Gebr. Beentjes GWW B.V. Ketenanalyse beton inkoop

Transcriptie

1 Gebr. Beentjes GWW B.V. Ketenanalyse beton inkoop Gebr. Beentjes GWW, 15 mei 2014 Bijgewerkt d.d. 30 april 2015 t.b.v. het stappenplan Goedkeuring directie:

2 2 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop Inhoudsopgave Inleiding Doel en afbakening De inkoop van beton waardeketen Identificeren van de partners binnen de waardeketen Kwalificeren van de CO2 emissies Grondstoffen Fabriceren betonmortel Transport naar projecten Resultaten CO2 reductiemogelijkheden Ander cementsoort gebruiken Transport verminderen Gerecycled beton toepassen Reductiedoelstellingen Conclusie... 12

3 3 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop Inleiding Gebr. Beentjes GWW heeft in 2012 de eerste stap gezet op weg naar CO2 reductie. Dit betaalde zich in 2013 uit met het certificeren voor de CO2 prestatieladder op niveau 3. Tijdens het proces van certificering werd al snel duidelijk dat Gebr. Beentjes het niet bij niveau 3 wilde laten, ze willen hiermee verder aan de slag en uiteindelijk niveau 5 halen. De eerste stap om niveau 5 te halen is het in kaart brengen van de scope 3 emissies, inzicht in deze emissies is noodzakelijk om niveau 4 te halen. Scope 3 emissies zijn indirecte emissies die een gevolg zijn van de activiteiten die een bedrijf uitoefent, maar de bronnen van deze emissies zijn geen eigendom van het bedrijf of in beheer van het bedrijf. De scope 3 emissies van Gebr. Beentje staan vermeld in het document 4.A.1 Scope 3 analyses 2012.docx en uitgewerkt in scope 3 berekeningen.xlsx. Gebr. Beentjes heeft hiervoor gekeken naar de inkoop van beton, inkoop van betonijzer, woon- werk verkeer van het kantoorpersoneel, investeringen, het uitbesteed transport en de afvalverwerking. Dit document zal ingaan om de manieren van CO2 reductie bij de inkoop van beton keten. Beton is betonspecie(betonmortel) dat uitgehard is. Het wordt veelvuldig gebruikt als bouwmateriaal in de bouwwereld en bij Gebr. Beentjes is dat niet anders. Betonspecie bestaat uit cement, zand, grind en/of een grindvervanger, water en eventueel hulpstoffen en/of additieven 1. Uit onderzoek is gebleken dat van de totale emissie in de betonketen er zo n 80% afkomstig is van de productie van

4 4 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop cement 2. De oorzaak hiervan is te vinden in het chemische proces en de noodzakelijke opwarming om er cement van te branden 3. Vanuit Gebr. Beentjes gaan we daarom kijken naar mogelijkheden om de emissie bij het fabriceren van cement te verminderen. Het is niet de bedoeling om het product cement opnieuw te definiëren. We willen als kleine speler op de markt kijken naar andere opties binnen de gegeven kaders en op deze manier bijdragen aan inzicht in de betonketen bij leveranciers en afnemers. 1. Doel en afbakening Het eerste doel van deze ketenanalyse is het in kaart brengen van de keten bij de inkoop van beton door Gebr. Beentjes. Deze analyse zal leiden tot het identificeren en kwantificeren van de CO2 reductiemogelijkheden in de keten. De gehele betonketen bestaat uit de volgende schakels: 1. Ontwerp 2. Productie van cement 3. Grondstoffenwinning 4. Productie van beton 5. Toepassing in constructie 6. Gebruik / onderhoud 7. Sloop / amoveren 8. Recycling

5 5 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 2. De inkoop van beton waardeketen In figuur 1 staat een overzicht van de betonketen. Wij zullen ons gaan richten op de soorten cement en welke mogelijkheden hier zijn. Gebr. Beentjes is een kleine speler en heeft daarom een beperkte invloed op toeleveranciers en afnemers. Wij kunnen wel als bedrijf eventuele alternatieven opperen en op deze manier een bepaalde invloed uitoefenen. Figuur 1 Betonketen 4 Zoals eerder gemeld zijn er meerdere soorten cementtypen. De meest voorkomende cementtypes zijn voornamelijk: CEM I Portland cement: Portland cement met max. 5% andere stoffen CEM II Portlandvliegas cement: Allerlei mengvormen met portlandcement bv. Leisteen, minimaal 65% portlandcement CEM III Hoogovencement Hoogoven/portlandcement mengsel in 3 klassen: A, B en C, waarbij CEM III/A de minste (40%) en CEM III/C de meeste (90%) hoogovenslak bevat Cement is een onmisbaar onderdeel van de betonmortel die Gebr. Beentjes bestelt bij betoncentrales. Ze gaan hierbij uit van het bestek voor een bepaald project. De bestelde betonmortel wordt door de betoncentrales afgeleverd op de projecten. Dit transport gebeurt per vrachtwagen

6 6 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop In 2012 heeft Gebr. Beentjes voor m3 aan betonmortel ingekocht. Dit is berekend aan de hand van de inkoopfacturen. In tabel 1 is dit aantal verder gespecificeerd. Hoeveelheid (m3) Aantal transporten Enkele rit afstand 5 (km) Totale afstand (km) Van der Kamp Dyckerhoff Basal ABC mortel Bruil beton & mix 479 g.g. 60 g.g. TOTAAL Tabel 1 Inkoop betonmortel 2012 Verder valt uit de cijfers op dat de gemiddelde hoeveelheid m3 beton kan verschillen. Deze cijfers zullen nog nader worden onderzocht om zodoende vast te stellen of hier nog reductiemogelijkheden zijn. Het rijden met kleine vrachten is immers ongunstig voor de CO2 uitstoot. 3. Identificeren van de partners binnen de waardeketen In 2012 heeft Gebr. Beentjes gebruik gemaakt van een viertal betoncentrales; Van der Kamp, Een familiebedrijf die vanaf de jaren 60 zich bezig houdt met betonmortelcentrales. Ze hebben betoncentrales in Amersfoort, Moerdijk, Zaandam en Zwolle. Verder zijn ze zelf tevens gecertificeerd op niveau 3 van de CO2 prestatieladder Dyckerhoff Basal, Bestaat uit het voormalige Nederlandse Cement Deelnemingsmij B.V. die in 2007 zijn verder gegaan onder de huidige naam. Ze hebben 20 betoncentrales door heel Nederland en zijn in het bezit van het Beton Bewust keurmerk. ABC mortel, ABC Mortel produceert en levert betonmortel bestemd voor vloeistofdichte betonconstructies in de sterkteklassen C08/10 t/m C53/65. Ze hebben vestigingen in Amsterdam, Meppel, Tiel en Waalwijk. Bruil beton & mix, Bruil is een onafhankelijk en vooraanstaande leverancier van cementgebonden producten en oplossingen voor ruwbouw, gevels en de afwerking daarvan. Verder zijn ze gecertificeerd op niveau 3 van de CO2 prestatieladder. Op aangeven van CO2Seminar.nl zal worden onderzocht of de footprint per m3 beton nader kan worden bepaald op basis van gegevens van Van der Kamp en/of Bruil. De CO2 uitstoot per m3 beton wordt momenteel nog gebaseerd op algemene gegevens in de markt. 5 Infoblad_Duurzaamheid_Betonmortel_ pdf VOBN

7 7 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 4. Kwalificeren van de CO2 emissies In deze paragraaf zal er gekeken worden naar de CO2 emissies die vrijkomen in de betonketen. Gemiddelde verhouding basisbestanddelen in de betonmortel: 4.1 Grondstoffen Eén m3 betonspecie heeft de volgende mengverhouding beton voor een doe-het-zelver. Dit houdt in dat voor 1 m3 er 325 kg cement, 660 kg zand, 1300 kg grind en 160 kg water nodig is. Dit is een gemiddeld genomen verhouding 6. Voor de berekening zal deze verhouding aangehouden worden. Cement: De gemiddelde cement emissie in Nederland komt uit op 540 kg CO2/ton cement 7. Portlandcementen, ook wel CEM I-cementen genoemd met een aandeel Portlandklinker van 90% of meer. De CO2-emissie die vrijkomt bij de productie van dit type cement is circa 900 kg CO2/ton cement. Laagklinkergehalte cement, ook wel hoogovencement of CEM III B cementen genoemd waarin het cement voor circa 30% uit Portlandklinker bestaat en voor circa 70% uit hoogovenslak. De CO2- emissie die vrijkomt bij de productie van dit type cement is circa 300 kg CO2/ton cement. Grind: Grind voor beton wordt gewonnen in rivieren. Bij de winning van grind is de CO2 emissie 1,09 kg/co2 per ton 8. Zand: Zand voor beton wordt gewonnen in rivieren. Bij de winning van zand is de CO2 emissie 3,01 kg/co2 per ton 9. Water: De CO2 uitstoot bij het winnen van water van voldoende kwaliteit is 0,276 kg/co2 per ton Fabriceren betonmortel Het produceren van beton vindt plaats in de betoncentrale. Aan de hand van een eerdere ketenanalyse uitgevoerd door Strukton zijn wij gekomen tot een emissie van 11 kg CO2/m3 voor het productieproces in de betoncentrale Dubocalc via GMB Beheer B.V. Ketenanalyse prefabbetonproducten pdf Dubocalc via GMB Beheer B.V. Ketenanalyse prefabbetonproducten pdf Defra (2009) via strukton_co2_emissie_beton_2010.pdf Strukton Groep N.V. CO2-emissie van beton

8 8 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 4.3 Transport naar projecten Gebr. Beentjes kijkt per project waar ze hun betonmortel inkopen. Het vervoer geschiedt per vrachtauto > 20 ton 12, deze levert 0,11 kg CO2/tonkm. In 2012 is er km gereden ten behoeve van het vervoer van betonmortel. Dit komt neer op een 1,386 kg CO2. Kg/CO2 per ton Verhouding (1-2-3) Kg CO2/m3 Portlandcement 900 0, ,50 Laagklinkergehalte cement 300 0,325 97,50 Gemiddeld cement 540 0, ,50 Grind 1,09 1,300 1,42 Zand 3,01 0,660 1,99 Water 0,276 0,160 0,04 Productie TOTAAL CO2 emissie per m3 betonmortel 110,95 188,95 305,95 kg CO2 TOTAAL CO2 emissie betonmortel ,1 kg CO2 / 736,53 ton CO2 TOTAAL transport ,386 kg CO2 Tabel 2 CO2 emissie beton 5. Resultaten Uit de analyse van de inkoop betonketen blijkt dat er per ingekocht m3 betonmortel gemiddeld zo n 188,95 kg CO2 emissie optreedt. Het overgrote deel van deze uitstoot vindt plaats bij de productie van het cement bestandsdeel. Verder valt er op dat er per soort cement een beduidend verschil is qua emissie. Dit is belangrijk om mee te nemen bij de CO2 reductiemogelijkheden. Er moet hier wel een kanttekening bij geplaatst worden, het is niet altijd makkelijk om een soort cement te vervangen door een ander cementtype. 6. CO2 reductiemogelijkheden Er zijn verschillende mogelijkheden om de CO2 emissie te reduceren. Ik zal hieronder ingaan op de mogelijkheden die haalbaar zijn voor Gebr. Beentjes. Reduceren van de CO2 door toepassen van ander cementsoort Reduceren van de CO2 door het aantal ritten te verminderen Reduceren van de CO2 door gerecyclede beton toe te passen 6.1 Ander cementsoort gebruiken Zoals eerder vermeldt is de grootste emissiebron de cementproductie. Dit kan verminderd worden door te kiezen voor een cementsoort waar minder Portlandklinkers in voorkomen. Zo kan CEM III Hoogovencement toegepast worden in plaats van Portland CEM I. Het nadeel hiervan is dat Gebr. Beentjes niet altijd een keuze heeft. In het bestek staat soms heel specifiek aangegeven wat wel en niet toegestaan is qua bouwmateriaal. Er is dan geen ruimte om te kiezen voor een ander cementtype in de betonmortel. Gebr. Beentjes zal in de gevallen dat er sprake

9 9 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop is van een kwalitatief gelijke optie, maar met minder CO2 emissie pleiten voor de duurzamere optie bij de toeleverancier en de afnemer. 6.2 Transport verminderen Na bestudering van de inkoopfacturen bleek dat er soms een extra toeslag werd gerekend op een bestelling. Hier was sprake van als men een kleine hoeveelheid betonmortel had besteld. Door deze kleine bestellingen beter in te plannen en beter af te stemmen kan de CO2 emissie verminderd worden en treedt er een kostenbesparing op. 6.3 Gerecycled beton toepassen Uit onderzoek is gebleken dat er mogelijkheden zijn om betongranulaat te gebruiken als cementvervanger en als grindvervanger 13. Betongranulaat is betonpuin dat na sloop vrij wordt gehouden van ander steenachtig puin. Door het te gebruiken als cementvervanger wordt de grootste emissieoorzaak van beton aangepakt. Op dit moment staat het onderzoek nog in de kinderschoenen, maar het is goed om te weten dat er nog volop mogelijkheden zijn om de CO2 emissie binnen de betonketen aan te pakken. 7. Reductiedoelstellingen Uit de ketenanalyse van de inkoop beton blijkt dat er meerdere mogelijkheden zijn om de CO2 emissie te reduceren. De meeste winst kan geboekt worden door een minder vervuilende cementsoort te gebruiken. Zo kan de reductie al snel oplopen tot 40%. Een nadeel hiervan is dat Gebr. Beentjes niet altijd de keuze heeft om gebruik te maken van minder belastend cement. Ze zijn hierbij afhankelijk van de afnemer en de gestelde eisen. Verder bestaat de scope 3 uit meerdere soorten emissies. De totale reductie aan emissies in scope 3 zal daarom nooit op 40% uitkomen. Vanwege deze omstandigheden is ervoor gekozen om de scope 3 reductiedoelstelling te zetten op 5% voor Deze reductie zal bewerkstelligd worden vanuit de beide ketenanalyses. De komende jaren gaan wij dit nauwlettend in de gaten houden en eventueel onze reductiedoelstelling aanpassen wanneer de praktijk hierom vraagt. 13 Ce_delft_2828_milieu-impacht_van_betongebruik_nl_bouw_def.pdf

10 10 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 7.1 Stappenplan Om deze doelstelling te realiseren is er een stappenplan opgesteld. Het stappenplan voor deze reductie ziet er als volgt uit: 1. Informeren bij leveranciers Het is wenselijk om zoveel mogelijk informatie omtrent CO2 te krijgen van leveranciers. Zodoende kan Gebr. Beentjes inzicht krijgen in de uitstoot van CO2 van het ingekochte beton. Op basis van deze informatie zal worden gekeken of de CO2 uitstoot per m3 beton kan worden bepaald voor de vaste leveranciers van Gebr. Beentjes. 2. Vergelijken van leveranciers Op basis van de informatie omtrent CO2 zal er een vergelijking worden gemaakt in de huidige aanbieders van beton. Indien deze informatie te weinig duidelijkheid geeft dan kan worden gekeken naar aanvullende zaken in de keten van de betonproductie. Zoals de transporten naar betoncentrale (via het water, per as, ). Indien bekend zal er worden gekeken naar de CO2 uitstoot per m3 beton per leverancier. Daarnaast zal er gekeken worden naar andere relevante factoren zoals de afstand van betoncentrales tot de werken van Gebr. Beentjes. 3. Inventariseren van eisen van opdrachtgevers De eisen van de opdrachtgevers kunnen van grote invloed zijn op de CO2 uitstoot. De keuze van de in te kopen beton is afhankelijk van de aard van het werk en de eisen van de opdrachtgever. Wanneer er een keuzemogelijkheid is voor een duurzamere variant beton dan zal Gebr. Beentjes nagaan of dit toegepast kan worden in het werk en of de opdrachtgever ook voor deze optie wil kiezen. Dit hoeft niet specifiek de keuze voor beton te zijn maar het kan ook de betonsamenstelling betreffen: welk cement is / kan worden gebruikt voor het beton. Om opdrachtgevers duidelijk te maken welke keuzemogelijkheden er zijn kan overwogen worden om een beslisdiagram op te stellen. Welke keuzes zijn er voor welke betonproducten? 4. Informeren van werkvoorbereiders en uitvoerders De personen die binnen Gebr. Beentjes verantwoordelijk zijn voor de inkoop van beton moeten goed op de hoogte zijn van de duurzaamheidsaspecten van beton en de keuzemogelijkheden (indien deze er zijn) voor Gebr. Beentjes. Zo kunnen zij de voor Gebr. Beentjes meest duurzame beton inkopen. Binnen Gebr. Beentjes zal tenminste één persoon worden aangewezen als kerndeskundige duurzaam beton. 5. Volgen van de ontwikkelingen in de keten Er wordt in de GWW sector veel aandacht besteed aan het verduurzamen van de betonketen. Zo is er een initiatief om de gehele keten voor 100% te verduurzamen in Dit betreft de Green Deal: Verduurzaming betonketen van MVO Nederland en samenwerkende instanties. Bedrijven kunnen zich aansluiten als koploper. Op dit moment is dit initiatief nog in een verkennende fase. De verwerkende bedrijven hebben in deze fase naar verwachting nog weinig invloed. Gebr. Beentjes wil dit initiatief blijven volgen. Mogelijk zal Gebr. Beentjes ook actief deelnemen om zodoende ook als een van de koploper bedrijven op te treden in de keten. In dat geval zal Gebr. Beentjes ook deelnemen aan de bijeenkomsten van dit initiatief.

11 11 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 7.2 Fasering stappenplan Om het stappenplan ten uitvoer te brengen is de onderstaande planning uitgewerkt: Stap Omschrijving Actie door Streef datum Status 1 Informeren bij leveranciers - Van der Kamp - ABC mortel - Bruil beton & mix - Dyckerhoff Basal FK / MV Q Gedaan Toelichting Er is inmiddels contact geweest met Van der Kamp. Zij leveren 2/3 van de totale hoeveelheid beton. Van der Kamp is gecertificeerd voor niveau 3 CO2 ladder. De aanvoer wordt over water gedaan en de toevoer tot projecten. 2 Vergelijken van leveranciers - Wat is samenstelling beton en welk cement is grondstof voor het beton? - CO2 uitstoot per m3 bekend? - Afstand tot (project van) Gebr. Beentjes - Andere relevante aspecten m.b.t. CO2 FK / MV Q Gedaan Gegevens over de CO2 uitstoot van beton per leverancier is niet voorhanden. Het is echter wel duidelijk dat de vaste leveranciers van Gebr. Beentjes ook aantoonbaar actief zijn op het gebied van milieu, zij beschikken o.a. over de volgende certificaten: - Van der Kamp: CO2 Prestatieladder niveau 3 - ABC Mortel: ISO Bruil: CO2 Prestatieladder - Dyckerhoff Basal: ISO In de gehele keten is veel aandacht voor duurzaamheid. Dit blijkt o.a. ook uit publicatie op duurzameleverancier.nl, keurmerk beton bewust en Green Deal verduurzaming betonketen. 3 Inventariseren van eisen van opdrachtgevers - Welke eisen worden aan beton gesteld - Zijn er duurzamere alternatieven mogelijk - Is de opdrachtgever bekend met deze alternatieven? FK / MV Q Zie toelichting De betonkeuze is vooral afhankelijk van het beoogde gebruik. Vooralsnog zijn er weinig tot geen extra opties m.b.t. duurzaamheid 4 Informeren van werkvoorbereiders en uitvoerders FK / MV Q Deels gedaan Toelichting Toelichting Toelichting In het laatste algemene KAM overleg is er gesproken over de CO2 prestatieladder en de ketenanalyse voor beton. Hierbij waren alle werkvoorbereiders en uitvoerders bij aanwezig. Nadat de bovenstaande stappen verder zijn geïnventariseerd zullen zij opnieuw worden geïnformeerd.

12 12 Gebr. Beentjes GWW Ketenanalyse beton inkoop 5 Volgen van de ontwikkelingen in de keten - Aanmelden voor nieuwsbrief - Nagaan eisen bij EMVI aanbestedingen: kan deelnemen aan initiatief duurzaam beton van toegevoegde waarde zijn - Overwegen aanmelden bij initiatief Duurzaam Beton FK / MV Nieuwsbrief gedaan, overige niet. Toelichting Het initiatief is vooralsnog in een verkennende fase. Gebr. Beentjes verwacht dat de kleinere verwerkende bedrijven in deze fase nog weinig invloed hebben. Gebr. Beentjes wil dit initiatief blijven volgen. Mogelijk zal Gebr. Beentjes ook actief deelnemen om zodoende ook als een van de koploper bedrijven op te treden in de keten. In dat geval zal Gebr. Beentjes ook deelnemen aan de bijeenkomsten van dit initiatief. De belangrijkste ontwikkelingen zijn op de site van MVO Nederland te vinden. Gebr. Beentjes zal deze ontwikkelingen blijven volgen. 8. Conclusie In deze analyse is er gekeken naar de keten met betrekking tot de beton inkoop. Op deze manier wil Gebr. Beentjes meer inzicht krijgen in emissies die gepaard gaan bij het gebruik van beton. Hiervoor is er gekeken naar het jaar De totale emissie was in ,49 kg CO2 inclusief de transportkosten. Bij Gebr. Beentjes is dat goed voor ruim 50% van de CO2 emissies in scope 3. Een CO2 reductie op dit gebied zal daardoor gelijk zichtbaar zijn in de scope 3 analyse. Deze reductie zal moeten komen uit de drie eerder genoemde maatregelen, waarbij de nadruk ligt op het verminderen van de transport en het vervangen van cementtypes met een hoge concentratie Portlandklinker door soorten waarin minder klinker gebruikt wordt. Aan de hand van de uitgevoerde ketenanalyse is er gekeken naar de reductiedoelstellingen voor Gebr. Beentjes in de scope 3. Uit onze analyse van de betonketen is gebleken dat er veel te winnen valt op dit gebied. Waar wel rekening mee gehouden moet worden is de beperkte invloed die Gebr. Beentjes heeft. We hebben daarom ingezet op een reductie van 5% in De komende jaren zal er regelmatig gekeken worden naar deze doelstelling en aangepast wanneer dat nodig blijkt te zijn.