Archief van het Algemeen Armbestuur van Poortvliet

Transcriptie

1 Archief van het Algemeen Armbestuur van Poortvliet

2 2 Inleiding Het ontstaan van het armbestuur van Poortvliet zal vermoedelijk in de Middeleeuwen gezocht moeten worden. Er zal toen sprake zijn geweest van de Spiritus Sancti of Heilige Geest. In het oudst bewaard gebleven deel van het archief, een fragment van de rekeningen van 1607 en 1608, is nog sprake van Heilige Geestmeesters; later spreekt men van armmeesters. Deze hadden in het begin van de 17de eeuw ruim 135 gemet (62 ha) land in beheer dat in de loop der eeuwen aan het armbestuur zal zijn geschonken. Uit de 17de eeuwse rekeningen blijkt dat de taak toen ruim werd opgevat. Naast het onderhoud van arme weeskinderen, die werden uitbesteed, werd er voedsel, turf, kleding, schoeisel en aalmoezen verstrekt aan weduwen en andere behoeftigen. Ook doodskisten en andere begraafkosten werden betaald. Het gasthuis van deze instelling zal na 1701 toen het dak met stro werd gedekt, zijn verkocht of afgebroken. Rond 1700, het armbestuur had toen nog ruim 103 gemet land, was de voornaamste taak het onderhoud van weeskinderen. Daarnaast ontvingen de schoolmeester, de chirurgijn en de vroedvrouw een traktement van het armbestuur waardoor kinderen van armen les konden krijgen en de armen geneeskundige verzorging. In 1800 had men nog ruim 68 gemet grond doch ook huizen. Daarnaast was er geld geleend aan particulieren. Kort hierna kwam de term wezenarmbestuur in gebruik. Het bezit is in de 19de eeuw sterk gegroeid. Na de aankoop van de hofstede Dorpzicht in 1899 had men ruim 81 ha land. Bij de opheffing van het wezenarmbestuur in 1923 bestond het bezit uit onder andere ruim 83 ha land, de hofstede Dorpzicht en het huis van de brievengaarder aan de Stoofstraat. Daarnaast was er ƒ ,-- belegd in obligaties. Wat de reden is geweest van de omzetting van het wezenarmbestuur in een Algemeen armbestuur is niet geheel duidelijk, daar de geheime notulen van de desbetreffende gemeenteraadsvergadering van 3 mei 1923 spoorloos zijn, terwijl in de vergaderingen van het armbestuur hierover nauwelijks werd gesproken. De gemeente voerde echter aan dat er al jaren geen wezen meer ten laste van het armbestuur kwamen en dat men het geld alleen belegde. Door een bredere armenzorg zouden de posten armenzorg en hoofdelijke omslag op de gemeentebegroting aanzienlijk worden ontlast. Gedeputeerde Staten vonden dit een goed motief waarop met ingang van 1 januari 1924 het wezenarmbestuur werd opgeheven. De inkomsten en bezittingen gingen naar het met ingang van die datum opgerichte Algemeen armbestuur. Hoewel de gemeenteraad het bestuur verzocht aan te blijven, nam de voorzitter, oud-burgemeester Jacob van Gorsel, ontslag. De secretaris-rentmeester die van fraude werd verdacht kreeg ontslag terwijl zijn administratie in beslag werd genomen. Zie hiervoor inv. nr. 25. Laatstgenoemde werd opgevolgd door de burgemeester van Poortvliet P. van Rees. De eerste wethouder werd voorzitter. De uit het bestuur genoemde commissie voor armenzorg, waaraan een penningmeester was toegevoegd, was belast met bijstand. In verband met de invoering van de Algemene Bijstandswet is het Algemeen armbestuur met ingang van 1 april 1965 opgeheven. De ruim 90 ha grond en de hofstede Dorpszicht werden door de gemeente Poortvliet overgenomen. Een deel van het archief is in 1966 door G. Stadermann beschreven in de inventaris van het oud-archief der gemeente Poortvliet in de hoofdstukken Algmeen of Burgerlijk armbestuur en wezenarmbestuur. Nadien zijn er nog veel niet beschreven stukken gevonden, waarna is besloten het archief in een aparte inventaris te beschrijven. Het archief is 2.90 m groot. Bij de inventarisatie van het archief van de NH kerk van Poortvliet kwam nog een deel van een register tevoorschijn met daarin de eerste 7 jaarrekeningen van het burgerlijk armbestuur uit en een fragment

3 3 van notulen van bestuursvergaderingen uit Dit deel is in 2013 toegeveogd aan het archief.

4 4 INVENTARIS 1. Algemene zaken 1. Reglementen voor het armbestuur met wijzigingen, omslag 2-7. Notulen van de bestuursvergaderingen, en delen N.B. Dit is een fragment dat in het register met jaarrekeningen zit, zie inv.nr okt sep sep mrt mrt okt okt juni sep dec feb mrt Stukken ingekomen bij en minuten, afschriften en doorslagen van stukken uitgaande van het armbestuur, deel en 14 pakken Bevat alleen ingekomen stukken jan aug. 11. Bevat alleen uitgaande stukken Agenda's van stukken ingekomen bij en uitgaande van het armbestuur, en pak 24. Jaarverslagen, omslag 25. Afschriften van processen-verbaal inzake de overdracht van het archief en de kas door de secretaris-rentmeester van het wezenarmbestuur aan die van het Algemeen armbestuur, omslag

5 5 2. Personeel 26. Reglementen en instructies van het personeel en de commissie voor de armenzorg, (1920), omslag 3. Eigendommen 27. Lijst van verkochte landen, stuk N.B. Het dorpsbestuur heeft deze gronden geleverd na machtiging van het college van Gecommitteerde Raden van 25 mrt en betaling van de koopsommen. 28. Akten van koop van een huis, percelen grond en de hofstede Dorpzicht met retro-acta en bijlagen, pak N.B. Hierbij kaarten van in 1899 met de hofstede Dorpzicht aangekochte gronden. 29. Lijsten van percelen bouw- en weiland eigendom van het armbestuur, 1919, 1944 en omslag 30. Kaartboeken en tekeningen van percelen grond en een woonhuis te Stryenham eigendom van het armbestuur, 19de eeuw - circa omslag en 3 katernen in 1 pak 31. Akten en overeenkomsten inzake brandverzekering, verhuur woning en onderhoud dreef, omslag 32. Akten van verpachting van bouw- en weiland, pak 33. Akten van verpachting van de hofstede Dorpzicht met retro-acta, (1896), omslag 34. Lijsten van pachters en toegewezen percelen grond, pak 35. Stukken betreffende het bezit van effecten en andere waarde-papieren, pak 36. Stukken betreffende inschrijvingen op het grootboek der nationale schuld door het armbestuur, pak 37. Schuldbekentenissen van de gemeente Poortvliet ten gunste van het wezenarmbestuur, omslag 38. Stukken betreffende de afkoop van het tiendrecht, omslag

6 6 39. Bestek en voorwaarden van aanbesteding van de bouw van een brievengaarderswoning met betalingsstukken, een begroting van een verbouwing en polissen van de onderlinge Brandwaarborgmij., 1905, 1909 en pak 40. Stukken betreffende de oorlogs- en rampschade aan gebouwen en beplanting, pak 4. Financiële zaken Zie ook de inv. nrs. 24, 40, 91 en Begrotingen van inkomsten en uitgaven, met vanaf 1925 memories van toelichting, pakken Kasboeken van inkomsten en uitgaven, katern, deel en 2 pakken N.B. Betreft alleen de inkomsten N.B. Betreft alleen de uitgaven Grootboeken van inkomsten, delen en 1 katern Grootboeken van uitgaven, delen en 1 pak

7 Rekeningen van inkomsten en uitgaven, met vanaf 1827 specifieke staten, 1607/ omslag, 8 delen /09 en 1608/10. en pakken N.B. Van de rekening van 1607/09 zijn alleen de laatste bladzijden aanwezig. Het geheel is een fragment van een deel / /66. N.B. Achterin bevinden zich de voorwaarden waarop de armmeesters kinderen hebben uitbesteed van / /77. N.B. Hierin lijsten van bestede kinderen en voorwaarden waarop die uitbestedingen plaats vonden / / / / / / / / / / / / N.B. Hierin ook een pagina met notulen van het armbestuur uit N.B. De rekeningen van 1829 en 1835 zijn in tweevoud aanwezig. Van 1907 is alleen de specifieke staat aanwezig Bijlagen van de rekeningen, pakken , 1899, Stukken betreffende de heffing van de belasting van de dode hand over de bezittingen van het armbestuur, (1933) (1942). 1 omslag

8 8 5. Armenzorg Zie ook de inv. nrs. 63 en Lijst van uitbestede wezen, katern 88. Lijsten bevattende opgaven ten behoeve van de statistiek van het armwezen met bijlagen, pak N.B. Hierbij voorschriften inzake de invulling van deze lijsten van 1899 en Lijsten van de bedeelden, 1921, pakken Register van ondersteuning in natura, delen Overeenkomst inzake het betalen van verplegingskosten, stuk