EEN INGEBURGERD WMO-BELEID IN DE GEMEENTE GOIRLE?

Transcriptie

1 Eindrapportage EEN INGEBURGERD WMO-BELEID IN DE GEMEENTE GOIRLE? MET ZORG KIJKEN NAAR PARTICIPATIE Aan Rekenkamercommissie Goirle Referentiecode A001.A01 Van Dr. Juul Cornips Drs. Mark Rouw Vught, 21 januari 2010

2 Inhoudsopgave 0 Kern Inleiding Onderzoeksopzet Doel- en vraagstelling Onderzoeksaanpak Het Wmo- en participatiebeleid De Wet maatschappelijke ondersteuning in de gemeente Goirle Het participatiebeleid Participatie bij de Wmo Voorbereiding van de Wmo Uitvoering van de Wmo Resultaten van de participatie bij de Wmo Behaalde resultaten Succes- en faalfactoren Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Bestuurlijke reactie Nawoord Rekenkamercommissie Bijlage 1 Normenkader en begripsbepaling Bijlage 2 Participatiemomenten bij de Wmo Geraadpleegde bronnen Gesprekspartners

3 0 Kern Aanleiding Met de invoering van de Wmo in 2006 werden gemeenten voor de taak gesteld een integrale participatiewet ten uitvoering te brengen. Nu de Wmo vorm heeft gekregen en wordt uitgevoerd, is vanuit de gemeenteraad van Goirle de vraag gesteld of de participatie bij de Wmo naar ieders tevredenheid verloopt. Voor de rekenkamercommissie Goirle was dit aanleiding om een onderzoek uit te voeren naar de participatie bij de Wmo. Omdat de participatie bij de Wmo niet kan worden losgezien van de betrokkenheid van belanghebbende burgers en organisaties in het algemeen, heeft de rekenkamercommissie het onderzoek breder ingestoken en ook gekeken naar de contouren van het participatiebeleid in de gemeente Goirle. Doel - en vraagstelling De doelstelling van dit onderzoek is het in beeld brengen van de burgerparticipatie bij de invoering, de uitvoering en de evaluatie van het Wmo-beleid in de gemeente Goirle en komen tot aanbevelingen om de burgerparticipatie versterken. Het onderzoek geeft een antwoord op de volgende centrale vraag: op welke wijze geeft de gemeente Goirle uitvoering aan burgerparticipatie bij het Wmo-beleid en wat zijn hier de resultaten van? Centrale conclusie De gemeente Goirle heeft belanghebbende burgers en organisaties betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van het Wmo- beleid. Bij de voorbereiding heeft de gemeente dialoogbijeenkomsten georganiseerd waarin een brede groep belanghebbenden (zowel burgers als maatschappelijke organisaties) hun mening kon geven over verschillende beleidsdomeinen van de Wmo. In de uitvoering van de Wmo is een zekere vernauwing opgetreden: in het kader van de Wmo ligt de focus primair op de adviserende rol van de klankbordgroep. De klankbordgroep biedt geen adequate vertegenwoordiging van alle relevante belangen in het kader van de Wmo. De rol van de klankbordgroep beperkt zich tot de prestatievelden 3 t/m 6 (cq. beleidsdomeinen 3 t/m 5). Op de overige prestatievelden (beleidsdomeinen) vindt in tal van projecten participatie plaats, maar deze participatievormen worden niet in samenhang ingezet. Participatie bij projecten als het idop Riel, de sportnota en groenvoorziening zijn niet expliciet ingekaderd in de Wmo en zijn daarom beperkt op elkaar afgestemd. Dit schept onduidelijkheid over de rol van de klankbordgroep ten opzichte van andere participerende groepen. De rol van de klankbordgroep is onvoldoende gespecificeerd. Met name de rol en positie van de klankbordgroep in relatie tot de gemeente en andere maatschappelijke organisaties is onvoldoende uitgekristalliseerd en daardoor niet duidelijk voor alle betrokkenen. Vooraf is bijvoorbeeld onvoldoende gespecificeerd of de klankbordgroep een adviesorgaan is aan het college of de raad, en wat de status is van de adviezen van de klankbordgroep. De meerwaarde van de klankbordgroep is onvoldoende zichtbaar. De participatie bij de Wmo heeft niet zichtbaar geleid tot het verwezenlijken van de vooraf genoemde 3

4 procesdoelen (draagvlak, inhoudelijke verrijking, kwaliteit van de besluitvorming). De participatie van de klankbordgroep staat nog onvoldoende in het teken van responsief bestuur. Hoewel de klankbordgroep overwegend tevreden is over de sfeer en opstelling van de gemeente, wordt de relatie met de gemeente over het algemeen als matig ervaren. De klankbordgroep vindt overwegend dat zij onvoldoende instelling wordt gebracht om op een adequate wijze te adviseren over beleidsvoorstellen en ervaart de terugkoppeling hierover als onvoldoende. Binnen de gemeente Goirle zijn algemene voorwaarden voor succesvolle participatie ten dele aanwezig. De gemeente heeft ambitie en een open houding, maar er zijn onvoldoende organisatorische of bestuurlijke voorzieningen om participatie te ondersteunen en te borgen. Hoewel de gemeente afgelopen periode stappen heeft gezet, is er vooralsnog geen algemene participatienota met duidelijke (taal)afspraken, en er bestaan onvoldoende handvatten en richtlijnen voor het ondersteunen van participatie. Bovendien staat het samenspel tussen raad en college nog onvoldoende in het teken van een gezamenlijk optreden naar buiten. Aanbevelingen Naar aanleiding van deze conclusies ziet de rekenkamercommissie een aantal mogelijke verbeteringen voor de participatie bij de Wmo en het participatiebeleid in het algemeen. AANBEVELINGEN AAN DE GEMEENTERAAD EN HET COLLEGE TEN AANZIEN VAN HET PARTICIPATIEBELEID Voer een gemeenschappelijke discussie over participatie in de gemeente - bijvoorbeeld in de vorm van een werkconferentie met de raad en het college en formuleer een gezamenlijke visie en ambitieniveau voor participatie. Stel op basis van het gezamenlijke ambitieniveau en visie een participatienota op. Deze nota moet niet worden gezien als een dwingend kader, maar als hulpmiddel voor het organiseren van participatie. Maak duidelijke afspraken over de rol van de gemeenteraad in (participatieve) beleidprocessen. AANBEVELINGEN AAN RAAD EN COLLEGE TEN AANZIEN VAN DE PARTICIPATIE BIJ DE WMO Voer een gemeenschappelijke discussie over participatie bij de uitvoering van de Wmo. Herijk de participatie bij de uitvoering van de Wmo. Bij deze herijking zijn verschillende aspecten van belang. De inhoudelijke afbakening van de Wmo langs de verschillende prestatievelden (cq. beleidsdomeinen). Een bredere kijk op participatie binnen de Wmo, waarbij de verschillende participatievormen- en instrumenten over de verschillende beleidsdomeinen meer in samenhang worden ingezet. Specificeer hierbij ook de rol van de klankbordgroep ten opzichte van de inzet van andere participatie- instrumenten op de verschillende beleidsdomeinen. Benoem het gewenste participatieniveau (bestuursstijl) en de beoogde procesdoelen voor de afzonderlijke onderdelen van de Wmo. Geef hierbij aan welke beleidsvragen onderwerp zijn van discussie, en op welke wijze de inbreng van participanten wordt meegewogen in de besluitvorming. 4

5 Een fundamentele herbezinning op de rol van de klankbordgroep, waarbij de rol van de klankbordgroep tevens wordt afgewogen tegen andere mogelijke participatievormen. AANBEVELINGEN AAN HET COLLEGE EN DE AMBTELIJKE ORGANISATIE TEN AANZIEN VAN DE UITVOERING VAN DE PARTICIPATIE BIJ DE WMO Concretiseer en specificeer de rol van de klankbordgroep. Het gaat hierbij tenminste om de volgende aspecten: de positionering van de klankbordgroep ten opzichte van de betrokkenheid van andere participerende groepen in het kader van de Wmo; het uitkristalliseren van de adviserende rol van de klankbordgroep; een herbezinning op de vertegenwoordigende rol en samenstelling van de klankbordgroep; het vaststellen van een uitvoeringsagenda voor de klankbordgroep en andere participerende groepen. AANBEVELINGEN AAN HET COLLEGE EN DE RAAD TER VERSTERKING VAN HET RESPONSIEF BESTUUR Stel participatie meer in het teken van responsief besturen, waarbij: verschillende participatievormen in samenhang worden ingezet. de adviezen van de klankbordgroep (of andere participerende groepen) op een duidelijke manier voor het voetlicht worden gebracht bij de raad; de adviezen van de klankbordgroep (of andere participerende groepen) op een evenwichtige en transparante wijze en in samenhang worden afgewogen tegen andere belangen; het gemeentebestuur verantwoording aflegt over de gemaakte keuzes. 5

6 1 Inleiding Met het huidige beleid van de gemeente Goirle op het gebied van de Wet maatschappelijke ondersteuning zit de gemeente op de goede koers. Op een schaal van 1 tot 10 scoort Goirle een 7,5 op de aanvraagprocedures, een 7,9 voor hulp bij het huishouden en een 6,9 voor hulpmiddelen. Als gemeente zijn we blij dat er niet vreselijk veel verbeterpunten zijn, zegt wethouder Marije de Groot-Haen. Maar de hemel is natuurlijk nog niet bereikt. We blijven op frequente basis kijken naar wat er kan veranderen. Op dit moment worden er vanuit de gemeente alweer afspraken gemaakt met belangengroepen, waaronder zorgorganisaties De Runne en Thebe, om het beleid te evalueren. Bron: Brabants Dagblad d.d. 1 juli 2008 Interactie met de samenleving scoort hoog bij gemeenten. Het bestuur wil inspraak, interactieve beleidsvorming, overleg, samenwerking en zelfs de stad teruggeven aan de burger. De burger moet kunnen bijdragen aan beslissingen die hem direct of indirect aangaan, vinden gemeenten. Toch blijft de praktijk van participatie weerbarstig. Veel gemeenten worstelen met de vraag hoe je de inbreng van burgers mee laat tellen bij beleid. Draagvlak voor beleid klinkt vaak goed als doelstelling, maar het blijft nogal een eenzijdige wens: niet de bijdrage van de burger staat voorop, maar het beleid van de gemeente. De overheid kijkt nog vaak over de burgers heen in plaats van recht in hun ogen. In veel gemeenten was participatie nogal ideologisch ingekleurd en de discussies en mooie woorden erover overschaduwden nogal eens een schrille participatiepraktijk. Langzamerhand bestaat meer en meer het besef dat de overheid niet alles alleen af kan en burgers nodig heeft voor succesvol beleid. In het geval van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) schrijft de wetgever het zelfs voor. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) is een participatiewet. Naast het streven mensen deel te laten nemen aan de samenleving, schrijft de wet onder meer voor dat burgers vroegtijdig in de gelegenheid worden gesteld om voorstellen voor het beleid te doen. De rekenkamercommissie van de gemeente Goirle heeft onderzoek gedaan naar de wijze waarop de participatie bij de voorbereiding en uitvoering van de Wmo gestalte heeft gekregen, hoe deze is uitgevoerd en tot welke resultaten dit heeft geleid. Deze rapportage doet verslag van het onderzoek. 6

7 2 Onderzoeksopzet 2.1 Doel- en vraagstelling Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek is het in beeld brengen van de burgerparticipatie bij de invoering, de uitvoering en de evaluatie van het Wmo-beleid in de gemeente Goirle en komen tot aanbevelingen om de burgerparticipatie versterken. Vraagstelling In het onderzoek geeft de rekenkamercommissie een antwoord op de volgende centrale vraag: op welke wijze geeft de gemeente Goirle uitvoering aan burgerparticipatie bij het Wmo-beleid en wat zijn hier de resultaten van? Deelvragen Om tot een antwoord op deze centrale onderzoeksvraag te komen stelt de rekenkamercommissie acht deelvragen: WMO- EN PARTICIPATIEBELEID 1 Op welke wijze heeft de gemeente Goirle invulling gegeven aan de Wet maatschappelijke ondersteuning? 2 In hoeverre beschikt de gemeente over beleid ten aanzien van burgerparticipatie? UITVOERING: PARTICIPATIE BIJ DE WMO 3 Hoe krijgt burgerparticipatie vorm bij (de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van) het Wmo-beleid en is dit conform het vastgelegde beleid c.q. plan? In welke mate heeft de gemeente beleid geformuleerd c.q. een plan opgesteld ten aanzien van burgerparticipatie met betrekking tot de Wmo en past dit beleid binnen het algemene beleid voor burgerparticipatie? Hoe wordt de burgerparticipatie georganiseerd, welke instrumenten worden ingezet, welke doelgroepen worden erbij betrokken, bij welke domeinen worden zij betrokken en wat is hun rol? 4 Hoe wordt er gecommuniceerd over de participatie, voor, tijdens en na de participatie? RESULTATEN 5 In hoeverre heeft de participatie bij de Wmo geleid tot een responsief bestuur? 6 Hoe beoordelen de betrokkenen de participatie? 7 Welke factoren zijn bepalend voor een succesvolle participatie? 8 Op welke punten is verbetering/ versterking van burgerparticipatie mogelijk? 7

8 2.2 Onderzoeksaanpak Het onderzoek richt zich op de wijze waarop de gemeente Goirle de participatie bij de Wmo heeft vormgegeven. De periode van onderzoek heeft betrekking op het Wmobeleidsproces vanaf 2007 tot en met De Wmo heeft een integraal karakter en beslaat negen verschillende prestatievelden (zie paragraaf 3.1). UITVOERING VAN HET ONDERZOEK De bronnen voor dit onderzoek zijn schriftelijke stukken en diepte-interviews met betrokkenen van de gemeente en vertegenwoordigers van betrokken belangenorganisaties. Het onderzoek is uitgevoerd door Partners+Pröpper, denkers en doeners voor de publieke zaak, van september 2009 tot en met december LEESWIJZER Hoofdstuk 3 gaat in op de vormgeving en invulling van de Wmo en het algemeen participatiebeleid in de gemeente Goirle. Vervolgens gaat hoofdstuk 4 in op de participatie bij de voorbereiding en uitvoering van de Wmo Er wordt ingegaan op de voorbereiding en doordenking van de participatie en de wijze waarop de participatie feitelijk is uitgevoerd. Hoofdstuk 5 beschrijft de resultaten van de participatie bij de Wmo. Hierbij wordt tevens ingegaan op de slaag- en faalfactoren die verklaren waarom bepaalde beoogde resultaten zijn behaald of juist zijn uitgebleven. Op basis hiervan kunnen algemene lessen worden getrokken over de participatie bij de Wmo en de gemeente als geheel. 8

9 3 Het Wmo- en participatiebeleid 1 Op welke wijze heeft de gemeente Goirle invulling gegeven aan de Wet maatschappelijke ondersteuning? 2 In hoeverre beschikt de gemeente over beleid ten aanzien van burgerparticipatie? 3.1 De Wet maatschappelijke ondersteuning in de gemeente Goirle De Wet maatschappelijke ondersteuning Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ingevoerd. De Wmo is een kaderwet die gemeenten voorschrijft actief beleid te voeren op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Daarnaast wordt de Wmo ook wel aangeduid als een participatiewet. Het centrale doel van de Wmo is dat mensen meedoen in alle facetten van de samenleving. De kaderwet Wmo schrijft ook voor dat burgers en belanghebbenden worden betrokken bij de invoering, uitwerking en uitvoering van het lokale Wmo- beleid. De gemeente is verplicht om belanghebbenden te betrekken bij het opstellen van het beleidsplan in het kader van de Wmo en dient alvorens zij het plan voorlegt aan de gemeenteraad advies te vragen aan (representatieve) vertegenwoordigers van vragers van maatschappelijke ondersteuning. De Wmo heeft een integraal karakter en is gericht op een samenhangend lokaal beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Hiervoor zijn negen prestatievelden voor de Wmo benoemd. Prestatievelden Wet maatschappelijke ondersteuning 1 Het bevorderen van sociale samenhang in dorpen, wijken en buurten. 2 Preventiegerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien. 3 Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning. 4 Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. 5 Het bevorderen van maatschappelijke participatie en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of psychische problemen. 6 Het verlenen van individuele voorzieningen voor mensen met een beperking of chronisch psychische problemen. 7 het bieden van maatschappelijke opvang, advies en steunpunten huiselijk geweld; 8 Openbare geestelijke gezondheidszorg. 9 Verslavingsbeleid. De Wmo laat veel ruimte aan gemeenten om een eigen invulling te geven aan deze prestatievelden. Wel stelt de Wmo een aantal kaders waarbinnen de maatschappelijke ondersteuning gestalte moet krijgen. Gemeenten dienen een beleidsplan Wmo op te stellen, met doelstellingen en een samenhangend beleid voor de uitvoering ervan. 9

10 De wet schrijft ook voor dat er een verordening wordt opgesteld, waarin is vastgelegd aan de hand van welke regels de gemeente individuele voorzieningen op de persoonlijke situatie van de aanvrager levert. De Wmo in de gemeente Goirle In mei 2008 heeft de gemeenteraad het Wmo beleidsplan Meedoen makkelijker maken vastgesteld. Het vertrekpunt van dit beleidsplan is de Wmo beleidsvisie van de gemeente. De gemeente Goirle heeft de ambitie om samen met burgers en instellingen te bouwen aan een samenleving waarin iedereen mee kan doen, waar sprake is van onderlinge betrokkenheid en waar aandacht wordt gegeven aan kwetsbare burgers. 1 De gemeente Goirle heeft de negen prestatievelden van de Wmo vertaald in zeven beleidsdomeinen: 1 Samenleven in wijk en buurt. 2 Opgroeien in Goirle. 3 Informatie, advies en ondersteuning. 4 Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. 5 Meedoen makkelijker maken. 6 Samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen. 7 Gezondheid. De gemeente Goirle heeft ervoor gekozen de prestatievelden 5 en 6 samen te voegen tot het domein Meedoen makkelijker maken, aangezien beide prestatievelden betrekking hebben op de maatschappelijke deelname van mensen met een beperking en het behoud tot zelfstandigheid. De prestatievelden 7, 8 en 9 zijn samengevoegd tot het domein Samenhangende ondersteuning aan kwetsbare groepen. Het domein Gezondheid is een toevoeging op de negen prestatievelden, aangezien de kwaliteit van de gezondheid bepalend kan zijn om mee te kunnen doen in de samenleving. Het Wmo beleidsplan heeft voor ieder beleidsdomein in kaart gebracht wat de doelstellingen zijn, welke belangengroepen en/ of samenwerkingspartners een rol spelen, een overzicht van de stand van zaken ten aanzien van lopende initiatieven en knelpunten, een activiteitenplan en een kostenoverzicht. In de ontwikkeling van het beleidsplan Wmo heeft de gemeente burgers en instellingen betrokken en uitgenodigd mee te denken en mee te praten. Hoofdstuk 4 beschrijft de wijze waarop deze participatie is vormgegeven en verlopen. Ook gaat hoofdstuk 4 in op de wijze waarop de gemeente uitvoering heeft gegeven aan het beleidsplan. 3.2 Het participatiebeleid 1 Wmo beleidsplan gemeente Goirle, 2008, p.8. 10

11 Visies en ambities ten aanzien van participatie Participatie en betrokkenheid van burgers en andere belanghebbenden in de ontwikkeling en uitvoering van het beleid is niet het exclusieve domein van de Wmo. Het gemeentebestuur van Goirle hecht veel waarde aan een goede relatie met de inwoners van de gemeente. Zo spreekt het bestuursprogramma een duidelijke ambitie uit ten aanzien van een open, transparant en toegankelijk gemeentebestuur. Van moderne bestuurders mag verwacht worden dat zij [ ] burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven betrekken bij de beleidsvorming [ ] en dat zij zich niet verschansen achter dossiers in het gemeentehuis. Eigentijdse bestuurders benutten alle kansen om met burgers, al dan niet georganiseerd, in gesprek raken. Bestuurders richten zich op maatschappelijke opgaven en laten zich zien in de gemeenschap. Managementvraagstukken en uitvoering laten zij over aan het managementteam. 2 Om deze ambitie te verwezenlijken heeft de gemeente deze bestuursperiode een koerswijziging ingezet, waarin de organisatie is ingericht volgens het directiemodel. Het motto daarbij is dat de gemeente er voor de burger is en om het publiek belang te dienen. Begrippen als Extern gericht, Integraal en integrerend, Klantgericht en dienstverlenend, Open en transparant staan daarbij centraal. 3 In deze opvatting past ook een stevige ambitie ten aanzien van participatie van burgers en andere belanghebbenden in de ontwikkeling en uitvoering van beleid. Uit gesprekken met de gemeenteraad, het college en ambtelijke medewerkers blijkt dan ook dat zowel het gemeentebestuur als de ambtelijke organisatie veel waarde hechten aan de inbreng van burgers in het beleidsproces. Raadsleden, collegeleden en ambtelijke beleidsmakers noemen dezelfde motieven voor het belang van participatie, zoals het creëren van draagvlak, meer transparantie en het verbeteren van de relatie tussen de gemeente en zijn inwoners. Uit de verschillende gesprekken blijkt dat de gemeente bij meerdere projecten participatie inzet. Voorbeelden hiervan zijn de totstandkoming van het Dorpsontwikkelingsplan (IDOP) Riel, de interactieve aanpak in de Bestuursprogramma Interactieve beleidsvorming (cq. participatie) moet altijd als doel hebben: het verzamelen van ideeën die kunnen bijdragen aan een beter besluit. Het gevolg is meer draagvlak en minder druk op de inspraakprocedure. Rivierbuurt, en wijkbijeenkomsten over het thema veiligheid. Tegelijkertijd blijkt ook dat raadsleden, collegeleden en ambtelijke beleidsmakers verschillende visies hebben over participatie. Zo geven raadsleden aan dat processen regelmatig aangeduid worden als interactief of participatief, terwijl burgers vooral worden geïnformeerd of alleen hun mening kunnen geven over een uitgewerkt beleidsvoorstel. Een groot deel van de raad vindt dat het college de lat hoger moet leggen en dat er meer sprake moet zijn van tweerichtingsverkeer. Gesprekspartner tijdens interview Iedereen in de gemeente is van mening 2dat er burgers moeten worden betrokken. Bestuursprogramma gemeente Goirle , p. 4. 3Men verschilt wel van mening over de momenten waarop burgers worden betrokken en hoeveel invloed ze krijgen. 11

12 Vanuit de verschillende gremia (raad, college en de organisatie) wordt aangegeven dat de onduidelijkheid over wat participatie is en hoe het moet worden ingezet, gelegen is in het ontbreken van een eenduidige visie of kader voor participatie. Naar een beleidskader voor participatie? De gemeente Goirle beschikt niet over een door de gemeenteraad vastgesteld beleidskader voor participatie. Dit komt tot uiting in een aantal aspecten: Het ontbreken van een eenduidige taal over participatie. Begrippen als participatie, interactief beleid en communicatie worden dikwijls als synoniem gebruikt. In de ogen van veel raadsleden is er pas sprake van participatie indien de gemeente samenwerkt met burgers en er sprake is van tweerichtingsverkeer, waarin burgers of andere belanghebbenden in een interactief proces worden betrokken. Bij het college en delen van de organisatie wordt ook het vragen om advies over een beleidsvoorstel als participatie beschouwd. Het college ziet hierin een verschil tussen participatie en interactief beleid. Zo stelt het college dat er geen processen door gemeentebestuurders bestempeld worden als interactief die dat naar het algemene oordeel of gevoel helemaal niet zouden zijn. 4 Het ontbreken van een algemeen afwegingskader om te kunnen bepalen in welke situaties burgers of andere belanghebbenden worden betrokken en op welke wijze. Het college geeft weliswaar aan dat voor ieder project opnieuw de afweging wordt gemaakt in hoeverre en op welke wijze geparticipeerd wordt. Daarvoor hanteert het college een aantal algemene afwegingscriteria. 5 Hoewel deze criteria kunnen worden gezien als een aanzet voor een afwegingskader, bieden deze criteria nog geen eenduidig antwoord op de vraag welke bestuursstijl en participatievorm in welke situatie kunnen worden toegepast. In het verlengde hiervan ontbreken vooralsnog duidelijke handvatten of richtlijnen voor het organiseren van participatie. De gemeente beschikt ook niet over een vast arsenaal aan werkvormen om burgers te betrekken. Het ontbreken van een participatiekader wordt ook aangehaald in het Wmo beleidsplan. Het probleem is dat vanuit verschillende gemeentelijke afdelingen burgerparticipatie verschillend wordt ingevuld. Een integrale aanpak ontbreekt vooralsnog. Dit is een belangrijk aandachtspunt omdat de burger per definitie integraal denkt en niet zozeer in deelplannen. Ook is voor burgers niet altijd snel zichtbaar wat er met zijn of haar inbreng is gebeurd. De uitdaging voor de komende jaren is het ontwikkelen van een eenduidige gebiedsgerichte werkwijze waarbinnen integraliteit en burgerparticipatie centraal staan. (Wmo beleidsplan, p. 14) 4 5 Gemeente Goirle, Informatie met betrekking tot de voortgang van het actieplan op het gebied van dienstverlening, cultuurontwikkeling en communicatie binnen de gemeente Goirle, 13 mei Gemeente Goirle, Informatie met betrekking tot de voortgang van het actieplan op het gebied van dienstverlening, cultuurontwikkeling en communicatie binnen de gemeente Goirle, 13 mei 2009, p

13 Vanaf 2002 zijn verschillende pogingen om een communicatiebeleid met een kader voor participatie te ontwikkelen. Maar niet één tekst heeft de eindstreep gehaald, omdat de raad geen enkel voorstel van het college heeft goedgekeurd. Op 4 september 2008 is in de vergadering van de commissie Algemene Zaken de nota Communicatiebeleid van de agenda afgevoerd. De commissie Algemene Zaken was van mening dat de nota onvoldoende kwaliteit had en (in zijn geheel) niet beantwoordde aan de verwachtingen van de raad. 6 In een agenderingsbrief heeft het college hierop aangegeven dat er behoefte bestaat aan sturing vanuit de raad. 7 Namens de raad hebben twee raadsleden relevante knelpunten op het terrein van communicatie geïnventariseerd. Een van de knelpunten was dat de conceptnota onvoldoende inging op vormen van burgerparticipatie die verder gaan dan inspraak of geïnformeerd worden over beleidsvoorstellen. Daarnaast mist de raad inzicht in welke afwegingen worden gemaakt voor een bepaalde aanpak van interactiviteit/ participatie. 8 Het college heeft hierna pogingen gedaan te komen tot een geïntegreerd actieplan op het gebied van dienstverlening, cultuurontwikkeling en communicatie binnen de gemeente Goirle. Op 13 mei 2009 heeft het college hiervoor een uitvoerige voortgangsnotitie aan de raad gepresenteerd, waarin onder andere een antwoord is gegeven op de door de raadsleden geïnventariseerde knelpunten ten aanzien van burgerparticipatie. In deze nota heeft het college onder andere de toezegging gedaan om voortaan bij aanvang van ieder (majeur) project inzichtelijk te maken welke criteria gegolden hebben bij het maken van de keuze voor de participatievorm en dit inzichtelijk te maken aan de raad. Het antwoord van het college is voor de raad aanleiding geweest om in deze raadsperiode geen urgentie toe te kennen aan een nota communicatiebeleid c.q. een specifiek kader voor burgerparticipatie. In november 2009 is besloten het onderwerp communicatie in 2010 opnieuw op de raadsagenda te plaatsen. Vanaf januari 2010 treedt tevens een beleidsmedewerker communicatie in dienst van de gemeente met een adviserende functie ten aanzien van communicatie, en participatie als onderdeel daarvan. 4 Participatie bij de Wmo 3 Hoe krijgt burgerparticipatie vorm bij (de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van) het Wmo-beleid en is dit conform het vastgelegde beleid c.q. plan? 4 Hoe wordt er gecommuniceerd over de participatie, voor, tijdens en na de Gemeente Goirle, Verslag Algemene Zaken, 4 september 2008 p. 5 en 6. Gemeente Goirle, behulpzaam porren waar het pijn doet: kiellegging voor een eigentijds communicatiebeleid in de gemeente Goirle, Gemeente Goirle, behulpzaam porren waar het pijn doet: kiellegging voor een eigentijds communicatiebeleid in de gemeente Goirle,

14 participatie? Om de participatie bij de Wmo in kaart te brengen moet een onderscheid worden gemaakt tussen de voorbereiding en de uitvoering van de Wmo. In dit hoofdstuk beschrijven en beoordelen we de participatie binnen de Wmo. De voorbereiding heeft betrekking op het Wmo beleidsplan en het maken van afspraken over de participatie van burgers. In de uitvoering van de Wmo behandelen we de feitelijke rol van de klankbordgroep als het onderdeel van participatie binnen de Wmo in Goirle. 4.1 Voorbereiding van de Wmo Om de cliënt- en burgerparticipatie in de voorbereiding op de Wmo vorm te geven, heeft de gemeente gekozen voor een intensief en breed traject bestaande uit twee sporen: a) de belangenbehartiging en cliëntenparticipatie en b) een interactief traject met betrokkenen. 9 De gemeente maakt een onderscheid naar inhoud en daaraan gerelateerde betrokkenen. Convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie In het kader van de belangenbehartiging en cliëntenparticipatie heeft de gemeente een convenant afgesloten met verschillende belangen en cliëntenorganisaties. Deze organisaties met aanvulling van het platform Minima hebben zitting in de klankbordgroep en richten zich op belangenbehartiging en/ of positieversterking van ouderen, mensen met een beperking en kwetsbare doelgroepen in de samenleving. In het convenant zijn de formele positie en inbreng van de betreffende organisaties ten opzichte van de gemeente en het beleid dat zij voert vastgelegd. De organisaties waarmee het convenant is afgesloten zijn: 10 Stuurgroep Opvang Vluchtelingen. Platform Gehandicapten Goirle en Riel. Katholieke Bond voor Ouderen afdeling Goirle. Katholieke Bond voor Ouderen afdeling Riel. Ouderinitiatief Wonen in Goirle (WIG). Met het afsluiten van het convenant geeft de gemeente invulling aan artikel 12 van de Wmo. HET CONVENANT BEVAT EEN VISIE OP PARTICIPATIE BINNEN DE WMO De gemeente Goirle beschikt over een visie op participatie binnen de Wmo. Deze visie staat niet expliciet opgenomen in het beleidsplan Wmo. De visie vormt een onderdeel van het convenant dat de gemeente heeft afgesloten met belangenorganisaties in het 9 10 Gemeente Goirle, notitie aan de leden van commissie Welzijn: Client- en burgerparticipatie in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning, 12 februari Gemeente Goirle, Beleidsplan maatschappelijke ondersteuning gemeente Goirle , mei 2008 p

15 kader van belangenbehartiging en cliëntenparticipatie. 11 De Wmo stelt twee eisen aan de gemeente: participatie door burgers en verantwoording aan burgers. De gemeente vertaalt deze eisen als volgt in een visie op participatie binnen de Wmo: Participatie zoals bedoeld in de Wmo gaat om deelname en samenwerking met alle betrokkenen bij de voorbereiding en uitvoering van het beleid. Het gaat niet alleen om belangenbehartiging, maar om betrokkenheid van alle burgers bij een bredere visie op maatschappelijke ondersteuning in de gemeente. Daarnaast is de betrokkenheid van allerhande professionele instellingen van belang. 12 De gemeente heeft deze visie niet uitgewerkt naar een afwegingskader voor participatie in termen van moment van participatie, het kiezen van een bestuurstijl, het hanteren van een communicatiestrategie en het betrekken van de juiste partijen. PROCESDOELEN ALS ONDERDEEL VAN HET CONVENANT Het convenant bevat een aantal procesdoelen voor participatie. 13 De gemeente beoogt met een intensieve samenwerking tussen gemeente en betrokkenen: 1 de kwaliteit van het beleid te verbeteren; 2 het draagvlak voor beleid te vergroten; 3 het signaleren van wensen, behoeften en verwachtingen van de doelgroep; 4 inzicht te verkrijgen in de effecten van het beleid; 5 betere besluitvorming te bewerkstelligen; 6 de afstand tussen burgers en politiek te verminderen. De gemeente concretiseert deze doelen niet naar een meetinstrument om te monitoren in hoeverre de procesdoelen worden behaald en indien noodzakelijk het beleid bij te stellen of aan te passen. Dialoogbijeenkomsten Naast het convenant als instrument voor participatie binnen de Wmo heeft de gemeente Goirle zogenaamde dialoogbijeenkomsten georganiseerd. Op 21 november 2006 heeft de raad besloten - en daarmee het college de opdracht gegeven - om bij de totstandkoming van het beleidsplan Wmo inwoners en organisaties te betrekken door het organiseren van interactieve bijeenkomsten gerelateerd aan de prestatievelden van Gemeente Goirle, convenant belangenbehartiging en cliëntenparticipatie in de gemeente Goirle, april 2007 en maart Gemeente Goirle, convenant belangenbehartiging en cliëntenparticipatie in de gemeente Goirle, maart 2009 p.2. Gemeente Goirle, convenant belangenbehartiging en cliëntenparticipatie in de gemeente Goirle, april 2007 en maart

16 de Wmo. Doel van de bijeenkomsten is met inbreng van bewoners en maatschappelijke organisaties te komen tot invulling en concretisering van de prestatievelden Wmo. 14 Om uitvoering te geven aan de opdracht van de raad start het college een interactief traject op bestaande uit twee fasen: 15 1 Het organiseren van vijf dialoogbijeenkomsten, gerelateerd aan de prestatievelden van de Wmo, waarin op een interactieve werkwijze input wordt verkregen voor de beleidskaders. 2 Het in samenspraak met betrokkenen (gebruikers en aanbieders van maatschappelijke ondersteuning) vertalen van de beleidskaders in concrete acties voor de komende vier jaren. Daarnaast zal in deze fase een werkbijeenkomst worden georganiseerd voor de raad met als doel na te denken over de betekenis van de acht basisgedachten Wmo zoals deze geformuleerd zijn in de notitie Goirle in de steigers. DIALOOGBIJEENKOMSTEN GOED VOORBEREID Ten behoeve van de organisatie van de dialoogbijeenkomsten heeft de gemeente een plan van aanpak opgesteld. Het plan van aanpak richt zich voornamelijk op de eerste fase van het traject. De eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering van het gehele traject is gelegd bij de afdeling Welzijn van de gemeente Goirle. Voor de uitvoering van de dialoogbijeenkomsten heeft de gemeente twee externe organisaties gevraagd om zowel op inhoud als proces advies te geven en ondersteuning te bieden. Het plan van aanpak weerspiegelt een gedegen voorbereiding van het interactieve traject. Zo formuleert de gemeente een aantal uitgangspunten die in de uitvoering van de eerste fase centraal staan: De te organiseren dialoogbijeenkomsten zijn gerelateerd aan de prestatievelden van de Wmo. Niet de wet op zich staat centraal maar de filosofie hierachter. De filosofie laat zich kenmerken door begrippen als: integraal, vraaggericht, de gemeente als regisseur, samenwerking, meer verantwoordelijkheid voor jezelf en naasten. Bij iedere dialoogbijeenkomst worden steeds uitgenodigd: de doelgroep ofwel de gebruikers (al dan niet georganiseerd), gemeente (betrokken ambtenaren, bestuurders en gemeenteraadsleden) en professionele instellingen (aanbieders). De doelgroep is aan het woord. De doelgroepen zijn rechtstreeks schriftelijk benaderd voor de dialoogbijeenkomsten (uitnodiging op naam). Tijdens de bijeenkomsten zelf namen de gemeente en aanbieders plaats in de tweede ring en lieten zich voornamelijk voeden met de inbreng van de aanwezige burgers en organisaties. Het proces wordt inzichtelijk gemaakt. De verschillende bijeenkomsten maken onderdeel uit van een bredere ontwikkeling waarbinnen de gemeente veel meer extern gericht is en de omslag wil maken van aanbod- naar vraagsturing Gemeente Goirle, notitie aan de leden van commissie Welzijn: Client- en burgerparticipatie in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning, 12 februari Gemeente Goirle, Plan van aanpak dialoogbijeenkomsten Wet maatschappelijke ondersteuning, 3 januari

17 De acht basisgedachten Wmo zoals deze omschreven zijn in de notitie Goirle in de steigers zijn uitgangspunt bij de vraagstelling aan betrokkenen (gebruikers en aanbieders van maatschappelijke ondersteuning). Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de bestaande ontwikkelingen en trajecten. De dialoogbijeenkomsten zijn georganiseerd rondom de prestatievelden. Per dialoogbijeenkomst beschrijft de gemeente in het plan van aanpak kort de inhoud van het prestatieveld waarop de bijeenkomst is gericht, een globale opzet en ideeën voor de dialoogbijeenkomsten, relevante ontwikkelingen en trajecten waarbij aansluiting gezocht kan/ moet worden, vervolgtraject en het tijdspad. Afhankelijk van het prestatieveld kiest de gemeente samenwerkingspartners om de dialoogbijeenkomst voor te bereiden en/ of uit te voeren. Burgers en organisaties zijn via meerdere wegen uitgenodigd voor de bijeenkomsten. In eerste instantie heeft de gemeente een oproep geplaatst in Goirles belang (plaatselijk weekblad). Daarnaast heeft de gemeente ook andere instrumenten ingezet: 16 Aankondiging op de gemeentelijke website. Verspreiding van uitnodigingen via de belangenorganisaties. Uitnodigingen op de gemeentelijke balie. Uitnodigingen zijn onder andere verstuurd aan belangenorganisaties, raadsleden en convenantpartners. 17 DIALOOGBIJEENKOMSTEN BEHANDELEN VIJF PRESTATIEVELDEN In vijf bijeenkomsten bespreekt de gemeente vijf prestatievelden: Sociale samenhang en leefbaarheid van wijken en buurten (prestatieveld 1); Informatie, advies en cliëntondersteuning (prestatieveld 3); Mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4); Bevorderen van deelname aan het maatschappelijke verkeer en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking (prestatieveld 5); Voorzieningen voor mensen met een beperking gericht op het behouden van het zelfstandig functioneren of het deelnemen aan het maatschappelijk verkeer (prestatieveld 6). In het geval prestatievelden niet aan de orde komen in de dialoogbijeenkomsten beargumenteert de gemeente waarom deze keuze is gemaakt. Zo geeft de gemeente aan dat prestatieveld 2 van de Wmo preventieve ondersteuning van jeugdigen en hun ouders niet is meegenomen. De reden hiervoor is dat dit onderwerp terugkomt in het interactieve traject dat in het kader van de nieuwe nota integraal jeugdbeleid in 2007 wordt opgestart. 18 Overigens werkt dit gegeven ook door op de samenstelling van de klankbordgroep. Jongeren hebben geen positie in deze groep Bron: interview in het kader van het onderzoek. Gemeente Goirle, uitwerking dialoogbijeenkomst Informatie, advies en cliëntondersteuning en 1 jarige bestaan t Loket, 8 februari Gemeente Goirle, Plan van aanpak dialoogbijeenkomsten Wet maatschappelijke ondersteuning, 3 januari

18 De prestatievelden 7, 8 en 9 (maatschappelijke opvang, huiselijk geweld, openbare geestelijke gezondheidzorg en verslavingszorg) heeft de gemeente samengevoegd in het beleidsdomein Samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen. Dit beleidsdomein wordt in regionaal verband ingevuld. Er is een regionaal beleidskader ontwikkeld met de gemeenten in Midden-Brabant. Als onderdeel van deze ontwikkeling zijn diverse gesprekken gevoerd met (vertegenwoordigers van) cliënten en betrokken instellingen. Ook is in december 2007 een conferentie georganiseerd voor alle betrokkenen. 19 UITKOMSTEN DIALOOGBIJEENKOMSTEN VERDER UITGEWERKT IN VERVOLGBIJEENKOMSTEN De input verkregen vanuit de dialoogbijeenkomsten werkt de gemeente verder uit in vervolgbijeenkomsten. Ook deze bijeenkomsten zijn interactief van karakter. In de vervolgbijeenkomsten werken de deelnemers onder begeleiding thema s vanuit de dialoogbijeenkomsten systematisch uit. 20 De volgende punten staan daarin centraal: Waar gaat het thema over? Waarom is het een probleem/vraag? Wat zijn oplossingen? Wie moeten erbij betrokken worden? Wat moet er gebeuren? 4.2 Uitvoering van de Wmo De klankbordgroep Wmo De gemeente geeft de klankbordgroep een centrale rol binnen (uitvoering van) de Wmo. De klankbordgroep bestaat uit de convenantpartners en het platform Minima. 21 De rol van de klankbordgroep is vastgelegd in het convenant. Het convenant gaat onder andere in op de volgende zaken: Uitgangspunten voor de samenwerking. Samenstelling van de klankbordgroep en afbakening van beleidsterreinen. UITGANGSPUNTEN VOOR SAMENWERKING In het convenant heeft de gemeente afspraken gemaakt over de samenwerking met belangenorganisaties 22 : Er is sprake van een onafhankelijke positie van de lokale belangenorganisaties. De belangenorganisatie kan gevraagd en ongevraagd adviseren in alle fasen van het beleidsproces. Zij ontvangt daarvoor tijdig alle relevante informatie. Hierbij wordt voor zover mogelijk- een termijn van vier weken gehanteerd. De belangenorganisatie wordt geacht regelmatig overleg te hebben met de achterban Gemeente Goirle, Beleidsplan maatschappelijke ondersteuning gemeente Goirle , mei 2008 p.11. Gemeente Goirle, vervolgbijeenkomst Informatie en Advies, 27 maart Zie ook paragraaf 4.1. Gemeente Goirle, convenant belangenbehartiging en cliëntenparticipatie in de gemeente Goirle, april

19 De belangenorganisatie heeft regelmatig overleg met betrokken ambtenaren en wethouder(s) over het te voeren beleid. De agenda voor dit periodiek overleg wordt in samenspraak met alle deelnemers opgesteld. De gemeenteraad wordt standaard van het advies van de belangenorganisaties op de hoogte gebracht. Indien het advies niet door het gemeentebestuur wordt overgenomen wordt de belangenorganisatie schriftelijk geïnformeerd over de reden waarom dit niet is gebeurd. De belangenorganisatie komt op voor de belangen van de achterban en oefent namens deze achterban invloed uit op het gemeentelijk beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. AFBAKENING EN SAMENSTELLING VAN DE KLANKBORDGROEP De afbakening van de adviezen die aan de klankbordgroep worden voorgelegd, is georganiseerd langs de prestatievelden. De prestatievelden 7, 8 en 9 (samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen) worden in regionaal verband opgepakt. Als gevolg hiervan heeft de klankbordgroep in Goirle geen rol binnen deze prestatievelden. In paragraaf 4.1. is gesteld dat aan deze prestatievelden geen dialoogbijeenkomsten zijn gewijd. Wel zijn er in regionaal verband gesprekken gevoerd met betrokkenen. De klankbordgroep geeft zelf ook aan geen goed beeld te hebben van de genoemde prestatievelden. 23 De rol van de klankbordgroep is niet alleen beperkt door de afbakening van de inhoudelijke velden waarover de klankbordgroep adviseert, maar ook door de samenstelling van de klankbordgroep in relatie tot de beleidsdomeinen van de Wmo die de gemeente onderscheidt. De beleidsdomeinen 1 (Samenleven in wijk en buurt), 2 (Opgroeien in Goirle), 6 (Samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen) en 7 (Gezondheid) zijn niet of beperkt vertegenwoordigd in de klankbordgroep (zie tabel 4.1). Bij de samenstelling van de klankbordgroep is bewust gekozen om alleen belangenorganisaties te laten deelnemen en geen vertegenwoordiging van professionele instellingen. 24 Beleidsdomein Samenleven in wijk en buurt belangrijke belangenorganisaties en mogelijke gesprekspartners Sportverenigingen, buurtorganisaties, scholen, woonstichting Leyakkers, politieteam Leydal, Instituut maatschappelijk werk. Rol bij uitvoering in de Wmo Geen directe vertegenwoordiging in de klankbordgroep Wmo. Uitvoering wordt opgepakt langs andere kanalen, zoals het accommodatiebeleid, Woonservice in de wijk, Brede school ontwikkeling en buurtregie. Opgroeien in Goirle Jeugdgemeenteraad, Geen onderdeel van de Gemeente Goirle, evaluatie convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie Wmo, Zie paragraaf 4.1. voor een overzicht van de samenstelling van de doelgroep. 19

20 Beleidsdomein Informatie, advies en ondersteuning Ondersteuning van mantelzorg en vrijwilligers Meedoen makkelijker maken Samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen belangrijke belangenorganisaties en mogelijke gesprekspartners Stichting Jong Jongerenorganisaties, Maatschappelijk werk, Scholen. Platform minima (overkoepelende organisatie voor vrijwilligersorganisaties, zoals formulierenbrigade; stuurgroep opvang vluchtelingen, Katholieke Bond Ouderen (KBO s), stichting leergeld. Vrijwilligersorganisaties (thuishulp, ontmoetingscentra, woonzorg service et cetera) Platform gehandicapten Goirle en Riel. Instituut voor maatschappelijk werk, Stadsbank Midden-Nederland, Steunpunt huiselijk geweld Midden- Brabant, en verslavingsbeleid. Rol bij uitvoering in de Wmo klankbordgroep Wmo maar opgepakt in het kader van Integraal jeugd beleidskader Goirle. Directe vertegenwoordiging klankbordgroep. Vrijwilligersorganisaties zijn vertegenwoordigd door Platform minima in de klankbordgroep. Platform Minima is oorspronkelijk geen convenantpartner. De participatie van dit platform wordt geregeld in de verordening Wet werk en bijstand. Gedeeltelijke vertegenwoordiging in de klankbordgroep (via platform minima). Uitvoering wordt ook opgepakt langs andere kanalen zoals subsidiëring van vrijwilligers. Directe vertegenwoordiging in de klankbordgroep. Convenantpartner, lid van de klankbordgroep. Geen vertegenwoordiging in de klankbordgroep. Uitvoering is regionaal opgepakt. Gezondheid Zorgaanbieders, verzorgingshuizen. Geen directe vertegenwoordiging in de klankbordgroep. WIG is direct vertegenwoordigd in klankbordgroep. Tabel 4.1: vertegenwoordiging van beleidsdomeinen in de klankbordgroep Wmo. Het verloop van de participatie Als gevolg van de samenstelling en afbakening heeft de klankbordgroep een beperkte rol in de uitvoering van de Wmo. Daarnaast blijkt dat de leden van de klankbordgroep verschillend denken over de mate waarin ze de achterban vertegenwoordigen. Enkelen beschouwen zich als vertegenwoordiger van de achterban terwijl anderen aangeven aanwezig te zijn op persoonlijke titel. 25 De klankbordgroep komt in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning sinds 2007 gemiddeld acht keer per jaar bij elkaar. Feitelijk betrekt de gemeente de 25 Gemeente Goirle, evaluatie convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie Wmo, 2008 en interviews in kader van het onderzoek. 20

21 klankbordgroep bij een beperkt gedeelte van de Wmo. Hoofdzakelijk gaat het om de beleidsdomeinen 3/ t/m 5, ofwel de beleidsdomeinen Informatie, Advies en ondersteuning; Ondersteuning van mantelzorg en vrijwilligers; en Meedoen makkelijker maken. Bij de overige beleidsdomeinen betrekt de gemeente organisaties en verenigingen die niet deelnemen aan de klankbordgroep. Zo heeft de gemeente het beleidsdomein Samenhangende ondersteuning voor kwetsbare groepen in regionaal verband opgepakt. De klankbordgroep in Goirle speelt ten aanzien van deze prestatievelden en beleidsdomeinen geen rol. De gemeente Goirle heeft wel in regionaal verband gesproken met betrokkenen. 26 Doorgaans vraagt de gemeente de klankbordgroep een advies uit te brengen op een uitgewerkt beleidsvoorstel. Dit is een nadrukkelijke wens van de klankbordgroep. De klankbordgroep geeft te kennen niet in de brainstormfase te willen worden betrokken omdat ze geen verlengde arm van de ambtelijke organisatie wil zijn. 27 De klankbordgroep heeft tot op heden één maal gebruik gemaakt van de mogelijkheid de gemeente ongevraagd te adviseren. Dit ongevraagde advies richtte zich op de begroting Uit de evaluatie van het convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie Wmo blijkt dat de relatie tussen de gemeente en de klankbordgroep verbeterd kan worden. Als verbeterpunten noemen klankbordgroepleden op de voorbereidingstijd voor vergaderingen en de terugkoppeling over de doorwerking van de gegeven adviezen. Ook geeft de klankbordgroep aan dat de gemeente haar adviezen niet altijd op de goede manier vertaalt richting de raad. De raadsvoorstellen waarover zij hebben geadviseerd bevatten wel het oordeel van de klankbordgroep, maar geven niet weer wat de argumenten van de klankbordgroep zijn. Ook is het in de ogen van de klankbordgroep niet altijd duidelijk in hoeverre en op welke wijze de adviezen doorwerken in de besluitvorming. Participatievormen bij overige Wmo- beleidsdomeinen Naast de klankbordgroep Wmo vindt op verschillende beleidsterreinen participatie van belanghebbende burgers en organisaties plaats over onderwerpen die vallen binnen de beleidsdomeinen van de Wmo. Een eerste voorbeeld hiervan het opstellen van het integraal Dorpsontwikkelingsplan (idop) Riel. Bewoners zijn vanaf een vroege fase intensief betrokken geweest bij opstellen van het idop Riel. Tijdens verschillende bijeenkomsten Een regionale werkgroep treedt op als vertegenwoordiger namens alle Wmo-raden en/of - klankbordgroepen in de regio Midden-Brabant. Deze werkgroep treedt op als belangenbehartiger van mensen met psychische- en/of psychiatrische stoornissen, mensen met een verslaving en mensen die in aanraking komen met de maatschappelijke opvang. Er zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop afstemming tussen de werkgroep en de lokale Wmo adviesraden en/of -klankbordgroepen plaatsvindt. De klankbordgroep Wmo die in de gemeente Goirle actief is, is op de hoogte van deze afspraken en heeft kennisgenomen van het regionale beleidskader (dat onderdeel uitmaakt van het Wmo beleidsplan) en het bijbehorende uitvoeringsprogramma. Gemeente Goirle, evaluatie convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie Wmo, Gemeente Goirle, evaluatie convenant Belangenbehartiging en cliëntenparticipatie Wmo,

22 konden bewoners ideeën bedenken en uitwerken voor de toekomst van Riel. Het idop gaat in belangrijke mate over onderwerpen die hun wettelijk kader vinden in de Wmo, verspreid over de verschillende beleidsdomeinen, bijvoorbeeld: informatie en advies, zorg voor ouderen en mensen met een beperking, sociaal culturele activiteiten, sport en vrijwilligerswerk (beleidsdomein Samenleven in wijk en buurt). Naast de betrokkenheid van bewoners bij de totstandkoming van het idop zijn er verschillende andere voorbeelden van participatie die de beleidsdomeinen van de Wmo raken. Binnen het beleidsdomein Opgroeien in Goirle heeft de gemeente bijvoorbeeld een jeugdgemeenteraad. Dit is een groep kinderen, gekozen uit de groepen 7 en 8 van de basisscholen in Goirle en Riel, die vier keer per jaar bij elkaar komt om hun mening te laten horen over dingen die zij belangrijk vinden en die verbeterd kunnen worden. Daarnaast hebben ouders en wijkbewoners een adviserende rol gespeeld bij de brede schoolontwikkeling (eveneens beleidsdomein Opgroeien in Goirle). Binnen het beleidsdomein Samenleven in wijk en buurt vindt op tal van terreinen participatie plaats. Bij de verplaatsing van het sportcomplex Van den Wildenberg, bijvoorbeeld, zijn de betrokken sportvereniging uitvoerig geconsulteerd. Daarnaast worden inwoners betrokken bij onderwerpen als groenomvorming en veiligheid (beleidsdomein Samenleven in wijk en buurt ). 5 Resultaten van de participatie bij de Wmo 5 In hoeverre heeft de participatie bij de Wmo geleid tot een responsief bestuur? 6 Hoe beoordelen de betrokkenen de participatie? 5.1 Behaalde resultaten GEEN BREDE PARTICIPATIE VAN BURGERS IN HET KADER VAN DE WMO In het convenant uit 2009 heeft de gemeente een visie op participatie bij de Wmo geformuleerd. Hierin staat vermeld dat participatie bij de Wmo gaat om deelname en samenwerking met alle betrokkenen bij de voorbereiding en uitvoering van het beleid. De dialoogbijeenkomsten die werden gehouden voor de voorbereiding van de het beleidsplan Wmo waren toegankelijk voor een breed publiek, maar in de praktijk was de opkomst bij de dialoogbijeenkomsten beperkt. Bij de uitvoering van de Wmo vindt participatie voornamelijk plaats in de klankbordgroep Wmo. In hoofdstuk 4 is ingegaan op de samenstelling van deze klankbordgroep en de wijze waarop de leden van de klankbordgroep hun achterban vertegenwoordigen. De klankbordgroep kan niet worden gezien als een vertegenwoordiging van alle betrokkenen en belangen van alle prestatievelden van de Wmo. Van brede participatie door alle betrokkenen is inde klankbordgroep geen sprake. Om deze reden kan ook niet zondermeer worden gesteld dat de rol van de klankbordgroep heeft geleid tot een breder draagvlak voor de beslissingen die zijn genomen in het kader van de Wmo. Draagvlak bij de klankbordgroep kan niet per definitie gelijk worden gesteld met maatschappelijk draagvlak. 22