AV LICHAMELIJKE OPVOEDING AV SPORT (TOPSPORT: BASKETBAL)

Transcriptie

1 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vakken: AV LICHAMELIJKE OPVOEDING AV SPORT (TOPSPORT: BASKETBAL) Basisvorming Keuzegedeelte/basisoptie 2/2 lt/w 4/6 lt/w Studierichting Topsport Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar: A-STROOM eerste graad eerste en tweede leerjaar Leerplannummer: 2007/002 (nieuw) Nummer inspectie: 2007 / 53 // 1 / T / BV / 1 / I / / D/ Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan Brussel

2 1 INHOUD Inhoud...1 Visie...2 Beginsituatie...3 Algemene doelstellingen...5 Leerplandoelstellingen...7 Leerinhouden...11 Pedagogisch-didactische wenken en timing...15 Minimale materiële vereisten...19 Evaluatie...20 Bibliografie...21

3 2 VISIE Topsport is het uitvoeren van bewegingsvaardigheden en -technieken en tactische vaardigheden op een zeer hoog niveau. Hiervoor zijn een degelijke fysieke conditie en een aantal mentale vaardigheden noodzakelijk. Bij topsport is de doelstelling het realiseren van sportprestaties op internationaal niveau (wereldtop) waarbij de eigen prestaties binnen een team van doorslaggevend belang zijn. Topsport speelt zich (bijna) steeds samen met anderen af of tegen anderen en dit in een sterk georganiseerd verband waardoor sociale vaardigheden uiterst belangrijk zijn om optimaal te kunnen functioneren. Topsport houdt ook in dat de eigen prestaties steeds vergeleken worden met die van anderen. Daarom zijn mentale vaardigheden om hiermee om te gaan belangrijk voor het leveren van goede prestaties. Topsportprestaties leveren staat voorop maar andere aspecten zoals het verwerven van theoretische inzichten en het onderkennen van het belang van sport voor zichzelf en anderen, komen ook aan bod, zij het dat ze altijd geplaatst worden in een internationale context. Dit specifieke leerplan topsport Basketbal vertrekt vanuit de sportbeoefening. Het beoogt sportbeoefening met prestaties van hoog internationaal niveau en het is uitgeschreven op basis van de componenten die het onderwijs van de lichamelijke opvoeding en de pool topsport vormgeven: fitheid, gezonde en veilige levensstijl; motorische vaardigheid; situatief denken en handelen; sociaal functioneren en zelfconcept ontwikkelen. Hoofddoel is de leerlingen op deze jeugdige leeftijd degelijk voor te bereiden op de zwaardere fysieke en mentale belastingen welke zij zullen ondervinden in hun specifieke topsportopleiding en om een evenwicht te vinden tussen topsport en studie.

4 3 BEGINSITUATIE 1 Niveau van de leerlingen De leerplandoelstellingen en de leerinhouden steunen op de verworven kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes uit de lagere school. Ze richten zich naar die leerling die aanleg heeft voor basketbal en in deze sport al een meer dan behoorlijke sporttechnische bagage heeft. De leerlingen beschikken over voldoende motorische vaardigheden en hebben een positieve bewegingsingesteldheid. Een hoge graad van fysieke motorische geschiktheid is een conditio sine qua non om deze studierichting aan te vatten. Doorzettingsvermogen, beheersing, zelfstandigheid en zin voor samenwerking worden sterk aangesproken. Om toegelaten te worden tot een eerste graad Topsport moet de leerling aan de volgende criteria voldoen: - volgens de geldende onderwijsreglementering toegelaten worden tot het beoogde leerjaar; - in het bezit zijn van een topsportstatuut A of B. Verder beschikken deze leerlingen over: - een sportieve aanleg of sportieve talenten; - een medisch geschiktheidsattest voor sport, afgeleverd door één van de erkende medische keuringscentra. 2 Medisch Vanzelfsprekend mag de kandidaat geen contra-indicaties vertonen door intensief te trainen. Het voorafgaand medische onderzoek moet volgende aspecten aan de verantwoordelijke kunnen meedelen: - morfologische en statische onevenwichten die de versterking van het spierstelsel en de repetitieve fasen van de trainingen zouden kunnen belemmeren; - visuele problemen die de perceptie of het algemene evenwicht van de rug in de weg staan; - tandproblemen die de oorzaak zouden kunnen zijn van belangrijke ontstekingen; - de mogelijkheid bezitten om de trainingsbelasting te verhogen; - de bekwaamheid bezitten van lenigheid en elasticiteit. Het medisch onderzoek zal ons nochtans niet kunnen inlichten over de evolutiemogelijkheden van sommige aandoeningen bij de verhoging van trainingsbelasting. In ieder geval mag het volume van de trainingen niet verminderd, maar wel aangepast worden aan de mogelijkheden van de speler. 3 De medische begeleiding Een uitgebreid sportmedisch begeleidend team is voorhanden. Momenteel bestaat dit team uit: - het sportmedisch adviescentrum van de KU Leuven - een sportkinesist(e) - een sportpsycholoog - een voedingsdiëtist(e). Alle leerlingen topsport zullen bij een laatste screening onderworpen worden aan een aantal medische, conditionele, mentale en basketbalspecifieke testen alvorens voorgedragen te worden aan de selectiecommissie. Op regelmatige tijdstippen worden deze factoren onderzocht en geëvalueerd. 4 Selectie- en herselectiecriteria Hier gelden de criteria zoals ze goedgekeurd werden door de selectiecommissie. Deze commissie is samengesteld uit de Vlaamse topsportmanager, de vertegenwoordigers van BLOSO, BOIC en de Vlaamse Basketbal Liga.

5 4 De topsportschool behandelt de leerlingen/topsporters als individuen en biedt hen de mogelijkheid om individueel te groeien in hun sport. De school zal hen mentaal, fysiek, conditioneel, technisch, tactisch, sociaal en cognitief voorbereiden, om een betere en liefst een elite-basketbalspeler te worden. Indien er voldoende talent aanwezig is, kunnen zij een professionele carrière ambiëren. De topsportschool beschouwt het als een taak de tekorten van de leerling/topsporter, die door de club gesignaleerd worden, bij te werken. Beide partijen wisselen ervaringen uit en hebben slechts één doel: samenwerken in de begeleiding van de leerling/topsporter.

6 5 ALGEMENE DOELSTELLINGEN 1 Ontwikkelen van motorische en cognitieve competenties - Het nastreven van een goede basisvorming in functie van basketbal. - Het verfijnen van de reeds beschikbare basistechnieken. - Het toepassen van tactische basisprincipes in wedstrijden. - Het kunnen aanpakken en oplossen van tactische opdrachten in welbepaalde spelsituaties. - Het kennen van de sportspecifieke spel- en gedragsregels en bereid zijn deze toe te passen. - Het leren evalueren en reflecteren op zichzelf en op de eigen mogelijkheden. 2 Gezonde en veilige levensstijl - Het nastreven van een optimale fysieke fitheid. - Het beleven van voldoening aan fysieke inspanning met aandacht voor een aangepaste hygiëne en lichaamsverzorging. - Zich op een optimale wijze voorbereiden op competitiewedstrijden. - Het kunnen inschatten en vermijden van de risico s voor gezondheid en veiligheid verbonden aan tafeltennis. - Het kennen en toepassen van belangrijke gezondheidsaspecten van tafeltennis, zoals: het gebruik van aangepaste kledij en schoeisel, het belang van de actieve opwarming en cooling down - Een eigen preventieprogramma kunnen opmaken en toepassen om overbelasting en kwetsuren te vermijden. - Inzicht verkrijgen in medebepalende gezondheidsfactoren zoals hygiëne, voeding, gebruik van genot- en geneesmiddelen, nachtrust, schoolritme en trainingsfrequentie. 3 Zelfconcept en sociaal functioneren - Het bevorderen van fair play en teamgeest. - Het ervaren van bewegingsvreugde. - Het opbrengen van verantwoordelijkheidszin zowel t.o.v. anderen als t.o.v. omgeving en materieel. - Bereid zijn tot zelfstandig oefenen. - Het opbrengen van respect voor elkaars mogelijkheden en individuele verschillen kunnen inschatten. 4 Vakoverschrijdende eindtermen - Het belang inzien van een evenwichtige tijdsverdeling tussen schoolwerk en training. - Leren omgaan met lichamelijke veranderingen in de puberteit. - Weten dat het gebruik van genots- en geneesmiddelen een invloed heeft op sportprestaties. - Op een gepaste manier raadgevingen kunnen uiten en aanvaarden. - De invloed van het gedrag op de eigen veiligheid en die van anderen inschatten. - Het identificeren van enkele veilige en onveilige situaties en voorbeelden geven van preventieve maatregelen.

7 - Weten wat fout is en hoe fouten kunnen vermeden worden. - Ordelijk, systematisch en regelmatig oefenen. - Leiding geven in spelsituaties. - Ongelijk of onmacht kunnen toegeven in spelsituaties. - 6 Hoewel het leerplan is ingedeeld volgens graden dient elke graad als niveau beschouwd te worden. Afhankelijk van het sportspecifieke niveau van een speler kan hij zo in een hoger niveau oefenen dan hetgeen waarin hij volgens zijn studiejaar dient te zitten.

8 7 LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERPLANDOELSTELLINGEN ET LO De leerlingen kunnen Motorische competenties 2 1 de belangrijkste basisregels van houdings- en rugscholing in bewegingssituaties toepassen. - Ruim te verwerken tijdens de conditietrainingen waar rompstabiliteit op musculair en coördinatief vlak als essentiële start geldt in het kader van efficiënt bewegen. in bewegingssituaties verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid door afspraken en regels na te leven tijdens spelsituaties aandacht hebben voor de toepassing van de spelregels. - Ruim te verwerken tijdens de coördinatie- en conditietrainingen. 3 gebruikmaken van de aangepaste uitrusting en kledij bij het uitvoeren van de bewegingsactiviteiten. - De trainingen op een normale manier afwerken is de evidentie zelf in een topsportschool; bovendien behoort dit tot de vaste regels van het huis: aangepast schoeisel i.f.v. indoor of outdoor activiteiten, voor conditie- of baskettraining enz. 4 zelfstandig en onder begeleiding oefenen in kleine groepen en het materiaal opstellen en wegbergen. - Zowel in de basketbal- als in de conditietraining helpen de leerlingen het materiaal plaatsen en opruimen. Soms voert men opdrachten uit in kleine groepjes of individueel onder begeleiding van een coach. 5 de belangrijkste onderdelen van een bewegingsverloop benoemen. - Om een nieuw bewegingsverloop correct te kunnen uitvoeren en om een tekort in een bepaalde bewegingsuitvoering te kunnen veranderen, is dit inzicht noodzakelijk. Daarom worden de leerlingen intensief betrokken bij de evaluatiemomenten waar door videofeedback en vergelijkende beelden uit een vroeger stadium of vergelijkende beelden met andere (evt. top)spelers, dit inzicht wordt aangewakkerd en opgebouwd. 6 op basis van een aantal afgesproken criteria bij zichzelf en anderen aangeven waarom een bewegingsopdracht wel of niet lukt. - Het spreekt voor zich dat om het vorige punt (zelfevaluatie) te kunnen realiseren de leerling voldoende inzicht over bewegingsopdrachten en - verlopen zal moeten hebben en dat de leraar bij elke leerproces voldoende tijd moet besteden om dat inzicht aan de leerlingen mee te geven. Dit inzicht moet bij alle factoren (techniek, tactiek, mentaal en conditie) aanwezig zijn om topsporters te kunnen vormen. - Dit inzicht zal ook aanwezig moeten zijn om de atleten met de nodige zelfstandigheid te doen trainen en spelen. 7 evenwicht zoeken, behouden en herstellen in verschillende situaties, alleen en met anderen. - Evenwicht is één van de zeer belangrijke elementen die optimaal moeten ontwikkeld worden om in alle wedstrijdsituaties controle te bewaren. Het evenwicht tijdens bewegingsuitvoeringen met en zonder bal.

9 ET LO De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 8 8 in omgekeerde houding kunnen hangen en steunen. - Dit komt aan bod tijdens de coördinatie- en krachttrainingen. 9 vrije sprongen en steunsprongen uitvoeren. - Dit komt aan bod tijdens de coördinatie- en krachttrainingen. - Naast eenvoudige gymnastieksprongen, zijn loopsprongen en hordelopen een essentieel onderdeel van de looptechniektraining. 10 hangen, steunen, zwaaien en beheerst landen. - Dit komt aan bod tijdens de coördinatie- en krachttrainingen. 11 een draaibeweging om de breedte as uitvoeren. - Coördinatie trainingen i.f.v. kracht met basketballen en medecin ballen - Bij algemene vaardigheidstrainingen. 12 klimmen. - Dit komt aan bod tijdens de coördinatie- en krachttrainingen. 13 gekende oefeningen in een eenvoudige combinatie uitvoeren. - Basketbalbewegingen van eenvoudige naar samengestelde vormen oefenen. 14 een duurloop en een sprint uitvoeren. - Uithoudingstrainingen in de vorm van duurlopen, intervaltrainingen, fietsen, roeien, zwemmen zijn allen vaste onderdelen van het programma in de conditietraining. - Sprints on en off court zijn een vast onderdeel van onze conditietrainingen (specifiek en algemeen). 15 verspringen en hoogspringen en op een veilige manier landen. - Zijn sportspecifieke basketbalelementen die in diverse vormen voorkomen, zoals rebound, sprongshot. - Inherent aan deze bewegingen kan het veilig landen getraind worden. 16 werpen en stoten. - Vanzelfsprekend komen deze algemene coördinatieve vaardigheden aan bod in de conditionele opbouw en coördinatieve voorbereiding op het efficiënt uitvoeren van de motorische ketens bij basketbaltechnieken, gaande van passen en vangen tot doelworpen ritmische en dansante bewegingsvormen op verschillende tempo s uitvoeren en beleven. - Tijdens de loop-, coördinatie-, stretching- en relaxatietrainingen komt deze vorm aan bod. Ook het ritmisch verloop van een lay-up past in deze doelstelling.

10 ET LO De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 9 19 deelnemen aan een vorm van doelspel en terugslagspel. - Buiten de evidente aanwezigheid van het doelspel, komen terugslagspelen voor in de reactietrainingen. 20 spelen volgens afgesproken en aangepaste regels. 21 verschillende rollen vervullen binnen spelsituaties. - Een polyvalente opleiding zorgt ervoor dat de jongeren alle functies op het terrein kunnen uitvoeren. Daarbuiten wordt hen zowel de rol van speler, scheidsrechter als coach toebedeeld. 22* leren omgaan met elementen als spanning, verliezen, winnen en fairplay. - Leren omgaan met winnen en verliezen is een leerproces op zich. Dit leerproces zal tot een goed einde moeten worden gebracht willen we topsporters vormen. 23 deelnemen aan een eenvoudige vorm van verdedigingssport met het oog op veilig vallen; evenwicht bewaren, verstoren en herstellen; lichamelijk contact durven nemen binnen de grenzen van de gestelde opdracht. - Een eenvoudige vorm van verdedigingssport maakt deel uit van de coördinatietrainingen. - Het lichamelijk contact is eigen aan een contactsport als basketbal. 24 binnen verantwoorde en milieuvriendelijke omstandigheden bewegingservaringen opdoen in de natuur. - Deze eindterm moet bereikt worden door het afwerken van het programma van de actieve rustperiodes waar activiteiten zoals mountainbike, fartlek ruim aan bod komen en tijdens de uithoudingstrainingen in de natuur één zwemslag doeltreffend uitvoeren en voorbereidende vormen van reddend zwemmen beheersen. Gezonde en veilige levensstijl 27 fitheid ontwikkelen gebaseerd op uithouding, kracht, lenigheid en snelheid in verschillende bewegingssituaties. 28 het belang van opwarming en cool down kennen en toepassen. - Opwarming is een vast onderdeel van elke training. Sommige opwarmingen gebeuren zelfstandig door de leerlingen (vast standaardschema), andere worden geleid door de trainer (meer variatie fun en doelgerichtheid). - Voor cool down wordt dagelijks ruimte gereserveerd op het einde van elke trainingssessie. 29 hygiënische basisregels toepassen. - Naast de klassieke basisregels van hygiënisch sporten zoals verplicht douchen moet er ook veel aandacht gegeven worden aan alle sportspecifieke verplichtingen. 30* positief staan tegenover regelmatig oefenen en hun prestaties vergelijken met voorgaande. - Zelfevaluatie is een enorm belangrijk element om snel te vorderen. De prestaties tijdens conditietrainingen zijn goed meetbaar.

11 ET LO De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 10 Ontwikkelen van het zelfconcept en het sociaal functioneren 31 in groepsactiviteiten verschillende taken uitvoeren en afspraken nakomen. - Dit is een leerproces doorheen het ganse trainings- en competitieaanbod. 32 respect hebben voor materiaal. - Dit zit als een leerproces door het ganse trainings- en competitieaanbod verweven. 33 alle leerlingen, zonder onderscheid van geslacht, etnische origine of motorische aanleg betrekken in het spel en andere groepsactiviteiten. - Er wordt regelmatig gewerkt met gemengde trainingsgroepen. 34* hun eigen mogelijkheden kennen en ze naar waarde schatten. - Een goed zelfbeeld is de basis van vele mentale kwaliteiten (zelfvertrouwen, motivatie, plezier in het sporten ) en een noodzaak om gezond kritisch aan zelfevaluatie te doen. - Het correct inschatten van de eigen mogelijkheden is ook een noodzaak om de best mogelijke prestatie te kunnen leveren. Het leren analyseren van tegenstrevers om hun sterke en zwakke punten te ontdekken moet hier ruim aan bod komen om in staat te zijn aangepast te reageren. - Voor leerlingen van de topsportschool is dit zelfbeeld ook noodzakelijk om niet te dagdromen van een topsportcarrière maar goed te weten wat er nog allemaal moet gebeuren om die droom te realiseren. 35* inzet en volharding tonen en eigen grenzen verleggen. - Zonder dagdagelijkse werkdiscipline is topsport niet mogelijk. Dit stadium van de opleiding moet men dan ook benutten om te leren trainen en om zijn grenzen qua inzet, concentratie, doorzetting optimaal te ontwikkelen. Dit neemt echter niet weg dat men ook moet kunnen luisteren naar zijn eigen lichaam.

12 11 LEERINHOUDEN Techniek Aanleren en automatiseren van de belangrijke technische items: SHOOTING, DRIBBLING, PASSING, FOOTWORK, REBOUNDING. De technieken moeten bij aanvang van de studierichting reeds voldoende gekend zijn. Aangezien de grote belangrijkheid van de technische ontwikkeling in de topsport, zal de techniek tijdens de eerste graad het belangrijkste werkitem blijven van de trainers. De leerlingen/topsporter leren omgaan met techniektraining. Deze vorm van training eist van hen zeer veel concentratie en zelfdiscipline. Het opvangen en verwerken van nieuwe informatie zal doorslaggevend zijn voor het verbeteren van bepaalde technische bewegingen. De verschillende items (techniek, fundamentals en conditie) kunnen niet los van elkaar worden gekoppeld. Zij worden in grote mate met elkaar gelinkt en vloeien over in elkaar. Het aanleren van technische vaardigheden, kan onder verschillende vormen gebeuren: aanleren automatiseren van verschillende basketbalspecifieke technieken; trainen van technieken in verschillende toestanden (vermoeidheid, fysieke druk, mentale druk, tijdsdruk). Tevens zullen verschillende variaties van het techniekitem worden aangeleerd en zal bij het trainen het oneindig veel herhalen van de te leren technische vaardigheid. De beweging dient geautomatiseerd te worden vanuit verschillende situaties. Het geven van feedback is een belangrijk aspect in het leerproces omtrent beslissingen. De leerlingen dienen bewust te zijn wat en hoe zij in welke situatie gebruik dienen te maken van technische vaardigheden. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van videobeelden om een genomen beslissing te beoordelen en bij te sturen. De volgende basketbalspecifieke vaardigheden (technieken) zullen steeds vanuit bovenstaande vormen aangeleerd worden en telkens in 3 fasen voorbereidingsfase uitvoeringsfase - afwerkingsfase: shooting (variaties set shot / vrijworp / jumpshot / lay-up varianten) voetenwerk (evenwicht / houding / stabiliteit / offensief voetenwerk / defensief voetenwerk / sprongen / loopcoördinatie rebounding (boxing out / rebound off + def. / landing / perifeer zicht / evenwicht / gebruik van contact / timing / def. voetenwerk) vangen en werpen (passing 2 handen: borstpas / botspas / overheadpas / side armpas passing 1 hand: baseball pas / curl pas / push pas). Vangen (i.f.v. balbescherming / i.f.v. scoren / algemene houding balontvangst) dribbling (ballhandling / gecontroleerde dribbel / snelle dribbel / verandering van richting / verandering van snelheid / back up dribble / hesitation dribble / gebruik van schijnbewegingen / cross over dribble / inside-out dribble / behind the back / between the legs / reverse dribble / combinatie in meerdere richtingen / keuze welke dribbel op welk moment en met welk doel (voordeel open court creëren shot voor zichzelf creëren shot ploegmaat betere passinghoek om uit moeilijke situatie te geraken)

13 12 Techniektraining is binnen de topsportschool Basketbal één van de belangrijkste werkitems van onze trainers, ook tijdens specialisatietrainingen zullen we ons hoofdzakelijk richten op de techniek van de bewegingen. Leer de leerlingen/topsport omgaan met techniektraining. Deze vorm van training eist van de leerlingen zeer veel concentratie, zelfdiscipline, het opvangen en verwerken van nieuwe informatie zal doorslaggevend zijn voor het verbeteren van bepaalde technische bewegingen. De technieken van specifieke bewegingen dienen liefst in geïsoleerde vormen aangeleerd, geautomatiseerd en geperfectioneerd te worden daar dit het leerproces zal vereenvoudigen. Dit is verschillend met het fundamenteel gedeelte waar we werken met een opeenvolging van acties via het principe Voor Tijdens Na. Tactiek Het situatief denken en handelen zullen we hoofdzakelijk terug vinden in het onderdeel fundamentals ; hier zullen de leerlingen in bewust gekozen probleemsituaties geplaatst worden wat hen zal aanzetten tot nadenken en handelen. Probleemoplossend denken en werken vanuit is hier de boodschap. Basketbal is een situatiesport, het spel vereist een grote aanpassing van de leerling aan situaties die in een korte tijdspanne continu veranderen. Een sport met dergelijk bewegingsconcept wordt niet gekenmerkt door louter technische acties, maar zullen de motorische handelingen een aangepast antwoord geven op signalen uit de omgeving. Tijdens het aanbrengen van de verschillende fundamentals dient elke situatie aangeboden te worden vanuit volgende afspraken: - gebruik van principes - actie reactie regel - anticipatievermogen - keuzemogelijkheid i.f.v. het doel De opbouw van de fundamentals gaan van het spelen van 1 tegen 1 tot het spelen van 3 tegen 3. Deze fundamentals zullen telkens in een beperkt aantal per blok en verschillend qua moeilijkheidsgraad per opleidingsniveau aangeboden worden. Leerinhouden fundamentals : offensieve fundamentals individueel: 1 1 perimeterspel (1-1 i.f.v. balbezit / 1-1 i.f.v. balbescherming / 1-1 i.f.v. scoren / 1-1 i.f.v. medespelers) offensieve fundamentals team play 2 men game : 1-1 i.f.v. medespelers / give & go offensieve fundamentals team play 3 men game : 3-3 outside (gebruik penetratie + pas / outside game i.f.v. medespelers / outside game combinatie penetratie en cutting) / screen) defensieve fundamentals individueel: defensieve beweging outside / 1 tegen 1 on ball defense / help defense defensieve fundamentals team play 2 men game : 2-2 outside / help & recover / jump to the ball / early help defensieve fundamentals team play 3men game : 3-3 outside / defense cutting / 3-3 help defense offensieve fundamentals team play: motion offense / wedstrijdsituaties offensieve fundamentals transitie: meerderheidssituaties

14 13 De aangeleerde technieken of fundamentals zullen aan de hand van criteria om bewegingsopdrachten te analyseren en te beoordelen in alle mogelijke vormen van het geven van feedback aan bod komen (bij zichzelf / bij andere / individueel / in groep / taakgericht werken). Vanaf de 2e graad zullen we overgaan van leraarsturing naar gedeelde sturing als bijdrage tot de ontwikkeling van het sociaal functioneren en het ontwikkelen van het zelfconcept. Fysiek De fysieke begeleiding gebeurt in 3 fases: Fase 1 - Elke speler ondergaat eerst een medische controle. Op basis van deze controle worden er per speler individuele oefeningen gegeven ter preventie van blessures. Fase 2 - Elke speler ondergaat een fysieke controle. Op basis van deze test krijgt elke speler een individueel conditieprogramma dat om de drie maanden geactualiseerd wordt. Fase 3 - Globaal wordt er een aantal oefeningen voorzien voor de belangrijkste spiergroepen die aan bod komen bij basketbal. Opwarming en cooling down - Opwarming: variatie in functie van trainingsdoel. - Cooling down: uitgebreide rekking van de gebruikte spiergroepen volgens specifiek stretchingsprogramma. Uithouding - Allerlei cardiovasculaire programma s op basis van hartslagcontrole. Snelkracht - Met eigen lichaamsgewicht. - Met lichte gewichten. Mentaal Op basis van een mentale screening krijgen de leerlingen en begeleiders een programma om aan bepaalde aspecten te werken om de leerling mentaal sterker te maken in verschillende situaties. Verder worden technieken aangeleerd zoals relaxatie visualisatie en het creëren van omstandigheden om prestaties te leveren.

15 Algemeen Balsporten - Zie programma basketbal - Sporten: basketbal, voetbal, handbal, hockey en frisbee 14 Combinatievermogen - Bijv: Rope skipping oefening met grote en kleine ballen - Oefeningen op lateralisatie: L R harmonie Looptechniektraining - Technische onderdelen van snel en traag lopen Zwemmen - Uithoudings- en revalidatieprogramma s Specifieke coördinatietraining - Benenspel - oefeningen zonder en met bal - Oog-hand coördinatie - Loopcoördinatie Voeding en slaap - Voedingsbegeleiding via voedingsboekje en analyse door diëtiste - Tips naar spelers ter verbetering van hun eetgewoontes - Aanleren goede slaapgewoontes: voor optimale trainings- en wedstrijdvoorbereiding

16 15 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING De uitgebreide leerstof dient uiteraard aangebracht te worden langs een didactisch verantwoorde weg met het accent op het gebruikmaken van een aangename en leerrijke leermethode. Deze tekst heeft niet tot doel de didactische en methodologische benadering van sportlessen uit te schrijven, maar het belang van de pedagogische, didactische en methodologische aanpak is zo groot dat dit speciale aandacht vraagt in de opleidingscursussen basketbal van de Vlaamse Trainersschool. (Initiator, Trainer B en Trainer A cursus) Aangezien het technisch en tactisch leerproces zeer belangrijk is, gaan we hier toch even dieper op in. Technische trainingen moeten altijd in verband met de tactiek aangebracht worden. De topsporter moet op het juiste moment steeds de juiste beslissing kunnen nemen, met de meest efficiënte techniek. Het continu implementeren van mentale training mag uiteraard nooit uit het oog verloren worden. De kwaliteit van de opleiding vereist volgende parameters: duidelijke controle op de kwaliteit van de gerekruteerde spelers; verhoging van de auto-evaluatie van de trainingen; verhoogde stiptheid in de opvolging van de atleten; duidelijke individualisering van de trainingen van de atleten; sterkere verantwoordelijkheidszin van de atleten ten aanzien van hun taken en lichaamshygiëne. Het programma basketbal binnen het curriculum dat in 2e en 3e graad wordt gegeven, verdelen we onder in 3 verschillende items: TECHNIEK FUNDAMENTALS CONDITIE Aangezien de grote belangrijkheid van de technische ontwikkeling in deze leeftijdsfase, zal techniektraining een belangrijke werkvorm zijn voor de trainers. De leerlingen-topsport leren omgaan met techniektraining. Deze vorm van training eist van hen zeer veel concentratie en zelfdiscipline. Het opvangen en verwerken van nieuwe informatie zal doorslaggevend zijn voor het verbeteren van bepaalde technische bewegingen. De verschillende onderdelen, techniek, fundamentals en conditie, kunnen niet los gekoppeld worden van elkaar. Zij worden in grote mate met elkaar gelinkt en vloeien over in elkaar. TECHNIEK SHOOTING DRIBBLING PASSING & CATCHING FOOTWORK (AANVALLEND EN VERDEDIGEND) REBOUNDING In eerste instantie zullen deze 5 verschillende onderdelen apart aangeleerd worden en geïsoleerd getraind worden. Het is evident dat er ook hier een overlapping komt van het aanleren en trainen van de verschillende onderdelen. Bijvoorbeeld: een lay-up (shooting) na het maken van een richtingsverandering met bal (dribbling). Het aanleren van de technische vaardigheden kan onder verschillende vormen gebeuren. Verschillend met de 1e graad zal de aandacht vaak verder gaan dan het aanleren van technieken, hier zullen we technieken in verschillende toestanden trainen. De conditionele ontwikkeling van deze jongeren zal een belangrijke factor worden in het doorgroeien van deze jongeren naar het internationale niveau

17 16 TECHNIEK Leren TECHNIEK automatiseren BESLISSINGEN TIJDSDRUK OVERWINNEN Succes van een techniek in een wedstrijd VERMOEIDHEID MENTALE DRUK OVERWINNEN FYSIEKE DRUKOVERWINNEN 1 TECHNIEK leren In de eerste fase zal de technische vaardigheid correct moeten aangeleerd worden tot in detail. Hierbij kan men gebruik maken van: Demonstratie Demo-video Beeldopnames van het individu zelf Verschillende variaties van het techniekitem wordt aangeleerd. Bijvoorbeeld: shooting; setshot, jumpshot, lay-up 2 TECHNIEK - trainen In de aangebrachte oefenstof wordt de nadruk voornamelijk gelegd bij het oneindig veel herhalen van de te leren technische vaardigheid. De beweging dient geautomatiseerd te worden. We drijven de snelheid van uitvoering stelselmatig op, van slow motion tot game like speed, vanuit verschillende situaties.

18 17 3 BESLISSINGEN Daar waar de oefenstof rond vermoeidheid gelinkt wordt met het conditionele aspect, kan het werken rond beslissingen gelinkt worden met het fundamentele aspect. Leerlingen leren beslissen welke technische vaardigheden te gaan gebruiken. We bouwen dit op van een gesloten, eenvoudige tot een open, complexe bewegingscontext. Eenvoudige * Verdediger ver bij balontvangst Bewegingscontext = Shot * Verdediger dicht bij balontvangst = Drive Complexe Bewegingscontext * Verdediger varieert positie * extra ploegmaat Het geven van feedback is een belangrijk aspect in dit leerproces. De leerlingen moeten weten wat en hoe zij in welke situatie moeten gebruik maken van technische vaardigheden. Hierbij kan het gebruik maken van videobeelden een middel zijn om de genomen beslissing te beoordelen en bij te sturen. 4 VERMOEIDHEID Het behalen van succes in een wedstrijd, zal gedeeltelijk afhangen van de mate waarin men de technische vaardigheden nog correct kan uitvoeren in vermoeide omstandigheden. Dit kan aangeleerd worden onder verschillende vormen: Lange reeksen maken, een bepaald aantal geslaagde acties uitvoeren, techniek uitvoeren na lopen, sprint, fysieke inspanning, techniek na krachttraining. Hier vinden we snel de link terug met het conditioneel gedeelte. We dienen bij het werken onder vermoeidheid rekening te houden met de nog prille fysieke ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevindt. Individualisering zal hierbij een zeer belangrijk aspect zijn. Deze aanleervorm kan snel aanleiding geven tot het creëren van bad habits! De trainer mag niet vergeten dat het correct uitvoeren van de techniek boven het fysieke aspect staat. 5 OVERWINNEN FYSIEKE DRUK In de eerste fase worden technische vaardigheden aangeleerd en getraind zonder uitwendige weerstand. De speler zal door het individueel werken zich beter kunnen concentreren op de juiste uitvoering van de beweging. Basketbal is een situatiesport met tegenstrevers die op verschillende manieren druk kunnen geven. Alle technische vaardigheden zullen daarom dan ook getraind worden eerst onder een gesimuleerde druk om daarna over te gaan naar de effectieve fysieke wedstrijddruk. * Hoogte overwinnen (blokshot) Gesimuleerde druk * Duwkussen (verdediger op de bal) Effectieve fysieke wedstrijddruk * Actieve, agressieve aanvaller en verdediger

19 18 6 MENTALE DRUK OVERWINNEN Een belangrijk onderdeel in het aanleerproces van basketbaltechnieken, is het behalen van resultaat. Onder mentale druk wordt er getraind om de beweging correct uit te voeren. Hiervoor kan je voornamelijk spelletjes gebruiken als oefenvorm waar plus of minpunten kunnen gegeven worden: Shooting: bonusbal pestbal, simuleren van wedstrijdsituaties: laatste vrijworp beslissend. 7 TIJDSDRUK OVERWINNEN Deze oefenvorm richt zich naar het behalen van een bepaald aantal gelukte pogingen in een beperkte tijd. Het overwinnen van tijdsdruk hangt nauw samen met het overwinnen van mentale druk. Deze laatste 2 oefenvormen dienen met enige voorzichtigheid gebruikt te worden gezien de nog jonge leeftijd van de spelers. Zij moeten zeker en vast opgenomen worden in de trainingen daar bijna alle wedstrijdacties gepaard gaan met het overwinnen van mentale druk en tijdsdruk. FUNDAMENTALS Hieronder verstaan we de fundamentele basketbalitems die het vervolg van de techniek en de prétactische voorbereiding op de tactiek zullen omvatten. Het basisidee waarin de fundamentals zullen onderwezen worden zal quick decision zijn. De opbouw zal niet in geïsoleerde vormen gebeuren zoals bij het techniekgedeelte maar er zal gebruik gemaakt worden van het voor tijdens na concept. Deze manier van werken zal leerlingentopsport toelaten een aantal opdrachten die elkaar cyclisch opvolgen aan te kunnen. Elke actie is slechts een tijdelijk onderdeel van een situatie. Basketbal is een situatiesport: het spel vereist namelijk een grote aanpassing van de speler aan situaties die in een korte tijdspanne continu veranderen. Een sport met dergelijk bewegingsconcept wordt niet gekenmerkt door louter technische acties, maar zullen de motorische handelingen een aangepast antwoord geven op signalen uit de omgeving. Tijdens het aanbrengen van verschillende fundamentals dient elke situatie aangeboden te worden vanuit volgende afspraken: Gebruik van principes; actie reactie regel; anticipatievermogen; keuzemogelijkheden i.f.v. het doel. De opbouw van de fundamentals gaan van het spelen van 1 tegen 1 tot het spelen van 3 tegen 3. Deze fundamentals zullen telkens in een beperkt aantal per blok en verschillend qua moeilijkheidsgraad per opleidingsniveau aangeboden worden.

20 19 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 1 De leerlingen moeten beschikken over: de juiste sportschoenen, van goede kwaliteit zodat de kans op kwetsuren minimaal is; de juiste sportkledij. De infrastructuur: Accommodatie: 1 basketbalterrein per 10 leerlingen extra shooting doelstellen (mogelijk verplaatsbaar) fitness ruimte / power zaal in omgeving van basketbalterrein Materiaal: klein materiaal: ballen kegels spots paaltjes springtouwen agilityladder enz. fitness materiaal: losse halters fitness toestellen (specifiek basketbal) afname conditionele testen (testmateriaal bijv. hartslagmeters krachtenplatform enz.) Middelen Personeel: ter beschikking stellen van een voltijdse verantwoordelijke. Infrastructuur: sporthal, looppiste, fitnesszaal, verzorgingskamer, vergaderzaal, video-installatie. Schoolstructuur: convenant met een onderwijsinstelling die de nodige opties aanbiedt, zowel in ASO als TSO. Financiering: Departement Onderwijs, Ministerie van Sport en Cultuur BLOSO, Vlaamse Basketbal Liga, de school, de stedelijke sportdienst. 1 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex, - ARAB, - AREI, - Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: - de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: - duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

21 20 EVALUATIE Om te kunnen evalueren, moeten de doelstellingen uiteraard eerst concreet omschreven worden en aanvaard zijn door de selectiecommissie. De federatie en haar trainers zijn dan verplicht om bij de aanvang van het schooljaar deze criteria te bespreken met de leerling en kenbaar te maken. De leerling maakt in samenspraak met de trainers een sterkte zwakte balans op en legt zijn trainingsprioriteiten vast. De trainer moet vanuit dit document zijn strategie bepalen om tot de ideale doelen op jaarbasis te komen. Stemmen de doelen van de leerling en de trainer overeen, dan is er uiteraard geen probleem. Indien trainer en leerling een verschillende kijk hebben op de noden van de speler, is het aan de trainer om, aan de hand van wedstrijdanalyses en/of videobeelden, de speler tot een beter zelfbeeld te brengen. Naast deze jaarlijkse doelstellingen moeten er uiteraard ook individuele en kortetermijndoelen bepaald worden. Deze doelen moeten haalbaar zijn en zullen zeer belangrijk zijn om de motivatie in elke training optimaal hoog te houden en om tijdens de tussentijdse evaluaties de leerling in staat te stellen zijn vorderingen in te schatten (procesevaluatie). De tussentijdse en langetermijndoelen staan onder supervisie van de verantwoordelijke trainer en de topsport coördinator VBL. Tijdens de eindevaluatie (productevaluatie) op het einde van het schooljaar komt het er dus op aan na te gaan in hoeverre de leerling - topsporter zijn doelen heeft bereikt en het recht krijgt zijn herselectie af te dwingen. Het spreekt voor zich dat de tussentijdse evaluatie en het continu werken met doelen noodzakelijk is om maximale leervorderingen te verkrijgen. Het basketbal topsport evaluatiesysteem bestaat uit verschillende evaluatievormen: Evaluatie techniek en fundamentals Na iedere periode (blok) van 6 weken zullen verschillende items techniek fundamentals conditioneel geëvalueerd worden. Dit zal gebeuren aan de hand van specifieke evaluatieformulieren die aan de leerlingen worden meegegeven. Evaluatie dagdagelijkse trainingen Na iedere training zal de leerling van de betrokken coach een score krijgen voor de afgewerkte training. Deze is vooral gebaseerd op werkernst, leergierigheid, inzet en correctheid van werken tijdens de trainingen. Evaluatie wedstrijden topsportschool Aan de hand van een evaluatiefiche zullen de wedstrijden gespeeld met de topsportschool geëvalueerd worden. Daarnaast wordt die ondersteund door scoutinggegevens en beeldmateriaal. Evaluatie wedstrijden club/landelijke en nationale selectie Aan de hand van een evaluatiefiche zullen de wedstrijden gespeeld met de club of landelijke en nationale selectie geëvalueerd worden. Indien mogelijk wordt dit ondersteund door scoutinggegevens en beeldmateriaal. Eindevaluatie topsportschool basketbal Deze zal bestaan uit een samenstelling van de tussentijdse evaluaties aangevuld met een ondersteunende mening van de sporttechnische staf topsportschool. Indien deze evaluaties niet voldoen aan de vooropgestelde progressie zal de positie van de leerling-topsporter in vraag worden gesteld. Positieve tussentijdse evaluaties en een positieve eindevaluatie door het sporttechnisch kader zijn noodzakelijk voor een herselectie topsportstatuut.

22 21 BIBLIOGRAFIE BERGHMANS, I., Rug- en nekklachten klein krijgen, PVLO BORMS, J., PION, J. en VAN ASSCHE, E., Eurofit Remediëring, BLOSO, Commissariaat generaal voor de bevordering van de lichaamsontwikkeling, de sport en de openluchtrecreatie, DE KNOP, P., Op weg naar een verantwoord jeugdsportbeleid, BLOSO Jeugdsportcampagne, Koning Boudewijnstichting, DE KNOP, P. en VAN PUYMBROECK, L.. e.a., Organisatie van sportieve evenementen, ISBN DE WITTE, Instructiefilm Rugscholing, Erembodegem DIELS, A., VBL Topsportopleidingsplan, DUFOUR, W., 4000 Conditieoefeningen voor thuis, school en club, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, MERTENS, B., De voorwaardelijke vereenvoudiging van de basketballeergang, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding - Theorie,Praktijk, 115, 1988, p. 15, MERTENS, B. en MUSCH, E., e.a., Het Doelspelcompetentie Model toegepast op basketbal (cd-rom), ESEP 2005, VRIJENS, J., BOURGOIS, J., LENOIR, M., Basis voor Verantwoord Trainen, 5e en volledig herwerkte uitgave, Monografie voor LO nr. 42, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 2001.