Uw socialezekerheidsrechten

Transcriptie

1 Uw socialezekerheidsrechten in Nederland Europese Commissie

2 De informatie in deze gids is opgesteld en bijgewerkt in nauwe samenwerking met de nationale correspondenten van het EU-systeem voor informatie over de nationale socialezekerheidsstelsels MISSOC (Mutual Information System on Social Protection). Het MISSOC-netwerk, dat sinds 1990 door de Europese Commissie wordt gecoördineerd, wordt gevormd door één of twee officiële overheidsvertegenwoordigers van elk van de 31 Europese landen (de 27 EU-lidstaten, Zwitserland, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland). MISSOC produceert regelmatig bijgewerkte informatie en analyses, die voornamelijk worden gebruikt door ambtenaren, onderzoekers en mensen die zich binnen Europa verplaatsen. Meer informatie over het MISSOC-netwerk is te vinden op: Deze gids geeft geen uitputtend overzicht van de regelingen op het gebied van de sociale zekerheid in dit land. Zie voor meer gedetailleerde informatie over de sociale zekerheid in dit land en in andere Europese landen de vergelijkende tabellen, organigrammen en beschrijvingen van de wijze waarop de socialezekerheidsstelsels zijn georganiseerd, en de bijlage over sociale zekerheid voor zelfstandigen, die allemaal op bovengenoemde MISSOC webpagina te vinden zijn. De Europese Commissie noch enige namens de Commissie handelende persoon kan verantwoordelijk worden gehouden voor het gebruik van de informatie in deze publicatie. Europese Unie, 2011 Overneming met bronvermelding toegestaan. 2

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering...6 Inleiding... 6 Het sociale zekerheidsstelsel... 7 Financiering... 8 Sociale zekerheid en vrij verkeer binnen Europa... 8 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg...10 Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? Gezondheidszorg en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte...13 Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? Ziekte-uitkeringen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen...15 Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? Moeder- en vaderschapsuitkeringen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit...17 Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? Invaliditeitspensioenen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen...19 Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? Ouderdomspensioenen en vrij verkeer binnen Europa

4 Hoofdstuk VII: Uitkeringen aan nabestaanden...21 Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? Het nabestaandenpensioen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten...24 Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten? Risico s die worden gedekt door het Hongaarse socialezekerheidsstelsel Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen? Uitkeringen i.v.m. arbeidsongevallen en beroepsziekten en vrij verkeer binnen Europa 24 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen...25 Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? Gezinstoeslagen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk X: Werkloosheid...27 Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen? Werkloosheidsuitkeringen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk XI: Sociale minima...29 Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering? Wat wordt er gedekt? Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan? Bijstandsuitkeringen en vrij verkeer binnen Europa Hoofdstuk XII: Langdurige zorg...31 Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg? Wat wordt er gedekt? Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen? Langdurige zorg en vrij verkeer binnen Europa

5 Bijlage I: Nuttige adressen en sites...33 Bijlage II: Bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen

6 Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering Inleiding De Nederlandse sociale zekerheid bestaat uit de volgende verzekeringstakken: ziekte en moederschap, arbeidsoninvaliditeitsverzekering: In Nederland bestaat er geen aparte verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten, ouderdomspensioenen, uitkeringen aan nabestaanden, werkloosheid, kinderbijstand. Wie is verzekerd? Als regel zijn alle werknemers en zelfstandigen verzekerd. Niet-werknemers zijn echter niet verzekerd tegen werkloosheid en ontvangen geen ziekengeld. Hoe aansluiten? Zodra u als werknemer in Nederland werkt, bent u zonder meer in alle hiervoor genoemde verzekeringen opgenomen. Er is echter één uitzondering: volgens de Zorgverzekeringswet zijn alle inwoners van Nederland en alle buitenlanders die in Nederland werken en inkomstenbelasting moeten betalen, verplicht zich aan te melden voor een ziektekostenverzekering. Deze verzekering komt niet automatisch tot stand doordat iemand aan de criteria voldoet, zoals het geval is bij een verzekering uit hoofde van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Dit komt doordat de persoon in kwestie zelf een verzekeraar moet kiezen en een verzekering moet afsluiten. De zorgverzekeraars zijn op hun beurt verplicht iedereen die een verzekering aanvraagt te accepteren. Wanneer u als zelfstandige werkt en uw bedrijf in Nederland gevestigd is, of u daar uw beroep uitoefent, bent u van rechtswege opgenomen in de meeste nationale verzekeringsstelsels. U komt dan echter niet in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering. Wat u verder te doen staat Vraag uw werkgever bij welke uitvoeringsinstelling hij aangesloten is. Met deze uitvoeringsinstelling krijgt u namelijk te maken ingeval van arbeidsongeschiktheid of werkloosheid. Indien u zelfstandige bent, krijgt u ingeval van arbeidsongeschiktheid eveneens met een uitvoeringsinstelling te maken. Een andere organisatie die voor u van belang kan zijn, is de Sociale Verzekeringsbank, waartoe u zich moet wenden voor uw kinderbijslag of, als u 65 wordt, voor uw ouderdomspensioen. Bij uw eventueel overlijden krijgen ook uw nabestaande en/of kinderen te maken met de Sociale Verzekeringsbank. Verder kunt u nog het adres van de arbeidsvoorziening noteren. Als u uw baan kwijtraakt, moet u zich tot deze instelling wenden, die u zal helpen een nieuwe baan te vinden. 6

7 Premies Als u werknemer in loondienst bent, betaalt uw werkgever de premie voor de verschillende socialezekerheidswetten. Het door u verschuldigde deel van de premie houdt hij op uw loon in. Uw werkgever is verplicht om u de inkomensafhankelijke premie te vergoeden die u uit hoofde van de Zorgverzekeringswet heeft betaald. Indien u uitkeringen ingevolge de sociale zekerheid ontvangt, moet het uitvoeringsorgaan daar in bepaalde gevallen verzekeringspremie op inhouden. Als u zelfstandige bent, ontvangt u een premie-aanslag. Ook hier geldt dat u op grond van de Zorgverzekeringswet een premie moet betalen die afhankelijk is van uw inkomen. Voor de ziektekostenverzekering wordt de nominale premie direct geïnd door uw zorgverzekeraar. Uw werkgever of de uitvoeringsinstelling in kwestie kan u inlichten over de door u te betalen premies. Wat te doen als u het niet eens bent met een beslissing van een uitvoeringsorgaan? Als u het niet eens bent met een beslissing van een verzekeringsorgaan, kunt u in beroep gaan tegen de beslissing. Dit doet u door binnen een bepaalde termijn tegen de beslissing bezwaar aan te tekenen bij het orgaan dat de beslissing heeft genomen. Het orgaan is dan gehouden de beslissing in heroverweging te nemen en te beslissen op het bezwaarschrift. U kunt - opnieuw binnen een bepaalde termijn - tegen de beslissing op bezwaar beroep aantekenen bij de sector bestuursrecht van de arrondissementsrechtbank die op het beslissingsdocument van het orgaan staat aangegeven. In deze beslissing staat ook vermeld binnen welke termijn u in beroep moet gaan. Beroep wordt ingesteld door bij de arrondissementsrechtbank een beroepsschrift in te dienen, waarin u te kennen geeft het niet eens te zijn met de beslissing van het uitvoeringsorgaan, en vraagt een nieuwe beslissing te nemen. Hierbij dient een afschrift van de bestreden beslissing te worden gevoegd. Heeft de arrondissementsrechtbank een uitspraak gedaan waarmee u het opnieuw niet eens bent, dan kunt u meestal nog in hoger beroep gaan bij de Centrale Raad van Beroep, Vrouwe Justitiaplein 1, Postbus 16002, 3500 DA Utrecht, binnen zes weken na de dag waarop de uitspraak is bekendgemaakt. Het sociale zekerheidsstelsel De sociale verzekeringen worden in Nederland door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gezamenlijk georganiseerd. Het ministerie voor Jeugd en Gezin is verantwoordelijk voor gezinstoelagen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen volksverzekeringen die verplicht zijn voor de hele bevolking en werknemersverzekeringen die alleen voor werknemers gelden. De volksverzekeringen voorzien in: Ouderdomspensioen, uitkeringen voor nabestaanden die niet zelf in hun onderhoud kunnen voorzien, medische zorg, verzekering tegen bijzondere ziektekosten, en gezinstoelagen. De werknemerverzekeringen voorzien in: verzekering tegen inkomensverlies bij ziekte, 7

8 verzekering tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid, en verzekering tegen werkloosheid. Er is een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor jonggehandicapten. Er bestaat geen speciale verzekering tegen arbeidsongevallen of beroepsziekten; deze risico's worden door de overige verzekeringsstelsels afgedekt. In aanvulling hierop heeft de staat een stelsel voor sociale bijstand in het leven geroepen dat beheerd wordt door de gemeentes. Dit stelsel is een soort van veiligheidsnet, aangezien de doelstelling ervan is een minimuminkomen te garanderen aan mensen die niet of niet langer over voldoende middelen beschikken om in de noodzakelijke kosten van levensonderhoud te voorzien. Met uitzondering van de verzekering tegen bijzondere ziektekosten en de ziektekostenverzekering worden de volksverzekeringen uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de werknemersverzekeringen. De divisie UWV WERKbedrijf houdt zich bezig met arbeidsbemiddeling en re-integratie. De Inspectie Werk en Inkomen (IWI) oefent toezicht uit op het UWV en de SVB. De Raad voor Werk en Inkomen (RWI) is opgezet om voldoende deelneming door werknemers, werkgevers en gemeenten zeker te stellen. De Raad voor Werk en Inkomen adviseert de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op het gebied van werk en inkomen. De RWI voert onderzoek uit en speelt een rol bij het verstrekken van kennis aan en het samenbrengen van alle partijen die betrokken zijn bij reintegratie- en werkgelegenheidsaangelegenheden. Gezondheidszorgverzekering (medische zorg) wordt uitgevoerd door private zorgverzekeraars die onder toezicht staan van de Nederlandse Zorgautoriteit. De algemene verzekering tegen bijzondere ziektekosten wordt uitgevoerd door private zorgverzekeraars. Ook wordt er toezicht uitgeoefend door de Nederlandse Zorgautoriteit. Zie ook Bijlage I: Nuttige adressen en websites. Financiering Het sociale zekerheidstelsel in Nederland wordt bekostigd uit een stelsel van premies (die betaald worden door zowel ingezetenen als niet-ingezetenen; werknemers, zelfstandigen en werkgevers) en belastingen. Soms vindt er aanvullende financiering plaats via algemene belastingen, bijvoorbeeld met betrekking tot het ouderdomspensioen. Sociale zekerheid en vrij verkeer binnen Europa De socialezekerheidsstelsels van de Europese landen verschillen van elkaar en daarom zijn er EU-voorschriften opgesteld voor de onderlinge coördinatie ervan. EU-regels die de toegang tot sociale uitkeringen garanderen zijn van belang om te voorkomen dat Europese werknemers hinder ondervinden als zij gebruik maken van hun recht op vrij verkeer. Voor deze regels zijn er vier hoofdbeginselen. Bij een verhuizing binnen Europa bent u altijd verzekerd volgens de wetgeving van één lidstaat; wanneer u werkt zal dit in het algemeen het land zijn waar u werkt, anders het land waar u woont. Het beginsel van gelijke behandeling garandeert dat u dezelfde rechten en plichten hebt als de onderdanen van het land waar u bent verzekerd. Waar nodig kunnen tijdvakken gedurende welke in andere EU-landen rechten zijn opgebouwd worden meegenomen in de berekening van een uitkering. 8

9 Uitkeringen in geld kunnen naar het buitenland worden geëxporteerd wanneer u in een ander land woont dan waar u verzekerd bent. De EU-voorschriften voor de coördinatie van de sociale zekerheid gelden in de 27 EUlidstaten, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein (EER) en Zwitserland (31 landen in totaal). Aan het eind van elk hoofdstuk vindt u algemene informatie over de EU-voorschriften. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen in de EU, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland is te vinden op: 9

10 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? De geneeskundige verzorging valt onder twee verschillende verzekeringsstelsels die elkaar aanvullen: de algemene ziektekostenverzekering en de verzekering voor bijzondere ziektekosten. Deze laatste verzekering is gebaseerd op de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Iedereen die legaal in Nederland verblijft of in een ander land woont, maar in Nederland werkt en in Nederland inkomstenbelasting betaalt, is verplicht AWBZ-verzekerd en is verplicht zich aan te melden voor een ziektekostenverzekering. De overheid heeft twee uitzonderingen op de algemene regel ingesteld: leden van de strijdkrachten die in actieve dienst zijn, zijn AWBZ-verzekerd, maar hoeven geen verzekering krachtens de Zorgverzekeringswet af te sluiten; hun verzorging wordt voorzien door de militaire gezondheidsdiensten; een tweede uitzondering op de verzekeringsverplichting is gemaakt voor gewetensbezwaarden. Zij die uit principe bezwaar hebben tegen verzekeringen, betalen geen AWBZ-premies en zijn ook niet verplicht een zorgverzekering krachtens de Zorgverzekeringswet af te sluiten. Zij betalen echter wel de inkomensafhankelijke bijdrage in de vorm van vervangende belasting. Na het afsluiten van een ziektekostenverzekering heeft u recht op medische verstrekkingen. Er zijn twee hoofdvarianten voor zorgverzekeringspolissen: polissen op basis van uitkeringen in natura en polissen op basis van vergoeding van ziektekosten. Van uw verzekeraar ontvangt u een bewijs van inschrijving waarmee u zich bij het inroepen van hulp als verzekerde kunt legitimeren. Als u een verzekering heeft afgesloten, bent u ook automatisch AWBZ-verzekerd. Wat wordt er gedekt? Uw ziektekostenverzekeraar kan u in detail uitleggen op welke prestaties u uit hoofde van de Zorgverzekeringswet en de AWBZ recht heeft. Verzekerden ingevolge de Zorgverzekeringswet hebben onder andere recht op: Medische zorg Medische zorg omvat onder andere prestaties zoals behandelingen door huisartsen, specialisten, psychologen en gynaecologen. Dit betekent niet dat deze prestaties per se door de genoemde personen moeten worden geleverd. Als het niet gaat om bepaalde prestaties die moeten worden geregistreerd en waarvoor de verzekerde op grond van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg bescherming moet genieten, kunnen de desbetreffende prestaties door andere personen worden geleverd. Deze prestaties zijn onder andere laboratoriumonderzoeken en verpleging. Andere voorbeelden zijn genetische tests, niet-klinische nierdialyse, diensten voor patiënten met chronische periodieke ademhalingsproblemen en trombosepreventie. De vereiste apparaten voor niet-klinische nierdialyse en kunstmatige beademing voor patiënten met chronische periodieke ademhalingsproblemen worden als medische apparatuur beschouwd. Bepaalde behandelingen die door specialisten kunnen worden uitgevoerd, worden mogelijk niet vergoed. Voorts is de eigen bijdrage van de verzekerde in de desbetreffende regelgeving op een maximumbedrag gesteld. 10

11 De Zorgverzekeringswet voorziet ook in de vergoeding van de kosten van geestelijke gezondheidszorg (waaronder algemene psychische hulp). Farmaceutische producten Farmaceutische hulp bestaat uit geneesmiddelen en bepaalde voedingsproducten voor medisch gebruik. Officieel toegestane geneesmiddelen worden onderverdeeld in groepen gelijksoortige therapeutische middelen. De maximale vergoeding voor een groep geneesmiddelen wordt vastgesteld op basis van de gemiddelde prijs van de geneesmiddelen in deze groep. Indien een verzekerde een geneesmiddel kiest dat duurder is dan dit maximum, moet hij zelf het verschil bijbetalen. Er is geen maximale vergoeding voor een officieel toegestaan geneesmiddel waarvoor geen alternatieven zijn. Dit systeem staat bekend als het geneesmiddelenvergoedingensysteem of GVS. Binnen de grenzen van het desbetreffende administratieve kader kan de zorgverzekeraar de vergoeding van geneesmiddelen beperken tot producten die in verband met hun werkzame stof worden voorgeschreven. Om de rol van de zorgverzekeraars extra te onderstrepen is in de formulering van de prestaties, anders dan door de verzekering zelf wordt aangegeven, bepaald dat de verzekeraars (onder bepaalde voorwaarden) aangeven welke geneesmiddelen worden vergoed. Vervoer Ziekenvervoer per ambulance, taxi of particuliere auto wordt vergoed, mits daarvoor toestemming is gegeven en het op medische indicatie gebeurt. De behandelend arts geeft daarvoor een verklaring af. Verder vallen onder deze aanspraak de kosten van openbaar vervoer in de laagste klasse indien het vervoer betreft van of naar een instelling van de gezondheidszorg. In bepaalde gevallen kan de zorgverzekeraar toestemmen in bijzonder vervoer, bijvoorbeeld per helikopter. Voor het transport per openbaar vervoer, taxi of particuliere auto moet de verzekerde gedurende 12 maanden zelf een bepaald bedrag betalen. De kosten voor het vervoer in een particuliere auto worden vergoed op basis van een vast kilometertarief. Er wordt in slechts vier gevallen toestemming verleend voor het vervoer van een patiënt in liggende toestand of onder toezicht: als de patiënt nierdialyse nodig heeft, chemotherapie of radiotherapie ondergaat, slechtziend is en zich niet zonder begeleiding kan verplaatsen, of in een rolstoel zit. De afstand is beperkt tot 200 km (heenreis). Als de patiënt vooraf van de zorgverzekeraar toestemming heeft gekregen voor behandeling in een instelling op grotere afstand en deze behandeling op kosten van de ziektekostenverzekeraar plaatsvindt (in Nederland of in het buitenland), heeft hij recht op een transportvergoeding over een grotere afstand. Er bestaat echter een clausule voor onvoorziene omstandigheden op basis waarvan ook verzekerden die niet in een van voornoemde categorieën vallen, in bepaalde gevallen aanspraak kunnen maken op een vergoeding. Dit is het geval wanneer de verzekerde moet reizen voor de behandeling van een langdurige ziekte of aandoening. Tandheelkundige zorg Voor kinderen en personen tot 18 jaar oud omvat tandheelkundige zorg preventieve onderhoudswerkzaamheden, fluoridebehandelingen tot tweemaal per jaar vanaf zesjarige leeftijd, sealen, tandvleesverzorging en chirurgische behandelingen. Voor volwassenen worden tandprothesen en specialistische chirurgische behandelingen vergoed. 11

12 Prothesen, brillen, hoorapparaten Voor vergoeding van deze kosten dient eerst de goedkeuring van de zorgverzekeraar te worden verkregen. Kostendeling bestaat niet, behalve onder bepaalde voorwaarden voor orthopedische schoenen en hoorapparaten. Ziekenhuisopname Ziekenhuisbehandelingen, behalve in psychiatrische klinieken of psychiatrische diensten van algemene of academische ziekenhuizen, worden door de AWBZ gedekt als deze langer dan een jaar duren. Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? Van uw zorgverzekeraar ontvangt u een bewijs van inschrijving waarmee u zich bij het inroepen van hulp als verzekerde kunt legitimeren. Het staat u vrij zelf een behandelend arts te kiezen, mits deze bevoegd is een praktijk uit te oefenen. Voor behandeling door een specialist is echter een doorverwijzing van de huisarts nodig. Wat betreft behandeling in het ziekenhuis, mag u zelf kiezen uit de ziekenhuizen of instellingen die goedgekeurd zijn door het ministerie van Volksgezondheid. Betalingen worden door de particuliere zorgverzekeraar gedaan. Voor de meeste soorten zorg die onder de wet vallen, moeten personen ouder dan 18 een eigen bijdrage betalen. Er bestaat echter compensatie voor chronisch zieke patiënten. Verzekerden moeten zich bij een apotheek van hun eigen keuze inschrijven om farmaceutische producten te kunnen ontvangen. Gezondheidszorg en vrij verkeer binnen Europa Wanneer u in een ander land van de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland verblijft of woont kunnen u en uw gezin gebruikmaken van de aldaar aangeboden openbare gezondheidszorgdiensten. Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat de behandeling gratis is; dat hangt af van de nationale regels. Wanneer u van plan bent om tijdelijk (vakantie, zakenreis, etc.) naar een andere EU-land, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland te gaan, vraagt u dan vóór vertrek een Europese ziekteverzekeringskaart aan. Meer informatie over de Europese ziekteverzekeringskaart en over hoe u deze kunt aanvragen is te vinden op: Wanneer u van plan bent u permanent te vestigen in een ander EU-land, kijkt u dan voor meer informatie over uw rechten op het gebied van gezondheidszorg op: 12

13 Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? Aanspraak op ziekengeld tijdens de verzekering Het Burgerlijk Wetboek verplicht werkgevers gedurende de eerste twee jaar dat een werknemer ziek is, ten minste 70% van diens salaris door te betalen. De Zorgverzekeringswet dient alleen als bescherming voor personen die geen werkgever (meer) hebben en voor een aantal bijzondere gevallen. De werknemer heeft recht op ziekengeld als de dienstbetrekking op de eerste ziektedag of in de loop van de periode van verplichte loondoorbetaling eindigt. Per datum einde dienstbetrekking wordt dan direct ziekengeld uitgekeerd, mits ten minste twee wachtdagen zijn doorgemaakt. Onder deze categorie vallen bepaalde oproepkrachten en werknemers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Anderen hebben recht op ziekengeld vanaf de eerste ziektedag. De uitkering van ziekengeld eindigt in elk geval op de eerste dag van de maand waarin u 65 jaar wordt. Aanspraak op ziekengeld na het einde van de verzekering Voor ziektegevallen die gemeld zijn binnen één maand na het einde van de verzekering, bestaat onder bepaalde voorwaarden nog recht op ziekengeld. Wat wordt er gedekt? De werknemer ontvangt gedurende de eerste twee jaar dat hij of zij ziek is 70 procent van zijn of haar salaris. De werkgever betaalt het salaris van de werknemer door tot en met de 104e week dat hij of zij ziek is, maar nooit langer dan de duur van de overeenkomst. Het maximale dagloon dat in aanmerking wordt genomen is 186,65. Met goedkeuring van de minister kan dit percentage door de bedrijfsverenigingen verhoogd worden. Als bovendien 70% van het dagloon minder is dan het sociaal minimum kan er krachtens de Toeslagenweg (TW) aanspraak gemaakt worden op een aanvulling, die inkomensafhankelijk is. Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? De werknemer met recht op ziekengeld moet zich zo spoedig mogelijk (niet later dan op de tweede ziektedag) bij zijn werkgever (laten) ziek melden zodra hij wegens ziekte het werk moet staken of niet op het werk kan komen. De regels voor ziekmelding krijgt de werknemer van de werkgever te horen. De werknemer moet controle mogelijk maken. Hij moet in principe thuis zijn op de in de controlevoorschriften aangegeven tijdstippen. De werknemer die aanspraak maakt op ziekengeld en van wie de controle op zijn arbeidsongeschiktheid dus is opgedragen aan een uitvoeringsinstelling, moet zich houden aan de voorschriften van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). 13

14 Ziekte-uitkeringen en vrij verkeer binnen Europa In het algemeen worden ziekte-uitkeringen (d.w.z. uitkeringen die normaliter bedoeld zijn ter compensatie van verlies van inkomen als gevolg van ziekte) altijd betaald op basis van de wetgeving van het land waar u bent verzekerd, ongeacht waar u woont of verblijft. Wanneer u verhuist naar een ander land van de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland en daar moet worden voldaan aan bepaalde voorwaarden voordat u recht hebt op ziekte-uitkeringen, moet de bevoegde instantie (d.w.z. de instantie in het land waar u verzekerd bent) rekening houden met alle periodes waarin u in een of meer van de andere van bovengenoemde landen hebt gewoond, gewerkt, of verzekerd bent geweest. Zo wordt gegarandeerd dat mensen hun verzekeringsdekking voor ziektekosten niet verliezen op het moment dat ze in een ander land gaan werken. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 14

15 Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? Zie: Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? Verzekerden ingevolge de Zorgverzekeringswet hebben onder andere recht op kraamzorg. Personen die AWBZ-verzekerd zijn, hebben onder meer recht op zorg voor moeder en kind. Indien u als werkneemster zelf in Nederland verzekerd bent, heeft u bij zwangerschap recht op een zwangerschapsuitkering. Wat wordt er gedekt? Personen die onder de Zorgverzekeringwet vallen, hebben recht op verzorging van moeder en kind na de geboorte, voor maximaal 10 dagen. Personen die onder de AWBZ vallen, hebben recht op begeleiding, voorlichting en andere zorg tijdens de zwangerschap en gedurende de eerste levensjaren regelmatig systematisch onderzoek naar de gezondheidstoestand van het kind. In beginsel dekt de AWBZ de kosten van de behandeling, verpleging en verzorging bij langdurige ziekte of ernstig gebrek. Zwangerschapsverlof is maximaal 16 weken. Zes tot vier weken verlof voorafgaand aan de uitgetelde datum is verplicht. Er blijven dan nog tien tot twaalf weken verlof na de bevalling over. In het geval van een voortijdige bevalling wordt het aantal dagen dat de baby te vroeg geboren is opgeteld bij het verlof na de bevalling. Als de baby na de uitgetelde datum komt, wordt het aantal dagen dat de baby 'te laat' is opgeteld bij de totale verlofperiode. In dit geval is het verlof langer dan 16 weken. Tijdens een zwangerschap ontvangt u een zwangerschapsuitkering die gelijk is aan uw volle dagloon. Gedurende uw zwangerschapsverlof van 16 weken heeft u recht op een uitkering van 100% van uw loon, die u uitbetaald wordt door de uitvoeringsinstelling waarbij uw werkgever is aangesloten. Het maximale dagloon dat in aanmerking wordt genomen is 186,65. Als u aansluitend aan deze uitkering nog arbeidsongeschikt bent als gevolg van de zwangerschap of de bevalling, wordt diezelfde uitkering (100% van het dagloon) nog gedurende maximaal 52 weken doorbetaald. Ook als u voorafgaand aan het bevallingsverlof ziek wordt als gevolg van de zwangerschap, ontvangt u ziekengeld, eveneens ter hoogte van 100% van het dagloon. Verder heeft u recht op gratis verloskundige hulp en een vergoeding voor de kraamzorg, indien u verzekerd bent ingevolge de Zorgverzekeringswet, als u onder de Ziekenfondsverzekering valt. Verloskundige zorg wordt normaal gesproken door een vroedvrouw verleend, maar kan ook door een huisarts of specialist worden verleend, zo nodig in een kliniek of ziekenhuis als er geen vroedvrouw beschikbaar is of op medische indicatie. 15

16 Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? Om in aanmerking te komen voor een zwangerschapsuitkering moet u vooraf bij die instelling een zwangerschapsverklaring afgeven. Neem contact op met uw ziekenfonds voor nadere informatie over gratis verloskundige diensten en vergoeding voor kraamzorg. Wilt u van de diensten van een kraamcentrum gebruik maken, dan wendt u zich uiterlijk vijf maanden vóór de vermoedelijke datum van bevalling tot een kruisvereniging. Moeder- en vaderschapsuitkeringen en vrij verkeer binnen Europa De coördinatievoorschriften beslaan moederschaps- en daarmee gelijkgestelde vaderschapsuitkeringen. Wanneer moet worden voldaan aan bepaalde voorwaarden voordat u recht hebt op ziekte-uitkeringen, moet de bevoegde instantie (d.w.z. de instantie in het land waar u verzekerd bent) rekening houden met alle periodes waarin u in een of meer van de andere van bovengenoemde landen hebt gewoond, gewerkt, of verzekerd bent geweest. In het algemeen worden uitkeringen ter compensatie van verlies aan inkomen als gevolg van zwangerschap en bevalling altijd betaald op basis van de wetgeving van het land waar u bent verzekerd, ongeacht waar u woont of verblijft. Uitkeringen in natura (zoals medische zorg, geneesmiddelen en ziekenhuisopname) worden verstrekt op basis van de wettelijke regelingen van het land waar u woont, precies als wanneer u daar ook verzekerd zou zijn. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 16

17 Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? Werknemers Onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) vallen alle werknemers die geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. U wordt geacht geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt te zijn als u wegens een ziekte of gebrek niet datgene kunt verdienen wat gezonde werknemers met een soortgelijke opleiding en gelijkwaardige vaardigheden normaliter verdienen op de locatie waar u werkt of gewerkt hebt, of in de buurt daarvan. Er wordt geen onderscheid gemaakt naar de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid (invaliditeit of arbeidsongeval). U krijgt pas een uitkering als u voor ten minste 35 procent arbeidsongeschikt bent. Voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten ligt de nadruk niet op inkomensbescherming, maar op de revalidatiemogelijkheden. De Regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgehandicapten (WGA) moedigt zowel werknemers als werkgevers aan zich ertoe in te spannen de werknemer weer te laten gaan werken. De Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) voorziet in inkomen ingeval van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid, waarbij er geen of slechts een zeer klein vooruitzicht is op herstel. Zelfstandige Zelfstandigen die arbeidsongeschikt raken, hebben geen dekking, en moeten zich zelf tegen het risico van arbeidsongeschiktheid verzekeren. Wat wordt er gedekt? De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) bestaat uit twee delen: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgehandicapten De Regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgehandicapten (WGA) voorziet in een aan het salaris gekoppelde uitkering die betaald wordt gedurende een periode die varieert van drie tot 38 maanden. Het bedrag van de uitkering hangt af van de mate van arbeidsongeschiktheid, het laatstverdiende loon van de werknemer en het loon dat deze verdient tijdens de gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Als u niet werkt, ontvangt u gedurende de eerste twee maanden 75 procent van het laatstverdiende loon en daarna 70 procent van het laatstverdiende loon. Als u gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent en werkt, ontvangt u gedurende de eerste twee maanden 75 procent van het verschil tussen het laatstverdiende loon en het inkomen uit arbeid bovenop uw loon. De loonaanvullingsuitkering / vervolguitkering kan tot de leeftijd van 65 betaald worden. Als u ten minste 50 procent van uw resterende verdiencapaciteit verdient, wordt uw loon aangevuld met 70 procent van het verschil tussen het laatstverdiende loon en de resterende verdiencapaciteit. Personen die aan het einde van de periode waarin ze de aan het salaris gekoppelde uitkering ontvangen, geen werk hebben of een inkomen hebben dat lager is dan 50% van de resterende verdiencapaciteit, ontvangen een uitkering op basis van een percentage van het minimumloon 17

18 Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten Onder de Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) ontvangt u 75 procent van uw laatstverdiende loon. Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? Uw uitvoeringsinstelling moet beoordelen of, en zo ja, in welke mate u arbeidsongeschikt bent. Hiervoor wordt u uiterlijk 20 maanden na aanvang van uw arbeidsongeschiktheid door hen geïnformeerd over hoe u een uitkering kunt aanvragen. U moet uw verzoek uiterlijk binnen 21 maanden indienen. Invaliditeitspensioenen en vrij verkeer binnen Europa Wanneer dit relevant is voor de berekening van de hoogte van het invaliditeitspensioen, zal de bevoegde instantie in het land waar u aanspraak maakt op dit pensioen, rekening houden met de tijdvakken van verzekering of van wonen die krachtens de wettelijke regelingen van een ander land van de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland zijn vervuld. Een invaliditeitspensioen wordt uitbetaald ongeacht waar u woont of zich bevindt in de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland. De noodzakelijke administratieve controles en medische onderzoeken worden normaal gesproken uitgevoerd door de bevoegde instantie in het land waar u woont. In bepaalde omstandigheden kan, mits uw gezondheidstoestand dit toestaat, van u verlangd worden dat u voor dergelijk onderzoek terugkeert naar het land dat uw pensioen betaalt. Ieder land past zijn eigen nationale criteria toe bij de vaststelling van de mate van invaliditeit. Zo kan het gebeuren dat iemand in het ene land geacht wordt voor 70 procent arbeidsongeschikt te zijn, terwijl dezelfde persoon volgens de wettelijke regels van het andere land in het geheel niet arbeidsongeschikt is. Dit is het gevolg van het feit dat de nationale socialezekerheidsstelsels niet zijn geharmoniseerd, maar alleen door de EU-voorschriften worden gecoördineerd. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 18

19 Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? Als u in Nederland woont of werkt, bent u verzekerd krachtens de Algemene Ouderdomswet (AOW). In het algemeen hebben alle mannen en vrouwen recht op ouderdomspensioen vanaf het ogenblik dat zij 65 jaar worden. Onder bepaalde voorwaarden is ook een vrijwillige AOW-verzekering in het buitenland mogelijk. Aanvullende pensioenregelingen Indien u in Nederland werkt, kan ook nog een aanvullende pensioenregeling op u van toepassing zijn. Voor vele bedrijfstakken geldt in Nederland een verplichte bedrijfspensioenregeling. Dit is onder meer het geval in de metaalindustrie, de bouwnijverheid, het schildersbedrijf, de landbouw, het grafisch bedrijf, de horeca, het beroepsvervoer over de weg, de koopvaardij, de zeevisserij, de textielindustrie en de gezondheidszorg. In totaal zijn er ongeveer 60 verplichte bedrijfspensioenregelingen. Ook is het mogelijk dat uw werkgever een aanvullende pensioenregeling heeft die alleen voor zijn onderneming geldt, of dat hij een overeenkomst met een levensverzekeringsmaatschappij heeft gesloten. Wat wordt er gedekt? De individuele pensioenen zijn vaste bedragen, die tweemaal per jaar aangepast worden aan de loonontwikkeling. De pensioenen worden eens per maand betaald. Voorts is er jaarlijks in de maand mei een vakantietoeslag. Op de vaste pensioenbedragen wordt een korting toegepast voor elk jaar waarover u niet verzekerd was. Dat betekent dat u voor elk vol jaar van wonen of werken in Nederland 2% van het volle pensioen verwerft. Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? Ouderdomspensioenen Enkele maanden vóór uw 65e verjaardag ontvangt u, als u op dat moment in Nederland woont, een speciaal formulier waarmee u een ouderdomspensioen aanvraagt bij de Sociale Verzekeringsbank. Het Nederlandse ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag van de maand waarin u 65 wordt. Wanneer uw aanvraag meer dan een jaar later wordt ingediend, kan dit financieel nadelig zijn. In het geval van een vrijwillig pensioen kan de Sociale Verzekeringsbank (zie bijlage I) u van alle nodige informatie voorzien. Tijdig aanvragen is hierbij een vereiste, te weten binnen één jaar nadat u in het buitenland bent gaan wonen, of binnen één jaar nadat u in Nederland bent gaan wonen of werken. De in het land van herkomst wonende echtgenoten/partners zijn echter niet verzekerd. Aanvullende pensioenregelingen U kunt bij uw werkgever informeren of dit het geval is, en welke uw rechten uit deze regeling zijn. Het toezicht op deze aanvullende regelingen wordt uitgeoefend door de Nederlandse Bank. 19

20 Uitkeringen uit aanvullende pensioenregelingen moeten worden aangevraagd bij het betrokken bedrijfs- of ondernemingspensioenfonds, of bij de levensverzekeringsmaatschappij waarbij de voorziening is ondergebracht. Geschillen die voortvloeien uit de toepassing van een aanvullende pensioenvoorziening dienen aan de burgerlijke rechter te worden voorgelegd. Ouderdomspensioenen en vrij verkeer binnen Europa De EU-regels voor ouderdomspensioenen hebben uitsluitend betrekking op staatspensioenen en niet op bedrijfspensioenen, bedrijfstakpensioenen en particuliere pensioenen. Deze regels garanderen dat: in ieder EU-land (plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland) waar u verzekerd bent geweest, uw verzekeringsgegevens bewaard blijven totdat u de in dat land geldende pensioenleeftijd bereikt; ieder EU-land (plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland) waar u verzekerd bent geweest u een ouderdomspensioen moet betalen wanneer u de pensioenleeftijd bereikt. Het bedrag dat u van een lidstaat ontvangt hangt af van de duur van uw verzekeringsdekking in die lidstaat; uw pensioen wordt uitbetaald ongeacht waar u woont in de Europese Unie (plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland). U moet uw aanvraag indienen bij de pensioenverzekeringsinstelling van het EU-land (of IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland) waar u woont, tenzij u daar nooit heeft gewerkt. In het laatste geval dient u uw aanvraag in te dienen in het land waar u het laatst hebt gewerkt. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 20

21 Hoofdstuk VII: Uitkeringen aan nabestaanden Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? Zolang u in Nederland woont of werkt, bent u verzekerd ingevolge de Nederlandse nabestaandenverzekering. Als u niet meer in Nederland woont of werkt, kunt u zich hiervoor vrijwillig verzekeren. De nabestaandenverzekering, geregeld in de Algemene Nabestaandenwet (ANW), kent verschillende uitkeringen, en wel een nabestaandenuitkering, halfwezenuitkering, wezenuitkering en verzorgingsuitkering. Een nabestaandenpensioen wordt toegekend aan de partner van een overledene die op het moment van overlijden een ongehuwd kind onder 18 jaar heeft of in verwachting is, arbeidsongeschikt is (niet in staat is om met passend werk 45% van een normaal loon te verdienen) of vóór 1 januari 1950 is geboren. Onder kinderen van de nabestaande onder 18 jaar worden alle biologische en pleegkinderen verstaan, dat wil zeggen kinderen van een andere persoon die door de nabestaande als zijn of haar eigen kinderen worden onderhouden en opgevoed. De nabestaandenuitkering eindigt als de nabestaande geen ongehuwd kind meer heeft, dan wel niet langer arbeidsongeschikt is. Het pensioen eindigt in elk geval met ingang van de eerste dag van de maand waarin de nabestaande 65 jaar wordt. In de regel ontstaat dan aanspraak op een ouderdomspensioen. Bij hertrouwen, geregistreerd partnerschap en samenwonen vervalt het recht op de nabestaandenuitkering. De ouder of verzorger die een ongehuwde halfwees onder 18 jaar in zijn huishouden verzorgt, heeft recht op de halfwezenuitkering. Een halfwees is een kind van wie één ouder is overleden. De halfwezenuitkering eindigt als het jongste kind 18 jaar wordt, tot het huishouden van een ander gaat behore n of als de ouder of verzorger een eenouderpensioen gaat ontvangen op grond van de ouderdomspensioen. De halfwezenuitkering eindigt ook als het kind wordt geadopteerd door de (nieuwe) echtgenoot van de overgebleven ouder. De wezenuitkering wordt toegekend aan volledige wezen, dat wil zeggen wezen die beide ouders hebben verloren. Gelijkgesteld daarmee worden wezen van 16 tot 21 jaar die schoolgaand zijn of die meer dan 19 uur per week het huishouden verzorgen waartoe minstens één andere wees behoort, en wezen van 16 en 17 jaar die invalide zijn. De uitkeringen zijn direct gekoppeld aan het minimumloon en variëren naargelang de leeftijd van de wees. Er zijn drie leeftijdscategorieën: kinderen jonger dan 10 jaar, kinderen van 10 tot 16 jaar en kinderen van 16 tot 21 jaar. Wat wordt er gedekt? De nabestaandenuitkering bedraagt maximaal 70% van het minimumloon en is afhankelijk van het inkomen van de nabestaande. De halfwezenuitkering bedraagt 20% van het minimumloon en is inkomensonafhankelijk. Een nabestaande met een kind onder 18 jaar kan hiermee een uitkering krijgen van maximaal 90% van het minimumloon. Wezenpensioenen zijn direct gekoppeld aan het minimumloon en variëren naargelang de leeftijd van de wees. Er zijn drie leeftijdscategorieën: kinderen jonger dan 10 jaar, kinderen 21

22 van 10 tot 16 jaar en kinderen van 16 tot 21 jaar. De wezenuitkering is onafhankelijk van eventueel ander inkomen. De uitkeringsbedragen worden tweemaal per jaar aangepast in samenhang met de ontwikkeling van het minimumloon. De uitbetaling geschiedt eens per maand. Jaarlijks wordt in mei een vakantietoeslag toegekend. Bij overlijden na het verstrijken van de verzekerde periode hangt het pensioen af van internationale afspraken en van de door de overledene opgebouwde verzekerde perioden in Nederland. Overlijdensuitkering Komt u als werknemer te overlijden, dan wordt aan uw nabestaanden een uitkering verstrekt vanaf de dag van overlijden. Na die dag stopt de loonuitbetaling. Deze uitkering bedraagt 100% van het maandloon op het moment van overlijden. Ontving u een sociale uitkering (WW-, Ziektewet-, WAO-, WIA, WAZ of een Wajong uitkering), dan wordt eveneens een overlijdensuitkering verstrekt. Deze uitkering bedraagt een maand uitkering. Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? Een verzoek om te worden toegelaten tot de vrijwillige verzekering moet worden ingediend binnen een jaar nadat u in het buitenland bent gaan wonen. Voor meer informatie kunt u u wenden tot de Sociale Verzekeringsbank (zie Bijlage I). Bij overlijden van een verzekerde dienen zijn in Nederland wonende nabestaanden zo spoedig mogelijk nabestaanden- resp. (half)wezenuitkering aan te vragen bij de Sociale Verzekeringsbank. Indien de aanvraag meer dan een jaar na het overlijden van de verzekerde wordt ingediend, kan dit financieel nadeel opleveren. Indien een nabestaandenuitkering wordt toegekend, kan daarnaast aanspraak op kinderbijslag bestaan. De Sociale Verzekeringsbank zal u ook van alle informatie over dit onderwerp voorzien. In het geval van overlijden na het verstrijken van de verzekerde periode dienen nabestaanden de uitkeringen aan te vragen bij het pensioenorgaan van het land waar zij wonen. Dit orgaan zorgt voor doorzending aan de Sociale Verzekeringsbank. Wanneer de aanvraag meer dan een jaar na het overlijden van de verzekerde wordt ingediend, kan dit financieel nadeel opleveren. De Sociale Verzekeringsbank onderzoekt of aan de voorwaarden voor het recht op uitkering is voldaan en gaat tevens na of aanspraak bestaat op kinderbijslag. Het nabestaandenpensioen en vrij verkeer binnen Europa In het algemeen gelden voor pensioenen voor langstlevende echtgenoten en wezen en uitkeringen bij overlijden dezelfde regels als voor invaliditeits- en ouderdomspensioenen (zie de hoofdstukken V en VI). Nabestaandenpensioenen en uitkeringen bij overlijden moeten namelijk worden uitbetaald zonder enige vorm van korting, wijziging of opschorting, ongeacht waar in de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland de langstlevende echtgenoot woont. Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 22

23 Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: 23

24 Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten? In Nederland bestaat er geen aparte verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten. Indien u als gevolg van een arbeidsongeval of beroepsziekte niet meer kunt werken, is de regeling bij ziekte van toepassing (zie hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte). Daarna komt u eventueel in aanmerking voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering (zie hoofdstuk V: Invaliditeitsuitkeringen). Uw ziekteverzekering geeft u ook recht op verstrekkingen in natura (zie hoofdstuk II: Gezondheidszorg). Risico s die worden gedekt door het Hongaarse socialezekerheidsstelsel Zie hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte en hoofdstuk V: Invaliditeitsuitkeringen. Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen? Zie hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte en hoofdstuk V: Invaliditeitsuitkeringen. Uitkeringen i.v.m. arbeidsongevallen en beroepsziekten en vrij verkeer binnen Europa De EU-voorschriften voor prestaties bij arbeidsongevallen en beroepsziekten lijken sterk op die voor ziekte-uitkeringen (zie de hoofdstukken II en III). Binnen de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland hebt u, wanneer u woont of verblijft in een ander land dan het land waar u verzekerd bent tegen arbeidsongevallen, normaal gesproken recht op gezondheidszorg in verband met een arbeidsongeval of een beroepsziekte; normaliter worden uitkeringen uitbetaald door de instantie waarbij u zich hebt verzekerd, ook wanneer u in een ander land woont of verblijft. Wanneer moet worden voldaan aan bepaalde voorwaarden voordat u recht hebt op een uitkering bij arbeidsongevallen of beroepsziekten, moet de bevoegde instantie (d.w.z. de instantie in het land waar u verzekerd bent) rekening houden met alle periodes waarin u in een of meer van de andere van landen van de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland, hebt gewoond, gewerkt, of verzekerd bent geweest. Zo wordt gegarandeerd dat mensen hun verzekeringsdekking niet verliezen op het moment dat ze in een ander land gaan werken. Meer informatie over de coördinatie van de rechten op het gebied van de sociale zekerheid bij verhuizingen of reizen is te vinden op: Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 24

25 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? Wanneer u in Nederland woont of werkt, heeft u in beginsel recht op kinderbijslag vanaf het eerste kind. Kinderbijslag wordt toegekend voor eigen kinderen, voor stiefkinderen en voor pleegkinderen, mits zij jonger zijn dan 16 jaar en in de zin van de Nederlandse wetgeving te uwen laste komen. Voor kinderen van meer dan 16 en 18 jaar zijn er bijkomende voorwaarden: het kind in kwestie moet studeren, invalide of werkloos zijn. Hierbij is vaak ook van belang in welke mate de ouders het niet thuiswonend kind onderhouden, omdat het bedrag van de gezinsuitkering op basis daarvan wordt verhoogd of verlaagd. Het inkomen van het kind mag niet hoger zijn dan bepaalde drempelwaarden voor kinderen die niet bij hun ouders wonen en kinderen die thuis wonen in de leeftijd van 16 of 17 jaar. Bepalend voor het recht op kinderbijslag is dat de aanvrager op de eerste dag (peildatum) van het kwartaal van de aanvraag verzekerd is. Op deze datum moet eveneens voldaan zijn aan de voorwaarden voor het verkrijgen van kinderbijslag. Naast de bovengenoemde kinderbijslag is er de Wet op het kindgebonden budget. De hoogte van de uitkering hangt af van het inkomen van de ouders, het aantal kinderen en de leeftijd van de kingeren. Wat wordt er gedekt? Het bedrag van de kinderbijslag is afhankelijk van de gezinsgrootte en van de leeftijd van de kinderen op de eerste dag van elk kwartaal (peildatum). Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? Om voor kinderbijslag in aanmerking te komen dient u een volledig ingevulde en ondertekende aanvraag in te dienen bij het districtskantoor van de Sociale Verzekeringsbank waaronder de woonplaats ressorteert. U kunt de nodige formulieren bij de Sociale Verzekeringsbank ( verkrijgen. Na de eerste aanvraag dienen alleen wijzigingen die van belang kunnen zijn voor het recht op kinderbijslag, te worden doorgegeven aan het districtskantoor van de Sociale Verzekeringsbank. De kinderbijslag wordt na afloop van elk kwartaal uitbetaald. Wanneer de kinderen behoren tot de huishouding van een echtpaar, kan de aanvraag naar keuze door de moeder of door de vader worden ingediend. Wanneer de ouders gescheiden zijn of gescheiden leven, moet de aanvraag ingediend worden door de ouder die het kind in huis heeft. Gezinstoeslagen en vrij verkeer binnen Europa De kenmerken en hoogtes van gezinstoelagen variëren sterk van land tot land. Het is daarom belangrijk dat u weet welk land verantwoordelijk is voor uw gezinstoelagen en onder welke voorwaarden u er recht op hebt. U kunt de algemene beginselen om te bepalen wat voor u de bevoegde wetgeving is vinden op Indien dit nodig is om te voldoen aan de voorwaarden waaronder aanspraak kan worden gemaakt op de uitkering, moet het land dat verantwoordelijk is voor de betaling van de Sommige bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen worden uitsluitend uitbetaald in het land waar de begunstigde woonachtig is en zijn derhalve niet "exporteerbaar". Deze prestaties staan vermeld in bijlage II aan het eind van deze gids. 25