leren binnen en buiten de schoolmuren
|
|
- Merel Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lopend Leren: leren binnen en buiten de schoolmuren 260 leerlingen van vier basisscholen in Den Haag en Dordrecht gaan de komende tijd met hun eigen handcomputer op pad. Ze doen mee aan het project Lopend Leren: leren binnen én buiten de muren van de school. Theo Louwers De Personal Digital Assistent (pda) is in korte tijd gemeengoed geworden. Was het in eerste instantie vooral een digitale agenda, de mogelijkheden breidden zich al snel uit. Het is nu een soort alleskunner, een computer in zakformaat. Ook het onderwijs zag de mogelijkheden van de pda. Kinderen in en buiten de school lerend met een zakcomputer, interessant om de mogelijkheden ervan te onderzoeken. Projectleider Koos Eichhorn: We hebben in Engeland ervaren hoe kinderen met een pda kunnen werken. Het was fantastisch om te zien hoe de kinderen ermee omgingen. >> COS JAARGANG 19 NUMMER
2 Lopend Leren Het project Lopend Leren wordt financieel mogelijk gemaakt door de Kennis rotonde van Ict op School. Ict op School ondersteunt via de Kennisrotonde projecten die kennis opleveren en die ook van belang zijn voor andere scholen in Nederland. Microsoft ondersteunt het project met raad en daad vanuit het Partners in Learning-programma. Met dit programma ondersteunt Microsoft besturen en instellingen, die hun onderwijs willen innoveren. Studenten van de Universiteit Leiden en de pabo van Hogeschool INHOLLAND doen eveneens mee. Zij maken materialen waar de kinderen houvast aan hebben en analyseren en beschrijven de toegevoegde waarde van de Verkenner. In totaal worden 260 pda s ingezet. Eind van dit jaar vindt de eindrapportage plaats. MOBILITEIT EN ACTIEF LEREN Na de nodige voorbereiding ging onder grote belangstelling van zowel de landelijke als de lokale pers het project Lopend Leren op 13 maart op basisschool De Bras officieel van start. Het Jeugdjournaal opende er die dag zelfs de uitzending mee. Sietske de Spaey, directeur van De Bras, vertelde dat voor haar een droom in vervulling is gegaan. In haar openingswoordje benadrukte zij dat leren op De Bras gelijk staat met begrippen als mobiliteit, actief leren en zelfverantwoordelijkheid. De Verkenner is een hulpmiddel dat het leren van de kinderen ondersteunt en zowel bij kinderen als ouders veel enthousiasme wekt, aldus De Spaey. Op De Bras werken de kinderen al met een digitaal leerlingportfolio. De Verkenner is een prima aanvulling daarop. Ronald van Rooden, directeur Belangenbehartiging van stichting Kennisnet Ict op School, noemde als belangrijkste pluspunt dat de leerling centraal wordt gesteld. Hij wees daarbij op Onderwijs innoveert, verbetert door de inzet van dit soort technieken. De pda, in ons project Verkenner genoemd, is een middel, verbetering van onderwijs het doel. Het werken met de handcomputers is volgens Eichhorn uniek in Nederland. Vier scholen doen mee met het project. Vier totaal verschillende scholen, de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van ict en communicatie, die voor volwassenen sneller lijkt te gaan dan voor kinderen. Kinderen die meedoen met dit project kunnen het antwoord vinden met hun Verkenner, zei Van Rooden. En dat is nu precies waar de projecten van de Kennisrotonde voor zijn bedoeld. Kennis ontwikkelen vertelt Eichhorn. Ze verschillen in schoolontwikkeling, schoolsysteem, onderwijsvisie, leerlingpopulatie en de wijze waarop De Verkenner is een hulpmiddel dat het leren van de kin deren ondersteunt en zowel bij kinderen als ouders veel enthousiasme wekt. over het gebruik van de moderne ict-middelen en toepassingen als ondersteuning van het onderwijs. Haal de ze de Verkenner gaan inzetten. Voor de ene school is het een leeshulp, bij de andere school even onmisbaar als pen en papier. Dit laat straks goed zien waar scholen de Verkenner allemaal voor kunnen gebruiken. middelen waar kinderen nu mee opgroeien de school in. Laat niet elke school daarbij zelf het wiel uitvinden. In dit project wordt kennis ontwikkeld die van belang is voor alle Nederlandse scholen. Op de Kennisrotonde kan deze kennis worden gedeeld. KENNISROTONDE Aanleiding voor het Lopend Leren-project was een vraag van basisschool De Bras in Den Haag, die werd neergelegd bij de Kennisrotonde. Op De Bras staat het kind met zijn ontwikkelingsvragen centraal. De kinderen leren en werken in hun eigen tempo en niveau. Het leermateriaal, de indeling van de werkruimtes en het onderwijzende personeel zijn afgestemd op de ideeën van Na de officiële woorden ging de lucht in. Op deze website is al het nieuws rond het project te volgen. Leerlingen van de andere drie projectscholen gaven met filmpjes een indruk hoe zij de Verkenner gebruiken. Daarna namen de leerlingen van De Bras genodigden en pers onder hun hoede. De kinderen beantwoordden vragen en lieten zien hoe zij de wereld verkennen met hun eigen Verkenner. orthopedagoog Luc Stevens. Voor het pedagogische concept van de school vormen drie basisbehoeften het fundament: grip krijgen De gekozen pda s zijn robuust en kindvriendelijk. op de wereld om je heen, waardering voelen van anderen en eigen verantwoordelijkheden dragen. De school heeft geen jaarklassen, maar familiegroepen van 4 tot 12 jaar. Kinderen zoeken zelf hun werkplekken, de ruimtes binnen de school zijn als atelier ingericht. Alle mentoren zijn verantwoordelijk voor de leerprocessen van alle leerlingen. Zij hebben een begeleidende en coachende functie. De manier van leren en werken zoals die op De Bras wordt toegepast, vraagt van de leerlingen een grote mate van mobiliteit. Van allerlei bronnen en plaatsen wordt informatie vergaard, die samengevoegd wordt tot nieuwe kennis. Vanuit die visie werd bij de Kennisrotonde de vraag neergelegd: wat is de meerwaarde van handheld technologie (pda s) bij het vormgeven van onze onderwijsambitie? Kan een pda de kinderen de mogelijkheden bieden om optimaal te leren binnen de school en waar heeft dit technische middel een didactische meerwaarde? 32 COS JAARGANG 19 NUMMER
3 Kinderen zijn enthousiast over de mogelijkheden van de Verkenner. Je kunt er alles in opslaan wat je nodig hebt. Ik heb hem steeds bij me. Ik kan geluiden opnemen, aantekeningen maken, internetten, foto s maken en nog veel meer. Als ik een vraag heb, neem ik mijn Verkenner mee naar school en bespreek het met mijn leerkracht, reageerde een van hen. TECHNIEK De keuze voor een geschikte pda was niet gemakkelijk. Een pda voor intensief gebruik door kinderen moet immers aan een aantal eisen en wensen voldoen. Robuustheid en kindvriendelijkheid stonden bovenaan bij de keuze voor het apparaat. De pda, die voor het project is gekozen, is iets groter dan een telefoon en heeft een groter scherm. De Verkenner heeft een draadloze WiFi-verbinding. Daarnaast is het een alleskunner: een apparaat waarmee de kinderen kunnen fotograferen, geluid vastleggen, een kort filmpje maken, surfen op internet en gegevens en bestanden met elkaar uitwisselen. De pda is klein, maar met een zo groot mogelijk beeldscherm, makkelijk te hanteren en overal te gebruiken. De accu kan een hele schooldag mee. De Verkenner is standaard uitgerust met een aantal Microsoft Mobile-applicaties, zoals: PowerPoint, Excel en Word. Daarnaast bevat het apparaat een fotobewerkingsprogramma, een paar spelletjes en TomTom. Dat laatste is specifiek voor projecten buiten de school waar leerlingen bijvoorbeeld historische gebouwen onderzoeken. Alle Verkenners krijgen voor dit project een softwarebundel die RedHalo heet. Dit pakket is speciaal ontwikkeld voor gebruik in het onderwijs. Het bevat een eenvoudiger internetbrowser, een mindmapping-programma, een animatieprogramma voor het maken van tekenfilmpjes Kinderen kunnen met een pen aantekeningen op het display van de Verkenner schrijven. en een Nederlandstalig programma waardoor kinderen aantekeningen met een pen op het display kunnen schrijven. De Repelaer worden de Verkenners ingezet bij het aanvankelijk leesonderwijs in groep 3. Lezen, schrijven, luisteren en spreken INZET Behalve basisschool De Bras doen nog drie andere scholen mee aan het Lopend Leren-project: basisschool voor speciaal onderwijs De Octaaf en De Haagsche School Vereeniging, allebei in Den Haag, en basisschool de Repelaer in Dordrecht. In welk tempo en op welke manier de Verkenner wordt ingezet, bepaalt elke school zelf. zijn belangrijke elementen in het leesonderwijs. Met de Verkenner worden die elementen gecombineerd en ontwikkeld. De Haagsche Schoolvereeniging (HSV) verzorgt Engelstalig en Nederlandstalig onderwijs. De Verkenners worden ingezet om het curriculum van de internationale afdeling te versterken. Het gaat op deze afdeling vaak om kinderen die tijdens hun basisschooljaren meerdere keren De Octaaf is een basisschool voor speciaal onderwijs in Den Haag. Zelfstandig leren is op De Octaaf een belangrijk speerpunt. Je kunt alles in de Verkenner opslaan wat je nodig hebt. Ik heb hem steeds bij me. Ik kan geluiden opnemen, aantekeningen maken, internetten, foto s maken en nog veel meer. verhuizen naar een ander land. Internationale scholen willen een standaard in het onderwijs vastleggen en zoeken naar continuïteit Leren wordt er gezien als een continu proces: van het opstaan tot het weer naar bed gaan. Om die reden krijgen de leerlingen van De Octaaf de Verkenner na schooltijd mee naar huis. Na de introductieperiode gaan de leerlingen met de Verkenner aan de slag in het Winkelproject. Dit project speelt zich voor een groot deel buiten de school af. Interviews met winkeliers, plaatsbepaling van de winkel met gps, informatie opzoeken over de producten die verkocht worden, prijsvergelijking: alles gebeurt met de Verkenner. De Repelaer is een christelijke basisschool in Dordrecht. Er wordt op deze school gewerkt volgens het leerstofjaargroepensysteem, waarbij veel aandacht is voor adaptief onderwijs. Op voor het kind bij de verhuizing. Daarom wordt gebruikge- maakt van het International Primary Curriculum. De Verkenner wordt ingezet voor langer lopende projecten. De leerlingen gaan er zelfstandig mee aan de slag en bouwen een digitaal archief op van hun werk. Dat archief nemen ze makkelijk mee naar een andere school, zodat ze daar dan aan dezelfde type opdrachten verder kunnen werken. Behalve in de internationale afdeling worden de Verkenners ook ingezet in de parallelklas van de Nederlandse afdeling, ook om te kijken of er verschillen ontstaan. Kortom, iedere school zet de Verkenners naar eigen behoefte in en daarin ligt precies de kracht van het project. << COS JAARGANG 19 NUMMER
4
5
6 Leerstof op locatie NRC 27 april 2007 tekst Jacqueline Kuijpers, foto's Luciana Caputo In Den Haag en Dordrecht hebben leerlingen van vier basisscholen een handcomputer om lopend mee te leren. Ufuk (13) is de tovenaar van de klas als het gaat om computers. Hij is dan ook in zijn nopjes met het nieuwste project op school: Lopend Leren. Op De Octaaf, school voor speciaal basisonderwijs in Den Haag, hebben de leerlingen in de hoogste groepen allemaal een handcomputer gekregen. Een hip en hightech hulpmiddel, waarmee volgens Ufuk nog véél te weinig gedaan wordt. We zijn een keer met de TomTom functie naar het winkelcentrum hier in de buurt gelopen, vertelt hij, terwijl hij met zijn pennetje (stylus) in razend tempo de functies laat zien van de Verkenner, zoals de PDA (Personal Digital Assistant) op school gedoopt is. En verder doen we wel dingen naar elkaar verzenden, net als foto s of muziek. Maar daarmee doet Ufuk zichzelf en zijn klasgenoten tekort. Want al pratend blijkt bijvoorbeeld dat hij samen met Alex (13) spontaan een reportage heeft gemaakt van het klasse uitje naar het Museon. Ufuk heeft foto s gemaakt en Alex kreeg de ingeving om de gids van het Museon te interviewen. En omdat hij zijn Verkenner in zijn rugzak had kon hij dat effe opnemen. Terug op school werden beeld en geluid samengevoegd op de computer: klaar. Lopend Leren is het initiatief van AB ZHW, een samenwerkingsverband van Stichting Confessioneel Onderwijs Lucas, de Stichting Christelijk Onderwijs Haaglanden en de Hogeschool INHOLLAND. Projectleider Koos Eichhorn raakte enthousiast toen hij in Engeland zag hoe kinderen er mee werkten, vertelt hij. Alles zit er op: Internet, Blue Tooth, Word, rekenprogramma s, mindmapping, een animatieprogramma. Leerlingen kunnen op locatie leerstof binnenhalen en draadloos uitwisselen. Een speeltje waar je ongelofelijk veel mee kan. Het project is vorige maand officieel van start gegaan op vier basisscholen met een looptijd van ruim twee jaar. Het doel is te onderzoeken of en hoe de handcomputer kinderen kan ondersteunen bij het leren. Elk van de vier basisscholen heeft daarom een eigen aandachtsgebied: van zelfstandig leren tot de mogelijkheden van de handcomputer bij het leren lezen. Het proces wordt gevolgd door een stuurgroep. Rob Martens, hoogleraar Onderwijsvernieuwing aan de Universiteit Leiden is daarbij betrokken. Een interessante onderzoeksvraag is wat de invloed is op het leren van kinderen als dat niet langer plaats en tijdgebonden is. Want met de PDA heb je als kind altijd je eigen vraagbaak bij je. Benedict Hal, directeur van De Octaaf, verwacht daar veel van, vertelt hij. De grote bulk van hun tijd brengen kinderen buiten school door. Daar communiceren ze zich rot.
7 Maar op school houdt het meteen op. De school is een museum: daar moet het mobieltje meteen uit en is de computer een uurtje per dag beschikbaar. Ik vind dat de school als een facilitair bedrijf kinderen in staat moet stellen om over de nieuwste apparatuur te beschikken. Dit apparaatje mag mee naar huis en slaat zo een brug tussen school en de vrije tijd. Ik hoop het de leerlingen uitdaagt tot kennis vergaren en kennis delen. De Octaaf heeft speciaal voor de handcomputer een winkelproject bedacht. Leerlingen gaan naar het winkelcentrum om klanten en winkeliers te interviewen over voeding. Ze gaan ook vergelijkend warenonderzoek doen bij verschillende supermarkten. Weer op school kunnen ze die informatie eenvoudig uitwisselen. Zo worden vaardigheden (samenwerken, interviewen) gecombineerd met kennis vergaren en uitwisselen (hoe ziet een passievrucht eruit foto! en hoeveel duurder is een pond gehakt bij de slager dan bij de kiloknaller?). Of de handcomputer werkelijk ingeburgerd zal raken in het onderwijs is volgens Koos Eichhorn geen kwestie van als maar van wanneer. Er zijn echter nog wel wat hobbels voor het zover is. Als eerste het apparaat zelf. De Ipaq RX 5935 is niet echt kids proof. Eichhorn: Je kunt op het lcd schermpje echt schrijven. Kinderen doen dat intensief en daar is het niet voor gemaakt. En de prijs: 450 euro per apparaat. De proef wordt betaald door Kennisrotonde (ICT op School), terwijl Microsoft het ondersteunt vanuit het Partners in Learning programma. Maar hoe gaat dat aan het eind van het project? Het kan een inconvenient succes worden, beaamt Benedict Hal. Vooralsnog richt hij zich op het heden. Want ook de didactiek moet veranderen, met de Verkenner in de klas. Dit is het leergereedschap van de toekomst. Daar moet je mee om leren gaan. In Engeland liep het gebruik ervan spaak in klassen waar de leerkracht zei dat het apparaat moest worden opgeborgen na de les. Dus de PDA blijft aan. Maar wat als de leerlingen niet opletten en muziekjes gaan downloaden en uitwisselen? Ja, wat dan? repliceert Benedict Hal. Dan is de leerkracht niet boeiend genoeg!
8
9
10 12 tekst: annemarie breeve/fotografie: raymond trippe PDA s in het onderwijs: leuke gadget of echte meerwaarde? Vier basisscholen in Nederland onderzoeken anderhalf jaar lang de mogelijkheden van werken met PDA s in de klas. Hoe pakken de kinderen het op? Verandert leren door nieuwe hulpmiddelen? Met 280 handhelds - of Verkenners zoals de kinderen ze noemen - moet eind 2007 een duidelijk antwoord komen op die vragen. Het project draait inmiddels een half jaar. Een rondje langs de scholen levert enthousiasme op, maar ook startperikelen. De scholen die meedoen aan het project, verschillen in grote mate van elkaar. De Dordtse basisschool de Repelaer is de meest traditionele van het viertal. De Haagse Schoolvereniging [HSV] is daarentegen de meest internationaal georiënteerde. De meer in een volksbuurt gelegen Octaaf is een school voor speciaal onderwijs. De Bras - initiatiefnemer van het project - is landelijk voorloper op het gebied van adaptief onderwijs en gelegen in een Vinex-wijk. Ook betrokken bij Lopend Leren is de stichting Kennisnet Ict op school, die het project financiert. Daarnaast staat het Partners in Learning-programma van Microsoft de projectpartners met raad en daad terzijde. Onderzoekers van de Universiteit Leiden bekijken de invloed van de PDA op het leren. Eind volgend jaar komt er dus een gedegen antwoord op de centrale vraag: leuke gadget of echte meerwaarde? De eerste reactie op alle scholen is er één van trots en enthousiasme. Dat dit project op hún school mag draaien, vinden zowel schoolleiders als leerkrachten en ict-coördinatoren bijzonder. Dit is uniek in Nederland, glimlacht Ruurd Bijlsma, directeur van de Repelaer. Ik vind het prachtig dat we het hier mogen uitproberen. Het is leuk om te werken met nieuwe media, het is goed om te onderzoeken wat je ermee kunt. We hebben ook nog eens de jongste groep kinderen die ermee werkt. Ik ben heel benieuwd naar de resultaten. Je kunt met de PDA de leeromgeving interessanter maken Leervragen formuleren De eerste verwachtingen zijn nog niet uitgekomen, zo blijkt tijdens de schoolbezoeken. Dat mag de pret niet drukken, maar is wel reden tot bijstelling van de ideeën. Tot nu toe zie ik nauwelijks een toename van het buitenschools leren door de inzet van de PDA, stelt Benedict Hal, directeur van de Octaaf. Onze groep leerlingen komt niet zelfstandig tot het formuleren van leervragen, ze moeten dat heel gestructureerd aangeboden krijgen. Wij hadden verwacht dat ze met de PDA hun wereld buiten de school meer zouden onderzoeken en die kennis de school in zouden brengen. Die stap maken ze niet. Wel zie ik dat je met de PDA de leeromgeving interessanter kunt maken. We gaan ons daar dan ook meer op richten. Motief voor de Octaaf om deel te nemen, was juist het aantal uren dat kinderen buiten de school leren. Kinderen brengen een vijfde van de uren die ze wakker zijn door op school, aldus Hal. Buiten schooltijd leren ze dus enorm veel. Stootvast Op de andere scholen heeft de aanloopfase van het project evenmin geleid tot het verwezenlijken van de verwachtingen. Waar ligt dat aan? André de Best, directeur van de Nederlandse afdeling van de HSV, wijt dat deels aan het apparaat. We hebben niet de PDA s gekregen die we voor ogen hadden. Dit is een prachtig apparaat, maar je kunt er geen beeld mee vastleggen. En dat blijkt in de praktijk wel een beperking. Kinderen lopen nu met twee apparaten, moeten er speciaal aan denken de camera mee te nemen, en er is niet voor elk kind een camera. De ideale PDA moest aan nogal wat eisen voldoen: kindvriendelijk, stootvast en met tal van functiemogelijkheden en applicaties. Binnen het spectrum van beschikbare apparaten is uiteindelijk gekozen voor een PDA zonder camera, die wel aan alle andere eisen voldeed. De software leverde tot de zomer ook een beperking op, zo blijkt uit verhalen van alle vier de scholen. André de Best: Het is allemaal nog zo nieuw. Er is weinig software beschikbaar. Eigenlijk moet je eerst laten zien dat het een succes is vóór fabrikanten er in willen investeren. We moeten veel zelf uitvinden, en je merkt tijdens het project dat het lastig is om dingen voor elkaar te krijgen. Mensen moeten er enthousiast voor gaan worden. We weten nu wél beter wat we willen. Ook Ruurd Bijlsma ziet de software als een cruciale factor: Ik verwacht dat er meer software gaat komen. Daarmee heeft het apparaat zeker toekomst. De meerwaarde is toch echt dat je op andere manieren en op andere plaatsen met leerstof bezig kunt zijn. Echt lopend leren vindt dus nog maar beperkt plaats, al hopen de scholen dat de nieuwe software tot een nieuwe impuls leidt. Deze fase hebben we de mogelijkheden verkend en de obstakels in kaart gebracht, vertelt Koos Eichhorn van AB-ZHW, specialist in de combinatie van ict en onderwijsinnovatie. Nu kunnen we een heel schooljaar ermee gaan werken. De software schoot echt tekort. Daarom zijn we op zoek gegaan naar toepassingen die kunnen worden ingezet. Het gaat om mobiel leren, dus we zoomen nu in op de onderwijskundige mogelijkheden van de GPS-functie. Daarnaast weten we nu ook dat de leerkracht zich gesteund moet voelen door zijn collega s en dat de leerkracht tijd nodig heeft voor het kunnen inzetten van de PDA. Het is goed om tegen die zaken aan te lopen. Dat leidt tot bewuste deskundigheid; van daaruit kun je dan weer verder ontwikkelen. Bubblebreaker De kinderen pakken het gebruik wél op, zo stelt De Best. Een groep kinderen van onze school heeft een eigen website gestart om te laten zien hoe ze met de apparaten werken. Er staan beelden van het werk van de kinderen op. De Best ziet wel een grote toekomst voor het gebruik van PDA s in het onderwijs. Je haalt de leeromgeving van buiten de school naar binnen. Er zijn kinderen die ermee laten zien hoe hun kamer eruit ziet, of hoe thuis pannenkoeken worden gebakken. Huis & Thuis is bijvoorbeeld een project binnen ons curriculum, daar zijn de apparaten ideaal voor. Alexander [10] en Tal [9] zitten op de HSV en hebben hun PDA s bij de hand. Als eerste noemen ze de TomTom die op het apparaat zit. Bij mijn ouders in de auto is dat heel handig, vertelt Alexander. Dan toets ik in waar we heen gaan en dan krijgen we de route. Op de vraag of ze meer leert dan voorheen, antwoordt Tal met een lach: Ik heb dit jaar iets heel belangrijks geleerd. Bubblebreaker! Terwijl Tal uitlegt wat Bubblebreaker is, doet Alexander snel voor hoe je met de PDA kunt skypen. De behendigheid zit er bij de kinderen overduidelijk in. Het plezier ook. Of de kinderen daadwerkelijk méér leren - waar de HSV op inzet met de PDA s - is echter moeilijk vast te stellen. Wie goed is in Bubblebreaker, een site kan opzetten en gratis kan bellen via
11 13 internet, beschikt daarentegen wél over bepaalde uitstekende vaardigheden. Leren lezen Op de Repelaer is de PDA vooral ingezet bij het aanvankelijk leesonderwijs in groep drie. Alle projectpartners keken juist om die reden uit naar het verloop op de Repelaer. Het is natuurlijk heel bijzonder om zoiets te proberen met de allerkleinsten, vertelt Bas Zevenhoven, ict-coördinator. Iedereen was het erover eens: als het met deze groep kinderen kan op een relatief traditionele school als de onze, dan kun je de PDA overal inzetten. Ook het leesonderwijs leent zich volgens Zevenhoven goed voor de PDA. Bij leren lezen maak je gebruik van spraak en geluid. De kinderen kunnen daar de PDA prima voor inzetten. De kinderen zijn hulpvaardiger, computervaardiger, flexibeler, maar vooral werken ze veel meer uit zichzelf samen. Ze leggen elkaar dingen uit, vragen elkaar om hulp, vertelt Edith Schuurman, leerkracht van groep 3 op de Repelaer. Bas Zevenhoven voegt daaraan toe: Ik vind deze klas heel stabiel geworden. De kinderen zijn rustiger, zoeken hulp bij elkaar als ze dat nodig hebben en het is meer een echte groep. Speurtocht Zaken als samenwerken en flexibiliteit zit bij ons in de kern van het onderwijssysteem, vertelt Sietske de Spaey, directeur van de Bras. Ook het zelf plannen en elkaar dingen uitleggen hoort bij ons onderwijs. Juist daarom zijn we benieuwd of de PDA daar een rol bij kan spelen. De oudere kinderen hebben onlangs met de PDA voor de jongere kinderen een speurtocht gemaakt. Ik vind dat prachtig! De Spaey vindt de PDA nu nog een gadget, maar ziet met meer variatie in toepassingen wel toekomst voor het apparaat. Kijk maar naar de televisie, video, pc, mobieltje. Allemaal dingen waarvan we ooit zeiden dat het ongeschikte hulpmiddelen waren. En nu zijn ze onmisbaar. Dat voorzie ik voor de PDA ook. Lopend leren Rob Martens van de Universiteit Leiden onderzoekt het project samen met collega Kees de Brabander. Wij kijken voor ons onderzoek naar vier zaken. Hoe is het voor de leerkrachten? Hoe is het voor de ouders? Hoe gebruiken de kinderen de apparaten? Kunnen we iets zeggen over de effecten op leren en motivatie? In september gaan we met vragenlijsten en interviews gegevens verzamelen. De uitkomst van dat onderzoek is dan in december 2007 bekend. Kunnen er dan ook al conclusies worden getrokken? Het is lastig meteen iets over effecten te zeggen. Je kunt wel kijken of iets op korte termijn effect heeft op het leren, bijvoorbeeld omdat een kind effectief meer woorden kent. Maar dat zegt niets over onderliggende effecten, over het informeel leren. We willen wel kijken of we aanbevelingen kunnen geven over mogelijkheden met het Je moet niet over het apparaat nadenken, maar over toepassingen apparaat. Leren met een computer is nogal statisch; je zit achter een tafel met een pc. De Verkenner of PDA doorbreekt dat. Het kan echt lopend leren zijn. Actiever. Dat trekt mij wel aan in dit project. De scholen hebben duidelijk veel geleerd van hun eerste ervaringen met de PDA s. Ondanks de aanloopproblemen zien alle scholen wel een functie voor het apparaat in het onderwijs. De deelnemers zijn unaniem in de gedachte dat de PDA wel zal blijven. Dit is een opstapje naar verandering, stelt Bas Zevenhoven. Bovendien, de maatschappij is zo veranderd. Je kunt de kinderen niet meer zomaar afleveren, ze moeten mee kunnen in wat er om hen heen is als ze van school afkomen. Wanneer blijkt dat de PDA onmisbaar is in het onderwijs, komen scholen voor een dilemma te staan. De kosten zijn heel hoog. Dit is voor scholen onbetaalbaar. En de leerkracht moet er zeker in het begin heel veel tijd in steken, zegt Ruurd Bijlsma. De Dordtse directeur ziet nog een obstakel: Kennistekort en angst bij leerkrachten zou een probleem kunnen zijn. Dit is iets wat je echt moet willen en waar je je echt voor moet inzetten. Enthousiasme van de leerkracht is cruciaal. Dat laatste beaamt Benedict Hal. Je moet mensen in je team hebben die dit willen doen. Zeker in de onderzoeksfase waarin we nu zitten. Het einddoel is open, dat is lastig voor mensen in het onderwijs. Je moet niet over het apparaat nadenken, maar over toepassingen. Ik vind dat wel heel fris eigenlijk. Normaliter ga je van een visie naar iets concreets. Hier zijn we iets aan het onderzoeken om er een mening over te kunnen vormen. Ouderbetrokkenheid Op de HSV is de ouderbetrokkenheid vergroot. De Best: We hebben een site waarop we ouders informeren en het werk van de kinderen laten zien. We kunnen huiswerkopdrachten via de PDA doorsturen naar de kinderen. Ouders kunnen zelf zien wat het huiswerk van hun kind is en of de kinderen er mee bezig zijn. Ook op de Repelaer vindt men dat ouders beter weten wat hun kind op school leert. De andere twee scholen merken daar minder van. Voor de Bras geldt dat ouders al een dusdanig bewuste keuze moeten maken voor de onderwijssoort, dat de betrokkenheid er vanaf het begin is. De Spaey ziet dan ook geen toename daarin. Benedict Hal van de Octaaf vindt dat de ouderbetrokkenheid nog wel iets beter uit de verf kan komen. We hebben een ouderavond gehad en er zijn ouders die wel De vier scholen De Nederlandse afdeling van de Haagse Schoolvereniging [HSV] is een reguliere basisschool en telt 230 leerlingen. Daarnaast heeft de HSV een internationale tak. Bijzonder is de inzet van het International Primary Curriculum [IPC] en de afdeling voor kinderen met dyslexie. De HSV heeft in haar visie een focus op leren verwoord. Kijk voor meer informatie op De Octaaf is een school voor speciaal basisonderwijs in het Haagse stadsdeel Loosduinen. Zelfstandig leren is op de Octaaf een belangrijk speerpunt. Op de Octaaf wordt veel geïnvesteerd in ict-hulpmiddelen. Kijk ook op De Bras is één van de meest innovatieve scholen in Nederland als het gaat om adaptief onderwijs. Deze school, gelegen in een Vinex-wijk, werkt bijvoorbeeld niet met jaarklassen, maar met familiegroepen. Het ethosprincipe van Luc Stevens is uitgangspunt op de school. Kijk op nl/rkbsdebras. De Repelaer is een relatief traditionele, christelijke basisschool in Dordrecht. De school werkt met het leerstof-jaargroepensysteem, waarbinnen ruim aandacht is voor adaptief onderwijs. Kijk op
12 14 meekijken met het apparaat, maar er zijn ook ouders die niet willen dat hun kind met zo n duur ding rondloopt. Op de Bras werd een onderscheidende manier gevonden om de PDA s uit te delen. De kinderen op deze school zijn over leeftijden heen verdeeld in familiegroepen, er zijn dus geen jaargroepen zoals op de reguliere basisschool. Besloten werd de PDA s te verloten, zodat alle groepen over één of meer PDA s zouden beschikken. We zien eigenlijk meteen dat het vanaf acht jaar heel leuk is om mee te werken. De kinderen gaan er enthousiast mee aan de slag. De kinderen die jonger zijn, redden het eigenlijk niet om er mee te werken. Wij wilden kijken in hoeverre kinderen zelf bedachten waar ze het apparaat voor in konden zetten. Dat gebeurt onvoldoende. Ze willen het werken met de PDA toch meer gestructureerd aangeboden krijgen. Vanaf volgend jaar zullen we dat ook in de opdrachten gaan aangeven, vertelt Sietske de Spaey. Ik geloof in de PDA s, maar als dit een succes wordt weet ik nog niet hoe ik het moet gaan bekostigen. Ik weet dat sommige ouders wel bereid zijn deels mee te betalen aan de aanschaf, maar niet iedereen kan dat betalen. Wat mij betreft is het een succes als de kinderen hun apparaat niet meer kwijt willen, omdat ze vinden dat ze hem echt nodig hebben. AB-ZHW en de Kennisrotonde AB-ZHW is de afdeling voor ICT & onderwijsvernieuwing van scholenbestuur SCO Lucas uit Voorburg. Onder het bestuur van de SCO Lucas vallen 42 scholen voor basisonderwijs, 6 speciale scholen voor basisonderwijs, 3 expertisecentra, 7 scholen voor voortgezet onderwijs en 1 school voor speciaal voortgezet onderwijs. In de scholen werken zo n 3300 personeelsleden, die de zorg hebben voor meer dan leerlingen. Kijk ook op De Kennisrotonde is een programma van Kennisnet Ict op school. De Kennisrotonde zoekt antwoorden op vragen van scholen en zorgt ervoor dat de opgedane kennis en ervaring beschikbaar is voor alle scholen. Als er geen antwoord te vinden is, kunnen scholen een projectplan indienen. Lopend leren is hiervan een voorbeeld. Kijk voor meer informatie op Meer weten? Kijk voor meer informatie over het project, het apparaat, het onderzoek en ervaringen van de scholen op www. lopendleren.nl.
Verantwoordelijk en actief leren met een persoonlijk hulpje. (gepersonaliseerd aan de slag met talent) Weerslag interview directeuren
Verantwoordelijk en actief leren met een persoonlijk hulpje. (gepersonaliseerd aan de slag met talent) Weerslag interview directeuren Alle directeuren zijn ten behoeve van de film geïnterviewd, de schriftelijke
Nadere informatieipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)!
18 responses View all Publish analytics 18 responses ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 9 ouders) Summary View all responses Publish analytics In welke mate ziet u uw zoon of dochter de ipad thuis
Nadere informatieDeze vragenlijst bestaat uit vijf delen, A t/m E.
Page of 6 Enquête basisonderwijs Deze vragenlijst bestaat uit vijf delen, A t/m E. Er zijn in totaal 9 vragen. A. Over jezelf Dit onderdeel bestaat uit zeven vragen. Hoe oud ben je? In welke klas zit je?
Nadere informatieVMBO praktische leerweg VMBO theoretische leerweg HAVO VWO
Page of 7 Enquête voortgezet onderwijs Deze vragenlijst bestaat uit vijf delen, A t/m E. Er zijn in totaal 9 vragen. A. Over jezelf Dit onderdeel bestaat uit zeven vragen. Hoe oud ben je? In welke klas
Nadere informatieIndividueel gebruik van ICT in het onderwijs belemmerd de ontwikkeling van sociale contacten tussen leerlingen:
Individueel gebruik van ICT in het onderwijs belemmerd de ontwikkeling van sociale contacten tussen leerlingen: 1. ICT is een middel en wordt steeds meer gebruikt in het onderwijs. Daarbij kijk je ook
Nadere informatieEEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS
EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieA1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik
Mediawijsheid A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik Ik heb samen met de kinderen een gesprek gevoerd over de sociale media en het internet gebruik. Ik heb voor mezelf thuis een
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Beste leerlingen, dames en heren, Er is een filmpje op YouTube dat begint
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieVerslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen
Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Data verzameld in de derde graad van de basisschool en verslag opgesteld door Amber Van Geit Opleiding:
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieEindopdracht RKCS workshops Mediawijsheid
Workshops: In 10 workshops leert de leerkracht de competenties van mediawijsheid kennen en deze toe te passen. Mediawijsheid is vertaald in 10 competenties. Deze10 competenties vallen binnen 4 hoofdcompetentie
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieFases van vernieuwing. Beschikbare hardware/software
Het schoolportret Een portret brengt in beeld hoe iemand eruit ziet door het oog van degene die het portret maakt. Zo is dat ook bij het maken van een schoolportret. Ik heb de school waar ik stage loop,
Nadere informatieEnquête leerlingtevredenheid onderbouw DL jan.15
Enquête leerlingtevredenheid onderbouw DL jan.15 1. Vorig schooljaar was ik leerling in de afdeling: Respondenten 191 A. Havo 102 53% B. Atheneum 73 38% C. Gymnasium 16 8% 2. Dit jaar zit ik in klas: Respondenten
Nadere informatie37% 63% Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 12 maart 2015 t/m 5 april 2015 Aantal evaluaties : 73. ingevuld niet ingevuld
Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 1 maart 015 t/m 5 april 015 Aantal evaluaties : 7 Lowys Porquinstichting PCPO Midden Brabant Stichting Openbaar Basisonderwijs Westbrabant Stichting
Nadere informatieSerious gaming in het basisonderwijs Adviesnota
2012 Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota Carolien Popken SAB Schoolvereniging Aerdenhout- Bentveld 14-6-2012 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoek... 4 Voorwoord... 4 Antwoord op de deelvragen
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatieKIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS
KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht
Nadere informatieNieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,
Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik
Nadere informatiePakket 5: auteursrechten
Pakket 5: auteursrechten Inhoud 5. PAKKET 5: AUTEURSRECHTEN ENZ. 5.1 Eindtermen voor het lager onderwijs 3 5.2 Eindtermen voor het secundair onderwijs 4 5.3 Doelen 5 5.4 Links 6 5.5 Tip voor de leerkracht
Nadere informatiePeppelinfo december 2014, nummer 4
Peppelinfo december 2014, nummer 4 Beste ouders, Inmiddels ben ik al weer drie weken op de Peppel en begin ik me al aardig thuis te voelen. Ik heb al veel ouders ontmoet en al een aantal prettige gesprekken
Nadere informatieSita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom
Natuurkunde en Flipping the Classroom De lespraktijk van een natuurwetenschappelijk vak zoals natuurkunde bestaat gewoonlijk uit klassikale instructie, practicum en het verwerken van opdrachten. In de
Nadere informatieInhoud: Inleiding Paragraaf 1.1 Blz 2. Inleiding Paragraaf 2.2 Blz 3. Opgroeien met computers Blz 4,5,6. Computers op school Blz 7.
Inhoud: Inleiding Paragraaf 1.1 Blz 2. Inleiding Paragraaf 2.2 Blz 3. Opgroeien met computers Blz 4,5,6 Computers op school Blz 7. De toekomst en de pc Blz 8, 9 Nawoord Blz 10. Inleiding Paragraaf 1.1
Nadere informatieHuiswerkbeleid Onderwijsteam 7
Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert
Nadere informatieDe PDA op De Bras. Vak: Stage Dhr. Prof. Dr. R.L. Martens. Janine Haenen 0207535 Barbara Gardeniers 0229156
De PDA op De Bras Vak: Stage Dhr. Prof. Dr. R.L. Martens Janine Haenen 0207535 Barbara Gardeniers 0229156 Inhoud Inleiding...3 De Bras...4 Het onderwijs op de Bras...4 De resultaten en rapportage op de
Nadere informatieWanneer moeten we dat nog doen? We hebben vandaag, tijdens een andere vergadering, ons de vraag gesteld : waar moeten we naar toe om te melden dat
Wanneer moeten we dat nog doen? We hebben vandaag, tijdens een andere vergadering, ons de vraag gesteld : waar moeten we naar toe om te melden dat het programma in het eerste leerjaar te zwaar is We raken
Nadere informatieToshiba en OneNote in actie voor het onderwijs. voor het onderwijs
Toshiba en OneNote in actie voor het onderwijs Toshiba en OneNote in actie voor het onderwijs Met Microsoft Office OneNote 2003 kunt u uw notities digitaal vastleggen, ordenen en opnieuw gebruiken. Toshiba-notebooks
Nadere informatieUser Centered Design. Ontwerpbeslissingen
User Centered Design Ontwerpbeslissingen Ontwerpbeslissingen: Wat wij willen doen voor jou is Met betrekking tot lessen voorbereiden: Overzichten, schema s en lesplannen moeten ook door leerlingen begrepen
Nadere informatieDe middelbare school. Succes met het kiezen van je school na groep blauw. Boub. De zes kinderen.
De zes kinderen. Het eerste knd houdt van sport. Daarom is hij niet kort. Het tweede kind houdt van muziek. Daarom wordt hij nooit ziek. Het derde kind houdt van slapen. En ligt altijd te gapen. Het vierde
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatieOp de volgende pagina volgen wat foto s
Wat is een IT biografie?: In een IT biografie beschrijf je alles wat je kan op het gebied van IT en wat je nog wilt leren op het gebied van IT. Je leert de persoon kennen (mij) op het gebied van IT. In
Nadere informatiePeerEducatie Handboek voor Peers
PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieMijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar
Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In
Nadere informatieKids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen
Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieJuridische medewerker
28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...
Nadere informatieLesbrief verslaving aan games of sociale media
Lesbrief verslaving aan games of sociale media Tijd: 45 55 minuten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Introduceer het onderwerp kort: gamen en actief zijn op sociale media zijn superleuk. Hoe komt dat eigenlijk?
Nadere informatieNaar de brugklas. Naar de brugklas...
Naar de brugklas Naar de brugklas... spannend! Naar de brugklas gaan vinden veel leerlingen spannend. We vinden het belangrijk dat je je snel thuis voelt op onze school! Daar gaan we je ook bij helpen.
Nadere informatieProcesverslag project Blok 1. Luc Kersbergen
Procesverslag project Blok 1 Luc Kersbergen Minor Data Beleving 2013 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Voorafgaand 4 Het concept/idee 4 Werkwijze 5 Voice-over 7 Inspiratie 8 2 Inleiding In dit procesverslag
Nadere informatieHuiswerkbeleid Onderwijsteam 7
Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert
Nadere informatie1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen
11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,
Nadere informatieSamenwerking. Betrokkenheid
De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school
Nadere informatieJONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren
Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieBouwen & Bewaren Nieuwsflits
Bouwen & Bewaren Nieuwsflits Nummer 7 maart 2015 Geachte ouders/ verzorgers, U ontvangt Nieuwsflits B&B nummer 7. Dit keer komen de personeelsleden aan het woord die dagelijks met de kinderen werken binnen
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatieOuderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs
Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs
Nadere informatieTwynstra Gudde op weg naar Adviseur 2010 met zoektechnologie van Microsoft
Twynstra Gudde op weg naar Adviseur 2010 met zoektechnologie van Microsoft De adviseurs en managers van Twynstra Gudde willen zelf kennis kunnen vinden, delen en bewerken. De IT moet dat faciliteren. De
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatieNieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek. Prof. dr. Perry den Brok
Nieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek Prof. dr. Perry den Brok Betrokkenen Connect College (opdrachtgever) Kennisnet (subsidie onderzoek) Technische Universiteit Eindhoven
Nadere informatieReflection Paper. Hogeschool InHolland Haarlem. Minor ICT; Educatief gebruik van ICT en nieuwe media
Hogeschool InHolland Haarlem Reflection Paper Minor ICT; Educatief gebruik van ICT en nieuwe media Avelyn Vink, 501052 Klas HAVT3A Minor ICT 1 Sacha van de Griendt Inhoudsopgave Wat heb ik geleerd?...
Nadere informatieSociale media. op de basisschool. de leerkracht maakt het verschil. inspiratieboek. onder redactie van Remco Pijpers
inspiratieboek Sociale media op de basisschool de leerkracht maakt het verschil inclusief Sociale media abc-poster met 52 lestips onder redactie van Remco Pijpers Wat begon als een verzamelplek voor mezelf,
Nadere informatieWebdesign voor ondernemers
e-boek Webdesign voor ondernemers Veelgestelde vragen over het laten maken van een website Bart van den Bosch Inhoud 1. Zelf doen of uitbesteden? 4 2. Webdesigners 7 3. Wat is Wordpress 10 4. Maken van
Nadere informatieONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE
Exact Online CASE STUDY ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY INZICHT DELEN OM TE GROEIEN JOINSON & SPICE is druk.
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieOpleidingsschool Mijnplein-KPZ: De stage-leergroep is een onlosmakelijk onderdeel van onze opleidingsscholen
Opleidingsschool Mijnplein-KPZ: De stage-leergroep is een onlosmakelijk onderdeel van onze opleidingsscholen Interview met Maarten Bauer (voorzitter CvB Mijnplein) Maarten Bauer (Voorzitter CvB mijnplein)
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieHieronder volgt een verslag van de ouderavond. Met vriendelijke groet, Team Daltonschool Corlaer
Geachte ouders/verzorgers, Op 10 mei j.l. is er een ouderavond geweest. We zijn heel blij met de opkomst en de bereidheid van ouders om met ons mee te denken over de voorbereiding van de leerlingen op
Nadere informatieNieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013
Nieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013 Beste ouder(s), Zoals u weet gaan de schooltijden veranderen. Vorig jaar wees een enquête uit dat ongeveer 60 % van de ouders de voorkeur geeft aan een rooster
Nadere informatieM IMPROVING YOUR BUSINESS MOBILITY Mobistar Juni 1 2012. Hoe kiest u de juiste gsm voor uw bedrijf? UW ONDERNEMING alle krachten gebundeld
M IMPROVING YOUR BUSINESS MOBILITY Mobistar Juni 1 2012 Hoe kiest u de juiste gsm voor uw bedrijf? UW ONDERNEMING alle krachten gebundeld 2 De mobiele trends: een wereld in verandering Groot of klein,
Nadere informatiezomer Vakantie zomer
NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken
Nadere informatieKinderen kunnen zelfstandig met de Skoolmate werken vanaf groep 4. Wel moeten zij eerst leren hoe ze met de laptop horen om te gaan.
BESCHRIJVING SKOOLMATE Wat is het? De Skoolmate is een kleine laptop die speciaal is ontwikkeld voor kinderhandjes. Hij kan tegen een stootje en heeft een handvat. Daarnaast beschikt de laptop onder andere
Nadere informatieF.A.Q. / Veel gestelde vragen
F.A.Q. / Veel gestelde vragen F.A.Q / Veel gestelde vragen. Wat is Onderwijs + Jij? Onderwijs + Jij op Het Palet helpt kinderen om hun unieke talenten te ontwikkelen en gebruikt daarbij de nieuwste technologieën.
Nadere informatieNu ook op mobiel of tablet! quez.movisie.nl. QueZ. Vragen naar zelfregie
Nu ook op mobiel of tablet! quez.movisie.nl QueZ Vragen naar zelfregie Colofon Auteurs: Cora Brink, Anouk Poll en Petra van Leeuwen Met dank aan: Oda Berkhout (Beweging 3.0), Ieke Bron en Tineke van Dijk
Nadere informatieCongresverslag Ouderbetrokkenheid. 21 september 2015
Congresverslag Ouderbetrokkenheid 21 september 2015 Samenlevingsgerichte school Op maandagmiddag 21 september was het zo ver, het congres over ouderbetrokkenheid en de partnerschapsschool vond plaats
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatieProfessionaliseringsaanbod
E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten Professionaliseringsaanbod Door Sander Gordijn - MeesterSander.nl Schooljaar 2019/2020 Even voorstellen Mijn naam is Sander Gordijn en ik ben leerkracht
Nadere informatieIk ben benieuwd naar de conclusies. CU Karin. Beste collega taaldocent,
Dag Petra, Zie hier mijn antwoorden. Ik heb ze roze gemaakt. Mijn belangrijkste antwoord is eigenlijk dat ik vind dat er in ALLE lokalen faciliteiten moeten zijn omdat docenten in andere vakken (weet ik
Nadere informatiePlanmatig samenwerken met ouders
Ouderparticipatie Team Planmatig samenwerken met ouders Samen vooruit! Tamara Wally Tamara Wally (MSc.) is werkzaam bij de CED- Groep. Ze werkte mee aan de publicatie Samen vooruit, over planmatig werken
Nadere informatieEVEN BIJPRATEN 9. MET ZIJN ALLEN DIGITAAL. Daar zijn we weer beste ouders en kinderen van De Arenberg.
EVEN BIJPRATEN 9. Daar zijn we weer beste ouders en kinderen van De Arenberg. MET ZIJN ALLEN DIGITAAL. De ouders, die terugdenken aan hun eigen tijd dat ze op de basisschool zaten, zullen het met me eens
Nadere informatiePOP. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Robin van Heijningen
1 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen 2 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen Hillegom 17 oktober 2013 Schoonderbeek Installatietechniek 3 Persoonlijk ontwikkelingsplan
Nadere informatie- 21 INSPIRERENDE QUOTES VOOR LEERKRACHTEN -
Beste collega, Ik houd van quotes. Zoals je misschien wel weet, plaats ik dagelijks waardevolle tips, verhalen, video s en quotes op mijn Facebookpagina: www.fb.com/positiefleren.nl Ik merk dat ik veel
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieEvaluatie weblectures bij FLOT. aanleiding
Evaluatie weblectures bij FLOT aanleiding In september 2013 is bij de lerarenopleiding wiskunde van FLOT gestart met het project weblectures. Het plan was om deze in te zetten bij de cursussen calculus
Nadere informatieDesktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what? Keuzes maken
Desktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what?. Keuzes maken Wanneer je een computer wilt aanschaffen denk je tegenwoordig niet meteen meer aan de desktop. De desktop is een "grote"
Nadere informatieBedrijven safari. Daphne Meijer 0821393 CMD 1c
Bedrijven safari Daphne Meijer 0821393 CMD 1c TamTam Korte historie van het bedrijf Tam Tam is in 1996 opgericht door Paul en Bart Manuel. Paul en Bart zijn als partners aan Tam Tam verbonden en spelen
Nadere informatienieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief
48 Sushi nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief 49 Een rood-actie, een sushibattle - zomaar enkele succesvolle socialmedia-acties van Japas in Ermelo. De tijd van strooien met
Nadere informatieSmartphone Onderzoek OTYS Recruiting Technology
Smartphone Onderzoek OTYS Recruiting Technology Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Uitkomst enquête... 4 Conclusie.... 9 2 Inleiding Inleiding Een smartphone is een mobiele telefoon
Nadere informatieSchoolmaatschappelijk werk Blijf er niet mee rondlopen
Schoolmaatschappelijk werk Blijf er niet mee rondlopen FL 015-mei 2010 Blijf er niet mee rondlopen Bart (7) wordt regelmatig zomaar erg boos in de klas. Frida (9) trekt zich terug in haar eigen wereldje.
Nadere informatieKennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport
Informatiekaart 07 leren vernieuwen Kennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport Kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwijs bieden veel meer mogelijkheden voor het gebruik van ict dan
Nadere informatiemeest geweldige beslissing de basis van je hele business speels avontuur
Proficiat! Dit is de meest geweldige beslissing die je kon nemen om jouw business te doen uitgroeien van een zaadje (lees: passie) naar een tuin vol bloemen (lees : fulltime inkomen). Echt waar. Dit wordt
Nadere informatieBij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.
Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral
Nadere informatieEnquête stichting Parentes Zoetermeer
Enquête stichting Parentes Zoetermeer In de afgelopen weken hebt u de mogelijkheid gehad om d.m.v. onze enquête uw stem te laten horen over diverse punten die spelen binnen onze stichting Parentes. In
Nadere informatieDesign Document If This Then That. HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art
Design Document If This Then That HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art Concept Iedereen ervaart wel eens stress of een drukke ruimte die ze even teveel wordt waar ze even weg van moeten gaan om tot
Nadere informatie10 tips voor het werven van de ideale stagiair
1. Zorg dat ze je kennen Als jongeren je bedrijf niet kennen, dan solliciteren ze niet. Logisch. Om de beste leerlingen te krijgen, is contact met de onderwijsinstelling heel belangrijk. En dit contact
Nadere informatiestop kinderarbeid award 2013 Juryrapport
stop kinderarbeid award 2013 Vooraf De Stop Kinderarbeid Award 2013 is een onderdeel van Made by Kids. Made by Kids van Hivos is een actielespakket en een website voor de groepen 5 t/m 8 van basisscholen.
Nadere informatieAcademische opleiding leraar basisonderwijs
2015 2016 Academische opleiding leraar basisonderwijs ACADEMISCHE OPLEIDING LERAAR BASISONDERWIJS Vind jij het inspirerend om aan kinderen les te geven? Ben je geïnteresseerd in onderzoek naar verschillen
Nadere informatieNieuwsbrief passend onderwijs
Januari 2014 Update: Week van passend onderwijs Uitgelicht Update: Week van passend onderwijs De eerste 50 scholen en samenwerkingsverbanden hebben zich aangemeld voor de Week van passend onderwijs (24-28
Nadere informatieKlantgegevens uit Microsoft Dynamics CRM via Mobile CRM beschikbaar op PDA
Klantgegevens uit Microsoft Dynamics CRM via Mobile CRM beschikbaar op PDA Sigma distributiepartner Colours & Coatings wil alle klantgegevens centraal opslaan en op PDA's beschikbaar hebben voor de buitendienstmedewerkers.
Nadere informatiewww.deoase-twello.nl Het team van CBS de Oase wenst iedereen een heel gelukkig, gezond en leerzaam 2015 toe!
www.deoase-twello.nl nummer: 2014/2015-08 Inhoud Algemeen...1 Gelukkig nieuwjaar!... 1 Maandagmiddag 26 januari vrij... 1 Normering Cito aangepast... 1 Agenda... 1 Groep 3...2 Groep 7...2 De complimentenbox...
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieHuiswerkbeleid 2 0 1 5-2 0 1 6
Huiswerkbeleid 2 0 1 5-2 0 1 6 Inhoud Inhoud 1 1. Waarom geven wij huiswerk? 2 2. In welke groepen krijgen de kinderen huiswerk? 3 3. Wat kunnen de ouders van de school verwachten? 3 4. Wat verwacht de
Nadere informatieVoor een telefoon is-ie te duur Van mobiel via smartphone, PDA en tabletpc naar sleeptob (laptop)
Tbv FMI 2005-5 pagina 1/4 mei 2005 Voor een telefoon is-ie te duur Van mobiel via smartphone, PDA en tabletpc naar sleeptob (laptop) Marcel Geerlings (Wagenplan) beschrijft in Management Team een Sony
Nadere informatieReflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam
Reflectie Verslag 25 januari 2013 Het reflectie verslag met nabeschouwing en beoordelingen over de stage van Simon Karman bij het bedrijf Sticky Studios. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam
Nadere informatie