EVALUATIE SPORTNOTA Sport beweegt Fryslân

Transcriptie

1 EVALUATIE SPORTNOTA Sport beweegt Fryslân

2 Evaluatie Sportnota Sport beweegt Fryslân Provincie Fryslân September 2013 Provincie Fryslân, auteurs: drs. S.T. Terpstra dr. T. Willemsen BGI BGI Met medewerking van: K. Jepma K&M dr. ir. S. Mulder Sport Fryslân Provincie Fryslân Postbus HM Leeuwarden Tweebaksmarkt 52 T:

3 Inhoud 1. Samenvatting Inleiding Opzet van de evaluatie Breedtesport Dekking Prestaties Verbinden, kennis delen en aanjagen op het terrein van BOS, NASB en combinatiefunctionarissen Bevorderen van integraal sportbeleid, met name bij gemeenten Bevordering deskundigheid binnen diverse sportkaders en met aandacht voor de inzet en deskundigheid van vrijwilligers Organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse doelgroepen Versterken provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking Monitoring en evaluatie sportinfrastructuur en sportbeleid De laatste onderzoeksvraag Conclusie Fryske sporten Dekking Prestaties kaatsen fierljeppen skûtsjesilen Frysk damjen De inzet van Sport Fryslân Fryske Fiersichten en Fryske Olympiade De laatste onderzoeksvraag Conclusie Talentontwikkeling Dekking Prestaties De laatste onderzoeksvraag Conclusie Sportevenementen Dekking

4 7.2 Prestaties De laatste onderzoeksvraag Conclusie Sportprijzenbeleid 2012 t/m Olympisch Plan De vier beleidspijlers financieel 2010 tot en met Conclusies & Aanbevelingen Bijlage

5 1. Samenvatting De Sportnota bestaat uit vier beleidsthema s : breedtesport, Fryske sporten, talentontwikkeling en sportevenementen. Voor elk beleidsthema zijn er een of meer beleidsdoelen geformuleerd (outcome) en is voor de provincie en Sport Fryslân aangegeven welke prestaties zij qua inzet willen leveren (output). Overigens is de rol van de provincie het opstellen van kaders en het verstrekken van subsidies. Het beleidsthema breedtesport is veel omvangrijker dan de overige drie thema s. Dat was voor ons reden om het grote aantal te leveren prestaties binnen breedtesport te clusteren in zes prestatievelden. In deze evaluatie komen steeds de onderstaande drie onderzoeksvragen aan de orde: 1. Is er in elk beleidsthema sprake van congruentie tussen de te leveren prestaties en de te realiseren beleidsdoelen? Met andere woorden: wordt er door de prestaties een bijdrage geleverd aan het realiseren van de betreffende beleidsdoelen? 2. Zijn de te leveren prestaties gerealiseerd, met andere woorden heeft de provincie de gewenste output ook geleverd? 3. In hoeverre kunnen we op basis van de beschikbare gegevens met betrekking tot de ambities de onderstaande vragen beantwoorden? a. Zijn er onderzoeksgegevens die aantonen dat de betreffende beleidsdoelstellingen geheel of gedeeltelijk zijn gerealiseerd? b. Is het aannemelijk dat de gerealiseerde prestaties een bijdrage hebben geleverd aan het bereiken van de betreffendebeleidsdoelstelling? Breedtesport. Binnen dit beleidsthema zijn de te leveren prestaties congruent aan de beleidsdoelen. In de onderstaande tabel hebben we voor de breedtesport de zes prestatievelden weergegeven, met daarnaast de mate waarin dit prestatieveld d.m.v. projecten in de uitvoering aandacht heeft gekregen. Num Omschrijving van het prestatieveld Mate v aandacht. A Advisering en ondersteuning op het terrein van BOS, NASB en Veel combinatiefunctionarissen. B Het bevorderen van integraal sportbeleid bij gemeenten en sportverenigingen, Redelijk met aandacht voor vrijwilligers. C Bevorderen van deskundigheid binnen sportkaders Redelijk D Het organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse Veel doelgroepen E Het versterken van de provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking. Veel F Monitoring en evaluatie van de sportinfrastructuur en het sportbeleid. Matig De geleverde prestaties hebben een rol gespeeld bij het geheel of gedeeltelijk realiseren van de beleidsdoelen. Hieronder gaan we kort in op de mate waarin de zeven beleidsdoelen zijn gerealiseerd. (1) Een breed sportaanbod in gemeenten is gedeeltelijk gerealiseerd. (2) De inzet van vakleerkrachten in het basisonderwijs stijgt tot 19 in het schooljaar , Hiermee lis het doel om meer vakleerkrachten aan te stellen volledig gerealiseerd. (3) Het stimuleren van de breedtesport door BOS en/of NASB activiteiten is gedeeltelijk gerealiseerd. (4) De sportdeelname door jongvolwassenen en volwassenen is grotendeels gerealiseerd. Of dit met 10% of meer is, kan niet met zekerheid worden gesteld. (5) Er zijn inderdaad meer senioren gaan sporten, maar er kan niet worden geconcludeerd of dit wel of niet in verenigingsverband plaats vindt. De doelstelling is grotendeels gerealiseerd. (6) Het aantal inactieven is vrijwel zeker nog niet teruggebracht tot maximaal 5%. Het percentage inactieven in de leeftijdsgroep 19 t/m 65 jaar komt heel dicht bij de norm van 5%. (7) Het aantal jeugdige Friezen dat voldoet aan de beweegnorm is helaas licht gedaald. Voor de leeftijdscategorieën boven de 18 jaar wordt de voor deze categorieën beoogde 70% grotendeels (19 t/m 64 jaar)of helemaal (65 jaar en ouder)gehaald. De mate van doelrealisatie binnen dit beleidsveld is van een behoorlijk niveau. Op basis van het bovenstaande komen wij onder andere tot het volgende advies: Er dient meer aandacht te worden besteed aan een duidelijke formulering van de beleidsdoelstellingen en hun directe relatie met de prestaties. Het is daarbij aan te bevelen om het aantal prestatievelden beperkt te houden. 5

6 Fryske sporten: De provincie verstrekt jaarlijks een subsidie aan de bonden die zich met de verenigingen inzetten om de Fryske sporten een goede plaats te geven binnen de provinciale sport infrastructuur. Het gaat om keatsen, fierljeppen, skûtsjesilen en Frysk damjen. De bonden zetten zich in om: de sporten te promoten, de Friese jeugd kennis met de sporten te laten maken en de Fryske sporten een plaats te geven in het curriculum van het Friese basis- en voortgezet onderwijs. De doelstelling van dit beleidsthema is meer Friezen deel te laten nemen aan Friese sporten en een toename van 20% van het aantal actieve leden van kaatsverenigingen te realiseren. Het eerste deel van deze doelstelling is gerealiseerd. Wat het tweede deel van de doelstelling betreft lijkt er zelfs een kentering te zijn bewerkstelligd in het aantal leden van het kaatsen, fierljeppen en Frysk damjen. De KNKB schreef in 2012 maar liefst 410 leden bij, een stijging van 3,1%. Een belangrijke reden voor deze kentering is gelegen in de toenemende verankering van de Friese sporten in het onderwijs. Het ledenaantal blijft bij het skûtsjesilen vanwege het exclusieve karakter vrij stabiel. Stichting Foar de Neiteam (voor het nageslacht) stelt zich veeleer de cultuur historische waarden ten doel met betrekking tot het skûtsjesilen. Zo wordt de website van deze stichting sinds kort officieel gearchiveerd bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Het is aannemelijk, dat de inspanningen van de provincie een rechtstreekse relatie hebben met de toegenomen deelname aan de Friese sporten. Het is aan te bevelen, dat de betreffende bonden tot een grotere mate van samenwerking komen om zich bijvoorbeeld beter te kunnen presenteren naar het onderwijs. Door samenwerking tussen de bonden voor Friese sporten kan tot een betere afstemming van de evenementen en dus tot meer synergie worden gekomen. De Fryske Olympiade is een uitstekend voorbeeld van samenwerking tussen deze bonden. Talentontwikkeling: Binnen de beleidspijler talentontwikkeling streeft de provincie naar een grotere doorstroom van Friese sporters naar een topsportstatus. Op basis van een jaarlijkse subsidie van de provincie hebben de instellingen Topsport Steunpunt Noord (TSN) en Centrum voor Topsportonderwijs (CTO) zich ingezet voor de realisatie van een professionele combinatie van onderwijs en de begeleiding van toptalent. Per 1 januari 2013 zijn deze instellingen gefuseerd tot Stichting Topsport Noord. Er is een optimale combinatie tussen topsport en onderwijs gerealiseerd. We hebben kunnen constateren, dat het beleid tot de gewenste resultaten leidt. Relatief veel Friese sporters stromen door naar oranje of jong oranje selecties. Fryslân heeft tijdens de Olympische Spelen 2012 in Londen de meeste Olympische deelnemers ooit geleverd en die hebben de meeste finales ooit gehaald. Sportevenementen: Met dit beleidsthema stelt de provincie zich ten doel om een jaarlijkse groei van klein- en grootschalige sport- en beweegevenementen ter promotie van Fryslân te realiseren. Hiervoor zijn budgetten van respectievelijk ,- en ,- per jaar beschikbaar gesteld. De kleinschalige evenementen worden per 1 januari 2011 niet meer gesubsidieerd. De grootschalige evenementen vertonen in geld uitgedrukt aanvankelijk een daling, maar in 2013 wordt er weer meer aan besteed. Het vermelde maximumbedrag aan beschikbare subsidiegelden is in de periode van 2010 tot en met 2013 echter gehandhaafd. Het aantal grootschalige evenementen is in de reeds genoemde periode in bescheiden mate toegenomen. Het verdient aanbeveling om in de toekomst aandacht te besteden aan het vergroten van de promotionele waarde van sportevenementen. De bekendheid van sport- en beweegevenementen dient te worden vergroot. Promotieactiviteiten en toegankelijkheid van de evenementen voor het grote publiek zouden niet alleen vooraf, maar ook achteraf moeten worden beoordeeld. Uit de inhoudsanalyse van alle beschikbare informatie blijkt dat het thema breedtesport qua doelstellingen en te leveren prestaties het meest omvangrijke thema is, op afstand gevolgd door de overige drie beleidsthema s. In een nadere analyse is nagegaan of deze rangorde ook in de beschikbaar gestelde gelden terug te vinden is. Uit de analyse blijkt duidelijk, dat de breedtesport niet alleen in aantal doelstellingen en prestatievelden, maar ook in financieel opzicht veruit de belangrijkste positie inneemt in de sportnota Sportevenementen, Fryske sporten en talentontwikkeling volgen op aanzienlijke afstand. Deze volgorde komt overeen met de volgorde die op basis van het aantal prestatievelden mag worden verwacht. 6

7 2. Inleiding De vorige provinciale Sportnota had als hoofddoelstelling: In samenwerking met alle sportaanbieders en de gemeenten een zodanig netwerk van sportfaciliteiten opbouwen dat met continuering en extra inzet op (de resultaten van) de breedtesportimpuls, de kwaliteiten en mogelijkheden tot sport en de bewegingscultuur in onze provincie versterkt en verbeterd worden. In de evaluatie van deze nota komen de auteurs tot de conclusie dat er successen zijn geboekt, die moeten worden vastgehouden, maar er zijn ook minder positieve ontwikkelingen geconstateerd, die meer aandacht verdienen. Op basis van deze constateringen is de Sportnota Sport beweegt Fryslân opgesteld. Dit rapport heeft als doel om deze laatstgenoemde Sportnota te evalueren en vervolgens een rol te spelen bij het formuleren van de nieuwe Sportnota. De Sportnota is gestoeld op vier beleidspijlers; breedtesport, Fryske sporten, talentontwikkeling en sportevenementen. Voor alle duidelijkheid merken we hier nog op dat de provincie Fryslân geen organisatie is, die vanuit eigen initiatief sportactiviteiten organiseert, uitvoert of rechtstreeks ondersteunt. Daar is de provinciale steunfunctie Sport Fryslân voor opgericht. Door de financiële ondersteuning van de provincie is Sport Fryslân in staat professionele diensten te verlenen aan gemeenten, sportbonden, sportverenigingen, het welzijnswerk, het onderwijs en alle inwoners van Fryslân. De provincie ondersteunt gemeenten indirect bij de realisatie en uitvoering van hun sportbeleid via Sport Fryslân. Sport Fryslân ontvangt niet alleen opdrachten van de provincie, maar ook van het Rijk en de gemeenten. Dat betekent ook dat het Rijk en de gemeenten eveneens financiële middelen aan Sport Fryslân ter beschikking stellen. De Provincie is weliswaar een belangrijke subsidiënt, maar is niet de enige. In het volgende hoofdstuk beschrijven wij de opzet van het uitgevoerde evaluatieonderzoek. Hoofdstuk 4 behandelt de breedtesport, hoofdstuk 5 de Fryske sporten, hoofdstuk 6 talentontwikkeling en het zevende hoofdstuk besteedt aandacht aan de beleidspijler sportevenementen. Binnen elk hoofdstuk komen de nog te bespreken onderzoeksvragen aan de orde. Vervolgens zullen er per beleidspijler conclusies worden getrokken. Buiten deze structuur om is er bij de beleidspijler Fryske sporten nog aandacht voor de zogeheten Fryske fiersichten. De Fryske Olympiade is het enig overgebleven Fryske fiersicht en behoort naar zijn aard bij de Fryske sporten en de beleidspijler sportevenementen. Hoofdstuk 10 zal worden gewijd aan een financieel overzicht van de beleidspijlers over de jaren 2010 tot en met In het volgende hoofdstuk zullen we uiteenzetten welke opzet we als leidraad hebben gekozen om tot een deugdelijke evaluatie te komen. We gaan na welke beleidsresultaten zijn bereikt, in aansluiting op de beleidsdoelen die met betrekking tot deze nota zijn gesteld. Het gaat om beleidsresultaten met betrekking tot vier beleidsthema s ofwel beleidspijlers. Concluderende bevindingen en aanbevelingen zullen aan de orde worden gesteld in afsluitende paragrafen. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan conclusies en aanbevelingen. Deze conclusies en aanbevelingen kunnen een rol spelen bij het opstellen van de volgende Sportnota en dan met name bij de formulering van een monitoringskader. 3. Opzet van de evaluatie In de onderstaande tabel geven we per beleidspijler een overzicht van de te leveren prestaties en de te realiseren strategische beleidsdoelen, ofwel de ambities in de Sportnota Deze tabel dient samen met de nog te formuleren onderzoeksvragen als opzet voor het evalueren van de Sportnota. We kiezen voor de te leveren prestaties als eenheid om de resultaten te vermelden. In het beleid van de provincie zijn de te leveren prestaties (output) een belangrijke factor, omdat die rechtstreeks door de provincie te beïnvloeden is. 7

8 Basispijlers sportbeleid provincie Fryslân Breedtesport Fryske sporten Talentontwikkeling Sportevenementen Ambities / Strategische doelstellingen 1. breed sportaanbod gemeenten; 2. inzet vakleerkrachten basisscholen; 3. breedtesport gestimuleerd door activiteiten BOS en/of NASB; 4. sportdeelname jongvolwassenen en volwassenen met 10% verhoogd; 5. meer senioren sporten, bij voorkeur in verenigingsverband; 6. aantal inactieven teruggebracht tot maximaal 5%; 7. aantal Friezen dat voldoet aan beweegnorm minimaal 70% voor volwassenen en 50% voor jeugd; 8. meer Friezen nemen deel aan Fryske sporten, toename actieve leden kaatsverenigingen met 20%; 9. grotere doorstroom Friese sporters naar topsportstatus; 10. jaarlijkse groei klein- en grootschalige sport- en beweegevenementen ter promotie Fryslân. Te leveren prestaties (prestatievelden) investeren in advisering en ondersteuning van gemeenten, sportverenigingen, sportorganisaties en sportbonden die bijdragen aan: A. verbinden, kennis delen en aanjagen op het terrein van BOS, NASB en combinatiefunctionarissen; B. bevorderen van integraal sportbeleid, met name bij gemeenten; C. bevordering deskundigheid binnen diverse sportkaders en met aandacht voor de inzet en deskundigheid van vrijwilligers; D. organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse doelgroepen; E. versterken provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking; F. monitoring en evaluatie sportinfrastructuur en sportbeleid. G. ondersteunen van vier Friese sportbonden voor kaatsen, fierljeppen, skûtsjesilen en Frysk damjen H. verankering van Friese sporten in sportopleiding en regulier onderwijs I. subsidie Topsport Steunpunt Noord J. budget kleinschalige sportevenementen K. budget grootschalige sportevenementen L. vergroten promotionele waarde van sportevenementen, breed toegankelijk maken voor publiek en het vergroten van bekendheid sporten en evenementen Uit de tabel blijkt dat er - m.b.t. het aantal beleidsdoelen en te leveren prestaties - een duidelijk verschil is tussen het beleidsthema breedtesport en de overige drie beleidsthema s. Het thema breedtesport kent oorspronkelijk maar liefst 14 te leveren prestaties (prestatievelden) en 7 strategische doelstellingen. 8

9 Wij hebben op basis van inhoudelijke overeenkomst bij de beleidspijler breedtesport het aantal te leveren prestaties gecomprimeerd tot 6 prestatievelden. In de bijlage laten wij de samenvoegingen zien. Een nadere toelichting hierop komt in het volgende hoofdstuk aan de orde. De inzet van de provincie is vooral gericht op het leveren van de afgesproken prestaties. Met deze inspanning is erop gericht om een bijdrage te leveren aan het realiseren van de betreffende ambities/beleidsdoelen. In dit hoofdstuk en de volgende drie hoofdstukken wordt per beleidspijler een antwoord gegeven op de volgende evaluatievragen: 1) In hoeverre is er sprake van een goede dekking tussen de te leveren prestaties en de daarbij behorende strategische doelstellingen? Het is van belang deze relatie duidelijk vast te stellen. Als die dekking er niet is, dan kan er ook geen uitspraak worden gedaan over een bijdrage van de geleverde prestatie aan de realisatie van de betreffende ambitie. 2) Zijn de te leveren prestaties gerealiseerd, met andere woorden heeft de provincie de gewenste output ook geleverd? 3) In hoeverre kunnen we op basis van de beschikbare gegevens met betrekking tot de ambities de onderstaande sub-vragen beantwoorden? a. Zijn er onderzoeksgegevens die aantonen dat de betreffende strategische doelstellingen geheel of gedeeltelijk zijn gerealiseerd? b. Is het aannemelijk dat de gerealiseerde prestaties een bijdrage hebben geleverd aan het bereiken van de betreffende strategische doelstelling? Binnen de beleidspijlers zal er aandacht zijn voor het beantwoorden van bovenstaande vragen. De opzet van deze evaluatie van de sportnota zal hierop zijn gebaseerd. In de volgende paragrafen gaan we nader in op de resultaten binnen het beleidsthema breedtesport. 4. Breedtesport In de navolgende paragraaf zal de eerste onderzoeksvraag worden behandeld voor de beleidspijler breedtesport. Vervolgens zal er in korte paragrafen per prestatieveld worden gekeken naar de geleverde prestaties. Hiermee wordt de tweede onderzoeksvraag beantwoord. De derde onderzoeksvraag in welke mate zijn de strategische doelen gerealiseerd - zal in paragraaf 4.3 aan bod komen. Ten slotte verbinden wij conclusies aan onze bevindingen. 4.1 Dekking In het vorige hoofdstuk hebben we al aangegeven, dat we bij deze beleidspijler het aantal te leveren prestaties hebben geclusterd. We hebben op basis van inhoudelijke overeenkomst de veertien te leveren prestaties in zes prestatievelden geclusterd. Op basis van deze zes prestatievelden brengen we nu de relatie tussen deze prestatievelden en de 7 ambities/strategische doelen van het thema breedtesport in beeld. In de onderstaande tabel wordt per prestatieveld aangegeven welke ambities daarbij aan de orde komen. Met andere woorden: welke ambities/strategische doelstellingen worden er in de diverse prestatievelden nagestreefd? Voor alle duidelijkheid noemen wij deze velden hier nogmaals. De strategische doelstellingen worden in verkorte vorm vermeld in de tabel. A. Verbinden, kennis delen en aanjagen op het terrein van BOS, NASB en combinatiefunctionarissen; B. bevorderen van integraal sportbeleid, met name bij gemeenten en met aandacht voor de inzet en deskundigheid van vrijwilligers; C. bevordering deskundigheid binnen diverse sportkaders; D. organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse doelgroepen; 9

10 E. versterken provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking; F. monitoring en evaluatie sportinfrastructuur en sportbeleid. Prestatieveld A B C D E F Ambities / Strategische doelstellingen 3, 4, 5, 6, 7 BOS en NASB; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1, 4, 5, 6, 7 breed sportaanbod; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1 breed sportaanbod 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 breed sportaanbod; vakleerkrachten; BOS en NASB; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1 breed sportaanbod 1 breed sportaanbod Het valt op dat de helft van de prestatievelden op een veelvoud aan strategische doelstellingen betrekking heeft. De overige drie prestatievelden zijn gericht op de eerste strategische doelstelling. Veld D heeft duidelijk invloed op alle strategische doelstellingen. Over het geheel genomen, is er sprake van een goede dekking tussen de strategische doelstellingen en de prestatievelden. 4.2 Prestaties In het hierna volgende gaan we per prestatieveld na of de in dit veld te leveren prestaties ook daadwerkelijk zijn geleverd. We zullen pogen om op basis van de prestaties uit de drie jaarverslagen van Sport Fryslân duidelijk te krijgen hoeveel aandacht is besteed aan de afzonderlijke velden van de te leveren prestaties. We hebben deze beoordeling ingeschat op basis van het aantal projecten, dat we konden vinden in de jaarverslagen met betrekking tot elk prestatieveld. Tevens hebben wij een inschatting trachten te maken van de omvang en intensiteit van de projecten binnen een prestatieveld. De jaarverslagen van Sport Fryslân zijn van goede kwaliteit, maar de indeling van de informatie vergt voor de evaluatie een nadere inhoudsanalyse en een herordening van de beschikbare informatie. Helaas is het mede om deze reden voor ons niet mogelijk om een volledig sluitende beoordeling te geven van de aandacht die is besteed aan de afzonderlijke prestatievelden. In feite is een volledig sluitende beoordeling nooit te geven. Wij hanteren derhalve drie globale beoordelingscategorieën: matige aandacht, redelijke aandacht en veel aandacht. We noemen beschrijven in algemene zin prestaties, zodat de lezer zich een beeld kan vormen van de concrete prestaties, die zoal zijn geleverd. Wij achten het van uitdrukkelijk belang om de lezer hiervan een goede indruk te geven. Er worden veel activiteiten genoemd die bij gemeenten uitgevoerd worden (bijvoorbeeld buurtsportcoaches etc.). De indruk kan ontstaan, dat de provincie daarvoor betaalt. Dit is echter niet het geval: de gemeenten betalen het zelf al dan niet met een aanvulling van de Rijksoverheid. Dit geldt overigens voor heel veel projecten Verbinden, kennis delen en aanjagen op het terrein van BOS, NASB en combinatiefunctionarissen Op basis van de jaarverslagen van Sport Fryslân van 2010, 2011 en 2012 komen wij tot de constatering dat aan prestatieveld A veel aandacht is besteed. Ter verduidelijking lichten wij de termen BOS en NASB hier toe. De BOS-impuls is al weer afgelopen. In de periode van 2006 tot en met 2011 hebben de projecten gedraaid. Hierbij wordt de samenwerking bevorderd tussen buurt, onderwijs en sport bij de aanpak van achterstanden op het gebied van sport en bewegen van jongeren van 4 tot 18 jaar. Doel van de BOS-projecten was, naast het verbeteren van de gezondheid, het in contact komen met andere groepen jongeren en hun sociale 10

11 vorming. Het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen kwam vrij snel hierna en geeft een grote impuls aan sport en beweging in Nederland en richt zich op te-weinig-actieven. Het doel van het NASB is om deze mensen meer en structureel in beweging te brengen. Het is een tijdelijke regeling die niet beschikbaar is voor alle gemeenten, alleen voor gemeenten waar beweegachterstanden zijn. Daarna kwam de regeling voor combinatiefunctionarissen (is structurele regeling) en nu is er de sportimpuls. Het zijn Rijksstimuleringsregelingen voor gemeenten (en bij de sportimpuls ook voor verenigingen, meestal tijdelijk, waarbij voor bepaalde projecten subsidie wordt verleend en waarbij cofinanciering wordt vereist. Sport Fryslân ondersteunt hierbij door het geven van informatie over de regelingen, en het helpen bij het voorbereiden van aanvragen. Ook kan Sport Fryslân helpen bij de uitvoering door bijvoorbeeld het werkgeverschap op zich te nemen. Uit de reeds genoemde jaarverslagen blijkt de ruime aandacht voor dit prestatieveld. Er zijn door Sport Fryslân verscheidene BOS-bijeenkomsten georganiseerd, waar projectcoördinatoren en uitvoerders van verschillende BOS-gemeenten aanwezig waren. Sport Fryslân heeft gemeenten ondersteund met betrekking tot breedtesportprojecten. In 2011 heeft Sport Fryslân het intergemeentelijke programma NASB uitgevoerd. Tevens faciliteert Sport Fryslân gemeenten door het werkgeverschap van bij gemeenten werkzaam zijnde combinatiefunctionarissen op zich te nemen. Uit het jaarverslag van 2012 blijkt, dat er erg veel buurtsportcoaches, vakleerkrachten en combifunctionarissen in Fryslân zijn aangesteld. Overigens is dit met heel weinig geld van de provincie geschied Bevorderen van integraal sportbeleid, met name bij gemeenten We constateren dat er aan dit prestatieveld een redelijke mate van aandacht is besteed. Het valt op dat het aantal ontplooide activiteiten in vergelijking met het A-veld geringer is. Sport Fryslân ondersteunt gemeenten bij een meer integrale aanpak van overgewicht. Tevens is door Sport Fryslân informatie geleverd over sportbeleid, projecten, onderzoek, instrumenten en activiteiten. Ook organiseert Sport Fryslân bijeenkomsten met buurtsportcoaches om deskundigheidsbevordering te bewerkstelligen Bevordering deskundigheid binnen diverse sportkaders en met aandacht voor de inzet en deskundigheid van vrijwilligers We constateren, dat aan het prestatieveld C in redelijke mate aandacht is besteed. Bijscholing is georganiseerd voor het lesgeefkader. Tevens heeft Sport Fryslân gehandicaptenverenigingen en organisaties geadviseerd en ondersteund, betreffende sportaanbod, kader en materiaal. Door Sport Fryslân is eveneens informatie geleverd over sportbeleid, projecten, onderzoek, instrumenten en activiteiten. Deze informatie is beschikbaar voor gemeenten en andere beleidsmakers. Het is vermeldenswaardig, dat Sport Fryslân het sportkader dat in Fryslân actief is, goed in beeld heeft. Dat geldt voor zowel de fysieke als de sociale infrastructuur. Er zijn provinciale bijeenkomsten met betrekking tot aangepast sporten en bewegen georganiseerd. De nadruk lag hierbij op het thema vrijwilligersbeleid en maatschappelijke stages Organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse doelgroepen Op basis van de geanalyseerde informatie komen wij tot de constatering dat er veel aandacht is besteed aan dit prestatieveld (D). Onderzoeken zijn gedaan naar het sport- en beweeggedrag en de behoefte onder mensen met een visuele handicap en leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs. Sport en bewegen wordt gestimuleerd voor inactieve leerlingen binnen het praktijkonderwijs. Er zijn steeds meer vakleerkrachten in het basisonderwijs aangesteld. Het doel van 31 is in 2012 bereikt. Dit grote succes is zonder veel geld van de provincie gerealiseerd. Sport Fryslân ondersteunt scholengemeenschappen voor voortgezet onderwijs op het terrein van bewegen in het vmbo. Verder heeft Sport Fryslân veel contacten opgebouwd met instellingen die de nodige activiteiten voor senioren organiseren. Sport Fryslân heeft op een gegeven moment de administratie in Fryslân overgenomen van het landelijk geïnitieerde Jeugdsportfonds (JSF). Hierdoor wordt er beter gebruik van gemaakt. Tevens voert Sport Fryslân de front- en de backoffice, inclusief het werven van gemeenten. Het fonds creëert sportkansen voor kinderen tot achttien jaar uit gezinnen waar de financiële middelen ontbreken om lid te worden van een sportvereniging. 11

12 4.2.5 Versterken provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking Na de analyse van de beschikbare gegevens kunnen we stellen dat er veel aandacht aan dit prestatieveld (E) is besteed. Sportkracht Noord, Sportkracht 12 en Sportplatform Friesland vormen de overkoepelende organisaties voor de genoemde niveaus van samenwerking. Er worden per thema allerlei zaken op efficiënte wijze afgestemd. Bijscholing is georganiseerd in samenwerking met de sportraden van Groningen en Drenthe. Ook is er deelgenomen door Sport Fryslân aan landelijke bijeenkomsten Jeugd Sport Consulenten Overleg (JSCO), waarbij de twaalf sportraden bij elkaar zijn gekomen om informatie uit te wisselen over verschillende projecten binnen jeugd, sport en onderwijs. Sport Fryslân heeft het initiatief genomen voor JSCO in noordelijk verband (Groningen, Drenthe en Fryslân) Monitoring en evaluatie sportinfrastructuur en sportbeleid We constateren dat dit veld wat minder aandacht heeft gekregen dan de vijf voorafgaande prestatievelden, vandaar dat we hier de tot de beoordeling `matige aandacht` komen. Het dienstenaanbod van Sport Fryslân is in 2010 geëvalueerd. Een versie die continu wordt geactualiseerd, is opgenomen in de nieuwe website van Sport Fryslân. De beleidsindicatoren voor sport en bewegen zijn in 2011 in kaart gebracht met actuele informatie betreffende de sportdeelname en bewegen in Fryslân. Eveneens worden alle bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld themabijeenkomsten geëvalueerd. Het is vermeldenswaardig, dat Sport Fryslân het sportkader dat in Fryslân actief is, goed in beeld heeft. Dat geldt voor zowel de fysieke als de sociale infrastructuur. 4.3 De laatste onderzoeksvraag In deze paragraaf komt de derde onderzoeksvraag voor het hele beleidsdomein breedtesport aan de orde. Deze onderzoeksvraag valt in twee onderdelen uiteen. (1) Is het aannemelijk, dat de gerealiseerde prestaties een bijdrage hebben geleverd aan het bereiken van de betreffende strategische doelstellingen? Volgens ons zijn de beschreven prestaties zonder meer gericht op het realiseren van de strategische doelstellingen. De geleverde prestaties passen goed binnen het kader, zoals dat door de provincie Fryslân is aangegeven. Wel moeten we hierbij de kanttekening plaatsen, dat het voor sommige prestaties makkelijker is om ze binnen de grenzen van een strategische doelstelling te plaatsen, dan voor andere. We kunnen op basis van de constateringen in dit hoofdstuk concluderen dat het zeer waarschijnlijk is dat de geleverde prestaties hebben bijgedragen aan de realisatie van de strategische doelstellingen. Externe factoren factoren die buiten de scope van deze evaluatie vallen - mogen echter niet worden uitgesloten. (2) De volgende vraag is of de strategische doelstellingen daadwerkelijk zijn gerealiseerd. De reeds eerder gestelde onderzoeksvraag luidt: Zijn er onderzoeksgegevens die aantonen, dat de betreffende ambities geheel of gedeeltelijk zijn gerealiseerd? Hierbij moet worden opgemerkt dat niet alle doelstellingen zodanig zijn geformuleerd dat ze ook goed meetbaar zijn. Voor de meeste doelstellingen is er informatie beschikbaar over de realisatie ervan. We geven hieronder onze bevindingen per beleidsdoelstelling weer. 1. breed sportaanbod gemeenten; De eerste strategische doelstelling zou wat specifieker geformuleerd kunnen worden. We Kunnen op basis van de geleverde prestaties concluderen, dat deze doelstelling tenminste gedeeltelijk is gerealiseerd. 2. inzet vakleerkrachten basisscholen; Over de inzet van vakleerkrachten op basisscholen is zeer relevante informatie beschikbaar. In 2010 heeft een onderzoek plaatsgevonden naar het aantal vakleerkrachten in het basisonderwijs. Hieruit bleek dat slechts 7 % van de leerlingen op de basisschool gymles kreeg van een vakleerkracht. Medio juni 2013 zijn in dertien Friese gemeenten vakleerkrachten bewegingsonderwijs aangesteld voor het basisonderwijs vanuit het project Sport op Basisscholen in samenwerking met De Friesland 12

13 Zorgverzekeraar. In de loop van het nieuwe schooljaar ( ) komen daar zes nieuwe gemeenten en dus zes vakleerkrachten bij. De tweede strategische doelstelling is dus gerealiseerd. De formulering van de doelstelling kan iets specifieker. 3. breedtesport gestimuleerd door activiteiten BOS en/of NASB; Op basis van de geleverde prestaties kunnen we stellen dat deze doelstelling tenminste gedeeltelijk is gerealiseerd. De formulering zou echter iets specifieker kunnen. Over het al dan niet verwezenlijken van de resterende doelstellingen kan op basis van de gezondheidsenquête GGD 2012 meer inzicht worden gegeven. Een deel van de resultaten van deze enquête is bekend, het complete rapport wordt op korte termijn verwacht. Om het een en ander te verhelderen wordt in onderstaande tabel de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) uitgelegd: Doelgroep Frequentie Duur Intensiteit Jongeren (tot 18jr.) Dagelijks 60 minuten Matig intensief Volwassenen (18-55jr) 5 x per week 30 minuten Matig intensief Ouderen (55+) 5 x per week 30 minuten Matig intensief Bron: Op basis van de bovenstaande gegevens en gegevens van Sport Fryslân kan er een goede indruk worden verkregen met betrekking tot het al dan niet behalen van deze norm in Fryslân. In de onderstaande tabel is aangegeven of er wordt voldaan aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Doelgroep jaar 13% n.v.t. 12% jaar n.v.t. 48% 67% 65 + n.v.t. 46% 70% Deze tabel heeft met name betrekking op de zevende strategische doelstelling, maar we kunnen met deze gegevens ook op het terrein van de resterende doelstellingen tot conclusies komen. 4. sportdeelname jongvolwassenen en volwassenen met 10% verhoogd; Het verschil in bovenstaande tabel tussen 2010 en 2012 is opvallend. Volgens ons dusdanig opvallend, dat kan worden gesteld dat de sportdeelname door jongvolwassenen en volwassenen is verhoogd. In hoeverre de sportdeelname is toegenomen, kan niet worden geconstateerd. 5. meer senioren sporten, bij voorkeur in verenigingsverband Op basis van het opvallende verschil tussen 2010 en 2012 kan worden geconcludeerd dat meer senioren zijn gaan sporten. Of de senioren meer zijn gaan sporten in verenigingsverband kan hieruit niet worden geconcludeerd. 6. aantal inactieven teruggebracht tot maximaal 5%; We hebben op dit terrein specifieke gegevens van Sport Fryslân waaruit blijkt, dat het percentage inactieven in de leeftijd van 12 tot 18 jaar in % bedraagt en in %. Van de oudere leeftijdscategorieën hebben wij data van het jaar 2010 en kunnen geen ontwikkeling tot 2012 schetsen. De leeftijdscategorie 19 tot 64 jaar kent 6% inactieven en de groep mensen in de leeftijd van 65 jaar en ouder bestaat uit 14% inactieven. Het percentage inactieven ligt in de categorie 19 t/m 65 jaar in 2010 al dicht bij de norm van de doelstelling. Bij de overige categorieën ligt het percentage inactieven in respectievelijk 2012 en 2010 nog duidelijk boven de gestelde norm. 7. aantal Friezen dat voldoet aan beweegnorm minimaal 70% voor volwassenen en 50% voor jeugd. Het aantal jeugdige Friezen dat voldoet aan de beweegnorm is volgens de tabel procentueel gedaald. Voor de leeftijdscategorieën boven de 18 is een wezenlijke stijging op te merken. De beoogde 70% die voldoet aan de beweegnorm wordt bijna of helemaal gehaald in

14 4.4 Conclusie Ter afsluiting van het hoofdstuk over de breedtesport tonen wij hier ten behoeve van de concluderende overzichtelijkheid nog eenmaal de tabel uit paragraaf 4.1, maar ditmaal deels met andere kleuren. Donkergroen staat voor het veel aandacht besteden aan een prestatieveld, lichtgroen voor redelijke aandacht en geel voor matige aandacht. In tabelvorm: Veel aandacht Redelijke aandacht Matige aandacht Wellicht ten overvloede vermelden wij hieraan voorafgaand nogmaals de prestatievelden van beleidspijler breedtesport. A. Verbinden, kennis delen en aanjagen op het terrein van BOS, NASB en combinatiefunctionarissen; B. bevorderen van integraal sportbeleid, met name bij gemeenten en met aandacht voor de inzet en deskundigheid van vrijwilligers; C. bevordering deskundigheid binnen diverse sportkaders; D. organiseren van een aanbod van sport en bewegen voor diverse doelgroepen; E. versterken provinciale, noordelijke en landelijke samenwerking; F. monitoring en evaluatie sportinfrastructuur en sportbeleid. Prestatieveld A B C D E F Ambities / Strategische doelstellingen 3, 4, 5, 6, 7 BOS en NASB; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1, 4, 5, 6, 7 breed sportaanbod; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1 breed sportaanbod 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 breed sportaanbod; vakleerkrachten; BOS en NASB; sportdeelname; sporten senioren; maximum inactieven; beweegnorm 1 breed sportaanbod 1 breed sportaanbod Deze tabel geeft weer hoeveel aandacht er is besteed aan welke prestatievelden en daarmee aan welke strategische doelstellingen. We hebben geconstateerd, dat de prestaties goed gericht zijn op het bereiken van de doelstellingen. Hoewel de uitgevoerde activiteiten tussen de prestatievelden enige verschillen vertonen, merken we op dat er in totaliteit veel activiteiten in gan zijn gezet om een bijdrage te leveren aan het realiseren van de beleidsdoelen. Ten aanzien van de beleidsdoelen hebben we al opgemerkt dat een deel van die doelen wat meer SMART geformuleerd kunnen worden, zodat de meetbaarheid ervan kan toenemen. 14

15 In de onderstaande tabel hebben we de mate van doelrealisatie binnen het domein breedtesport overzichtelijk weergegeven. De inhoud van het beleidsdoel voor breedtesport Mate van realisatie 1. breed sportaanbod gemeenten Gedeeltelijk 2. inzet vakleerkrachten basisscholen Volledig 3. breedtesport gestimuleerd door activiteiten BOS Gedeeltelijk en/of NASB 4. sportdeelname jongvolwassenen en volwassenen Grotendeels met 10% verhoogd; 5. meer senioren sporten, bij voorkeur in Grotendeels verenigingsverband 6. aantal inactieven teruggebracht tot maximaal 5% Bij 19 t/m 65 jarigen grotendeels gerealiseerd. Bij overige leeftijdsgroepen niiet gerealiseerd. 7. aantal Friezen dat voldoet aan beweegnorm Bij de jeugd niiet gerealiseerd. Bij de minimaal 70% voor volwassenen en 50% voor volwassenen grotendeels gerealiseerd. jeugd. Uit de tabel wordt duidelijk dat de mate van realisatie van de doelstellingen binnen het beleidsveld breedtesport van een behoorlijk niveau is. Bij vier doelen is er tenminste sprake van een gedeeltelijke realisatie. Bij drie doelen is de realisatie grotendeels of volledig. 5. Fryske sporten In dit hoofdstuk stellen wij de stimulering van de Fryske sporten aan de orde. In paragraaf 5.2 presenteren we de prestaties op dit beleidsterrein. Het betreft een relatief nieuw beleidsveld en daarom is deze presentatie wat uitgebreider dan die in het vorige hoofdstuk. Tevens was het voor ons mogelijk om door de aangeleverde informatie gedetailleerder te berichten. Uiteraard worden ook in dit hoofdstuk de onderzoeksvragen van een antwoord voorzien. 5.1 Dekking In het onderstaande schema geven wij voor de Fryske sporten de beleidsdoelstellingen en gewenste prestaties weer. Fryske sporten 8. meer Friezen nemen deel aan Fryske sporten, toename actieve leden kaatsverenigingen met 20%; G. ondersteunen van vier Friese sportbonden voor kaatsen, fierljeppen, skûtsjesilen en Frysk damjen H. verankering van Friese sporten in sportopleiding en regulier onderwijs We kunnen meteen vaststellen dat er bij deze pijler sprake is van een beperkt aantal strategische doelstellingen en te leveren prestaties. Dat betekent dat er geen enkele reden is om hier enige clustering van prestaties toe te passen. Naar onze inzichten sluiten de te leveren prestaties goed aan bij de strategische doelstelling. Met andere woorden, er is een goede dekking tussen de te leveren prestaties en de daarbij behorende strategische doelstellingen. Hiermee is de eerste onderzoeksvraag met betrekking tot deze beleidspijler beantwoord. 15

16 5.2 Prestaties In de volgende alinea s zullen we de geleverde prestaties weergeven. We rapporteeren eerst de informatie die wijvan de betreffende Friese sportbonden hebben ontvangen. Daarna komen de activiteiten van Sport Fryslân aan bod. Bij het beschijven van de activiteiten verwijzen we tussen haakjes steeds naar de betreffende te leveren prestaties. Het CIOS zijn verankert het kaatsen, het fierljeppen en het skûtsjesilen/zeilen in het onderwijs. Deze activiteiten zijn o.i. van belang voor het versterken van de positie van deze sporten in de nabije toekomst. Binnen dit doel is het zeer passend te noemen dat er met ingang van 1 april 2012 een subsidieregeling is getroffen van ,- per jaar ter bevordering van evenementen op het gebied van de Fryske sporten kaatsen De KNKB blijft zich ontwikkelen vanuit haar missie, dat zij met de kaatssport een belangrijke bijdrage levert aan de persoonlijke ontwikkeling van de kaatser, aan de sociale binding en betrokkenheid in alle Friese stedelijke en plattelandskernen en aan het behoud en bevorderen van de Friese cultuur, tradities en waarden. De kaatssport levert met haar leden, verdeeld over 124 verenigingen als derde sport van Fryslân een belangrijke bijdrage aan het sport en beweegbeleid van de provincie Fryslân, zoals verwoord in de sportnota Sport beweegt Fryslân! Het motto van de KNKB in haar meerjarenbeleidsplan is: Kaatsen is Fryslân, Fryslân is kaatsen. Dat Fryslân kaatsen is, komt ook tot uiting in de jaarlijkse subsidie, die de provincie Fryslân aan de KNKB heeft verleend. In 2010 en 2011 was dit een bedrag van ,- ; in ,- en in ,-. Substantiële bedragen waarmee de KNKB in genoemde jaren veel extra activiteiten heeft kunnen realiseren, die aantoonbaar hebben bijgedragen aan positieve veranderingen binnen de Friese kaatssport. Een belangrijk onderdeel van de versterking van de positie van de kaatssport is het opleiden van goede trainers door het CIOS. In 2012 zijn er 22 trainers opgeleid, waardoor het totaal aantal opgeleide trainers tot ruim 50 is gestegen. De opleiding omvat onder andere de volgende competenties: - het volgen en geven van kaatslessen binnen het CIOS; - de organisatie van schoolkaatsprojecten; - het geven van kaatstrainingen aan leerlingen van het primair onderwijs en; - het geven van kaatstrainingen bij verenigingen. De schoolkaatsprojecten zijn verzorgd in de hele provincie Fryslân en zelfs daarbuiten. In totaal betrof het honderden schoolkaatsprojecten die aan duizenden basisschoolleerlingen zijn aangeboden (8H). De coördinator van dit project is verantwoordelijk geweest voor de uitvoering van het project en het behalen van de resultaten. Belangrijke taken waren coördineren, ontwikkelen en uitvoeren van het project. Deze coördinator heeft in de afgelopen projectperiode het onderwijs aan cursisten verzorgd, tijd en energie gestoken in de begeleiding van de schoolkaatsprojecten en verenigingsstages, tijd en energie gestoken in de begeleiding van leercoaches en de communicatie en samenwerking met de verschillende partijen, waaronder de KNKB, versterkt. Door thematrainingen, extra (steunpunt)trainingen, schoolkaatsprojecten, kaatskampen en kaatsdagen en de doorontwikkeling van het muurkaatsen (One Wall) en het kaatsen met de zachte bal zijn er meer mensen in Fryslân gaan kaatsen. Een aantal daarvan heeft zich via de vereniging ook aangesloten bij de kaatsbond. In 2012 heeft dit voor het eerst sinds 2003 weer geleid tot een aanwas van leden. Niet gering, want de KNKB schreef in dit jaar maar liefst 410 leden bij, zowel bij de volwassenen als bij de jeugd. Een stijging van 3,1%. Het lijkt een positieve trend, omdat we nu al kunnen zien dat deze zich in 2013 zal doorzetten (8G) fierljeppen De Fryske Ljeppers Boun (FLB) wil de kleine sport bij een zo breed mogelijk publiek promoten. Daarnaast vindt men het van groot belang om de jeugd in de bovenbouw van het basisonderwijs en de eerste leerjaren van het voortgezet onderwijs d.m.v. kennismakingslessen en een lespakket in contact te brengen met de sport. 16

17 In dit kader is het kenmerkend dat de FLB de provinciale subsidie in het jaar 2010 heeft ingezet om in samenwerking met studenten van ROC Friese Poort te Sneek een mobiele jeugdschans te ontwikkelen. Op het terrein van de promotie van de sport zijn de volgende activiteiten te noemen. Er zijn fierljepwenskaarten gedrukt om het fierljeppen nog breder te kunnen promoten. Met deze uitgave wilde de Frysk Ljeppers Boun de bekendheid van het fierljeppen vooral onder de toeristen versterken, met als subdoel het verhogen van de bezoekersaantallen bij de wedstrijden. Het vlaggen tijdens fierljepwedstrijden is belangrijk om een gezellige en feestelijke sfeer te creëren, maar ook ter promotie. In samenwerking met de vlaggencentrale in Dokkum wordt er gewerkt aan een nieuwe vlag, want de oude is niet meer van deze tijd. Het wordt door de aangesloten verenigingen ondersteund (8G). Uitgeverij PENN heeft in 2010 in samenwerking met onder meer fotograaf Martin de Jong en de Fryske Ljeppers Boun gewerkt aan de uitgave van een (foto/tekst)boek over de Friese cultuursporten, waarin ruim aandacht aan het fierljeppen wordt besteed. Het FLB is zeer ingenomen met deze uitgave. De FLB wil tevens een aansprekende zomer cd ontwikkelen in samenwerking met troubadour Piter Wilkens. De cd zal tijdens de (jeugd)wedstrijden worden gedraaid en als promotiemiddel worden ingezet (8G). De bekendheid van het fierljeppen is onder delen van de bevolking nog niet groot. Er is duidelijk behoefte om het te kunnen volgen via Internet TV. Omrop Fryslân verklaarde zich bereid hieraan medewerking te verlenen, maar dit betekent dat de FLB zelf de opnamen moet verzorgen en deze bij Omrop Fryslân Internet TV moeten aanleveren. Dit biedt een mooie promotionele kans (8G). De promotie van de sport naar de jeugd heeft in 2011 geleid tot de aanschaf van een mascotte, Ljeppie de Ljip. Het betreft een grote kievit die symbool staat voor de oorsprong van de fierljepsport. De presentatie heeft aandacht getrokken en publiciteit opgeleverd (8G). Het is in 2011 gelukt om jeugdpolsen, gemaakt van carbon, voor de jeugd t/m 12 jaar te ontwikkelen en aan te schaffen. Aan alle verenigingen kon, met een beperkte eigen bijdrage, een nieuwe pols beschikbaar worden gesteld. Inmiddels worden de nieuwe jeugdpolsen al volop door de verenigingen gebruikt (8G). In juni 2011 is de door studenten van ROC Friese Poort gebouwde mobiele jeugdschans gereedgekomen (8G). De schans is voornamelijk bedoeld voor de jeugd van 10 tot en met 14 jaar en kan dus ingezet worden door basisscholen (groep 7 en 8) en door de brugklas van het voortgezet onderwijs (8G). Er wordt nog hard gewerkt aan een les en introductieprogramma in samenwerking met het CIOS/Friesland College in Heerenveen. Met de introductie van deze zogenaamde Fierljep Academie is de verwachting dat het aanbod van activiteiten op het gebied van fierljeppen, in het kader van deskundigheidsbevordering, in belangrijke mate bepalend is voor de kwaliteit van de sport. Dit biedt mogelijkheden om de sport onder de jeugd nog meer te promoten en te verbreden (8H). De FLB heeft de indruk dat als gevolg van de algemene en de specifieke promotie van de sport de belangstelling onder de jeugdigen t/m 12 jaar langzaam maar zeker toeneemt skûtsjesilen De stichting Foar de Neiteam (voor het nageslacht) zet zich in voor het behoud van alle informatie en cultureel erfgoed rond de Friese zeilende vrachtschepen. Onder deze stichting vallen de twee skûtsjesilbonden SKS (Sintrale Kommisje Skûtsjesilen) en IFKS (Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen). Bij de SKS blijft de deelname beperkt tot de huidige 14 skûtsjes. Er zijn ook strikte regels verbonden aan de schippers die deze 14 skûtsjes mogen besturen. De IFKS is een open vereniging, wat inhoudt dat iedereen die een door de IFKS goedgekeurd schip heeft, onder de voorwaarden van de IFKS lid mag worden en mee kan doen met de wedstrijden, die door de vereniging worden georganiseerd. Inmiddels wordt het IFKS-kampioenschap elk jaar in de bouwvak verzeild met 60 tot 65 skûtsjes in vier klassen. De doelstelling van stichting Foar de Neiteam luidt als volgt: het vastleggen, documenteren, verzamelen en overdragen van alles wat er te vinden is op het gebied van zeilende vrachtschepen, hun schippers, bouwers en tradities. De stichting is opgericht in In eerste instantie lag het accent van de stichting zeer sterk op het op toegankelijke wijze voor een breed publiek digitaal presenteren van alle relevante kennis en informatie over de zeilende vrachtschepen. Vanaf 2010 komt de jeugd als doelgroep nadrukkelijk in beeld. 17

18 De stichting Foar de Neiteam slaagt erin een website te bouwen die opvalt door de inhoudelijke kwaliteit. De Koninklijke Bibliotheek (KB) heeft onlangs aangegeven dat zij het archiveren en beheren van de website van de stichting op zich wil nemen. De KB ziet het als haar taak om bepaalde websites duurzaam te bewaren en raadpleegbaar te houden voor toekomstige generaties en ze te behoeden voor verlies door bijvoorbeeld technische veroudering. Het archiveren is per eind juli van dit jaar van start gegaan (8G). In 2010 komt de stichting met een specifiek jeugdbeleid. Dit is er op gericht om vooral jongeren en jeugd te bereiken om hen de culturele historie van de skûtsjes door te geven. In dat jaar is het nog niet gelukt om de organisatie van een zeilweekend voor jongeren rond te krijgen. Wel is er een subsidie verstrekt aan het standaardboekwerk Troch de wyn (8G). Er is geïnvesteerd in een website, in jeugdactiviteiten en het skûtsjestamboek heeft aandacht gekregen (8G). Dientengevolge is de totale subsidie voor dat jaar vastgesteld op 4.811,25. In 2011 is in samenwerking met het Skûtsjemuseum begonnen om lesprogramma s voor leerlingen van het basisonderwijs samen te stellen (8H). Het project digitaliseren meetgegevens door stagiaires is afgerond (8G). De jaarlijkse winteractiviteit waarbij wedstrijdinformatie (via track en tracé) en historische techniek wordt uitgelegd trok weer ruim 200 bezoekers (8G). Op het CIOS in Heerenveen wordt zeilinstructie in theorie en praktijk gegeven, 30 studenten volgen deze opleiding in het 2 e en 3 e jaar (8H). Nieuw lesmateriaal is ontwikkeld (8H), een weekend voor jongeren, waarin de theorie en praktijk van het zeilen centraal stonden, is georganiseerd (8H). s Winters zijn er activiteiten met betrekking tot het vertonen van wedstrijdbeelden en geven van toelichting ontplooid (8H). Er is in 2011 in totaliteit een bedrag van 5.760,- aan activiteiten gesubsidieerd Frysk damjen De doelstelling van de Dambûn Frysk Spul is om zoveel mogelijk jongeren kennis te laten maken met de Fryske damsport en al haar facetten ervan. Men gaat uit van het veelal voor de damsport geldende principe: jong geleerd, oud gedaan. Het komt betrekkelijk vaak voor dat mensen op jonge leeftijd de damsport leren, op wat oudere leeftijd ermee stoppen en vervolgens de sport rond hun dertigste levensjaar weer oppakken. De Dambûn Frysk Spul geeft een overzicht van de activiteiten die de laatste jaren in het kader van het budget Subsidie Fryske Sporten zijn ontplooid. De Dambûn is druk bezig met het vernieuwen van de website Frysk Spul. Deze vernieuwing en het toegankelijker maken voor de jeugd vindt een vervolg in 2013 (8G). Het reeds genoemde boek Fryske sporten is eveneens een stuk promotie voor het Fryske dammen (8G). In overeenstemming met de doelstelling van de Dambûn zijn de activiteiten vooral gericht op leerlingen in het basisonderwijs. In 2010 is er een cd rom ontwikkeld met een damspelletje kapitein damhoutsje. Deze cd rom is uitgedeeld aan kinderen in Fryslân welke in de groepen 5, 6, 7 en 8 zaten (8H). In 2011 zijn demonstratieborden benut ten behoeve van het lesdammen op scholen of tijdens damclinics (8H). In 2012 is een damcursus Frysk damjen in het boekje S-Cool verspreid onder kinderen in Fryslân in de groepen 5, 6, 7, 8 van de basisschool. Deze damcursus is opnieuw bijgedrukt, omdat er vanuit het basisonderwijs een ruime mate van belangstelling voor is (8H) De inzet van Sport Fryslân In deze paragraaf geven wij een kort overzicht van de activiteiten van Sport Fryslân op het terrein van de tweede beleidspijler, de Fryske sporten. Daartoe hebben wij de jaarverslagen van Sport Fryslân weer geraadpleegd. In 2010 heeft Sport Fryslân vier bijeenkomsten georganiseerd voor de voorzitters van de bonden voor de Fryske sporten; het Platform Fryske Kultuer Sporten. Onder andere zijn de samenwerkingsmogelijkheden aan de orde gesteld. (8G). De knelpunten bij sportverenigingen die aangesloten zijn bij de Fryske sportbonden zijn geïnventariseerd. Sport Fryslân heeft het initiatief genomen om te onderzoeken of het mogelijk is de World Sport for all Games (wereldspelen voor culturele sporten en breedtesport) naar Fryslân te halen. Uit het onderzoek naar de WSfaG, bleek dat het haalbaar is om deze spelen in 2016 in Fryslân te organiseren, maar in november 2011 is besloten om de spelen niet toe te wijzen aan Fryslân. 18

19 Drie verenigingen van de Fryske sportbonden zijn ondersteund op het gebied van sponsoring en ledenwerving. In 2011 zijn drie overleggen georganiseerd met het Platform Fryske Kultuersporten. Onderwerpen: nieuwe ontwikkelingen, belangenbehartiging Fryske sporten en een boek over Fryske sporten. (8G). Sport Fryslân heeft een bijdrage geleverd aan het nieuwe meerjarenbeleidsplan van de Fryske Ljeppers Boun via trajectondersteuning op maat (8G). De gezamenlijke sportkalender voor de Fryske sporten is in 2012 op de site van Sport Fryslân gepresenteerd (8G). Met de ondersteuning van Sport Fryslân en in samenwerking met de vier Fryske sportbonden is een boek over de Fryske sporten voorbereid: publicatie begin 2012 (8G). Uit het voorgaande volgt, dat er een aanzienlijke hoeveelheid prestaties binnen deze beleidspijler zijn geleverd. Er is gebleken, dat er in beide prestatievelden goed is gepresteerd. De nadruk ligt op het ondersteunen van de vier bonden voor Friese sporten, maar de inspanningen om de betreffende Friese sporten in het onderwijs te verankeren, mogen niet worden onderschat als het gaat om het voortbestaan van deze sporten in Fryslân Fryske Fiersichten en Fryske Olympiade In 2010 wordt er nog melding gemaakt van de Fryske Fiersichten. Van de 3 Fryske fiersichten op het gebied van sport is alleen de Fryske Olympiade verder gekomen. De eerste keer heeft inmiddels plaatsgevonden. De andere twee fiersichten, 11 km natuurkunstschaatsbaan en sport experience, zijn niet haalbaar gebleken. Met ingang van 2011 zijn die onderwerpen dan ook komen te vervallen. Onder andere Sport Fryslân zit in het bestuur van de Fryske Olympiade, een evenement, dat in 2013 voor het eerst is georganiseerd in Burgum. Het gaat om een tweedaags (14 en 15 juni) evenement met drie Friese sporten, namelijk kaatsen, fierljeppen en skûtsjesilen. De Fryske Olympiade. Valt derhalve eigenlijk onder twee pijlers: sportevenementen en Fryske sporten. In 2010 en 2011 hebben we hier vanuit budget van de Fryske fiersichten subsidie voor verleend, wat geldt voor organisatiekosten ( 2 x ) en voor de inrichting van het terrein. Het is een nieuw evenement waarbij op 1 locatie topwedstrijden worden gehouden op het gebied van 3 Friese buitensporten: kaatsten, skûtsjesilen en fierljeppen. Dit evenement zal plaatsvinden bij de Wijde Ee bij Burgum. De vrijdag is bedoeld voor de jeugd en de zaterdag voor de topwedstrijden. In 2012 en 2013 is hiervoor een bijdrage beschikbaar gesteld voor de prijzen (2 x 5.000,-) Verder is er dit jaar een bijdrage van ,- (eenmalig) verstrekt (8G). 5.4 De laatste onderzoeksvraag Ter afsluiting van het hoofdstuk over de Fryske sporten gaan we na of er resultaten zijn behaald m.b.t. het beleidsdoel: een toename van het aantal leden van de Fryske sportverenigingen. Hieronder volgt een overzicht van de ledenaantallen van deze vier sporten, voor zover deze aantallen ons bekend zijn. Aantal leden 1 jan jan jan jan jan 2013 Kaatsen Fierljeppen Damjen frysk spul 262 (293)? SKS: maximaal 14 deelnemers/skûtsjes en naast de schipper circa 10 à 11 leden per skûtsje. IFKS: 60/65 deelnemers/skûtsjes en 865 leden. 19

20 Het aantal leden blijft bij het skûtsjesilen, vanwege het exclusieve karakter, door de jaren heen vrijwel gelijk. Uit de tabel blijkt echter dat er voor de resterende drie Friese sporten een stijging in ledenaantallen valt te onderkennen. Hoewel voor het fierljeppen geen gegevens van 2013 beschikbaar zijn. Of dit causaal gerelateerd is aan de prestaties van de provincie waaronder de verstrekte subsidies - kan niet met 100% zekerheid worden gesteld. Het lijkt zeer waarschijnlijk dat deze ontwikkeling nadrukkelijk wordt veroorzaakt door de provinciale inzet. De gewenste stijging van 20% van het aantal actieve leden van kaatsverenigingen is waarschijnlijk niet gehaald. Het aantal leden van de KNKB is in ieder geval niet met 20% toegenomen. Wel lijkt er een kentering te zijn bewerkstelligd. Er dient te worden aangetekend, dat er een aanzienlijk aantal kaatsverenigingen bestaat zonder lidmaatschap van de KNKB. Het is derhalve niet helemaal uit te sluiten, dat de doelstelling toch is gerealiseerd. De introductie van de zachte bal heeft meer mensen, jong en oud, aan het kaatsen gekregen. Concrete cijfers hierover zijn niet paraat. De strategische doelstelling van deze beleidspijler is naar onze beoordeling tenminste gedeeltelijk gerealiseerd. 5.5 Conclusie Het doel van de beleidspijler Fryske sporten zou meer SMART kunnen worden geformuleerd. De doelstelling m.b.t. de gewenste toename van het aantal actieve leden van kaatsverenigingen is hierop een positieve uitzondering. De te leveren prestaties zijn dusdanig geformuleerd dat ze duidelijk passen binnen het kader van de strategische doelstelling van de basispijler Fryske sporten. De tendens om de Fryske sporten in het onderwijs te verankeren is duidelijk gaande. Hierbij kunnen wij na het raadplegen van internet nog opmerken, dat het CIOS Heerenveen naast het vak kaatsen, inmiddels ook het fierljeppen als lesvak heeft geïntroduceerd. We kunnen dus concluderen dat het streven naar verankering in het onderwijs heel systematisch wordt aangepakt, waardoor er duidelijke vorderingen zijn in het licht van het betreffende beleidsdoel. 6. Talentontwikkeling In dit hoofdstuk komt de derde beleidspijler aan de orde, uitgaande van de in hoofdstuk 3 gestelde onderzoeksvragen. Ook hier, net als bij de vorige beleidspijler, vermelden wij dat het een relatief nieuw beleidsterrein betreft. Dit heeft tot gevolg dat wij ook hier de vrijheid nemen om verhoudingsgewijs ten aanzien van de breedtesport vrij uitgebreid rapporteren. Net als bij Fryske sporten geeft de aangeleverde informatie hier eveneens reden toe. 6.1 Dekking Talentontwikkeling 9. grotere doorstroom Friese sporters naar topsportstatus; I. subsidie Topsport Steunpunt Noord Over de ontwikkeling en begeleiding van sporttalenten kan worden gesteld, dat in de periode 2010 tot en met 2013 vooral de ontwikkeling van de CTO organisatie (Centrum voor Topsport en Onderwijs) in Heerenveen is gestimuleerd om daar een sterke en stabiele structuur in te brengen, die voor langere termijn blijft bestaan en positie houdt in de Nederlandse topsportwereld. De opzet van het CTO Heerenveen is om getalenteerde topsporters optimaal te faciliteren en te begeleiden in de uitoefening van hun sport en de opbouw van hun sportieve carrière. Dit onder auspiciën van NOC*NSF en met steun van ministerie van VWS om vorm te geven aan topsportbeleid zoals dat is vastgesteld in de Sportagenda 2020 van NOC*NSF, waarin zij de Top-10 ambitie structureel willen realiseren. Topsport Steunpunt Noord (TSN) ontvangt subsidie van de provincie Fryslân. Talentontwikkeling speelt zich echter binnen een breder kader af dan Topsport Steunpunt Noord. In 2013 zijn TSN en het CTO Heerenveen gefuseerd in Stichting Topsport Noord. Wij kiezen ervoor om na te gaan waar deze drie organisaties hun gelden aan hebben besteed. De provincie heeft een hoge mate van vertrouwen in Stichting Topsport Noord om de subsidies optimaal in te zetten. Dat laat echter onverlet, dat het prestatieveld scherper (smarter) kan worden geformuleerd. In de volgende paragraaf gaan we kijken welke prestaties zijn verricht om de grotere doorstroom van Friese sporters naar een topsportstatus te bewerkstelligen. 20