Report September Fluor Infrastructure BV Carbon Footprint Report

Transcriptie

1 Report September 2018 Fluor Infrastructure BV Carbon Footprint Report

2 TABLE OF CONTENTS Fluor Infrastructure BV CO2 Performance Ladder Background CO2 Reduction Policy and Goals Semi-annual Performance and Results Initiatives Documents and References A: FIBV Energiebeleid (November 2016) B: Q1 en Q Carbon Footprint Report C: 2016 Carbon Footprint Report D: Q1 en Q Carbon Footprint Report E: FIBV Energiebeleid (Februari 2018) F: 2017 Carbon Footprint Report G: CO2 Footprint Analyse 2018 Grafieken H: Q1 en Q Carbon Footprint Report HA docx i

3 1.0 FLUOR INFRASTRUCTURE BV CO2 CARBON PERFORMANCE FOOTPRINT LADDER REPORT FLUOR INFRASTRUCTURE BV CO 2 PERFORMANCE LADDER 1. BACKGROUND Carbon footprint can be defined as the total emissions of Greenhouse Gas (GHG) caused by an individual, organization, company, event or product. Fluor Infrastructure BV (FIBV) follows the GHG protocol standards for its emissions inventory, with carbon dioxide (CO 2 ) as the quantification metric, expressed in tons. Fluor s process of measuring and reporting its carbon footprint provides information and insights to effectively manage operations in an environmentally responsible manner. The CO 2 Performance Ladder is a CO 2 management system that consists of 5 levels. The system is owned and managed by the Foundation for Climate Friendly Procurement and Business (SKAO). Since January 2016 FIBV has been certified at the highest level, level 5. FIBV assigned the independent certification body KIWA Nederland to assist in the certification activities. More information about the CO 2 Performance Ladder and SKAO s information regarding FIBV can be found at The CO₂ Performance Ladder divides the CO 2 -emissions in 3 distinct scopes in two categories (direct and indirect emissions): Scope 1, the direct emissions, includes the company s own emissions (from office heating and company leased cars). Scope 2 is indirect emissions resulting from the company s activities, arising from sources that are neither owned nor controlled by the company (electricity usage office, business air travel and business trips with private cars). Scope 3 includes other indirect emissions (commuting with private cars, public transport, and emissions generated on the projects in which FIBV participates). 2. CO 2 REDUCTION POLICY AND GOALS The CO 2 reduction policy of FIBV is stated as follows: FIBV acknowledges the importance of energy reduction in the market where it operates, and contributes by defining and implementing realistic goals for continuous improvement of energy reductions, that suit the size and type of organization. FIBV has defined long term goals and measures to reduce its emissions. FIBV s commuter traffic is the largest source of emissions. The long term goal is to achieve an emission reduction of the commuter traffic in 2022 with 0.75 tons (15%) per employee. FIBV has also set goals to reduce emissions on the projects in which FIBV participates. The goal for 2022 is to have achieved a reduction of 400 tons CO 2. HA docx 1

4 FLUOR INFRASTRUCTURE BV CO2 PERFORMANCE LADDER FIBV strives for an annual emission reduction of commuter traffic of 3% per employee. For the projects, FIBV targets to achieve an annual reduction of 100 tons CO 2. The goals and associated measures are defined in the Energy Management Action Plan, recently updated in February 2018 (Ref. E: FIBV Energiebeleid (February 2018)). 3. SEMI-ANNUAL PERFORMANCE AND RESULTS A) 2017 The analysis of the 2017 results provides the following: An increasing trend in scope 1 and 3 emissions related to commuting by company leased and private owned cars. This increase is explained by the growing number of employees and FIBV projects. Number of international flights increased significantly in the second half of This is considered an incidental increase. The total reduction achieved by the A27/A1 project in 2017 amounts to 903 tons of CO₂ (FIBV share is 50%). The 2017 CO₂ footprint shows that per employee a reduction of 6% per was achieved (Ref. F: 2017 Carbon Footprint Report). In total an increase of approximately 9% CO 2 occurred, compared to the reference year (2016), set-off against the revenue. Background graphs based on the short and long-term objectives are presented in the FIBV CO₂ footprint analysis (Ref. G: CO₂ Footprint Analyse Grafieken). General conclusion per December 2017 is that the reduction per employee is on schedule based on the long term reduction goal. B) 2018 Q1 AND Q2 The analysis of the 2018 first half year results provides the following: Again an increasing trend in scope 1 and 3 emissions related to commuting by company leased and private owned cars. This increase is partly explained by the increasing amount of lease cars including an amount of privately driven mileage. The increase is however larger than anticipated. The footprint analysis of 2017 did not fully include all fuel consumption of lease company Athlon. In 2017 this lease company did not deliver all data for the first half of 2017, explaining a part of the increase this year. Number of international flights reduced significantly in the first half of The total reduction achieved by the A27/A1 project in the first half of 2018 is 494 tons. Ambition was to achieve 1500 tons for the project. Cumulative achievement up to date is 1396 tons. The goal is nearly reached. Carbon Footprint Report HA docx 2

5 FLUOR INFRASTRUCTURE BV CO2 PERFORMANCE LADDER 2016 (TONS CO₂) 2018 (TONS CO₂) DELTA Company leased car (scope 1) ,3 49% 54% 55% Gas (scope 1) 0.9 0,78 1% 0% -13% Electricity (scope 2) ,09 12% 11% 37% Business private car (scope 2) 1.8 0,2 1% 0% -89% Air travel (scope 2) ,7 9% 4% -35% Commuting private car (scope 3) ,5 28% 30% 54% Public transport (scope 3) 0.8 1, ,6% 88% Total ,1 100% 100% 43% Figure 1. CO₂ emissions Comparison 2016 and 2018 Figure 1 shows the 2018 trend against the norm year The trend for the 2018 footprint shows that per employee an increase of 2% might occur against 2017 (Ref. H: Q1_Q Carbon Footprint Report) and an increase 0.6% against the planned reduction. Per employee in total an increase of approximately 2% CO₂ occurred, compared to the reference year (2016), set-off against the revenue. Figure 2 below shows the actual reduction since 2013 and the progress compared with the planned reduction up to Figure 2. Carbon Footprint Development Carbon Footprint Report HA docx 3

6 FLUOR INFRASTRUCTURE BV CO2 PERFORMANCE LADDER General conclusion for the forecast for 2018 is that the reduction per employee is not on schedule compared to the long term reduction goal. Mitigating actions need to be taken where possible. 4. INITIATIVES As a replacement of the 'tire pressure' chain initiative, FIBV will commence monitoring fuel usage of company leased cars. This will be further developed in 2018 in combination with a toolbox based on the initiative Het Nieuwe Rijden for both company leased cars and private owned cars. 5. DOCUMENTS AND REFERENCES A: FIBV Energiebeleid (November 2016) B: Q1 en Q Carbon Footprint Report C: 2016 Carbon Footprint Report D: Q1 en Q Carbon Footprint Report E: FIBV Energiebeleid (Februari 2018) F: 2017 Carbon Footprint Report G: CO₂ Footprint Analyse 2018 Grafieken H: Q1 en Q Carbon Footprint Report Carbon Footprint Report HA docx 4

7 FIBV Energiebeleid Date Page 1 of 31 FIBV - Energiebeleid Energie management actieplan Getekend voor: Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Kwaliteitsmanager A. Abdelaziz Verificatie QA/QC Martin Edelman Goedgekeurd Executive Director Ger van der Schaaf

8 FIBV Energiebeleid Date Page 2 of 31 Tabel 1: Revisielog Revisie Wijziging Status Datum 01 Eerste concept Concept Eerste formele FIBV Energiebeleid ter bespreking met FIBM Final management, distributie van dit document zal plaatsvinden na de energiereview. 1.1 Update na energiereview Draft 2.0 Tweede FIBV energiebeleid ter goedkeuring FIBV management. Final Publicatie op de FIBV website en distributie volgt na ondertekening. 2.1 Update n.a.v. onafhankelijke toets en implementatie keteninitiatief Draft Finale versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Update energiebeleid na review 2016 Darft Final versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Tabel 2: Distributieschema Nr. Functie Naam (optioneel) Digitaal Hardcopy 1 Executive Director G. van der Schaaf X 2 Director Business Development W. van der Bijl X 3 FIBV medewerkers - X 4 Communicatie S. Joppe X 5 LadderCI KIWA X 6 Marketing en communicatie A. Van den Berg X Fluor Infrastructure BV HA docx

9 FIBV Energiebeleid Date Page 3 of 31 Inhoudsopgave 1. Inleiding Doel en afbakening Doel Afbakening Verwijzingen Afkortingen en definities Doelstellingen Korte termijn doelstellingen Lange termijn doelstellingen Energie prestatie indicatoren Beleid Energiebeleidsverklaring Communicatie Intern Extern Meten Proces van meten Rapportage PDCA en Continu verbeteren Middelen IT-middelen Inkoopbeleid Medewerkers FTVB Bijlage I Rapportage format Bijlage II - Auditplanning Bijlage III - Actielijst Bijlage IV - Analyse maatregelenlijst Fluor Infrastructure BV HA docx

10 FIBV Energiebeleid Date Page 4 of INLEIDING Fluor Infrastructure is actief in het reduceren van haar CO 2 emissies door efficiënt gebruik van materialen en (duurzame) energie. Om dit te faciliteren worden de uitgangspunten uit het handboek CO 2 prestatieladder (hierna te noemen het Handboek ) [Ref 1] gehanteerd en wordt gebruik gemaakt van de ISO50001 standaard (hierna te noemen de Standaard) om invulling te geven aan deze uitganspunten. Uitgangspunten zijn: maximale gerichtheid op eigen initiatief, praktische resultaten en innovatie; minimale belasting en belemmering van de onderneming door regels en voorschriften. De doelstellingen en maatregelen om de initiële doelstellingen voor CO 2 reductie te realiseren zijn vastgelegd in het Plan van aanpak CO 2 prestatieladder [Ref 2]. Met de resultaten uit het Plan van aanpak is het FIBV energiebeleid opgesteld en zijn concrete acties vastgelegd. Uit een inventarisatie van relevante CO 2 emissiefactoren is gebleken dat FIBV gekenmerkt kan worden als een klein bedrijf [Ref 3]. Het Handboek en de Standaard beschrijven diverse documenten voor het vastleggen van het beleid, de doelstellingen en de daaruit volgende acties. Omdat FIBV een overzichtelijk klein bedrijf is en maximale consistentie wil bereiken tussen het beleid, de doelstellingen en de concrete acties zijn al deze zaken samengevoegd tot dit beleidsdocument. Dit document mag daarom ook gelezen worden als het energie management actieplan zoals bedoeld in de Standaard. 1.1 Doel en afbakening Doel Dit document heeft als doel volledig inzicht te geven in het FIBV beleid en het proces van continue verbeteren ten aanzien van energiemanagement en alle acties die daaruit volgen. Dit document wordt minimaal jaarlijks beoordeeld en indien nodig herzien Afbakening Dit document is een aanvulling en tevens vervanging van het PvA CO 2 prestatieladder en beschrijft de volledige scope van FIBV in relatie tot het Handboek en de Standaard. 1.2 Verwijzingen Tabel 3: Referentiedocumenten Nr. Titel Code Revisie Datum 1 Handboek CO 2 -prestatieladder PvA CO 2 prestatieladder - laatste 3 FIBV 2014 Carbon Footprint Report CO 2 footprint FIBV Uitreksel Kamer van koophandel FIBV sector- en keteninitiatief Fluor Infrastructure BV HA docx

11 FIBV Energiebeleid Date Page 5 of Afkortingen en definities De begrippen en definities die beschreven zijn in hoofdstuk 3 van het Handboek [Ref 1]. zijn ook van toepassing voor dit document. Eventuele aanvullende definities zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 4: Termen en definities Term Aanbeveling Correctieve actie Preventieve actie Definitie Een advies op basis van een uitgevoerde review/audit. Dit advies is aan de betrokkenen medegedeeld en is niet gebaseerd op een (potentiele) afwijking van het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid. Opvolging van een aanbeveling is niet verplicht, maar komt wel terug in vervolg reviews/audits. Niet vrijblijvende maatregel om een afwijkingen op het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid te herstellen. De actie, en opvolging van de actie worden schriftelijk vastgelegd. Niet vrijblijvende maatregel om een afwijkingen op het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid te voorkomen. De actie, en opvolging van de actie worden schriftelijk vastgelegd. Tabel 5: Afkortingen Afkorting DBFM EnPI FIBV ON OG Definitie Design Build Finance & Maintain Energie prestatie indictor Opdrachtnemer Opdrachtgever 2. DOELSTELLINGEN FIBV heeft doelstellingen geformuleerd ten behoeve van energiereductie. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen de korte- en lange termijn doelstellingen. Het referentiejaar van deze doelstellingen is FIBV heeft met gebruikmaking van de maatregelenlijst van SKAO gekeken welke maatregelen ook door FIBV geïmplementeerd kunnen worden. Voor de individuele maatregelen is beoordeeld of FIBV hierin voldoende ambitieus is in vergelijking tot sectorgenoten en of FIBV vanuit de reeds gerealiseerde maatregelen een koploper, middenmoter of achterblijver is. 2.1 Korte termijn doelstellingen De korte termijn doelstellingen hebben een doorlooptijd van 12 tot 18 maanden. - CO 2 Reductie maatregelen plan ontwikkelen voor projecten, met criteria voor o.a.: o Project huisvesting o Project inkoopbeleid. 2.2 Lange termijn doelstellingen - Inkopen van energie efficiënte producten met 5% vóór 2021 (scope 2); - Terugbrengen van CO 2 uitstoot woon- werkverkeer met 3% vóór 2021 (scope 1 en scope 3); - Terugbrengen/compenseren CO 2 uitstoot vliegreizen met 5% vóór 2021 (Scope 2). Bovenstaande doelstellingen worden grotendeels gerealiseerd middels het uitvoeren van de acties zoals beschreven in bijlage 3 van dit document. Fluor Infrastructure BV HA docx

12 FIBV Energiebeleid Date Page 6 of 31 Meer concreet, FIBV verwacht een besparing op het verbruik van gas en elektriciteit van ten minste 5% als gevolg van het verhuizen naar een pand met het BREEAM certificaat. Het sector- en keteninitiatief van FIBV Band op spanning [Ref 5], resulteert in een reductie van ten minste 1% voor het gebruik van de auto wat zal bijdragen aan de doelstelling van 3% in Door het aantal vliegreizen te minimaliseren is een reductie van 5% haalbaar. Het management van FIBV maakt de meeste vliegkilometers en zal bewust het aantal reizen in de komende jaren tot een minimum beperken. Een eerste analyse over 2015 laat een sterke daling zien van het aantal gevlogen kilometers. De te verwachten reductie per jaar en per maatregel is uiteengezet in bijlage3. Het resultaat van de analyse in bijlage 3 laat zien dat het totale te verwachten effect past binnen de reductiedoelstellingen van FIBV. Uit de analyse van de SKAO maatregelenlijst blijkt het volgende: In totaal zijn zeventien (17) maatregelen ook van toepassing voor FIBV. FIBV scoort zes (6) keer standaard, drie (3) keer vooruitstrevend en acht (8) keer ambitieus. Gemiddeld genomen kan FIBV daarom gezien worden als een middenmotor (zie bijlage 4 voor de volledige analyse). 2.3 Energie prestatie indicatoren Om de voortgang en de effectiviteit van het energiebeleid te kunnen monitoren zijn onderstaande Energie prestatie indicatoren (EnPI s) gedefinieerd. Het proces om EnPI s te definiëren en te actualiseren staat in het hoofdstuk Meten. De energiestromen van FIBV zijn onderverdeeld in onderstaande categorieën. Iedere stroom is een individuele EnPI en wordt naar rato van de omzet beoordeeld en jaarlijks geactualiseerd: Tabel 6: Q1/Q Q1/Q Reductie Lease auto's (scope 1) 43,174,002 40,104,954 gco 2 48% 46% -7,0% Gas (scope 1) 3,368, ,829 gco 2 4% 1% -83,0% Elektriciteit (scope 2) 7,965,744 10,521,326 gco 2 9% 12% +32,0% Zakelijk privé auto (scope 2) Geen data 1,792,120 gco 2 0% 2% - Vliegreizen (scope 2) 14,473,747 10,329,090 gco 2 16% 12% -29,0% Woonwerk privé auto 20,897,800 23,360,040 gco 2 23% 27% +12,0% (scope 3) Totaal 89,879,885 86,668,359 gco 2 100% 100% -4,0% Fluor Infrastructure BV HA docx

13 FIBV Energiebeleid Date Page 7 of BELEID 3.1 Energiebeleidsverklaring De energiebeleidsverklaring van FIBV luidt: FIBV ziet het belang in energiereductie in de markt waarin zij opereert en draagt hieraan bij door realistische doelstellingen, ten behoeve van continue verbetering van energiereductie, te formuleren en te realiseren die passen binnen een organisatie van onze soort en omvang. De doelstellingen en de resultaten van ons beleid worden zowel in- als extern actief gecommuniceerd, periodiek beoordeeld en indien nodig herzien en passen binnen het energiebeleid van de Fluor Corporation. Figuur 1: Sustainability policy Fluor Corporation 3.2 Communicatie FIBV communiceert actief (structureel en ad hoc) over het belang van energiemanagement, haar ambities en gerealiseerde resultaten, dit doet zij zowel intern als extern. Het primaire doel is om het bewustzijn van belanghebbenden ten aanzien van dit onderwerp te verhogen. De beschikbare middelen en verantwoordelijkheden zijn verder uitgewerkt in hoofdstuk 5 van dit document Intern Intern wordt met het hoger management gecommuniceerd over de energie prestaties. Gezien de huidige omvang en schaal van de CO 2 emissies wordt volstaan met een jaarlijkse rapportage. Deze rapportage bevat alle onderwerpen die beschreven staan in het hoofdstuk meten van dit document. In het jaar van de initiële CO 2 certificering (2015) wordt hieraan invulling gegeven middels dit plan, de management- energiereview en de Carbon footprint rapportage. Fluor Infrastructure BV HA docx

14 FIBV Energiebeleid Date Page 8 of 31 Tussentijds wordt gemonitord dat de maatregelen die bijdragen aan het behalen van de gedefinieerde doelstellingen ingezet worden, deze worden als actie opgenomen in de energiemanagement database. Jaarlijks informeert de FIBV directie alle medewerkers over het beleid, de doelstellingen en de specifieke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de individuele werknemers in het realiseren van deze doelstellingen en de consequenties als dit niet gebeurd. Daarnaast worden de behaalde (tussentijdse) energieprestaties gepresenteerd zodra deze beschikbaar zijn Extern De FIBV website is publiek toegankelijk. Het energiebeleid wordt gepresenteerd op deze website evenals de behaalde resultaten (de FIBV Carbon Footprint rapportage en de resultaten uit de Energie- managementreview). Deze website wordt tussentijds (ten minste twee keer per jaar) geactualiseerd op basis van de behaalde resultaten. Eventuele externe belanghebbenden van FIBV in relatie tot projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen worden per project specifiek geïdentificeerd en geïnformeerd over het energiebeleid. Externe belanghebbenden zijn onder andere: de consortiumpartners (momenteel: Heijmans en Hochtief) in de projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen en leasemaatschappijen (momenteel: Arval en Dutchlease) waar FIBV gebruik van maakt. 4. METEN Metingen hebben betrekking op de feitelijke energiereductie, het behalen van de doelstellingen, maar ook op de effectiviteit van het beleid en het management. De volgende soorten van metingen worden hierin onderscheiden: - Energiereview (jaarlijks); - Meting van tussentijdse energieprestaties in een Carbon Footprint rapportage (halfjaarlijks); - Verificatie van de doelstellingen (zie Bijlage III - Actielijst voor een verdere uitwerking); o Inkopen van energie efficiënte producten met 5% vóór 2021; o Terugbrengen van CO 2 uitstoot woon- werkverkeer met 3% vóór 2021; o Terugbrengen/compenseren CO 2 uitstoot vliegreizen met 5% vóór 2021; - Managementreview (jaarlijks); - Vaststellen Carbon Footprint conform ISO (jaarlijks); De directie van FIBV staat open voor suggesties voor verbetering ten aanzien van het energiebeleid en de daaruit volgende resultaten. Opmerkingen en suggesties kunnen ingediend worden bij de daarvoor aangewezen persoon op de FIBV website. Deze worden centraal geregistreerd in een energiemanagement database en de opvolging van de opmerkingen en suggesties wordt teruggekoppeld aan de melder. Een gedetailleerde auditplanning is opgenomen in Bijlage II. Fluor Infrastructure BV HA docx

15 FIBV Energiebeleid Date Page 9 of Proces van meten Ten minste jaarlijks wordt er een energiereview uitgevoerd, de energiereview wordt gecombineerd met de managementreview. Hierbij wordt gekeken naar de resultaten uit voorgaande reviews/audits, het energieverbruik uit het verleden, het energieverbruik in het heden en naar energiebronnen en ontwikkelingen die het verbruik beïnvloeden. Het bovenstaande wordt geanalyseerd en gebruikt voor de identificatie van faciliteiten, materialen, systemen, processen en personeel die een significant effect hebben op het energieverbruik. Wanneer de significante energieverbruikers geïdentificeerd zijn wordt een inschatting gemaakt van het toekomstig energieverbruik en kan beoordeeld worden welke kansen er zijn om de energieprestaties te verbeteren. Tijdens deze energiereviews kunnen de doelstellingen van de organisatie aangepast worden, hierbij wordt onder andere rekening gehouden met vigerende wet- en regelgeving, contracteisen 1, standaarden, wensen van belanghebbenden, maar ook financiële-, operationele- en technische consequenties. De informatie die voortkomt uit dit energiereview wordt vastgelegd in een energiebaseline. Bijstellen van de baseline vindt plaats wanneer blijkt dat het energieverbruik van de organisatie, bijvoorbeeld in geval van grote systeem-, proces-, of organisatorische wijzigingen, niet meer aansluit bij de actuele situatie. EnPI s worden vastgesteld door het FIBV management met als doel om inzicht te krijgen in het energieverbruik (ten opzichte van de baseline) en de effectiviteit van het energiebeleid van de organisatie. De EnPI s kunnen op ieder moment worden aangepast wanneer blijkt dat er onvoldoende invulling wordt gegeven aan dit doel. De actuele EnPI s staat weergegeven in dit document (zie paragraaf 2.2). Het proces van meten is in onderstaande figuur weergegeven. 1 FIBV is als consortiumpartner actief in grote infrastructurele projecten. Voor dit type projecten wordt altijd een maatwerk managementsysteem ontwikkeld en geïmplementeerd. De toets op het voldoen aan vigerende contracteisen en wet- en regelgeving is een onderdeel van het managementsysteem van een consortium en wordt derhalve niet nogmaals door FIBV getoetst. Fluor Infrastructure BV HA docx

16 FIBV Energiebeleid Date Page 10 of 31 Figuur 2: Proces van meten Controls CO2 Handboek ISO15001 EMAP INPUT PROCESS OUTPUT Energie verbruik verleden Actueel energie verbruik Ontwikkelingen die het energieverbuik beinvloeden Analyseren energie gebruik Identificeren van gebieden met een significant energie gerbruik Identificeren van mogelijkheden voor verbetering Energie baseline EnPI s Doel Doelstellingen EMAP FIBV medewerkers Certifcerende instelling IT-tooling SKAO Branche partners Support 4.2 Rapportage Resultaten uit review/audits worden altijd vastgelegd en gerapporteerd aan het FIBV management middels de auditmanagement database. In het geval van (potentiele) afwijkingen op het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid wordt altijd vastgesteld wat de oorzaak is van de afwijkingen en of er maatregelen genomen moeten worden. Auditvragen dienen met ja of nee beantwoord te worden en dienen voorzien te zijn van een toelichting. Bevindingen worden als volgt geclassificeerd: STR CA PA OBS = Sterk/Zeer goede invulling = Correctieve actie benodigd/herstellen = Preventieve actie benodigd/voorkomen = Observatie Hieruit kan een preventieve actie, een correctieve actie of een aanbeveling komen (zie definities in paragraaf 1.3). In Bijlage I is het rapportage template weergegeven. 5. PDCA EN CONTINU VERBETEREN FIBV opereert in een constant veranderende omgeving met wisselende opdrachtgevers, partners en typen projecten. Dit vergt een flexibele organisatie die effectief en efficiënt om kan gaan met veranderingen door een goede baseline vast te stellen, deze te bewaken en indien nodig bij te stellen en hiernaar te handelen. In voorgaande hoofdstukken is beschreven hoe FIBV dit heeft ingericht voor haar energiebeleid. In onderstaande figuur is dit proces weergeven in de PDCA deming cirkel. Fluor Infrastructure BV HA docx

17 FIBV Energiebeleid Date Page 11 of 31 Figuur 3: PDCA cyclus Act Nieuwe projecten Plan Beleid Update Doelstellingen Nieuwe belanghebbenden Normwijzigingen Maatregelen aonitoren + Analyseren EMAP Energie consumptie Uitvoeren maatregelen EMAP Rapportage Energie consumptie Rapportage Uitvoeren maatregelen EMAP Check Do Continu verbeteren Verwachting 5.1 Middelen IT-middelen FIBV gebruikt voor haar communicatie de Fluor IT systemen en de Fluor website Inkoopbeleid FIBV heeft de mogelijkheid om de energieprestaties te verbeteren door bij haar inkoop diensten en producten in te kopen met goede energieprestaties (bijv. de keuze voor een energieleverancier op basis van de specificatie. De prestaties van FIBV worden vastgesteld tijdens de energiereviews. Fluor Infrastructure BV HA docx

18 FIBV Energiebeleid Date Page 12 of Medewerkers FIBV Het FIBV management heeft voor de uitvoering van het energiebeleid een energie management team geformeerd conform eis 4.2.1b van de Standaard. De functies en verantwoordelijkheden van dit team met betrekking tot het energiebeleid zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 7: Energie management team Functie Kwaliteitsmanager FIBV Project director(s) QA/QC dep. Director business development Executive Director Verantwoordelijkheden - Verantwoordelijk voor het tussentijds meten en monitoren van de energiereductie doelstellingen; - Toezien op implementatie van de gedefinieerde maatregelen om de doelstellingen te halen; - Actualiseren en informeren van het FIBV management over het energiebeleid; - Draagt bij aan de externe communicatie door het (laten) actualiseren van de FIBV website; - Deelnemen aan energieaudits/-reviews; - Contactpersoon voor de LadderCI. - Project director(s) van de projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen dienen zich te committeren aan het Handboek, de Standaard en het FIBV energiebeleid. Energiedoelstellingen en resultaten worden gerapporteerd aan de Kwaliteitsmanager van FIBV. - Uitvoeren van een onafhankelijk toets op het FIBV energiebeleid. - Medeverantwoordelijk voor het inkoopbeleid en onderhouden en opbouwen van nieuwe relaties. De Director business development draagt het FIBV energiebeleid uit naar haar partners en ziet toe op de interne- en externe communicatie van het energiebeleid. - Verantwoordelijk voor het formeren van het energie management team; - Opsteller van de energiebeleidsverklaring; - De Executive Director initieert en neemt deel aan de jaarlijkse directiebeoordeling. Onderstaand de acties op hoofdlijnen, meer detail is weergegeven in bijlage 2 en bijlage 3 van dit document. Tabel 8: Betekenis RASCI elementen Element R (Responsible) A (Accountable) S (Supporting) C (Consulted) I (Informed) Betekenis Verantwoordelijk voor de succesvolle implementatie van de actie, de kartrekker. Eindverantwoordelijke, aanspreekbaar op het eindresultaat van de actie. Ondersteunt actief de verantwoordelijke (R) bij de implementatie van de actie, degene met de support rol kan geraadpleegd worden. Wordt om advies gevraagd door de verantwoordelijke (R) bij de implementatie de actie. Deze variant is bewust niet gebruikt bij de interne verantwoordelijkheidsverdeling, om te borgen dat ondersteuning altijd actief (S) en niet vrijblijvend is, de consulted rol moet geraadpleegd worden, input wordt meegenomen in besluitvorming. Wordt geïnformeerd over het proces/thema. Fluor Infrastructure BV HA docx

19 FIBV Energiebeleid Date Page 13 of 31 Tabel 9: RASCI matrix Energie management team Actie Kwaliteitsmanager Project director(s) QA/QC dep Director business development Executive Director Opstellen FIBV energiebeleidsverklaring S I - I RA Monitoren/bijhouden FIBV energiebeleid R I - I A Communicatie FIBV energiebeleid S C I RA S Uitvoeren energiereviews RA S S I I Uitvoeren managementreview C S - I RA Interne (onafhankelijke) controle A S R S I Voorbereiden en bijwonen certificeringsaudits RA S - S S Naast de functionarissen in bovenstaande matrix wordt tijdens het managementreview vastgesteld of personen die voor of in opdracht van FIBV werken met significante energie verbruikers, voldoende competent zijn middels opleiding, training of ervaring in het monitoren of gebruik van significante verbruikers. Fluor Infrastructure BV HA docx

20 FIBV Energiebeleid Date Page 14 of 31 BIJLAGE I RAPPORTAGE FORMAT Fluor Infrastructure BV HA docx

21 FIBV Energiebeleid Date Page 15 of 31 BIJLAGE II - AUDITPLANNING 2016 Audit Start Finish Resource Names Fase 1 beoordeling 03/11/ /11/2015 JTS/DBA Interne (onafhankelijke) controle Nov 2015 Nov 2015 QA/QC Uitvoeren managementreview 24/09/ /09/2015 JTS/KSG/GSF Energiereview (initieel op basis van PvA en opstellen 24/09/ /09/2015 JTS/KSG/GSF FIBV energiebeleid) Fase 2 beoordeling 26/11/ /11/2015 JTS/t.b.d. Uitvoeren managementreview 17/10/ /10/2016 MED/GSF Interne audit 1/11/2016 1/11/2016 AAB/JTH Fluor Infrastructure BV HA docx

22 FIBV Energiebeleid Date Page 16 of 31 BIJLAGE III - ACTIELIJST Fluor Infrastructure BV HA docx

23 FIBV Energiebeleid Date Page 17 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale 1 Bepalen en vastleggen van de korte- en langetermijn doelstellingen 1.1 Bepalen en vastleggen van de kortetermijn doelstelling Residentie in pand met BREEAM Certificaat 1.2 Bepalen en vastleggen van de langetermijn doelstellingen Inkopen van energie efficiënte producten met 5% vóór 2021 (scope 2) Terugbrengen van CO 2 uitstoot woon- werkverkeer met 3% vóór 2021 (scope 1 en scope 3) M1.1.1: Verhuizen naar een pand met een BREEAM certificaat M1.2.1(1): Strikt toezien op het naleven van het CO 2 handboek i.r.t. het inkoopbeleid voor alle FIBV projecten waarop gunningsvoordeel is verkregen voor de CO 2 prestatieladder. M1.2.1(2): CO 2 emissie van elektriciteit en gas terugdringen door invulling van actie #1.1.1 M1.2.2(1): Stimuleren van schonere leaseauto's door fiscale voordelen en een hoger lease budget. M1.2.2(2): Door ontwikkelingen in de techniek worden auto's ieder jaar schoner ,7 19,8-1,4% ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0% Verwarming en elektra - effect alleen het eerste jaar ,7 19,8-1,4% ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0% Verwarming en elektra - effect alleen het eerste jaar ,5 73,1 15,5% ,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 2,5% De resultaten verantwoordingsonderzoek 2014 Ministerie van - Infrastructuur en Milieu (XII) --> Effect lijkt beperkt te zijn - Mobiliteitsbeeld > Het benzineautopark en het dieselautopark werden tussen 2004 en 2014 beide 5 procent zuiniger, gezien de recente ontwikkelingen van VW lijkt het onwaarschijnlijk dat deze ontwikkeling op deze wijze

24 FIBV Energiebeleid Date Page 18 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale doorzet. M1.2.2(3): Optimaliseren projectlocatie. M1.2.2(4): Deelname aan initiatief 'band op spanning' M1.2.2(5): Deelname aan initiatief 'het nieuwe rijden' M1.2.2(6): Invoering van een persoonlijk mobiliteitsbudget voor al het personeel met een leaseauto gericht op het terugdringen van het aantal leaseauto's en/of het beperken van het aantal autokilometers ,0 62,2 15,0% >2015 Op dit moment nog niet van toepassing. Zodra er een nieuwe projectlocatie gekozen wordt kan deze vastgesteld worden ,0 62,2 15,0% ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,0% Scope 1 en 3 auto, eenmalig effect ,0 62,2 15,0% ,0% 1,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,0% Scope 1 en 3 auto, eenmalig effect ,0 62,2 15,0% <2015 0,0% 0,0% 0,3% 0,8% 0,8% 1,8% Dit zal evenals maatregel (1) eenzelfde effect hebben. Fluor Infrastructure BV HA docx

25 FIBV Energiebeleid Date Page 19 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale Terugbrengen/compenseren CO 2 uitstoot vliegreizen met 5% vóór 2021 (Scope 2) 2 Opstellen FIBV energiebeleidsverklaring 3 Actief communiceren over het FIBV energiemanagement, onze M1.2.2(7): Stimuleren van elektrisch rijden door het plaatsen van ten minste 1 laadpunt bij ieder kantoor. M1.2.2(8): Leaserijders bewust maken van hun CO 2 emissies door drie maandelijkse terugkoppeling over het verbruik op basis van de gereden kilometers en de getankte liters. M1.2.3: Reductie van vliegkilometers, door gebruik van alternatieven met betrekking tot communicatie (e.g., videoconferencing). M2(1): FIBV management laten opstellen van energiebeleidsverklaring in lijn met de doelstellingen van het FIBV energiebeleidsplan. M2(2): Opnemen van energiebeleidsverklaring in FIBV energiebeleid M3(1): Communiceren van het FIBV energiebeleid door ,0 62,2 15,0% ,0% 0,0% 0,1% 0,3% 0,3% 0,6% Beperkt effect, leasecontracten lopen in de meeste gevallen nog lang door, de landelijke ontwikkeling in de aanschaf van EV's laat weliswaar een grote stijging zien van het aantal verkopen, maar dit is ten opzichte van de overige verkopen nog beperkt (afgelopen jaar ongeveer 1%, uitgezet tegen de reductie en het moment dat medewerkers zo'n auto aanschaffen is het effect klein ,0 62,2 15,0% ,05% 0,05% 0,05% 0,05% 0,05% 0,3% Periodieke terugkoppeling zal wellicht helpen om langzaam het rijgedrag aan te passen ,6 58,9-23,1% <2015 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 5,0% Scope 2 vliegkilometers Fluor Infrastructure BV HA docx

26 FIBV Energiebeleid Date Page 20 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale ambities en gerealiseerde resultaten. 4 Monitoren dat de maatregelen die bijdragen aan de gedefinieerde doelstellingen worden uitgevoerd 5 Actief commmuniceren van de specifieke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de individuele werknemers in het realiseren van de energiedoelstellingen en de consequenties als dit niet gebeurd. 6 Energiebeleid wordt gepresenteerd op de FIBV website verplichte deelname aan energiebeleidsintroductie voor alle FIBV medewerkers. M3(2): Communiceren 3.2 van FIBV beleid door plaatsing op de FIBV website; M3(3): Jaarlijks delen van 3.2 de resulaten uit de energiereview vanuit het management aan alle FIBV medewerkers. M3(4): Plaatsing van de 3.2 resultaten uit de energiereview op de FIBV website. M4(1): Maatregelen opnemen in de energiemanagement database. M4(2): Maatregelen toewijzen aan een actiehouder M4(3): Streefdatum vaststellen voor alle maatregelen en actieve bijsturing indien de streefdatum overschreden wordt. Zie maatregel# Zie maatregel# FIBV voert diverse metingen - 4 Fluor Infrastructure BV HA docx

27 FIBV Energiebeleid Date Page 21 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale uit t.b.v. het energiebeleid 7.1 Uitvoeren jaarlijkse energiereview M7.1(1): opvolging van bevindingen en resultaten uit voorgaande reviews/audits. M7.1(2): Analyseren van het energieverbruik uit het verleden, het energieverbruik in het heden en energiebronnen en ontwikkelingen die het verbruik beïnvloeden. M7.1(3): Identificeren van faciliteiten, materialen, systemen, processen en personeel die een significant effect hebben op het energieverbruik. M7.1(4): Vaststellen van kansen om de energieprestaties te verbeteren. Hierbij wordt ook gekeken naar sectoren keteninitiatieven, en hoe deze verband houden met de bedrijfsvoering en de projectenportefeuille. M7.1(5): Optioneel aanpassen van doelstellingen rekening houdend met vigerende wet- en regelgeving, contracteisen, standaarden, wensen van belanghebbenden, maar ook financiële-, operationele- en technische consequenties ,7 148,8-7,0% 2015 Totale reductie voor scope 1,2 en 3 Kan op dit moment niet vastgesteld worden. Maatregelen worden t.z.t. opgenomen in dit overzicht ,7 148,8-7,0% 2015 Kan op dit moment niet vastgesteld worden. Maatregelen worden t.z.t. opgenomen in dit overzicht 4 Fluor Infrastructure BV HA docx

28 FIBV Energiebeleid Date Page 22 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale 7.2 Verificatie van de vastgestelde doelstellingen : Verhuizen naar een pand met een BREEAM certificaat : Verifieer het naleven van het CO 2 handboek i.r.t. het inkoopbeleid voor alle FIBV projecten waarop gunningsvoordeel is verkregen voor de CO 2 prestatieladder. 2: CO 2 emissie van elektriciteit en gas terugdringen door invulling van actie # : Stimuleren van schonere leaseauto's door fiscale voordelen en een hoger lease budget. 2: Door ontwikkelingen in de techniek worden auto's ieder jaar schoner. 3: Optimaliseren projectlocatie. M7.1(6): Verifieren (en 4 kwantificeren) van aannames die betrekking hebben op de doelstellingen uit het FIBV beleid). M7.1(7): Optioneel 4 bijstellen van de baseline wanneer blijkt dat het energieverbruik van de organisatie, bijvoorbeeld in geval van grote systeem-, proces-, of organisatorische wijzigingen, niet meer aansluit bij de actuele situatie. - 4 Residentie in pand met BREEAM Certificaat M7.2.2(1): Onderdeel van de jaarlijkse energiereview onder maatregel#7.1.3 M7.2.2(2): Zie maatregel# M7.2.2(3): Bezit CO 2 - bewust certificaat van onderaannemers weegt mee in selectieprocedure voor onderaannemers M7.2.3(1): Verifieren en indien nodig bijsturen van het leaseautobeleid. M7.2.3(2): Verifieren (en kwantificeren) van deze aanname tijdens de jaarlijkse energiereview ,7 19,8-1,4% ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0% Verwarming en elektra - effect alleen het eerste jaar ,1 21,5 9,7% >2015 Op dit moment nog niet van toepassing. Zodra er een nieuwe projectlocatie gekozen wordt kan deze vastgesteld worden ,0 62,2 15,0% ,0% 0,0% 0,3% 0,8% 0,8% 1,8% Idem aan M1.2.2(7), echter ook andere bijvoorbeeld hybride voortuigen hebben een positief effect. Het effect zal daarom groter zijn dan bij alleen elektrisch rijden. 4 Fluor Infrastructure BV HA docx

29 FIBV Energiebeleid Date Page 23 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale (zie maatregel#7.1.6) : Reductie van vliegkilometers, door gebruik van alternatieven met betrekking tot communicatie (e.g., videoconferencing). 7.3 Uitvoeren van jaarlijkse managementreview 7.4 Vaststellen Carbon Footprint conform ISO Vaststellen van aanvullende metingen (korte- en lange termijn) 8 Faciliteren van de mogelijkheid om opmerkingen en suggesties te kunnen doen t.a.v. het energiebeleid M7.2.3(3): Evalueren van deze doelstelling bij het bepalen van een nieuwe projectlocatie. Verificatie tijdens de jaarlijkse energiereview (zie maatregel#7.1.6). M7.2.4: Maximaliseren van mogelijke alternatieven versus vliegkilometers door communicatie zoals beschreven in de maatregelen onder #3. Verificatie tijdens de jaarlijkse energiereview (zie maatregel#7.1.6). M7.3: Conformatie van energiebeleid als agendapunt bij de jaarlijkse managementreview. M7.4: Zie maatregel# M7.5: N.a.v. energiereview bepalen of additionele metingen wenselijk zien ( zie maatregel#7.1.5) M8(1): Contactpersoon benoemen op de FIBV website. M8(2): Centraal registreren van suggesties, aanbevelingen en de opvolging daarvan in de energiemanagement database ,0 62,2 15,0% 2015 Kan op dit moment niet vastgesteld worden. Maatregelen worden t.z.t. opgenomen in dit overzicht ,6 58,9-23,1% <2015 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 5,0% Bereik 2 vliegkilometers Fluor Infrastructure BV HA docx

30 FIBV Energiebeleid Date Page 24 of 31 No. Actie Invulling van de actie Ref. FIBV beleid Scope Emissie in ton 2013 Emissie in ton 2014 Gerealiseerde reductie/omzet Jaar van implementatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Effect totaal % Rationale 9 Terugkoppeling van de opvolging van suggesties en aanbevelingen naar de melder. 10 Opstellen van gedetailleerde auditplanning. 11 Bijstellen van energiedoelstellingen 12 Bijstellen van de energiebaseline 13 Meten van prestaties uit het inkoopbeleid 14 Uitvoering van het energiebeleid conform RASCI 15 Vaststellen competenties medewerkers t.a.v. uitvoering van het energiebeleid. M9: Verifiëren dat deze 4 terugkoppeling heeft plaatsgevonden middels registratie in de energiemanagent database. M10(1): Jaarlijkse 4 vaststelling van de auditplanning (frequentie en data) met FIBV management. M10(2): Op basis van 4 voortschrijdend inzicht vaststellen van specifieke auditonderwerpen en insteek. M11: Zie 4.1 maatregel# M12: Zie 4.1 maatregel# M13: Onderdeel van de jaarlijkse energiereview onder maatregel#7.1.3 M14(1): Opstellen van RASCI matrix en distribueren van deze matrix zoals beschreven onder M3(1) M14(2): Vaststellen of functionarissen in de matrix beschikken over de juiste competenties m.b.t. opleiding, training of ervaring. M15: Zie maatregel# Fluor Infrastructure BV HA docx

31 FIBV Energiebeleid Date Page 25 of 31 BIJLAGE IV - ANALYSE MAATREGELENLIJST De donkerblauwe vlakken geven de maatregelen aan die van toepassing (kunnen) zijn voor FIBV en de eventuele score van het ambitieniveau.

32 FIBV Energiebeleid Date Page 26 of 31 GEBOUWEN MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Verbeteren Energielabel Integrale maatregel Het gemiddeld Energielabel van gebouwen is niet bekend, of is E, F of G. Het gemiddeld Energielabel van gebouwen is B, C of D. Het gemiddeld Energielabel van gebouwen is minstens A. Het gemiddeld Energielabel is te berekenen o.b.v. de energie-index en gebruiksoppervlakte, beide vermeld op Energielabel utiliteitsbouw. Bereken dit voor alle gebouwen in gebruik (eigendom of huur). BREEAM In-Use Integrale maatregel Eén gebouw is minimaal gecertificeerd op niveau 2 sterren Meer dan 50% van het gebruiksoppervlak is minimaal gecertificeerd op niveau 2 sterren Meer dan 80% van het gebruiksoppervlak heeft gebouwbeheersysteem met terugkoppeling aan de gebruikers. Zie: n-use? Energiemanagementsysteem Activiteit efficiënter uitvoeren Jaarlijkse analyse energierekeningen van alle gebouwen. 50% tot 80% van het gebruikersoppervlak heeft gebouwbeheersysteem met terugkoppeling aan de gebruikers (bv paneel in de hal). Optimalisatie klimaatinstallaties Activiteit efficiënter uitvoeren Bij alle gebouwen die de afgelopen 5 jaar in gebruik zijn genomen is klimaatinstallatie ingeregeld 50% tot 80% van gebruiksoppervlak worden installaties ten minste elke 5 jaar ingeregeld Meer dan 80% van het gebruiksoppervlak heeft gebouwbeheersysteem met dynamische inregeling Dynamische inregeling betreft meet- en regeltechniek die het klimaatsysteem automatisch optimaliseert. Inkoop groene stroom en/of Nederlandse Garantie Van Oorsprong (GVO) Toepassen duurzame energie 50% tot 75% van de gebruikte elektriciteit is groene stroom of vergroend met Nederlandse GVO's Meer dan 75% van de gebruikte elektriciteit is groene stroom of vergroend met Nederlandse GVO's Het elektriciteitsgebruik wordt tot 10% gedekt met eigen opwekking van hernieuwbare elektriciteit (via eigen investering of PPA) Het betreft de elektriciteit gebruikt in gebouwen, dus niet elektriciteit in proces of op de bouwplaats. Eigen opwekking hernieuwbare elektriciteit Toepassen duurzame energie Minstens 10% van het elektriciteitsgebruik wordt gedekt met eigen opwekking van hernieuwbare elektriciteit (via eigen investering of PPA) Percentage van de eigen elektriciteitsbehoefte. PPA= Lange termijn Power Purchase Agreement. Overeenkomst voor aankoop van duurzame energie die gebruikt kan Gebruik duurzame warmte en/of warmtekoude- opslag (WKO) Toepassen duurzame energie Voor 10% tot 50% van het gebruikersoppervlak wordt duurzame warmte toegepast voor ruimteverwarming. Voor 50% tot 80% van het gebruikersoppervlak wordt duurzame warmte toegepast voor ruimteverwarming. Voor meer dan 80% van het gebruikersoppervlak wordt duurzame warmte toegepast voor ruimteverwarming. Duurzame warmte kan afkomstig zijn van (groen) gas, restwarmte, warmtepompen, biomassa, bodem en zonne-energie. Zie: oads_getfilem.aspx?id= Erkende Maatregelen energiebesparing voor gebouwen Activiteit efficiënter uitvoeren Alle Erkende Maatregelen Energiebesparing kantoren zijn doorgevoerd c.q. voor zover in die lijst aangegeven: worden op natuurlijke momenten doorgevoerd Dit betreft de lijst 'Kantoren overheid en defensie' die als bijlage bij het Activiteitenbesluit is gepubliceerd (activiteitenregeling 2.16, bijlage 10). Naar verwachting gaat deze lijst medio 2015 ook gelden voor kantoren van bedrijven. MOBILITEIT MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Beleid t.a.v. aanschaf/lease nieuwe personenauto's Activiteit efficiënter uitvoeren Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark personenauto's (opgave fabrikant) tussen gr/km. Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark personenauto (opgave fabrikant) tussen gr/km. Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark personenauto (opgave fabrikant) is minder dan 95 gr/km. In 2013 was 109 gr/km de gemiddelde uitstoot van het Nederlandse personenautopark (nieuwe verkoop). De EU doelstelling (nieuwe verkoop) voor 2021 is 95 gr/km.

33 FIBV Energiebeleid Date Page 27 of 31 Beleid t.a.v. aanschaf/lease nieuwe busjes Stimuleren zuinig rijden: Monitoring Stimuleren zuinig rijden: Het Nieuwe Rijden Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark busjes (opgave fabrikant) tussen gr/km. Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders. Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders. Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark busjes (opgave fabrikant) tussen gr/km. Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders. Elke chauffeur van een busje heeft (online of praktijk) cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd. Gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark busjes (opgave fabrikant) is minder dan 147 gr/km. Minstens 90% van de chauffeurs (auto & busje) heeft (online of praktijk) cursus het Nieuwe Rijden gevolgd en krijgt elke 5 jaar opfriscursus. Het Europees beleid voor 2017 is 175 gr/km en vanaf gr/km. Terugdringen autogebruik Controle juiste bandenspanning leaseauto's Stimuleren elektrisch rijden Activiteit beperken Activiteit efficiënter uitvoeren Integrale maatregel Jaarlijkse controle bandenspanning bij 25% tot 50% van de leaseauto's. Invoering van een persoonlijk mobiliteitsbudget voor al het personeel met een leaseauto gericht op het terugdringen van het aantal leaseauto's en/of het beperken van het aantal autokilometers. Jaarlijkse controle bandenspanning bij meer dan 50% van de leaseauto's. Bedrijf beschikt over ten minste één laadpunt bij één kantoor. Invoering van een persoonlijk mobiliteitsbudget voor al het personeel gericht op het terugdringen van het aantal autokilometers. Jaarlijkse controle bandenspanning bij meer dan 75% van de leaseauto s en de eigen auto's van het personeel. Indien het bedrijf meerdere kantoren heeft beschikt het bedrijf over ten minste één laadpunt bij elk (vast) kantoor. ONDERAANNEMERS MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Selectie onderaannemers op reisafstand Activiteit beperken Reisafstand weegt mee in selectieprocedure voor onderaannemers. Selectie onderaannemers op CO 2 bewust certificaat Integrale maatregel Bezit CO2-bewust certificaat van onderaannemers weegt mee in selectieprocedure voor onderaannemers MATERIAALGEBRUIK MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Selectie materialen o.b.v. DuboCalc Integrale maatregel CO2-uitstoot volgens DuboCalc weegt altijd mee bij selectie materialen. SCOPE 3 MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Ontwikkeling extra reducerende maatregelen Integrale maatregel Bedrijf neemt in één of meer projecten initiatief om extra CO2-reducerende maatregelen te nemen en organiseert daarvoor financiering. WATERBOUW SCHEPEN Fluor Infrastructure BV HA docx

34 FIBV Energiebeleid Date Page 28 of 31 MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Verbeteren brandstof efficiency equipment Stimuleren Het Nieuwe Varen / Voortvarend- Besparen Terugdringen stationair verbruik Inkoop groene stroom en/of Nederlandse GVO Gebruik biodiesel Implementatie van SEEMP op binnenvaart- schepen LED verlichting voor schepen Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Integrale maatregel Toepassen duurzame energie Toepassen duurzame energie Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Efficiency indicatoren gedefinieerd en monitoring ingevoerd. Minder dan 50% van de stuurlieden is op cursus geweest. Gebruik walstroomaansluiting of kleine generator. Minder van 50% walstroom is groene stroom of stroom met Garantie van Oorsprong (GVO). 50% tot 80% van de stuurlieden is op cursus geweest en krijgt elke 5 jaar opfriscursus. 50% tot 80% van de walstroom is groene stroom of stroom met Garantie van Oorsprong (GVO). Meer dan 80% van de stuurlieden is op cursus geweest en krijgt elke 5 jaar opfriscursus. Meer dan 80% van de walstroom is groene stroom of stroom met Garantie van Oorsprong (GVO). Minstens 5% van het brandstofgebruik is biodiesel. Ten minste één binnenvaartschip heeft SEEMP geïmplementeerd. Bedrijf heeft één schip in de vloot, dat volledig verlicht wordt met LED verlichting. BOUW MATERIEEL MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Monitoring individuele mobiele werktuigen op brandstofgebruik en aantal draaiuren Cursus het Nieuwe Draaien Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Monitoring van brandstofverbruik tot 25% van het aantal mobiele werktuigen (kranen, graafmachines, heftrucks, e.d.). Het bedrijf kan aantonen dat <25% van de machinisten en/of <25% van voormannen en planners een erkende training Het Nieuwe Draaien heeft gevolgd. Monitoring van brandstofverbruik 25% tot 75% van het aantal mobiele werktuigen. Het bedrijf kan aantonen dat 25% tot 75% van de machinisten en/of 25% tot 75% van voormannen en planners een erkende training Het Nieuwe Draaien heeft gevolgd. Monitoring van brandstofverbruik voor minstens 75% van het aantal mobiele werktuigen. Het bedrijf kan aantonen dat minstens 75% van de machinisten en/of minstens 75% van voormannen en planners een erkende training Het Nieuwe Draaien heeft gevolgd. Zie: transport/koopvaardij/reders_ond er_nederlandse_vlag/vereiste_doc umenten/ieec_en_seemp/ Handmatig of aflezen uit het motormanagement systeem, terugkoppeling van resultaten aan bestuurder en/of leidinggevende. Onder machinisten worden ook de machinisten van onderaannemers verstaan. Onder voormannen, planners kunnen ook uitvoerders verstaan worden. In algemene zin gaat het om bewustwording onder machinisten en leidinggevenden. Erkende opleiders beschikken over een branche-erkend trainingscertificaat Het Nieuwe Draaien. Meer informatie: Bron: BMWT Aanschaf zuinigere machines Activiteit efficiënter uitvoeren Het bedrijf kan aantonen dat ze in minimaal 25% van de machineaankopen in de afgelopen 2 jaar bij de keuze tussen gelijksoortige mobiele werktuigen de voorkeur geeft aan de machine met het laagste brandstof- en/of energieverbruik. Het bedrijf kan aantonen dat ze in minimaal 50% van de machineaankopen in de afgelopen 2 jaar bij de keuze tussen gelijksoortige mobiele werktuigen de voorkeur geeft aan de machine met het laagste brandstof- en/of energieverbruik. Het bedrijf kan aantonen dat ze in minimaal 75% van de machineaankopen in de afgelopen 2 jaar bij de keuze tussen gelijksoortige mobiele werktuigen de voorkeur geeft aan de machine met het laagste brandstof- en/of energieverbruik. Bron: BMWT Fluor Infrastructure BV HA docx

35 FIBV Energiebeleid Date Page 29 of 31 Emissie machines Activiteit efficiënter uitvoeren Het bedrijf kan aantonen dat <25% van de gebruikte mobiele werktuigen voldoet aan Tier IV final/stage IV. Het bedrijf kan aantonen dat 50% van de gebruikte mobiele werktuigen voldoet aan Tier IV final/stage IV. Het bedrijf kan aantonen dat >75% van de gebruikte mobiele werktuigen voldoet aan Tier IV final/stage IV Bron: BMWT Gebruikt materieel betreft eigen materieel, lease of van derden ingehuurd. Start-stop systeem op materieel Activiteit efficiënter uitvoeren Start-stop systeem toegepast bij < 25% van het aantal mobiele werktuigen (kranen, graafmachines e.d.). Start-stop systeem toegepast bij 25% tot 75% van het aantal mobiele werktuigen (kranen, graafmachines e.d.) Start-stop systeem toegepast bij > 75% van het aantal mobiele werktuigen (kranen, graafmachines e.d.). Of een gelijksoortig systeem, zoals automatische motorstop. Bron: Brandstofverbruiksreductie en - monitoring van mobiele werktuigen 2014, TNO/Cumela/BMWT onderzoek 3-10% besparing. Systeem van voorverwarming van de motor ter voorkoming van een koude start. Onder dit systeem wordt verstaan een standkachel, elektrische motorblok- verwarming of vergelijkbaar. Controle juiste bandenspanning Activiteit efficiënter uitvoeren Systeem/technische voorziening toegepast bij < 25% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Systeem/technische voorziening toegepast bij 25% tot 75% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Systeem/technische voorziening toegepast bij > Bron: Brandstofverbruiksreductie en -monitoring van mobiele werktuigen 2014, TNO/Cumela/BMWT onderzoek 2-5% besparing 75% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Activiteit efficiënter uitvoeren Maandelijkse controle bandenspanning bij < 25% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Maandelijkse controle bandenspanning bij 25%- 75% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Maandelijkse controle bandenspanning bij > 75% van het aantal machines (kranen, graafmachines e.d.). Bron: TNO, Cumela, BMWT: omvang besparing onbekend. Brandstof: Toepassing mobiele werktuigen op basis van een full- electric of hybride systeem/technologie. Activiteit efficiënter uitvoeren Het bedrijf kan aantonen dat het minimaal één mobiel werktuig in gebruik heeft dat gebaseerd is op hybride of full electric technologie, waarbij het bedrijf kan aantonen dat deze machine minder CO 2 - emissies uitstoot dan een gelijksoortige conventionele machine. Het bedrijf kan aantonen dat het meerdere mobiele werktuigen in gebruik heeft die gebaseerd zijn op hybride of full-electric technologie, waarbij het bedrijf kan aantonen dat deze machine minder CO 2 - emissies uitstoot dan een gelijksoortige conventionele machine. Onderhoud: het bedrijf kan aantonen dat ze zorgdraagt voor correcte machineinstellingen op basis van fabrieksspecificatie, de periodieke Integrale maatregel Het bedrijf kan aantonen dat <25% van het machinepark wordt onderhouden conform fabrieksopgave en onderhoudsprogramma. materieelkeuring en de voorgeschreven uitvoering van het onderhouds - programma BOUW TRANSPORT MAATREGEL TYPE A STANDAARD B VOORUITSTREVEND C AMBITIEUS OPMERKING Gebruik efficiëntere diesel Activiteit efficiënter uitvoeren < 50% van gebruikte brandstof is gecertificeerd als Lean & Green Tool (of bij 50% van brandstof wordt additief toegevoegd dat gecertificeerd is als Lean & Green Tool) én levert tenminste 3% brandstofbesparing t.o.v. gebruik van normale diesel. Het bedrijf kan aantonen dat 25%-75% van het machinepark wordt onderhouden conform fabrieksopgave en onderhoudsprogramma. > 50% van gebruikte brandstof is gecertificeerd als Lean & Green Tool (of bij 50% van brandstof wordt additief toegevoegd dat gecertificeerd is als Lean & Green Tool) én levert tenminste 3% brandstofbesparing t.o.v. gebruik van normale diesel. Het bedrijf kan aantonen dat 100% van het machinepark wordt onderhouden door de leverancier conform fabrieksopgave en onderhoudsprogramma (full service contracten). Bron: BMWT Dit betreft verschillende typen diesel, zoals Traxx of Shell Fuel Save, die 3% of meer brandstofbesparing opleveren t.o.v. normale diesel, volgens opgave van de brandstofleverancier. Zie Lean & Green tools: NL/tools/lean-andgreen-tools/ Let op: Gebruik van brandstof met additieven kan conflicteren met garantiebepalingen van motorproducenten. Neem hierover contact met uw leverancier. Fluor Infrastructure BV HA docx

36 FIBV Energiebeleid Date Page 30 of 31 Stimuleren zuinig rijden door Het Nieuwe Rijden Aanschaf zuinigere vrachtwagens Stimuleren zuinig rijden door Monitoring Verwarming vrachtwagen: standkachel i.p.v. koelwater van de motor Koeling vrachtwagen: gebruik standairco Controle juiste bandenspanning vrachtauto's Afweging rijden/varen Toepassing hybride vrachtwagens Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Activiteit efficiënter uitvoeren Integrale maatregel Integrale maatregel Minder dan 25% van de chauffeurs is op cursus "het nieuwe rijden" geweest (online of praktijk). Bij aanschaf nieuwe vrachtwagens is laag brandstofgebruik volgens marktstandaard een keuzecriterium. Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders. Standkachel i.p.v. koelwater van de motor toepast bij minder dan 25% van de vrachtwagens. Jaarlijkse controle bandenspanning bij alle vrachtauto's. 25% tot 75% van de chauffeurs is op cursus "het nieuwe rijden" geweest (online of praktijk). Bij aanschaf nieuwe vrachtwagens wordt gekozen voor vrachtwagen met brandstofverbruik dat minimaal 15% lager ligt dan de standaard in de markt. Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders. Standkachel i.p.v. koelwater van de motor toepast bij 25% tot 75% van de vrachtwagens. 3 maandelijkse controle bandenspanning bij alle vrachtauto's. Indien mogelijk en zinvol krijgt varen de voorkeur boven rijden. Deze afweging is procedureel vastgelegd. Minstens 75% van de chauffeurs is op cursus "het nieuwe rijden" geweest en krijgt elke 5 jaar opfriscursus. Bij aanschaf nieuwe vrachtwagens wordt gekozen voor vrachtwagen met brandstofverbruik dat minimaal 30% lager ligt dan de standaard in de markt. Toepassing brandstofmanagementsystee m met registratie van rijgedrag en directe terugkoppeling aan chauffeur. Standkachel i.p.v. koelwater van de motor toepast bij meer dan 75% van de vrachtwagens. Toepassing standairco op vrachtwagens. Minimaal één systeem in gebruik. Minimaal één hybride vrachtwagen in gebruik. BOUW BOUWPLAATS MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Inkoop van groene stroom en/of Nederlandse Garantie Van Oorsprong (GVO) Eigen opwekking hernieuwbare elektriciteit voor bouwplaats Toepassen duurzame energie Toepassen duurzame energie Minder dan 50% stroom voor verbruik op het werk (bouwplaats) is groene stroom en/of Nederlandse GVO's. Minstens 50% stroom voor verbruik op het werk (bouwplaats) is groene stroom en/of Nederlandse GVO's. Minder dan 10% van de elektriciteit op de bouwplaats is van eigen hernieuwbare opwekking (via eigen investering of PPA). Minstens 10% van de elektriciteit op de bouwplaats is van eigen hernieuwbare opwekking (via eigen investering of PPA). De standaard in de markt te bepalen door het bedrijf, bijvoorbeeld o.b.v. bestaand marktonderzoek, of door gemiddelde te nemen van 5 alternatieven die nu op de markt zijn. Volgens onderzoek van TNO/Cumela leidt een standkachel ten opzichte van gebruik koelwater voor verwarming tot 2-5% CO 2 -besparing. Standairco is een aircosysteem waarbij koude tijdens gebruik materieel wordt opgeslagen en daarna de cabine koel kan houden. Deze maategel is alleen relevant voor civieltechnische werken Stroomverbruik via tijdelijke afspraken op bouwplaats. Percentage ten opzichte van totaal elektriciteitsgebruik op bouwplaats. PPA= Lange termijn Power Purchase Agreement. Overeenkomst voor aankoop van duurzame energie die gebruikt kan worden voor de financiering van investering. Energiebesparing bouwkeet Toepassing Waterstof- aggregaat Gebruik rijplaten om rolweerstand te verminderen Activiteit efficiënter uitvoeren Toepassen duurzame energie Activiteit efficiënter Gebruik rijplaten indien mogelijk en zinvol. Tenminste 20% van de gebruikte bouwketen voldoet aan de eisen van het bouwbesluit 2012 voor tijdelijke gebouwen. Alle gebruikte bouwketen voldoen aan de eisen van het bouwbesluit 2012 voor tijdelijke gebouwen. Bedrijf heeft tenminste één waterstofaggregaat in gebruik. Bedoeld worden de energetische eisen voor tijdelijke gebouwen (paragraaf 5.7 bouwbesluit 2012). Fluor Infrastructure BV HA docx

37 FIBV Energiebeleid Date Page 31 of 31 uitvoeren ADVIES MAATREGEL TYPE A Standaard B Vooruitstrevend C Ambitieus Opmerking Aandacht voor CO2-reductie in projecten NIET verkregen met gunningsvoordeel CO2-gerelateerd onderzoek en innovatie Kennis en houding medewerkers m.b.t. CO2-reductie in projecten CO2-bewustzijn bij nieuwe medewerkers CO2-reductie in beoordelingscyclus Dialoog m.b.t. CO2 met grote opdrachtgevers Integrale maatregel Bij minstens 10% van de omzet in ontwerpopdrachten is er aantoonbare aandacht voor CO2-reductie. Integrale maatregel Integrale maatregel Integrale maatregel Integrale maatregel Integrale maatregel 5% tot 10% van onderzoeken innovatiebudget wordt besteed aan onderwerpen die (mede) CO 2 kunnen besparen. 25% tot 50% van ingenieurs/ontwerpers/ projectleiders heeft cursus gehad waarin aantoonbaar aandacht voor belang, materialiteit en ontwerpmethoden CO2- reductie is besteed. CO2-reductie is incidenteel agendapunt in periodiek overleg met grote opdrachtgevers. Bij meer dan 50% van de omzet in ontwerpopdrachten is er aantoonbare aandacht voor CO2-reductie. 10% tot 20% van onderzoeken innovatiebudget wordt besteed aan onderwerpen die (mede) CO2 kunnen besparen. 50% tot 75% van ingenieurs/ontwerpers/ projectleiders heeft cursus gehad waarin aantoonbaar aandacht voor belang, materialiteit en ontwerpmethoden CO2- reductie is besteed. CO2-reductie krijgt aantoonbaar aandacht in inwerktraject bij 20% tot 50% van nieuwe adviseurs en projectleiders. CO2-reductie is vast agendapunt in periodiek overleg met grote opdrachtgevers. Bij alle ontwerpopdrachten is er aantoonbare aandacht voor CO2-reductie. Meer dan 20% van onderzoek- en innovatiebudget wordt besteed aan onderwerpen die (mede) CO 2 kunnen besparen. Meer dan 75% van ingenieurs /ontwerpers/projectleiders heeft cursus gehad waarin aantoonbaar aandacht voor belang, materialiteit en ontwerpmethoden CO2- reductie is besteed. CO2-reductie krijgt aantoonbaar aandacht in inwerktraject bij meer dan 50% van nieuwe adviseurs en projectleiders. CO2-reductie krijgt aantoonbaar aandacht bij functioneringsgesprekken van minstens 20% van adviseurs en projectleiders. Met ontwerpopdrachten worden projecten bedoeld die daadwerkelijk opdracht geworden zijn. Reductie ten opzichte van referentieontwerp op basis van gangbare uitganspunten voor betreffend ontwerp. Toetsing middels steekproeven is voldoende. Met ontwerpmethoden worden methodieken en systemen bedoeld zoals BREEAM, DuboCalc,Aanpak duurame GWW, GreenCalc, EPA-U, EPA-W, LEED, GPR of andere. Grote opdrachtgevers: organisaties jaarlijks meer dan >10 miljoen Euro aan opdrachten in de markt zet. Fluor Infrastructure BV HA docx

38 Carbon Footprint Rapportage Q1/Q van Taurusavenue LS Hoofddorp Rapportage gegevens Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versienummer: 28/10/ Nov-16 1 Opgesteld door: Naam: Functie: Telefoonnummer: Anmar Abdelaziz Systems Engineer HA pdf

39 INHOUDSOPGAVE hoofdstuk titel bladzijde 1 Inleiding 1 2 Beschrijving van de organisatie 2 3 Basisjaar en rapportage periode 4 4 Afbakening emissies 5 5 Conversiefactoren 6 6 Resultaten 7 7 Trends 9 8 Berekeningsmethoden 10 9 Onzekerheden Rapportage volgens ISO Bijlage 1: Carbon Footprint 2016 van Bijlage 2: Carbon Footprint 2015 van Bijlage 3: Carbon Footprint 2014 van Bijlage 4: Carbon Footprint 2013 van Bijlage 5: Organisatieschema Bijlage 6: Uittreksel KVK HA pdf

40 1. INLEIDING geeft in deze rapportage een toelichting op de CO2 emissie inventarisatie van De rapportage is opgesteld op basis van de CO2 Prestatieladder versie 3.0 van de Stichting klimaatvriendelijk aanbesteden en ondernemen (hierna: SKAO). De berekening die aan de cijfers ten grondslag ligt wordt verwerkt in het tabblad 'Carbon footprint'. Inhoudelijk is dit document opgesteld conform ISO De verbruikcijfers die voor 2016 in deze rapportage worden getoond, zijn omgezet volgens de door SKAO voorgeschreven conversiefactoren. Deze lijst met conversiefactoren is terug te vinden op Punt 5A3 van het Handboek vergt onder andere inzicht te hebben in de 'scope 1 en 2-emissies', zoals weergegeven in de onderstaande tabel. CO2-emissies scope 1 CO2-emissies scope 2 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling (vooralsnog niet vereist) Tabel 1 - CO2-emissies scope 1 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen met een privéauto Zakenreizen met een vliegtuig De scope 3-emissies zijn tevens meegenomen in deze rapportage. Volgens het GHG-Protocol zijn de zakenreizen met een privéauto en een vliegtuig ook scope 3 emissies, Het Handboek rekent deze echter tot scope 2 emissies. CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Zakelijk Openbaar Vervoer Elektriciteit bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik heeft over Q1/Q ton CO2 uitgestoten door activiteiten gerelateerd aan scope 1, 2 en 3. HA pdf

41 2. BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE 2.1 Inleiding (FIBV) onderdeel van het grotere Fluor corporate biedt oplossingen voor complexe infrastructuurprojecten aan opdrachtgevers in Europa. FIBV levert op dit moment voornamelijk services op het gebied van programmamanagement voor grote projecten in de infrastructurele sector. FIBV kan gezien haar werkzaamheden niet geclassificeerd worden als een adviesbureau met SBI-code 71.1 (Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies) maar past beter binnen de definitie van een bedrijf dat actief is in de advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (SBI-code 70.2). 2.2 Bedrijfsprofiel Bij FIBV werken ca. 40 mensen en het kantoor is gevestigd in Hoofddorp aan de Taurusavenue 155, zie tevens de bijlage: uittreksels Kamer van Koophandel. Het FIBV kantoor is breeam gecertificeerd. 2.3 Organizational Boundary In de organisatie structuur van Fluor corporate hangt FIBV onder de business line Infrastructure. FIBV werkt grotendeels conform het corporate beleid en structuur, maar opereert als eigen entiteit. Fluor corporate is geen C-aanbieder. De organizatiegrenzen ten behoeve van deze inventarisatie zijn getrokken om Fluor Infrastructure B.V. omdat uit een A/C-analyse is gebleken dat er onder de A-leveranciers geen Concern-leveranciers bevinden Bedrijfsgrootte Nadat de CO2 emissie inventarisatie is opgesteld is deze getoetst aan Paragraaf 4.2 van Het Handboek. Hieruit is gebleken dat gezien moet worden als een klein bedrijf Organisatiegrenzen In het bijgevoegde schematisch overzicht zijn de grenzen van de organisatie weergegeven. (ZIE BIJLAGE 5) 2.4 Beleid beleid t.a.v. CO2 reductie is beschreven en verankerd in het FIBV energiebeleid. HA pdf

42 2.5 Rechtspersoon en verantwoordelijkheden heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inhoud van de CO2-boekhouding bij de directie neergelegd, in de persoon van Naam: Telefoon: Ger van der Schaaf De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de CO2-boekhouding, het voldoen aan de normering en de interne- en externe communicatie berust bij Naam: Functie: Telefoon: Adres: Postbus: PC/Plaats Anmar Abdelaziz Systems Engineer Taurusavenue LS Hoofddorp HA pdf

43 3. BASISJAAR EN RAPPORTAGE PERIODE heeft in 2013 (zie Bijlage 3) voor de eerste keer de inventarisatie van broeikasgasemissies uitgevoerd. Er zijn geen historische gegevens beschikbaar van vóór die periode. Het eerste inventarisatiejaar is daarom tevens het basisjaar. hanteerd een boekjaar dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. De rapportageperiode is gelijk aan het fiscale boekjaar. Er zijn geen wijzigingen of herberekeningen van voorgaande jaren. HA pdf

44 4. AFBAKENING EMISSIES Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol), zoals overgenomen in Het Handboek. Conform het GHG-protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. scope 1: scope 2: scope 3: de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgasverbruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark. de indirecte emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit en warmte die de organisatie gebruikt. SKAO benadrukt in Het Handboek dat ze eigen auto zakelijk (personal cars for businesstravel) en zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) tot scope 2 rekent, in tegenstelling tot het GHG-protocol, die deze onderdelen aan scope 3 toeschrijft. overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voortkomen uit bronnen (in de productieketen ) die geen eigendom zijn van het bedrijf, nog beheerd worden door het bedrijf, zoals woon/werk verkeer en productie van aangekochte materialen. heeft deze als volgt toegepast: 4.1 Scope 1 (conform het GHG-protocol) Brandstofverbruik: toe te wijzen aan brandstofgebruik voor verwarming kantoor (aardgas/warmte). Zakelijk brandstofverbruik voertuigen: toe te wijzen aan brandstofgebruik eigen wagenpark (diesel, benzine en aardgas). De registratie van koudemiddelen is niet vereist (zie paragraaf 5.1 Handboek); deze zijn niet meegenomen. 4.2 Scope 2 (conform het GHG-protocol) Electriciteitverbruik: toe te wijzen aan indirecte emissies van ingekochte elektriciteit. Warmte: toe te wijzen aan emissies van stadsverwarming. Zakelijke vliegreizen: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met het vliegtuig. Zakelijke kilometers met een privéauto: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met een privéauto. 4.3 Scope 3 (conform het GHG-protocol, wordt wel meegenomen in footprint) personeelsvervoer: toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer. HA pdf

45 5. CONVERSIEFACTOREN heeft voor de inventarisatie van de CO2-uitstoot over het jaar 2016 de conversiefactoren gehanteerd van Alle gebruikte conversiefactoren zijn opgenomen in de Carbon Footprint. Alle geïdentificeerde GHG-bronnen van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Verbranding van biomassa en binding van CO2 (broeikasgas verwijdering) vindt bij het bedrijf niet plaats. HA pdf

46 6. RESULTATEN Berekende GHG emissies 2016 Uit de inventarisatie over 2016 zijn de volgende cijfers naar voren gekomen: Scope 2016 (ton CO2) Scope Scope Scope Totaal 96.2 Tabel 2 - CO2-emissies 2016 (scope 1 en 2) Onderverdeling elektriciteitsverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten 20,003 kwh elektriciteit verbruikt. Het elektriciteitsverbruik per locatie is weergegeven in tabel 3. Locatie Taurusavenue ,003 kwh kwh kwh kwh kwh Totaal kwh Tabel 3 onderverdeling elektriciteitsverbruik Onderverdeling aardgasverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten Het aardgasverbruik per locatie is weergegeven in tabel 4. Locatie 2016 Taurusavenue 298 m 3 m 3 m 3 m 3 m 3 Totaal m 3 Tabel 4 onderverdeling aardgasverbruik Verbranding van biomassa 298 m 3 aardgas verbruikt. heeft als onderdeel van Scope 1 en Scope 2 emissies geen biomassa verbrand in GHG verwijderingen In paragraaf 7 uit de NEN-ISO wordt gesproken over CO2-emissies uit het verbranden van biomassa en broeikasverwijdering (binding van CO2). heeft in 2016 geen biomassa (GFT, rioolslib) verbrandt. Daarnaast zijn er ook geen broeikasgassen verwijderd. HA pdf

47 6.1.5 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage; er zijn geen uitzonderingen. Wel kan nog het volgende worden opgemerkt: Gebruik van airco refrigerants (koude middelen) behoort tot de directe GHGemissies, maar zoals eerder vermeld is het in het kader van de CO2- Prestatieladder (nog) niet vereist om koudemiddelen te registreren. HA pdf

48 7. TRENDS heeft voor het jaar 2016 een CO2-emissie-inventarisatie vastgesteld in het kader van punt 5A3 van de CO2 Prestatieladder. 7.1 Overzicht emissies 2016 Voor een overzicht van alle emissies wordt verwezen naar de Carbon Footprint. Footprint 2016 in bijlage 1, voor 2015 in bijlage 2, voor 2014 in bijlage 3 en 2013 in blijlage Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige jaar Als de Carbon Footprint 2016 vergeleken wordt met die van 2013, 2014 en 2015 dan zijn de belangrijke wijzigingen benoemd bij het onderdeel scope: *1*, *2* en *3*. Scope: *1* Een stijging van het aantal lease auto's, door dat meer werknemers zijn aangenomen (met een toename aan getankte liters) vergroot de CO2 footprint. Het gasverbuik is significatn afgenomen in het nieuwe pand. *2* In 2016 zijn er veel minder vliegkilometers, met een significante daling van de CO2 footprint als gevolg. Het elektriciteitsverbuik is iets af genomen in het nieuwe pand. De verwachting is dat het elektriciteitsverbuik de komende jaren zal afnemen als alle systemen goed ingeregeld zijn. *3* Toename van het woonwerkverkeer met de prive auto en het OV vergroot de CO2 footprint. Dit komt door het groei van het personeelsbestand van FIBV. HA pdf

49 8. BEREKENINGSMETHODEN 8.1 Inleiding De verificatie van de CO2-emissie-inventarisatie in het kader van punt 5A3 van de CO2- Prestatieladder is uitgevoerd door: KIWA 8.2 Locaties beschikt op 31 december 2015 over de volgende locaties. Straat Taurusavenue 155 plaats huur/eigendom open/gesloten +data Hoofddorp huur 1-01 t/m Tabel 5 - Locaties De gehuurde kantoorruimte aan de taurusavenue (344 m2) is verdeeld over een aantal kantoorruimtes in een kantorenverzamelgebouw met een functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Voor de berekening van de 2016 footprint is gebruik gemaakt van de gegevens van de Taurusavenue. 8.3 Scope Aardgasverbruik Het aardgasverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Warmte De locatie maakte geen gebruik van stadsverwarming Brandstofverbruik zware voertuigen N.v.t Lasgassen N.v.t Zakelijke autoreizen (lease) De zakelijke autoreizen worden geregistreerd door een uitdraai van de leasemaatschappij en een inlog op de website van de leverancier. Deze overzichten zijn op verzoek beschikbaar Koudemiddelen (synthetische koudemiddelen in airco's etc.) N.v.t. HA pdf

50 8.4 Scope Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Zakelijk verkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren Zakelijk verkeer - vliegreizen Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. 8.5 Scope Woonwerkverkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. HA pdf

51 9 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Daarnaast moesten als gevolg van enkele praktische beperkingen bepaalde aannames worden gedaan. Het is de verwachting dat deze nauwelijks invloed hebben op de daadwerkelijke CO2-emissiecijfers. 9.1 Het aantal m3 Gas is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. 9.2 Lease Auto's: privé kilometers met auto s van de zaak zijn meegenomen in de totale CO2-uitstoot van het bedrijf. 9.3 Het aantal kwh Elektriciteit is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. (Uit het bovenstaande moet duidelijk blijken hoe de verschillende verbruiken tot stand zijn gekomen als er geen harde bewijsdocumenten gehanteerd konden worden. Deze aannames geven een bepaalde onderzekerheid). HA pdf

52 10. RAPPORTAGE VOLGENS ISO PARAGRAAF 7.3 Dit document is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, par Onderstaande cross reference beschrijft de relatie tussen een eis van de voornoemde norm en het hoofdstuk van dit rapport waarin wordt beschreven op welke wijze aan de betreffende eis wordt voldaan. ISO Hoofdstuk GHG report content Beschrijving onderhavi g rapport A Beschrijving van de rapporterende organisatie. 2 B Vastlegging verantwoordelijke personen. 2.5 C De periode waarover wordt gerapporteerd D Afbakening van organisatorische grenzen E Directe GHG emissies (scope1) 6.1 Beschrijving CO2 emissies betreffende verbranding F biomassa G Beschrijving GHG afvang (indien van toepassing) H Beschrijving en onderbouwing van de uitsluitingen I Indirecte GHG emissies (scope 2) J Het gekozen basis / referentiejaar K Uitleg als er sprake is van veranderingen ten opzichte van het gekozen basis / referentiejaar. 3 Referentie naar- of beschrijving van L 7 kwantificeringsmethoden. Uitleg indien wordt afgeweken van de M 7 kwantificeringsmethoden. Referentie naar- of beschrijving van emissie/conversie N 5 en 8 factoren. 5.4 O Beschrijving van de invloed van onzekerheden. 9 Een verklaring dat de rapportage is opgesteld P overeenkomstig paragraaf van ISO : 10 (2006). HA pdf

53 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2016 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2016 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 298 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 6,338 3, zie Rapport benzine liter benzine 7,631 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 1,518 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 5, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 1, vlucht >2500 km 57, gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 20, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 66, kilometers Benzine 10, Hybride kilometers Diesel 36, kilometers Elektrisch 27, Zie Rapport Ton CO 2 over Q1&Q HA pdf

54 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2015 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2015 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 763 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 8,712 3, zie Rapport benzine liter benzine 12,086 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 3,107 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizenboeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 10, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 73, gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 45, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 49, kilometers Benzine 24, Hybride kilometers Diesel 29, kilometers Elektrisch Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

55 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2014 Bijlage 2 Carbon Footprint Rapportage 2014 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 2,593 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 5,623 3, zie Rapport benzine liter benzine 8,205 2, LPG liter LPG 45 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizenboeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 5, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 385, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 28, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

56 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2013 Bijlage 3 Carbon Footprint Rapportage 2013 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 3,576 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 14,192 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizenboeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 37, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 1, vlucht >2500 km 511, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 30, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

57 BIJLAGE 4 Fluor Corporation (wereldwijd) Business Lines (wereldwijd) Construction & Fabrication E&C Americas E&C Asia Paciffic E&C EAMC Industrial services Infrastructure Mining and metals Power (Nederland) Organisatiegrens HA pdf

58 Carbon Footprint Rapportage 2016 van Taurusavenue LS Hoofddorp Rapportage gegevens Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versienummer: 17-Feb Feb Opgesteld door: Naam: Functie: Telefoonnummer: Anmar Abdelaziz Systems Engineer Gecontroleerd door Naam: Functie: Telefoonnummer: Remco de Looff Business Manager HA pdf

59 INHOUDSOPGAVE hoofdstuk titel bladzijde 1 Inleiding 1 2 Beschrijving van de organisatie 2 3 Basisjaar en rapportage periode 4 4 Afbakening emissies 5 5 Conversiefactoren 6 6 Resultaten 7 7 Trends 9 8 Berekeningsmethoden 10 9 Onzekerheden Rapportage volgens ISO Bijlage 1: Carbon Footprint 2016 van Bijlage 2: Carbon Footprint 2015 van Bijlage 3: Carbon Footprint 2014 van Bijlage 4: Carbon Footprint 2013 van Bijlage 5: Organisatieschema Bijlage 6: Uittreksel KVK HA pdf

60 1. INLEIDING geeft in deze rapportage een toelichting op de CO2 emissie inventarisatie van De rapportage is opgesteld op basis van de CO2 Prestatieladder versie 3.0 van de Stichting klimaatvriendelijk aanbesteden en ondernemen (hierna: SKAO). De berekening die aan de cijfers ten grondslag ligt wordt verwerkt in het tabblad 'Carbon footprint'. Inhoudelijk is dit document opgesteld conform ISO De verbruikcijfers die voor 2016 in deze rapportage worden getoond, zijn omgezet volgens de door SKAO voorgeschreven conversiefactoren. Deze lijst met conversiefactoren is terug te vinden op Punt 5A3 van het Handboek vergt onder andere inzicht te hebben in de 'scope 1 en 2-emissies', zoals weergegeven in de onderstaande tabel. CO2-emissies scope 1 CO2-emissies scope 2 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling (vooralsnog niet vereist) Tabel 1 - CO2-emissies scope 1 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen met een privéauto Zakenreizen met een vliegtuig De scope 3-emissies zijn tevens meegenomen in deze rapportage. Volgens het GHG-Protocol zijn de zakenreizen met een privéauto en een vliegtuig ook scope 3 emissies, Het Handboek rekent deze echter tot scope 2 emissies. CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Zakelijk Openbaar Vervoer Elektriciteit bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik heeft in ton CO2 uitgestoten door activiteiten gerelateerd aan scope 1, 2 en 3. HA pdf

61 2. BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE 2.1 Inleiding (FIBV) onderdeel van het grotere Fluor corporate biedt oplossingen voor complexe infrastructuurprojecten aan opdrachtgevers in Europa. FIBV levert op dit moment voornamelijk services op het gebied van programmamanagement voor grote projecten in de infrastructurele sector. FIBV kan gezien haar werkzaamheden niet geclassificeerd worden als een adviesbureau met SBI-code 71.1 (Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies) maar past beter binnen de definitie van een bedrijf dat actief is in de advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (SBIcode 70.2). 2.2 Bedrijfsprofiel Bij FIBV werken ca. 45 mensen en het kantoor is gevestigd in Hoofddorp aan de Taurusavenue 155, zie tevens de bijlage: uittreksels Kamer van Koophandel. Het FIBV kantoor is breeam gecertificeerd. 2.3 Organizational Boundary In de organisatie structuur van Fluor corporate hangt FIBV onder de business line Infrastructure. FIBV werkt grotendeels conform het corporate beleid en structuur, maar opereert als eigen entiteit. Fluor corporate is geen C-aanbieder. De organizatiegrenzen ten behoeve van deze inventarisatie zijn getrokken om Fluor Infrastructure B.V. omdat uit een A/C-analyse is gebleken dat er onder de A-leveranciers geen Concern-leveranciers bevinden Bedrijfsgrootte Nadat de CO2 emissie inventarisatie is opgesteld is deze getoetst aan Paragraaf 4.2 van Het Handboek. Hieruit is gebleken dat gezien moet worden als een klein bedrijf Organisatiegrenzen In het bijgevoegde schematisch overzicht zijn de grenzen van de organisatie weergegeven. (ZIE BIJLAGE 5) 2.4 Beleid beleid t.a.v. CO2 reductie is beschreven en verankerd in het FIBV energiebeleid. HA pdf

62 2.5 Rechtspersoon en verantwoordelijkheden heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inhoud van de CO2-boekhouding bij de directie neergelegd, in de persoon van Naam: Telefoon: Ger van der Schaaf De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de CO2-boekhouding, het voldoen aan de normering en de interne- en externe communicatie berust bij Naam: Functie: Telefoon: Adres: Postbus: PC/Plaats Anmar Abdelaziz Systems Engineer Taurusavenue LS Hoofddorp HA pdf

63 3. BASISJAAR EN RAPPORTAGE PERIODE heeft in 2013 (zie Bijlage 3) voor de eerste keer de inventarisatie van broeikasgasemissies uitgevoerd. Er zijn geen historische gegevens beschikbaar van vóór die periode. Het eerste inventarisatiejaar is daarom tevens het basisjaar. Gezien het feit dat FIBV in 2016 naar BREEAM gecertificeerd kantoor is verhuisd, wordt vanaf 2017 het basis jaar 2016 genomen. hanteerd een boekjaar dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. De rapportageperiode is gelijk aan het fiscale boekjaar. Er zijn geen wijzigingen of herberekeningen van voorgaande jaren. HA pdf

64 4. AFBAKENING EMISSIES Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol), zoals overgenomen in Het Handboek. Conform het GHG-protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. scope 1: scope 2: scope 3: de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgasverbruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark. de indirecte emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit en warmte die de organisatie gebruikt. SKAO benadrukt in Het Handboek dat ze eigen auto zakelijk (personal cars for businesstravel) en zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) tot scope 2 rekent, in tegenstelling tot het GHG-protocol, die deze onderdelen aan scope 3 toeschrijft. overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voortkomen uit bronnen (in de productieketen ) die geen eigendom zijn van het bedrijf, nog beheerd worden door het bedrijf, zoals woon/werk verkeer en productie van aangekochte materialen. heeft deze als volgt toegepast: 4.1 Scope 1 (conform het GHG-protocol) Brandstofverbruik: toe te wijzen aan brandstofgebruik voor verwarming kantoor (aardgas/warmte). Zakelijk brandstofverbruik voertuigen: toe te wijzen aan brandstofgebruik eigen wagenpark (diesel, benzine en aardgas). De registratie van koudemiddelen is niet vereist (zie paragraaf 5.1 Handboek); deze zijn niet meegenomen. 4.2 Scope 2 (conform het GHG-protocol) Electriciteitverbruik: toe te wijzen aan indirecte emissies van ingekochte elektriciteit. Warmte: toe te wijzen aan emissies van stadsverwarming. Zakelijke vliegreizen: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met het vliegtuig. Zakelijke kilometers met een privéauto: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met een privéauto. 4.3 Scope 3 (conform het GHG-protocol, wordt wel meegenomen in footprint) personeelsvervoer: toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer. HA pdf

65 5. CONVERSIEFACTOREN heeft voor de inventarisatie van de CO2-uitstoot over het jaar 2016 de conversiefactoren gehanteerd van Alle gebruikte conversiefactoren zijn opgenomen in de Carbon Footprint. Alle geïdentificeerde GHG-bronnen van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Verbranding van biomassa en binding van CO2 (broeikasgas verwijdering) vindt bij het bedrijf niet plaats. HA pdf

66 6. RESULTATEN Berekende GHG emissies 2016 Uit de inventarisatie over 2016 zijn de volgende cijfers naar voren gekomen: Scope 2016 (ton CO2) Scope Scope Scope Totaal Tabel 2 - CO2-emissies 2016 (scope 1 en 2) Onderverdeling elektriciteitsverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten 38,899 kwh elektriciteit verbruikt. Het elektriciteitsverbruik per locatie is weergegeven in tabel 3. Locatie Taurusavenue ,899 kwh kwh kwh kwh kwh Totaal kwh Tabel 3 onderverdeling elektriciteitsverbruik Onderverdeling aardgasverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten Het aardgasverbruik per locatie is weergegeven in tabel 4. Locatie 2016 Taurusavenue 503 m 3 m 3 m 3 m 3 m 3 Totaal 503 m 3 Tabel 4 onderverdeling aardgasverbruik Verbranding van biomassa 503 m 3 aardgas verbruikt. heeft als onderdeel van Scope 1 en Scope 2 emissies geen biomassa verbrand in GHG verwijderingen In paragraaf 7 uit de NEN-ISO wordt gesproken over CO2-emissies uit het verbranden van biomassa en broeikasverwijdering (binding van CO2). heeft in 2016 geen biomassa (GFT, rioolslib) verbrandt. Daarnaast zijn er ook geen broeikasgassen verwijderd. HA pdf

67 6.1.5 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage; er zijn geen uitzonderingen. Wel kan nog het volgende worden opgemerkt: Gebruik van airco refrigerants (koude middelen) behoort tot de directe GHGemissies, maar zoals eerder vermeld is het in het kader van de CO2- Prestatieladder (nog) niet vereist om koudemiddelen te registreren. HA pdf

68 7. TRENDS heeft voor het jaar 2016 een CO2-emissie-inventarisatie vastgesteld in het kader van punt 5A3 van de CO2 Prestatieladder. 7.1 Overzicht emissies 2016 Voor een overzicht van alle emissies wordt verwezen naar de Carbon Footprint. Footprint 2016 in bijlage 1, voor 2015 in bijlage 2, voor 2014 in bijlage 3 en 2013 in blijlage Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige jaar Als de Carbon Footprint 2016 vergeleken wordt met die van 2013, 2014 en 2015 dan zijn de belangrijke wijzigingen benoemd bij het onderdeel scope: *1*, *2* en *3*. Scope: *1* Een stijging van het aantal lease auto's, door dat meer werknemers zijn aangenomen (met een toename aan getankte liters) vergroot de CO2 footprint. Het gasverbuik is significatn afgenomen in het nieuwe pand. *2* In 2016 zijn er veel minder vliegkilometers, met een significante daling van de CO2 footprint als gevolg. Het elektriciteitsverbuik is iets af genomen in het nieuwe pand. De verwachting is dat het elektriciteitsverbuik de komende jaren zal afnemen als alle systemen goed ingeregeld zijn. *3* Toename van het woonwerkverkeer met de prive auto en het OV vergroot de CO2 footprint. Dit komt door het groei van het personeelsbestand van FIBV. HA pdf

69 8. BEREKENINGSMETHODEN 8.1 Inleiding De verificatie van de CO2-emissie-inventarisatie in het kader van punt 5A3 van de CO2- Prestatieladder is uitgevoerd door: KIWA 8.2 Locaties beschikt op 31 december 2016 over de volgende locaties. Straat Taurusavenue 155 plaats huur/eigendom open/gesloten +data Hoofddorp huur 1-01 t/m Tabel 5 - Locaties De gehuurde kantoorruimte aan de taurusavenue (344 m2) is verdeeld over een aantal kantoorruimtes in een kantorenverzamelgebouw met een functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Voor de berekening van de 2016 footprint is gebruik gemaakt van de gegevens van de Taurusavenue. 8.3 Scope Aardgasverbruik Het aardgasverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Warmte De locatie maakte geen gebruik van stadsverwarming Brandstofverbruik zware voertuigen N.v.t Lasgassen N.v.t Zakelijke autoreizen (lease) De zakelijke autoreizen worden geregistreerd door een uitdraai van de leasemaatschappij en een inlog op de website van de leverancier. Deze overzichten zijn op verzoek beschikbaar Koudemiddelen (synthetische koudemiddelen in airco's etc.) N.v.t. HA pdf

70 8.4 Scope Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Zakelijk verkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren Zakelijk verkeer - vliegreizen Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. 8.5 Scope Woonwerkverkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. HA pdf

71 9 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Daarnaast moesten als gevolg van enkele praktische beperkingen bepaalde aannames worden gedaan. Het is de verwachting dat deze nauwelijks invloed hebben op de daadwerkelijke CO2-emissiecijfers. 9.1 Het aantal m3 Gas is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. 9.2 Lease Auto's: privé kilometers met auto s van de zaak zijn meegenomen in de totale CO2-uitstoot van het bedrijf. 9.3 Het aantal kwh Elektriciteit is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. (Uit het bovenstaande moet duidelijk blijken hoe de verschillende verbruiken tot stand zijn gekomen als er geen harde bewijsdocumenten gehanteerd konden worden. Deze aannames geven een bepaalde onderzekerheid). HA pdf

72 10. RAPPORTAGE VOLGENS ISO PARAGRAAF 7.3 Dit document is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, par Onderstaande cross reference beschrijft de relatie tussen een eis van de voornoemde norm en het hoofdstuk van dit rapport waarin wordt beschreven op welke wijze aan de betreffende eis wordt voldaan. ISO Hoofdstuk GHG report content Beschrijving onderhavi g rapport A Beschrijving van de rapporterende organisatie. 2 B Vastlegging verantwoordelijke personen. 2.5 C De periode waarover wordt gerapporteerd D Afbakening van organisatorische grenzen E Directe GHG emissies (scope1) 6.1 Beschrijving CO2 emissies betreffende verbranding F biomassa G Beschrijving GHG afvang (indien van toepassing) H Beschrijving en onderbouwing van de uitsluitingen I Indirecte GHG emissies (scope 2) J Het gekozen basis / referentiejaar K Uitleg als er sprake is van veranderingen ten opzichte van het gekozen basis / referentiejaar. 3 Referentie naar- of beschrijving van L 7 kwantificeringsmethoden. Uitleg indien wordt afgeweken van de M 7 kwantificeringsmethoden. Referentie naar- of beschrijving van emissie/conversie N 5 en 8 factoren. 5.4 O Beschrijving van de invloed van onzekerheden. 9 Een verklaring dat de rapportage is opgesteld P overeenkomstig paragraaf van ISO : 10 (2006). HA pdf

73 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2016 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2016 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 503 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 11,316 3, zie Rapport benzine liter benzine 14,659 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 2,994 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelen koelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers prive auto Scope 2 elektra verbruik gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten vlucht <700 km 10, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 3, vlucht >2500 km 75, ,146 betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 38, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroom kwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 124, kilometers Benzine 18, Hybride kilometers Diesel 68, kilometers Elektrisch 127, Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

74 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2015 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2015 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 763 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 8,712 3, zie Rapport benzine liter benzine 12,086 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 3,107 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 10, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 73, gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 45, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 49, kilometers Benzine 24, Hybride kilometers Diesel 29, kilometers Elektrisch Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

75 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2014 Bijlage 2 Carbon Footprint Rapportage 2014 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 2,593 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 5,623 3, zie Rapport benzine liter benzine 8,205 2, LPG liter LPG 45 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 5, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 385, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 28, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

76 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2013 Bijlage 3 Carbon Footprint Rapportage 2013 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 3,576 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 14,192 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 37, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 1, vlucht >2500 km 511, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 30, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

77 BIJLAGE 4 Fluor Corporation (wereldwijd) Business Lines (wereldwijd) Construction & Fabrication E&C Americas E&C Asia Paciffic E&C EAMC Industrial services Infrastructure Mining and metals Power (Nederland) Organisatiegrens HA pdf

78 Carbon Footprint Rapportage 2016 van Taurusavenue LS Hoofddorp Rapportage gegevens Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versienummer: 17-Feb Feb Opgesteld door: Naam: Functie: Telefoonnummer: Anmar Abdelaziz Systems Engineer Gecontroleerd door Naam: Functie: Telefoonnummer: Remco de Looff Business Manager HA pdf

79 INHOUDSOPGAVE hoofdstuk titel bladzijde 1 Inleiding 1 2 Beschrijving van de organisatie 2 3 Basisjaar en rapportage periode 4 4 Afbakening emissies 5 5 Conversiefactoren 6 6 Resultaten 7 7 Trends 9 8 Berekeningsmethoden 10 9 Onzekerheden Rapportage volgens ISO Bijlage 1: Carbon Footprint 2016 van Bijlage 2: Carbon Footprint 2015 van Bijlage 3: Carbon Footprint 2014 van Bijlage 4: Carbon Footprint 2013 van Bijlage 5: Organisatieschema Bijlage 6: Uittreksel KVK HA pdf

80 1. INLEIDING geeft in deze rapportage een toelichting op de CO2 emissie inventarisatie van De rapportage is opgesteld op basis van de CO2 Prestatieladder versie 3.0 van de Stichting klimaatvriendelijk aanbesteden en ondernemen (hierna: SKAO). De berekening die aan de cijfers ten grondslag ligt wordt verwerkt in het tabblad 'Carbon footprint'. Inhoudelijk is dit document opgesteld conform ISO De verbruikcijfers die voor 2016 in deze rapportage worden getoond, zijn omgezet volgens de door SKAO voorgeschreven conversiefactoren. Deze lijst met conversiefactoren is terug te vinden op Punt 5A3 van het Handboek vergt onder andere inzicht te hebben in de 'scope 1 en 2-emissies', zoals weergegeven in de onderstaande tabel. CO2-emissies scope 1 CO2-emissies scope 2 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling (vooralsnog niet vereist) Tabel 1 - CO2-emissies scope 1 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen met een privéauto Zakenreizen met een vliegtuig De scope 3-emissies zijn tevens meegenomen in deze rapportage. Volgens het GHG-Protocol zijn de zakenreizen met een privéauto en een vliegtuig ook scope 3 emissies, Het Handboek rekent deze echter tot scope 2 emissies. CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Zakelijk Openbaar Vervoer Elektriciteit bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik heeft in ton CO2 uitgestoten door activiteiten gerelateerd aan scope 1, 2 en 3. HA pdf

81 2. BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE 2.1 Inleiding (FIBV) onderdeel van het grotere Fluor corporate biedt oplossingen voor complexe infrastructuurprojecten aan opdrachtgevers in Europa. FIBV levert op dit moment voornamelijk services op het gebied van programmamanagement voor grote projecten in de infrastructurele sector. FIBV kan gezien haar werkzaamheden niet geclassificeerd worden als een adviesbureau met SBI-code 71.1 (Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies) maar past beter binnen de definitie van een bedrijf dat actief is in de advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (SBIcode 70.2). 2.2 Bedrijfsprofiel Bij FIBV werken ca. 45 mensen en het kantoor is gevestigd in Hoofddorp aan de Taurusavenue 155, zie tevens de bijlage: uittreksels Kamer van Koophandel. Het FIBV kantoor is breeam gecertificeerd. 2.3 Organizational Boundary In de organisatie structuur van Fluor corporate hangt FIBV onder de business line Infrastructure. FIBV werkt grotendeels conform het corporate beleid en structuur, maar opereert als eigen entiteit. Fluor corporate is geen C-aanbieder. De organizatiegrenzen ten behoeve van deze inventarisatie zijn getrokken om Fluor Infrastructure B.V. omdat uit een A/C-analyse is gebleken dat er onder de A-leveranciers geen Concern-leveranciers bevinden Bedrijfsgrootte Nadat de CO2 emissie inventarisatie is opgesteld is deze getoetst aan Paragraaf 4.2 van Het Handboek. Hieruit is gebleken dat gezien moet worden als een klein bedrijf Organisatiegrenzen In het bijgevoegde schematisch overzicht zijn de grenzen van de organisatie weergegeven. (ZIE BIJLAGE 5) 2.4 Beleid beleid t.a.v. CO2 reductie is beschreven en verankerd in het FIBV energiebeleid. HA pdf

82 2.5 Rechtspersoon en verantwoordelijkheden heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inhoud van de CO2-boekhouding bij de directie neergelegd, in de persoon van Naam: Telefoon: Ger van der Schaaf De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de CO2-boekhouding, het voldoen aan de normering en de interne- en externe communicatie berust bij Naam: Functie: Telefoon: Adres: Postbus: PC/Plaats Anmar Abdelaziz Systems Engineer Taurusavenue LS Hoofddorp HA pdf

83 3. BASISJAAR EN RAPPORTAGE PERIODE heeft in 2013 (zie Bijlage 3) voor de eerste keer de inventarisatie van broeikasgasemissies uitgevoerd. Er zijn geen historische gegevens beschikbaar van vóór die periode. Het eerste inventarisatiejaar is daarom tevens het basisjaar. Gezien het feit dat FIBV in 2016 naar BREEAM gecertificeerd kantoor is verhuisd, wordt vanaf 2017 het basis jaar 2016 genomen. hanteerd een boekjaar dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. De rapportageperiode is gelijk aan het fiscale boekjaar. Er zijn geen wijzigingen of herberekeningen van voorgaande jaren. HA pdf

84 4. AFBAKENING EMISSIES Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol), zoals overgenomen in Het Handboek. Conform het GHG-protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. scope 1: scope 2: scope 3: de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgasverbruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark. de indirecte emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit en warmte die de organisatie gebruikt. SKAO benadrukt in Het Handboek dat ze eigen auto zakelijk (personal cars for businesstravel) en zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) tot scope 2 rekent, in tegenstelling tot het GHG-protocol, die deze onderdelen aan scope 3 toeschrijft. overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voortkomen uit bronnen (in de productieketen ) die geen eigendom zijn van het bedrijf, nog beheerd worden door het bedrijf, zoals woon/werk verkeer en productie van aangekochte materialen. heeft deze als volgt toegepast: 4.1 Scope 1 (conform het GHG-protocol) Brandstofverbruik: toe te wijzen aan brandstofgebruik voor verwarming kantoor (aardgas/warmte). Zakelijk brandstofverbruik voertuigen: toe te wijzen aan brandstofgebruik eigen wagenpark (diesel, benzine en aardgas). De registratie van koudemiddelen is niet vereist (zie paragraaf 5.1 Handboek); deze zijn niet meegenomen. 4.2 Scope 2 (conform het GHG-protocol) Electriciteitverbruik: toe te wijzen aan indirecte emissies van ingekochte elektriciteit. Warmte: toe te wijzen aan emissies van stadsverwarming. Zakelijke vliegreizen: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met het vliegtuig. Zakelijke kilometers met een privéauto: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met een privéauto. 4.3 Scope 3 (conform het GHG-protocol, wordt wel meegenomen in footprint) personeelsvervoer: toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer. HA pdf

85 5. CONVERSIEFACTOREN heeft voor de inventarisatie van de CO2-uitstoot over het jaar 2016 de conversiefactoren gehanteerd van Alle gebruikte conversiefactoren zijn opgenomen in de Carbon Footprint. Alle geïdentificeerde GHG-bronnen van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Verbranding van biomassa en binding van CO2 (broeikasgas verwijdering) vindt bij het bedrijf niet plaats. HA pdf

86 6. RESULTATEN Berekende GHG emissies 2016 Uit de inventarisatie over 2016 zijn de volgende cijfers naar voren gekomen: Scope 2016 (ton CO2) Scope Scope Scope Totaal Tabel 2 - CO2-emissies 2016 (scope 1 en 2) Onderverdeling elektriciteitsverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten 38,899 kwh elektriciteit verbruikt. Het elektriciteitsverbruik per locatie is weergegeven in tabel 3. Locatie Taurusavenue ,899 kwh kwh kwh kwh kwh Totaal kwh Tabel 3 onderverdeling elektriciteitsverbruik Onderverdeling aardgasverbruik 2016 heeft in 2016 voor haar activiteiten Het aardgasverbruik per locatie is weergegeven in tabel 4. Locatie 2016 Taurusavenue 503 m 3 m 3 m 3 m 3 m 3 Totaal 503 m 3 Tabel 4 onderverdeling aardgasverbruik Verbranding van biomassa 503 m 3 aardgas verbruikt. heeft als onderdeel van Scope 1 en Scope 2 emissies geen biomassa verbrand in GHG verwijderingen In paragraaf 7 uit de NEN-ISO wordt gesproken over CO2-emissies uit het verbranden van biomassa en broeikasverwijdering (binding van CO2). heeft in 2016 geen biomassa (GFT, rioolslib) verbrandt. Daarnaast zijn er ook geen broeikasgassen verwijderd. HA pdf

87 6.1.5 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage; er zijn geen uitzonderingen. Wel kan nog het volgende worden opgemerkt: Gebruik van airco refrigerants (koude middelen) behoort tot de directe GHGemissies, maar zoals eerder vermeld is het in het kader van de CO2- Prestatieladder (nog) niet vereist om koudemiddelen te registreren. HA pdf

88 7. TRENDS heeft voor het jaar 2016 een CO2-emissie-inventarisatie vastgesteld in het kader van punt 5A3 van de CO2 Prestatieladder. 7.1 Overzicht emissies 2016 Voor een overzicht van alle emissies wordt verwezen naar de Carbon Footprint. Footprint 2016 in bijlage 1, voor 2015 in bijlage 2, voor 2014 in bijlage 3 en 2013 in blijlage Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige jaar Als de Carbon Footprint 2016 vergeleken wordt met die van 2013, 2014 en 2015 dan zijn de belangrijke wijzigingen benoemd bij het onderdeel scope: *1*, *2* en *3*. Scope: *1* Een stijging van het aantal lease auto's, door dat meer werknemers zijn aangenomen (met een toename aan getankte liters) vergroot de CO2 footprint. Het gasverbuik is significatn afgenomen in het nieuwe pand. *2* In 2016 zijn er veel minder vliegkilometers, met een significante daling van de CO2 footprint als gevolg. Het elektriciteitsverbuik is iets af genomen in het nieuwe pand. De verwachting is dat het elektriciteitsverbuik de komende jaren zal afnemen als alle systemen goed ingeregeld zijn. *3* Toename van het woonwerkverkeer met de prive auto en het OV vergroot de CO2 footprint. Dit komt door het groei van het personeelsbestand van FIBV. HA pdf

89 8. BEREKENINGSMETHODEN 8.1 Inleiding De verificatie van de CO2-emissie-inventarisatie in het kader van punt 5A3 van de CO2- Prestatieladder is uitgevoerd door: KIWA 8.2 Locaties beschikt op 31 december 2016 over de volgende locaties. Straat Taurusavenue 155 plaats huur/eigendom open/gesloten +data Hoofddorp huur 1-01 t/m Tabel 5 - Locaties De gehuurde kantoorruimte aan de taurusavenue (344 m2) is verdeeld over een aantal kantoorruimtes in een kantorenverzamelgebouw met een functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Voor de berekening van de 2016 footprint is gebruik gemaakt van de gegevens van de Taurusavenue. 8.3 Scope Aardgasverbruik Het aardgasverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Warmte De locatie maakte geen gebruik van stadsverwarming Brandstofverbruik zware voertuigen N.v.t Lasgassen N.v.t Zakelijke autoreizen (lease) De zakelijke autoreizen worden geregistreerd door een uitdraai van de leasemaatschappij en een inlog op de website van de leverancier. Deze overzichten zijn op verzoek beschikbaar Koudemiddelen (synthetische koudemiddelen in airco's etc.) N.v.t. HA pdf

90 8.4 Scope Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Zakelijk verkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren Zakelijk verkeer - vliegreizen Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. 8.5 Scope Woonwerkverkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. HA pdf

91 9 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Daarnaast moesten als gevolg van enkele praktische beperkingen bepaalde aannames worden gedaan. Het is de verwachting dat deze nauwelijks invloed hebben op de daadwerkelijke CO2-emissiecijfers. 9.1 Het aantal m3 Gas is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. 9.2 Lease Auto's: privé kilometers met auto s van de zaak zijn meegenomen in de totale CO2-uitstoot van het bedrijf. 9.3 Het aantal kwh Elektriciteit is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. (Uit het bovenstaande moet duidelijk blijken hoe de verschillende verbruiken tot stand zijn gekomen als er geen harde bewijsdocumenten gehanteerd konden worden. Deze aannames geven een bepaalde onderzekerheid). HA pdf

92 10. RAPPORTAGE VOLGENS ISO PARAGRAAF 7.3 Dit document is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, par Onderstaande cross reference beschrijft de relatie tussen een eis van de voornoemde norm en het hoofdstuk van dit rapport waarin wordt beschreven op welke wijze aan de betreffende eis wordt voldaan. ISO Hoofdstuk GHG report content Beschrijving onderhavi g rapport A Beschrijving van de rapporterende organisatie. 2 B Vastlegging verantwoordelijke personen. 2.5 C De periode waarover wordt gerapporteerd D Afbakening van organisatorische grenzen E Directe GHG emissies (scope1) 6.1 Beschrijving CO2 emissies betreffende verbranding F biomassa G Beschrijving GHG afvang (indien van toepassing) H Beschrijving en onderbouwing van de uitsluitingen I Indirecte GHG emissies (scope 2) J Het gekozen basis / referentiejaar K Uitleg als er sprake is van veranderingen ten opzichte van het gekozen basis / referentiejaar. 3 Referentie naar- of beschrijving van L 7 kwantificeringsmethoden. Uitleg indien wordt afgeweken van de M 7 kwantificeringsmethoden. Referentie naar- of beschrijving van emissie/conversie N 5 en 8 factoren. 5.4 O Beschrijving van de invloed van onzekerheden. 9 Een verklaring dat de rapportage is opgesteld P overeenkomstig paragraaf van ISO : 10 (2006). HA pdf

93 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2016 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2016 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 503 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 11,316 3, zie Rapport benzine liter benzine 14,659 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 2,994 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelen koelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers prive auto Scope 2 elektra verbruik gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten vlucht <700 km 10, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 3, vlucht >2500 km 75, ,146 betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 38, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroom kwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 124, kilometers Benzine 18, Hybride kilometers Diesel 68, kilometers Elektrisch 127, Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

94 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2015 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2015 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 763 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 8,712 3, zie Rapport benzine liter benzine 12,086 2, LPG liter LPG 1, AARDGAS liter AARDGAS 3,107 2, LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 10, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 73, gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 45, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) kilometers Benzine 49, kilometers Benzine 24, Hybride kilometers Diesel 29, kilometers Elektrisch Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

95 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2014 Bijlage 2 Carbon Footprint Rapportage 2014 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 2,593 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 5,623 3, zie Rapport benzine liter benzine 8,205 2, LPG liter LPG 45 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 5, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 2, vlucht >2500 km 385, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 28, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

96 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2013 Bijlage 3 Carbon Footprint Rapportage 2013 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas 3,576 1, zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3, zie Rapport zware diesel liter diesel 3, zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 lasgassen Propaan liter propaan 1, zie Rapport acetyleen liter acetyleen zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 14,192 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 eigen beheer auto's diesel liter diesel 3, zie Rapport benzine liter benzine 2, LPG liter LPG 1, CNG liter CNG 0.0 LNG liter LNG 0.0 overige overige 0.0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek vestiging 3 kg gelekt koelgas vestiging 4 actoren.nl 0.0 projecten Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km 37, zie Rapport vlucht km reizigerskilometers 1, vlucht >2500 km 511, gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers voor zakelijke ritten kilometers Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh 30, Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh Grijs 2010 en later Alle projecten bijelkaar (grijs) kwh Groen 'B' Windkracht Alle projecten bijelkaar (Groen) kwh overige overige kwh Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers Zie Rapport Ton CO 2 over HA pdf

97 BIJLAGE 4 Fluor Corporation (wereldwijd) Business Lines (wereldwijd) Construction & Fabrication E&C Americas E&C Asia Paciffic E&C EAMC Industrial services Infrastructure Mining and metals Power (Nederland) Organisatiegrens HA pdf

98 Carbon Footprint Rapportage Q1/Q van Taurusavenue LS Hoofddorp Rapportage gegevens Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versienummer: 12-nov nov-17 1 Opgesteld door: Naam: Functie: Telefoonnummer: Martin Edelman Manager SE/SI HA pdf

99 INHOUDSOPGAVE hoofdstuk titel bladzijde 1 Inleiding 1 2 Beschrijving van de organisatie 2 3 Basisjaar en rapportage periode 4 4 Afbakening emissies 5 5 Conversiefactoren 6 6 Resultaten 7 7 Trends 9 8 Berekeningsmethoden 10 9 Onzekerheden Rapportage volgens ISO Bijlage 1: Carbon Footprint 2016 van Bijlage 2: Carbon Footprint 2016 van Bijlage 3: Carbon Footprint 2015 van Bijlage 4: Carbon Footprint 2014 van Bijlage 5: Carbon Footprint 2013 van Bijlage 6: Organisatieschema Bijlage 7: Uittreksel KVK HA pdf

100 1. INLEIDING geeft in deze rapportage een toelichting op de CO2 emissie inventarisatie van De rapportage is opgesteld op basis van de CO2 Prestatieladder versie 3.0 van de Stichting klimaatvriendelijk aanbesteden en ondernemen (hierna: SKAO). De berekening die aan de cijfers ten grondslag ligt wordt verwerkt in het tabblad 'Carbon footprint'. Inhoudelijk is dit document opgesteld conform ISO De verbruikcijfers die voor 2017 in deze rapportage worden getoond, zijn omgezet volgens de door SKAO voorgeschreven conversiefactoren. Deze lijst met conversiefactoren is terug te vinden op Punt 5A3 van het Handboek vergt onder andere inzicht te hebben in de 'scope 1 en 2-emissies', zoals weergegeven in de onderstaande tabel. ] CO2-emissies scope 1 CO2-emissies scope 2 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling (vooralsnog niet vereist) Tabel 1 - CO2-emissies scope 1 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen met een privéauto Zakenreizen met een vliegtuig De scope 3-emissies zijn tevens meegenomen in deze rapportage. Volgens het GHG-Protocol zijn de zakenreizen met een privéauto en een vliegtuig ook scope 3 emissies, Het Handboek rekent deze echter tot scope 2 emissies. CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Zakelijk Openbaar Vervoer Elektriciteit bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik heeft over Q1/Q ,7 ton CO2 uitgestoten door activiteiten gerelateerd aan scope 1, 2 en 3. HA pdf

101 2. BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE 2.1 Inleiding (FIBV) onderdeel van het grotere Fluor corporate biedt oplossingen voor complexe infrastructuurprojecten aan opdrachtgevers in Europa. FIBV levert op dit moment voornamelijk services op het gebied van programmamanagement voor grote projecten in de infrastructurele sector. FIBV kan gezien haar werkzaamheden niet geclassificeerd worden als een adviesbureau met SBI-code 71.1 (Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies) maar past beter binnen de definitie van een bedrijf dat actief is in de advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (SBI-code 70.2). 2.2 Bedrijfsprofiel Bij FIBV werken ca. 49 mensen en het kantoor is gevestigd in Hoofddorp aan de Taurusavenue 155, zie tevens de bijlage: uittreksels Kamer van Koophandel. Het FIBV kantoor is BREAAM gecertificeerd. 2.3 Organizational Boundary In de organisatie structuur van Fluor corporate hangt FIBV onder de business line Infrastructure. FIBV werkt grotendeels conform het corporate beleid en structuur, maar opereert als eigen entiteit. Fluor corporate is geen C-aanbieder. De organizatiegrenzen ten behoeve van deze inventarisatie zijn getrokken om Fluor Infrastructure B.V. omdat uit een A/C-analyse is gebleken dat er onder de A-leveranciers geen Concern-leveranciers bevinden Bedrijfsgrootte Nadat de CO2 emissie inventarisatie is opgesteld is deze getoetst aan Paragraaf 4.2 van Het Handboek. Hieruit is gebleken dat gezien moet worden als een klein bedrijf Organisatiegrenzen In het bijgevoegde schematisch overzicht zijn de grenzen van de organisatie weergegeven. (ZIE BIJLAGE 6) 2.4 Beleid beleid t.a.v. CO2 reductie is beschreven en verankerd in het FIBV energiebeleid. HA pdf

102 2.5 Rechtspersoon en verantwoordelijkheden heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inhoud van de CO2-boekhouding bij de directie neergelegd, in de persoon van Naam: Telefoon: Ger van der Schaaf De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de CO2-boekhouding, het voldoen aan de normering en de interne- en externe communicatie berust bij Naam: Functie: Telefoon: Adres: Postbus: PC/Plaats Martin Edelman Manager systems engineering & integration Taurusavenue LS Hoofddorp HA pdf

103 3. BASISJAAR EN RAPPORTAGE PERIODE heeft in 2013 (zie Bijlage 5) voor de eerste keer de inventarisatie van broeikasgasemissies uitgevoerd. Er zijn geen historische gegevens beschikbaar van vóór die periode. Het eerste inventarisatiejaar is daarom tevens het basisjaar. hanteerd een boekjaar dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. De rapportageperiode is gelijk aan het fiscale boekjaar. Er zijn geen wijzigingen of herberekeningen van voorgaande jaren. HA pdf

104 4. AFBAKENING EMISSIES Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol), zoals overgenomen in Het Handboek. Conform het GHG-protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. scope 1: scope 2: scope 3: de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgasverbruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark. de indirecte emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit en warmte die de organisatie gebruikt. SKAO benadrukt in Het Handboek dat ze eigen auto zakelijk (personal cars for businesstravel) en zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) tot scope 2 rekent, in tegenstelling tot het GHG-protocol, die deze onderdelen aan scope 3 toeschrijft. overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voortkomen uit bronnen (in de productieketen ) die geen eigendom zijn van het bedrijf, nog beheerd worden door het bedrijf, zoals woon/werk verkeer en productie van aangekochte materialen. heeft deze als volgt toegepast: 4.1 Scope 1 (conform het GHG-protocol) Brandstofverbruik: toe te wijzen aan brandstofgebruik voor verwarming kantoor (aardgas/warmte). Zakelijk brandstofverbruik voertuigen: toe te wijzen aan brandstofgebruik eigen wagenpark (diesel, benzine en aardgas). De registratie van koudemiddelen is niet vereist (zie paragraaf 5.1 Handboek); deze zijn niet meegenomen. 4.2 Scope 2 (conform het GHG-protocol) Electriciteitverbruik: toe te wijzen aan indirecte emissies van ingekochte elektriciteit. Warmte: toe te wijzen aan emissies van stadsverwarming. Zakelijke vliegreizen: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met het vliegtuig. Zakelijke kilometers met een privéauto: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met een privéauto. 4.3 Scope 3 (conform het GHG-protocol, wordt wel meegenomen in footprint) personeelsvervoer: toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer. HA pdf

105 5. CONVERSIEFACTOREN heeft voor de inventarisatie van de CO2-uitstoot over het jaar 2017 de conversiefactoren gehanteerd van Alle gebruikte conversiefactoren zijn opgenomen in de Carbon Footprint (Well to Wheel) Alle geïdentificeerde GHG-bronnen van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Verbranding van biomassa en binding van CO2 (broeikasgas verwijdering) vindt bij het bedrijf niet plaats. HA pdf

106 6. RESULTATEN Berekende GHG emissies 2017 Uit de inventarisatie over 2017 zijn de volgende cijfers naar voren gekomen: Scope 2017 (ton CO2) Scope 1 55,8 Scope 2 35,6 Scope 3 33,2 Totaal 124,7 Tabel 2 - CO2-emissies 2017 (scope 1 en 2) Onderverdeling elektriciteitsverbruik 2017 heeft in 2017 voor haar activiteiten kwh elektriciteit verbruikt. Het elektriciteitsverbruik per locatie is weergegeven in tabel 3. Locatie Taurusavenue kwh kwh kwh kwh kwh Totaal kwh Tabel 3 onderverdeling elektriciteitsverbruik Onderverdeling aardgasverbruik 2017 heeft in 2017 voor haar activiteiten Het aardgasverbruik per locatie is weergegeven in tabel 4. Locatie 2016 Taurusavenue 281 m 3 m 3 m 3 m 3 m 3 Totaal 281 m 3 Tabel 4 onderverdeling aardgasverbruik Verbranding van biomassa 281 m 3 aardgas verbruikt. heeft als onderdeel van Scope 1 en Scope 2 emissies geen biomassa verbrand in GHG verwijderingen In paragraaf 7 uit de NEN-ISO wordt gesproken over CO2-emissies uit het verbranden van biomassa en broeikasverwijdering (binding van CO2). heeft in 2017 geen biomassa (GFT, rioolslib) verbrandt. Daarnaast zijn er ook geen broeikasgassen verwijderd. HA pdf

107 6.1.5 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage; er zijn geen uitzonderingen. Wel kan nog het volgende worden opgemerkt: Gebruik van airco refrigerants (koude middelen) behoort tot de directe GHGemissies, maar zoals eerder vermeld is het in het kader van de CO2- Prestatieladder (nog) niet vereist om koudemiddelen te registreren. HA pdf

108 7. TRENDS heeft voor het jaar 2017 een CO2-emissie-inventarisatie vastgesteld in het kader van punt 5A3 van de CO2 Prestatieladder. 7.1 Overzicht emissies 2017 Voor een overzicht van alle emissies wordt verwezen naar de Carbon Footprint. Footprint 2017 in bijlage 1, 2016 in bijlage 2, voor 2015 in bijlage 3, voor 2014 in bijlage 4 en 2013 in 7.2 Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige jaar Als de Carbon Footprint 2017 vergeleken wordt met die van 2013, 2014 en 2015 dan zijn de belangrijke wijzigingen benoemd bij het onderdeel scope: *1*, *2* en *3*. Scope: *1* Een stijging van het aantal lease auto's, door dat meer werknemers zijn aangenomen (met een toename aan getankte liters) vergroot de CO2 footprint. Het gasverbuik is nagenoegd gelijk, energie is toegenomen. *2* In 2017 zijn er veel meer vliegkilometers, met een significante hogere CO2 footprint als gevolg. Het elektriciteitsverbuik is iets toegenomen in het nieuwe pand. De verwachting is dat het elektriciteitsverbuik de komende jaren gelijk blijven. *3* Toename van het woonwerkverkeer met de prive auto en het OV vergroot de CO2 footprint. Dit komt door het groei van het personeelsbestand van FIBV. HA pdf

109 8. BEREKENINGSMETHODEN 8.1 Inleiding De verificatie van de CO2-emissie-inventarisatie in het kader van punt 5A3 van de CO2- Prestatieladder is uitgevoerd door: KIWA 8.2 Locaties beschikt op 1 januari 2017 over de volgende locaties. Straat Taurusavenue 155 plaats huur/eigendom open/gesloten +data Hoofddorp huur 1-01 t/m Tabel 5 - Locaties De gehuurde kantoorruimte aan de taurusavenue (344 m2) is verdeeld over een aantal kantoorruimtes in een kantorenverzamelgebouw met een functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Voor de berekening van de 2017 footprint is gebruik gemaakt van de gegevens van de Taurusavenue. 8.3 Scope Aardgasverbruik Het aardgasverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Warmte De locatie maakte geen gebruik van stadsverwarming Brandstofverbruik zware voertuigen N.v.t Lasgassen N.v.t Zakelijke autoreizen (lease) De zakelijke autoreizen worden geregistreerd door een uitdraai van de leasemaatschappij en een inlog op de website van de leverancier. Deze overzichten zijn op verzoek beschikbaar Koudemiddelen (synthetische koudemiddelen in airco's etc.) N.v.t. HA pdf

110 8.4 Scope Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Zakelijk verkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren Zakelijk verkeer - vliegreizen Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. 8,5 Scope Woonwerkverkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie en door de medewerkers zelf. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. HA pdf

111 9 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Daarnaast moesten als gevolg van enkele praktische beperkingen bepaalde aannames worden gedaan. Het is de verwachting dat deze nauwelijks invloed hebben op de daadwerkelijke CO2-emissiecijfers. 9.1 Het aantal m3 Gas is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. 9.2 Lease Auto's: privé kilometers met auto s van de zaak zijn meegenomen in de totale CO2-uitstoot van het bedrijf. 9,3 Het aantal kwh Elektriciteit is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. (Uit het bovenstaande moet duidelijk blijken hoe de verschillende verbruiken tot stand zijn gekomen als er geen harde bewijsdocumenten gehanteerd konden worden. Deze aannames geven een bepaalde onderzekerheid). HA pdf

112 10. RAPPORTAGE VOLGENS ISO PARAGRAAF 7.3 Dit document is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, par Onderstaande cross reference beschrijft de relatie tussen een eis van de voornoemde norm en het hoofdstuk van dit rapport waarin wordt beschreven op welke wijze aan de betreffende eis wordt voldaan. ISO Hoofdstuk GHG report onderhavi content Beschrijving g rapport A Beschrijving van de rapporterende organisatie. 2 B Vastlegging verantwoordelijke personen. 2.5 C De periode waarover wordt gerapporteerd D Afbakening van organisatorische grenzen E Directe GHG emissies (scope1) 6.1 Beschrijving CO2 emissies betreffende verbranding F biomassa G Beschrijving GHG afvang (indien van toepassing) H Beschrijving en onderbouwing van de uitsluitingen I Indirecte GHG emissies (scope 2) J Het gekozen basis / referentiejaar K Uitleg als er sprake is van veranderingen ten opzichte van het gekozen basis / referentiejaar. 3 Referentie naar- of beschrijving van L 7 kwantificeringsmethoden. Uitleg indien wordt afgeweken van de M 7 kwantificeringsmethoden. Referentie naar- of beschrijving van emissie/conversie N 5 en 8 factoren. 5.4 O Beschrijving van de invloed van onzekerheden. 9 Een verklaring dat de rapportage is opgesteld P overeenkomstig paragraaf van ISO : 10 (2006). HA pdf

113 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2017 (Q1+Q2) Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2017 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas ,5 zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ ,0 zie Rapport zware diesel liter diesel ,0 zie Rapport voertuigen/materieel benzine liter benzine ,0 LPG liter LPG ,0 CNG liter CNG 0,0 LNG liter LNG 0,0 lasgassen Propaan liter propaan ,0 zie Rapport acetyleen liter acetyleen 1.2 zakelijke autore lease bedrijf diesel liter diesel ,4 zie Rapport benzine liter benzine ,9 LPG liter LPG ,0 AARDGAS liter AARDGAS ,1 LNG liter LNG 0,0 eigen beheer auto's diesel liter diesel ,0 zie Rapport benzine liter benzine ,0 LPG liter LPG ,0 CNG liter CNG 0,0 LNG liter LNG 0,0 overige overige 0,0 Zie Rapport airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging 1 0,0 Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek 3.0 0,0 vestiging 3 kg gelekt koelgas 0,0 vestiging 4 oren.nl 0,0 projecten 0,0 55,8 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizenboeking agent zakelijke kilometers Scope 2 elektra verbruik vlucht <700 km ,4 zie Rapport vlucht km reizigerskilometers ,7 vlucht >2500 km ,5 gedeclareerde kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers ,8 Zie Rapport Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh ,2 Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh 0 0,0 Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh 526 0,0 Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh 0 0,0 overige overige kwh 0,0 35,6 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Scope 3 Woon/Werk kilometers prive auto gedeclareerde kilometers voor woon/werk ritten Daadwerkelijk gereden kilometers gebruikt (op basis van opgave medewerkers) 297 0, , ,0 kilometers Benzine ,1 kilometers Benzine ,6 171 Hybride kilometers Diesel ,6 kilometers Elektrisch ,0 Zie Rapport ,0 0 0, ,0 0 0,0 0,0 33,2 Ton CO 2 over Q1&Q ,7 HA pdf

114 Fluor Infrastructure BV (FIBV) - Energiebeleid Energie Management Actieplan Getekend voor: Functie Naam Handtekening Datum Opsteller CO 2 coördinator M. Slappendel Verificatie Manager Systems Martin Edelman engineering Goedgekeurd Executive Director Ger van der Schaaf HA pdf

115 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 2 of 18 Tabel 1: Revisie log Revisie Wijziging Status Datum 01 Eerste concept Concept Eerste formele FIBV Energiebeleid ter bespreking met FIBM Final management, distributie van dit document zal plaatsvinden na de energiereview. 1.1 Update na energiereview Draft 2.0 Tweede FIBV energiebeleid ter goedkeuring FIBV management. Final Publicatie op de FIBV website en distributie volgt na ondertekening. 2.1 Update n.a.v. onafhankelijke toets en implementatie keteninitiatief Draft Finale versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Update energiebeleid na review 2016 Draft Final versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Update energiebeleid n.a.v. commentaar audit 2016 Concept Final versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Update energiebeleid Concept Aanpassingen en input CO 2 footprint analyse 2017 Concept Finale versie ter ondertekening na goedkeuring FIBV management Final Tabel 2: Distributieschema Nr. Functie Naam (optioneel) Digitaal Hardcopy 1 Executive Director G. van der Schaaf X 2 Director Business Development C. Gilding X 3 FIBV medewerkers - X 4 LadderCI KIWA X 5 Marketing en communicatie S. Haveman X Fluor Infrastructure BV HA pdf

116 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 3 of 18 Inhoudsopgave 1. Inleiding Doel en afbakening Doel Afbakening Verwijzingen Afkortingen en definities Doelstellingen Korte termijn doelstellingen Lange termijn doelstellingen Energie prestatie indicatoren Beleid Energiebeleidsverklaring Communicatie Intern Extern Meten Proces van meten Rapportage PDCA en Continu verbeteren Middelen IT-middelen Inkoopbeleid Medewerkers FTVB Bijlage I Rapportage format Bijlage II - Auditplanning Bijlage III - Analyse maatregelenlijst Fluor Infrastructure BV HA pdf

117 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 4 of INLEIDING Fluor Infrastructure (FIBV) is actief in het reduceren van haar CO 2 emissies door efficiënt gebruik van materialen en (duurzame) energie. Om dit te faciliteren worden de uitgangspunten uit het handboek CO 2 prestatieladder (hierna te noemen het Handboek ) [Ref 1] gehanteerd en wordt gebruik gemaakt van de ISO50001 standaard (hierna te noemen de Standaard ) om invulling te geven aan deze uitgangspunten. Uitgangspunten zijn: maximale gerichtheid op eigen initiatief, praktische resultaten en innovatie; minimale belasting en belemmering van de onderneming door regels en voorschriften. Uit een inventarisatie van relevante CO 2 emissiefactoren is gebleken dat FIBV gekenmerkt kan worden als een klein bedrijf [Ref 2]. Het Handboek en de Standaard beschrijven diverse documenten voor het vastleggen van het beleid, de doelstellingen en de daaruit volgende acties. Omdat FIBV een overzichtelijk klein bedrijf is en maximale consistentie wil bereiken tussen het beleid, de doelstellingen en de concrete acties zijn al deze zaken samengevoegd tot dit beleidsdocument. Dit document mag daarom ook gelezen worden als het energie management actieplan zoals bedoeld in de Standaard. 1.1 Doel en afbakening Doel Dit document heeft als doel volledig inzicht te geven in het FIBV beleid en het proces van continue verbeteren ten aanzien van energiemanagement en alle acties die daaruit volgen. Dit document wordt minimaal jaarlijks beoordeeld en indien nodig herzien Afbakening Dit document is een aanvulling en tevens vervanging van het PvA CO 2 prestatieladder en beschrijft de volledige scope van FIBV in relatie tot het Handboek en de Standaard. 1.2 Verwijzingen Tabel 3: Referentiedocumenten Nr. Titel Code Revisie Datum 1 Handboek CO 2 -prestatieladder FIBV 2017 Carbon Footprint Report CO 2 footprint FIBV Fluor Infrastructure BV HA pdf

118 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 5 of Afkortingen en definities De begrippen en definities die beschreven zijn in hoofdstuk 3 van het Handboek [Ref 1]zijn ook van toepassing voor dit document. Eventuele aanvullende definities zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 4: Termen en definities Term Aanbeveling Correctieve actie Preventieve actie Definitie Een advies op basis van een uitgevoerde review/audit. Dit advies is aan de betrokkenen medegedeeld en is niet gebaseerd op een (potentiele) afwijking van het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid. Opvolging van een aanbeveling is niet verplicht, maar komt wel terug in vervolg reviews/audits. Niet vrijblijvende maatregel om een afwijkingen op het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid te herstellen. De actie, en opvolging van de actie worden schriftelijk vastgelegd. Niet vrijblijvende maatregel om een afwijkingen op het Handboek, de Standaard of het FIBV energiebeleid te voorkomen. De actie, en opvolging van de actie worden schriftelijk vastgelegd. Tabel 5: Afkortingen Afkorting DBFM EnPI FIBV ON OG Definitie Design Build Finance & Maintain Energie prestatie indicator Opdrachtnemer Opdrachtgever 2. DOELSTELLINGEN FIBV heeft doelstellingen geformuleerd ten behoeve van energiereductie. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen de korte- en lange termijn doelstellingen. Het referentiejaar van deze doelstellingen is FIBV heeft met gebruikmaking van de maatregelenlijst van SKAO gekeken (peildatum januari 2018) welke maatregelen ook door FIBV geïmplementeerd zijn dan wel kunnen worden. Voor de individuele maatregelen is beoordeeld of FIBV een koploper, middenmoter of achterblijver is. FIBV onderscheidt doelstellingen die te realiseren zijn op het niveau van de medewerkers (vervoer en kantoor) en op het niveau van de verschillende projecten. 2.1 Korte termijn doelstellingen De korte termijn doelstellingen hebben een doorlooptijd van 12 tot 18 maanden. De volgende maatregelen staan gepland voor implementatie in 2018: - Bespreken mogelijkheden vergroten aandeel groene energie kantoor (huidig aandeel is 12%); - Aanpassing leaseregeling waarbij de CO 2 uitstoot van nieuwe lease-auto s gemiddeld maximaal op 110 gr/km ligt (volgens opgave fabrikant); - Stimulering zuinig rijden door monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders van lease auto s; - Stimulering zuinig rijden door alle bestuurders te voorzien van een tool box zuinig rijden; - De CO 2 -coördinator van FIBV neemt deel aan de workshops klimaatgesprekken van de Stichting Klimaatgesprekken (gebaseerd op Carbon Conversations uit Engeland) en draagt kennis over aan de medewerkers van FIBV. Fluor Infrastructure BV HA pdf

119 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 6 of 18 Met bovenstaande maatregelen wil FIBV een reductie van scope 1 en 3 emissies van woon-werkverkeer van 3% per jaar per medewerker bereiken. Voor scope 3 emissies op het gebied van projecten worden de volgende maatregelen genomen: - Project inkoopbeleid - inkoop van materialen en keuze leveranciers en onderaannemers mede op basis van afstand (project Zuidasdok A10); - Op project A27/A1 aanleggen levensduurverlengend asfalt. - Maatregelen op projecten zonder prestatieladder voordeel: o de aanleg van zgn. wit asfalt en de aanleg van zonnepanelen op de dienstgebouwen van de tunnel (beiden op het A9 Gaasperdammerwegproject); Gelet op het aandeel van FIBV in deze projecten kan FIBV hiermee een reductie van 100 ton CO 2 op jaarbasis bereiken (scope 3). 2.2 Lange termijn doelstellingen In 2016 en 2017 is gebleken dat per werknemer ongeveer 5 ton CO 2 per jaar wordt uitgestoten. De lange termijn doelstelling is om dit voor 2022 met 0.75 ton (15%) te verminderen per medewerker. Dit betreft: - Inkopen van energie efficiënte producten (scope 1 en 2); - Terugbrengen van CO 2 uitstoot woon- werkverkeer (scope 1 en 3); - Terugbrengen/compenseren CO 2 uitstoot vliegreizen 2 (Scope 2). Bovenstaande doelstellingen worden grotendeels gerealiseerd middels het uitvoeren van de genoemde maatregelen. Het kantoorpand aan de Taurusavenue 155 in Hoofddorp heeft een BREEAM Excellent certificaat. Een deel van de elektriciteit wordt opgewekt door zonnepanelen. Ambitie is om het elektriciteitsverbruik komende jaren nog met 1% per jaar te verbeteren tot Ter vervanging van het Band op spanning initiatief gaat FIBV in 2018 starten met het monitoren van het verbruik van de medewerkers met een lease-auto waarbij zij elk kwartaal een terugkoppeling doet naar de medewerkers. Hiermee wil FIBV haar medewerkers bewust maken van hun brandstofgebruik. In combinatie met een toolbox over zuinig rijden en aanpassing van de bestaande leaseregeling wil FIBV een CO 2 reductie tussen de 5 en 10% realiseren in Door het aantal vliegreizen te minimaliseren is een reductie van 5% haalbaar. Het management van FIBV maakt de meeste vliegkilometers en zal bewust het aantal reizen in de komende jaren tot een minimum beperken. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van videoconferencing en telecons. Voor de projecten wordt ingezet op het reduceren van de grote CO 2 -emmissies: Transport Beton storten Asfalteren Damwanden trillen Energieverbruik (bouwplaats en operationeel) Fluor Infrastructure BV HA pdf

120 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 7 of 18 Gelet op het aandeel van FIBV in deze projecten kan FIBV hiermee een reductie van tenminste 400 ton CO 2 op in 2022 bereiken. Uit de analyse van de SKAO maatregelenlijst voor 2018 blijkt het volgende: In totaal zijn elf (11) maatregelen ook van toepassing voor FIBV. FIBV scoort zes (3) keer standaard, drie (3) keer vooruitstrevend en acht (5) keer ambitieus. Gemiddeld genomen kan FIBV daarom gezien worden als een middenmoter (zie bijlage III voor de volledige analyse). 2.3 Energie prestatie indicatoren Om de voortgang en de effectiviteit van het energiebeleid te kunnen monitoren zijn onderstaande Energie prestatie indicatoren (EnPI s) gedefinieerd. Het proces om EnPI s te definiëren en te actualiseren staat in het hoofdstuk Meten. De energiestromen van FIBV zijn onderverdeeld in onderstaande categorieën. Iedere stroom is een individuele EnPI en wordt naar rato van de omzet beoordeeld en jaarlijks geactualiseerd: Tabel 6: Eenheid Delta Lease auto's (scope 1) 84,9 88,9 Ton CO 2 49% 37% 5% Gas (scope 1) 0,9 0,9 Ton CO 2 1% 0% -9% Elektriciteit (scope 2) 20,5 26,7 Ton CO 2 12% 11% 31% Zakelijk privé auto (scope 2) 1,8 0,8 Ton CO 2 1% 0% -58% Vliegreizen (scope 2) 14,9 55,9 Ton CO 2 9% 23% 276% Woonwerk privé auto (scope 3) 47,7 66,4 Ton CO 2 28% 28% 39% OV (scope 3) 0,8 1,0 Ton CO 2 0,5% 0,4% 26% Totaal 171,5 240,6 Ton CO 2 100% 100% 40% Afgezet naar omzet en aantal employees is er echter een verbetering te zien. Dit is hieronder weergeven. Factor Ton CO2 / Revenue Ton CO2 / # employees Figuur 1: Verandering (ratio) ten opzichte van ton CO 2 per maat omzet en aantal employees Fluor Infrastructure BV HA pdf

121 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 8 of BELEID 3.1 Energiebeleidsverklaring De energiebeleidsverklaring van FIBV luidt: FIBV ziet het belang in energiereductie in de markt waarin zij opereert en draagt hieraan bij door realistische doelstellingen, ten behoeve van continue verbetering van energiereductie, te formuleren en te realiseren die passen binnen een organisatie van onze soort en omvang. De doelstellingen en de resultaten van ons beleid worden zowel in- als extern actief gecommuniceerd, periodiek beoordeeld en indien nodig herzien en passen binnen het energiebeleid van de Fluor Corporation. Figuur 2: Sustainability Policy Fluor (2016) 3.2 Communicatie FIBV communiceert actief (structureel en ad hoc) over het belang van energiemanagement, haar ambities en gerealiseerde resultaten, dit doet zij zowel intern als extern. Het primaire doel is om het bewustzijn van belanghebbenden ten aanzien van dit onderwerp te verhogen. De beschikbare middelen en verantwoordelijkheden zijn verder uitgewerkt in hoofdstuk 5 van dit document. Fluor Infrastructure BV HA pdf

122 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 9 of Intern Intern wordt met het hoger management gecommuniceerd over de energie prestaties. Gezien de huidige omvang en schaal van de CO 2 emissies wordt volstaan met een jaarlijkse rapportage. Deze rapportage bevat alle onderwerpen die beschreven staan in het hoofdstuk meten van dit document. In het jaar van de initiële CO 2 certificering (2015) wordt hieraan invulling gegeven middels dit plan, de Energiemanagement reviewen de Carbon Footprint rapportage. Tussentijds wordt gemonitord dat de maatregelen die bijdragen aan het behalen van de gedefinieerde doelstellingen ingezet worden, deze worden als actie opgenomen in de energiemanagement database. Jaarlijks informeert de FIBV directie alle medewerkers over het beleid, de doelstellingen en de specifieke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de individuele werknemers in het realiseren van deze doelstellingen en de consequenties als dit niet gebeurd. Daarnaast worden de behaalde (tussentijdse) energieprestaties gepresenteerd zodra deze beschikbaar zijn Extern De FIBV website is publiek toegankelijk en bevat een link naar de meest recente rapportage. Het energiebeleid wordt gepresenteerd op deze website evenals de behaalde resultaten (de FIBV Carbon Footprint rapportage en de resultaten uit de Energiemanagement review). Deze website wordt tussentijds (ten minste twee keer per jaar) geactualiseerd op basis van de behaalde resultaten. Eventuele externe belanghebbenden van FIBV in relatie tot projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen worden per project specifiek geïdentificeerd en geïnformeerd over het energiebeleid. Externe belanghebbenden zijn onder andere: de consortium partners (momenteel: Heijmans en Hochtief) in de projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen en leasemaatschappijen (momenteel: Arval, Athlon en Dutchlease) waar FIBV gebruik van maakt. 4. METEN Metingen hebben betrekking op de feitelijke energiereductie, het behalen van de doelstellingen, maar ook op de effectiviteit van het beleid en het management. De volgende soorten van metingen worden hierin onderscheiden: - Energiereview (jaarlijks) - Meting van tussentijdse energieprestaties in een Carbon Footprint rapportage (halfjaarlijks) - Verificatie van de doelstellingen - Managementreview (jaarlijks) - Vaststellen Carbon Footprint conform ISO (jaarlijks) De directie van FIBV staat open voor suggesties voor verbetering ten aanzien van het energiebeleid en de daaruit volgende resultaten. Opmerkingen en suggesties kunnen ingediend worden bij de daarvoor aangewezen CO 2 coördinator. Deze worden centraal geregistreerd in een energiemanagement database en de opvolging van de opmerkingen en suggesties wordt teruggekoppeld aan de melder. De gegevens worden als volgt gemeten: Fluor Infrastructure BV HA pdf

123 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 10 of 18 - Het aantal medewerkers wordt gemeten door het secretariaat (medewerkers bestand) - Energieverbruik (opgave verhuurder) - Brandstofverbruik (opgave lease maatschappijen) - Woon-werk verkeer (opgave medewerkers) - Omzet, vastgelegd in interne documentatie. FIBV heeft geen jaarrekening. De cijfers van FIBV, samen met Fluor BV en Fluor consulants BV zitten in de jaarrekening van Fluor Europe. Een gedetailleerde auditplanning is opgenomen in Bijlage II. 4.1 Proces van meten Ten minste jaarlijks wordt er een energiereview uitgevoerd, de energiereview wordt gecombineerd met de managementreview. Hierbij wordt gekeken naar de resultaten uit voorgaande reviews/audits, het energieverbruik uit het verleden, het energieverbruik in het heden en naar energiebronnen en ontwikkelingen die het verbruik beïnvloeden. Het bovenstaande wordt geanalyseerd en gebruikt voor de identificatie van faciliteiten, materialen, systemen, processen en personeel die een significant effect hebben op het energieverbruik. Wanneer de significante energieverbruikers geïdentificeerd zijn wordt een inschatting gemaakt van het toekomstig energieverbruik en kan beoordeeld worden welke kansen er zijn om de energieprestaties te verbeteren. Tijdens deze energiereviews kunnen de doelstellingen van de organisatie aangepast worden, hierbij wordt onder andere rekening gehouden met vigerende wet- en regelgeving, contracteisen0f0f1, standaarden, wensen van belanghebbenden, maar ook financiële-, operationele- en technische consequenties. De informatie die voortkomt uit dit energiereview wordt vastgelegd in een energiebaseline. Bijstellen van de baseline vindt plaats wanneer blijkt dat het energieverbruik van de organisatie, bijvoorbeeld in geval van grote systeem-, proces-, of organisatorische wijzigingen, niet meer aansluit bij de actuele situatie. Energie Prestatie Indicatoren (EnPI) worden vastgesteld door het FIBV management met als doel om inzicht te krijgen in het energieverbruik (ten opzichte van de baseline) en de effectiviteit van het energiebeleid van de organisatie. De EnPI s kunnen op ieder moment worden aangepast wanneer blijkt dat er onvoldoende invulling wordt gegeven aan dit doel. De actuele EnPI s staat weergegeven in dit document (zie paragraaf 2.3). 4.2 Rapportage Resultaten uit review/audits worden altijd vastgelegd en gerapporteerd aan het FIBV management. In het geval van (potentiele) afwijkingen op het handboek, de standaard of het FIBV energiebeleid wordt altijd vastgesteld wat de oorzaak is van de afwijkingen en of er maatregelen genomen moeten worden. Auditvragen dienen met ja of nee beantwoord te worden en dienen voorzien te zijn van een toelichting. Bevindingen worden als volgt geclassificeerd: 1 FIBV is als consortiumpartner actief in grote infrastructurele projecten. Voor dit type projecten wordt altijd een maatwerk managementsysteem ontwikkeld en geïmplementeerd. De toets op het voldoen aan vigerende contracteisen en wet- en regelgeving is een onderdeel van het managementsysteem van een consortium en wordt derhalve niet nogmaals door FIBV getoetst. Fluor Infrastructure BV HA pdf

124 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 11 of 18 STR CA PA OBS = Sterk/Zeer goede invulling = Correctieve actie benodigd/herstellen = Preventieve actie benodigd/voorkomen = Observatie Hieruit kan een preventieve actie, een correctieve actie of een aanbeveling komen (zie definities in paragraaf 0). In Bijlage I is het rapportage template weergegeven. 5. PLAN/DO/CHECK/ACT (PDCA) EN CONTINU VERBETEREN FIBV opereert in een constant veranderende omgeving met wisselende opdrachtgevers, partners en typen projecten. Dit vergt een flexibele organisatie die effectief en efficiënt om kan gaan met veranderingen door een goede baseline vast te stellen, deze te bewaken en indien nodig bij te stellen en hiernaar te handelen. In voorgaande hoofdstukken is beschreven hoe FIBV dit heeft ingericht voor haar energiebeleid. In onderstaande figuur is dit proces weergeven in de PDCA deming cirkel. Figuur 3: PDCA cyclus Act Nieuwe projecten Plan Beleid Update Doelstellingen Nieuwe belanghebbenden Normwijzigingen Maatregelen Monitoren + Analyseren EMAP Energie consumptie Uitvoeren maatregelen EMAP Rapportage Energie consumptie Rapportage Uitvoeren maatregelen EMAP Check Do Continu verbeteren Verwachting 5.1 Middelen IT-middelen FIBV gebruikt voor haar communicatie de IT systemen en website van Fluor. Fluor Infrastructure BV HA pdf

125 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 12 of Inkoopbeleid FIBV heeft de mogelijkheid om de energieprestaties te verbeteren door bij haar inkoop diensten en producten in te kopen met goede energieprestaties (bijv. de keuze voor een energieleverancier op basis van de specificatie. De prestaties van FIBV worden vastgesteld tijdens de energiereviews. Fluor Infrastructure BV HA pdf

126 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 13 of Medewerkers FIBV Het FIBV management heeft voor de uitvoering van het energiebeleid een energie management team geformeerd conform eis 4.2.1b van de standaard. De functies en verantwoordelijkheden van dit team met betrekking tot het energiebeleid zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 7: Energie management team Functie CO 2 Coördinator Manager System Engineering Project Director(s) QA/QC Director business development Executive Director Verantwoordelijkheden - Verantwoordelijk voor het tussentijds meten en monitoren van de energiereductie doelstellingen - Toezien op implementatie van de gedefinieerde maatregelen om de doelstellingen te halen - Actualiseren en informeren van het FIBV management over het energiebeleid - Draagt bij aan de externe communicatie door het (laten) actualiseren van de FIBV website - Deelnemen aan energieaudits/-reviews - Contactpersoon voor de LadderCI - Verantwoordelijk voor het formeren van het energie management team - Opsteller van de energiebeleidsverklaring - Neemt deel aan de jaarlijkse directiebeoordeling - Project director(s) van de projecten waarop CO 2 gunningsvoordeel is verkregen dienen zich te committeren aan het Handboek, de Standaard en het FIBV energiebeleid. Energiedoelstellingen en resultaten worden gerapporteerd aan de Kwaliteitsmanager van FIBV. - Uitvoeren van een onafhankelijk toets op het FIBV energiebeleid. - Medeverantwoordelijk voor het inkoopbeleid en onderhouden en opbouwen van nieuwe relaties. De Director business development draagt het FIBV energiebeleid uit naar haar partners en ziet toe op de interne- en externe communicatie van het energiebeleid. - De Executive Director initieert en neemt deel aan de jaarlijkse directiebeoordeling. Tabel 8: Betekenis RASCI elementen Element R (Responsible) A (Accountable) S (Supporting) C (Consulted) I (Informed) Betekenis Verantwoordelijk voor de succesvolle implementatie van de actie, de kartrekker. Eindverantwoordelijke, aanspreekbaar op het eindresultaat van de actie. Ondersteunt actief de verantwoordelijke (R) bij de implementatie van de actie, degene met de support rol kan geraadpleegd worden. Wordt om advies gevraagd door de verantwoordelijke (R) bij de implementatie de actie. Deze variant is bewust niet gebruikt bij de interne verantwoordelijkheidsverdeling, om te borgen dat ondersteuning altijd actief (S) en niet vrijblijvend is, de consulted rol moet geraadpleegd worden, input wordt meegenomen in besluitvorming. Wordt geïnformeerd over het proces/thema. Fluor Infrastructure BV HA pdf

127 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 14 of 18 Tabel 9: RASCI matrix Energie management team Actie CO2 Coördinator Project Director(s) QA/QC Director business development Executive Director Opstellen FIBV energiebeleidsverklaring S I - I RA Monitoren/bijhouden FIBV energiebeleid R I - I A Communicatie FIBV energiebeleid S C I RA S Uitvoeren energiereviews RA S S I I Uitvoeren managementreview C S - I RA Interne (onafhankelijke) controle A S R S I Voorbereiden en bijwonen certificeringsaudits RA S - S S Naast de functionarissen in bovenstaande matrix wordt tijdens het managementreview vastgesteld of personen die voor of in opdracht van FIBV werken met significante energie verbruikers, voldoende competent zijn middels opleiding, training of ervaring in het monitoren of gebruik van significante verbruikers. Fluor Infrastructure BV HA pdf

128 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 15 of 18 BIJLAGE I RAPPORTAGE FORMAT Figuur 4 Energiemanagement Audits Database Fluor Infrastructure BV HA pdf

129 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 16 of 18 BIJLAGE II - AUDITPLANNING Audit Start Finish Resource Names Fase 1 beoordeling Nov 2018 Nov 2018 CO 2 Coordinator/KIWA Interne (onafhankelijke) controle Aug 2018 Aug 2018 QA/QC Uitvoeren management review Okt 2018 Nov 2018 MEN/MSL/GSF Energiereview (initieel op basis van Plan van Aanpak en Okt 2018 Nov 2018 MEN/TLN/GSF opstellen FIBV energiebeleid) Fase 2 beoordeling Dec 2018 Dec 2018 CO 2 Coordinator/KIWA Fluor Infrastructure BV HA pdf

130 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 17 of 18 BIJLAGE III - ANALYSE MAATREGELENLIJST De onderstaande tabel geeft een overzicht van de genomen maatregelen door FIBV. Kantoren Verbeteren Energielabel kantoren Integrale maatregel Categorie C Het gemiddeld Energielabel van kantoren is minstens A. Geïmplementeerd op 01/2016 Kantoor heeft BREEAM Excellent certificaat Energiemanagementsysteem Activiteit efficiënter uitvoeren Categorie C Meer dan 90% van het gebruiksoppervlak heeft gebouwbeheersysteem met terugkoppeling aan de gebruikers. Geïmplementeerd op 01/2016 Optimalisatie klimaatinstallaties Activiteit efficiënter uitvoeren Categorie C Meer dan 80% van het gebruiksoppervlak heeft gebouwbeheersysteem met dynamische inregeling Geïmplementeerd op 01/2016 Eigen opwekking hernieuwbare elektriciteit Toepassen duurzame energie Categorie C Minstens 10% van het electriciteitsgebruik wordt gedekt met eigen opwekking van hernieuwbare elektriciteit (via eigen investering of PPA) Geïmplementeerd op 01/ opwekking via eigen PV systeem is ongeveer 12% van het totale verbruik. Personen-Mobiliteit Beleid t.a.v. aanschaf/lease nieuwe personenauto's Activiteit efficiënter uitvoeren Categorie B Gemiddeld over een jaar ligt de CO 2 -uitstoot van nieuwe personenauto's (aanschaf of lease, volgens opgave fabrikant) tussen gr/km. Gepland 09/2018 Stimuleren zuinig rijden: Monitoring Activiteit efficiënter uitvoeren Categorie B Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders. Gepland 04/2018 Plan is om dit jaar vanuit het bedrijf regelmatig te monitoren en terugkoppeling te geven aan de bestuurders. Nu is dat nog aan de leasemaatschappijen die dit ook niet allemaal actief doen. Doel is om de bestuurders bewust te maken van hun verbruik en door het zichtbaar te maken een prikkel te geven om zuiniger te rijden. Stimuleren zuinig rijden: Het Nieuwe Rijden Activiteit efficiënter uitvoeren Categorie A Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Gepland 05/2018 Terugdringen autogebruik Activiteit beperken Categorie B Invoering van een persoonlijk mobiliteitsbudget voor al het personeel met een leaseauto gericht op het terugdringen van het aantal leaseauto's en/of het beperken van het aantal autokilometers. Geïmplementeerd op 01/2015 Stimuleren elektrisch rijden Integrale maatregel Fluor Infrastructure BV HA pdf

131 FIBV Energiebeleid Date 26 februari 2018 Page 18 of 18 Stimuleren elektrisch rijden Integrale maatregel Categorie A Bedrijf beschikt over tenminste één laadpunt bij één kantoor. Geïmplementeerd op 01/2016 Scope 3 Ontwikkeling extra reducerende maatregelen Integrale maatregel Categorie A Categorie C Bedrijf neemt in één of meer projecten aantoonbaar maatregelen die leiden tot extra CO 2 -reductie en organiseert daarvoor financiering. Bedrijf neemt in minstens 50% van haar projecten aantoonbaar maatregelen die leiden tot extra CO 2 -reductie en organiseert daarvoor financiering. Geïmplementeerd op 06/2017 Ontwikkeling levensduurverlengend asfalt op project A27/A1 Gepland 08/ Reductiemaatregelen project A27/A1; 2. Geplande maatregelen project A9 Gaasperdammerweg project: aanleg 'Wit Asfalt' met het oog op reductie energieverbruik verlichting tunnel en aanleg zonnepanelen; 3. Maatregelen project Zuidasdok: PvA in ontwikkeling voor CO 2 reductiemaatregelen. Fluor Infrastructure BV HA pdf

132 Carbon Footprint Rapportage 2017 van Taurusavenue LS Hoofddorp Rapportage gegevens Datum opgesteld: Laatste wijziging: Versienummer: 22-feb feb Opgesteld door: Naam: Functie: Telefoonnummer: Martin Edelman Manager SE/SI HA pdf

133 INHOUDSOPGAVE hoofdstuk titel bladzijde 1 Inleiding 1 2 Beschrijving van de organisatie 2 3 Basisjaar en rapportage periode 4 4 Afbakening emissies 5 5 Conversiefactoren 6 6 Resultaten 7 7 Trends 9 8 Berekeningsmethoden 10 9 Onzekerheden Rapportage volgens ISO Bijlage 1: Carbon Footprint 2017 Bijlage 2: Organisatieschema HA pdf

134 1. INLEIDING geeft in deze rapportage een toelichting op de CO2 emissie inventarisatie van De rapportage is opgesteld op basis van de CO2 Prestatieladder versie 3.0 van de Stichting klimaatvriendelijk aanbesteden en ondernemen (hierna: SKAO). De berekening die aan de cijfers ten grondslag ligt wordt verwerkt in het tabblad 'Carbon footprint'. Inhoudelijk is dit document opgesteld conform ISO De verbruikcijfers die voor 2017 in deze rapportage worden getoond, zijn omgezet volgens de door SKAO voorgeschreven conversiefactoren. Deze lijst met conversiefactoren is terug te vinden op Punt 5A3 van het Handboek vergt onder andere inzicht te hebben in de 'scope 1 en 2-emissies', zoals weergegeven in de onderstaande tabel. CO2-emissies scope 1 CO2-emissies scope 2 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling (vooralsnog niet vereist) Tabel 1 - CO2-emissies scope 1 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen met een privéauto Zakenreizen met een vliegtuig De scope 3-emissies zijn tevens meegenomen in deze rapportage. Volgens het GHG-Protocol zijn de zakenreizen met een privéauto en een vliegtuig ook scope 3 emissies, Het Handboek rekent deze echter tot scope 2 emissies. CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Zakelijk Openbaar Vervoer Elektriciteit bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik heeft over ,0 ton CO2 uitgestoten door activiteiten gerelateerd aan scope 1, 2 en 3. HA pdf

135 2. BESCHRIJVING VAN DE ORGANISATIE 2.1 Inleiding (FIBV) onderdeel van het grotere Fluor corporate biedt oplossingen voor complexe infrastructuurprojecten aan opdrachtgevers in Europa. FIBV levert op dit moment voornamelijk services op het gebied van programmamanagement voor grote projecten in de infrastructurele sector. FIBV kan gezien haar werkzaamheden niet geclassificeerd worden als een adviesbureau met SBI-code 71.1 (Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies) maar past beter binnen de definitie van een bedrijf dat actief is in de advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (SBI-code 70.2). 2.2 Bedrijfsprofiel Bij FIBV werken ca. 49 mensen en het kantoor is gevestigd in Hoofddorp aan de Taurusavenue 155, zie tevens de bijlage: uittreksels Kamer van Koophandel. Het FIBV kantoor is BREAAM gecertificeerd. 2.3 Organizational Boundary In de organisatie structuur van Fluor corporate hangt FIBV onder de business line Infrastructure. FIBV werkt grotendeels conform het corporate beleid en structuur, maar opereert als eigen entiteit. Fluor corporate is geen C-aanbieder. De organizatiegrenzen ten behoeve van deze inventarisatie zijn getrokken om Fluor Infrastructure B.V. omdat uit een A/C-analyse is gebleken dat er onder de A-leveranciers geen Concern-leveranciers bevinden Bedrijfsgrootte Nadat de CO2 emissie inventarisatie is opgesteld is deze getoetst aan Paragraaf 4.2 van Het Handboek. Hieruit is gebleken dat gezien moet worden als een klein bedrijf Organisatiegrenzen In het bijgevoegde schematisch overzicht zijn de grenzen van de organisatie weergegeven. (ZIE BIJLAGE 2) 2.4 Beleid beleid t.a.v. CO2 reductie is beschreven en verankerd in het FIBV energiebeleid. HA pdf

136 2.5 Rechtspersoon en verantwoordelijkheden heeft de eindverantwoordelijkheid voor de inhoud van de CO2-boekhouding bij de directie neergelegd, in de persoon van Naam: Telefoon: Ger van der Schaaf De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de CO2-boekhouding, het voldoen aan de normering en de interne- en externe communicatie berust bij Naam: Functie: Telefoon: Adres: Postbus: PC/Plaats Martin Edelman Manager systems engineering & integration Taurusavenue LS Hoofddorp HA pdf

137 3. BASISJAAR EN RAPPORTAGE PERIODE heeft in 2013 voor de eerste keer de inventarisatie van broeikasgasemissies uitgevoerd. Er zijn geen historische gegevens beschikbaar van vóór die periode. Het eerste inventarisatiejaar is daarom tevens het basisjaar. hanteerd een boekjaar dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. De rapportageperiode is gelijk aan het fiscale boekjaar. Er zijn geen wijzigingen of herberekeningen van voorgaande jaren. HA pdf

138 4. AFBAKENING EMISSIES Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol), zoals overgenomen in Het Handboek. Conform het GHG-protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. scope 1: scope 2: scope 3: de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgasverbruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark. de indirecte emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit en warmte die de organisatie gebruikt. SKAO benadrukt in Het Handboek dat ze eigen auto zakelijk (personal cars for businesstravel) en zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) tot scope 2 rekent, in tegenstelling tot het GHG-protocol, die deze onderdelen aan scope 3 toeschrijft. overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voortkomen uit bronnen (in de productieketen ) die geen eigendom zijn van het bedrijf, nog beheerd worden door het bedrijf, zoals woon/werk verkeer en productie van aangekochte materialen. heeft deze als volgt toegepast: 4.1 Scope 1 (conform het GHG-protocol) Brandstofverbruik: toe te wijzen aan brandstofgebruik voor verwarming kantoor (aardgas/warmte). Zakelijk brandstofverbruik voertuigen: toe te wijzen aan brandstofgebruik eigen wagenpark (diesel, benzine en aardgas). De registratie van koudemiddelen is niet vereist (zie paragraaf 5.1 Handboek); deze zijn niet meegenomen. 4.2 Scope 2 (conform het GHG-protocol) Electriciteitverbruik: toe te wijzen aan indirecte emissies van ingekochte elektriciteit. Warmte: toe te wijzen aan emissies van stadsverwarming. Zakelijke vliegreizen: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met het vliegtuig. Zakelijke kilometers met een privéauto: toe te wijzen aan emissies van zakelijke kilometers afgelegd met een privéauto. 4.3 Scope 3 (conform het GHG-protocol, wordt wel meegenomen in footprint) personeelsvervoer: toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer. HA pdf

139 5. CONVERSIEFACTOREN heeft voor de inventarisatie van de CO2-uitstoot over het jaar 2017 de conversiefactoren gehanteerd van Alle gebruikte conversiefactoren zijn opgenomen in de Carbon Footprint (Well to Wheel) Alle geïdentificeerde GHG-bronnen van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Verbranding van biomassa en binding van CO2 (broeikasgas verwijdering) vindt bij het bedrijf niet plaats. HA pdf

140 6. RESULTATEN Berekende GHG emissies 2017 Uit de inventarisatie over 2017 zijn de volgende cijfers naar voren gekomen: Scope 2017 (ton CO2) Scope 1 89,8 Scope 2 83,4 Scope 3 67,5 Totaal 240,6 Tabel 2 - CO2-emissies 2017 (scope 1, 2 en 3) Onderverdeling elektriciteitsverbruik 2017 heeft in 2017 voor haar activiteiten kwh elektriciteit verbruikt. Het elektriciteitsverbruik per locatie is weergegeven in tabel 3. Locatie 2016 Taurusavenue kwh kwh kwh kwh kwh Totaal 41215,67 kwh Tabel 3 onderverdeling elektriciteitsverbruik Onderverdeling aardgasverbruik 2017 heeft in 2017 voor haar activiteiten Het aardgasverbruik per locatie is weergegeven in tabel 4. Locatie 2016 Taurusavenue 458 m 3 m 3 m 3 m 3 m 3 Totaal 458 m 3 Tabel 4 onderverdeling aardgasverbruik Verbranding van biomassa 458 m 3 aardgas verbruikt. heeft als onderdeel van Scope 1 en Scope 2 emissies geen biomassa verbrand in GHG verwijderingen In paragraaf 7 uit de NEN-ISO wordt gesproken over CO2-emissies uit het verbranden van biomassa en broeikasverwijdering (binding van CO2). heeft in 2017 geen biomassa (GFT, rioolslib) verbrandt. Daarnaast zijn er ook geen broeikasgassen verwijderd. HA pdf

141 6.1.5 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage; er zijn geen uitzonderingen. Wel kan nog het volgende worden opgemerkt: Gebruik van airco refrigerants (koude middelen) behoort tot de directe GHGemissies, maar zoals eerder vermeld is het in het kader van de CO2- Prestatieladder (nog) niet vereist om koudemiddelen te registreren. HA pdf

142 7. TRENDS heeft voor het jaar 2017 een CO2-emissie-inventarisatie vastgesteld in het kader van punt 5A3 van de CO2 Prestatieladder. 7.1 Overzicht emissies 2017 Voor een overzicht van alle emissies wordt verwezen naar de Carbon Footprint. Footprint 2017 in bijlage Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige jaar Als de Carbon Footprint 2017 vergeleken wordt met die van 2013, 2014 en 2015 dan zijn de belangrijke wijzigingen benoemd bij het onderdeel scope: *1*, *2* en *3*. Scope: *1* Een stijging van het aantal lease auto's, door dat meer werknemers zijn aangenomen (met een toename aan getankte liters) vergroot de CO2 footprint. Het gasverbuik is nagenoegd gelijk. Omdat het aantal nieuwe medewerkers met een lease auto bijna gelijk is geworden en er meer lease auto's in categorie 0 (kleine auto) worden uitgegeven is de stijging beperkt gebleven. *2* In 2017 zijn er veel meer vliegkilometers, met een significante hogere CO2 footprint als gevolg. Dit is grotendeels te wijten aan een conferentie aan de westkust van de VS en sales activiteiten in Australie. Het elektriciteitsverbuik is iets toegenomen in het nieuwe pand. De verwachting is dat het elektriciteitsverbuik de komende jaren gelijk zal blijven. *3* Toename van het woonwerkverkeer met de prive auto en het OV vergroot de CO2 footprint. Dit komt door het groei van het personeelsbestand van FIBV. HA pdf

143 8. BEREKENINGSMETHODEN 8.1 Inleiding De verificatie van de CO2-emissie-inventarisatie in het kader van punt 5A3 van de CO2- Prestatieladder is uitgevoerd door: KIWA 8.2 Locaties beschikt op 1 januari 2017 over de volgende locaties. Straat Taurusavenue 155 plaats huur/eigendom open/gesloten +data Hoofddorp huur 1-01 t/m Tabel 5 - Locaties De gehuurde kantoorruimte aan de taurusavenue (344 m2) is verdeeld over een aantal kantoorruimtes in een kantorenverzamelgebouw met een functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Voor de berekening van de 2017 footprint is gebruik gemaakt van de gegevens van de Taurusavenue. 8.3 Scope Aardgasverbruik Het aardgasverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Warmte De locatie maakte geen gebruik van stadsverwarming Brandstofverbruik zware voertuigen N.v.t Lasgassen N.v.t Zakelijke autoreizen (lease) De zakelijke autoreizen worden geregistreerd door een uitdraai van de leasemaatschappij en een inlog op de website van de leverancier. Deze overzichten zijn op verzoek beschikbaar Koudemiddelen (synthetische koudemiddelen in airco's etc.) N.v.t. HA pdf

144 8.4 Scope Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik van het bedrijf indirect gekoppeld aan de locatie. De locatie is gehuurd en het werkelijk verbruik is gebaseerd op een kwartaal overzicht van de verhuurder. De gegevens in de Carbon Footprint zijn allemaal gebaseerd op 1/50ste deel van de kwartaal overzicht Zakelijk verkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren Zakelijk verkeer - vliegreizen Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. 8,5 Scope Woonwerkverkeer - privéauto Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door de financiële administratie en door de medewerkers zelf. Een nadere toelichting is op verzoek aan te leveren. HA pdf

145 9 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Daarnaast moesten als gevolg van enkele praktische beperkingen bepaalde aannames worden gedaan. Het is de verwachting dat deze nauwelijks invloed hebben op de daadwerkelijke CO2-emissiecijfers. 9.1 Het aantal m3 Gas is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. 9.2 Lease Auto's: privé kilometers met auto s van de zaak zijn meegenomen in de totale CO2-uitstoot van het bedrijf. 9,3 Het aantal kwh Elektriciteit is omgerekend naar rato van het gebruikte vloeroppervlak. Dit vloeroppervlak is zeer ruim aangehouden met 344m2 op een totaal functioneel vloeroppervlak van m2 (conform de NEN 2580). Omgerekend is dit 1/50ste deel van het totaal. Dit is ruim aangezien FIBV 9 vaste werkplekken heeft in een kantoorgebouw met ruim 900 vaste werkplekken. (Uit het bovenstaande moet duidelijk blijken hoe de verschillende verbruiken tot stand zijn gekomen als er geen harde bewijsdocumenten gehanteerd konden worden. Deze aannames geven een bepaalde onderzekerheid). HA pdf

146 10. RAPPORTAGE VOLGENS ISO PARAGRAAF 7.3 Dit document is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, par Onderstaande cross reference beschrijft de relatie tussen een eis van de voornoemde norm en het hoofdstuk van dit rapport waarin wordt beschreven op welke wijze aan de betreffende eis wordt voldaan. ISO Hoofdstuk GHG report onderhavi content Beschrijving g rapport A Beschrijving van de rapporterende organisatie. 2 B Vastlegging verantwoordelijke personen. 2.5 C De periode waarover wordt gerapporteerd D Afbakening van organisatorische grenzen E Directe GHG emissies (scope1) 6.1 Beschrijving CO2 emissies betreffende verbranding F biomassa G Beschrijving GHG afvang (indien van toepassing) H Beschrijving en onderbouwing van de uitsluitingen I Indirecte GHG emissies (scope 2) J Het gekozen basis / referentiejaar K Uitleg als er sprake is van veranderingen ten opzichte van het gekozen basis / referentiejaar L Referentie naar- of beschrijving van kwantificeringsmethoden. 7 Uitleg indien wordt afgeweken van de M 7 kwantificeringsmethoden. Referentie naar- of beschrijving van emissie/conversie N 5 en 8 factoren. 5.4 O Beschrijving van de invloed van onzekerheden. 9 Een verklaring dat de rapportage is opgesteld P overeenkomstig paragraaf van ISO : 10 (2006). HA pdf

147 CO 2 voetafdruk rekenmodule 2017 Bijlage 1 Carbon Footprint Rapportage 2017 Scope 1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Q1/Q2 Q3/Q4 Totaal kg CO2/eenheid Q1/Q2 Q3/Q4 Totaal brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas ,890 0,56 0,31 0,9 zie Rapport X verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3,135 0,0 zie Rapport zware diesel Liter 3,230 0,0 zie Rapport voertuigen/materieel benzine Liter 2,740 0,0 LPG Liter 1,806 0,0 CNG Kg 2,728 0,0 LNG Liter 3,370 0,0 lasgassen Propaan Liter 0,0 zie Rapport acetyleen Liter 0,0 zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel Liter ,230 25,14 24,41 49,6 zie Rapport x benzine Liter ,740 18,51 12,32 30,8 x LPG Liter - 1, ,0 x CNG Kg ,728 4,08 3,47 7,6 x Grijze stroom kwh ,649 0,60 0,38 1,0 x LNG Liter - 3, ,0 x eigen beheer auto's diesel Liter 3,230 0,0 zie Rapport x benzine Liter 2,740 0,0 x LPG Liter 1,806 0,0 x CNG Kg 2,728 0,0 x LNG Liter 3,370 0,0 x overige overige 0,0 Zie Rapport x airco koudemiddelenkoelen/vriezen vestiging 1 0,0 Zie Rapport x vestiging 2 0,0 x zie Handboek 3.0 vestiging 3 0,0 x kg gelekt koelgas vestiging 4 0,0 x actoren.nl projecten 0,0 x 48,9 40,9 89,8 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent vlucht <700 km ,4 zie Rapport ,297 3,5 2,9 x reizigerskilometers vlucht km ,200 1,1 4,6 5,7 x vlucht >2500 km ,147 6,9 36,8 43,7 x zakelijke gedeclareerde kilometers kilometers voor zakelijke ritten betaalde km's aan medewerkers kilometers 0,220 0,8 0,0 0,8 Zie Rapport Scope 2 prive auto x elektra verbruik Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh ,649 13,5 13,2 27 Zie Rapport x Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroomkwh 0,000 0,0 Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh 0,649 0,0 Alle projecten bij elkaar (Groen) 0,0 Groen 'B' Windkracht kwh 0,000 overige overige kwh 0,0 25,7 57,6 83,4 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Woon/Werk Kilometers voor Benzine reizigerskilometers ,224 23,1 23,1 46,1 kilometers woon/werk ritten Benzine (Hybride) reizigerskilometers ,171 1,6 1,6 3,1 prive auto Diesel reizigerskilometers ,213 8,6 8,6 17,2 Elektrisch reizigerskilometers - 0,107 0,0 0,0 0,0 Zie Rapport Scope 3 Openbaar vervoer Kilometers voor woon/wer Metro reizigerskilometers ,0095 0,1 0,1 0,1 Trein reizigerskilometers ,0060 0,4 0,4 0,9 0,0 0,000 0,0 0,0 33,7 33,7 67,5 Ton CO ,4 132,2 240,6 HA pdf

148 BIJLAGE 2 Fluor Corporation (wereldwijd) Business Lines (wereldwijd) Construction & Fabrication E&C Americas E&C Asia Paciffic E&C EAMC Industrial services Infrastructure Mining and metals Power (Nederland) Organisatiegrens HA pdf

149 1.0 CO2 FOOTPRINT ANALYSE 2018 GRAFIEKEN<HEADER CARBON FOOTPRINT REPORT ODD> G. CO2 FOOTPRINT ANALYSE 2018 GRAFIEKEN Figure G-1. HA docx G-1

150 G. CO2 FOOTPRINT ANALYSE 2018 GRAFIEKEN Figure G-2. Figure G-3. Carbon Footprint Report HA docx G-2

151 CO 2 voetafdruk rekenmodule Carbon Footprint Rapportage 2018 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Q1/Q2 Q3/Q4 Totaal kg CO2/eenheid Q1/Q2 Q3/Q4 Totaal brandstof verbruik verwarming Alle vestigingen bijelkaar m 3 gas ,890 0,39-0,4 zie Rapport verwarming Alle vestigingen bijelkaar GJ 3,135 0,0 zie Rapport zware voertuigen/materieel diesel Liter 3,230 0,0 zie Rapport benzine Liter 2,740 0,0 LPG Liter 1,806 0,0 CNG Kg 2,728 0,0 LNG Liter 3,370 0,0 lasgassen Propaan Liter 0,0 zie Rapport acetyleen Liter 0,0 zakelijke autoreizen lease bedrijf diesel Liter ,230 34,35-34,4 zie Rapport benzine Liter ,740 31,31-31,3 Scope 1 LPG Liter - 1, ,0 CNG Kg - 2, ,0 Grijze stroom kwh - 0, ,0 LNG Liter - 3, ,0 eigen beheer auto's diesel Liter 3,230 0,0 zie Rapport benzine Liter 2,740 0,0 LPG Liter 1,806 0,0 CNG Kg 2,728 0,0 LNG Liter 3,370 0,0 overige overige 0,0 Zie Rapport airco koudemiddelen koelen/vriezen vestiging 1 0,0 Zie Rapport vestiging 2 zie Handboek 3.0 0,0 vestiging 3 kg gelekt koelgas 0,0 vestiging 4 n.nl 0,0 projecten 0,0 66,1 0,0 66,1 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron zakelijke vliegreizen boeking agent vlucht <700 km ,297 1,0 0,0 1,0 zie Rapport vlucht km reizigerskilometers ,200 0,0 0,0 0,0 vlucht >2500 km ,147 3,9 0,0 3,9 zakelijke kilometers gedeclareerde kilometers betaalde km's aan medewerkers kilometers 0,220 0,1 0,0 0,1 Zie Rapport prive auto voor zakelijke ritten Scope 2 elektra verbruik Grijs 2010 en later Alle vestigingen met grijze stroom kwh ,649 14,0 0,0 14 Zie Rapport Groen 'B' Windkracht Alle vestigingen met groene stroom kwh 0,000 0,0 Grijs 2010 en later Alle projecten bij elkaar (grijs) kwh 0,649 0,0 Groen 'B' Windkracht Alle projecten bij elkaar (Groen) kwh 0,000 0,0 overige overige kwh 0,0 19,0 0,0 19,0 Categorie Onderdeel Extra gegevens Eenheid Hoeveelheden Conversie factor Ton CO 2 Bron Woon/Werk Kilometers voor woon/werk Benzine 41,5 kilometers ritten reizigerskilometers ,224 20,7 20,7 prive auto Scope 3 Openbaar vervoer Benzine (Hybride) reizigerskilometers ,171 3,5 3,5 7,0 Diesel reizigerskilometers ,213 12,5 12,5 25,0 Elektrisch reizigerskilometers - 0,107 0,0 0,0 0,0 Zie Rapport Kilometers voor woon/werk ritmetro reizigerskilometers ,0950 0,4 0,4 0,8 Trein reizigerskilometers ,0060 0,3 0,3 0,7 0,0 0,000 0,0 0,0 37,5 37,5 75,0 Ton CO ,6 37,5 160,1 HA pdf

152 Fluor Infrastructure BV Taurusavenue 155, 2132 LS, Hoofddorp The Netherlands Fluor. All Rights Reserved. Fluor is a registered service mark of Fluor Corporation. HA indd