OOST WEST SCHOOL BEST! Zorg dat elk kind zich thuis voelt op school

Transcriptie

1 WERKBOEKJE OOST WEST SCHOOL BEST! Zorg dat elk kind zich thuis voelt op school

2 Redactie: Anneleen Van Kelecom & Anne Peeters Met bijdragen van: Jorieke Vyncke en van Mourad Challouk (Student Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen) Unicef/2013 D2013/5606/3

3 Dit werkboekje is van... Hallo! Beeld je eens in er is oorlog in België. Gelukkig kan je nog naar school gaan om je gedachten wat te verzetten. Alhoewel, vandaag mocht je vroeger naar huis omdat het te gevaarlijk werd op school. Wanneer je thuis komt, zeggen je ouders dat jullie gaan verhuizen, meer nog vluchten zelfs. Na een lange, zware reis kom je terecht in Italië in een centrum voor kinderen als jij die met hun ouders gevlucht zijn. Omdat alle kinderen recht hebben op onderwijs, krijg je de kans om daar naar school te gaan, alleen Ze spreken er Italiaans en jij verstaat dat niet. Je hebt geen schrijfgerief en schriften kunnen meenemen. Je lijkt ook helemaal niet op de andere leerlingen, die allemaal hetzelfde schooluniform dragen. Je klas is veel te groot en daardoor is het moeilijk om te blijven opletten. Toch doe je heel hard je best en na acht jaar lijkt het alsof je nooit op een andere school gezeten hebt. Plots worden de centra in Italië gesloten, de oorlog in België is gedaan en je moet terugkeren. Je huis in België staat er nog, maar er blijken nieuwe mensen in te wonen. Daarnaast kan je terug naar school gaan, maar je spreekt nu Italiaans en je kan niet meer volgen tijdens de lessen in het Nederlands. Ook al mocht je in Italië naar het eerste middelbaar gaan, toch zal je in België opnieuw moeten beginnen vanaf het vijfde leerjaar Wist je dat er in Burundi heel wat kinderen zijn dit hebben meegemaakt? In dit boekje kom je meer te weten over de problemen die de kinderen daar hebben wanneer ze (terug) naar school willen gaan. Het staat vol met informatie, spelletjes en verhalen van leeftijdsgenootjes in Burundi. 3

4 Inhoudstafel A. Jouw rechten Kinderrechten 5 B. Mijn klas in de wereld 11 C. Het recht op onderwijs in Burundi 13 Uitdaging 1: Liliane moet blijven zitten 17 Uitdaging 2: Dani heeft geen schoolgerief 23 Uitdaging 3: Juf Félicité geeft les in een kerk 28 Uitdaging 4: Benigne wordt uitgesloten 33 Uitdaging 5: Justine helpt de buren 40 Uitdaging 6: Joseph gaat naar een kindvriendelijke school 49 Picto s Individuele oefening Multimedia-oefening Groepsoefening Opmerking: Sommige oefeningen zijn aan de hand van een DVD over de impact van oorlog op onderwijs (in een conflictsituatie als Burundi) die de leerkracht kan aanvragen via info@unicef.be 4

5 A. Jouw rechten! Kinderrechten Je hebt ongetwijfeld al gehoord van de Rechten van het Kind. De koningen, presidenten en andere leiders van over de hele wereld hebben gezegd dat ze deze rechten belangrijk vinden en dat ze er alles aan willen doen om ervoor te zorgen dat ze ook echt gerespecteerd worden. Maar hoe kunnen we dit nu controleren? Al deze rechten zijn opgeschreven in een verdrag dat door bijna alle landen van de wereld ondertekend is, het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind. Wanneer een land dit verdrag ondertekent, geeft het een duidelijke boodschap dat het Kinderrechten heel belangrijk vindt. Eén van de belangrijkste rechten is recht op onderwijs. Je zou dus kunnen denken dat alle kinderen naar school gaan, maar dat is niet waar. Sommige landen hebben het verdrag wel ondertekend, maar slagen er niet in om alle kinderen naar school te laten gaan. Burundi is zo n land. Er was heel lang oorlog in dit land. Hierdoor moesten veel kinderen vluchten naar een buurland, zoals Tanzania. Nu de oorlog voorbij is, zijn veel kinderen (met of zonder familie) teruggekeerd naar Burundi. Ze willen er graag terug naar school gaan en voor veel kinderen lukt dit ook. In 2005 beloofden de Burundese leiders gratis onderwijs voor alle kinderen die naar de lagere school gaan. Dit heeft er mee voor gezorgd dat 73% van de kinderen al terug naar school gaan. Dat is al meer dan de helft. Even een vergelijking: stel dat je met 20 kinderen in je dorp of stad woont, dan gaan er daarvan ongeveer 15 naar school. Dus dat is goed nieuws, maar het kan nog beter! Er zijn nog heel wat verschillende redenen waarom sommige kinderen nog niet naar school gaan of waarom het onderwijs nog kan verbeterd worden. Deze redenen noemen we uitdagingen in dit werkboekje. UNICEF is een organisatie die kinderen wereldwijd hierbij probeert te helpen. 5

6 Alle kinderen over de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook! Maar wat betekent dit nu echt recht hebben? Denk eens aan thuis en aan de klas. Wat heb jij zeker nodig om gelukkig te zijn? Individuele oefening In de klas Thuis Groepsoefening Bespreek je antwoorden met de andere leerlingen in je klas. Zijn er rechten waar je zelf nog niet aan gedacht had, maar die je zelf ook wel belangrijk vindt? Je kan ze hier even opschrijven. 6

7 Individuele oefening Hieronder zie je de afbeeldingen van de 12 belangrijkste kinderrechten. Weet jij om welk recht het gaat? Schrijf het juiste recht bij de juiste afbeelding. Je kan kiezen uit: U U U Je hebt het recht om beschermd te worden tegen geweld, misbruik en uitbuiting Je hebt recht op een eigen mening Kinderen met een beperking hebben recht op speciale verzorging en bescherming Je hebt recht op gezonde voeding en een goede gezondheid Je hebt recht op vrijheid Je hebt recht om beschermd te worden tegen kinderarbeid Je hebt recht op onderwijs Je hebt recht om te spelen Je hebt recht op een eigen naam en nationaliteit Je hebt recht op een plek om je thuis te voelen Je hebt recht om beschermd te worden tegen oorlog Vluchtelingenkinderen hebben recht op speciale bescherming 7

8 Individuele oefening Groepsoefening Bijna alle landen hebben het verdrag ondertekend en moeten er dus voor zorgen dat alle rechten van alle kinderen altijd en overal gerespecteerd worden. Toch worden er over de hele wereld nog kinderrechten geschonden, ook hier in België. Lees de volgende tekstjes eerst individueel, bespreek daarna met je buur om welk recht het gaat. 8

9 Manuel woont op straat. Zijn mama en papa zijn gestorven en er is niemand die voor hem kan zorgen. Hij werkt als schoenenpoetser om wat geld te verdienen. Zo kan hij eten kopen. Mag dit zomaar? Over welke rechten gaat het? Vincent is een jongen van 6 jaar. Hij wil graag mee voetballen met de andere kinderen van zijn klas, maar hij mag niet. Ze vinden dat hij zo raar praat. Vincent heeft een beperking. Over welk recht gaat het? Wat zou jij doen om Vincent te helpen? Olara is net aangekomen in België. Hij moest vluchten omdat er in zijn land een burgeroorlog is. Hij wil hier graag naar school gaan en spelen met andere kinderen, maar hij werd samen met zijn papa opgesloten in een centrum voor mensen op de vlucht. Hij mag het centrum niet uit. De poort is gesloten. Kan dit volgens het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind? UNICEF besteedt heel veel aandacht aan het recht op onderwijs. Maar waarom? Waarom is onderwijs nu zo belangrijk? Denk eens terug aan alles wat je deze week geleerd hebt in de klas. Je kan het hier even opschrijven. Beeld je nu eens in dat je al deze dingen plots vergeten bent en dat je ze dus niet meer kan of niet meer kent. Wat zou er dan gebeuren? Wat zou je allemaal niet meer kunnen doen op dit moment en in de toekomst? 9

10 Individuele oefening Je hebt net een inleefspel gespeeld met je juf of meester. Vond je het een leuk spel? Wat dacht je of voelde je? Onrechtvaardigheid is geen leuk gevoel. Je ziet en voelt dat er iets niet klopt, maar je kan er niets aan doen. Kan je nog andere voorbeelden geven van situaties waarin je deze onrechtvaardigheid gevoeld hebt? Wat is er toen gebeurd? Wat heb je gedaan? Groepsoefening Deel nu je ervaringen met je klasgenootjes. Welk voorbeeld van hen heb je onthouden? Misschien heb je wel iets geleerd van je klasgenootjes en wil je dit zeker niet vergeten omdat je er iets uit kan leren. Dan kan je dat hier even opschrijven. 10

11 B. Mijn klas in de wereld Niet alleen hier in België zijn de kinderrechten belangrijk, ook in andere landen zoals India, Zweden, Mongolië, Chili en Burundi wonen er veel kinderen die net dezelfde rechten als jou hebben. Als wereldklas kijken jullie dus over de grenzen heen en geven jullie ook aandacht aan de situatie van kinderen in andere landen, door jullie hierin in te leven en erover na te denken. Groepsoefening Welke activiteiten kan je allemaal doen als wereldklas om anderen te leren over kinderrechten? Je kan activiteiten voorstellen voor de kinderen uit de andere klassen, de mama s en papa s, de buren van de school, de andere juffen en meesters, je broers en zussen, Je kan de antwoorden van de brainstorm op dit schoolbord schrijven. 11

12 Individuele oefening Bedenk een logo of tekening voor jullie Wereldklas. Groepsoefening Maak nu een grote collage van alle tekeningen of één grote poster over wat het voor jouw klas betekent om wereldklas te zijn. Jullie kunnen deze poster dan ophangen in de klas en in groepjes jullie collage/poster aan de andere klassen tonen en uitleggen dat jullie een Wereldklas zijn, wat dat betekent, wat kinderrechten zijn,... 12

13 C. Het recht op onderwijs in Burundi Burundi in het kort: U Oost-Afrika ongeveer zo groot als België U iets meer dan 8 miljoen inwoners één van de armste landen ter wereld burgeroorlog in 1972 burgeroorlog van 1993 tot 2005 eind 2012 verplichtte repatriëring van Burundezen uit Tanzania Individuele oefening Vul het onderstaand kruiswoordraadsel in. Je leerkracht kan je helpen met het vinden van de juiste informatie en antwoorden. Horizontaal 2. Organisatie die zich inzet voor kinderen over de hele wereld 5. Sinds 2005 is dit gratis in Burundi. 6. Eén van de twee landstalen in Burundi. 7. Burundi behoort tot dit continent. Verticaal 1. De juridische benaming voor iemand die zijn woongebied is ontvlucht uit vrees voor geweld of zijn leven. 3. Land waar veel Burundezen naartoe zijn gevlucht. 4. De grootste reden waarom veel Burundezen waren gevlucht. 13

14 Individuele oefening Zoek en kleur Burundi op de kaart hieronder. Je kan hiervoor naar de wereldkaart in de klas kijken. Kijk nog eens op de wereldkaart en schrijf op welke landen je moet doorkruisen om van België naar Burundi te gaan. 14

15 Zoek en kleur Tanzania op de kaart. Schrijf ook de andere buurlanden van Burundi op. Door de oorlog moesten vele Burundese kinderen vluchten. De meesten gingen naar Tanzania. Waar zouden ze de grens overgestoken zijn? Duid dit aan met een pijltje op de kaart op de vorige bladzijde. Bekijk het filmfragment de rechten van het kind en maak kennis met het land Burundi. Had jij al gehoord over de oorlog in Burundi? Waarschijnlijk niet. We horen wel veel over Syrië, Afghanistan en Haïti, maar lang niet alle oorlogen en natuurrampen komen bij ons op televisie of in de krant. Waarom denk jij dat niet alle oorlogen, conflicten of natuurrampen in het nieuws komen bij ons? 15

16 (Bron: Bekijk de kaart hierboven. Op deze kaart zie je de grootste conflicten en oorlogen in de wereld van de laatste 23 jaar. Over welke conflicten heb je al gehoord? Waar heb je er over gehoord? 16

17 UITDAGING 1: Liliane moet blijven zitten Wist je dat vele Burundese kinderen een lange tijd naar school gingen in Tanzania, een buurland van Burundi. Door oorlog en geweld vluchtten ze met of zonder hun ouders weg uit Burundi naar Tanzania. Verschillende kinderen gingen daar wel naar school, maar kregen les in een vreemde taal. Andere kinderen gingen daar helemaal niet naar school. Nu het geweld en de oorlog gedaan zijn in Burundi, zijn vele families terug naar hun thuisland gekeerd. Doordat veel kinderen een lange tijd in Tanzania woonden, kunnen ze nu niet meer volgen op school in Burundi. Ze moeten hun achterstand inhalen. Individuele oefening Bekijk het filmfragment Liliane moet blijven zitten. Waarom heeft Liliane achterstand op school, denk je? 17

18 Hoe zou UNICEF haar kunnen helpen? Gebeurt het bij jou soms ook dat je niet goed kan volgen in de les? Hoe komt dit? Hoe word jij geholpen? Worden kinderen in België op dezelfde manier geholpen als de kinderen in Burundi? Welke gelijkenissen en verschillen zie je? Beeld je eens in Je zit in het eerste leerjaar en hebt vorige week alle medeklinkers geleerd. De voorbije drie dagen was je echter ziek en de klinkers heb je dus gemist. Jammer, want je zal de volgende oefening ook moeten maken! Vn w kmn d vlgnd tsprkn? Zt lk nmmr bj d jst nm n d tbl! Lln Vctr dlph 1. Vrl wsknd, wtnschppn n rdrjksknd kn k nt gd vlgn. 2. n Brnd mst k trg nr ht 4e lrjr mdt k ng Frns n Kirnd mst lrn. 3. k z grg bjls krjgn m lls btr t knnn bgrjpn. 4. ndnks d prblmn bn k blj m trg n mjn lnd t zjn. 5. Schl s blngrjk wnt ht hlpt j m j tkmst vr t brdn. 18

19 Zoek zelf de oplossing van deze oefening, als het niet lukt, kan je hulp vragen aan je leerkracht. Hoe voelde je je bij het maken van deze oefening? Hoe zou Liliane zich gevoeld hebben, denk je? Jij hebt nu als het nodig was hulp gekregen van je leerkracht, maar in Burundi is dit niet altijd mogelijk. Groepsoefening Je juf of meester heeft jullie net in groepjes verdeeld en heeft aangeduid met welke getuigenis jullie gaan werken. Lees deze nu eerst zelf. Getuigenis 1: Victoire Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom Hallo, ik ben Victoire, ik ben 14 jaar en zit in het zesde studiejaar. Ik ben geboren in Tanzania en ben daar ook voor het eerst naar school gegaan. Van 2008 tot 2012 ben ik niet naar school kunnen gaan, want in 2008 hebben ze de scholen in de vluchtelingenkampen in Tanzania gesloten, om zo de mensen aan te moedigen om terug naar huis in Burundi te gaan. Ik heb vier jaar achterstand op school. We kregen wel avondles van de Burundese leerkrachten in de vluchtelingenkampen. Deze avondlessen werden georganiseerd bij ons thuis of in de kerk. Dit is spijtig genoeg geen officieel onderwijs. We kregen van onze leerkracht wel rapporten en een document met ons studieniveau. Maar dit avondonderwijs was niet voldoende om mijn achterstand in te halen. In 2012 hebben mijn ouders onze familie ingeschreven op de lijst om terug naar Burundi te gaan. Mijn ouders vinden de school erg belangrijk en zijn blij dat we nu terug naar school gaan. Mijn twee zussen en mijn broer gaan ook naar school. Maar ik heb moeite om alles te begrijpen. Vooral wiskunde, wetenschappen en aardrijkskunde kan ik niet goed volgen. Veel dingen zijn nieuw voor mij, zoals de geschiedenis en geografie van Burundi. De Franse les gaat dan weer beter. In Tanzania kregen we les in Swahili, dus Kirundi is voor mij een moeilijke taal. Ondanks de problemen, ben ik blij om terug in mijn land te zijn. 19

20 Getuigenis 2: Adolphe Ik ben Adolphe en ik ben 19 jaar oud. Ik ben geboren in Tanzania en ben samen met mijn familie teruggekomen naar Burundi in In Tanzania kreeg ik les in het Engels en Swahili, en zat ik in het achtste leerjaar (onderwijssysteem Tanzania). In Burundi moest ik terug naar het vierde leerjaar, omdat ik de onderwijstalen, het Frans en het Kirundi nog moest leren. Hierdoor heb ik vier jaar achterstand. In het zesde leerjaar ben ik geslaagd voor het eindexamen en kon ik naar het middelbaar onderwijs gaan. Ondertussen zit ik in het tweede jaar van het middelbaar onderwijs. In onze klas zitten kinderen van verschillende leeftijden. Het was moeilijk, maar ik heb me niet laten ontmoedigen en heb doorgezet. Ik heb het geluk gehad dat ik op jonge leeftijd naar school kon gaan. Ik heb hard mijn best gedaan en mijn leerkracht heeft mij ook veel geholpen. Hij vroeg me regelmatig of ik nog kon volgen en gaf me extra uitleg als ik iets niet begreep. Hij organiseerde ook extra bijlessen Frans en Kirundi voor de gerepatrieerde leerlingen. Ook mijn klasgenoten hebben mij geholpen met de vakken Frans en Kirundi. School is belangrijk want het helpt je om je toekomst voor te bereiden. Zelfs als het niet lukt om je studies af te maken, kan je wat je geleerd hebt toepassen in het dagelijks leven. Later wil ik dokter worden om kinderen te verzorgen. Copyright UNICEF België / Benoît Melebeck Getuigenis 3: Jongeren in België afkomstig uit conflictlanden copyright Ruud van der Graaf Wij zijn de kinderen en jongeren van de wereld. We komen uit Afghanistan, Algerije, Bangladesh, Gambia, Guinee, Irak, Kosovo, Marokko, Mongolië, Pakistan, de Democratische Republiek Congo, Roemenië, Senegal, Servië en Vietnam. We hebben allemaal dezelfde moeilijkheden en dezelfde ideeën. We waren slachtoffer van armoede, ongelijkheid, oorlog of geweld. We hebben allemaal ons land verlaten en soms zelfs onze familie. Maar we willen een boodschap doorgeven voor onze broers en zussen en voor alle kinderen op de wereld: We willen kwaliteitsvol onderwijs voor alle kinderen en jongeren. Zonder onderwijs hebben wij geen toekomst. Conflictsituaties zorgen er vaak voor dat jongeren niet meer naar school kunnen. Vooral de jongeren uit Afghanistan vertelden dat zij en hun leeftijdsgenoten slechts sporadisch naar school gingen. Dit was afhankelijk van de politieke situatie waarin hun land verkeerde. Veel scholen werden gesloten. Er waren geen leraren meer, omdat ze vermoord werden of net als de ouders en de kinderen bang waren voor de oorlog. Een Afghaanse jongen vertelt: Ik weet nu niets van mijn familie. Het mag niet meer zo zijn dat ouders hun kinderen, of kinderen hun broer of zus door geweld kwijtraken. De overheid moet ervoor zorgen dat er meer veiligheid komt. 20

21 Bespreek de getuigenis die je gelezen hebt in je groepje aan de hand van de volgende vragen. Het zou kunnen dat je niet op alle vragen kan antwoorden. Waarom was het voor Victoire, Adolphe of de jongeren in België afkomstig uit conflictgebieden moeilijk om naar school te gaan? Welke problemen komen de jongeren tegen? Welke oplossingen worden er voor deze problemen geboden? Ga nu terug met heel de klas samen zitten. Elk groepje stelt een verslaggever aan die vertelt wat er in zijn = = groepje gezegd is. Bespreek en vergelijk de getuigenissen nu klassikaal. Wat zijn de gelijkenissen? En wat de verschillen? Wanneer mensen op de vlucht zijn, moeten ze vaak alles achterlaten. Het gaat hier dan om kleren, meubels, schoolboeken, enzovoort. Soms gebeurt het ook dat ze hun officiële documenten niet meer terugvinden. Dat is vaak een probleem. Waarom dat zo is, lees je verder op de volgende bladzijde. 21

22 Individuele oefening Lees de vragen hieronder. Om welk document gaat het? Kruis aan. 1) Dit heb je nodig als je naar een andere school gaat zodat de leerkracht weet in welk leerjaar je zit. u Rapport u Rijbewijs u Schoolagenda 2) Hiermee kan je betalen in de winkel. een papiertje waarop je een bedrag geschreven hebt in balpen u een foto een bankkaart u 3) Dit heb je nodig om officieel te bewijzen hoe oud je bent. een treinticket u je identiteitskaart of geboortecertificaat een toegangskaartje van de bioscoop u Deze drie documenten, noemen we officiële documenten. Als een document officieel is, dan is het belangrijk. Er staat bijvoorbeeld meestal een stempel of handtekening op. Je mag het document dus ook niet zomaar namaken: dat is strafbaar. Waarom zijn deze documenten zo belangrijk? Duid de juiste antwoorden aan. Ze zien er mooi uit: een leuke foto, een stevig kaartje, Je hebt ze nodig om er belangrijke dingen mee te doen, zoals je inschrijven op school. u Als je je identiteitskaart toont in het ziekenhuis, dan kan je er verzorgd worden. Ze hebben veel kleurtjes waardoor ik ze altijd kan terugvinden. u Wanneer je geboren werd, moesten je ouders naar het gemeentehuis om daar je naam en je geboortedatum te laten opschrijven. In ruil daarvoor kregen ze een geboortecertificaat. Dit is een heel belangrijk document, want als je dat niet hebt, besta je officieel niet. Je kan dan ook je andere rechten niet opeisen. Er zijn nog heel veel kinderen in de wereld die dit document niet hebben. Hierdoor kunnen ze niet naar school, hebben ze geen recht op verzorging, enzovoort. Daarom is het recht op een eigen naam en een nationaliteit ook opgenomen in het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind. We bespraken dit al in werkblaadje A. 22

23 UITDAGING 2: Dani heeft geen schrijfgerief Individuele oefening Bekijk het filmfragment Dani heeft geen schrijfgerief. Hoe komt het dat Dani geen schoolmateriaal heeft? Welke moeilijkheden ondervindt Dani op school? Wat zijn de mogelijke oplossingen? 23

24 Lees de getuigenis van Antoinette: Antoinette Ik ben Antoinette, ik ben 14 jaar oud en ik vertegenwoordig de leerlingen in het overlegcomité van onze school. In het comité zitten ook ouders, leerkrachten en de directeur van onze school. Tijdens deze vergaderingen van het comité bespreken we ook de vragen en problemen van de leerlingen. Sommige leerlingen kunnen niet altijd naar school komen, of hebben geen schoolmateriaal of olie voor hun olielamp opdat ze s avonds nog kunnen studeren. Zo proberen we de ouders te overtuigen om hun kinderen naar school te laten komen, om schoolmateriaal voor hen te kopen, of olie te kopen voor hun olielamp. De boodschap wordt zo doorgegeven van het overlegcomité naar de andere ouders. Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom Over welke problemen heeft Antoinette het? Wat probeert ze te doen om de andere leerlingen te helpen? Stel je voor dat je s avonds thuis geen elektriciteit meer hebt en hierdoor geen huiswerk meer kan maken of lessen kan leren? Wat zou je kunnen doen om dit probleem op te lossen? 24

25 Groepsoefening Bespreek je antwoorden met je klasgenoten. Aan welke oplossingen hadden zij nog gedacht? Je kan de leukste ideeën hier opschrijven. Individuele oefening Wat zit er zoal in je pennenzak, in je schoolbank, in je boekentas, in de klas? Vul de lijstjes verder aan. Mijn schoolmateriaal Pennenzak Boekentas Schoolbank Klaslokaal Gom Brooddoos Taalboek Schoolbord 25

26 Welk van deze materialen vind je het belangrijkste? Kies er tien uit. Op 1 schrijf je het belangrijkste, op 10 wat je het minst belangrijk vindt. Je kan hiervoor kiezen uit de eerste drie lijstjes (pennenzak, boekentas, schoolbank) Kies nu uit dit vorige lijstje drie dingen die je zeker nodig hebt om goed les te kunnen volgen In de laatste kolom heb je een lijstje gemaakt van al het materiaal dat je kan vinden in het klaslokaal. Welke drie dingen vind je hier het belangrijkste? Groepsoefening Overleg nu met je klas en zorg dat jullie samen tot één lijstje van drie voorwerpen komen (uit kolom vier, klaslokaal) die in de klas zeker nodig zijn om les te kunnen volgen. Schrijf deze hieronder

27 Individuele oefening Wat vond je van deze oefening? Vond je het moeilijk of gemakkelijk om met heel de klas één antwoord te geven? Ben je tevreden met dit klassikaal antwoord of had je liever andere voorwerpen opgeschreven? Hoe komt dit? Stel je voor dat je je boekentas op school vergeten bent. Morgen heb je een toets. Wat doe je? Kan je dit dan solidariteit noemen? Je kan hierover meer lezen bij uitdaging vijf Justine helpt de buren. 27

28 UITDAGING 3: Juf Félicité geeft les in een kerk Individuele oefening Bekijk het fragment Juf Félicité geeft les in een kerk. Welk probleem heeft ze? Wat zijn de gevolgen voor haar en voor de leerlingen in haar klas? Hebben wij ook zo n problemen in België? 28

29 Hoe zouden juf Félicité en haar leerlingen geholpen kunnen worden? Individuele oefening Lees de volgende getuigenis : Getuigenis van enkele leerlingen van een school in Rangi: Op de stenen vloer «Vroeger sijpelde het regenwater de klas binnen. Vandaag, met het nieuwe dak, worden onze banken, onze schriften en boeken niet meer nat. Voordien volgden we les terwijl we op de stenen vloer zaten. Vandaag hebben we lessenaars». De leerlingen van het vierde studiejaar van de openbare school Rangi, in de provincie Makamba. Schrijf op of teken wat je denkt als je dit verhaal leest. 29

30 Individuele oefening Copyright UNICEF België / Benoît Melebeck Copyright UNICEF/NYHQ /Nesbitt Copyright UNICEF / NYHQ / Pirozzi Copyright UNICEF België / Benoît Melebeck 30

31 Vergelijk deze foto s met je eigen klaslokaal en schrijf de verschillen in de juiste vakjes. Kan je nog een ander verschil bedenken? Dit kan je invullen op de puntjes in de laatste rij. Klassen op de foto s Mijn klas Schoolmateriaal Schoolbanken Decoratie Lichtinval Aantal leerlingen Schoolbord Copyright UNICEF België / Benoît Melebeck 31

32 Waarom zijn al deze dingen belangrijk om naar school te kunnen gaan en goed op te kunnen letten? Wat vond je van deze oefening? Vond je het moeilijk of eerder gemakkelijk? Waarom? Wat heb je geleerd uit deze oefening over onderwijs over de grenzen heen? 32

33 UITDAGING 4: Benigne wordt uitgesloten Individuele oefening Bekijk het fragment Benigne wordt uitgesloten. Wat is er gebeurd? Waarom wordt zij uitgesloten? Waarom is een schooluniform zo belangrijk voor haar? Hoe zou ze daarbij geholpen kunnen worden? 33

34 Multimedia-oefening We spreken ook wel eens over discriminatie. Wat betekent dit? Je kan het antwoord samen met je leerkracht opzoeken (op internet). Groepsoefening En bij ons? Worden er bij ons soms kinderen gediscrimineerd? Waarom? Bespreek dit met je buur. Bespreek klassikaal wat jullie daar, als klas, aan zouden kunnen doen. Je kan hierbij een schema (woordspin met kernwoorden, brainstorm, ) op het bord maken en dat schema ook hier overschrijven. Je kan er zelf nog extra bolletjes bijtekenen. Onze actie tegen discriminatie 34

35 Lees de getuigenissen van Benjamin en Evelyne. Getuigenis Benjamin: Ik ben 16 jaar en ik zit in het zesde leerjaar. Wij zijn thuis met negen kinderen. Ik heb drie zussen en vijf broers. Mijn ouders zijn in 1972 naar Tanzania gevlucht. Ik ben geboren in Tanzania in In Tanzania ging ik vanaf mijn zeven jaar naar school. De lessen waren in het Engels en het Swahili. Ik had hier in het begin moeite mee, maar geleidelijk aan begreep ik deze talen goed. Thuis spraken we zowel Swahili als Kirundi, de taal van Burundi. In augustus 2012 zijn wij vrijwillig vertrokken uit Tanzania om terug te komen naar Burundi. Aangekomen in Burundi, hebben we heel wat moeilijkheden gekend, vooral met de cultuur en de gewoontes. Bijvoorbeeld de manier om iemand te begroeten is anders: in Burundi geeft men een hand om elkaar te begroeten, in Tanzania buigt men gewoon het hoofd en om een ouder iemand te begroeten moet men zich ook nog een beetje dieper bukken als teken van respect. In Burundi moet je rechts van de weg lopen en in Tanzania links. We hebben ook moeilijkheden gehad om de Franse taal te begrijpen en te schrijven. In mijn klas zijn we met vijf gerepatrieerde kinderen. Ik voel me gelukkig met de andere Burundese kinderen en ben blij om terug te zijn. De andere kinderen gaven me bijles om alles beter te begrijpen. Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom Getuigenis Evelyne: Ik was blij toen we uit Tanzania vertrokken om terug naar Burundi te komen. Zo zijn we geen vluchtelingen meer en kunnen we terug naar ons geboorteland komen. Copyright UNICEF België / Benoît Melebeck Welke moeilijkheden ondervond Benjamin bij zijn terugkomst in Burundi? Heb jij ooit iets gelijkaardigs meegemaakt? 35

36 Waarom was Evelyne blij om terug naar Burundi te komen? Waarom is dit zo belangrijk? Inleefoefening Joepie, je gaat op reis! Je bent uitgekozen om een reis te maken met drie andere kinderen, helemaal tot in Madagascar, een eiland aan de Afrikaanse oostkust met helderblauw water. Waterpret verzekerd! Om daar te geraken, zal je samen 12 dagen en nachten met de trein moet reizen. De laatste etappe naar het eiland verloopt met de boot. Hieronder een lijstje van 10 mogelijke passagiers. Allemaal spreken ze Nederlands, omdat ze in België wonen of gewoond hebben Een jongen met de laatste nieuwe computerspelletjes op zijn laptop 1. Een boeddhistische jongen afkomstig uit Tibet 3. Een Turks meisje met een hoofddoek 4. Een jongen die fan is van kickboksen 5. Een meisje dat gevlucht is uit Rusland 7. Een meisje uit Ghana dat graag voetbalt 8. Een Brits meisje van wie de moeder een tatoeage heeft 6. Een populair meisje dat goed kan zingen en dansen 9. Een Waalse jongen met ros haar 10. Een Belgische jongen met HIV 36 Naar Eurorail stereotypenspel

37 Individuele oefening Vul de tabel aan met je drie favoriete medereizigers en met de drie kinderen die je absoluut niet wilt meenemen. Favoriete medereizigers Niet favoriete medereizigers Wat vond je van deze oefening? Moeilijk? Gemakkelijk? Waarom? Heb je in het echte leven al eens meegemaakt dat je zomaar kan kiezen wie je graag wilt uitnodigen (op reis, op een feestje,.)? Hoe verliep dat? Hoe voelde jij je daarbij? En diegenen die wel (of niet) gekozen werden? Is het je al overkomen dat je iemand leerde kennen waarvan je eerste indruk was dat die persoon niet leuk was, maar dat je er na een tijdje wel heel goed mee kon opschieten? 37

38 !LET OP! Bij de volgende oefening is het belangrijk dat je respect hebt voor de mening van je klasgenootjes. Het is hierbij niet de bedoeling om te tellen wie de meeste of de minste vooroordelen heeft. Daar gaat deze oefening niet over. Wat wel belangrijk is, is dat je weet dat iedereen vooroordelen heeft, ook jij. Groepsoefening Ga nu in kleine groepjes zitten en bekijk elkaars keuzes. Bespreek waarom je wel of niet voor iemand kiest. Probeert tot een gemeenschappelijke top drie van gewenste en een top drie van ongewenste medereizigers te komen. Favoriete medereizigers Niet favoriete medereizigers Kunnen jullie ook met heel de klas tot een gezamenlijke top drie komen? Favoriete medereizigers Niet favoriete medereizigers

39 Voel je je goed bij het antwoord van de klas? Waarom wel of waarom niet? Had jij liever een ander kind meegenomen of thuisgelaten? Hoe komt het dat deze niet in de lijst staat? Had je het gevoel dat er naar jou geluisterd werd? Zou je nu aan de hand van de oefening kunnen zeggen wat stereotypen en vooroordelen zijn en waar ze vandaan komen? De voorbeelden uit de oefening kunnen je hierbij helpen. 39

40 UITDAGING 5: Justine helpt de buren Solidariteit in je eigen omgeving Individuele oefening Heb jij al eens iemand geholpen? Schrijf op wat je deed om die persoon te helpen. Voorbeeld: een zieke klasgenoot helpen met gemiste lessen. Je kan ook een eigen voorbeeld geven. Op welke andere manieren kan je mensen in je eigen omgeving helpen? 40

41 Dit zijn allemaal voorbeelden van solidariteit. Hoe zou je nu omschrijven wat solidariteit precies is? Solidariteit betekent niet alleen dat je letterlijk gaat helpen. Het kan ook zijn dat je een vriend, een collega, een dorpsgenoot steunt als hij zijn mening wilt geven wanneer er iets gebeurd is waar hij niet mee akkoord is. Zo hoor je soms in het nieuws over protest of staking wanneer bijvoorbeeld kinderen niet meer mogen buitenspelen omwille van geluidsoverlast. Andere kinderen en volwassenen kunnen dan solidair zijn met deze kinderen opdat hun recht op spelen gerespecteerd zou worden. Solidariteit in België In ons land zijn er organisaties die veel doen rond solidariteit. Zo zijn er bijvoorbeeld de voedselbanken, waar gratis eten verdeeld wordt voor mensen die het nodig hebben. Welke organisaties die iets doen voor mensen in België ken je nog? Wat doen ze precies? 41

42 Solidariteit in Burundi Individuele oefening Bekijk het fragment Justine helpt de buren. Wat heb je gezien? Wat is er gebeurd met het huis van Justine haar familie? Hoe zou jij je voelen als jij Justine was? En als je bij de familie hoorde die in het huis van Justine s familie woont? Leef je in in beide situaties. Wat hebben de twee families beslist om te doen? Wat zou jij doen in hun situatie? 42

43 Individuele oefening Ook Enock en Ferdinand hebben hun verhaal. Lees eerst hun getuigenis in stilte. Getuigenis Ferdinand Ferdinand, 19 jaar (zie rechts op de foto) Ik logeer in een centrum vlakbij de grens met Tanzania. We mogen hier logeren tot we weten waar we naar toe kunnen in Burundi. We krijgen van internationale organisaties maïs, bonen en ander voedsel om van te leven. Maar het is ondertussen al een tijd geleden dat we nog iets gekregen hebben. Soms krijgen we dan voedsel van de buren rondom het centrum of van voorbijgangers. Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom Getuigenis Enock Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom Mijn naam is Enock en ik woon op de heuvel Rusovu. Ik heb acht zussen. Mijn ouders zijn boeren. Ik woon vlakbij de school, en ik ben klasverantwoordelijke. Tijdens de oorlog is mijn familie in Burundi gebleven. Andere families zijn naar Tanzania gevlucht. In mijn klas zitten er leerlingen die met hun familie gerepatrieerd werden uit Tanzania en dus teruggekomen zijn naar hun geboorteland Burundi. Wij hebben de gerepatrieerde kinderen geholpen om de leerstof in te halen en hebben hen geholpen met het opschrijven van de lessen. We hebben hen ook uitgelegd hoe wij op onze school leren en studeren. En ondertussen voelen ze zich al beter op school. Maar ze hebben weinig of geen schoolmateriaal en geen uniform. Ze leven in moeilijke omstandigheden en eten niet voldoende. Vaak gaat mijn vriend die pas uit Tanzania is terug gekomen, met mij mee naar huis. Zo kan hij bij ons komen eten. Andere leerlingen van onze klas nodigen ook gerepatrieerde kinderen uit om bij hen thuis te komen eten. Zo helpen we elkaar. We moedigen elkaar aan om goed te werken op school en we spelen ook samen voetbal. Als klasverantwoordelijke probeer ik te helpen om ruzies in de klas op te lossen, moedig ik de anderen aan om te studeren, om de hygiëne-voorschriften te respecteren, om de klas te kuisen en respect te hebben voor de leerkracht. Maak nu een lijstje van alle soorten solidariteit uit de DVD of uit de getuigenissen. 43

44 Zou jij hen op dezelfde manier helpen? Of heb je nog andere ideeën? Individuele oefening Stel je eens voor Beeld je in dat er in België een grote overstroming plaatsvindt. Je dorp of stad staat onder water en je huis is onbewoonbaar geworden. Je moet vluchten. Samen met je familie ga je naar Italië. Je komt er in een nieuwe school terecht, met nieuwe klasgenoten en nieuwe leerkrachten die een taal spreken die je niet begrijpt: het Italiaans. Omdat je plots moest vluchten uit België, had je geen tijd om je schrijfgerief, schriften en boeken mee te nemen. Zelfs als je wél de tijd had, kon je ze nog niet meenemen: alles was doorweekt en vuil van de modder. Je ouders hebben wel wat geld meegenomen, maar ze vinden het belangrijk om het in de eerste plaats te gebruiken voor eten en kleren zodat niemand in je gezin honger of kou heeft. 44

45 Hoe voel je je hierbij? Hoe zouden de Italiaanse kinderen in de klas zich voelen? Zou je het moeilijk vinden om elke dag naar school te gaan zonder een balpen of een blad papier te hebben? Wat zou je doen om toch iets van de les te proberen verstaan? Wat kunnen de Italiaanse kinderen doen? Denk hier even over na. Daarna kan je hier een opstel over schrijven, een tekening maken, in onderstaande kader. 45

46 Besluit! Ik onthoud! Er bestaan verschillende soorten of niveaus van solidariteit! Je kunt solidair handelen in je school of in je gemeente door andere mensen te helpen, door hen te steunen in het uitdrukken van hun mening,... Maar ook België probeert ervoor te zorgen dat haar burgers het zo goed mogelijk hebben. Daarnaast zijn er internationale organisaties die mensen uit zoveel mogelijk landen in de wereld hulp bieden. Je kan hier samen met je leerkracht nog meer informatie over opzoeken op het internet. In de onderstaande rebus staat nog een leuke boodschap voor jou. Houd jij er vanaf nu ook rekening mee? d=id at +ri n=i -j -ur! (gemaakt via myrebus.com) Solidariteit is er dus over de grenzen heen. Dat is ook wat UNICEF wilt meegeven. Alle kinderen zijn gelijk, het maakt niet uit wie ze zijn of waar ze wonen. Via het vriendenboekje hieronder kan je kennismaken met Enock uit Burundi en zo stel je misschien wel vast dat jullie meer op elkaar lijken dan je denkt. 46

47 Individuele oefening Je kent ze wel, de vriendenboekjes die rondgaan in de klas en waar je informatie over jezelf kan inschrijven. Op die manier weten je vrienden wie je echt bent, wat je graag doet, eet, enzovoort. Ook Enock heeft zo n boekje en hij vulde de eerste bladzijde al zelf in. Mijn naam is: Enock IRANZI Leeftijd: 15 jaar Ik woon in: Burundi in de gemeente Gatware Broers: 0 Zussen: 8 Mijn hobby s zijn: voetballen, tekenen (op de foto zie je een tekening die ik maakte) en mijn eigen stukje grond bewerken. Met het geld dat ik verdien door mijn eigen stukje grond te bewerken, koop ik graag koekjes, een jeansbroek of schoolmateriaal. Mijn lievelingskleur is: geel, want met deze kleur kan je goed bloemen tekenen. Het liefst eet ik: rijst met bonen en maniok. Mijn idool is: de voetballer Ronaldo. Als we voetbal spelen, geven we elkaar namen van bekende voetballers zoals Eto, Tambwe en Ronaldo. Mijn favoriete dier is: een koe, omdat ze melk geeft, omdat we de mest kunnen gebruiken en we dankzij haar geld verdienen. Mijn grootste dromen zijn: Ik droom van elektriciteit in mijn gemeente Gatware en van de ontwikkeling van mijn provincie en mijn land. Mijn boodschap aan de andere kinderen in de wereld: Ga graag naar school, want naar school gaan is belangrijk in het leven! Copyright UNICEF België / Anneleen Van Kelecom 47

48 Vul jij nu ook jouw gegevens in Enock zijn vriendenboek in? Mijn naam is: Leeftijd: Ik woon in: Broers: Zussen: Mijn hobby s zijn: Mijn lievelingskleur is: Het liefst eet ik: Mijn idool is: Mijn favoriete dier is: Kleef hier je foto of teken jezelf. Mijn grootste dromen zijn: Mijn boodschap aan de andere kinderen in de wereld: Wat zijn de gelijkenissen en verschillen tussen jou en Enock? Gelijkenissen Verschillen 48

49 UITDAGING 6: Joseph gaat naar een kindvriendelijke school Wist je dat vele scholen in Burundi niet aangepast zijn aan de noden van kinderen. Zo hebben de kinderen vaak niet genoeg schoolgerief, zijn de klassen te klein, of zijn er geen propere toiletten. UNICEF zet zich daarom in om scholen in Burundi kindvriendelijker te maken! Dit betekent dat UNICEF met scholen gaat samenwerken zodat de kinderen zich maximaal kunnen ontwikkelen. Individuele oefening Mijn school Doe een onderzoekje in jouw klas. Vul de vragenlijst eerst zelf zo goed mogelijk in en vergelijk daarna jouw antwoorden met die van je klasgenoten. Je kan een kruisje zetten bij het juiste antwoord. Bijvoorbeeld: Als jij vindt dat jongens en meisjes soms gelijk behandeld worden op je school dan zet je voor vraag 1 een kruisje bij soms waar. Nooit Soms Meestal Altijd waar u waar u waar u waar u 1. Jongens en meisjes worden gelijk behandeld in mijn school 2. Ik heb genoeg papier, potloden, boeken en ander schoolgerief. 49

50 Mijn school Nooit Soms Meestal Altijd waar u waar u waar u waar u 3. Ik krijg genoeg aandacht van mijn juf of meester als ik het nodig heb. 4. Ik heb op school geleerd over gezond eten. 5. Ik heb op school geleerd hoe ik het milieu kan beschermen. 6. Ik heb op school les gehad over de kinderrechten 7. Op school luisteren leerkrachten naar mijn ideeën. 8. Er is vrije tijd op school om te rusten, te spelen en te praten met vrienden. 9. Er is genoeg schoon water om te drinken en om mij te wassen op school. 10. Er is een schoon toilet op school dat ik kan gebruiken. 11. Op school is er minstens één volwassene waar ik mee kan praten over mijn problemen en gevoelens. 50

51 Mijn school Nooit Soms Meestal Altijd waar u waar u waar u waar u 12. In mijn school worden alle kinderen gewaardeerd zoals ze zijn. Het maakt niet uit welke godsdienst, kleur, cultuur of nationaliteit ze hebben. 13. In mijn school worden kinderen met een beperking gerespecteerd en gelijk behandeld. 14. In mijn buurt of school is er een bibliotheek die ik kan gebruiken. 15. Als de juf of meester straf geeft, is dat zonder me pijn te doen. 16. Ik kan mijn mening geven over beslissingen op school, op bijvoorbeeld de leerlingenraad. Bron: Deze vragenlijst werd gemaakt om te onderzoeken of scholen kindvriendelijk zijn of niet. Nu je zelf de test gedaan hebt, denk je dat jouw school kindvriendelijk is of niet? Waarom denk je dat? 51

52 Individuele oefening Bekijk nu het fragment Joseph gaat naar een kindvriendelijke school. Wat zie je in het filmpje? Kan je aan de hand van het filmpje uitleggen wat een Kindvriendelijke school is? Wat moet er zeker aanwezig zijn om van een school een kindvriendelijke school te maken? De school van Joseph wordt ook wel eens een vredesschool genoemd. Waarom is vredesonderwijs zo belangrijk? Welke activiteiten doen de leerlingen in een vredesschool? 52

53 De leerkracht verdeelt je nu in groepjes van twee. Speel met je groep een toneeltje over één van de situaties die de leerkracht je gegeven heeft. Je leerkracht zal jullie hierover meer informatie geven. Toon ook hoe jullie groepje het probleem zou oplossen. Groepsoefening Na dit toneeltje maak je een tekening van jezelf en je vriend(in). Je tekent een wolkje boven jullie hoofden. Hier kan je met kleur of met woorden tonen hoe jij en je vriend(in) zich voelden tijdens dat toneeltje. Wist je dat? Dit was een oefening die kinderen in het Zuiden (bijvoorbeeld in Burundi) in het kader van vredesonderwijs kunnen doen. 53

54 Individuele oefening Proficiat! Jij bent minister van onderwijs in Burundi en mag er zelf een vredesschool oprichten. Verzin een leuke naam voor je school, teken een passend logo en schrijf er vervolgens een mooie slogan onder. Naam van je vredesschool: Logo: Slogan: 54

55 Een concrete actie met jouw klas Bekijk het DVD-fragment de Dag voor Verandering. Denk eens na over wat er allemaal nodig is in de ideale klas, zowel hier bij ons als op een andere plek in de wereld. Wat zou jij doen als je de Minister van Onderwijs was. Moet ieder kind buiten kunnen spelen op school? Als je de les niet snapt, moet je dan bijles kunnen krijgen? Vind je het belangrijk dat iedereen samen kan spelen? Moet iedereen minstens drie gekleurde balpennen hebben? Is het nodig dat iedereen snoepjes moet kunnen eten op vrijdag om 15u? Stel je voor dat je je school van nul moet opbouwen. Denk na wat voor jou dan de ideale school is, en wat daar precies allemaal voor nodig is. Maak hiervan een foto, filmpje, verhaal, en post dit op Vul met jullie klas de poster (die bij de lesmap van je juf of meester zit) in met alle rechten die je nodig hebt om goed te kunnen leren, en om het leren en werken in je klas zo leuk mogelijk te maken. Denk ook eens na over wat je kan doen om deze rechten te respecteren. Deze poster kan dan opgehangen worden in de klas zodat jullie er tijdens het schooljaar nog regelmatig op kunnen terugkomen. 55

56 UNICEF België Keizerinlaan Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ Verantwoordelijke uitgever: UNICEF België, Keizerinlaan 66, 1000 Brussel