Werken aan Hoogspanningsinstallaties

Transcriptie

1 Werken aan Hoogspanningsinstallaties - V&G-module - Opdrachtgever Movares Nederland BV Jacco Buisman Ondertekenaar Movares Nederland B.V. Arno de Graaff Kenmerk CPO-ADG Versie 0.1 Utrecht, 31 januari 2012 Concept 2012, Movares Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Movares Nederland B.V.

2 Autorisatieblad Alleen voor Intern gebruik Werken aan Hoogspanningsinstallaties - V&G-module - Naam Paraaf Datum Opgesteld door W. Jongman Controle door Vrijgave door CPO-ADG / Concept / Versie 0.1 /

3 Inhoudsopgave Inleiding 4 1 Over de risico s Het begrip risico Wat is werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties? Voorbeelden van werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties in de praktijk Werkzaamheden nabij of aan hoogspanningsinstallaties Risico s bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties Risicobeheersing De arbeidshygiënische strategie Het redelijkerwijs-principe Toepassing in de Movares-praktijk bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties 8 2 Over de regelgeving Regelgeving vanuit de Overheid Ten aanzien van de RI&E Ten aanzien van elektrocutiegevaar Regelgeving vanuit Movares Regelgeving vanuit opdrachtgevers Hoe reageert het menselijke lichaam op elektriciteit Vonkoverslag Veilige spanningen Voorbereiding op het werk Organisatorische maatregelen Veiligheids- & gezondheidsplan (V&G-plan) Voorlichting en instructie Hulpverlening en noodprocedure Technische maatregelen Niet technische maatregelen Op de projectlocatie De LMRA Het klopt niet! Wat nu? Rechten en plichten bij onveiligheid Terugkoppeling via de VCA-bladen De werkplekinspectie (bijna)ongevallen, onveilige situatie en milieu-incidenten Overige aandachtspunten bij de voorbereiding & uitvoering 21 4 Zelftoets en Verklaring Zelftoets 22 5 Verklaring bij de module Werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties 23 2/24

4 Colofon 24 Bijlage I Antwoorden op de vragen in de zelftoets. 2 Bijlage II Brondocumenten 3 3/24

5 Inleiding Je bent aan deze module begonnen, omdat je, meer dan incidenteel, werkzaamheden uitvoert nabij of aan hoogspanningsinstallaties. Daarmee behoor je tot het deel van de medewerkers van Movares die te maken hebben met werkzaamheden in een potentieel risicovolle omgeving. Je zult dus enigszins in staat moeten zijn om specifieke arbeidsrisico s te herkennen. Kennis hebben van de ge- en verboden op grond van regelgeving en van adequate beheersmaatregelen, is ook noodzakelijk. Anders bestaat er de kans dat je vroeg of laat iets doet, of na laat, waardoor jou, of anderen, iets onplezierigs overkomt. Daarenboven kan e.e.a. gemakkelijk leiden tot financiële schade en/of juridische ellende. In de RI&E Buitenwerk (BRIE) zijn de potentiële arbeidsrisico s geïnventariseerd en geëvalueerd. Op basis hiervan zijn op centraal niveau beheersmaatregelen afgesproken. Voordat medewerkers veilig kunnen werken, moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan: Informatie om veilig te kunnen werken moet tijdig beschikbaar zijn. Die informatie moet begrijpelijk en ondubbelzinnig zijn. De werkgever faciliteert adequaat het veilige werken. De medewerkers zijn zich bewust van de potentiële arbeidsrisico s en willen zich veilig gedragen. Met de aangeboden VGM-modules wordt aan de eerste twee voorwaarden voldaan. De overige voorwaarden kunnen alleen maar door werkgever en werknemer samen worden ingevuld. VCA biedt Movares de kans om volgens een duidelijke te doorlopen PDCA-cyclus de kwaliteit van arbeidsomstandigheden in het algemeen, en de veiligheid tijdens het werk in het bijzonder, te verbeteren. De output van de VCA-bladen, de werkplekinspecties, het werkoverleg en (hopelijk niet) de analyses van (bijna-)ongevallen en onveilige situaties, geeft stelselmatig voeding aan de Ri&e Buitenwerk. Op basis daarvan kunnen vervolgens beheersmaatregelen getroffen kunnen worden, of aangepast. Dat kunnen werkprocedures zijn, toepassen van veiliger technieken, PBM-en, maar ook aanvullende Voorlichting & Onderricht (zoals de Arbowet dat noemt). Van dat laatste is deze V&G-module een voorbeeld. Uit periodieke evaluaties van de uitvoering van het beleid en van de BRIE, kunnen nieuwe en/of andere beheersmaatregelen volgen. Wellicht kan het zo zijn, dat bepaalde restrisico s kunnen worden opgeheven door nieuwe technieken en/of inzichten. Uit het voorgaande mag je concluderen dat het aantal en/of de inhoud van de V&G-modules geen vast gegeven is. Aan het eind van de module tref je een zelftoets aan (zie bladzijde 21). Behalve dat het handig is om op een andere manier nog een keer met de materie bezig te zijn, is het ook voor jezelf een manier om te kijken of je er ook wat van opgestoken hebt. Ben je klaar? Dan kopieer je de Verklaring uit de reader (zie bladzijde 2). Onderteken die, en laat dat ook je manager doen. Tenslotte moet je de gevolgde module via het Service Punt laten registreren in PeopleSoft. Hierbij word je om de ondertekende Verklaring gevraagd. 4/24

6 1 Over de risico s Gaan werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties, betekent dat je gaat werken in een omgeving waar risico s voor je gezondheid bestaan. In dit hoofdstuk leer je het begrip risico kennen. Je leert, op een verantwoordde manier, naar de risico s rondom werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties te kijken die kunnen voorkomen in jouw praktijk. Het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties is een begrip waar alle werkzaamheden onder vallen aan een installatie of een installatiedeel waar vanaf 1500V gelijkspanning of 1000V wisselspanning op staat. Wanneer er aan deze genoemde installaties gewerkt moet worden, is er sprake van risicoverhogende omstandigheden. Bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties is het risico van elektrocutie een van de oorzaken van arbeidsongevallen. 1.1 Het begrip risico Iedereen voelt aan dat risico iets te maken heeft met gevaar en kans. En in het kader van het werk heeft het te maken met het gevaar van ziek worden of een ongeval krijgen. Wellicht heb je de cursus VCA-VOL al gehad. In een willekeurige syllabus die bij zo n cursus hoort, kom je vaak het volgende tegen: Risico = Kans x Effect En om het helemaal belangrijk en wetenschappelijk te laten lijken, krijg je daar dan deze uitleg bij: Risico is de mate van waarschijnlijkheid dat een gebeurtenis zal plaatshebben, bepaald door de kans van optreden, de frequentie of tijd van blootstelling en het ongewenste effect. Om te beginnen wordt er meer uitleg gegeven dan in de formule staat. De uitleg is in principe niet onjuist. Daarvan uitgaande zou de formule in feite moeten luiden: Risico = Kans x Effect x Blootstelling Maar ook dan kom je niet echt verder. Als basis voor enige feeling met het begrip, en voor wat je er praktisch mee kan in je werk, is het noodzakelijk om je het volgende goed te realiseren. Één van de moeilijkheden van de formule zit m in het inschatten van de kans van optreden. Is de kans op verstikking of bedwelming in een besloten ruimte groter of kleiner wanneer niet één, maar met twee mensen die ruimte betreden? Risico s bepalen is gespecialiseerd werk voor veiligheidskundigen. Kortom, schoenmaker, blijf bij je leest! Een andere lastige is het begrip Effect. Benzeen, een bestanddeel van benzine, is al in heel lage concentraties kankerverwekkend. het effect hiervan is de dood. Daarmee scoort 5/24

7 blootstelling aan benzeen al heel snel een groot risico. Maar als die blootstelling nu maar heel zelden voorkomt, wat gebeurt er dan met het Risico? Kortom, ook hier wordt weer duidelijk dat risicobepaling erg lastig is, en zeker voor iemand die er niet voor heeft doorgeleerd. Een laatste bijkomstigheid is dat bijna iedereen risico s lager in schat, als men zelf die kans kan beïnvloeden. Ter verduidelijking: veel mensen maken zich meer zorgen dat ze betrokken raken bij een botsing als hun partner achter het stuur zit. Waarschijnlijk is dat onterecht. Want hoe maak je dat meetbaar? Zelfs al heeft je partner al drie keer een ongeval gehad, en jij nog geen één, dan zegt dat niets over het risico dat je loopt, als je bij hem of haar naast het stuur zit. De moraal van dit verhaal: Gebruik vooral GBV (Gezond BoerenVerstand), en denk in termen van: klein, reëel of groot risico. 1.2 Wat is werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties? Werken op plekken waarbij de kans bestaat op elektrocutie kunnen worden gezien als werkzaamheden met een bijzonder risico. Werkzaamheden nabij of aan onderspanningstaande delen van hoogspanningsinstallaties zijn dan ook zeer gevaarlijk. Deze werkzaamheden kunnen plaats vinden op of aan installaties van bijvoorbeeld Prorail maar ook op of aan installaties van bijvoorbeeld Tennet. Maar ook het werken op of aan installaties van andere beheerders waar vanaf 1500V gelijkspanning of 1000V wisselspanning op staat vallen onder het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties. Elektrocutie (stroom doorgang door het menselijk lichaam) is een veel voorkomende oorzaak van een arbeidsongeval tijdens het werken aan of nabij hoogspanningsinstallaties. Een werkplek waar de kans bestaat om onder spanning staande delen van de hoogspanningsinstallatie aan te raken is een gevaarlijke werkplek. Dit betekent dat er sprake is van een verhoogd risico dat zelfs fatale gevolgen kan hebben. Naast Elektrocutie zijn ook verbranding (inwendig), brand en explosiegevaar en beïnvloeding door elektromagnetische velden een groot risico bij werken aan of nabij hoogspanningsinstallaties Voorbeelden van werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties in de praktijk In de dagelijkse praktijk van Movares zal het veelvuldig voorkomen dat er sprake is van werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties. Werken Tennet installaties Werken in of aan Onderstations Werken aan spanningsrail Werken aan retour(kabels) Werken aan kabels Bovenleiding werkzaamheden Werken aan staalconstructies van hoogspanningsinstallaties 6/24

8 Werkzaamheden nabij of aan hoogspanningsinstallaties Bij Movares voorkomende werkzaamheden waarbij men zich nabij of aan hoogspanningsinstallaties te begeven heeft, zijn, onder andere: inspecties, opnames, controles, testwerkzaamheden (bijv. van schakelingen), bemonstering, Risico s bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties Wat maakt werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties gevaarlijk? In de omschrijving bij 1.2 is het belangrijkste risico s al genoemd: 1. Stroomdoorgang door het menselijk lichaam (elektrocutie) 2. Brand- en explosiegevaar. 3. Elektrische en magnetische velden. 1.4 Risicobeheersing Het is vrijwel onmogelijk om het werk zo in te richten, dat er geen risico op ongevallen of andere gezondheidsschade meer is. Dat is niet alleen een gedachte vanuit de praktijk. Ook de Arbeidsomstandighedenwet werkt vanuit die gedachte De arbeidshygiënische strategie De Arbowet gebiedt werkgevers altijd te streven naar een zo hoog mogelijk niveau van veiligheid. Alleen als het redelijkerwijs niet van een werkgever kan worden verlangd, mag je, qua veiligheidsniveau, een stapje terug doen. Dat zal altijd wel onderbouwd moeten zijn. Dit principe in de Arbowet heet de arbeidshygiënische strategie Werkgevers moeten volgens een arbeidshygiënische strategie de veiligheid en gezondheid van werknemers beschermen. De arbeidshygiënische strategie is een hiërarchisch stelsel van beheersmaatregelen voor risico s. Hierbij wordt allereerst naar de bron van het probleem gekeken. Als daar niets aan kan worden gedaan, zijn andere maatregelen mogelijk. De arbeidshygiënische strategie ziet er dus als volgt uit: Bronmaatregelen Een werkgevers moet eerst de oorzaak van het probleem wegnemen. Voorbeeld: schadelijke stof vervangen door een veiliger alternatief. Collectieve maatregelen Als bronmaatregelen geen mogelijkheden bieden, moet de werkgever collectieve maatregelen nemen om risico s te verminderen. Voorbeeld: het plaatsen van afscherming of een afzuiginstallatie. 7/24

9 Individuele maatregelen Als collectieve maatregelen niet kunnen of ook (nog) geen afdoende oplossing bieden, moet de werkgever individuele maatregelen nemen. Voorbeeld: het werk zo organiseren dat werknemers minder risico lopen (taakroulatie). Persoonlijke beschermingsmiddelen Als de bovenste drie maatregelen geen effect hebben, moet de werkgever de werknemer gratis persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken. Voorbeeld: oorbeschermers en lasbrillen Het redelijkerwijs-principe De maatregelen op de verschillende niveaus hebben nadrukkelijk een hiërarchische volgorde. De werkgever moet dus eerst de mogelijkheden op hoger niveau onderzoeken voordat besloten wordt tot maatregelen uit een lager niveau. Het is alleen toegestaan een niveau te verlagen als daar goede redenen voor zijn (technische, uitvoerende en economische redenen). Dit is het redelijkerwijs-principe. Die afweging geldt voor elk niveau opnieuw. Uitzondering hierop vormen risico's van carcinogenen en biologische agentia. Dan mag alleen een stap lager in de hiërarchie worden gedaan als een hogere maatregel technisch niet uitvoerbaar is. Economische oorzaken mogen voor deze twee groepen ook niet worden aangewend als reden voor een lager niveau van maatregel Toepassing in de Movares-praktijk bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties De inspectie van een installatie of een installatiedeel van een hoogspanningsinstallatie is een voorkomende buitenklus voor Movares. In dit voorbeeld moeten de 10 kv transformatoren in het onderstation van Geldermalsen worden geïnspecteerd 0. Wat zijn de risico s? Dit is natuurlijk de eerste stap die je maken moet. Inventariseer en evalueer de risico s. Vraag je af wat je allemaal tegen kan komen als je dit werk uitvoert. Het zal snel duidelijk worden dat bij deze klus een elektrocutie een reëel risico is. We beperken ons even tot elektrocutiegevaar wat kan optreden bij het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties. Het onderstation is geplaatst op het baanvak Utrecht Den Bosch en is een belangrijke schakel in de voeding voor de bovenleiding op dit baanvak. 1 Bronmaatregelen: Om de oorzaak van het probleem hier weg te nemen, zou niet reëel zijn want om de goede werking van de transformatoren te kunnen inspecteren, is het nodig om deze werkend, dus onder spanning te bekijken. Het weg nemen van de bron zou zijn het spanningsloos stellen van de installatie zijn. Dus: 2 Collectieve maatregelen: De tweede voorkeur volgens de AH-strategie lijkt hier mogelijk. Er zou een inspectiepad kunnen worden ontworpen waarbij de inspecterende werknemer vrij van de installatiedelen geïsoleerd zou kunnen 8/24

10 inspecteren. Dit zou een onevenredige kosten verzwaring zijn voor het project. Dus: Verder afdalen in de strategie is niet toegestaan, tenzij hard gemaakt kan worden dat het redelijkerwijs-principe hier van toepassing is. In dit voorbeeld lijkt dit echter de enige mogelijkheid te zijn: 3 Individuele maatregelen: De opdracht is het inspecteren van de 10kV voedingstrafo s in het onderstation. Daarbij is het voor de werknemer niet noodzakelijk het installatiedeel fysiek aan te raken. Een inspectie kan dan ook visueel worden uitgevoerd. Bij een visuele inspectie kan worden volstaan met het extra instueren van de inspecterende medewerker. Door de medewerker bekend te maken met de gevaren van het werken aan of nabij hoogspanningsinstallaties (NEN 3840) en een specifieke instuktie voorafgaande aan de werkzamheden is het mogelijk om de opdracht uit te voeren. Dus: 4 Persoonlijke Beschermingsmiddelen: Het werken aan de installatie of delen van de installatie is bij een inspectie niet toegestaan. Daar komt bij dat persoonlijke beschermingsmiddelen voor werkzaamheden aan installatie delen die onder spanning staan niet afdoende zijn om medewerkers te beschermen tegen elektrocutie gevaar. Dus: 9/24

11 2 Over de regelgeving Zoals in 1.2 al aangegeven is elektrocutiegevaar een zeer reëel gevaar bij werkzaamheden aan hoogspanningsinstallaties en vaak de oorzaak van een arbeidsongeval. Op een werkplek waar het gevaar bestaat om spanningvoerende delen aan te raken is er sprake van elektrocutiegevaar. Het zal dan ook niemand verbasen dat er uitgebreide regelgeving bestaat met betrekking tot werken aan of nabij hoogspanningsinstallaties, nationaal en internationaal. In Nederland zijn wettelijke voorschriften in verband met elektrocutiegevaar niet specifiek opgenomen in de Arbowet en het Arbobesluit. Wel wordt in algemen termen gedefinieerd wat elektrocutiegevaar is en wat de gevolgen zijn voor de verplichtingen die een werkgevers en werknemers vanuit de Arbowet hebben. Wel zijn er richtlijnen vanuit Europese waarbij Werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties via de NEN-EN Deze richtlijn bevat bepalingen welke door elk Europees land moet worden omgezet in nationale regelgeving. Met betrekking tot hoogspanningsinstallaties is dit in Nederland verwoord via de : NEN-EN , Algemene bepalingen NEN-EN , Nationale bijlage NEN 3840, Aanvullende Nederlandse bepalingen voor Hoogspanningsinstallaties 2.1 Regelgeving vanuit de Overheid Ten aanzien van de RI&E Elke werkgever is verplicht van alle werkzaamheden een risico-inventarisatie en -evaluatie uit te voeren en actueel te houden 1. Dat staat prominent in de Wet. Arbeidsomstandighedenwet: Inventarisatie en evaluatie van risico s 5.1 Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid legt de werkgever in een inventarisatie en evaluatie schriftelijk vast welke risico s de arbeid voor de werknemers met zich brengt. Deze RI&E bevat tevens een beschrijving van de gevaren en de risicobeperkende maatregelen en de risico s voor bijzondere categorieën van werknemers. 5.4 De RI&E wordt aangepast zo dikwijls als de daarmee opgedane ervaring, gewijzigde werkmethoden of werkomstandigheden of de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening daartoe aanleiding geven Ten aanzien van elektrocutiegevaar In het Arbobesluit wordt de regelgeving wat concreter en wordt in een aantal artikelen het werken aan elektrische installaties weergegeven: 1 Ook Movares beschikt over een RI&E. De risico s die kunnen bestaan bij werkzaamheden zoals in het voorbeeld zijn hier in opgenomen. Je vindt de Ri&e van Movares via de volgende link: Home > VG / ARBO > ARBO > Arbobeleid > (BRIE) en beleidcyclus. 10/24

12 Arbobesluit: Begrippen rond elektrische instalatie 3.1, lid a Elektrische installatie: een samenstel van elektrisch materieel, leidingen en bijbehoren van leidingen; 3.1, lid b Elektrisch materieel: delen of gedeelten van een elektrische installatie die dienen voor de opwekking, het stansport en de toepassing van elektrische energie; 3.1, lid d Gebruik van elektriciteit: iedere activiteit met betrekking tot een elektrische installatie waaronder in ieder geval wordt begrepen de bouw, ingebruikneming of buitengebruikstelling, bediening, reparatie, ombouwing, onderhoud en inspectie alsmede het werken in de nabijheid van een elektrische installatie; 3.1, lid e Hoogspanning: een spanning waarvan de waarde bij wisselspanning hoger is dan 1000 Volt effectief tussen de fasen of 600 Volt effectief tussen een fase en aarde en bij gelijkspanning hoger dan 1500 Volt tussen de polen en aarde; Arbobesluit: Elektrische installatie. 3.4, lid 1 3.4, lid 2 Elektrische installaties zijn zodanig ontworpen, ingericht, aangelegd, onderhouden en gekenmerkt, dat een veilig gebruik van de elektriciteit zo goed mogelijk is gewaarborgd. Hiertoe zijn de nodige voorzieningen en beschermingsmaatregelen aangebracht. Daarbij is rekening gehouden met bijzondere eisen die kunnen voortkomen uit de wijze van het gebruik, de gebruiksomstandigheden, de te verwachten uitwendige invloeden en onderhoudswerkzaamheden. In een elektrische installatie zijn doeltreffende maatregelen genomen tegen het gevaar van brand, ontploffing, directe en indirecte aanraking en te dichte nadering. 3.4, lid 3 Van iedere elektrische installatie zijn duidelijke, steeds bijgewerkte schema s beschikbaar alsmede alle overige gegevens die nodig zijn voor een veilig gebruik van de elektrische installatie. 3.4, lid 4 Het derde lid is niet van toepassing op elektrische installaties voor laagspanning van beperkte omvang Arbobesluit: Elektrotechnische, bedienings- en andere werkzaamheden aan of nabij een elektrische installatie 3.5, lid 1 Elektrotechnische werkzaamheden en bedieningswerkzaamheden die gevaren kunnen opleveren worden door deskundige, voldoende onderrichte en daartoe bevoegde werknemers uitgevoerd. 3.5, lid 2 Een ruimte waarin zich een elektrische installatie voor hoogspanning bevindt waarvan de delen niet of onvoldoende zijn beschermd tegen directe of indirecte aanraking dan wel te dichte nadering, wordt slechts dan betreden in aanwezigheid van een tweede daartoe bevoegde persoon. 3.5, lid 3 Werkzaamheden aan of in de nabijheid van een elektrische installatie worden slechts uitgevoerd, indien de installatie of het gedeelte waaraan of in de nabijheid waarvan wordt gewerkt, spanningsloos is. 3.5, lid 4 De daartoe bevoegde werknemer neemt doeltreffende maatregelen om een veilig verloop van de werkzaamheden te waarborgen. 11/24

13 Arbobesluit: Elektrotechnische, bedienings- en andere werkzaamheden aan of nabij een elektrische installatie 3.5, lid 5 Het derde lid is niet van toepassing op werkzaamheden die worden verricht aan of in de nabijheid van een elektrische laagspanningsinstallatie indien: a) de dringende noodzaak van het onder spanning uitvoeren van die werkzaamheden is aangetoond b) tot het uitvoeren van die werkzaamheden door de daartoe bevoegde werknemer uitdrukkelijk opdracht gegeven is en c) de installatie tevens geschikt is voor het onder spanning uitvoeren van die werkzaamheden en door de daartoe bevoegde werknemer doeltreffende maatregelen zijn genomen om de aan die werkzaamheden verbonden gevaren te voorkomen. 3.5, lid 6 Het derde lid is niet van toepassing op werkzaamheden die worden uitgevoerd aan of in de nabijheid van een elektrische installatie voor hoogspanning, bestaande uit, a) Het nemen en opheffen van veiligheidsmaatregelen, waaronder begrepen het met geschikt materieel knippen of schieten van kabels b) Het uitvoeren van metingen en beproevingen of c) Het reinigen van elektrisch materieel. 3.5, lid 7 Werkzaamheden bestaande uit het reinigen van elektrisch materieel in een elektrische installatie voor hoogspanning als bedoeld in het zesde lid onder c worden slechts uitgevoerd indien: a) tot het uitvoeren van die werkzaamheden door de daartoe bevoegde werknemer uitdrukkelijk opdracht is gegeven; b) Gebruik wordt gemaakt van de voor deze werkzaamheden geschikte arbeidsmiddelen, reinigingsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, en c) De werknemers zich met de arbeidsmiddelen waarmee zij fysiek in contact staan, niet behoeven te begeven in de gevarenzone van de installatie of delen daarvan die onder spanning staan. 12/24

14 Arbobesluit: Overige artikelen in het Arbobesluit 3.29 lid 1 Elektrische installaties die voor aanvang van de werkzaamheden reeds op de bouwplaats aanwezig zijn, worden geïdentificeerd, gecontroleerd en duidelijk gekenmerkt lid 2 Bovengrondse elektrische leidingen worden zoveel mogelijk buiten de bouwplaats omgeleid of spanningsloos gemaakt. Indien dit niet mogelijk is worden hekken of waarschuwingsborden geplaatst lid 3 Indien voertuigen onder elektrische leidingen door moeten rijden worden beschermingen onder de leidingen aangebracht lid 4 Ondergrondse elektrische leidingen, leidingen voor andere distributiesystemen en kabels worden voor aanvang van de grondwerkzaamheden geïdentificeerd lid 5 Doeltreffende maatregelen worden genomen om de gevaren voor werknemers die zijn verbonden aan beschadiging van de in het vierde lid bedoelde leidingen en kabels, zoveel mogelijk te voorkomen. Er is meer regelgeving vanuit de overheid over valgevaar, maar die gaat over hele specifieke situaties. Voor Movares is wat hier genoemd is, waar we rekening mee te houden hebben. Samengevat: a) Zorg dat je risico s in kaart hebt; b) Bij elektrocutiegevaar moet eerst bekeken worden of de werkzaamheden niet op een andere manier kunnen worden verricht; c) Als er mogelijk elektrocutiegevaar kan bestaan, dan moet een methode gekozen worden waarbij de kans op elektrocutiegevaar zo min mogelijk is; d) Indien het elektrocutiegevaar onvermijdelijk is dan mogen de werkzaamheden niet of alleen met een spanningsloosstelling worden uitgevoerd. 2.2 Regelgeving vanuit Movares In het kader van de VCA**-certificering is voor VCA-projecten het VCA-blad in gebruik. Voorafgaand aan de werkzaamheden, wordt hierop vastgelegd welke risico s er kunnen spelen. Eigenlijk is dit een soort projectspecifieke Ri&e! Oorspronkelijk is het een kreet vanuit RailAlert (de stichting vanuit de samenwerkende spoorbranche die de spoorse veiligheid reguleert). Maar het is er een die ook de directie van Movares hanteert. 13/24

15 Er is maar één specifieke regel vanuit Movares ten aanzien het werken in waarbij elektrocutiegevaar kan optreden. En die is regelrecht vanuit de voornoemde kreet afkomstig: Je gaat geen werkzaamheden verrichten waarbij elektrocutiegevaar aanwezig is, zonder dat je op deskundige wijze vastgesteld hebt dat er voldoende maatregelen getroffen zijn ter voorkoming van elektrocutiegevaar. 2.3 Regelgeving vanuit opdrachtgevers Ten aanzien van het werken waarbij elektrocutiegevaar aanwezig is, is er bij opdrachtgevers naast de voorgeschreven NEN-EN en de NEN 3840 veel aanvullende regelgeving aanwezig. Deze regelgeving bij opdrachtgevers zijn vaak een uitwerking van de voorgeschreven NENnormen. Vaak worden via internet en of via brochures bekendheid gegeven aan deze door opdrachtgevers verplichte regelgeving. Zo heeft Tennet een 6-tal veiligheidsvoorschriften verwerkt in brochures die van internet de downloaden zijn Zo kent Tennet brochures waarin staan verwoord: Veiligheidsvoorschriften ondergronds Veiligheids- en gedragsregels Veiligheidsvoorschriften op de bouwplaats Veiligheidsvoorschriften bovengronds Stationsreglement Werken aan of nabij hoogspanningslijnen Ook Prorail kent zijn aanvullende regelgeving met betrekking tot het werken aan of nabij hoogspanningsinstallaties. Opdrachtnemers wordt bij werkzaamheden voor Prorail verplicht gesteld om hun RLN00128 toe te passen. Deze richtlijn van ProRail is ook bekend onder de naam Veiligheidsvoorschrift voor werkzaamheden aan (of in de nabijheid van) elektrische hoogspanningsinstallaties van ProRail en bestaat uit 4 delen: Deel 1: Het kadervoorschrift Dit voorschrift bevat toelichtingen en aanvullingen op de artikelen van de normen NEN-EN en NEN Deel 2: Aanvullende bepalingen t.a.v. 1500Vdc-tractie-energievoorziening (TEV), 3kV 75 Hz ac-voedingen voor treinbeheersings- en beveiligingsinstallaties (TBB). Dit document bevat aanvullende bepalingen voor het in Nederland alom aanwezige 1500V bovenleidingsysteem. Deel 3: Aanvullende bepalingen t.a.v. 25kV TEV-systeem. Dit document bevat aanvullende bepalingen voor de 25kV-systemen van de Betuweroute en de HSL-zuid. Deel 4: Bepalingen t.a.v. werken onder spanning. Dit document bevat aanvullende bepalingen voor het werken aan onder spanning staande delen van de bovenleiding. Een van de bekendste informatiebladen met betrekking tot gevaren van elektriciteit is de informatie vanuit Arbouw. In dit informatieblad worden de gevaren van werken met elektriciteit uiteen gezet, tevens worden de wettelijke bepalingen uitgelegd en wat werkgevers en werknemers kunnen doen om de risico s met betrekking tot elektrocutiegevaar 14/24

16 te verkleinen. Je mag alleen beginnen met het werk als tot in detail en aantoonbaar is aangegeven waar je werkt, hoe je (veilig) werkt, wanneer je werkt etc. 2.4 Hoe reageert het menselijke lichaam op elektriciteit. In de literatuur en de regelgeving worden twee begrippen gehanteerd: directie en indirecte aanraking. Bij directe aanraking komt men in contact met delen van een installatie die bij normaal bedrijf onder spanning staan. Tot deze actieve delen kunnen gerekend worden de contactleidingen van de bovenleiding en de spanningsrail en de aansluitklemmen in een onderstation of relaiskast. Bij het uitvoeren van werkzaamheden aan een elektrische installatie zal deze normaliter uitgeschakeld zijn. Maar het testen van een installatie bijvoorbeeld kan enkel geschieden als de installatie onder spanning staat. Indirecte aanraking betekent dat iemand in contact komt met delen van een installatie die normaal niet onder spanning staan, maar die als gevolg van een technische fout of een storing wel onder spanning zijn komen staan. Het gevolg van een stroomdoorgang door ons lichaam kan variëren van ik voel er niets van tot een mogelijk dodelijke afloop. Tot de voornaamste beïnvloedende factoren behoren o.a.: De stroomsterkte; De stroomsoort: wisselspanning (AC) of gelijkstroom (DC); De tijdsduur van de aanraking; De grootte van het aanrakingsoppervlak; De lichaamstoestand: zweten, temperatuur, gewicht, mate van contact met de vloer. De invloed van de stroomsterkte is het grootst. Bij mannen ligt de kritieke grens tussen 10 en 20mA, bij vrouwen tussen 7 en 14mA. Bij hogere stroomsterkten stagneert de ademhaling en treedt een verkramping van de hartspier op, waarbij de kans bestaat op hartfibrillatie. Dit is een toestand waarin het hart niet meer als pomp werkt, er dus geen bloedsomloop meer is. Alleen zeer snelle medische hulp kan in zo n situatie nog redding bieden. Uit onderzoeken is ook gebleken dat hoe korter de aanrakingsduur, hoe hoger de stroomsterkte kan zijn zonder dat er ernstige problemen ontstaan. Nevenstaande grafiek is overgenomen uit IEC publicatie nr 479 en geeft het verband aan tussen de tijdsduur van de stroomsterkte en het effect op het lichaam van een gezonde volwassene. In de grafiek zijn vijf zones te onderscheiden: Effect van wisselstroom 50Hz Zone 1: gewoonlijk geen reactie. Zone 2: geen nadelige uitwerkingen op het lichaam. 15/24

17 Zone 3: gewoonlijk geen hartfibrillatie. Zone 4: hartfibrillatie mogelijk (<50%). Zone 5: gevaar voor hartfibrillatie (>50%). Om praktische redenen worden de gevaarlijke stroomsterkten omgerekend naar gevaarlijke aanraakspanningen. Hierbij gebruiken we de wet van Ohm. Deze luidt: U (Volt)= I (Ampère) x R (Ohm). Van groot belang is ook de weerstand van het lichaam. Is de huid dik of dun, droog of vochtig. Op deze wijze worden de spanningen bepaald waarbij geen gevaarlijke situatie zal optreden. 2.5 Vonkoverslag. In voorgaande hoofdstukken is directe aanraking van onder spanning staande elementen genoemd als gevaarlijk. Bij hoge spanningen kan men al gezondheidsschade oplopen bij het naderen van een onder spanning staand element: op enig moment is het element zo dicht genaderd dat er vonkoverslag plaats vindt. Naarmate de spanning hoger is kan dit al op grote afstand gebeuren. In de tabel is van een aantal spanningen de afstand opgesomd waarbij vonkoverslag plaats kan vinden, als mede de afstand die mensen in acht moeten nemen tot de spanningvoerende elementen. Spanning Vonkoverslag Veilige afstand 1500V 120mm 1,50m 25kV 480mm 2,00m 380kV 4500mm 6,00m 2.6 Veilige spanningen. Veilige spanningen zijn zodanig dat aanraking ervan ongevaarlijk wordt geacht. In NEN 1010: 2005 worden als veilige spanningen voor directe aanraking genoemd 25 Volt bij wisselspanning en 60Volt bij een zuivere gelijkstroom. Als er op de gelijkspanning een rimpel aanwezig is geldt de waarde voor wisselspanning: 25Volt. Omdat indirecte aanraking minder vaak voor komt, en daarbij de lichaamcondities niet altijd slecht zijn gelden hogere waarden: 50Volt voor wisselspanning en 120Volt voor zuivere gelijkspanning. In vochtige ruimten zoals zwembaden en kruipruimten gelden lagere spanningen: 12Volt. Denk hierbij aan de ontwikkeling die accuboormachines e.d. de laatste jaren hebben doorgemaakt. Als je aan het werk moet in vochtige ruimten of onder vochtige omstandigheden en elektrisch gereedschap moet gebruiken, zorg er dan voor veilig toepasbaar gereedschap, voorzien van een accuvoeding. 16/24

18 3 Voorbereiding op het werk Een goede voorbereiding is het halve werk, Een slimme meid is op alles voorbereid en Beter mee verlegen, dan om verlegen ; in dit geval zijn het geen loze tegeltjeswijsheden, maar op ervaring gefundeerde waarheden (als koeien). 3.1 Organisatorische maatregelen De organisatorische maatregelen die in de voorbereidingsfase moeten worden getroffen, staan hieronder beschreven Veiligheids- & gezondheidsplan (V&G-plan) Voor het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties is volgens de wetgeving een V&Gplan verplicht. Het ontwerp moet zo worden opgezet, dat gevaren worden verminderd of voorkomen. De resterende gevaren die in de ontwerpfase niet kunnen worden opgelost, moeten worden opgenomen in het veiligheids- en gezondheidsplan (V&G-plan). Er dient een risico-inventarisatie en -evaluatie te worden uitgevoerd waarbij alle in de besloten ruimte aanwezige risico s aan de orde komen. De maatregelen die genomen moeten worden om deze risico s te voorkomen of te verminderen, dienen te worden verwerkt in het bestek en op de tekeningen. De risico s dienen te worden beoordeeld aan de hand van de toe te passen werkmethodiek en de omgevingsfactoren. Tevens zijn de te gebruiken materieel en gereedschappen bepalend voor de risico s met betrekking tot valgevaar Voorlichting en instructie Om zo veilig mogelijk te kunnen werken, moeten alle werknemers die betrokken zijn bij het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties weten wat de gevaren zijn, welke maatregelen moeten worden getroffen en wat de procedures zijn. Hiertoe moet onder verantwoordelijkheid van de direct leidinggevende voorlichting en instructie worden gegeven. Aandacht dient te worden besteed aan: het werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties in het algemeen; de werkmethoden; de mogelijke gevaren; de maatregelen, waaronder persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm); de communicatieprocedures; hulpverlening en de reddingsprocedures Hulpverlening en noodprocedure Ondanks alle voorzorgsmaatregelen is het niet uitgesloten dat zich werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties een noodsituatie zoals vallen voordoet. In het V&G-plan moeten de maatregelen worden vastgelegd die bij de specifieke gevaren genomen moeten worden. Om direct hulp te kunnen bieden moet een noodprocedure zijn opgesteld. In deze procedure staat welke technische en organisatorische maatregelen moeten worden genomen en hoe de taken en verantwoordelijkheden zijn verdeeld. 17/24

19 3.2 Technische maatregelen Technische maatregelen welke kunnen worden toegepast bij het werken aan hoogspanningsinstallaties zullen over het algemeen worden bepaald door een daarvoor bevoegd persoon, de werkverantwoordelijke. Spanningsloos stellen van de installatie of installatiedeel zal in de meeste gevallen de enige mogelijkheid zijn om op een veilige manier fysieke werkzaamheden aan of nabij een hoogspanningsinstallatie of hoogspanningsinstallatie deel te kunnen uitvoeren. Zijn er geen fysieke handelingen nodig dan kan worden volstaan met een goede instructie en het laten uitvoeren van de opgedragen werkzaamheden door bevoegde personen. 3.3 Niet technische maatregelen Veel werkzaamheden die worden uitgevoerd door Movaren in of nabij hoogspanningsinstallaties zullen vallen onder de term inspectie en of opname. Het is dan niet gebruikelijk dat de hoogspanningsinstallatie spanningsloos wordt gesteld. Het is dan van belang dat door goede voorlichting over de gevaren het risico van elektrocutie zo klein mogelijk wordt gemaakt. Movares laat dan ook deze werkzaamheden alleen uitvoeren door daartoe opgeleide en bevoegde medewerkers. Deze bevoegdheid kan worden aangetoond door een in een paspoort genoteerde veiligheidsfunctie vanuit de NEN 3840 te weten: Veiligheidsfuncties volgens de NEN 3840 Installatieverantwoordelijke Werkverantwoordelijke Ploegleider met vakbekwaam personen Voldoende onddericht persoon Deze is eindverantwoordelijk voor de installatie en kan worden gezien als de eigenaar Deze functionaris is verantwoordelijk voor het veilig kunnen laten werken aan de installatie. Hij is dus degene die de werkmethode bepaalt en welke veiligheidsmaatregelen er genomen moeten worden om veilig te kunnen werken. Dit zijn de personen die de werkzaamheden aan de installatie uitvoeren Deze persoon voert geen werkzaamheden aan de installatie uit. Het is wel de persoon die bijvoorbeeld bouwkundige werkzaamheden uitvoert in de ruimte waarin de installatie staat opgesteld om een wijziging of aanpassing aan de installatie voor te bereiden. Ook al voeren Movaren geen fysieke werkzaamheden uit aan hoogspanningsinstallaties, Movares wil dat medewerkers die inspectie of opname werkzaamheden verrichten nabij hoogspanningsinstallaties toch tenminste de kennis hebben van de genoemde veiligheidsfuncties. Vooraf wordt door een werkverantwoordelijke bepaald via een instructie 18/24

20 aangegeven aan de medewerker wat bij de opgedragen werkzaamheden de begrenzing van de gevarenzone en nabijheidszone is. 3.4 Op de projectlocatie Movares, divisie Infra, werkt conform de VCA**. Dat houdt dus in dat in een autonoom buitenproject aan of in de nabijheid hoogspanningsinstallaties, standaard een aantal stappen worden genomen en een aantal zaken moet worden geregistreerd. Dat is niet voor de lol, of om je extra werk te verschaffen. Die stappen en die registraties dragen er toe bij dat het werk steeds veiliger zal worden De LMRA Aangekomen op de projectlocatie, maakt het buitenteam onder leiding van de Operationeel Leidinggevende, eerst even pas op de plaats om een LMRA uit te voeren. Deze Laatste Minuut Risico- Analyse is niet anders dan samen bekijken of je de vragen op het LMRA-kaartje met ja kunt beantwoorden. Werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties is werken met Multi-risico s. Een LMRA is daarom bij dit soort werkzaamheden extra belangrijk! Het klopt niet! Wat nu? Het kan voorkomen dat je tot de conclusie komt dat niet alle vragen op de LMRA positief beantwoord kunnen worden. Wat je aantreft, klopt dus niet. Bij twijfel of een NEE ga je dus niet direct aan het werk, maar denk je eerst even na, in overleg met je teamgenoten en/of met je leidinggevende. Dan bepaal je of, en hoe, er wel veilig gewerkt kan worden. Regel eerst een veilige uitvoering, als dat noodzakelijk is. En dan pas ga je (weer) aan het werk Rechten en plichten bij onveiligheid De Arbowet heeft ruimte gemaakt voor werknemers om er voor te zorgen dat je niet de dupe hoeft te worden van onveilige arbeidsomstandigheden. Zo ben je op grond van de Wet bevoegd om het werk bij ernstig gevaar op te schorten. Je behoudt in zo n geval het recht op loondoorbetaling en je mag niet worden benadeeld in jouw positie binnen het bedrijf waar je werkzaam bent. Maak je daar gebruik van, i.c. je staakt het werk, of je begint er niet aan, dan geeft diezelfde Wet je wel de verplichting om dit onmiddellijk te melden bij je leidinggevende. Blijf je een onveilig gevoel houden, dan werk je dus niet. Je leidinggevende is degene die moet aantonen dat jouw onveilige gevoel niet reëel is. Overigens is het niet aan te bevelen om lichtzinnig met bovenstaand recht te gaan zwaaien. Als dat nodig moet zijn, dan zijn we als Movaren niet goed met elkaar bezig. Onthoud dat 19/24

21 Movares, als werkgever, er heel wat aan gelegen is om jou de volgende ochtend weer gezond aan het werk te hebben. Maar er moet in ieder geval wel tijdig en volwassen overlegd worden. 3.5 Terugkoppeling via de VCA-bladen In de vorige paragraaf werd genoemd dat werken volgens de VCA** een aantal registratieverplichtingen met zich mee brengt. Dat gebeurt middels de VCA-bladen. Die gaan vanaf het begin met een buitenproject mee. Het eerste blad heeft met name betrekking op (project-)risico-informatie en op al dan niet genoten voorlichting en onderricht. Dat moet ingevuld zijn op het moment dat je op de projectlocatie bent aangekomen. Daar, ter plekke, wordt tenminste het tweede blad ingevuld De werkplekinspectie Aangekomen op de projectlocatie, maak je dus eerst de LMRA ( 3.4.1). Komt daaruit dat je gewoon aan het werk kan gaan, dan moet je weten dat nu, of tijdens het werk, door de Operationeel Leidinggevende van het buitenteam een werkplekinspectie moet worden uitgevoerd. Op blad 2 van het VCA-blad staat een checklist(je). Deze moet doorlopen worden en ingevuld. Rechts van de checkpoints is ruimte gelaten voor opmerkingen of gevonden oplossingen. Het totale VCA-blad moet binnen drie werkdagen na afloop van het (deel-)project digitaal naar de groepsmanager van de Operationeel Leidinggevende zijn verstuurd. Deze groepsmanager kan blad 3 gebruiken als er in de operationele sfeer verbeteringen inzake veiligheid doorgevoerd moeten worden (bijna)ongevallen, onveilige situatie en milieu-incidenten Blad 4 van het VCA-blad hoeft hopelijk nooit, of bijna nooit, gebruikt te worden. Maar, mocht zich onverhoopt toch een ongeval voor doen, dan moet hiervan wel melding gemaakt worden. Natuurlijk wordt er direct contact opgenomen met de betreffende leidinggevende(n). Maar het is erg belangrijk voor de mogelijke leereffecten die een ongeval met zich mee kan brengen, dat er zo snel mogelijk een zo compleet en duidelijk mogelijk beeld van het ongeval ontstaat. Wacht hier een week mee, en de helft van de belangrijke info is weggezakt, en de andere helft klopt niet meer. Blad 4 gebruik je ook wanneer er nèt geen ongeluk gebeurde. Bijvoorbeeld, je collega glijdt op een bemost talud uit, valt en rolt naar beneden. Maar gelukkig viel hij zacht. En bij het naar beneden rollen, miste hij net het uitstekende prikkeldraad van het hek. Kortom, het was een bijna-ongeval. Het liep gelukkig goed af. Toch moeten ook deze situaties worden gemeld. Ook zo n voorval kan informatie opleveren. Dat kan helpen om in de toekomst te voorkomen dat een dergelijk bijna-ongeval een echt ongeval wordt; met alle narigheid van dien. Want waarom gleed hij uit? Zijn onze schoenen niet goed? Of had hij z n gympen aan? Wat kan hiervan geleerd worden? Dit geldt idem dito voor onveilige situaties. Ook dit soort zaken moeten worden gemeld. Uiteindelijk kan het leiden tot een hoger niveau van veiligheid voor de buitenwerkers! 20/24

22 Het zal in de praktijk van Movares in buitenwerk niet vaak voor komen, maar ondenkbaar is het niet dat zich een milieu-incident voordoet. Lekken van brandstof en olie uit voertuigen, of uit een omgevallen jerrycan zou voor kunnen komen. Probeer allereerst erger te voorkomen. En ruim zo mogelijk de verontreiniging op. Van dit soort gevallen moet ook melding worden gemaakt op blad Overige aandachtspunten bij de voorbereiding & uitvoering Bij werkzaamheden nabij of aan hoogspanningsinstallaties zijn een aantal punten voor jou van belang. Een aantal is al genoemd, een aantal niet. Hier alles nog eens op een rijtje: Voor je met je klus buiten begint is een goede voorbereiding noodzakelijk. Laat je informeren over de plaatselijk geldende regels. Meld je komst aan bij de aannemer c.q. beheerder. Handel strikt volgens de vooraf gegeven instructies. Draag altijd de juiste veiligheidskleding. Draag de juiste persoonlijke veiligheidsmiddelen. Houdt je aan de bedieningsvoorschriften bij gebruik van materieel. Regel niet zelf de veiligheidsvoorzieningen. Doe het ook niet bij een calamiteit of iets dergelijks. Als er iets fout gaat en er ontstaat schade, dan ben jij wel aansprakelijk! Houdt afzettingen in orde. Als er iets mee is, meldt dat dan aan de eigenaar, respectievelijk de beheerder. 21/24

23 4 Zelftoets en Verklaring. In dit laatste hoofdstuk staat een zogenaamde zelftoets. Behalve een andere manier om nog een keer door de theorie te gaan, is dit ook het moment waarop je voor jezelf kunt toetsen of je er ook mee uit de voeten kan. Na de zelftoets tref je een verklaring aan waarmee je te kennen geeft dat je over dit onderwerp de benodigde kennis hebt opgedaan, het begrepen hebt en er naar zult handelen tijdens je werkzaamheden. Deze verklaring lijkt een beetje op de PBM-verklaring die Movares sinds 2011 hanteert. Jij en je groepsmanager moeten deze verklaring dateren en tekenen. Daarna kun je hiermee de module laten registreren door het Service Punt. 4.1 Zelftoets Vraag 1. Vanaf welke spanningen is er sprake van werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties. Vraag 2. Wat zijn de gevaren van werken aan hoogspanningsinstallaties? Vraag 3. Wat is de minimale bevoegdheid, vanuit de NEN3840, om inspecties in een hoogspanningsruimte te mogen uitvoeren. Vraag 4. Welke maatregel moet worden genomen bij fysieke werkzaamheden aan een hoogspanningsinstallatie? Vraag 5. Wat is het aanvullende reglement bij werkzaamheden in opdracht van Prorail? De antwoorden vind je in Bijlage I. 22/24

24 5 Verklaring bij de module Werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties Ondergetekende heeft de VGM-module Werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties gevolgd. De module behandelt: a) de veiligheidsrisico s waaraan medewerkers van Movares bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties blootgesteld kunnen worden, b) de relevante in- en externe voorschriften bij werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties, c) de relevante beheersmaatregelen om werkzaamheden nabij of aan hoogspanningsinstallaties veilig uit te kunnen voeren. Ondergetekende verklaart hierbij de inhoud van deze module te kennen en begrepen te hebben. Ondergetekende zal bij het in opdracht van Movares werken nabij of aan hoogspanningsinstallaties de genoemde voorschriften en risicobeheersmaatregelen in acht nemen. Datum:... Datum:... Naam medewerker: Naam leidinggevende: Handtekening: Handtekening: 23/24

25 Colofon Opdrachtgever Movares Nederland BV Jacco Buisman Uitgave Movares Nederland B.V. Beleid (VGW) Leidseveer SB Utrecht Postbus GW Utrecht Telefoon Telefax Ondertekenaar Arno de Graaff arbocoördinator Projectnummer CD /24

26 Bijlage I Antwoorden op de vragen in de zelftoets. Vraag 1. Er is sprake van hoogspanningsinstallaties indien er sprake is van een spanning waarvan de waarde bij wisselspanning hoger is dan 1000 Volt effectief tussen de fasen of 600 Volt effectief tussen een fase en aarde en bij gelijkspanning hoger dan 1500 Volt tussen de polen en aarde. Vraag 2. Bij werkzaamheden aan hoogspanningsinstallaties is er kans op; Elektrocutiegevaar (Stroomdoorgang door het menselijk lichaam). Brand- en explosiegevaar. Elektrische en magnetische velden. Vraag 3. De minimale bevoegdheid, vanuit de NEN3840, om inspecties in een hoogspanningsruimte te mogen uitvoeren is Voldoende Onderricht Persoon. Vraag 4. De maatregel welke moet worden genomen bij fysieke werkzaamheden aan een hoogspanningsinstallatie is spanningsloosstelling, daarmee is de bron van het gevaar voor elektrocutie weggenomen. Vraag 5. Het aanvullende reglement bij werkzaamheden in opdracht van Prorail is de RLN00128, Prorail veiligheidsvoorschrift voor werkzaamheden aan of in de nabijheid van elektrische hoogspanningsinstallaties van Prorail. CPO-ADG / Concept / Versie 0.1 / Beleid (VGW)

27 Bijlage II Brondocumenten Bij het samenstellen van deze syllabus is van de volgende bronnen gebruik gemaakt: Handboek Arbobesluit, editie 2011/2012, Sdu Uitgevers bv Handboek Arbobeleidsregels, editie 2010/2011, Sdu Uitgevers bv Bedrijfsvoering van elektrische installaties NEN-EN publicatie 2005 Bedrijfsvoering van elektrische installaties NEN 3840 publicatie 2011 Prorail veiligheidsvoorschrift voor werkzaamheden aan of in de nabijheid van elektrische hoogspanningsinstallaties van Prorail, RLN00128 versie 4 Algemene informatie over het risico elektriciteit, Stichting Arbouw CPO-ADG / Concept / Versie 0.1 / Beleid (VGW)