Inventaris van het Nieuw-archief Delfland G.J. Klapwijk Delft 2001 (webversie: Jan van den Noort 2007)

Transcriptie

1 Inventaris van het Nieuw-archief Delfland G.J. Klapwijk Delft 2001 (webversie: Jan van den Noort 2007) Hoogheemraadschap van Delfland

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Geschiedenis Bestuursinrichting Bestuur Organisatie/financiën/huisvesting organisatie huisvesting financiën Keuren en vergunningverlening Toezicht op polders Waterkering zeewering en duinen Maasdijk Spoorwegdijk Landscheiding boezemkaden en polderkaden Boezemwater boezemwateren Regeling van de waterstand boezemgemalen Peil en peilmalen uitwateringssluizen, keersluizen en uitwateringskillen Wegen/bruggen/vaarwegen wegen bruggen vaarwegen Archief en inventarisatie Noten Geraadpleegde litteratuur Naamlijst van dijkgraven in de periode Naamlijst van hoogheemraden in de periode Naamlijst van hoofdingelanden benoemd door de stemgerechtigde ingelanden in de periode Naamlijst van hoofdingelanden-plaatsvervangers benoemd door de stemgerechtigde ingelanden in de periode Naamlijst van secretarissen-rentmeester en Fabriek-landmeter/Ingenieur in de periode Stukken van algemene aard Notulen Verenigde Vergadering Dijkgraaf en Hoogheemraden Ingekomen - en uitgaande stukken Afkondigingen Verslagen Stukken betreffende bijzondere onderwerpen Bestuursinrichting Reglement Begrenzing van het gebied (landscheiding) Bestuur Algemeen Hoofdingelanden/Verenigde Vergadering Dijkgraaf en hoogheemraden Representatie; schenking kerkramen Hulpmiddelen bij de uitvoering van de taak

3 Organisatie van diensten Personeel Algemeen Rechtsgeleerd consulent Instructies Administratieve dienst Technische dienst Arbeidstijden Bezoldiging; vergoeding en pensioen Ongevallenverzekering Gebouwen Gemeenlandshuizen Delft Maassluis Heemraadschuur; 's-gravenzande Kartografie Archief Financiën Sluisgeld Vaststelling Kadastrale boekhouding Vrijstelling Invordering Dijklasten; roedegeld; recognities; schutgeld Eigendommen Onroerend eigendom Roerend eigendom Zekerheidstelling door de secretaris-rentmeester Begroting Rekening Grootboek Journaal Beheer waarborg- en afkoopkassen Algemeen Afzonderlijke kassen Geldleningen Uitoefening van de taak Toezicht Keuren Algemeen Boezemkaden Boezemwateren Dijken (waterkering) Dijkleger van de Maasdijk Landscheidingen Polderkaden Schutten en doorvaren van sluizen Sluizen en voorboezems Uitkleiingen en ontgrondingen in polders Verveningen in polders Watermolens Zeewering en duinen Provinciale reglementen Vergunningen Algemeen Boezemwateren Waterkering

4 Vervening en uitkleiing Zeewering Bemoeienis met vergunningen te verlenen door andere besturen Schouw Boezemkaden Boezemwater Toezicht op polders Bestuursinrichting Bestuur Financiën Keuren Vergunningen Boezemkaden Polderwateren Wegen Heffing schutgeld aan sluizen van polders Beheer en onderhoud Algemeen Aanbesteding van werken Waterkering Zeewering Maasdijk Spoorwegdijk te Vlaardingen Landscheiding Exterritoriale waterkering Boezemkaden Boezemwater Algemeen Bestrijding vervuiling Afzonderlijke wateren en watergangen Regeling van de waterstand Wegen; bruggen en vaarwegen Landwegen Bruggen Vaarwegen Archief van het college van hoofdingelanden Concordan en indexen

5 1. INLEIDING 1.1. Geschiedenis Bestuursinrichting Gedurende de periode zijn er een aantal wijzigingen van Delflands reglement doorgevoerd. 1) De belangrijkste wijzigingen zijn: , invoering voor de rekening van een dienstjaar van 1 januari tot de laatste dag van december; /89 Een algehele vernieuwing van het gaarderboek; /98 Aanpassing schadeloosstelling voor aardhaling ten behoeve van de Maasdijk; Gedeputeerde Staten stellen voor de grens tussen Delfland en Schieland te wijzigen ter verbetering van de doorstroming van ingelaten water naar het Verversingskanaal. Dit voorstel resulteerde niet direct in een reglementswijziging; Bepalingen betreffende onderhoudsplicht van dijken en boezemwateren (hoefslagboeken en legger; Naar aanleiding van de doorbraak van de kade van de Noord-Kethelpolder in 1903 werd de waakplicht van Delfland ingevoerd om te waken dat de boezemkaden (die door de polders worden onderhouden) in staat zijn het boezemwater te keren Betreffende bezoldiging en vergaderkosten Bestuur Delflands algemeen bestuur bestaat in deze periode uit twaalf hoofdingelanden. Deze hoofdingelanden worden gekozen door de stemgerechtigde ingelanden. Naast de hoofdingelanden heeft Delfland twaalf hoofdingelandenplaatsvervangers. Het dagelijks bestuur bestaat uit een dijkgraaf en vier hoogheemraden. In 1918 werd de leeftijdsgrens voor de benoembaarheid tot lid van het bestuur door de Minster van Waterstaat verlaagd tot 65 jaar. Dit nadat de leeftijd eerder al was beperkt tot 70 jaren.2) Delflands bestuur maakte tevergeefs bezwaar tegen deze leeftijdsverlaging. In 1915 onderzochten Gedeputeerde Staten de behoefte aan het behoud van het instituut van hoofdingelanden-plaatsvervangers. Delfland gaf te kennen prijs te stellen op het behoud hoofdingelanden-plaatsvervangers. 3) De traditie van het schenken van glasramen aan kerken werd ook in deze periode levend gehouden. De glazen die in de 17de eeuw aan de Kerk te Maasland werd geschonken liet het bestuur in 1911 door Atelier van Gebrand Glas 'T Prinsenhof' te Deldt restaureren. 4) Organisatie/financiën/huisvesting organisatie - 5 -

6 Tot 1888 werden de technische zaken waargenomen door de Fabriek-Landmeter, die terzijde werd gestaan door de hoogheemraadsboden die beurtelings functies als opzichter, gerechtsbode en bediende moesten waarnemen. In 1888 werd na de pensionering van Fabriek-Landmeter Van den Bergh, ingenieur W. de Man benoemd. De Man kreeg opdracht een voorstel tot reorganisatie van de bovenomschreven gang van zaken in te dienen. De technische werken werden losgemaakt van de administratieve dienst en ondergebracht in een Technische Dienst. Er kwamen vijf opzichters voor de diverse onderdelen. Het personeel voor het stoomgemaal Van der Goes en de sluiswachters bleven in dienst. 5) In 1888 bestond het personeel van de administratieve dienst uit zes personen. Voor de advisering bij het voeren van processen werd gebruik gemaakt van een rechtsgeleerd-consulent Mr. B.M. Vlielander Hein. De technische Dienst bestond uit 15 personen. 6) In 1919 bestond het perconeel van Administratieve Dienst uit 8 personen en de Technische Dienst uit 18 personen.7) huisvesting In werd de naar achteren hellende voorgevel van het gemeenlandshuis te Delft gerestaureerd en werd de secretarie in het gemeenlandshuis verbouwd. Naast kantoorruimte voor de Technische Dienst werd er ook een brandvrije archiefruimte gebouwd en ingericht. 8) Tevens werd het gebouw aangesloten op de duinwaterleiding van de gemeente Delft. In werd de grote zaal van het gemeenlandshuis te Maassluis gerestaureerd. 9) In de zeewering werd in 1906/07, gelijktijdig met de aanleg van een Delflandse spoorlijn in de zeewering een directiegebouw met opzichterswoning te Arendsduin gebouwd.10) financiën De omslag voor het boezem- en algemeen beheer werd Sluisgeld genoemd. Dit Sluisgeld werd omgeslagen over de in het gaarderboek omschreven belastbare eigendommen. Gedurende de periode werden bij het provinciaal bestuur -tevergeefs- pogingen ondernomen om het gebouwd eigendom in de heffing van het sluisgeld mee te laten betalen in verband met de hoge kosten van het onderhoud van de zeewering. 11) Naast het sluisgeld werden ten behoeve van het onderhoud van de Maasdijk dijklasten geheven. Roedegeld werd betaald voor de aardhaling aan de buitenzijde van de Maasdijk. Het dienstjaar voor de rekening liep sinds de reglementswijziging van 1888 van 1 januari tot de laaste december van het betreffende jaar. Het beheer van de waarborg- en afkoopkassen was sinds de opheffing van de ambachten in 1857 aan het hoogheemraadschap opgedragen. Het ingebrachte kapitaal werd belegd in aandelen in het Grootboek der Nationale Schuld. De opbrengsten dienden tot jaarlijkse betaling van gederfde belastinginkomsten van het tot water verdolven land Keuren en vergunningverlening - 6 -

7 Het toezicht door het hoogheemraadschap werd geregeld in keuren. Voor ieder onderwerp van toezicht werd een afzonderlijke keur uitgevaardigd. De volgende keuren waren van toepassing; - Keur regelende het onderhouden der waterkeringen of kaden van polders; - Keur regelende het onderhouden en reinigen der boezemwateren in Delfland en verdere daartoe behoorende belangen; - Keur op de dijken; - Keur op het dijkleger van de Maasdijk; - Keur op de landscheidingen; - Keur regelende het onderhouden van de kaden die de polders onderling van elkaar scheiden; - Keur op het schutten en doorvaren van de schutsluis te Vlaardingen, de Monstersche sluis te Maassluis en het verlaat nabij de Oranjesluis; - Keur op de sluizen en voorboezems; - Keur op de sluizen in de waterkeringen en boezemkaden, alsmede op de voorboezems van de uitwateringssluizen; - Keur op de uitkleiingen en ontgrondingen van landen in de polders van Delfland; - Keur op de verveningen van landen in de polders van Delfland; - Keur op het malen en stilstaan van watermolens; - Keur op zeewering en de duinen; 12) Ontheffingen (vergunningen) van bepalingen van de keuren werden verleend door dijkgraaf en hoogheemraden. Aanvragen werden getoetst aan de keuren c.q. aan het eerder gevolgde beleid. Ontwikkelingen zoals de waterlozingen van de industrie, de lozingen van de gemeentelijke rioleringen en particulieren op boezemwater gingen een belangrijke plaats innemen bij de vergunningverlening. De opkomst van de veilingen en het gemotoriseerde vervoer van veilingproducten over het water vereiste ook veel vergunningen. Aanvankelijk was er vooral bij de polders veel weerstand tegen deze motorvaart vanwege de vrees voor de afslag van de boezemkaden. Na diepgaand onderzoek werd er uiteindelijk vanaf c vergunning verleend, waarbij de schepen niet sneller dan 6 kilometer per uur mochten varen. Voor het bouwen binnen de kring van 375 meter rond de molens was vergunning van dijkgraaf en hoogheemraden vereist, aangezien bouwsel de windvang van de molens konden belemmeren. 13) Toezicht op polders In Delflands reglement was door de provincie Zuid-Holland het toezicht op de inliggende polders aan dijkgraaf en hoogheemraden opgedragen. Daarnaast waren de polders krachtens de bepalingen van het Algemeen Polderreglement aan het toezicht van gedeputeerde staten van Zuid-Holland onderworpen. 14)Dit hield in dat stukken die goedkeuring van gedeputeerde staten van Zuid-Holland nodig hadden via het hoogheemraadschap werden ingezonden. Delfland keurde de begroting en rekening van de polders goed en hield toezicht op de financiële administratie. Vanaf 1907 waren ook door polders verleende vergunningen tot het doen van grondroeringen aan boezemwaterkerende polderkaden aan goedkeuring van dijkgraaf en hoogheemraden onderworpen. 15) Waterkering zeewering en duinen - 7 -

8 Gedurende de periode werd Delflands kust regelmatig door stormen geteisterd. De strandhoofden die in de loop van 18de en 19de eeuw waren aangebracht, konden soms de kustafslag niet keren, waardoor er tussenhoofden moesten worden aangebracht. In 1889/90 werd een proef gedaan met onderzeese verlenging van de strandhoofden nrs. 3 en 11.16) In 1904 en 1905 veroorzaakten stormen zoveel schade, dat de verenigde vergadering tot verlenging van bestaande strandhoofden besloot. 17) De hiernavolgende strandhoofden werden in de periode nieuw aangelegd: nr nr nr nr nr nr nr nr nr De volgende strandhoofden werden zeewaarts verlengd: nr. A 1906 nr nr nr. 4a 1896 nr. 5a 1896 nr. 6a 1896 nr. 7a 1906 nr. 8a 1908 nr nr , 1908 nr nr nr Andere grote werken die aan de zeewering werden uitgevoerd waren: Maken van een steenglooiing en muur tegenover de Keizerstraat te Scheveningen, met afsluitende steenglooiing aan het zuidwestelijk einde, 1895, 1896; Verzwaren van de zeewering tussen de strandpalen 111 en 117 en het verbinden van de zeewering met de Slaperdijk door een dwarsdijk, 1895; Aanleg spoorweg op de zeewering, bouwen directiegebouw te Arendsduin, 1906; Afgraven en achterwaarts verbreden van het "Smalduin" nabij Kijkduin onder Loosduinen, 1919; Voor het aanvoeren van materialen werden loswallen aangelegd bij het Amersgat, Kijkduin (Loosduinen), Langeveld (Monster) en Scheur (Oranjebuitensluis). Verstuiving van de duinen werd tegegegaan door middel van het jaarlijks planten van helm en rietschuttingen. 18) Maasdijk Het onderhoud van de Maasdijk werd vanouds uitgevoerd door de gehoefslaagden, dit zijn eigenaren c.q. pachters van aangrenzende landerijen. De hoefslagplicht werd vastgelegd in de z.g. hoefslagboeken. 19) Teneinde het - 8 -

9 onderhoud volledig uitgevoerd te krijgen, werden percelen waarvan geen eigenaar bekend was ten name van het hoogheemraadschap gesteld. 20) Tevens werden vele hoefslagen aangekocht, waardoor het onderhoud van de Maasdijk grotendeels op naam van het hoogheemraadschap werd gesteld. Percelen grond van de Maasdijk werden in erfpacht uitgegeven, waarmee inkomsten werden gegenereerd. 21) In 1904 werd de Maasdijk tussen Schiedam en Maassluis opgehoogd. 22). Als gevolg van opspuiting van land buiten de Maasdijk, verzakte in 1913/14 een gedeelte van de Maasdijk bij de Vijfsluizen. 23) Spoorwegdijk Na de stormvloed van 13 januari 1916 besloot de verenigde vergadering de Maasdijk in Vlaardingen op te hogen. Tegen dit besluit kwam de gemeente Vlaardingen in verweer, aangezien er veel huizen op dit dijkvak aanwezig waren en de eigenaren van deze huizen grote schade zouden lijden. In beroep verklaarde de Kroon dat Delfland volkomen bevoegdheid had het ophogingsplan uit te voeren. In overleg met de gemeente kwam men echter tot een overeenkomst waarbij de ophoging van de Maasdijk werd uitgesteld. De spoorwegdijk met de keersluis in de haven te Vlaardingen werd als waterkering aangemerkt. De Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij bracht de spoorwegdijk op de vastgestelde hoogte. Delfland gaf met deze overeenkomst echter niet het recht op de ophoging van de Maasdijk alsnog uit te voeren. 24) Landscheiding De landscheiding tussen Rijnland en Delfland onderging in 1912 ter plaatse van de Zijdeweg te Wassenaar een grenswijziging. 25) In verband met de bouw van het postkantoor te Veur in 1917 onderging de scheiding nogmaals een wijziging. 26) In 1911 liep het water uit Rijnland over de Veenestraat te Leidschendam in de Tedingerbroekpolder. 27) Deze overstroming was een gevolg van opgestuwd water. Het boezempeil in Rijnland ligt namelijk 20 cm lager dan in Delfland, zodat er normaal gesproken géén overstromingsgevaar bestaat boezemkaden en polderkaden De boezemkaden werden door hoefslagplichtigen in de polders onderhouden. Na de aanleg van het Verversingskanaal te 's-gravenhage vroegen de polders langs de Poldervaart in 1894 aan Delfland om het onderhoud van de kaden over te nemen. Men was van mening dat het onderhoud was verzwaard door de versterkte waterinlaat ten behoeve van de spuiing te Scheveningen. Delfland wees dit verzoek af. 28) In 1901 brak de Nieuweweg, boezemkade van de Duifpolder, langs de Middelwatering door. 29) In 1903 brak de kade van de Noord-Kethelpolder langs de Poldervaart door. 30) In 1906 werd de onderhoudsplicht van de boezemkaden door hoefslagplichtigen afgeschaft. Deze werd overgnomen door de polders tegen een geldelijke bijdragen door de ingelanden. 31) Gedurende de jaren werd door Delfland een hoogte- en lengteopmeting van de bozemkaden uitgevoerd om inzicht te krijgen in de toestand van de kaden. 32) - 9 -

10 Boezemwater boezemwateren Een overzicht van de boezemkanalen is te vinden in de legger van de boezemwateren. 33) De boezem onderging tussen 1892 en 1895 belangrijke uitbreiding door de aanleg door de Staat der Nederlanden van het Oranjekanaal 34) en door Delfland van het Zwethkanaal tussen de Kromme Zweth en het Oranjekanaal 35). Door de aanleg van beide kanalen verbeterde de afwatering in het Westland. De doorstroming in oostelijk Delfland was gebaat bij de verbetering van het Rijn-Schiekanaal, die door de provincie met vergunning van Delfland werd uitgevoerd. 36) De vervuiling van het boezemwater werd veroorzaakt door lozingen van afvalwater van huishoudens, inustrieën en veilingen. De gemeenten binnen Delfland begonnen in deze periode met demping ven riolering van vervuilde watergangen en de eanleg van beerputten. Ook werden al enkele zuiveringsinstallaties in gebruik genomen. Voor de lozingen van gezuiverd of ongezuiverd op de boezem is Delfland het vergunningverlenende orgaan Regeling van de waterstand boezemgemalen Delfland beschikte in de periode over twee boezemgemalen. Te weten het stoomgemaal Van der Goes aan de Vijfsluizen te Schiedam en het stoomgemaal aan het einde van het Verversingskanaal te Scheveningen. Het gemaal te Scheveningen was eigendom van de gemeente 's-gravenhage, de bediening was aan Delflands toezicht onderworpen. In werd het gemaal te Scheveningen omgebouwd tot electrisch gemaal. 37) In 1917 diende de ingenieur een rapport in betreffende een ontwerp van een electrisch gemaal aan de Boonersluis. 38) Dit plan kwam pas later tot uitvoering door de bouw van een dieselgemaal Peil en peilmalen Het peil in de boezem werd Delflands Peil genoemd en bedroeg tot aan de invoering van het Normaal Amsterdams Peil 0,25 m beneden Amsterdams peil. Een onderscheid tussen boezempeil en maalpeil was niet gemaakt. Na de Invoering van het Normaal Amsterdams Peil bedroeg Delflands Peil 0,40 m beneden NAP. Het maalpeil bedroeg 0,25 m beneden NAP. Dit maalpeil was bepalend voor het invoeren van een maalstop voor de polders. Veel polders waren in de tweede helft van de 19de eeuw overgegaan van windbemaling op stoombemaling. In de jaren gingen veel polders over op electrische- of dieselbemaling. De druk op de boezem nam hierdoor toe.het systeem van seingeving dat al eeuwen oud was (seinen dat er een maalstop was, doormiddel van vlaggen of lantaarns) voldeed niet altijd meer. De telefoon deed zijn intrede. 39) uitwateringssluizen, keersluizen en uitwateringskillen uitwateringssluizen van Delfland zijn: Amersgat (stenen duiker met vloeddeur) Aelbrechtsluis (Delflshaven)

11 Maassluis: Monstersche sluis (schutsluis) en de Wateringsche sluis. Deze beide sluizen waterden uit op de haven van Maassluis. De Monstersche sluis is in 1888/90 verbouwd. De Boonersluis in de Maasdijk. Deze sluis waterde uit op de Boonerhaven. 's-gravenzande: de Oranjebuitensluis. Deze sluis werd door de Staat gebouwd in het kader van de aanleg van de spoorlijn Rotterdam-Hoek van Holland en in 1892 aan Delfland overgedragen. 40) Schiedam: de Vijfsluizen. De sluis waterde uit op de haven van de Vijfsluizen. Deze sluis werd in geheel vernieuwd. 41) Vlaardingen: Schipluidersluis, Vlaardingersluis en Rijswijksesluis. Deze sluizen waterden uit op de haven van Vlaardingen. Aan deze sluizen werden in de periode geen ingrijpende verbouwingen uitgevoerd. Bij een aantal van deze sluizen waren omloopriolen aangebracht, waarmee water kon worden ingelaten terwijl de sluisdeuren waren gesloten. Keersluizen: Delft: Schoftgebint aan de Buitenwatersloot. in werden de schuif en de stijlen vernieuwd. 42) Vlaardingen: Keersluis in de Haven, aangelegd met vergunning van Delfland in Wegen/bruggen/vaarwegen wegen Delfland had een aantal wegen in beheer en onderhoud, een gedeelte van deze wegen waren afkomstig van de in 1857 opgeheven ambachten. De volgende wegen werden in de periode aad de Staat der Nederlanden overgedragen: De Rotterdamsche Straatweg De zorg voor deze weg was sinds 1826 in handen van dijkgraaf en hoogheemraden. Het beheer werd in 1889 aan de Staat der Nederlanden overgedragen. 43) Straatweg 's-gravenhage-loosduinen-monster Deze weg werd in 1903 in beheer en onderhoud overgedragen aan de Staat der Nederlanden. 44) bruggen Delfland heeft in de periode bruggen in beheer en onderhoud. Deze bruggen zijn geidentificeerd met de letters DL en daarna een nummer. 45) Het onderhoud van de Hoornbrug over de Leidsche Vliet wordt in overgedragen aan gedeputeerde staten van Zuid-Holland, waarna de brug in het kader van de vaartverbetering tussen Rijn en Schie door de provincie wordt vervangen. 46) vaarwegen Raakpunten met de scheepvaart waren voor het hoogheemraadschap:

12 Vanouds de scheepvaart door de Delflandse schutsluizen. Deze sluizen waren: De Monstersche sluis te Maassluis, de Vlaardingersluis te Vlaardingen, de Oranjesluis in de Maasdijk en de Oranjebuitensluis aan het Scheur. Aan deze sluizen werd schutgeld geheven van de passerende schepen. 47) Sinds het begin van de 20de eeuw was het vervoer van groeten en fruit met motorschepen in opkomst. De motorvaart richting veilingen had voor de waterberging binnen het hoogheemraadschap een gunstige invloed, omdat er havens bij de veilinggebouwen werden gegraven. 48) Als negatief punt werd ervaren de mogelijke beschadiging van boezemkaden door golfslag. Dit punt werd ondervangen door in vergunningen de bepaling op te nemen dat er niet sneller dan met 6 kilometer per uur mocht worden gevaren. 49) 1.2. Archief en inventarisatie Het door Delflands bestuur gevormde archief begint in het jaar De periode werd geïnventariseerd door secretaris-rentmeester mr.dr. Th.F.J.A. Dolk. Deze inventaris verscheen in 1939 in druk. In de daaropvolgende periode werd dezelfde ordeningssystematiek gehanteerd als in de periode Dit archiefgedeelte is daarom geïnventariseerd als supplement op de inventarisatie door Dolk. De inventarisatie van de periode werd in het jaar 2000 voltooid door P.F.A. Vrolijk. In 1888 werd voor het bestuursarchief een nieuw ordeningsstelsel ingevoerd. Waarschijnlijk is er een verband met de oprichting van de Technische Dienst in dat jaar. Deze dienst begon direct na zijn oprichting met de vorming van een eigen archief. Het bestuursarchief werd geordend volgens een rubriekenindeling. Aanvankelijk werd bij de ordening slechts met rubrieksaanduidingen gewerkt. Na ongeveer drie jaar werd deze rubrieksaanduiding aangevuld met een agendanummer, hetgeen een verfijning voor de opberging opleverde. De indeling in rubrieken wekt bij nadere beschouwing de indruk, dat er vooraf geen systematische indeling van onderwerpen werd gemaakt. De indeling start bijvoorbeeld met de rubriek: D1 Ongevallenverzekering Delfland 1888; Zeewering. De rubrieksindeling wijzigde in de loop der jaren op onderdelen. Archiefstukken waren terug te vinden aan de hand van de inschrijfregisters, In deze registers werden de ingekomen en uitgaande stukken geregistreerd. Bij deze registratie werd een rubriek en een agendanummer toegekend. Deze twee gegevens waren bepalend voor de plaats waar het betreffende stuk in het archief was opgeborgen. Vermoedelijk leverde deze wijze van ordening na verloop van jaren een grote hoeveelheid zoekwerk op. Deze oorspronkelijke ordening werd meerdere malen verstoord bij de invoering van nieuwe ordeningsstelsels, o.a. in 1920 en Hoewel de ordeningskenmerken nog op de stukken aanwezig zijn, is de oude orde niet daadwerkelijk hersteld. Herstel van de oude orde zou de directe toegankelijkheid van het archief niet ten goede komen. Om de functie van de inschrijfregisters te bewaren en een reconstructie van de oude orde op papier mogelijk te maken werd een concordantie vervaardigd. Bijzondere vermelding verdienen de tekeningen en kaarten behorend bij de vergunningsaanvragen. Deze tekeningen en kaarten zijn een bron van historische informatie op verlerlei gebied. Zo zijn er bijvoorbeeld tekeningen van hotels, villa's en andere gebouwen in de zeewering te vinden. Hoewel geregistreerd met rubrieksaanduidingen en agendanummer en dus deel uitmakend van het bestuursarchief waren deze kaarten en tekeningen opgeborgen in het archief van de Technische Dienst. Aangezien deze stukken deel uitmaken van de vergunning is er voor gekozen om ze toe te voegen aan de vergunningen waar zij bij horen. De vergunningen over de periode zijn toegankelijk met behulp van

13 jaarlijks opgemaakte registers van verleende vergunningen. De gegevens uit deze registers werden vóór het verschijnen van deze inventaris opgenomen in een digitale catalogus. Deze catalogus is op het internet raadpleegbaar. 1.4 Noten 1. Inv.nr. 8069; 2. Inv.nr. 8075; 3. Inv.nr. 8088; 4. Inv.nr. 8094; 5. Inv.nr. 8098; 6. Jaarverslag 1888; 7. Jaarverslag 1919; 8. Ir.J. Kruger en C. Postma; Gemeenlandshuis van het hoogheemraadschap van Delfland te Delft. blz.41-42; 9. Inv.nr. 8141; 10. Inv.nr. 8614; 11. Inv.nrs. 8157, 8158, 8161, 8166, 8168 en Jan van den Noort 'De hand in eigenboezem", blz. nrs ; 12. inv.nrs ; 13. Inv.nr. 8364; 14. Algemeen reglement voor de Polders in de Provincie Zuid-Holland 15. inv.nrs ; 16. Delflands jaarverslagen 1889 en 1890; 17. Inv.nr. 8623; 18. inv.nrs en ; 19. inv.nrs ; 20. inv.nr. 8671; 21. inv.nrs ; 22. Inv.nr. 8614; 23. Delflands jaarverslagen, 1913 en 1914; 24. Inv.nrs ; 25. Inv.nr. 8074; 26. Inv.nr. 8518; 27. Inv.nr. 8721; 28. Inv.nr Inv.nr. 8739; 30. Inv.nr. 8741; 31. Inv.nr. 8742; 32. Inv.nrs ; 33. Inv.nrs ; 34. Inv.nrs ; 35. Inv.nrs ; 36. inv.nr. 8455; 37. Inv.nr. 8810; 38. Inv.nr. 8809; 39. Inv.nrs ; 40. Inv.nrs en 8775; 41. Inv.nrs ; 42. Inv.nr. 8866; 43. Inv.nr. 8878; 44. Inv.nr. 8879; 45. Jhr.L.F. Teixeira de Mattos. De waterkeeringen, waterschappen en polders van Zuid-Holland. Deel II, blz. 9-10; 46. Inv.nrs en 8889, 47. Inv.nrs ;

14 48. Vergunningen inv.nrs Inv.nrs ; 1.5 Geraadpleegde litteratuur Ir. J. Kruger, B.I., architect; C. Postma, chartermeester van Delfland; Gemeenlandshuis van het hoogheemraadschap van Delfland te Delft. Delft, Jan van den Noort; De hand in eigen boezem.waterkwaliteit in het hoogheemraadschap van Delfland Hilversum, H. le Coultre; Toelichtingen op het Algemeen Reglement voor de Polders in de Provincie Zuid-Holland. Alphen (Z.-H.), Jhr. L.F. Teixeira de Mattos; DE WATERKEERINGEN, WATERSCHAPPEN EN POLDERS VAN ZUID-HOLLAND. DEEL II HET VASTELAND (Vervolg). 's- Gravenhage, Naamlijst van dijkgraven in de periode mr. J.P.R. Tak van Poortvliet <AFB>K:\Data Mais\NAD_RAD/tak van poortvliet.jpg L.A. Reuvens <AFB>K:\Data Mais\NAD_RAD/reuve ns.jpg mr. W.K.S. van der Mandele <AFB>K:\Data Mais\NAD_RAD/van der mandele.jpg mr.dr. C.P. Zaaijer <AFB>K:\Data Mais\NAD_RAD/zaaije r.jpg Naamlijst van hoogheemraden in de periode J.J. Duynstee Jhr. L.P. Quarles van Ufford J. van Stralen Mr. A.M. Maas Geesteranus S.J. van den Bergh Jhr. mr. J. Beelaerts van Blokland Jhr. P.M.G. von Fisenne W.G. van der Boor P.R. Dingemans van der Kasteele J.M. van der Schalk

15 W.C.J.J. baron van Voorst tot Voorst Jhr. J.W. van Vredenburch J.L. Verveen Jhr. mr. B.C. de Jonge Naamlijst van hoofdingelanden benoemd door de stemgerechtigde ingelanden in de periode J.P. Ammerlaan Jhr. mr. J. Beelaerts van Blokland S.J. van den Bergh Mr. S.J. van den Bergh W.G. van der Boor A. van der Burg F. van der Burg dzn P. van Buijsen N. Buijteweg Mr. R. Th. Bijleveld P.R. Dingemans van de Kasteele A. Doelman Jhr. P.M.G. von Fisenne P.J. van Geest C.M. Ham M.J. Ham Jhr. J.L. Hesselt van Dinter H.J. Hoek H.I. Hoek P. Hoogendam P.N. Hoogerbrugge H. Klapwijk A. Labouchère J. van der Lely Mr. W.K.S. van der Mandele C. van Mil C. Moerman Mr. M.C. Philipse M.R. van Ruijven J. van Rijn W.J. van Sandick H.C.C. van Schaik J.M. van der Schalk Jhr. mr. J.F Schuurbeque Boeije J. Sonneveld IJ. van Staalduijnen Y van Staalduijnen H.P. van Stralen R. Th. Verbeek

16 Mr. J.W.S.A. Versteeg J.L. Verveen J.F. Wesstein C.J. van Winden Naamlijst van hoofdingelanden-plaatsvervangers benoemd door de stemgerechtigde ingelanden in de periode J.P. Ammerlaan Jhr. mr. J. Beelaerts van Blokland S.J. van den Bergh W.G. van der Boor D. van der Burg F. van der Burg P. van der Burg R. Buijnink P. van Buijsen P.R. Dingemans van de Kasteele A. Doelman J. Doelman G.A. Franses P.J. van Geest H.J. Ham J.J. van der Hark C. de Jong C. de Jong B.J. Keukenmeester H. Klapwijk L.F. van der Klugt G. Koot B.J. Kruijswijk S. van der Laan D.L. Lans P. van Leeuwen P. van Leeuwen A. van der Lely J. van der Lely V. van Meerten G. Moerman W.A. baron van Pallandt P. van der Plas P. Rodenburg M.P. van Ruijven J. van Rijn M. van der Sar J. Sonneveld H.P. van Stralen Jhr. L.F. Teixeira de Mattos Dr. C.I. Vaillant H.M. Velders R. Th. Verbeek

17 A. Vreugdenhil C. Vijverberg J. Vijverberg H.C. Waldeck P.F.L. Waldeck J.F. Wesstein N. van Wijk Chr. Wijsman Naamlijst van secretarissen-rentmeester en Fabrieklandmeter/Ingenieur in de periode J. Post van der Burg secretaris-rentmeester Mr.dr. Th.F.J.A. Dolk, secretaris-rentmeester J.P. van den berg Jz. Fabriek-landmeter Ir. W. de Man, Ingenieur Ir. J. Groenendaal Jz., Ingenieur Ir. A.C. Kolff c.i., Ingenieur

18 2. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 2.1. Notulen Verenigde Vergadering Notulen, delen N.B. De notulen zijn, voorzien van indices en bijlagen, in druk uitgegeven 1888 januari maart 7; zie OAD supplement , inv.nr. 7006, april mei 25, juni februari 18, maart november 25, , maart maart 7, april mei 30, oktober maart 1, april april 4, Gedrukt; afschrift, Gedrukt; afschrift, Notulen van vergaderingen van de Verenigde Vergadering, met bijlagen, Concepten , , , 1917, 1918, pakken Dijkgraaf en Hoogheemraden Notulen, delen 1888 januari-1888 november 24; zie OAD supplement inv.nr. 7051, december , , , , , januari november 14, november maart 3, maart juni 21, juli maart 27, april september 7, september november 21, november mei 12, mei april 17, april , mei 29, mei 30-[1922 november 9], Index op de notulen, delen en

19 A-L(tot en met 1889), L(vanaf 1890)-Z, , , , Klad, 1918omslag 2.2. Ingekomen - en uitgaande stukken Agenda's van de ingekomen en uitgaande stukken, delen N.B. Voorin indices op de rubrieken (uitgezonderd de jaren 1889, 1912 en 1919) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Afkondigingen Registers van afkondigingen, delen , ; zie OAD supplement inv.nr. 7638, Afkondigingen, Gedrukt. 2 pakken , ,

20 2.4. Verslagen N.B. Zie voor de jaarverslagen, de serie gedrukte verslagen in de bibliotheek,

21 3. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN 3.1. Bestuursinrichting Reglement Stukken betreffende de herziening en wijziging van het reglement, omslagen , 1889(vernieuwing gaarderboek), (schadeloosstelling aardhaling), , 1905, 1906, 1908, , met 1 kaart, Grenzen van de hoogheemraadschappen van Delfland en Schieland te Schiedam en langs de Doenkade; met in concept aangegeven een nieuwe grens te Schiedam., z.d. c , 1904, z.d.[c. 1904], met afschrift van retroactum uit 1899 (Delflands peil en maalpeil, onderhoud boezemwaterkerende polderkaden), , met retroacta uit , 1910, 1912 (zeewering, boezembeheer en belasting gebouwde eigendommen), [1921] (herziening in verband met invoering belasting gebouwde eigendommen en alleenbeheer door Delfland van de Schieboezem) met 2 kaarten, Schielandse polders die op de boezem van Delfland uitmalen; met aantekening van het zomerpeil., z.d. c : Gedrukt en gekleurd 32x59,5 Grafische weergave van de waterbeweging op Delflands boezem., z.d. c.1918gedrukt; gekleurd 32x Uittreksel uit kadastrale plans van de Delfshavensche Schie, Rotterdam sectie Z en Overschie sectie C ged., schaal 1:2500, 45 x 59 cm., hs. op calqueerpapier, blad NAD_RAD/8073.jpg Begrenzing van het gebied (landscheiding) 8074 Stukken betreffende de herplaatsing van grenspaal nr. III op de landscheiding tussen de hoogheemraadschappen van Delfland en Rijnland ter plaatse van de Zijdeweg te Wassenaar, N.B. Zie voor verleggen van de Landscheiding te Veur sectie B nrs. 2000, 1999 en 1823 t.b.v. bouw post- en telegraafkantoor inv.nr ,

22 3.2. Bestuur Algemeen 8075 Stukken betreffende de vaststelling van een maximale leeftijdsgrens voor benoembaarheid van de leden van waterschapsbesturen, Lijst houdende gegevens van benoeming en aftreden van dijkgraven, hoogheemraden en hoofdingelanden, , N.B. Zie OAD supplement inv.nr Rooster van aftreding van dijkgraaf en hoogheemraden, hoofdingelanden en - plaatsvervangers, N.B. Zie OAD supplement inv.nr deel Hoofdingelanden/Verenigde Vergadering 8076 Briefwisseling met de burgemeester van Delft over diens weigering tot het aanplakken van openbare kennisgevingen betreffende de verkiezing van hoofdingelanden, Processen-verbaal van gehouden verkiezingen van hoofdingelanden en hoofdingelanden-plaatsvervangers, , , , Lijsten van stemgerechtigde ingelanden, opgemaakt ten behoeve van de verkiezing van hoofdingelanden en hoofdingelandenplaatsvervangers, 1888/ /9, Gedrukt, N.B. Het jaar 1891 is incompleet. Zie voor 1887/88 OAD supplement inv.nr Gedrukt, Gedrukt, Gedrukt, Gedrukt, Gedrukt, Stukken betreffende geschillen ter zake van de uitslagen van verkiezingen van hoofdingelanden en hoofdingelandenplaatsvervangers, omslagen 6 omslagen 8087 Presentielijsten, deel N.B. Zie voor juni 1899 OAD supplement inv.nr Stukken betreffende het onderzoek door Gedeputeerde Staten naar de wenselijkheid van verkiezing van hoofdingelandenplaatsvervangers, z.d. [c. 1915]. Stukken betreffende de kosten en de wijze van uitvoering van de gedrukte notulen van de Verenigde Vergadering, 1887/

23 N.B. Zie OAD supplement inv.nr Dijkgraaf en hoogheemraden 8089 Reglement van orde voor de Vergadering van Dijkgraaf en Hoogheemraden, Gedrukt Brief aan oud-dijkgraaf mr. W.K.S. van der Mandele, houdende mededeling dat de Verenigde Vergadering hem een pensioen heeft toegekend, katern 1 stuk Representatie; schenking kerkramen 8091 Brief van A.J. van Beek te Budapest, houdende verzoek een door hem ontworpen boei tot het verspreiden van olie op de golven op kosten van Delfland te laten vervaardigen, met bijbehorend patent, stukken 8092 Brief van Centrale Commissie voor de Wereldtentoonstelling te Parijs in 1900, houdende verzoek om activiteiten in het kader van de voorbereiding van de tentoonstelling te willen bevorderen, met bijlagen, Stukken betreffende het besluit van de Verenigde Vergadering om niet deel te nemen in de Vereeniging tot behartiging van Waterschapsbelangen, Brief van Stedelijk Museum het Prinsenhof, houdende mededeling dat het gerestaureerde glasraam voor de Nederlandsch Hervormde Kerk te Maasland gereed is en dat het raam zal worden herplaatst, met afschriften van retroacta uit 1651 en 1652, Brief aan Oranje-Vereeniging te Maassluis, houdende toekenning van een subsidie van f 100,-- t.b.v. de viering van het 300-jarig bestaan van de zelfstandige plaats Maassluis, met bijbehorend verzoekschrift, Correspondentie met de Nederlandsche Heidemaatschappij inzake de inschrijving van het hoogheemraadschap als contribuant, Briefwisseling met burgemeester en wethouders van Delft over het feit dat het bestuur van het hoogheemraadschap niet werd uitgenodigd om bij het koninklijk bezoek op 29 november 1918 aanwezig te zijn, stukken 3 stukken 2 stukken 2 stukken 2 stukken 4.1. Hulpmiddelen bij de uitvoering van de taak Organisatie van diensten 8098 Stukken betreffende de instelling en inrichting van de Technische Dienst,

24 8099 Voorstel van hoofdingeland W.J. van Sandick tot de benoeming van een afzonderlijke secretaris en rentmeester, z.d. [c. 1894] Stukken betreffende de wijziging van de omschrijving en begrenzing van de dienstkringen van de opzichters, stuk 1 stuk Personeel Algemeen 8101 Register houdende aantekening van data betreffende geboorte, indiensttreding, ontslag, pensioen en overlijden van personeelsleden, Stukken betreffende de benoeming, bezoldiging en ontslag van het personeel bij de Administratieve Dienst, N.B. Op persoonsnaam geordend Stukken betreffende de benoeming, het ontslag en pensioen van het personeel bij de Technische Dienst, N.B. Op persoonsnaam geordend 8103 A-G 8104 H-L 8105 M-R 8106 S-Z 8107 Naamlijsten van personeel in de zeewering en van het stoomgemaal Van der Goes, deel 4 omslagen Rechtsgeleerd consulent 8108 Overlijdensbericht van mr. G.M. van der Linden, landsadvocaat te 's-gravenhage, Stukken betreffende de aanstelling van mr. B.M. Vlielander Hein, advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden te 's-gravenhage tot rechtsgeleerd consulent van Delfland, stuk Instructies Administratieve dienst Secretaris-rentmeester 8110 Instructie voor de secretaris-rentmeester, vastgesteld 1918 met wijzigingen, 1918, 1920, 1921, Boden 8111 Instructies voor de boden, 1888, 1919, 1923,

25 Werkvrouw N.B. Bijgevoegd afschriften van instructies voor de bode bij de hoogheemraadschappen van Rijnland (1859) en Schieland (1870) 8112 Werkrooster voor de werkvrouw in het gemeenlandshuis, stuk Technische dienst Ingenieur 8113 Instructie voor de ingenieur, 1888, Gedrukt. 2 katernen N.B in tweevoud, 1918 met wijzigingen, 1920, 1921 en Opzichters 8114 Instructies voor de opzichters te 's-gravenhage, 's-gravenzande, Delft, Maassluis en Scheveningen, Gedrukt Instructie voor de opzichter over de zeeweringen en stranden van Delfland, 15 december 1846, z.d. [c. 1890]. Afschrift. 5 katernen 1 stuk Machinisten en hulpmachinisten 8116 Instructie voor de eerste stoker of hulpmachinist aan het Stoomgemaal "Van der Goes", aan de Vijfsluizen, Gedrukt Instructie voor de machinist aan het stoomgemaal "Van der Goes" aan de Vijfsluizen, Gedrukt. N.B. In tweevoud 1 katern 1 katern Sluiswachters 8118 Instructie voor de sluiswachter en de sluisknecht van de Monstersche- en Wateringsche sluis te Maassluis, Gedrukt. 1 katern 8119 Instructie voor de sluiswachter aan de Boonersluis, te Maassluis, 1891 Gedrukt. 1 katern 8120 Instructie voor de sluiswachter en voor de sluisknecht te Vlaardingen, 1891 Gedrukt Instructie voor de sluiswachter, tevens stoker aan het stoomgemaal "Van der Goes", en voor de sluisknecht aan de Vijfsluizen te Schiedam en Vlaardinger-Ambacht, 1891, Gedrukt en concept Instructie voor de sluiswachter, tevens bewaker van de loswal aan de Oranjebuitensluis, Gedrukt. 1 katern 3 katernen 1 katern Instructie zeesluiswachter en zeesluisknecht van het Verversingskanaal te 's-gravenhage, N.B. Zie inv.nr Arbeidstijden

26 8123 Stukken betreffende de afwijzing door de Minister van Arbeid van een verzoek om ontheffing van bepalingen van de Arbeidswet 1919 voor arbeidstijden van het personeel aan de bemalingsinrichtingen en in de zeewering, alsmede verzoek om een doorlopende overwerkvergunning, Bezoldiging; vergoeding en pensioen 8124 Voorstel aan de Verenigde Vergadering om niet tot inwilliging over te gaan van het verzoek van de weduwe van wijlen landmeter J.P. van den Berg Jz. om haar voor de duur van zes jaar een uitkering toe te kennen, stuk 8125 Stukken betreffende het jaarlijks uitkeren van een pensioen aan de zusters van wijlen secretaris-rentmeester G.H. Landmeter, Stukken betreffende betreffende de verhoging en uitbetaling van vergoedingen en bezoldigingen, N.B. Fragmentarisch 8127 Stukken betreffende het -afwijzend- advies aan de Verenigde Vergadering naar aanleiding van een verzoek uit deze vergadering om een pensioenregeling voor de ambtenaren vast te stellen, Stukken betreffende de toekenning door de Verenigde Vergadering van pensioenen aan weduwen van voormalige sluiswachters en sluisknechten, Stukken betreffende de vaststelling en wijziging door de Verenigde Vergadering van salaris- en pensioenverordeningen, en z.d Stukken betreffende de totstandkoming en wijziging van de verordening tot regeling van aan weduwen en wezen van overleden ambtenaren te verlenen pensioenen, , stukken 8131 Kasboek houdende registratie van inhoudingen op de salarissen van de ambtenaren ten behoeve van het Weduwen- en Wezenfonds en van de inschrijving op de Nederlandsche Werkelijke Schuld, deel 8132 Besluit van Gedeputeerde Staten tot vaststelling van de bezoldiging van de secretaris-rentmeester, Nota van de secretaris-rentmeester betreffende de herziening van de duurte-toeslagregeling, met staten houdende gevens van ambtenaren. Concept en gedrukt, stuk 4 stukken Ongevallenverzekering 8134 Stukken betreffende het afsluiten van ongevallenverzekeringen voor de werklieden, en z.d.[c. 1919]

27 8135 Brieven aan de Rijksverzekeringsbank te Amsterdam waarin melding wordt gemaakt van ongevallen met werklieden in de zeewering, met overige stukken betreffende de melding, Stukken betreffende opgaven aan de Raad van Arbeid in verband met de inwerkingtreding van de Invaliditeitswet, Gebouwen Gemeenlandshuizen Delft 8137 Ingevuld formulier voor de aansluiting van het gemeenlandshuis op de duinwaterleiding der gemeente Delft, Stukken betreffende de verbouwing van de secretarie en de restauratie van de voorgevel van het gemeenlandshuis te Delft (bestek nr. 7), N.B. Zie ook inv.nr Brief van hoofdingeland R.Th. Verbeek, waarin hij de aandacht vestigt op de slechte staat waarin de gepleisterde noordwestelijke zijgevel van het gemeenlandshuis te Delft zich bevindt en waarin hij voorstelt om deze pleisterlaag geheel te verwijderen, met rapport van de ingenieur, stuk 2 stukken Maassluis 8140 Stukken betreffende het aanbrengen van feestverlichting tegen de gevel van het gemeenlandshuis te Maassluis aan de havenzijde en het verlenen van toestemming aan Commissie Herdenkingsfeesten tot het aanbrengen van verlichting aan de Monstersche sluis, Stukken betreffende de restauratie van de grote zaal van het gemeenlandshuis te Maassluis, stukken Heemraadschuur; 's-gravenzande 8142 Rapport van de ingenieur over de brandschade die op 14 december 1890 aan de Heemraadschuur te 's-gravenzande ontstond, stuk 8143 Nota van de ingenieur betreffende het als woning ter beschikking stellen van een gedeelte van de Heemraadschuur te 's- Gravenzande aan de vaste arbeider A. van den Beukel, stuk Kartografie

28 8144 Stukken betreffende de bruikleengeving door het Algemeen Rijksarchief van de "Caart figuratief der plaatselijke ligging van alle schouwbare wegen en wateren binnen het Hoogheemraadschap van Delfland", door fabriek-landmeter Hendrik van der Velden, Brief van mr. Coert te Rotterdam houdende verzoek om inlichtingen betreffende de aanschaf van de herdruk uit 1892 van de overzichtkaart van het hoogheemraadschap van de hand van Floris Balthasarsz, stuk Archief 8146 Stukken betreffende de overdracht door de weduwe van de secretaris-rentmeester J.H. Kouwenberg van boeken en bescheiden afkomstig uit de nalatenschap van haar man, Voorstel aan de Verenigde Vergadering om de verzameling stukken, tussen Delfland en Den Haag gewisseld over het Verversingskanaal, in honderdvoud gedrukt uit te geven, stukken 1 stuk 8148 Voorstel aan de Verenigde Vergadering tot het beschikbaar stellen van geld voor het vervaardigen van een index op de notulen van de vergadering van dijkgraaf en hoogheemraden over de jaren , stuk 8149 Stukken betreffende de schenking door derden van archivalia ten behoeve van het archief, Correspondentie met Gedeputeerde Staten betreffende de inventarisatie van het oud-archief door J.H. Hingman, P.A.N.S. van Meurs en A. Telting, Correspondentie betreffende de overdracht door de gemeente Berkel en Rodenrijs van het archief van de ambachtsbewaarders van Ruiven, Correspondentie met M.G. Wildeman te 's-gravenhage betreffende de inventarisatie van het oud-archief, , Enquêteformulieren, ingevuld door de polderbesturen naar aanleiding van de circulaire van Dijkgraaf en Hoogheemraden van 25 februari 1906, ten behoeve van de uitgave De Waterkeeringen, waterschappen en polders van Zuid-Holland, deel II, door jhr. L.F. Teixeira de Mattos, pak 8154 Correspondentie van de secretaris-rentmeester met J.B. van Loenen en M.G. Wildeman te 's-gravenhage betreffende de verblijfplaats van het origineel van het handvest dat Floris V in 1289 aan de Heemraden zou hebben geschonken, Stukken betreffende de overdracht aan andere overheden van archiefbescheiden die niet tot het archief van het hoogheemraadschap behoren,