IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER. met elkaar en voor elkaar

Transcriptie

1 IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER met elkaar en voor elkaar

2

3 IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER met elkaar en voor elkaar

4 Een wereld te winnen Een wereld te winnen In hun grote verscheidenheid zien ze er allemaal heel aandoenlijk uit, de kinderen van de Brede School. Hun stralende gezichtjes stemmen hoopvol. Sommigen zijn gewoon vrolijk, anderen doen stoer, zijn uitdagend, of juist wat timide. Maar vrijwel zonder uitzondering hebben ze de blik van de onbegrensde mogelijkheden die hoort bij hun jeugdige overmoed. Ze hebben een wereld te winnen. In hun gelijkwaardigheid vertegenwoordigen ze het veelbelovende, menselijk kapitaal dat onze scholen bevolkt. Maar dat garandeert niet dat ze ook allemaal dezelfde kansen hebben. Met veel kinderen gaat het uitstekend, maar een aantal van hen wordt al op heel jonge leeftijd in hun ontwikkeling geremd. De vrolijkheid op hun smoeltjes is daarom soms bedrieglijk; ze verkeren in omstandigheden die hun nu al beletten volwaardig mee te komen. De medewerkers van de Brede School die dagelijks met hen omgaan, kennen hun problemen en gezinsachtergronden en houden er rekening mee, maar ze allemaal oplossen gaat hun mogelijkheden te boven. Wat ze wel kunnen doen is signaleren en proberen anderen in te schakelen om problemen van welke aard ook, op één of andere manier het hoofd te bieden. Daarom worden kenmerken van de kinderen verzameld, niet alleen 2

5 In Nijmegen gaan we verder: met elkaar en voor elkaar De school van de toekomst is de school die we nu moeten vormgeven. De wijk waarin we wonen en leven, wordt de wijk die aan nieuwe generaties betrokkenheid en verbondenheid biedt. In onze stad, die zo rijk is aan historie en tradities, willen wij er alles aan doen de buurten tot bloei te brengen. Wij, inwoners van Nijmegen, willen geen dag verloren laten gaan om onze realistische idealen met vasthoudendheid en hartstocht tot onze dagelijkse werkelijkheid te maken. Als samenwerkende organisaties in het basisonderwijs, de kinderopvang en het welzijn beginnen we dus onmiddellijk met de verwezenlijking van onze idealen. Want wij realiseren ons dat praten noodzakelijk is, en papier geduldig, maar dat uiteindelijk alleen door ons doen en laten de noodzakelijke veranderingen tot stand zullen komen. Daar roepen we de hulp van alle mensen in Nijmegen bij in. Alleen door onze voortdurende inspanningen, en met vallen en opstaan, kunnen wij van onze stad een stad maken waarin alle mensen meetellen en die hen in staat stelt hun aspiraties waar te maken. Dat ons oog daarbij in de eerste plaats op onze kinderen valt, is geen toevalligheid. Aan hen is immers de toekomst. In onze benadering, die is gebaseerd op onze positieve ervaringen gedurende de afgelopen tien jaar, zijn scholen meer dan aanbieders van lessen, opleidingen en diploma s. Wij zien ze als centra van zeer uiteenlopende activiteiten, waarin kinderen, hun ouders en andere buurtgenoten elkaar treffen. Hier komen niet alleen alle voorzieningen samen die voor mensen van belang zijn, maar werken ook de instellingen die al deze voorzieningen aanbieden samen. Daarmee krijgt iedere wijk een krachtige kwaliteitsimpuls voor een goede woon- en leefomgeving. We noemden dit eerst Open Wijkscholen, maar hanteren nu het begrip Brede Scholen. De aard van onze samenwerking levert een inspirerend instrument op om aan ons dynamisch samen leven invulling te geven. Daardoor kunnen onze IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 3 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

6 Een wereld te winnen Een wereld te winnen over de cognitieve vorderingen die ze op school maken, maar ook hun sociaal-emotionele ontwikkeling en hun gedrag ten opzichte van de leerkrachten, overige medewerkers en de andere leerlingen. Als er aan de hand van deze kenmerken reden tot zorg is, is de vraag waardoor dit wordt veroorzaakt. Komt dat door oorzaken die in het kind zelf zitten, of door de omstandigheden waarin het opgroeit? Is er sprake van gezinsproblematiek waardoor het kind dagelijks met een rugzak vol problemen naar school komt of is het een verstandelijke of lichamelijke beperking waardoor een kind niet goed mee kan komen? We noemen niet hun echte namen, omdat het hier niet in de eerste plaats gaat om deze individuele kinderen, maar om patronen die overal in het onderwijs, de kinderopvang en het welzijnswerk zichtbaar zijn: situaties die belemmeringen opwerpen voor de ontwikkeling van kinderen. Die lopen sterk uiteen, maar ze leiden er wel vaak toe dat kinderen onnodig achterblijven. Dat vergt aandacht, veel aandacht én veel inzet. 4

7 kinderen er niet alleen terecht voor goed onderwijs, maar ook voor elementaire voorzieningen als ondersteuning en zorg, kinderopvang, sociale en culturele activiteiten, sport en spel. Ze stellen ze in staat zichzelf te ontwikkelen en op basis daarvan een volwaardige bijdrage aan onze samenleving te leveren. In onze stad worden elk jaar rond tweeduizend kinderen geboren. Wij beschouwen het als een enorme uitdaging onze kinderen en hun ouders te laten ervaren dat zij Nijmegen met hun talenten veel te bieden hebben. En dat de oudste stad van het land ook hun veel te bieden heeft: mooie, historische gebouwen, prachtige landschappen, schitterende voorzieningen, kennis en innovatiekracht, hartstocht en creativiteit, een onuitputtelijke bron van menselijk kapitaal uit tientallen landen. Dat alles kunnen we goed gebruiken, samen. In Nijmegen gaan wij met ons aanbod een verplichting aan, waarmee we elke vorm van vrijblijvendheid en onverschilligheid achter ons laten. Als partners slaan we de handen ineen om ouders in staat te stellen hun kinderen te laten opgroeien en hun kansen te optimaliseren. Daarbij houden we de ingewikkeldheid van de sociale omgeving waarin kinderen opgroeien scherp in het oog. Vaak zullen we die als uitgangspunt voor ons handelen hanteren. We willen een brug slaan tussen de kinderen, hun ouders en alle anderen die in brede zin bij dat opgroeien betrokken zijn. Onze gedeelde visie behoort tot de eerste positieve resultaten die zichtbaar worden. Die sporen aan tot concrete vervolgstappen, waarmee we onze doelstellingen nog sneller en nog beter kunnen realiseren.we houden onze ogen en oren wijd open om te leren van ervaringen die we opdoen en van de ervaringen in andere plaatsen. Dus gaan we verder in Nijmegen, met elkaar en voor elkaar: verder met het centraal stellen van het kind verder met het bieden van (dag)arrangementen verder met het vergroten van de samenhang in de opvoeding verder met het zoeken naar kansen voor alle kinderen verder met versterking van onze samenwerking verder met een ontwikkeling van een perspectief van meer jaren IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 5 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

8 Een wereld te winnen Een wereld te winnen Wat gebeurt er? Amira zit in groep 1. Ze groeit meertalig op, doordat haar ouders het Nederlands nog onvoldoende machtig zijn. Ze heeft niet op de peuterspeelzaal gezeten en vertoont een gedrag dat vragen oproept over haar ontwikkeling. Ze is nog heel jong. Wat moet er gebeuren om Amira te helpen en wat zijn de mogelijkheden? In dezelfde groep als Amira zit ook Luuk. Hij vertoont kenmerken van autisme. Hij heeft al leren lezen en kan ook hoofdrekenen, maar waar komen zijn driftbuien vandaan? Doordat hij zichzelf soms in de weg zit, ontstaan problemen met klasgenootjes. Wat heeft Luuk nodig? De ouders van Johan, in groep 4, zijn gescheiden. In zijn korte bestaan heeft hij al met huiselijk geweld te maken gehad. Jeugdzorg is bij het gezin betrokken, maar daarmee zijn de momenten van uitzonderlijke drift van Johan nog niet ten einde. Hoe kan Johan rustiger worden, waardoor hij een betere aansluiting vindt? 6

9 Een wereld te winnen Een wereld te winnen Bij Sven, ook in groep 4, is ADHD vastgesteld. Hij is thuis erg opstandig; zijn ouders weten zich af en toe geen raad met hem. Er is begeleiding van de GGD, maar zijn boosheid is soms zo grenzeloos dat hij zich slecht kan concentreren en zijn werkhouding veel te wensen overlaat. Kunnen we hem helpen zijn boosheid te beperken en hoe? Elsa, in dezelfde groep als Sven en Johan is dyslectisch. Haar ouders zijn erg betrokken bij haar ontwikkeling en zijzelf is een gemotiveerde leerling. Maar al met al is ze toch faalangstig. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze dat te boven komt? Een groep hoger treffen we Dennis aan. Zijn ouders hebben financiële problemen. Zijn moeder heeft een persoonlijkheidsstoornis. Het ontbreekt aan structuur in het gezin. Daarom is de hulpverlening erbij betrokken. Dennis is impulsief, boos, brutaal ook en daarom vaak onhandelbaar. Op welke wijze is voor Dennis en zijn ouders meer stabiliteit te bereiken? Pascal, eveneens uit groep 5, is stil en terug getrokken en hij vindt geen aansluiting in de groep. 7

10 Een wereld te winnen Een wereld te winnen Moeder is alleenstaand en heeft geen vaste partner. Pascal heeft tekentalenten die thuis niet worden gestimuleerd. Papier, verf of potloden zijn nergens te bekennen. Welke bijdrage kunnen wij leveren om ervoor te zorgen dat deze jongen gezien wordt, lekker in zijn vel gaat zitten en zijn talenten kan ontwikkelen? De ouders van Glenn, die in groep 6 zit, stellen hoge eisen aan hun kind. Ze willen dat hij het heel goed doet op school en zijn daarom erg op resultaat gericht. Thuis is er weinig ruimte voor spel, omdat hij ook daar geacht wordt meer kennis op te doen. Daardoor is Glenn faalangstig. Hoe kunnen de ouders ervan overtuigd worden dat hun hoge verwachtingen Glenn juist in de weg zitten? Tessa uit dezelfde groep is een meisje wier ouders allebei werken. Haar snelheid valt op. En ze is enthousiast. Haar kenmerken bevatten op dit moment geen belemmeringen voor haar ontwikkeling. Goed zo, mooi. Priscilla zit in groep 8. Priscilla vraagt veel aandacht zowel positief als negatief. Iedere volwassenen die haar positief benaderd vliegt ze om de hals. 8

11 Samenwerking verstevigen en verdiepen Onze visie De afgelopen jaren hebben we in Nijmegen twaalf Open Wijkscholen ontwikkeld, zoals we ze tot dusver noemden. Het succes daarvan heeft ons ervan overtuigd dat we op de goede weg zitten. Nu spreken we van Brede Scholen. Ons streven is erop gericht dat alle basisscholen in Nijmegen de komende jaren Brede Scholen worden. In de nabije toekomst willen we met onze Brede Scholen voorzieningen bieden aan elk kind, vanaf de geboorte totdat het naar het voortgezet onderwijs gaat. Dit ambitieuze voornemen weerspiegelt onze opvatting dat we moeten doorgaan op de ingeslagen weg en dat we onze samenwerking daartoe verder moeten verstevigen en verdiepen. We hebben onze visie geformuleerd (in de kadernotitie), uitgelegd hoe we ertoe zijn gekomen en beschreven wat ons de komende tijd nog te doen staat. Hoe we denken onze Brede Scholen inhoudelijk, organisatorisch en financieel zo in te richten dat de stad als geheel, elke wijk afzonderlijk en elke bewoner persoonlijk baat heeft bij onze inspanningen. In alles wat we doen zetten we bovenaan dat elk kind de kansen krijgt die het in staat stelt zich optimaal te ontplooien. Dat staat centraal. Voor elk kind moet daarom elke dag een sluitend ontwikkelarrangement beschikbaar zijn: een combinatie op maat van onderwijs, opvang, ondersteuning, begeleiding en besteding van vrije tijd. Voor ouders kunnen we met de Brede Scholen de betrokkenheid bij hun kinderen vergroten. Zo n arrangement is dan ook een op resultaat gerichte, sluitende afspraak tussen de Brede School en de ouders. Naarmate we beter in onze opdracht slagen, kunnen we ook de sociale samenhang in de wijken versterken, waardoor ook de leefbaarheid en de veiligheid toeneemt. Als Brede Scholen bieden we daarom onderdak aan uiteenlopende activiteiten en voorzieningen. We zorgen ervoor dat die zoveel mogelijk op elkaar aansluiten. IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 9 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

12 Een wereld te winnen Een wereld te winnen Ze loopt veel op straat. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zij niet in handen van een loverboy terecht komt? Bouchhaib, ook uit groep 8, heeft zijn mond vol over respect voor moslims. Zijn gedrag tegenover volwassenen en in het bijzonder vrouwen is ronduit brutaal te noemen. Hij hangt vaak rond bij oudere jongens uit de buurt. Hij laat zich totaal niet aanspreken op zijn gedrag. Zijn ouders hebben helemaal geen vat meer op hem. Wat moet onze rol zijn om ervoor te zorgen dat hij alle kansen krijgt op een goede plek in de maatschappij? (De namen van de kinderen zijn gefingeerd. De situaties zoals hierboven beschreven zijn aan de praktijk ontleend). 10

13 Opvoedkundig netwerk Uit eigen ervaring, maar ook uit onderzoek weten we dat deze aanpak, die aansluit bij een landelijke trend, belangrijke doelstellingen in zich verenigt voor kinderen, ouders, de wijken, de betrokken organisaties en de gemeente. Met de Brede Scholen willen we voorzieningen op het gebied van onderwijs, kinderopvang, buitenschoolse opvang, sociale, culturele en sportactiviteiten, gezondheidszorg en ondersteuning bij de opvoeding op een herkenbare manier bijeen brengen. Kinderen en hun ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat zij voor al deze voorzieningen in en om de school kunnen aankloppen. We kunnen dan tegelijk met hen afspreken welke doelen we de komende periode willen bereiken. Ze moeten van tevoren weten waarop ze kunnen rekenen. Van onze kant kunnen we dan ook onze verwachtingen van ouders en kinderen uitspreken. Onze Brede Scholen zijn centra in een georganiseerd netwerk van activiteiten, voorzieningen en personen in de wijk, die behalve een eigen meerwaarde ook inspiratie en dynamiek opleveren. Er komen vier kernthema s in samen: Taal en Educatie, Zorg en Welzijn, Sport en Bewegen en Cultuur. Op deze kernthema s zorgen de samenwerkende instellingen voor aanbod. De Brede School, die in haar omgeving wordt gezien en ervaren als een erkende ontmoetingsplek waar ook professionals elkaar weten te vinden, brengt inhoudelijke dwarsverbanden tot stand en bevordert de ontwikkeling van een opvoedkundig netwerk. Dagarrangementen De arrangementen van de samenwerkende organisaties voorzien in buitenschoolse opvang voor kinderen wier ouders werken en in kinderhuiskamers, die voor alle kinderen in de wijk toegankelijk zijn. Voor de buitenschoolse opvang geldt dat deze een steeds groter bereik heeft in de wijk doordat steeds meer ouders een baan hebben. De kinderhuiskamers hebben een belangrijke spilfunctie en bovendien tot doel kinderen vanuit een opvoedkundige omgeving relevante sociaal-culturele activiteiten aan te bieden. Ouders en vrijwilligers vervullen in de kinderhuiskamers een belangrijke, ondersteunende rol. Velen worden opgeleid voor en voorbereid op betaald werk. IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 11 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

14 In zowel de opvang als in de kinderhuiskamers liggen de activiteiten daarbij in het verlengde van het werk van de school en met afzonderlijke projecten wordt aansluiting gezocht bij actuele gebeurtenissen in de wijk. Hoewel zij elk een eigen achtergrond hebben, streven we ernaar beide vormen in meer wijken op een natuurlijke manier te laten samenvloeien. Gericht instrument Als gericht instrument bereiken de Brede Scholen al tweederde van de leerlingen met een sociaal-economische achterstand ( gewichtsleerlingen ). En in het verlengde daarvan is het ook gelukt de ontwikkelingskansen van kinderen te verbeteren en hun ouders daar meer bij te betrekken. Bij de oplossing van de segregatieproblematiek bewijst de Brede School ook haar waarde. Door de kwaliteit van de voorzieningen te verhogen en het concept uit te breiden naar alle kinderen en hun ouders, kunnen we overtuigend laten zien dat we de scheiding tussen kinderen als gevolg van segregatie doeltreffend kunnen aanpakken. Sluitende aanpak Ook constateren we dat de samenwerking tussen de scholen en de andere instellingen die participeren vatbaar is voor verbetering. Over aansturing en toedeling van verantwoordelijkheden moeten glasheldere afspraken worden gemaakt. De veranderende rol die de gemeente, de uitvoerende partners en het management van de locaties spelen, moet voor iedereen duidelijk zijn. Dat bevordert ook de kans op een warme overdracht van kennis en ervaring tussen de instellingen. In dit permanente proces kan elk kind en elke ouder vertrouwen op onze gemeenschappelijke aandacht. Bij de activiteiten van de Centra voor Jeugd en Gezin die in onze stad worden gevormd, waartoe ook ondersteuning bij de opvoeding van kinderen behoort, zoeken we een naadloze aansluiting. IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 12 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

15 Effecten We willen de komende tijd ook benutten om te weten te komen of we met onze doelstellingen op koers liggen. Hebben we bereikt wat we beoogden te bereiken, kunnen we waarmaken wat we voor ogen hebben? Dat willen we meetbaar maken door periodiek onze afspraken over inhoud en doelen van het arrangement met ouders en kinderen vast te leggen. Daarmee hebben we een instrument in handen dat het resultaat van onze inspanningen toetst. Dat moet in het vervolg een beeld opleveren van de prestaties die zijn geleverd. Daarover gaan partijen - gemeente, schoolbesturen, scholen en uitvoerende instellingen - een gesprek aan op basis waarvan doelstellingen kunnen worden aangescherpt of verlegd. Op deze manier Op deze manier werken we eraan de oudste stad van het land het jongste hart te geven. IN NIJMEGEN GAAN WE VERDER 13 MET ELKAAR EN VOOR ELKAAR

16 Geraadpleegde literatuur: - Ambtelijk concept kadernotitie doorontwikkeling Brede Scholen, stuurgroep Brede Scholen; - Notitie Geen Hapsnap: Erop af ; - Notitie Nijmegen, oudste stad met jongste hart; - Presentatie Passie en professionaliteit t.b.v. Brede Schoolcongres, april 2009; - Verworvenheden van de proeftuin Nijmegen, 2003.; - Jaarberichten Brede Scholen, Oberon i.o.v. ministerie van OC&W; - Projectplan pilot Zwanenveld Tandem Welzijnsorganisatie Nijmegen / KION. Colofon De uitgave In Nijmegen gaan we verder kwam tot stand op initiatief en onder verantwoordelijkheid van de samenwerkende organisaties in de Brede Scholen in Nijmegen: onderwijsorganisatie Conexus, Joseph scholen, Kinderopvang Nijmegen KION, Tandem Welzijnsorganisatie Nijmegen. Nijmegen, juni 2009 Tekstbijdragen: Redmar Kooistra. Illustraties: kinderen van Nijmeegse basisschool. Vormgeving: Antoinet Broeder, grafische vormgeving Druk: the Print, Nijmegen

17

18