CBL zichtboek Duurzaamheid

Transcriptie

1 CBL zichtboek Duurzaamheid

2 CBL zichtboek Duurzaamheid inhoud dierenwelzijn 6 Het CBL zichtboek Duurzaamheid is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. de mens 22 het milieu 34

3 voorwoord Dames en heren, Voedsel, zowel de productie als consumptie, gaat ons allen aan. Verduurzaming van de levensmiddelenbranche is dan ook een proces dat in gezamenlijkheid moet worden opgepakt. Duurzaamheid als absoluut einddoel bestaat niet, wel een proces waarin stapje voor stapje voedselproducten en productieprocessen steeds duurzamer worden. Steeds minder C0 2 emissies, minder waterverbruik, meer dierenwelzijn, meer eerlijke handel, minder beslag op het land en ga zo maar door. Elke speler in de voedselketen dient hierin zijn verantwoordelijkheid te nemen en door de samenwerking in het Platform Verduurzaming Voedsel kunnen we al deze inspanningen verbinden en zo succesvoller maken. Ik verwacht dan ook veel van dit platform. Verduurzaming van voedsel heeft naast een grote maatschappelijke kant een onderscheidend vermogen en er valt geld mee te verdienen. En dit laatste is iets waar de voedselketen in Nederland al jaren sterk in is. In dit zichtboek staat een aantal inspirerende voorbeelden van hoe je als bedrijf met verduurzaming aan de slag kunt gaan. Voor de toekomst wens ik alle bedrijven veel succes die zich hierdoor laten inspireren en deze voorbeelden gaan volgen. Mocht u daarin ondersteuning nodig hebben, dan biedt het Platform Verduurzaming Voedsel een luisterend oor. dr. Henk Bleker Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 2 3

4 inleiding Iedereen wil een duurzame toekomst. Voor onszelf en voor ons nageslacht. Daar dragen de supermarkten uiteraard ook flink aan bij. Door te letten op thema s als energiebesparing en eerlijke handel. En op de bestrijding van armoede en het welzijn van dieren. Denk ook aan milieubewust gekweekt fruit en duurzaam gevangen of gekweekte vis, aan biologische zuivel en koffie afkomstig van boeren die onder goede omstandigheden hebben gewerkt. Supermarkt, consument en alle andere partijen in de voedselketen delen de verantwoordelijkheid om te werken aan duurzaamheid. Nederlandse supermarkten pakken het verduurzamen serieus aan door de lat steeds hoger te leggen voor de dagelijkse boodschappen. Door alsmaar hogere eisen te stellen, zijn veel producten duurzamer dan een paar jaar geleden. Zo zijn in de supermarkten geen legbatterijeieren meer te koop en is het varkensvlees van biggen die alleen nog verdoofd worden gecastreerd. Ook in en buiten de winkels worden allerlei maatregelen genomen om het energieverbruik te verminderen, door bijvoorbeeld LED-verlichting of energiezuinige vrachtwagens te gebruiken. Kortom, elke supermarkt heeft oog voor mens, dier en milieu. In dit zichtboek duurzaamheid passeren tal van duurzame initiatieven de revue, waar supermarkten in Nederland zich voor inzetten. Om het gevaar van herhaling te voorkomen, is dit geen boek met een opsomming van duurzame activiteiten per supermarktketen. Het boek laat initiatieven zien die de supermarkten allemaal in meer of mindere mate oppakken. Deze voorbeelden illustreren we met voorbeelden uit de praktijk. Nederlandse supermarkten pakken het verduurzamen serieus aan door de lat steeds hoger te leggen voor de dagelijkse boodschappen. Dick Boer Voorzitter Centraal Bureau Levensmiddelenhandel 4 5

5 Duurzaamheid 6 & dierenwelzijn In de supermarkt zijn steeds meer eieren en vlees- en zuivelproducten te vinden die duurzamer worden geproduceerd dan het gangbare assortiment, bijvoorbeeld biologisch maar ook de zogenoemde tussensegment producten. Dit is te danken aan allerlei initiatieven van de supermarkten zoals deelname aan het convenant Marktontwikkeling Verduurzaming Dierlijke Producten. Met de deelname aan dit convenant, committeren supermarkten zich om jaarlijks een omzetgroei van vijftien procent van tussensegment producten te bewerkstelligen. Het gaat dan om producten die afkomstig zijn van dieren die Eieren Hoewel het wettelijk pas vanaf 2012 verboden is kippen in legbatterijen te houden, verkopen supermarkten sinds 2005 geen eieren meer afkomstig van legbatterijkippen. De branche ontving hiervoor de Good Egg Award 2008 van de internationale dierenwelzijnsorganisatie Compassion In World Farming. bijvoorbeeld vrije uitloop hebben gehad, meer tijd krijgen om Bovendien worden in vrijwel alle verwerkte huismerkproducten te groeien en afleidingsmateriaal in de stal hebben. Kortom, een alleen nog scharreleieren gebruikt. beter leven hebben gehad. Deze producten zijn vaak te herkennen Denk aan mayonaise en eiersalade. aan het Beter Leven-kenmerk van de Dierenbescherming. Ook als het om vis gaat, doen supermarkten er alles aan om meer duurzame vis in de schappen te krijgen. Hiervoor wordt samengewerkt met het Marine Stewardship Council, het keurmerk voor verantwoord gevangen vis. René van Klooster van Deen Supermarkten: Deen verkoopt alleen nog maar vers varkensvlees van de Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV) met het Milieukeur-keurmerk. Deen ontplooide veel groene initiatieven met extra zorg voor dierwelzijn en het milieu. Dankzij het unieke concept van de KDV kunnen we nu binnen ons verse assortiment volledig overstappen op duurzaam varkensvlees zonder dat we onze klanten op extra kosten jagen. Keten Duurzaam Varkensvlees is gestart in 1997 met als doel op een duurzame manier varkens te houden. KDV groeide uit tot een samenwerkingsverband tussen varkenshouders, slachterij, grossiers, slagers, retail, cateraars en vleeswarenproducenten. Samen maken de ketenpartners afspraken over de wijze waarop varkensvlees geproduceerd wordt volgens de eisen die Stichting Milieukeur stelt. 7

6 Sander van der Laan van Albert Heijn: Sinds juni 2010 zijn de milieuvriendelijk geproduceerde Rondeeleieren exclusief te koop bij alle winkels van Albert Heijn. Het Rondeel is een ronde stal voor scharrelkippen, waarin de kippen alle ruimte hebben om overdekt rond te scharrelen. Het Rondeel is aangepast aan de behoefte van het dier. Een kip is een bosranddier die zich alleen veilig voelt als hij kan schuilen. Overdag komt het gevaar van boven (roofvogels) en s nachts van onderen (vossen). Vandaar dat de kip overdag graag onder een boom scharrelt en s nachts hoog wil zitten (op een stok of een tak). Die mogelijkheden biedt het Rondeel. De extra eisen die Albert Heijn en het Rondeel hanteren, zijn samen met de Dierenbescherming opgesteld en ondergebracht onder het Beter Leven-kenmerk van drie sterren. Weidegang Niet alleen voor liefhebbers van het Nederlandse landschap, maar bovenal voor koeien is weidegang van grote waarde. Het CBL stimuleert zoveel mogelijk weidegang. In 2006 nam het CBL, samen met de Dierenbescherming en de zuivelindustrie, het initiatief tot de Stichting Weidegang. Veel zuivelproducten van het huismerk zijn afkomstig van koeien die minimaal 120 dagen per jaar, minimaal zes uur per dag in de wei gelopen hebben. Biologisch Voor supermarkten past het verkopen van bio- logische producten goed in de strategie om de productie van voedsel verder te verduurzamen. Bij de productie van biologisch voedsel wordt bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen en hebben dieren meer ruimte. Biologische producten zijn niet meer weg te denken uit de supermarkt. Sterker nog, de verkoop van biologische levensmiddelen in de supermarkt groeit jaarlijks drie tot vijf keer harder dan de verkoop van gangbare producten. Als deelnemers aan het Convenant Marktwerking Biologisch hadden de supermarkten een doelstelling om de omzet van biologisch jaarlijks met tien procent te laten groeien. Consumenten blijken het groeiende aanbod aan biologische producten te waarderen, want de omzetgroei oversteeg deze omzetdoelstelling zelfs ruim in de afgelopen jaren. Supermarkten hebben de markt van biologisch opengetrokken en blijven zich inzetten om de zogenaamde light-users zoveel mogelijk over de streep te halen om meer en vaker biologisch te kopen. Jan Kat van DekaMarkt: Onder de naam Dekaduurzaam verpakt DekaMarkt alle initiatieven en maatregelen die te maken hebben met maatschappelijk verantwoord ondernemen: goed voor mens, dier en milieu. Bij groenten is gekozen om, bij voldoende kwaliteit en aanbod, van bepaalde producten alleen nog de biologische variant aan te bieden. Jan Ferweda van PLUS: PLUS neemt biologisch heel serieus. Zo heeft PLUS mede aan de wieg gestaan van het merk Bio+. Biologisch vlees heeft het maximale aantal sterren gekregen van de Dierenbescherming. Door samen te werken met alleen de beste leveranciers, van boer tot fabrikant, zijn de producten van Bio+ vers, van goede kwaliteit en van nature gezond. Bij de productie van Bio+ producten zijn meerdere partijen betrokken. Boeren werken volgens strikte wettelijke regels, zodat de herkomst van alle producten 100 procent biologisch is. Alleen de beste fabrikanten van biologische producten maken voor ons biologische kwaliteitsproducten. Hierdoor zijn altijd de beste producten, heerlijk van smaak, hoog van kwaliteit, gegarandeerd. 8 9

7 Stoppen castreren van biggen Zeven Stappenplan Vis Beter Eind 2007 ondertekende diverse partijen, waaronder het CBL, de Verklaring van Noordwijk. Hierin staat dat biggen vanaf 2015 niet langer gecastreerd zullen worden. Als tussenoplossing worden biggen nu verdoofd gecastreerd en is het verse vlees in de supermarkten alleen nog van deze verdoofd gecastreerde varkens. Doel van de supermarkten en food servicebedrijven is om het stoppen met castreren eerder dan 2015 in te laten gaan. De meeste supermarkten hebben inmiddels aangegeven eerder dan 2015 varkensvlees te gaan verkopen van ongecastreerde varkens. Marcel Oosterwijk van Lidl: Geselecteerde boeren fokken voor Lidl varkens waarbij geen castratie plaatsvindt. Deze varkens worden in een door ons geselecteerd slachthuis geslacht waarbij wij 100 procent gegarandeerd krijgen dat deze ongecastreerde varkens bij Met het Zeven Stappenplan Vis Beter wordt stapsgewijs naar verduurzaming van vis gewerkt. Waar het wild gevangen verse vis betreft, streven supermarkten er naar om eind 2011 alleen nog MSC-gecertificeerde vis te verkopen. In 2008 waren er acht MSC-gecertificeerde producten, terwijl in de loop van 2010 de teller al op 500 stond. Nederland neemt wereldwijd de tweede positie in op de lijst van aantal MSCgecertificeerde producten. In alle supermarkten wordt MSC-vis aangeboden, vaak onder huismerk. Omdat veel vis gekweekt wordt, zijn supermarkten voor kweekvis (aquacultuur) betrokken bij verschillende projecten die gericht zijn op kwaliteitsgaranties voor gekweekte vis. Voor de ontwikkeling van duurzaamheidsstandaard Aquaculture Stewardship Council (ASC) wordt onder andere samengewerkt met het Wereld Natuurfonds. Een ASC keurmerk zal aangeven dat goed wordt omgegaan met de natuur en richtlijnen voor voedselveiligheid en sociale omstandigheden zijn nageleefd. René van Klooster van Deen: Deen nam samen met het Wereld Natuur Fonds, Stichting De Noordzee en Marine Stewardship Council (MSC) het visassortiment van Deen onder de loep. Aan de hand van de viswijzer ( is het visassortiment aangepast. Bedreigde vissoorten als botervis, roodbaars en de Noorse zalm zijn uit het assortiment verdwenen en Deen heeft een ruim aanbod MSCgecertificeerde visproducten. Het doel is, dat in 2011 alle wild gevangen vis(producten) voorzien zijn van het MSC-keurmerk. ons terechtkomen. Het betreffende vlees van deze ongecastreerde varkens wordt aansluitend Tom Heidman van C1000: exclusief voor ons verpakt. In de Verklaring van Noordwijk kwamen diverse partijen overeen uiterlijk in 2015 te stoppen met het castreren van biggen. Deze verklaring is een sectorbrede afspraak. De inspanningen in de keten maken het mogelijk om deze termijn te vervroegen. C1000 zal dan ook versneld stoppen met de verkoop van vers varkensvlees van gecastreerde varkens. We hebben het doel om al eind 2011 geen vers vlees meer van gecastreerde varkens te verkopen. Daarnaast zet C1000 zich in CBL-verband in voor de verdere verduurzaming van vers varkensvlees in de 10 gehele branche. 11

8 Frits van Eerd van Jumbo Supermarkten: Een zo duurzaam mogelijk visassortiment: dit is waar we als Jumbo Supermarkten naar streven. Vanwege de mondiale problemen van overbevissing en aantasting van de natuur als gevolg van schadelijke vangst- en kweekmethoden is duurzaamheid sinds 2006 een belangrijk criterium bij het samenstellen van ons visassortiment. Niet-duurzame vissoorten verdwijnen uit de schappen en worden vervangen door goede alternatieven. Daarnaast vindt u bij Jumbo steeds meer vis die voldoet aan het MSC-keurmerk: een internationaal keurmerk dat voldoet aan de eisen van de Verenigde Naties. Koen Slippens, EMTÉ: Twee jaar op rij is EMTÉ door Greenpeace met een nummer één positie gewaardeerd als het gaat om duurzaam visbeleid. Daarmee smaakt de vis toch net iets lekkerder. Het beste bewijs dat we waarmaken waar we voor staan. Viswijzer DekaMarkt Stand van zaken juli 2009 diepvriesvis De onafhankelijke MSC (Marine Stewardship Council) wil met haar keurmerk beter beheer stimuleren van de internationale vis- en schaaldierenvoorraden. Wanneer krijgt vis het MSC-keurmerk? Het visbestand is gezond, de visser vist het water niet leeg. Het onderwatermilieu wordt beschermd, door bijvoorbeeld vissoorten in bepaalde perioden niet te vangen. Het visserijbeheer is goed georganiseerd en de visserij staat garant voor een effectief, duurzaam beheer en visaanbod. Siep de Haan van Hoogvliet: Hoogvliet let op visstanden van overbeviste of kwetsbare soorten. Hoogvliet heeft rode vissoorten uit haar assortiment gehaald, omdat deze soorten hebben te lijden aan grootschalige overbevissing, vernietigende vangsttechnieken of niet-duurzame kweektechnieken. We streven ernaar om zoveel mogelijk vissoorten in ons assortiment op te nemen die voldoen aan het MSC-keurmerk. Al onze huismerkverpakkingen worden voorzien van informatie, waarop staat wat de Nederlandse handelsnaam, de wetenschappelijke Latijnse naam is en waar de vis gevangen of gekweekt is. Wij eisen van onze leveranciers er voor te zorgen dat de geleverde vis traceerbaar is. Hierdoor voorkomen wij de verkoop van illegale vis

9 Diertransport Teveel op elkaar gepakte dieren in vrachtwagens vervoeren, behoort tot het verleden als het aan de supermarkten ligt. Ze willen diertransport verbeterd zien. Het CBL stelt onafhankelijke certificering en borging hierbij als basiseis. Het CBL is medeinitiatiefnemer van een nieuwe GlobalGAP module voor diertransport. Er zijn nu nieuwe eisen gericht op voertuig (afmetingen), het in- en uitladen (werkwijze, voorkoming stress bij dieren) en het welzijn tijdens het transport (anti-slip vloeren, bezettingsgraad, ventilatie, temperatuur, hygiëne en reistijd). In Nederland is overeenstemming bereikt met diertransporteurs, veehouders, slachterijen en supermarkten. Platform Verduurzaming Voedsel Het CBL vormt met het ministerie van EL&I, FNLI, KHN, Veneca en ZLTO het Platform Verduurzaming Voedsel. Doel van het platform is om de komende jaren vraag en aanbod van duurzamere producten te stimuleren. Hierbij staan de thema s waterverbruik, energieverbruik, CO 2 -reductie, transportreductie, afvalpreventie, dierenwelzijn, duurzame teelt en eerlijke handel centraal. Jan Kat van DekaMarkt: We kopen zelf levende have in. Dit doen we via vaste adressen bij boeren uit de omgeving. Dit scheelt in de eerste plaats in het transport. Maar we kunnen ook veel beter volgen wat er met onze dieren en het vlees gebeurt. We houden uiteraard nauwlettend in de gaten dat we ons minimaal houden aan de geldende regels en afspraken voor dierenwelzijn en -transport. Blank kalfsvlees Consumenten moeten er op kunnen vertrouwen dat het kalfsvlees in de supermarkt afkomstig is van kalveren die een goed leven zonder bloedarmoede hebben gehad. Daarom heeft het CBL begin 2009 aangekondigd dat het kalfsvlees moet komen van kalveren met een ijzergehalte dat voldoet aan de welzijnsnorm. Een aantal supermarkten nam direct een voorschot op deze doelstelling door blank kalfsvlees uit het schap te halen. Daarnaast maakten supermarkten, de Dierenbescherming en leveranciers van kalfsvlees afspraken over diervriendelijker produceren. Dit houdt onder meer in dat kalveren niet lijden aan bloedarmoede, gelijktijdig kunnen eten en drinken, meer ruwvoer krijgen en de duur van transport is verkort. Koen Slippens van Sligro: Kalfsvlees is in de horeca een veel gevraagd en hoog gewaardeerd product. Voor veel horecaondernemers en consumenten heeft kalfsvlees echter ook een wat negatieve bijsmaak, vooral door de productiewijze. Daarom introduceerde Sligro in 2009 een bijzonder kalfsvlees onder het merk Meierijsche Roem. Dit kalfsvlees voldoet aan de hoogste eisen met betrekking tot dierenwelzijn. Inmiddels erkent ook de Dierenbescherming deze kwaliteit en draagt Meierijsche Roem het Beter Leven kenmerk van de Dierenbescherming. De speciaal geselecteerde kalveren worden bij de kalverhouder in groepen gehuisvest, wat het natuurlijke kuddegedrag bevordert. Een zorgvuldig voedingsprogramma en gecontroleerde en individuele zorg draagt bij aan optimale omstandigheden voor het opgroeien van de kalveren. Bovendien biedt het kenmerk Beter Leven meerwaarde voor horecagelegenheden die maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel hebben staan bij het samenstellen van hun menukaart

10 16 GlobalGAP GlobalGAP staat voor: Global Good Agricultural Practice. Dit zijn de eisen voor de manier van produceren die wereldwijd door supermarkten aan boeren en tuinders worden gesteld. Supermarkten letten daarbij niet alleen op voedselveiligheid, maar ook op kwaliteit en duurzaamheid. Daarom wordt er gekeken of dierwelzijnscriteria die verder gaan dan Europese wetgeving kunnen worden opgenomen in vrijwillige plusmodules. Met deze plusmodules is het voor supermarkten makkelijker om van hun toeleveranciers te eisen dat bijvoorbeeld vlees afkomstig is van dieren die onder extra goede welzijnsomstandigheden hebben geleefd. Hiermee wordt ook uitvoering gegeven aan het door het CBL ondertekende Convenant Verduurzaming Dierlijke Producten ( tussensegment ). Doel van het Convenant Verduurzaming Dierlijke Producten is een groter aanbod van diervriendelijker geproduceerd vlees en eieren. Gestreefd wordt naar een omzetgroei van vijftien procent per jaar. Om dit te bereiken stimuleert het Convenant bedrijven nieuwe producten te ontwikkelen en in de markt te zetten. Of om bestaande diervriendelijke producten op grotere schaal te produceren. Sander van der Laan van Albert Heijn: De Dierenbescherming komt op voor de belangen van het dier. Daarnaast proberen zij diervriendelijke productie te bevorderen, door bijvoorbeeld merken te ondersteunen die meer rekening houden met het dierenwelzijn, zoals AH Puur&Eerlijk scharrelvlees. De scharreldieren hebben meer bewegingsvrijheid en afleiding dan de dieren in de gangbare houderijsystemen. Omdat scharrelvlees goedkoper is dan biologisch vlees, is dit te zien als een zogenaamd tussensegment. Door het ondersteunen van producten zoals van AH Puur&Eerlijk scharrelvlees, wil de Dierenbescherming de vraag naar verantwoorde producten met oog voor dierenwelzijn doen toenemen in plaats van de reguliere vleesproducten. Dick Slootweg van DeliXL: Bijzonder in het assortiment van Huis van Beleg is Hart voor Smaak, de diervriendelijke lijn vleeswaren van varkensvlees en kip, waarbij de dieren meer leefruimte en een betere kwaliteit van leven hebben. Huis van Beleg heeft voor dit assortiment in 2009 de Deli XL MVO-Award gewonnen. Fred Bosch van Coop Supermarkten: Coop Supermarkten levert veilige levensmiddelen die onder verantwoorde omstandigheden zijn geproduceerd. Bovendien bieden we onze klanten een compleet assortiment aan biologische, gezonde en fair trade producten. 17

11 18 ZLTO is de vereniging van ondernemende agrariërs in de groene ruimte. Zo n boeren en tuinders met bedrijf zijn lid. Zij produceren aardappelen, melk, groente, fruit, vlees en eieren. Verduurzaming van de agrarische productie is de enige weg voor de toekomst. Onze leden werken in hun bedrijf aan de beste koppeling van economisch rendement aan ecologisch- en maatschappelijk rendement. We combineren groene intelligentie met hoogwaardige technologie. Dat is de kracht van de land- en tuinbouw die we benutten op de ingeslagen weg. De consument zegt steeds duidelijker dat hij producten in het winkelschap wil kunnen vinden die duurzaam zijn geproduceerd. Daar liggen onze kansen. Dat betekent dat wij produceren zonder gevaren voor de gezondheid, in systemen waarin het natuurlijk gedrag van dieren ruimte heeft, dat er geen resten van chemische middelen op groente en fruit zijn te vinden en dat onze gebouwen met zorg zijn ingepast in hun omgeving. Het betekent ook dat onze leden kiezen voor samenwerken met alle schakels in de keten aan nieuwe en toonaangevende marktconcepten. Dat is in onze ogen fair trade. Daar zoeken we partnerships in nieuwe vormen van coöperatief ondernemen. Zo bereiken we een duurzame land- en tuinbouw. Hans Huijbers Voorzitter ZLTO Op weg naar een duurzame land-en tuinbouw De consument zegt steeds duidelijker dat hij producten in het winkelschap wil kunnen vinden die duurzaam zijn geproduceerd. Daar liggen onze kansen. 19

12 Steeds beter voldoen aan maatschappelijke behoeften Verduurzaming staat hoog op de agenda van de levensmiddelenindustrie. De leden van de FNLI zijn betrokken en verantwoordelijke spelers met aandacht voor mens, milieu en maatschappij in het gehele productieproces. De verduurzaming van productieprocessen is een ontwikkeling die nooit helemaal is voltooid. Het is een proces van continue verbetering van milieuprestaties, welvaart en sociale omstandigheden. De invulling van het begrip duurzaamheid zal dan ook continue veranderen, naarmate het proces van verduurzaming vordert. Gekeken naar de productiewijze van de levensmiddelenindustrie, definieert de FNLI duurzame producten als volgt: Duurzame producten zijn geproduceerd op een wijze en onder omstandigheden waarbij steeds beter aan maatschappelijke behoeften wordt voldaan, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de mogelijkheden van toekomstige generaties. Dus, om te bepalen of sprake is van duurzame producten moet gekeken worden naar de mate waarin het bedrijf haar bedrijfsprocessen heeft ingericht om een continue verbetering van milieuprestaties en sociale omstandigheden te realiseren. De focus ligt niet op het product zelf, maar op de activiteiten en processen van het bedrijf dat de producten maakt. Dit maakt samenwerking met en dynamiek tussen ketenpartners essentieel. Ketenpartners zijn de primaire sector, de verwerkende industrie, de retail, de horeca en catering, de consument en de afvalverwerkende industrie. Mede daarom is de FNLI verheugd over het Platform Verduurzaming Voedsel waarin onder andere met het CBL wordt samengewerkt om verduurzaming verder vorm te geven. 20 Freek Rijna, Voorzitter FNLI 21

13 Duurzaamheid & de mens Bij duurzaamheid kijken supermarkten niet alleen naar de lokale markt, hun verantwoordelijkheid gaat ook over de grens heen. Want veel van de producten die in de schappen liggen, vinden hun oorsprong ver weg. Denk aan koffie uit Afrika en Zuid-Amerika of vis uit Azië. Hoe zijn de omstandigheden waaronder de producten daar verwerkt worden? Vaak zijn hele dorpen afhankelijk van het verbouwen van koffiebonen, thee, cacao of de vangst van vis. Daarom is het voor supermarkten belangrijk dat dit onder goede omstandigheden gebeurt, met respect voor mens en milieu. Want alleen dan kan er aan een duurzame toekomst gewerkt worden. Sinds 2009 maken supermarkten deel uit van het Platform Verduurzaming Voedsel van het ministerie van EL&I. Een van de projecten die het CBL namens de supermarkten binnen het platform is gestart gaat om betere arbeidsomstandigheden in AGF-ketens middels het BSCIsysteem. BSCI staat voor Business Social Compliance Initiative en is een systeem waarmee fatsoenlijke arbeidsomstandigheden worden geborgd in de keten. Koen Slippens van Sligro: Transparantie in duurzaamheid is wat ons betreft niet uitsluitend een goed-nieuws-show. Wij laten zien wat wij (bewust) wel of juist (nog) niet doen. Daarbij hollen we niet klakkeloos achter belangenvertegenwoordigers, de media of een hype in de publieke opinie aan, maar blijven zelf vragen stellen, denken, keuzes maken en deze communiceren. Ook dat zien wij als een vorm van verantwoording in het proces van verduurzaming. Om kleine boeren in ontwikkelingslanden te helpen aan GlobalGap te voldoen, startte het CBL in 2005 samen met de ministeries van Ontwikkelingssamenwerking en Landbouw en the Greenery een project voor small holders. Hiermee werden dat jaar honderden kleine telers van peulvruchten in Kenia en Senegal geholpen om aan de GlobalGapnormen voor veilige productie te voldoen. De peulvruchten van deze kleine bedrijven in Afrika worden inmiddels in Nederlandse supermarkten verkocht zoals haricots verts bij Coop, Dekamarkt en PLUS. Het project helpt kleine boeren met het certificeren én verzekert hen van een afzetmarkt voor hun producten in Nederland. Het project is een voorbeeld van samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Beide leveren inspanningen om maatschappelijk verantwoord ondernemen te bevorderen

14 Arbeidsomstandigheden Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade garandeert dat de boer een eerlijke prijs ontvangt voor zijn producten. Hierdoor zijn kleine boeren en hun families in staat om het heft in eigen Supermarkten zetten zich in voor de verbetering van arbeidsomstandigheden in ontwikkelingslanden. Om voor hun huismerken van producenten in ontwikkelingslanden fatsoenlijke arbeidsomstandigheden te borgen is BSCI (Business Social Compliance Initiative) een geschikt instrument. Deze vorm van certificering wordt nu vooral in de productie van kleding en andere non food toegepast. Samen met andere partijen in de voedselketen en de overheid voert het CBL een project uit om ervaring op te doen met BSCI. Aan de hand van dit systeem stimuleren en verplichten bedrijven hun toeleveranciers te voldoen aan de richtlijnen en normen van de International Labour Organisation en andere declaraties van de Verenigde Naties. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het verbod op kinderarbeid en dwangarbeid, vrijheid van vereniging en een veilige en gezonde werkplek. Marcel Oosterwijk van Lidl: Op weg naar morgen! is onze slogan waarmee wij de aandacht vestigen op een duurzame en eerlijke bedrijfsvoering. Ook naar haar leveranciers neemt Lidl haar verantwoordelijkheid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Lidl is bij diverse initiatieven betrokken die zich inzetten voor betere arbeidsomstandigheden. hand te nemen en te werken aan een betere toekomst. Fairtrade werkt uitsluitend samen met kleine boeren die zich democratisch hebben georganiseerd in boerencoöperaties. De boeren staan samen sterker en hebben een betere onderhandelingspositie. Daarnaast heeft samenwerken ook allerlei efficiencyvoordelen. Zo kunnen de boeren gezamenlijk inkopen, makkelijker krediet aanvragen, hun teelttechnieken verbeteren en samen sociale faciliteiten opzetten. De ontwikkelingspremie die de boeren ontvangen van Max Havelaar, wordt in de vorm van sociaal (economische) projecten verzorgd. Ook deze projecten bieden de boeren meer kans op betere leef- en werkomstandigheden. De boeren kunnen de armoede hierdoor zelf aanpakken en beter voor hun gezin zorgen. Johan Vial van Dirk van den Broek: Rainforest Alliance is een milieuorganisatie uit de Verenigde Staten. Deze heeft als doel om eco-systemen en de mensen en dieren die daarvan afhankelijk zijn te beschermen. Door deze Rainforest Alliance-certificering wordt gegarandeerd dat producten duurzaam zijn geproduceerd op gecertificeerde plantages. Het keurmerk komt voor op bananen, koffie en thee. Ook wij hebben de eerste producten met dit keurmerk inmid- Met het assortiment van ons Lidl kwaliteitsmerk Fairglobe ondersteunt Lidl de eerlijke handel. Met de koop van fairtrade-producten ondersteunen consumenten fabri- dels geïntroduceerd. Onder andere de Pluk-kinderbanaantjes en Kahrel koffie voldoen aan deze voorwaarden. kanten in ontwikkelingslanden bij de verbetering van hun werk- en leefomstandigheden. Het onafhankelijke fairtrade-zegel staat voor standaarden die regelmatig gecontroleerd worden, zoals gegarandeerde minimumprijs, verbod op illegale kinder- en dwangarbeid, menswaardige arbeidsomstandigheden en langlopende contracten. Tom Heidman van C1000: Onder ons huismerk assortiment vindt men de zogenaamde UTZ (ook wel Good inside genoemd) koffie. Deze koffie heeft meer te bieden dan alleen een heerlijke smaak. Het is verbouwd door koffieboeren die voldoen aan de sociale en economische normen en milieucriteria die zijn vastgelegd in de internationaal geaccepteerde gedragscode van UTZ Certified

15 26 Dick Roozen van Superunie: Superunie koopt alleen Fairtrade thee in voor het complete huismerk assortiment (102 producten) van al haar leden. De thee komt van Fairtrade gecertificeerde theeplantages in Sri Lanka. De theeplantages ontvangen tenminste de gegarandeerde minimumprijs. Daarnaast betaalt Superunie een extra premie. Deze gaat rechtstreeks naar de arbeiders, die gezamenlijk beslissen hoe die extra gelden worden besteed aan gemeenschapsprojecten als scholing, crèches of stromend water. Hiertegenover staat dat de Fairtrade theeplantages zich houden aan betere arbeidsomstandigheden en milieueisen. Het Fairtrade logo staat ook op onze Perfekt, Markant, Plus en 1 de Beste thee. Zo weten ook de consumenten dat zij niet alleen kiezen voor een lekkere thee voor een mooie prijs, maar ook dat zij een verantwoorde keuze maken. Fred Bosch van Coop: Coop Supermarkten vindt gezondheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk. We communiceren met de consumenten om hen bewust te maken. Onder de noemer Bewust Beter bieden we in onze supermarkten een gratis informatief magazine, schapkaartjes met productinformatie en gratis recepten met een gezond karakter aan. Daarbij sponsoren wij samen met onze klanten goede doelen door middel van onze statiegeldactie. Theeplantage Jan Ferwerda van PLUS: PLUS is de eerste supermarktketen in Nederland die Fairtrade kinderbananen verkoopt met het Max Havelaar keurmerk. Daarmee is PLUS de enige supermarkt in Nederland die nu alle bananen Fairtrade inkoopt; zowel gewone bananen als kinderbananen. De Fairtrade kinderbananen zijn afkomstig van Fairtrade gecertificeerde bananenplantages uit Colombia. Jean Pierre Bienfait van Makro: Samen met het lokale ministerie en de Organisatie voor Technische Samenwerking, steunt METRO GROUP de ontwikkeling van een nationaal distributienetwerk voor mango s, pomelo s en lychees in Vietnam. We helpen UTZ wil de werkomstandigheden en ook lokale fruitboeren om certificering te krijgen die voldoet aan de GlobalGAP standaard. concurrentiepositie van koffieboeren overal ter wereld verbeteren. De boeren worden door UTZ gestimuleerd en opgeleid om hun werkwijze te verbeteren zodat er meer oog is voor de lokale gemeenschap en het milieu. Hierdoor stijgt de kwaliteit van de koffie en krijgen de boeren een sterkere onderhandelingspositie. Peter Poelstra van De Kweker: Onder de noemer De Kweker Duurzaam is het hele assortiment biologische, streek, Fairtrade en slowfood producten ondergebracht. Dit overkoepelende begrip is gekozen omdat elk van deze productsoorten duurzaam is op zijn eigen manier. Klanten kunnen duurzame producten heel makkelijk herkennen, zien aan welke kenmerken deze voldoen en zelf een keuze maken wat voor hen belangrijk is. Blauw Ral 5002 pms 288 c Geel Ral 1018 pms process yellow c Koen Slippens van EMTE: Sinds kort voeren wij het duurzaamheidslabel Eerlijk & Heerlijk, dat op termijn uit zo n 750 artikelen zal bestaan. Dit label leunt op vier pijlers: biologisch, eerlijke handel, duurzaam en streekproduct. In de winkels en op internet wordt het label toegelicht. Vooral voor internet is een belangrijke rol weggelegd. Klanten kunnen extra informatie over de selectiewijze en criteria vinden. Ook kunnen klanten zoeken welke producten aan een bepaald criterium voldoen. 27

16 Verduurzaming sojaketen Verantwoorde chocola Voor de productie van vlees, eieren en zuivel worden varkens, kippen en koeien gevoederd met sojaproducten. De teelt van soja in met name Zuid-Amerika gaat dikwijls gepaard met sociale, ecologische en economische problemen. Voor de supermarktbranche reden om in beweging te komen. Met het Actieplan Duurzame Soja is het CBL namens de branche aangesloten bij de Round Table on Responsible Soy (RTRS). Daarnaast is het CBL in Nederland aangesloten bij de Task Force Duurzame Soja. De Task Force zet zich in voor een ecologisch en sociaal verantwoorde sojateelt gericht op het duurzamer maken van de reguliere bulkstroom van soja. Doelstelling is dat eind 2015 de hoeveelheid soja benodigd voor de behoefte van de Nederlandse markt verantwoord geproduceerd wordt volgens de RTRS principes en criteria. Round Table on Responsible Soy Verduurzaming palmolieketen Palmolie wordt gebruikt in bijvoorbeeld margarine, soepen, zeep en shampoo. De teelt van palmolie in Indonesië en Maleisië gaat dikwijls ten koste van waardevol bos. Ook zijn er bijvoorbeeld zorgen over de arbeidsomstandigheden op de plantages. De Round Table on Sustainable Palm Oil (RSPO) is de internationale ketenaanpak om deze problemen op te lossen. Grondstoffen die aan de gestelde criteria van Supermarkten vinden het ook belangrijk dat de arbeidsomstandigheden van cacaoboeren in ontwikkelingslanden verbeterd worden. Zo is het de intentie van de supermarkten om in 2012 alleen nog chocoladeletters onder huismerk van duurzame cacao te verkopen. Begin 2010 ondertekende het CBL bovendien namens de branche de Intentieverklaring Duurzame Cacaoconsumptie- en Productie samen met alle grote organisaties in de cacaoketen. In deze verklaring staat dat partijen ernaar streven voor Nederland te komen tot 100 procent gegarandeerd duurzame cacaoconsumptie in De Ronde Tafel is een internationaal platform waar inmiddels zo n 120 ketenpartijen en maatschappelijke organisaties samenwerken om de mondiale sojateelt te verduurzamen. Er zijn negen sociale- en milieuthema s voor de sojateelt vastgesteld. Hiervoor zijn criteria ontwikkeld die vanaf 2011 in de praktijk worden geïm- de RSPO voldoen, kunnen worden verwerkt in de huismerken van supermarkten. De branche streeft ernaar dat consumenten in 2015 in de supermarkt alleen nog huismerkproducten met duurzame palmolie kunnen kopen. Het CBL is lid van de ronde tafel voor duurzame palmolie (RSPO) en heeft hiertoe zitting in de Task Force Duurzame Palmolie. Marcel Oosterwijk van Lidl: Door het assortiment in 2010 uit te breiden met Max Havelaar en Utz Certified chocoladeletters en Max Havelaar kerstchocolade komen wij nog meer plementeerd. Goede werknemersrechten, tegemoet aan de vraag van landrechten, respect voor kleinschalig en consumenten naar duurzame traditioneel landgebruik en het welzijn producten, ook in de van de inheemse bevolking staan in deze decembermaand. criteria centraal

17 Duurzaamheid gaat niet ten koste van smaak en kwaliteit De horeca is in de unieke positie om gasten enthousiast te maken voor duurzaam voedsel. Het persoonlijke contact met gasten stelt de horeca in staat om het verhaal achter de verduurzaming van voedsel optimaal te communiceren. Uiteraard spelen het advies van het bedienend personeel, de inrichting van de horecagelegenheid en de omschrijving van gerechten op de menukaart daarbij een belangrijke rol. Het vakmanschap en de culinaire creativiteit van de horeca staan garant voor heerlijke gerechten waarmee wordt aangetoond dat duurzaamheid niet ten koste gaat van smaak en kwaliteit. Duurzaamheid en genieten gaan in de horeca prima samen. De horeca is dus bij uitstek in de gelegenheid om gasten die bewust op zoek zijn naar smakelijke duurzame gerechten op hun wenken te bedienen. Bovendien kunnen gasten die (nog) niet uit zichzelf een duurzaam gerecht bestellen, culinair verleid worden tot een duurzame keuze. Daarnaast zijn de smakelijke gerechten een inspiratiebron voor gasten om ook thuis met duurzaam voedsel aan de slag te gaan. Koninklijke Horeca Nederland ondersteunt haar leden om deze waardevolle rol te vervullen. Toon Naber Voorzitter Koninklijke Horeca Nederland De smakelijke gerechten zijn een inspiratiebron voor gasten om ook thuis met duurzaam voedsel aan de slag te gaan

18 Veneca pakt verduurzaming samen met de ketenpartners op Een scherpe prijskwaliteit verhouding is belangrijk om de consument aan het proces mee te laten doen. Bij verduurzaming gaat het erom te komen tot een wereld waarin ook de generaties na ons, plezierig en gezond op onze aarde kunnen leven. Wij willen vanuit onze aandacht voor eten en drinken een bijdrage leveren, door alle mogelijkheden mee te nemen. Zoals eerlijke handel tegen een eerlijke prijs, het vermarkten van producten afkomstig uit nieuwe landbouw- en veeteeltmethoden die helpen om de aarde gezond en vruchtbaar te houden en dierenwelzijn te optimaliseren. Duurzaam is voor ons ook sociaal werkgeverschap en zuinig zijn op het milieu door het stimuleren van een bewuster watergebruik en het tegengaan van verspilling. Tevens zullen wij onze (toe)leveranciers stimuleren te werken aan een bewust verpakkingsbeleid. Aandacht voor gezond en plezierig leven past bij ons, naast voorlichting promoten we zowel naar leveranciers als naar consumenten om minder zout, suiker en vet te gebruiken. Veneca zelf heeft er jaren geleden al voor gekozen uitsluitend nog met goede vetten te werken. Veneca pakt verduurzaming samen met de ketenpartners op. Een scherpe prijskwaliteit verhouding is belangrijk om de consument aan dit proces mee te laten doen. Er is nog een lange weg te gaan, maar elke stap in de goede richting is er één. En samen met de ketenpartners nemen we onze verantwoordelijkheid graag serieus voor een leefbare en eerlijke wereld voor onze kinderen en kindskinderen. Hans Rijnierse Voorzitter Veneca 32 33

19 & het milieu Duurzaamheid Je kunt geen krant openslaan of het gaat over de wereldwijde verandering van het klimaat. De Nederlandse supermarktbranche neemt haar verantwoordelijkheid om de CO 2 -uitstoot van de levensmiddelenketen te verminderen. Het gaat daarbij enerzijds om verbeteringen in eigen activiteiten (directe invloed), maar ook om andere ketenpartijen en onze klanten (indirecte invloed) te helpen bij het reduceren van de klimaatbelasting. Hiertoe is het CBL Klimaatplan ontwikkeld, dat uit drie pijlers bestaat: winkels, logistiek en consumptie. Doel van het CBL Klimaatplan is om in de hele keten de uitstoot van CO 2 te verlagen. Winkels De productie, distributie en verkoop van levensmiddelen is energie-intensief. Energiebesparing en gebuik van duurzame energie zijn daarom een prioriteit voor de supermarkten, de toeleveranciers en de transporteurs. Voor supermarkten en groothandels zijn tal van energiebesparende maatregelen mogelijk die in de winkel of het distributiecentrum genomen kunnen worden. Denk hierbij onder meer aan het aanbrengen van led-verlichting of andere energiezuinige verlichting of een sluis bij de ingang die ervoor zorgt dat de temperatuur in de winkel constant blijft. Andere maatregelen zijn: ruimte leeg: licht uit door sensor apparatuur uit buiten werktijd energiezuinige HR-ketel gebruik restwarmte van het koelproces isoleren van leidingen energiezuinige buitenverlichting afdekking van diepvriesinstallaties of koelmeubelen gebruik van milieuvriendelijke koelmiddelen Voor maatregelen die aanpassingen vergen aan het gebouw zijn supermarkten vaak afhankelijk van de verhuurder van het pand. Denk hierbij aan het isoleren van het dak of de spouwmuren. Maar bij nieuwbouw kunnen supermarkten verregaande maatregelen, zoals het opslaan van warmte onder de grond, realiseren waardoor de organisatie nog klimaatvriendelijker wordt

20 WELKOM bij Vomar Voordeelmarkt Stad van de Zon Harry Westra van Vomar: Om te komen tot een structurele vermindering van het gebruik van energie in onze winkels zijn we het project Stad van de Zon begonnen. Onze winkel, in de meest energiezuinige wijk van Europa, is mede door een intensieve samenwerking met Agentschap NL, TNO en de provincie Noord-Holland uitgeroepen tot meest energiezuinige supermarkt in Europa. De winkel gebruikt 35 procent minder energie dan een conventionele supermarkt door het gebruik van allerlei technieken. Zo wordt de restwarmte van de koelingen onder andere gebruikt voor de verwarming van de woningen boven de winkel. Transport Volgens supermarkten is er veel winst te halen uit het verder optimaliseren van de bevoorrading. Dit kan op allerlei manieren zoals het verruimen van de tijden waarop vrachtwagens de supermarkten mogen bevoorraden. Nu gebeurt dat tijdens de zogenaamde venstertijden die vaak samenvallen met de spits, waardoor vrachtwagens in de file terechtkomen. Als supermarkten de hele dag door bevoorraad zouden mogen worden, is er veertien miljoen liter minder brandstof nodig, kilo minder uitstoot van fijnstof en 36 miljoen kilo minder CO₂ uitstoot. Deze vermindering van CO₂ uitstoot staat gelijk aan Jean Pierre Bienfait van Makro: de CO₂ uitstoot van huishoudens op jaarbasis Piet Smit van Poiesz: Verse levensmiddelen van hoge als gevolg van het verwarmen van het huis, autorij- De helft van onze vrachtwagens heeft een Euro 5 motor. Deze kwaliteit vereisen een goede koe- den en vliegen. Daarnaast wordt het drukke woon- motoren zorgen ervoor dat de uitlaatgassen van de vrachtwagen ling. Dankzij airconditioning, is de werk-school-verkeer veiliger wanneer vrachtwagens sterk gereduceerd worden. Alle vrachtwagens van Poiesz Super- temperatuur in onze winkels aan- wegblijven uit de spits. markten zijn bovendien uitgerust met een roetfilter. Zo n roetfilter genaam. Het lekken van koelmid- zorgt voor een forse reductie van de uitstoot van schadelijke delen in de atmosfeer heeft voor stoffen. En dus voor een schonere lucht. Er zijn twee soorten het milieu echter nadelige effecten. roetfilters: een 50 procent roetfilter en een gesloten 90 pro- Daarom doet Metro er alles aan cent roetfilter. Wij kozen voor de 90 procent roetfilter, waarmee dit te beperken. Door verbeterde maar liefst 90 procent van de uitstoot van Jan Kat van Dekamarkt: In de winkels vervangen we open koelingen en vriezers door afgesloten uitvoeringen. De warmte die aan de ruimten in de koelen vriesmeubelen wordt ontrokken, gebruiken we voor verwarming van de winkelvloeren. Dat is goed voor het milieu en comfortabel voor onze klanten. Met onze verlichting namen we ook maatregelen: hoog frequente tl-verlichting, spaarlampen, lampen die reageren op beweging enzovoort. Bij zo n groot bedrijf als DekaMarkt levert dat al snel een flinke energiebesparing op. onderhoudstechnieken en het afnemen van lekkagetests, neemt het percentage lekkages aanzienlijk af. Daarnaast worden innovatieve koelingtechnieken eveneens toegepast. Sander van der Laan van Albert Heijn: We streven ernaar om uiterlijk in 2015 alleen nog maar duurzaam geproduceerde Eigen Merk producten in onze winkels te hebben en we willen datzelfde jaar 20 procent minder CO₂ uitstoten. De introductie van ons nieuwe Eigen Merk AH Puur&Eerlijk in 2009 is een grote stap in de goede richting. Met dit nieuwe Eigen Merk willen we de consumptie van verantwoorde producten in Nederland stimuleren. schadelijke deeltjes wordt teruggebracht. Want alleen het allerbeste is tenslotte goed genoeg als het gaat om de gezondheid van ons allemaal. 36 Blauw Ral 5002 pms 288 c Geel Ral 1018 pms process yellow c 37

21 René van Klooster van Deen: Medewerkers van Deen rijdens sinds 2005 in de Toyota Prius. Inmiddels hebben wij al meer dan 30 van deze hybride voertuigen rondrijden. Hierdoor wordt er met een jaarkilometrage van kilometer, maar liefst kilogram minder CO₂ uitgestoot. IK BEN STIL EN SCHOON Supermarkten hebben samen met vervoerders en Agentschap NL diverse maatregelen aan voertuigen en retouremballage ontwikkeld om stil en schoon de winkels te bevoorraden. Hierdoor kunnen supermarkten tussen en 7.00 uur zonder geluidsoverlast voor de direct omwonende de winkels bevoorraden. Hierdoor kunnen de supermarkten buiten de files om bevoorraad worden, dit bespaart brandstof en vermindert uitstoot van CO 2 en fijnstof. Voorbeelden van stille toepassingen zijn een stille laadklep, koelmachine en rolcontainer. Om geluid te verminderen zijn er ook aanpassingen gedaan aan de constructie van de oplegger, aanhanger en de complete carrosserie. Fred Bosch van Coop: Coop Supermarkten wil bijdragen aan een beter milieu. De afvalproductie wordt teruggebracht door de inname en recycling van afval en door het gebruik van milieuvriendelijk geproduceerde verpakkingen te stimuleren. Het energieverbruik verminderen we door het gebruik van energiebesparende programma s. Onze logistieke routeoptimalisatie reduceert de uitstoot van uitlaatgassen. Verpakkingen Nederlandse supermarkten bieden al jaren geen gratis draagtassen meer aan bij de kassa. Dit om het hergebruik van deze tassen te stimuleren. Verder investeren supermarkten veel geld en energie in het lichter en kleiner maken van verpakkingen, wordt volop aan afvalscheiding gedaan, staan bij veel supermarkten glas- papier- en plasticbakken en bakken voor batterijen, textiel en gebruikt frituurvet. In samenwerking met de Stichting Nederland Schoon wordt de strijd aangebonden tegen zwerfafval rondom de winkel. Zo is bij elke supermarkt een speciale Nederland Schoon afvalbak te vinden waar de consument zijn afval in kwijt kan. Leo Linders van Jan Linders: Jan Linders vervangt het bestaande verpakkingsmateriaal voor zijn huismerkzuivel door FSC-gecertificeerd karton. Alle zuivelkoelingen van Jan Linders zijn gevuld met milieuvriendelijke verpakkingen van de huismerken Melkan en Zuivelmeester. De verpakkingen zijn niet gebleekt, waardoor ze aan de binnenzijde lichtbruin zijn. Op termijn willen we alle eigen verpakkingen van FSC-materiaal dan wel 100 procent recyclebare grondstoffen vervaardigen Schoon nodigt klanten uit, veeg dagelijks rond de winkel en vergeet het magazijn niet Winkelwagentjes, controleer de opstelplaats en verwijder zwerfafval Parkeerplaats, check Papier- en glasbakken, afval naast de bak? Veeg het op voordat het 39

22 Frits van Eerd van Jumbo Supermarkten: Jumbo heeft in bijna al haar winkels een TassenBol staan. Daarin kunnen onze klanten overtollige plastictassen van thuis in doen, die weer gebruikt kunnen worden door mensen die in de winkel een tasje nodig hebben. Zo kunnen we iets doen aan de enorme hoeveelheid afval als gevolg van plastic tasjes. Daarnaast is het een extra service voor de klanten. Uit onderzoek blijkt dat er door het gebruik van de TassenBol tot 184 miljoen plastic tassen op jaarbasis hergebruikt kunnen worden. Bij een brede toepassing van het systeem wordt de productie - en dus ook de afvalverwijdering - van naar schatting 1,5 tot mogelijk 6,5 kiloton plastic tassen voorkomen. Zo wordt met een relatief eenvoudige maatregel bijgedragen aan het terugdringen van de afvalstroom kunststof folies. Daarnaast wordt de emissie van CO₂ verminderd met 30 miljoen kilogram. Ook draagt het initiatief bij aan het milieubewustzijn van de burger en consument. Piet Smit van Poiesz: Bij afval denk je niet direct aan duurzaamheid. Echter door het zo hoogwaardig mogelijk teruggeven aan de verwerker creeer je toch een vorm van duurzaamheid. Bij Poiesz Supermarkten wordt een zo ver mogelijke scheiding van afval doorgevoerd. Denk daarbij niet alleen aan zaken als folie en karton, maar zelfs de resten van etenswaren worden gescheiden afgevoerd uit de filialen en aangevoerd in het distributiecentrum. Eventuele verpakkingsmaterialen worden voor 100 procent verwijderd van deze etenswaren. Zo worden zuivelproducten geheel uit de verpakking geperst en worden gesneden groenten uit hun omverpakking gehaald. Alle producten worden vervolgens vermalen en in een grote tank gepompt. Een veehouder uit de buurt pompt vervolgens de tank geregeld leeg en voegt het materiaal toe aan hun mestvergistingsinstallatie, waarna er dus gas van wordt gemaakt dat nu nog wordt omgezet naar elektriciteit, maar wat vanaf 2011 wordt toegevoegd aan het aardgasnetwerk. Johan Vial van Dirk van den Broek: In al onze winkels hebben wij een inzamelpunt voor batterijen. Uit onderzoek blijkt dat in ieder Nederlands huishouden gemiddeld twaalf lege batterijen rondzwerven. Ook verdwijnen veel van deze energiebronnen in de vuilnisbak. Dit willen wij natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen omdat er chemische stoffen in batterijen zitten die schadelijk kunnen zijn voor het milieu

23 HOOGVLIET EN VLIKO GAAN SAMEN VOOR GROEN! Siep de Haan van Hoogvliet: Duurzaamheid is één van de merkwaarden van Hoogvliet, concreet vertaald in de omschrijving verantwoord, want Hoogvliet is goed voor mens en milieu! Hoogvliet draagt bij aan een duurzame samenleving. Dat doen wij onder meer door de selectie van verantwoorde, gezonde producten in ons assortiment. Verantwoorde keuzes maken wij ook voor het milieu. Wij scheiden ons bedrijfsafval op een groene manier. Hoogvliet heeft eveneens een Energy Efficiency Plan, goedgekeurd door Agentschap NL, in het kader van de meerjarenafspraken (MJA) tussen de overheid en bedrijven. Daarnaast heeft Hoogvliet een uniek systeem ontwikkeld om energie te besparen in de winkels door de warmte uit het koelsysteem op een efficiënte wijze te hergebruiken. Hoogvliet staat open voor nieuwe initiatieven waarbij verder bijgedragen wordt aan het welzijn van mens en milieu. Biologisch Biologisch past voor supermarkten goed in de strategie om de productie van voedsel verder te verduurzamen. De biologische productie heeft ook positieve gevolgen voor het milieu omdat er bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt wordt van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Sinds 1 juli 2010 is er een nieuw Europees logo voor biologische producten. Naast het EU-logo blijven ook nationale, regionale of private labels voor biologisch bestaan. Maar consumenten in heel Europa kunnen biologische producten nu eenvoudig herkennen aan dit groene blaadje. Kies ook voor smaakvol, verantwoord en lekker! Biologisch Het biologisch assortiment van Deli XL maakt duurzame inkoop mogelijk. Dick Slootweg van DeliXL: Biolgische producten zijn herkenbaar aan het EKO-keurmerk en worden gecontroleerd door Skal, de door de Nederlandse overheid aangewezen controleorganisatie. Biologisch is eigenlijk slim omgaan met alles wat leeft. Want als wij goed zorgen voor de natuur, zorgt die ook goed voor ons. Vleesconsumptie Afgezien van het welzijnsaspect, staat de dierlijke productie van vlees, zuivel, pluimvee en eieren ter discussie vanwege het gebruik van grondstoffen, het ruimtebeslag, de milieubelasting, de uitstoot van CO₂ en methaan en het waterverbruik. Supermarkten spannen zich daarom in voor meer duurzame productiemethoden om een verantwoord stukje vlees in de winkel te krijgen. Bovendien zijn er steeds meer alternatieven zoals vleesvervangers