszorg. nagenoeg 1 op de 21 jeugdigen in maakte hier gebruik van. Dit is overigens lager dan het landelijk gebruik van deze zorgvorm. In de komende alinea s bespreken we deze cijfers in het licht van de lokaal bekende data over het zorggebruik van deze jeugdzorgvormen. Vervolgens bespreken we het gebruik van voorzieningen waar gemeenten nu al verantwoordelijk voor zijn: de jeugdgezondheidzorg en gemeentelijke opvoedondersteuning Provinciale jeugdzorg De provincie en dus ook de provincie Utrecht- is nu nog verantwoordelijk voor de regie op de tweedelijns (geïndiceerde) jeugdzorg. De provincie zorgt dat er voldoende hulpaanbod is voor jongeren die jeugdzorg nodig hebben. De huidige taken van de provincies liggen vast in de Wet op de jeugdzorg (WJZ). De provincies zijn nu onder meer verantwoordelijk voor: De toegang tot de jeugdzorg (via Bureau Jeugdz0rg) De inkoop van voldoende zorg (middels aanbieders voor jeugd- en opvoedhulp). De provincies krijgen hun middelen uit een doeluitkering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en via een doeluitkering van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Bureau Jeugdzorg De Bureaus Jeugdzorg (BJZ) in Nederland- en dus ook Bureau Jeugdzorg Utrecht- voeren nu diverse taken uit: indicatiestelling; casemanagement; melding kindermishandeling; consultatie/deskundigheidsbevordering van voorliggende voorzieningen en de regiefuncties voor jeugdbescherming (inclusief voogdij) en jeugdreclassering. Hieronder vindt u meer informatie over deze taken en de mate waarin daarvan van gebruik wordt gemaakt in de gemeente. Indicatiestelling Geaccepteerde aanmeldingen In 2011 waren er in 195 geaccepteerde BJZ aanmeldingen. Dit waren aanmeldingen in het vrijwillig kader waarvan Bureau Jeugdzorg heeft bepaald dat ze een vervolgtraject binnen bureaus jeugdzorg moeten krijgen. Om te kijken hoe het aantal geaccepteerde BJZ aanmeldingen voor uw gemeente zich verhoudt tot gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 7 voor elk van deze gebieden ook het aantal geaccepteerde BJZ aanmeldingen. 17

18 Tabel 7. Geaccepteerde BJZ meldingen in in 2011 Aantal % Feitelijk geaccepteerde BJZ aanmeldingen in 195 1,5 Verwacht geaccepteerde BJZ aanmeldingen in 213 1,6 Geaccepteerde BJZ aanmeldingen in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht 560 1,4 Geaccepteerde BJZ aanmeldingen in gemeenten in Nederland ,6 Bron: CBS In zijn naar verhouding iets minder geaccepteerde BJZ aanmeldingen dan verwacht op grond van de samenstelling van de bevolking en ook minder dan wat in de regio Zuid Oost Utrecht gebruikelijk is. Tot slot scoort iets onder het Nederlandse percentage. Bureau Jeugdzorg beoordeelt de aanmelding op aard, ernst en mate van urgentie. Geaccepteerde aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg kunnen leiden tot een indicatie voor Jeugd-GGZ (op grond van de AWBZ of de zorgverzekeringswet) of provinciaal gefinancierde jeugdzorg (op grond van de Wet op de jeugdzorg). Na vaststelling van het indicatiebesluit voor provinciaal gefinancierde jeugdzorg heeft Bureau Jeugdzorg de wettelijke taak tot casemanagement. De casemanager vrijwillige hulpverlening blijft betrokken bij de hulp die wordt geboden. Dit betekent dat de casemanager via start- en evaluatiegesprekken volgt hoe de hulpverlening verloopt en bijstuurt indien noodzakelijk. Gebruik jeugd- en opvoedhulp Binnen de provincie Utrecht zijn er acht aanbieders voor Jeugd & Opvoedhulp (J&O) die provinciaal geïndiceerde jeugdzorg bieden: Trajectum; Zandbergen Jeugd en Opvoedhulp, Lijn 5, De Rading, Timon, Joozt LSG, Reinaerde en Leger des Heils Midden Nederland. Iedere instelling heeft (buiten enige overlap) een andere doelgroep qua leeftijd en/of problematiek. Ook zijn er in de provincie diverse landelijk Werkende Instellingen die zorg voor specifieke doelgroepen bieden, zoals de William Schrikker Groep. In 2011 waren er in uw gemeente 205 kinderen die gebruik maakten van provinciale jeugd- en opvoedhulp. Dit is kortgezegd provinciaal-gefinancierde ondersteuning van en hulp aan jongeren en hun ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen die de ontwikkeling van kinderen belemmeren. Het gaat daarbij om zowel vrijwillige hulpverlening als gedwongen interventies om hulp in het belang van de jeugdige mogelijk te maken. 18

19 Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Totaal Jeugd en Opvoedhulp Alleen ambulante zorg Verblijf accommodatie deel/voltijd Verblijf pleegzorg Tabel 8. Provinciale Jeugd- en opvoedhulp in Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Verwacht aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht Kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in gemeenten in Nederland 205 1,6 60 0,5 70 0,5 75 0, , ,9 57 0,4 62 0, , , , , , , , ,5 Het aantal kinderen dat in uw gemeente gebruik maakte van provinciale jeugd- en opvoedhulp is minder zou worden verwacht op basis van een aantal sociaal-demografische kenmerken van de gemeente. Met name ambulante zorg wordt minder gebruikt dan verwacht. Nader inzoomend op de verschillende vormen van provinciale jeugdzorg, zien we dat in 2011 in de gemeente 60 kinderen alleen gebruik maken van ambulante zorg. Ambulante zorg is gericht op gezinnen. De zorg wordt aangeboden in de thuissituatie. Het kind (tot 18 jaar) woont gewoon thuis, kan naar school of werk en heeft afspraken met een jeugdhulpinstelling. Verder verblijven 70 kinderen en jeugdigen in een jeugdzorgaccommodatie deeltijd of voltijd. Dit betreft zorg waarbij kinderen 24-uur of in deeltijd in een zorginstelling verblijven. Tot slot kregen 75 kinderen pleegzorg. Dit is een vorm van jeugdzorg waarbij een kind (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin. Hierbij nemen pleegouders (tijdelijk) de opvoeding en verzorging van een kind op zich. Bij pleegzorg worden pleegkind, pleegouders en de eigen ouders begeleid door Jeugd en Opvoedhulp. 19

20 Kinderen die zijn aangemeld, uitgestroomd en in zorg zijn Kinderen die gebruik maken van provinciaal gefinancierde jeugdzorg kunnen daar op een gegeven moment ook weer uitstromen. Daarom presenteren we hier gegevens over het aantal uitgestroomde kinderen naast gegevens over het aantal aangemelde kinderen en het aantal kinderen in zorg. De aantallen kunnen afwijken van de eerdere gegevens, omdat deze cijfers afkomstig zijn uit een andere bron: de Gemeentemonitor Jeugdzorg Utrecht van de provincie Utrecht. Elke maand leveren deze provinciale aanbieders van jeugd- en opvoedhulp ruwe data aan vanuit hun eigen registraties waarmee deze ADD gemeentemonitor wordt gevuld. De eerdere cijfers waren daarentegen afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook hebben de cijfers betrekking op andere jaren Tabel 9. In- en uitstroom in 2012 Regio Zuid Oost Utrecht aantal % aantal % Aantal aangemelde kinderen 124 0, ,7 Aantal uitgestroomde kinderen 121 0, ,7 gemiddelde hulpduur (dagen) Minimaal en maximaal aantal per maand op wachtlijst Minimaal en maximaal aantal per maand langer dan 65 dagen op wachtlijst Bron: Startfoto Transitie AMK Bureau Jeugdzorg omvat ook het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Het AMK is er voor iedereen met vragen, zorgen of meldingen over kindermishandeling. Zo geeft het AMK voorlichting over kindermishandeling en biedt advies bij een vermoeden hiervan. Het AMK onderzoekt daarnaast meldingen van (vermoedelijke) situaties van kindermishandeling, beoordeelt deze en brengt zo nodig hulp op gang. Het AMK informeert de melder(s) en coördineert de hulpverlening. Om te kijken hoe voor uw gemeente het aantal gemelde kinderen bij het AMK zich verhoudt gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 10 voor elk van deze gebieden het aantal gemelde kinderen bij het AMK. 20

21 Tabel 10. Aandeel gemelde kinderen bij het AMK voor gemeente Aantal % Feitelijk bij AMK gemelde kinderen 80 0,6 Verwacht aantal bij AMK gemelde kinderen 98 0,7 Bij AMK gemelde kinderen in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht 200 0,5 Bij AMK gemelde kinderen in gemeenten in Nederland ,8 Bron: CBS In de gemeente waren in kinderen waarvoor één of meer meldingen van (een vermoeden van) kindermishandeling zijn gedaan bij het AMK. Dit is minder dan zou worden verwacht op basis van een aantal sociaal-demografische kenmerken van uw gemeente. Het verwacht aantal geaccepteerde AMK- aanmeldingen bedraagt namelijk 98. Overigens ligt het percentage kinderen dat gemeld werd lager dan in Nederland als geheel. Het AMK (of Bureau Jeugdzorg) meldt de kindermishandeling bij de Raad voor de Kinderbescherming als het vindt dat hulp op vrijwillige basis niet voldoende is of als zulke hulp wel nodig is, maar de ouders of een jongere er niet aan mee willen werken. Na zo n melding voert de Raad een beschermingsonderzoek uit. Dat betekent dat er goed gekeken werd of er een beschermingsmaatregel nodig was en zo ja, welke. Jeugdbescherming Na een melding onderzoekt de Raad voor de Kinderbescherming of het kind bedreigd wordt in zijn ontwikkeling en of een kinderbeschermingsmaatregel noodzakelijk is. Hieronder ziet u informatie over het aantal nieuwe en afgeronde kinderbeschermingsonderzoeken in Beschermingsonderzoeken Tabel 11. Activiteiten Raad voor de Kinderbescherming Regio Zuid Oost Utrecht Aantal % Aantal % Aantal nieuwe beschermingsonderzoeken ,6 Aantal bij 0-5 jaar 19 0,6 45 0,5 Aantal bij 5-13 jaar 36 0,6 86 0,4 Aantal bij jaar ,9 Aantal afgeronde beschermingsonderzoeken ,5 Het aantal beschermingsonderzoeken ligt in hoger dan in de regio, met name bij 13 tot 18- jarigen. 21

22 Eindbesluiten Op basis van het beschermingsonderzoek stelt de Raad een eindbesluit op waarin zij aangeeft of een maatregel jeugdbescherming wel of niet noodzakelijk is. In 83% van de gevallen verzocht de Raad wel om een maatregel, in 17% van de gevallen niet. Beslissing rechter Het eindbesluit van de Raad vormt de basis waarop de kinderrechter een beslissing neemt. Om de ontwikkeling van een kind veilig te stellen kan de rechter verschillende jeugdbeschermingsmaatregelen opleggen die variëren in zwaarte: Ondertoezichtstelling (OTS) Als de rechter een ondertoezichtstelling uitspreekt, krijgt het kind een gezinsvoogd toegewezen van Bureau Jeugdzorg. De gezinsvoogd begeleidt het kind en zijn ouders bij het oplossen van de opvoedingsproblemen. De ouders behouden beperkt het gezag over hun kind en blijven zelf verantwoordelijk voor de opvoeding. Zowel ouders als kind zijn verplicht de aanwijzingen op te volgen die de gezinsvoogd geeft. In principe blijft het kind thuis wonen. De rechter kan echter in het belang van het kind besluiten om hem (tijdelijk) in een pleeggezin of residentiële instelling te plaatsen. Als een kind acuut gevaar loopt en snel uit huis geplaatst moet worden, kan de Raad de rechter om een voorlopige ondertoezichtstelling met een uithuisplaatsing verzoeken (VOTS). Ontheffing Als ouders niet in staat zijn om hun kind op te voeden en te verzorgen, bepaalt de rechter dat een ander voor onbepaalde tijd het gezag over het kind krijgt. Meestal is dat Bureau Jeugdzorg. Deze organisatie oefent in dat geval de voogdij over het kind uit. Het kind wordt opgevoed in een pleeggezin of tehuis. De ouders hebben dan officieel niets meer over het kind te vertellen, maar blijven wel zo veel mogelijk bij hem betrokken. De rechter kan de ontheffing niet uitspreken als de ouders zich hiertegen verzetten, maar de wet kent enkele uitzonderingen op dit principe. Dan is sprake van een gedwongen ontheffing. Ontzetting Als ouders zich verwijtbaar misdragen tegenover hun kind, kunnen zij door de rechter uit het ouderlijk gezag ontzet worden. Het gezag over het kind wordt meestal overgedragen aan Bureau Jeugdzorg, dat dan de voogdij over het kind uitoefent. Het kind gaat naar een pleeggezin of een residentiële instelling. Start maatregel Jeugdbescherming is dus een maatregel die de rechter dwingend oplegt wanneer een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige (ernstig) wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet (voldoende) helpt. Besluit de rechter om de maatregel op te leggen dan start een (gezins-) voogd de uitvoering van de maatregel met de jeugdige. Deze jeugdbeschermingsmaatregelen worden uitgevoerd door één van de eerder genoemde provinciaal opererende instelling voor jeugd- en opvoedhulp of door een landelijk erkende instelling, zoals de William Schrikker Groep (WSG), het Leger des Heils Pleegzorg (LdH), de Stichting Gereformeerd Jeugdwelzijn (SGJ) en Nidos. Dit gebeurt onder regie van Bureau Jeugdzorg. 22

23 In 2011 waren er in 210 kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel. Om te kijken hoe voor uw gemeente het aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel zich verhoudt tot het aantal in gemeenten van dezelfde grootte, respectievelijk in de regio Zuid Oost Utrecht, de provincie én de rest van Nederland staan in Tabel 12 voor elk van deze gebieden het aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel. Tabel 12. Kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel in 2011 Aantal % Feitelijk aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel 210 1,6 Verwacht aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel 164 1,3 Kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht 495 1,2 Kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel in Nederland ,3 Bron: CBS In waren er meer kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel dan in andere gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht en in Nederland als geheel. Dit is ook meer dan we zouden verwachten op grond van sociaal-demografische kenmerken van uw gemeente. Jeugdreclassering Jeugdreclassering kan worden ingezet bij jongeren die een strafbaar feit plegen en is een combinatie van intensieve hulp aan en controle op een jongere. Jongeren van 12 tot 18 jaar komen in aanmerking voor begeleiding door de jeugdreclassering. Hier vindt u meer informatie over deze vorm van jeugdhulp. Strafonderzoeken door de Raad voor de Kinderbescherming Als tegen een kind vanwege een strafbaar feit een proces-verbaal wordt opgemaakt of als het kind een tijdje op het politiebureau moet blijven, brengt de politie de Raad voor de Kinderbescherming op de hoogte. Vaak is deze melding van een proces-verbaal of inverzekeringstelling van een minderjarige voor de Raad aanleiding voor een onderzoek naar de jongere en zijn omstandigheden, inclusief achterliggende problemen. Zo n onderzoek word basisonderzoek straf genoemd. Als tijdens het basisonderzoek straf blijkt dat er meer aan de hand is, wordt een uitgebreid strafonderzoek gestart. In sommige gevallen is er bijvoorbeeld vervolgonderzoek nodig, bijvoorbeeld omdat sprake is van ernstige opvoedingsproblemen. Verder kan de Raad of de rechter besluiten om de jongere te laten onderzoeken door een speciale deskundige. In de toekomst worden deze twee soorten onderzoek vervangen door de zogenaamde strafonderzoeken 2A en 2B. In Tabel 13 ziet u van alle soorten strafonderzoeken het aantal nieuwe strafonderzoeken dat recentelijk is gestart in uw gemeente. 23

24 Tabel 13. Strafonderzoeken in 2011 Regio Zuid Oost Utrecht Aantal % Aantal % Strafonderzoeken totaal: 239 1, ,0 Basisonderzoek straf ,5 Uitgebreid strafonderzoek 25 0,2 38 0,1 Strafonderzoek 2A 44 0,3 76 0,2 Strafonderzoek 2B 17 0,1 29 0,1 Bron: CBS / Startfoto gemeente De raadsonderzoeker sluit zijn onderzoek soms af met een brief of een rapport. Daarin beschrijft hij het verloop van het onderzoek en de informatie die anderen hebben gegeven. Ook geeft de raadsonderzoeker de mening van de ouders en de jongere weer. Tot slot vermeldt hij de conclusies die de Raad voor de Kinderbescherming uit het onderzoek trekt. Het rapport besluit met een strafadvies aan de officier van justitie en eventueel aan de rechter. De ouders en de jongere krijgen een exemplaar van het rapport thuisgestuurd, waarna zij beiden een mondelinge of schriftelijke reactie kunnen geven. De opmerkingen kunnen zo nodig worden nagezonden aan de officier van justitie en de rechter. Met het onderzoeksrapport adviseert de Raad hen over een straf die opvoedkundig gezien het beste is voor de minderjarige. Het rapport kan een advies bevatten over verder onderzoek of over noodzakelijke begeleiding van de jongere, zoals inschakeling van de jeugdreclassering. De officier van justitie en de rechter gebruiken deze adviezen bij hun afwegingen. Ze beslissen zelf het advies wordt overgenomen en welke straf een jeugdige dus krijgt opgelegd. Qua jeugdreclassering zijn er verschillende maatregelen: Hulp en steun De begeleiding is gericht op de aanpak van problemen thuis, op school of in de vrije tijd. Er worden afspraken gemaakt over de aanpak van problemen. Toezicht en begeleiding Begeleiding in de periode tussen de arrestatie en de strafzitting. De begeleiding is gericht op aanpak van problemen thuis, op school of in de vrije tijd. Het is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Intensieve Trajectbegeleiding Criem (ITB criem) Een intensieve vorm van begeleiding voor etnische jongeren die voor het eerst in aanraking komen met justitie. De begeleiding is erop gericht om recidive te voorkomen. Intensieve trajectbegeleiding Plus (ITB plus) Intensieve begeleiding voor jongeren die ernstige of meerdere delicten hebben gepleegd. Reclassering heeft een controlerende taak. 24

25 Gedragsbeïnvloedende Maatregel (GBM) Wanneer naast begeleiding ook behandeling noodzakelijk is. De reclasseringsmedewerker begeleidt de jongere en zorgt ook voor coördinatie van de ingezette behandeling. Welke jeugdreclasseringsmaatgel wordt opgelegd, is afhankelijk van het gepleegde delict en de aanwezige problematiek.. Uitvoering jeugdreclassering Er zijn verschillende organisaties die de jeugdreclassering uitvoeren, zoals de jeugdreclassering van Bureau Jeugdzorg. Ook zijn hiervoor de jeugdreclassering van de William Schrikker Groep (WSG) en het Leger des Heils beschikbaar. In het advies van de Raad voor de Kinderbescherming is opgenomen welke organisatie de maatregel het beste kan uitvoeren. Om te kijken hoe voor uw gemeente het aantal kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel zich verhoudt tot gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 14 voor elk van deze gebieden het aantal kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel. Tabel 14. Kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel in 2011 Aantal % Feitelijk aantal kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel 55 0,4 Verwacht aantal kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel 58 0,4 Kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht 120 0,3 Kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel in Nederland ,5 Bron: CBS Voor waren er iets meer kinderen met een jeugdreclasseringsmaatregel dan in andere gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht, maar minder dan landelijk. Dit is wat we ook op grond van het model zouden verwachten. Taakstraffen Naast jeugdreclassering kan de kinderrechter andere straffen opleggen wanneer een jeugdige in aanraking komt met de politie. Dit kan een boete zijn, een gevangenisstraf of een taakstraf. Ook de officier van justitie kan een taakstraf opleggen. De Raad voor de Kinderbescherming is verantwoordelijk voor de voorbereiding en ondersteuning van de taakstraffen. In uw gemeente coördineerde de Raad voor de Bescherming in taakstraffen. Jeugd-GGZ De geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen ( jeugd-ggz) biedt hulp aan kinderen en jeugdigen met psychiatrische of psychosociale klachten die zo ernstig zijn, dat zij hierdoor in hun ontwikkeling worden bedreigd. 25

26 Er zijn verschillende financieringsstromen voor de jeugd-ggz. Preventieve activiteiten worden gefinancierd door de Zorgverzekeringswet (ZVW) of door de gemeente. Verder loopt de financiering van kortdurende behandeling gericht op genezing (ambulant of maximaal één jaar klinisch) via de ZVW. Financiering van langdurige zorg en begeleiding gaat daarentegen via de AWBZ. Dit geldt bijvoorbeeld als een opname in een GGZ-instelling langer dan een jaar duurt. Hier zoomen we in op de zogenaamde ZVW-jeugdzorg. Dit is de zorg aan jongeren gefinancierd door de Zorgverzekeringswet (Zvw). Binnen de ZVW-jeugdzorg wordt veelal een onderscheid gemaakt tussen Jeugd GGZ eerste en Jeugd GGZ tweede lijn : Jeugd-GGZ eerste lijn Deze vorm van ZVW- jeugdzorg is curatief en betreft op genezing gerichte GGZ voor jongeren met psychische beperkingen. Eerstelijns GGZ is kortdurende psychologische hulp aan patiënten met psychische problemen die veelal korter dan zes maanden bestaan, die zich niet in combinatie met andere fysieke of psychische problemen voordoen en niet eerder behandeld worden. In de eerstelijn wordt de zorg onder meer geleverd door de huisarts, het maatschappelijk werk en de eerstelijnspsychologen. Deze eerstelijnszorg is generalistisch, snel en gemakkelijk toegankelijk. De eerstelijnshulpverleners kunnen advies inwinnen bij gespecialiseerde GGZ-instellingen. Jeugd-GGZ tweede lijn Is meer specialistische behandeling noodzakelijk, dan verwijst de huisarts de patiënt door naar de tweede lijn, de gespecialiseerde GGZ. Ook Bureau Jeugdzorg kan een indicatie afgeven voor jeugd- GGZ wanneer er sprake is van psychiatrische problematiek en het IQ 85 is of hoger. Jeugd GGZ tweede lijn gefinancierd vanuit de Zwn is curatief en betreft op genezing gerichte geestelijke gezondheidszorg (GGZ) voor jongeren met psychische beperkingen. Binnen de Jeugd-GGZ tweede lijn wordt een onderscheid gemaakt in zorg zonder en met verblijf. Bij beide vormen is sprake van behandeling van cliënten met zwaardere psychische klachten. Jeugd- GGZ tweede lijn zonder verblijf betreft zorg die men ontvangt zonder dat men in een instelling verblijft. In plaats dat sprake is van behandeling kan ook sprake zijn van zorg die gericht is op begeleiding. Jeugd-GGZ tweede lijn met verblijf betreft daarentegen zorg waarbij een persoon in een zorginstelling verblijft. In plaats van dat er sprake is van behandeling kan ook sprake zijn van langdurig verblijf of woonzorg waarbij de zorg gericht is op begeleiding. Om te kijken hoe voor uw gemeente het aantal kinderen dat gebruik maakt van de (verschillende vormen van) ZVW-jeugdzorg zich verhoudt tot het gebruik in de regio en Nederland staan in voor elk van deze gebieden het aantal kinderen dat gebruik maakt van ZVW-jeugdzorg. 26

27 Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Totaal ZVW-jeugdzorg Jeugd GGZ Eerste lijn Jeugd GGZ Tweede lijn, zonder verblijf Jeugd GGZ Tweede lijn, met verblijf Tabel 15. Kinderen die gebruik maken van ZVW-jeugdzorg in 2010 Feitelijk aantal kinderen met ZVWjeugdzorg Verwacht aantal kinderen met ZVW-jeugdzorg Kinderen met ZVW-jeugdzorg in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht Kinderen met ZVW-jeugdzorg in gemeenten in Nederland 950 7, , ,7 30 0, , ,5 15 0, , , ,9 60 0, , , , ,1 Voor waren nagenoeg hetzelfde percentage kinderen met ZVW-jeugdzorg als in de regio en in Nederland. Dit is ook wat we op grond van uw gemeentekenmerken zouden verwachten. Wel zien we wat meer eerstelijnszorg dan landelijk (en verwacht) en wat minder tweedelijnszorg dan landelijk (en verwacht). Jeugd-VB, begeleiding en persoonlijke verzorging Jeugd-VB biedt hulp aan kinderen en jeugdigen met een verstandelijke beperking, met blijvende beperkingen op het gebied van de sociale redzaamheid en aan zwakbegaafde jeugdigen met ernstige en chronische beperkingen in de sociale redzaamheid, leer- en gedragsproblemen. Deze zorg wordt gefinancierd uit de AWBZ. De AWBZ is een verzekering voor kosten van langdurige zorg aan ouderen, chronisch zieken, gehandicapten en mensen met langdurige psychische problemen. Iedereen die in Nederland woont of werkt is automatisch verzekerd voor deze zorg. Bij jongeren gaat het uitsluitend om langdurige geestelijke gezondheidszorg en zorg voor personen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of beperking. Zorgkantoren zijn nu verantwoordelijk voor de uitvoering van de AWBZ. De toegang tot de jeugd-awbz voor jeugdigen met een beperking wordt verzorgd door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Om te kijken hoe voor uw gemeente het aantal kinderen dat gebruik maakt van de (verschillende vormen van) AWBZ-jeugdzorg zich verhoudt tot het aantal in gemeenten van dezelfde grootte, 27

28 Totaal AWBZ-jeugdzorg Gebruik Zorg aan Jeugd zonder verblijf Indicatie Zorg aan Jeugd met Verblijf Tabel 16. Kinderen in ABWZ Jeugdzorg in 2011 Feitelijk aantal kinderen met AWBZ- Jeugdzorg Verwacht aantal kinderen met AWBZ- Jeugdzorg Kinderen met AWBZ- Jeugdzorg in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht Kinderen met AWBZ- Jeugdzorg in gemeenten in Nederland Bron: CBS Aantal % Aantal % Aantal % 305 2, ,7 85 0, , , , , , , , ,2 respectievelijk in de regio Zuid Oost Utrecht én de rest van Nederland staan Tabel 16 voor elk van deze gebieden het aantal jeugdigen dat AWBZ-jeugdzorg gebruikte in Voor waren er in 2011 meer kinderen met AWBZ-jeugdzorg dan in andere gemeenten van de regio, maar wel ongeveer gelijk aan het Nederlandse percentage. Dit is ongeveer wat we op grond van gemeentekenmerken zouden verwachten. Wel valt het relatief grote gebruik van AWBZ-zorg met verblijf op. Binnen de ABWZ jeugdzorg gegevens kan een onderscheid gemaakt worden tussen: Zorg aan jeugd zonder verblijf (gebruik) Zorg aan jeugd zonder verblijf is AWBZ-gefinancierde zorg zonder verblijf voor jongeren met verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperkingen of psychische problemen (GGZ). Zorg zonder verblijf betreft zorg die men ontvangt zonder dat men in een instelling verblijft. In 2011 waren er 220 kinderen in de gemeente die gebruikmaakten van zorg aan jeugd zonder verblijf. Dit is minder dan zou worden verwacht op basis van een aantal sociaal-demografische kenmerken van de gemeente. Het verwacht aantal bedraagt namelijk 266. Zorg aan jeugd met verblijf (indicatie) Zorg aan jeugd met verblijf is AWBZ-gefinancierde zorg met verblijf voor jongeren met verstandelijke beperkingen of psychische problemen (GGZ). Zorg met verblijf betreft zorg waarbij een persoon in een zorginstelling verblijft. In het geval van verstandelijk beperkten betreft dit 28