Zorgplan De Atlant

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorgplan De Atlant 2012-2015"

Transcriptie

1 Zorgplan De Atlant

2 Inhoudsopgave Zorgplan De Atlant Hoofdstuk 1 Zorg in de school/ het Kader Pagina: 7 Hoofdstuk 2 Generiek Zorgaanbod Pagina: Het Startformulier 2.2 Contacten met Ouders Incidenteel Structureel: (Startformulier0 LWBP 10 minuten gesprek Nieuws brief voor ouders Ouderraad/MR 2.3. De Leerling bespreking Het Voorgesprek De Leerling Bespreking Het Nagesprek 2.4 Probleemgedrag Uitgangspunten Lastig Gedrag Onderscheid Gedragsproblemen De 12 problemen van Trix Checklist Pedagogisch Klimaat De leerling heeft een Probleem, versus de School heeft een Handelingsverlegenheid Een aanzet tot een Protocol: De Klas Uitgestuurd en dan Veiligheid In en Om de School Algemeen VIOS op de Atlant Klimaat en regels Aandachtspunten voor de medewerkers van de school 2

3 Hoofdstuk 3 Specifiek Zorgaanbod Pagina: De Zorgcommissie Uitgangspunten van de Zorgcommissie Samenstelling van de Zorgcommissie Vergaderstructuur van de Zorgcommissie Aanmelden en Werkwijze van de Zorgcommissie 3.2 De Leden van de Kern Zorgcommissie De Zorgcoördinator De Schoolmaatschappelijk Werker De Schoolarts De Schoolpsycholoog De Switchmedewerker van de School 3.3 De Leden van de Zorgcommissie Breed /Overige Zorgmedewerkers De Logopedist De Psycho Motore Therapeut De vertrouwenspersoon De Interne Begeleider 3.4 Specifiek Zorgaanbod binnen de school Circus Elleboog Marietje Kessels Project Faalangst( reductie/regulatie) Training P.M.T SOVA Stage Gerelateerd M.R.T. 3.5 Zorgcontacten derde lijn Leerplicht Buurtregisseur Externe Zorginstanties Hoofdstuk 4 Presentie Beleid Pagina: 42 Het Presentie Protocol 4.1 Belangrijke Regels vanuit de Leerplicht 4.2 Wanneer is er Sprake van Verzuim 4.3 Regels m.b.t. Presentie De leerling De Ouders De Medewerkers van de School: De Conciërge De Mentor De Leerkracht De Zorgcoördinator De Directie 3

4 4.4 Ziek Melden 4.5 Afspraken onder Schooltijd 4.6 Schoolregels m.b.t. Te Laat Komen De Leerling De medewerkers van school De Conciërge De Mentor De Zorgcoördinator De Ouders 4.7 Verlof Aanvragen en Vrijstellingen 4.8 Time Out, Schorsen en Verwijderen Time Out Schorsing Verwijdering Hoofdstuk 5 Toetsen en Testen Pagina: Didactische Toetsen 5.2 IQ Test Hoofdstuk 6 Uitstroom Pagina: Mogelijkheden van Uitstroom 6.2 Procedures bij Uitstroom Wie zijn bij de procedures betrokken en wat zijn hun taken: Mentor bovenbouw Stage Coördinator Zorg Coördinator Directie Administratie Moment van Uitstroom en Rapportage Hoofdstuk 7 Aanname Beleid Pagina 59 4

5 Hoofdstuk 8 Kwaliteitszorg Pagina: Van welke Scholen krijgen wij Leerlingen 2012/ / / / / / / Inventarisatie Ouders en Gezin 2012/ / / / / / / / Inventarisatie Kind kenmerken 2012/ / / / / / / / Hulpverleningsaanbod en Niet reguliere uitstroom Intern Hulpverleningsaanbod Totale school populatie Extern Hulpverleningsaanbod Totale school populatie Niet reguliere uitstroom 2012/ / / / / / / / Nieuwe Medewerkers en Zorg 5

6 Hoofdstuk 9 Gelden Pagina: 104 6

7 Hoofdstuk 1 Zorg in de school Zorg op de Atlant De Atlant is een kleine school voor praktijkonderwijs.( 195 leerlingen) De zorg zit in het klimaat van de school. Er heerst een prettig, rustig, warm klimaat met tijd en aandacht voor elke individuele leerling. Er wordt hard gewerkt en veel gelachen Regels worden door alle collega s gezamenlijk gehandhaafd. Zorgstructuur: Uitgangspunten zorgstructuur: Zorg zit in het klimaat en de organisatie van de school. Zorg is aandacht hebben en tijd nemen. Zorg is een gedeelde verantwoordelijkheid. Zorg start letterlijk en figuurlijk bij binnenkomst van de leerling. Na aanmelding vindt een uitgebreide intake plaats, Elke morgen: Directie/conciërge verwelkomen de leerlingen bij de schooldeur, Elke leerkracht staat in zijn klassendeur en ontvangt de leerlingen met het geven van een hand. ) De school schept een zodanig klimaat dat problemen optimaal gesignaleerd kunnen worden. Bijvoorbeeld: t.a.v. van absentie: een veelvuldig te laat zegt niets als we accepteren dat kinderen te laat komen. Bijvoorbeeld: Het duidelijk grenzen stellen schept de mogelijkheid om aan te tonen dat een leerling meer nodig heeft: Aandacht, hulp binnen school, speciaal traject, hulp buiten school, andere school, enz. Elke leerling is een zorgleerling. De eerste mentor is de case manager van de leerling. De zorgcommissie ondersteunt de school. De oplossing van zware problematiek van leerlingen is geen school taak. De school heeft de taak deze problemen te signaleren, de zorg hierover te delen met de ouders en te verwijzen naar instanties die samen met ouders en kind het probleem mogelijk kunnen oplossen. 7

8 Hoofdstuk 2 Generiek Zorgaanbod 2.1. Het Startformulier Het Startformulier vormt de basis waarop met de leerling op de Atlant gewerkt gaat worden: Het startformulier is eigenlijk een papieren weergave van wat de Atlant aan pedagogisch klimaat uitstraalt. : Een klimaat wat gestoeld is op wederzijds respect en aandacht voor elke individuele leerling. Aandacht is er voor alle leerlingen. Alle leerlingen zijn zorgleerlingen. We benadrukken op deze wijze dat we willen samenwerken. Door het in gesprek gaan met ouders, leerling, hulpverleners, collega s kunnen problemen worden voorkomen of tijdig worden gesignaleerd. Kind en ouders zijn blij met de start op een nieuwe school. Er zijn nog geen problemen. Ze ervaren de gesprekken als positief en hebben voordat de leerling de school betreedt een positief contact met één of meerdere zorgcommissie leden. Ouders en kind zijn over het algemeen zeer open en vinden het prettig zorgen en twijfels te delen. Wij hebben voor dat het kind de school betreedt in kaart wie betrokken zijn bij het individuele gezin qua hulpverlening en wat er op dat gebied al gedaan is. De nieuwe leerlingen vormen ¼ van de schoolpopulatie. Het is erg prettig om van te voren globaal te weten welke leerlingen je binnen krijgt. Problemen zijn op deze wijze te voorkomen. Dit verhoogd de veiligheid De Zc maakt op grond van deze informatie de groepsindeling en koppelt leerlingen aan mentoren. Het startformulier komt tot stand op de volgende wijze: Van alle nieuwe leerlingen die de school inkomen wordt dit in de periode maart/juli van het voorafgaande schooljaar gemaakt. De administratie verstrekt de basale gegevens. De schoolmaatschappelijk werker heeft een gesprek met ouders en kind en maakt een verslag. De schoolarts heeft een gesprek met ouders en kind waarvan de zorg commissie dit van belang lijkt. De overige gegevens komen uit het GGD verslag van de vorige school. Ook zij maakt een verslag. De psycholoog krijgt van de aanleverende scholen via het elektronisch loket een basis verslag. Dit vult zij aan en maakt een kort verslag. 8

9 De zorgcoördinator vat al deze gegevens samen op één handzaam A 4 tje en formuleert de handelingssuggesties Loopt één van de leden van de zorgcommissie tijdens dit proces tegen een probleem aan dan wordt dit in de ZC besproken. Dit kan bijv. leiden tot: - Nogmaals uitnodigen van ouders door een ander zorgcommissie lid - Door vragen/na vragen bij andere instanties - Aanscherpen van handelingssuggesties - Afwijzen van aanmelding Inhoud van het Startformulier: STARTFORMULIER DE ATLANT 2007/2008 Algemene informatie Naam: Geb. datum: Afkomst school: Geloofsovertuiging: Culturele achtergrond: Zwemdiploma: Gezinssituatie: Ontwikkeling/Schoolloopbaan Hulpverlening: Sociaal-medische gegevens: Informatie vorige school: Cognitieve gegevens: NDT Didactische gegevens: Technisch lezen dle achterstand % Begrijpend lezen dle achterstand % Spelling dle achterstand % Inzichtelijk rekenen dle achterstand % Algemene beschrijving: Handelingsvoorstellen SMW-er: Schoolarts: Mentor: Allen: 9

10 2.2. Contacten met Ouders Contact met ouders/verzorgers is een voorwaarde voor toelating van een kind. Wanneer dit contact gedurende de jaren ook nog eens positief verloopt, heeft dit effect op het succesvol doorlopen van de school door het kind Structureel: Het startformulier ( zie boven ) Het LWBP Het 10 minuten gesprek De nieuws brief voor de ouders De ouderraad Niet structureel maar wel frequent voorkomend: De mentor ( soms de administratie) belt bij verzuim nog dezelfde dag naar huis De mentor neemt bij zorg/problemen contact op met en ouders om de zorg te delen. Eén van de leden van de zorgcommissie neemt contact op met de ouders Het LWBP gesprek / Het Leer Werk en Begeleiding Plan gesprek: Het vervolg op de gesprekken, die nodig zijn voor het tot stand komen van het startformulier, zijn de LWBP gesprekken die de mentor houdt met de ouders. - Doel van het LWBP gesprek: Communicatie en informatie uitwisseling: Ouders, leerling en school wisselen informatie uit en werken samen om het meest haalbare voor de leerling te bereiken. Alle betrokkenen zetten een handtekening ter bevestiging van die samenwerking. - Inhoud van het LWBP gesprek Is per bouw, per moment en per leerling verschillend. Een lijst van gespreksonderwerpen per bouw is in de maak. In het laatste LWBP gesprek komt in ieder geval in alle bouwen aan de orde: - De laatste leerling bespreking. - De afspraken die gemaakt zijn voor volgend jaar. - Frequentie en duur van het LWBP gesprek: Twee maal per jaar een ½ uur Aan het begin en aan het eind van het schooljaar Aanwezig: Ouders/verantwoordelijk verzorgers, leerling, mentor. - Rapportage van het LWBP gesprek LVS: Wie waren aanwezig. Datum Belangrijke onderwerpen van gesprek ( wanneer niet in LWBP boekje zelf) 10

11 Het 10 minuten gesprek: Doel van het 10 minuten gesprek: Vnl.: Informatie overdracht van school naar ouders - Inhoud van het 10 minuten gesprek: Ouders op de hoogte brengen van de voortgang van hun kind Leerling bespreking en rapporten vormen voor dit gesprek de basis. - Frequentie en duur van het 10 minuten gesprek: 1 x per jaar na de eerste leerling bespreking en de rapport uitgifte. 10 minuten - Rapportage van het 10 minuten gesprek in LVS: Datum Wie waren aanwezig De nieuwsbrief voor de ouders 4 x per jaar worden ouders/verzorgers op de hoogte gesteld over diverse gebeurtenissen aangaande de Atlant Ouderraad en MR Moet nog ingevuld worden 2.3. Leerling Besprekingen Het Startformulier is het Handelingsplan dat de leerling al krijgt voordat hij de school betreden heeft. De leerling besprekingen vormen de basis voor het handelingsplan wanneer de school met de leerling en de leerling met de school kennis heeft gemaakt. Aan de leerling bespreking vooraf hebben zorgcoördinator en mentor een voorbespreking. Na de leerling bespreking volgt tussen zorgcoördinator en mentor een nagesprek Het Voorgesprek mentor en zorgcoördinator Voorafgaande aan de leerling bespreking hebben zorgcoördinator en mentor een voor gesprek. Doel: - Zijn er gebeurtenissen aangaande de leerling die de bespreking kunnen stagneren - Is de school de gemaakte afspraken uit de vorige leerling bespreking wel na gekomen - Onderwerpen die besproken kunnen worden aan gaande de leerling: - Algemene informatie - Gezinssituatie: - Ontwikkeling/Schoolloopbaan Hoe staan de zaken: nieuwe mentor, nieuwe klas, nieuwe vakken, andere eisen. - Hulpverlening: - Sociaal-medische gegevens: - info uit de laatste oudergesprekken, controle of alle ouders geweest zijn. 11

12 2.3.2 De Leerling Bespreking Doel: - In de leerling besprekingen evalueren we de voorafgaande leerperiode en stellen het beeld van de leerling en de door ons te nemen acties bij. - Alle leerlingen zijn zorgleerlingen dus alle leerlingen worden besproken. Bij sommige leerlingen staan we langer stil Wie aanwezig: Mentor, zorgcoördinator, leerkrachten die aan de groep les geven, directielid. Frequentie/duur: - 2 leerling besprekingen per jaar plaats. (nov/dec en april/mei ) - 11/2 uur Inhoud: - De mentor levert een verslag van het gedrag en sociaalemotioneel welbevinden en - De mentor levert de toetsgegevens - De overige docenten leveren een ingevulde scorelijst van de Gil lijst in met een woordelijke toelichting hierop. - De zorgcoördinator leidt de vergadering. - De ib-er notuleert de afspraken en kernpunten - De mentor neemt het voortouw in het gesprek. Ze vat het totaal beeld van de leerling en de genomen acties samen en vraagt om advies en aanvulling. - De overige docenten vullen bovenstaande aan, geven hun mening, enz. Verslaglegging of te wel het Handelingsplan: De zorgcoördinator maakt een beknopte conclusie van de bespreking waarin: - Totaalbeeld van het team over de leerling, - Actie punten en handelingssuggesties voor mentor/ docenten/ zorgteam/ directie - Leerpunten voor de leerling Het Nagesprek tussen Mentor en Zorgcoördinator Doel: - Evaluatie van de Leerling bespreking - Controle of de verslaglegging door de zorgcoördinator wel juist is. - Nalopen van de gemaakte afspraken en acties en controleren of ze ook daadwerkelijk uitgevoerd zijn/worden. 12

13 2.4 Hoe gaan wij om met Probleem Gedrag op de Atlant en wat leuke weetjes Uitgangspunten: Je kunt maar op één manier de grenzen van het mogelijke ontdekken: Waag je er een stukje overheen in het onmogelijke. De school is een unieke omgeving om gedragsproblemen aan te pakken. Een gunstige gedragsontwikkeling bevordert het onderwijsleerproces. 10 tot 20 % van de leerlingen heeft of ervaart gedragsproblemen. Probeer niet alleen de moeilijke kant van het probleemgedrag te zien, maar ook de positieve speciale kant. Besef dat je geen therapeut bent. Creëer een veilige, geruststellende leefwereld met begrip voor (tijdelijk)onvermogen. Werk samen met de interne deskundigen en gebruik tips. Verwijs de zwaardere gevallen door. Neem je verantwoordelijkheid, maar voel je hier in niet alleen. Deel je zorgen, twijfels en frustraties. Liever te vroeg dan te laat Lastig Gedrag een Probleem of een Kans? Plak je ze achter het behang, verstoren ze je les, gooi je ze uit de les, moeten ze van school, waarom zijn ze aangenomen?? of Waarom verstoort hij de les, wat heeft hij nodig, wat kan ik er aandoen, wiens probleem is het eigenlijk.?? Probleemgedrag is een subjectief en normatief begrip. Afhankelijk van de beoordelende persoon en afhankelijk van de geldende normen en waarden is er al of niet sprake van probleemgedrag. 13

14 Het ervaren van Gedragsproblemen hangt vaak samen met subjectieve interpretaties en ( voor-) oordelen. Voorbeeld: Zintuiglijke waarneming: Jan stoot met zijn arm tegen die van Piet Interpretatie: Jan maakt ruzie met Piet Waardeoordeel: Jan verstoort weer eens de les. Werk Definitie probleemgedrag: Als ouders,leraren, andere volwassenen er last van hebben en zij het gedrag als strijdig ervaren met de algemeen geldende waarden en normen. Als leeftijdgenoten er last van hebben ( vervelend,storend,bedreigend) Als de jeugdige er zelf last van heeft omdat het gedrag een positieve ( sociaalemotioneel) ontwikkeling belemmert. De aard en de ernst worden bepaald door: 1) De frequentie waarmee het gedrag optreedt. 2) De duur die het gedrag heeft 3) De omvang die het gedrag heft 4) De gevolgen ( schade) die het gedrag heeft voor de jeugdige en zijn omgeving Onderscheid gedragsprobleem - gedragsstoornis Onderscheid gedragsprobleem gedragsstoornis is niet eenduidig. Gedragsprobleem versus Gedragsstoornis. Belangrijkste bron is omgeving Belangrijkste bron is aanleg Geen direct verband tussen oorzaak en gevolg Direct verband tussen oorzaak en gevolg Heeft invloed op het tempo van ontwikkeling Invloed op ontwikkelingsfuncties Ontwikkeling kan belemmerd worden Ontwikkeling kan abnormaal worden Kan zone van naaste ontwikkeling aantasten Tast zone van naaste ontwikkeling aan Op vang binnen het reguliere onderwijs Opvang veelal binnen speciaal onderwijs Gedragsstoornis: Bij een stoornis is het voor de hulpverlening en aanpak van de gedragsproblemen die uit de stoornis of belemmering voortvloeien, belangrijk te beseffen dat de mate van beïnvloeding van buitenaf beperkt is. Het gaat in dat geval om bescherming en leren omgaan met de beperking. Er is alleen sprake van een stoornis wanneer deze gediagnosticeerd is. Diagnose via DSM IV of ICD ( arts of psychiater ) Rode draad: weerstand tegen verandering en een gebrekkig empathisch vermogen Een psycholoog/orthopedagoog kan gedragsprobleem vaststellen, maar dus geen stoornis. Een GGZ psycholoog mag de diagnose dyslectisch stellen. 14

15 Tip: Wanneer de diagnose nog niet gesteld is kun je als ervaren leerkracht wel al aan de hand van de gedragsproblemen een mogelijke stoornis onderkennen: - Benoem dan: Gedragingen lijken op.. - Vraag onderzoek aan - Zoek naar de beste aanpak De 12 Probleemgebieden van Trix In het boek pedagogische adviezen voor speciale kinderen onderscheidt Trix van Lieshout 12 probleemgebieden. Er zijn veel overlappingen en het zijn zeker geen afgebakende gebieden. Gedragsprobleem: Angst Faalangst Geremdheid/teruggetrokkenheid Depressieve gevoelens Posttraumatische stressstoornis Gedragsstoornis; ADHD aandacht te kort stoornis met hyperactiviteit ODD oppositioneel,opstandig gedrag Agressief, anti sociaalgedrag PDD-NOS,aan autisme verwante stoornis NLD non verbal learning disability Gilles de la Tourette Borderline persoonlijkheidsstoornis Checklist Pedagogisch klimaat Onderwijssituatie: Sluit de leerstof aan bij de ervaringen van de leerlingen Wordt de leerstof duidelijk aangeboden Wordt er tijdens de instructie rekening gehouden met individuele verschillen Wordt er met op maat gestelde doelen gewerkt Wordt er gedifferentieerd in onderwijsleersituaties. Leeromgeving: Kunnen leerlingen geconcentreerd aan hun taken werken Wordt zelfstandig werken/leren gestimuleerd Kunnen leerlingen bij opdrachten hun eigen interesse volgen Wordt er samengewerkt of/en in groepen gewerkt. Schoolomgeving: Ervaren de leerlingen de school en de omgeving als veilig:wordt de inrichting van de school als plezierig ervaren Worden de schoolregels als nuttig ervaren Ervaren de leerlingen de inrichting van de lokalen als uitnodigend. 15

16 Relatie leerkracht/leerling Uiten de leerlingen zich gemakkelijk t.o. de leerkracht Geven leerkrachten leerlingen individuele aandacht Zijn er regelmatig ruzies conflicten tussen leerlingen Teamsituatie: Consulteren leerkrachten elkaar over het dagelijks werk Heeft iedereen een goede inbreng in het team functioneren Spreken leerkrachten hun problemen met de schoolleiding door Wordt er samengewerkt bij de uitvoering van het werk De leerling heeft een probleem versus de school heeft een handelingsverlegenheid. De Atlant probeert een klimaat te bewerkstelligen waar elke leerling zich optimaal kan ontwikkelen. Er wordt binnen de grenzen van de school samen met ouders en leerling gezocht naar onderwijs dat past bij de ontwikkelingsmogelijkheden, wensen en omgeving van de leerling. Binnen de school zijn veel voorzieningen om een leerling met een probleem op te vangen ( PMT, Faalangst reductie training, Switch medew, schoolarts, logopedist, achterwacht,enz) Enerzijds is dit een goede ontwikkeling. De problematiek van veel van onze leerlingen is dusdanig dat ik er voor pleit dat deze voorzieningen gehandhaafd blijven. Anderzijds zit hier ook een gevaar in. Het vooronderstelt nl dat het probleem in de leerling( gezin/ouders) ligt en als we daar nu maar aan knutselen dan komt het wel goed. De organisatie van de zorg lijkt ongemerkt te worden afgestemd op de vraag welke zorgleerling voor welke hulp in aanmerking mag en moet komen. De professionaliteit van docenten en mentoren is niet belangrijk meer. Bij problemen verwijs je door!!!! En daar staat m.i. de Atlant niet voor. De Atlant staat voor: Zorg zit in het klimaat van de school, een klimaat dat we gezamenlijk maken. Een probleem leerling heeft een mentor, andere docenten en een klas. Een leerling heeft altijd een probleem in relatie tot. Van mentoren of docenten mag verwacht worden dat zij reageren als professionals: Het signaleren van een probleem leidt tot reflecteren op eigen handelen. De zorgcoördinator kan in gesprekken hierbij mogelijk ondersteunen. De interne hulpverleners kunnen zo mogelijk ook een ondersteunende taak hebben bij dit proces. 16

17 Heel kort door de bocht: Probleemleerling zijn leerlingen die zorg behoeven. Dit leveren we op 2 manieren: Enerzijds: De leerkracht, mentor, docent, heeft een probleem en past zijn handelen, gedachten en ideeën en doelen omtrent de leerling aan. Anderzijds: Er is meer nodig voor deze leerling dan wij kunnen bieden, wij zoeken voor de leerling ondersteuning van binnen uit of van buiten de school. Wij zoeken een andere school/voorziening De klas uitgestuurd Inleiding: Er zijn momenten dat je een leerling wel achter het behang wil plakken. Je hebt alle mogelijkheden om de leerling in de klas te houden al uitgeprobeerd en weet op dat moment geen andere weg meer dan er uit sturen: De leerling is op dit moment zo storend dat het klassikale proces gehinderd wordt. Je stuurt de leerling naar de directie. Dit lijkt een oplossing maar creëert tevens nogal wat onduidelijkheden bv: 1)De directie is niet altijd beschikbaar. 2) De leerling komt helemaal niet bij de directie aan. 3) De directie hoort alleen het verhaal van de leerling. 4) Wanneer dit plaats vindt bij een vakleerkracht krijgt de mentor van de leerling het verhaal niet of soms veel te laat te horen. 5) De leerkracht bij wie het probleem plaats vond heeft geen of zeer weinig tijd om zijn kant van het verhaal toe te lichten. De directie neemt met onvolledige informatie een beslissing. 6) De leerling wordt ergens neergezet: - De leerling wordt voor een tijdelijke time out zonder toezicht in het magazijn gestopt: Gevolg leerlingen die daar aan het werken zijn worden gestoord en wanneer er geen leerlingen zitten wordt er geschreven op de tafel en aan spullen gezeten in het magazijn. - De leerling wordt in de kamer van de directie gezet wanneer deze leeg is: Er liggen in die kamers vaak spullen die niet ter inzage zijn. - De leerling wordt in het kamertje van de logopediste neergezet. In die kamer liggen nog veel meer spullen binnen handbereik van de leerling. (Atlantjes, scharen, pennen, boeken, end). - De leerling wordt daarom meestal aan de ronde tafel gezet. In het meeste centrale punt van de school zit, meestal hangt, daar dus een niet gemotiveerde, boze, dwarse leerling. Niemand heeft de verantwoordelijkheid. In onze school gaat ( Gelukkig!!!???) iedereen zich met de leerling bemoeien. De leerling krijgt tal van verschillende boodschappen; begrip, correctie, informerend, advies. 17

18 Er lopen momenteel steeds meer leerlingen door de school ( ook een bespreekpunt). Zij komen op weg naar hun bestemming bijna allemaal langs deze plek en ook zij lopen meestal niet zomaar aan deze leerling voorbij. 7) De zorgcoördinator: Uiteindelijk wordt ergens in dit proces de zorgcoördinator betrokken. Vaak is het probleem er inmiddels alleen maar ingewikkelder op geworden en zijn er veel meer mensen betrokken dan alleen de leerkracht die de leerling eruit stuurde en de uitgestuurde leerling. Al met al een chaotisch geheel wat destructief werkt op het pedagogisch klimaat van de school en zeker niet constructief is voor het oplossen van het oorspronkelijke probleem. Op weg naar een oplossing: - Het bovenstaande probleem bestaat al langer. De zorgcoördinator was al bezig een oplossing te zoeken voor het bovenstaande probleem.een oplossing die past in het pedagogisch klimaat van de Atlant. ( Zie binnenkort uitkomend voorstel voor een zorgplan) - De directie geeft al langere tijd aan dat zij geen tijd hebben voor de uitgestuurde leerling. - In een vergadering ( directie, 2 bouwcoördinatoren, ib en zc )geeft de directie aan dat zij hun handen vol zullen krijgen om de verbouwing in goede banen te leiden en niet meer beschikbaar kan en wil zijn voor het probleem van de uitgestuurde leerling in de huidige vorm - In diezelfde vergadering wordt door de zorgcoördinator naar voren gebracht dat het van belang is om de chaos die de verbouwing mogelijk teweeg gaat brengen zoveel mogelijk voor te zijn. Dit door oa duidelijke, voor iedereen heldere afspraken te maken aangaande het pedagogisch klimaat. In het kort: De kracht van het pedagogische klimaat van de Atlant is: - Er is sprake van gedeelde verantwoordelijkheid - Is positief - Berust op Tijd nemen en Aandacht hebben. - Start wanneer een leerling de school betreedt. - Niet alleen het klaslokaal maar ook de gangen en het plein zijn ruimtes waar leerlingen begeleid worden in positief gedrag. 18

19 De klas uitgestuurd en dan: De oplossing?????? We hebben in overleg het volgende bedacht. Een leerling wordt door een leerkracht de les uitgestuurd omdat hij/zij niet meer in de les te handhaven is. De leerling vertoont zodanig grensoverschrijdend gedrag dat de leerling zelf, medeleerlingen, of de leerkracht er last van hebben. De leerkracht stuurt de leerling naar de achterwacht van die dag met een achterwacht briefje en werk. De achterwacht neemt tijdelijk de zorg van de leerling over. Aan het eind van de dag, of eerder, bespreekt de docent met de leerling aan de hand van het uitstuurformulier het conflict. De docent noteert de afspraken en sancties op het uitstuurformulier. De docent maakt kopieën van het formulier, voor zichzelf, de mentor, en de zc. Het origineel gaat in de map incidentenregistratie ( onderdeel uitsturen) Voor de duidelijkheid: - Een kind de klas uitsturen is een middel waar andere middelen niet meer helpen. - Het is een zwaar middel dat zo min mogelijk moet toegepast worden. - Het is een serieus middel en moet ook zodanig aan de leerlingen geïntroduceerd worden. - Er is altijd een sanctie aan verbonden. ( Tijd inhalen, werk afmaken, enz). Wanneer je er geen sanctie aan wilt verbinden dan moet je de leerling er niet uitsturen en zoeken naar een andere oplossing - De ware oplossing zit niet in de sanctie maar in het gesprek. - Wanneer echter bv de veiligheid in het gedrang komt schuw dan niet het te gebruiken.!!!! - Variaties die minder zwaar zijn: Even op de gang laten afkoelen, in overleg met een collega de leerling tijdelijk in een andere klas plaatsen. - Veel scholen hanteren een vergelijkbaar systeem. Gekoppeld hieraan zit meestal dat, na een x aantal keren per jaar eruit gestuurd worden, de school overgaat tot schorsen en ouders op school laat komen. Voorstel van mij is om dit onderdeel er nog even uit te houden. Laten we eerst kijken hoe dit loopt. Hier onder volgt de uitgewerkte versie: Het Uitstuurformulier: - Het uitstuurformulier kan o.i. een aantal zaken meer gestroomlijnd gaan laten lopen, - Is een vorm van incidenten verslaggeving. ( verplicht nu we deelnemen aan het VIOS) - Schept duidelijkheid voor de leerling, betrokken leerkracht, mentor en achterwacht. - Is zowel een verslaglegging van het incident als wel, en wat veel belangrijker is, een verslag van wat de school ( leerling/docent) er aan gedaan heeft zodat herhaling mogelijk wordt voorkomen. - Zie bijgevoegd uitstuurformulier De Achterwacht: Het in het leven roepen van de achterwacht( Wie een betere naam heeft mag het zeggen, maar ontstaat misschien vanzelf als we helemaal helder krijgen wat nu precies de taken zijn van de achterwacht). De werkwijze die we tot nog toe bedacht hebben: 19

20 - De achterwacht heeft geen lesgevende taken op de dag dat hij /zij achterwacht is. Genoemd zijn nu: de twee bouw coördinatoren en de zc. - De achterwacht taak is een gedeelde taak. Een taak die door meerdere personen gaat uitgevoerd worden. Dit kan een voordeel zijn, echter ook een nadeel. Er moet een redelijke consistentie zijn in hoe we er mee omgaan. Regelmatig tussentijds evalueren en afstemmen is noodzakelijk. - Op het bord in de leraarkamer komt te staan wie de achterwacht van de dag is. - De achterwacht is een buffer tussen leerkracht en directie. - De achterwacht ontvangt de leerling en schat n.a.v. het gedrag van de leerling en het bijgeleverde achterwacht briefje het probleem in. - Wanneer het één en ander niet duidelijk is gaat hij/zij naar de docent voor overleg. - De achterwacht geeft, in de meeste gevallen, de leerling een uitstuur formulier. - De achterwacht noteert aan welke leerling een formulier wordt gegeven. - De achterwacht zoekt een ruimte waar de leerling kan werken. ( zoveel mogelijk ondertoezicht ) - De achterwacht krijgt van de leerkracht die de leerling eruit gestuurd heeft geeft na het gesprek met de leerling het originele formulier terug en stopt dit in de map Incidentenregistratie onder uitstuurformulieren( eerste aanzet tot verplichting incidenten registratie VIOS) Bovenstaande zijn allemaal taken voortkomend uit het feit dat leerlingen uit de klas gestuurd worden. Mogelijk is het een idee zeker met de op handen zijnde verbouwingsonrust om de achterwacht een soort floormanager te laten zijn. Zoals boven beschreven is het ieders taak om mee te werken aan een positief pedagogisch klimaat in de gehele school. Een algehele coördinatie hierop lijkt mij zeer gewenst. Het Achterwacht briefje: - Het achterwacht briefje wordt geschreven door de docent die de leerling eruit stuurt en wordt meegeven aan de leerling. - Het achterwacht briefje is een kort, vaak in de haast en mogelijk in emoties geschreven overdrachtnotitie. - Het doel is dat de achterwacht globaal weet wat er aan de hand is en dat er geen misverstanden kunnen zijn over de ernst van de situatie. - Wanneer het briefje zijn dienst heeft bewezen wordt het verscheurd. De docent die een leerling naar de achterwacht stuurt: - Is in eerste instantie verantwoordelijk, soms medeverantwoordelijk, voor de afhandeling van het conflict. (Niet de mentor, niet de achterwacht en niet de directie) - Het conflict wordt altijd op dag zelf opgelost - Vult, zeer beknopt, het achterwacht briefje in - Geeft werk mee aan de leerling. - Bespreekt aan het eind van de dag, of eerder,het probleem met de leerling en vult het uitstuurformulier in. - Maakt afspraken omtrent gedrag in de toekomst en legt een sanctie op. - Geeft het origineel terug aan de achterwacht en maakt een kopie voor zich zelf, de mentor en de zorgcoördinator( die dit kopie in het leerling dossier bewaard). 20

Anti-pestprotocol op de

Anti-pestprotocol op de Anti-pestprotocol op de Ons doel is dat alle kinderen zich veilig voelen bij ons op school, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door elkaar te steunen en wederzijds respect te tonen, stellen we

Nadere informatie

Klassenregels. Algemene regels: Bij een gesprek in de klas:

Klassenregels. Algemene regels: Bij een gesprek in de klas: 1 Klassenregels Algemene regels: Bij binnenkomst hang ik meteen m n jas e.d. op. Ik ga direct naar mijn eigen plaats. Ik heb geen snoep bij me. Mijn telefoon, I-pod is in de school uit en in mijn kluis.

Nadere informatie

-studieresultaten De mentor volgt de studieresultaten van zijn leerling, bespreekt zijn bevindingen met de leerling en onderneemt zo nodig actie.

-studieresultaten De mentor volgt de studieresultaten van zijn leerling, bespreekt zijn bevindingen met de leerling en onderneemt zo nodig actie. ORGANISATIE ZORG DE MENTOR De mentor is het eerste aanspreekpunt. Bij hem komen de signalen samen, hij onderneemt actie en verzorgt de rapportage. Daarnaast is hij op de hoogte van de acties die ondernomen

Nadere informatie

Protocol. Leerlingbegeleiding op het Cosmicus College

Protocol. Leerlingbegeleiding op het Cosmicus College Protocol Leerlingbegeleiding op het Cosmicus College Inleiding Onder leerlingbegeleiding wordt verstaan het geheel van activiteiten dat tot doel heeft leerlingen, zowel individueel als in groepsverband,

Nadere informatie

PROTOCOL GEWENST GEDRAG

PROTOCOL GEWENST GEDRAG PROTOCOL GEWENST GEDRAG 1. WAT DOEN WE OM GEWENST GEDRAG TE BEWERKSTELLIGEN? 1.1 OMGANGSREGELS Onze school heeft algemene omgangsregels geformuleerd, waaraan iedereen zich houdt. De regels benoemen het

Nadere informatie

Protocol grensoverschrijdend gedrag (Gog)

Protocol grensoverschrijdend gedrag (Gog) protocol grensoverschrijdend gedrag verantwoordelijk: IB datum: september 2012 MR instemming: okt 2012 Evaluatie mei 2013 Protocol grensoverschrijdend gedrag (Gog) We denken o.a. aan pesten, agressie,

Nadere informatie

OBS De Notenkraker Othelloweg 8, 3194 GS Hoogvliet

OBS De Notenkraker Othelloweg 8, 3194 GS Hoogvliet Gedragsprotocol 2 0 1 4-2 0 1 5 Inhoud Inhoud 1 Inleiding 2 De huisregels 2 De vier sterregels 2 Ongewenst gedrag voorkomen 3 Wat te doen bij ongewenst gedrag? 3 Schorsing 3 Verwijdering 4 Bijlage 1: Formulier

Nadere informatie

Incidentenprotocol Informatie voor ouders

Incidentenprotocol Informatie voor ouders Incidentenprotocol Informatie voor ouders Uitgangspunten bij dit protocol Op OBS Beukenlaan wordt blijvend aandacht geschonken aan een veilig klimaat in de school en op het schoolplein. De Gouden weken,

Nadere informatie

Kaderplan Trajectbegeleiding Duin en Kruidbergmavo

Kaderplan Trajectbegeleiding Duin en Kruidbergmavo Kaderplan Trajectbegeleiding Duin en Kruidbergmavo 1. Doel van de trajectgroep-achtige voorziening voor eigen school. Ondersteuning en uitbreiding huidige zorgteam, vooruitlopend op de wet passend onderwijs

Nadere informatie

De Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics

De Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics De Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics Hoe kunnen we gedragsproblemen in het onderwijs substantieel verminderen? Een integrale benadering voor op de werkvloer leidt tot minder ervaren

Nadere informatie

Anti-pestprotocol. Signalen van pesterijen kunnen o.a. zijn:

Anti-pestprotocol. Signalen van pesterijen kunnen o.a. zijn: Anti-pestprotocol Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Wij vinden dit ontzettend vervelend, want ieder kind dat gepest wordt is er één teveel. Het is een probleem dat wij onder ogen zien

Nadere informatie

Anti-pestprotocol. We werken samen aan een goede sfeer op school. Catharinaschool Wellerlooi

Anti-pestprotocol. We werken samen aan een goede sfeer op school. Catharinaschool Wellerlooi Anti-pestprotocol We werken samen aan een goede sfeer op school Catharinaschool Wellerlooi Inleiding De Catharinaschool wil haar kinderen een veilig pedagogisch klimaat bieden. Wij streven ernaar dat de

Nadere informatie

Zorgplan Stedelijk Gymnasium Haarlem. Stedelijk Gymnasium Haarlem Zorgplan

Zorgplan Stedelijk Gymnasium Haarlem. Stedelijk Gymnasium Haarlem Zorgplan Stedelijk Gymnasium Haarlem Zorgplan Naast de reguliere begeleiding van leerlingen door vakdocenten, mentoren en leerjaarcoördinatoren is er op school ook sprake van bijzondere begeleiding van leerlingen

Nadere informatie

Pestprotocol OBS IJsselhof

Pestprotocol OBS IJsselhof Pesten op school Hoe ga je er mee om? Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem dat wij onder ogen zien en op onze school serieus aan willen pakken. Daar zijn wel enkele

Nadere informatie

Er is geen slachtoffer en dader; beide partijen zijn even sterk. Plagen kan de sociale weerstand van kinderen vergroten. Vaak speelt humor een rol.

Er is geen slachtoffer en dader; beide partijen zijn even sterk. Plagen kan de sociale weerstand van kinderen vergroten. Vaak speelt humor een rol. PESTPROTOCOL Doel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen kinderen en volwassenen,

Nadere informatie

SCHOOLREGELS & SCHOOLAFSPRAKEN

SCHOOLREGELS & SCHOOLAFSPRAKEN O.P.D.C Sportlaan Driene 6-1 7552 HA Hengelo Tel: 074-2457799 SCHOOLREGELS & SCHOOLAFSPRAKEN ZO IS HET DUIDELIJK VOOR IEDEREEN EEN VEILIGE OMGEVING. OPDC de Arcade probeert voor leerlingen en medewerkers

Nadere informatie

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag?

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Fysieke agressie of geweld: Het uitoefenen van elke vorm van feitelijk geweld

Nadere informatie

Beneden in het Atrium Op het plein van de Unit In de kantine! Dit zijn de plekken waar je mag eten/drinken en je mobiele telefoon mag gebruiken.

Beneden in het Atrium Op het plein van de Unit In de kantine! Dit zijn de plekken waar je mag eten/drinken en je mobiele telefoon mag gebruiken. HUISREGELS In het kort: GOED VOORBEELD: DOET GOED VOLGEN! A: Tijdens de les gaan we op een plezierige manier met elkaar om. Je komt op tijd in de les. Je hebt al je spullen bij je. Je spreekt Nederlands.

Nadere informatie

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Het doel van het pestprotocol is: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen

Nadere informatie

Pestprotocol BS de Kersenboom

Pestprotocol BS de Kersenboom Pestprotocol BS de Kersenboom Doel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen

Nadere informatie

ANTI-PESTPROTOCOL. Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum Pagina 0 van 5

ANTI-PESTPROTOCOL. Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum Pagina 0 van 5 ANTI-PESTPROTOCOL Onderwerp Anti-pestprotocol Aan Alle medewerkers Van Directie Datum 01-03-2017 0 van 5 INHOUDSOPGAVE 1. VOORWOORD... 2 2. ANTI-PESTPROTOCOL... 3 2.1. Pesten op school... 3 2.2. Algemene

Nadere informatie

Protocol Pedagogisch klimaat

Protocol Pedagogisch klimaat Protocol Pedagogisch klimaat Kernwaarde Leerkrachtgedrag Leerlinggedrag Gedrag ouders Betrokken - Houdt zich aan gemaakte afspraken. - Zorgt voor een duidelijke terugkoppeling naar de ouders en leerlingen.

Nadere informatie

Doel Afsprakenboekje Voor jullie ligt de nieuwste versie van het afsprakenboekje van samenwerkende scholen voor Praktijkonderwijs De Diken.

Doel Afsprakenboekje Voor jullie ligt de nieuwste versie van het afsprakenboekje van samenwerkende scholen voor Praktijkonderwijs De Diken. Doel Afsprakenboekje Voor jullie ligt de nieuwste versie van het afsprakenboekje van samenwerkende scholen voor Praktijkonderwijs De Diken. In dit boekje zijn de afspraken beschreven die op De Diken van

Nadere informatie

Anti-pestbeleid OBS De Schakel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen

Anti-pestbeleid OBS De Schakel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Anti-pestbeleid OBS De Schakel Dit ANTI-PESTBELEID heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken

Nadere informatie

Stroomdiagram zorg. Versie september 2008

Stroomdiagram zorg. Versie september 2008 Stroomdiagram zorg Versie september 2008 1 Fase 1: Reguliere zorg in de groep Start 2. Lkr differentieert: * aanpassing leerstof (weektaak) * instructie (afpelmodel) * leertijd (zelfstandig werken) 1.

Nadere informatie

Sociale veiligheid op school

Sociale veiligheid op school Sociale veiligheid op school 1 Inleiding In dit document staat omschreven welk beleid en welke protocollen gehanteerd worden op t Kofschip met betrekking tot de sociale veiligheid. Het is een weerslag

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Lunchkids

Pedagogisch beleid Lunchkids Pedagogisch beleid Lunchkids 1 Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleid van Lunchkids onderdeel van De Kinderkoepel. Het pedagogisch beleid geeft aan ouders, scholen, medewerkers en andere betrokkenen

Nadere informatie

ZO GAAN WIJ MET ELKAAR OM

ZO GAAN WIJ MET ELKAAR OM ZO GAAN WIJ MET ELKAAR OM Gedragsverwachtingen In het schooljaar 2011-2012 zijn we op school gestart met de invoering van Positieve Behavior Support, een aanpak om een veilige sfeer op school te creëren

Nadere informatie

regels en afspraken

regels en afspraken regels en afspraken 2015-2016 Regels en afspraken Daar waar een grote groep mensen samen is, zijn regels en afspraken belangrijk. Ze gelden voor iedereen. We werken en leren in een veilig klimaat, op basis

Nadere informatie

Gedragsprotocol de Driestam versie: mei 2017

Gedragsprotocol de Driestam versie: mei 2017 Gedragsprotocol Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Doel van het protocol... 3 Gewenst gedrag... 4 Hoe gaan we op de Driestam om met dit gedrag?... 4 Ongewenst gedrag.... 5 Reactieprocedure

Nadere informatie

VALENTIJNSCHOOL VERZUIMPROTOCOL Juni 2013 Vaststelling: 2013 Evaluatie : 2015

VALENTIJNSCHOOL VERZUIMPROTOCOL Juni 2013 Vaststelling: 2013 Evaluatie : 2015 VALENTIJNSCHOOL VERZUIMPROTOCOL Juni 2013 Vaststelling: 2013 Evaluatie : 2015 Verzuimprotocol m.b.t. de leerlingen Beschrijving van de schoolinterne procedure voor behandeling van het schoolverzuim. Dit

Nadere informatie

Gedragsprotocol RKBS De Flamingo

Gedragsprotocol RKBS De Flamingo Gedragsprotocol RKBS De Flamingo Inhoud: 1. Algemene inleiding gedragsprotocol. 2. Visie van de school 3. Doel van het protocol 4. Afspraken en regels 5. Aanpak van ongewenst gedrag 6. Wettelijke regelingen

Nadere informatie

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag?

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Fysieke agressie of geweld: Het uitoefenen van elke vorm van feitelijk geweld

Nadere informatie

Handboek TMO. Tussen de middagopvang voor overblijfkrachten. SKSG Kinderopvang

Handboek TMO. Tussen de middagopvang voor overblijfkrachten. SKSG Kinderopvang Handboek TMO Tussen de middagopvang voor overblijfkrachten SKSG Kinderopvang Inhoudsopgave blz. Inleiding 3 1. Wat is TMO? 4 2. Verloop van een TMO uur 4 3. Je taken 4 4. Regels voor kinderen 5 5. Regels

Nadere informatie

Zorg voor onze kinderen

Zorg voor onze kinderen Zorg voor onze kinderen Versie 5.0 juni 2011 Gelukkig de kinderen, die zonder angst, naar school gaan. Gelukkig de kinderen, die zonder hoge cijfers zich geaccepteerd weten. Gelukkig de kinderen, die ondanks

Nadere informatie

In het zorgteam wordt elke maand de absentie doorgenomen en mogelijke actie gecommuniceerd met betrokkenen.

In het zorgteam wordt elke maand de absentie doorgenomen en mogelijke actie gecommuniceerd met betrokkenen. Leerplicht Verzuimprotocol Naast de regels uit de leerplichtwet en het protocol dat Leerplicht hanteert (zie NETwerk), voorziet onderstaand protocol in hoe wij binnen SBO De Windroos, locatie lindenholt,

Nadere informatie

Gedragsprotocol t Karregat. versie: september 2018

Gedragsprotocol t Karregat. versie: september 2018 Gedragsprotocol t Karregat versie: september 2018 Inleiding School waar je leert samenleven! De leerkrachten van t Karregat bevorderen het scheppen van een veilig klimaat in en om de school en een sfeer

Nadere informatie

C:\Users\admin\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Outlook\DY4SI3QT\Zorgstructuur de Reuzepas.doc

C:\Users\admin\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Outlook\DY4SI3QT\Zorgstructuur de Reuzepas.doc De zorgstructuur op de Reuzepas Het team van de Reuzepas heeft voor zichzelf de volgende missie geformuleerd: De Reuzepas biedt onderwijs, dat kinderen in een sociale, veilige en uitdagende leeromgeving

Nadere informatie

ZORGPLAN. Christelijk Lyceum Delft VMBO

ZORGPLAN. Christelijk Lyceum Delft VMBO ZORGPLAN Christelijk Lyceum Delft VMBO 1 Missie en visie van de school Het CLD wil zijn leerlingen een veilige omgeving bieden, waarin zij kunnen opgroeien tot verantwoordelijke en vrije mensen. Wij beschouwen

Nadere informatie

Pestprotocol PCBS Willem van Oranje

Pestprotocol PCBS Willem van Oranje Pestprotocol PCBS Willem van Oranje Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en

Nadere informatie

Dit PESTPROTOCOL heeft als doel:

Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen

Nadere informatie

Protocol Omgaan met pesten

Protocol Omgaan met pesten Protocol Omgaan met pesten Willibrordusschool Alphen NB April 2013 Protocol omgaan met pesten, Willibrordusschool Alphen, april 2013 Pagina 1 Protocol omgaan met pesten Doel: Vanuit onze visie stellen

Nadere informatie

Dit is een voorlopige versie van de schoolregels. Over een paar maanden gaan we de schoolregels evalueren en worden ze opnieuw vastgesteld.

Dit is een voorlopige versie van de schoolregels. Over een paar maanden gaan we de schoolregels evalueren en worden ze opnieuw vastgesteld. 1 Dit is een voorlopige versie van de schoolregels. Over een paar maanden gaan we de schoolregels evalueren en worden ze opnieuw vastgesteld. In elke organisatie hebben de mensen die daar werken met elkaar

Nadere informatie

Alle kinderen zich in hun basisschoolperiode veilig te laten voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen.

Alle kinderen zich in hun basisschoolperiode veilig te laten voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Pauwenburg 2, 8226 TA Lelystad tel: 0320 258025 www.3sprong.net - school@3sprong.net Pestprotocol Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen zich in hun basisschoolperiode veilig te laten voelen, zodat

Nadere informatie

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag?

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem. Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Stappenplan grensoverschrijdend gedrag 4 e Montessorischool de Pinksterbloem Wat verstaan we onder grensoverschrijdend gedrag? Fysieke agressie of geweld: Het uitoefenen van elke vorm van feitelijk geweld

Nadere informatie

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel 1. Uitgangspunten gedrag Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel Schooljaar 2013 Inhoud 2. Preventief handelen om te komen tot gewenst gedrag 3. Interventies om te komen tot gewenst gedrag 4. Stappenplan

Nadere informatie

Standaard 8: Leerlingen met extra onderwijsbehoeften krijgen bij ons extra leer- en instructietijd.

Standaard 8: Leerlingen met extra onderwijsbehoeften krijgen bij ons extra leer- en instructietijd. Persoonsgegevens management zorgfunctie Onderwijsondersteunend personeel leraar onderbouw leraar bovenbouw anders Kwaliteit van leerlingenzorg in het primair onderwijs ZEK-PO Instrumenten voor zelfevaluatie

Nadere informatie

Werkwijze Commissie voor de Begeleiding (CvB)

Werkwijze Commissie voor de Begeleiding (CvB) Werkwijze Commissie voor de Begeleiding (CvB) www.zat.nl Over dit instrument 1 Commissies voor de Begeleiding (CvB s) hebben de taak om er met het team voor te zorgen dat iedere leerling optimaal gebruik

Nadere informatie

Protocol Omgaan met grensoverschrijdend gedrag

Protocol Omgaan met grensoverschrijdend gedrag Protocol Omgaan met grensoverschrijdend gedrag PCBO Het Mozaïek Middelwijk 2 9202 GV Drachten 0512 544530 info.hetmozaiek@pcbosmallingerland.nl www.pcbo-hetmozaiek.nl Documenteigenaar Team PCBO Het Mozaïek

Nadere informatie

Als je iets toestaat, gebeurt het nog een keer.

Als je iets toestaat, gebeurt het nog een keer. Gedragsprotocol en Antipestprotocol 2017-2018 De vijf basisregels van de Kanjertraining worden op onze school gebruikt. We vertrouwen elkaar We helpen elkaar Niemand speelt de baas We lachen elkaar niet

Nadere informatie

Tussenschoolse opvang

Tussenschoolse opvang SBO DE HAAGSE BEEK Openbare speciale school voor basisonderwijs Tussenschoolse opvang Mei 2007 (versie 2) A. ALGEMEEN Alle leerlingen blijven tussen de middag op school. Tijdens het eten en het buitenspelen

Nadere informatie

Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes Basisschool De Wentelwiek

Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes Basisschool De Wentelwiek Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes Basisschool De Wentelwiek 1. Inleiding De Wentelwiek is een veilige en prettige school voor alle leerlingen, ouders en leerkrachten. Wij vragen ouders om ons, leerlingen

Nadere informatie

Oost ter Hout. School voor Praktijkonderwijs. Stroomdiagram Ondersteuning

Oost ter Hout. School voor Praktijkonderwijs. Stroomdiagram Ondersteuning Oost ter Hout School voor Praktijkonderwijs Stroomdiagram Ondersteuning 2017-2018 Inleiding: Voor u ligt het Stroomdiagram Ondersteuning. Doel van dit strategisch document is helder te hebben welke medewerkers

Nadere informatie

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen

Nadere informatie

Pestprotocol SKOALFINNE

Pestprotocol SKOALFINNE Pestprotocol SKOALFINNE Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en afspraken zichtbaar

Nadere informatie

R.K Basisschool De Molenwiek

R.K Basisschool De Molenwiek Protocol time-out Molenwiek november 2013 Omgaan met grensoverschrijdend gedrag: 1. We hebben positief geformuleerde gedragsregels in de groep die regelmatig herhaald worden of in herinnering worden gebracht

Nadere informatie

Pestprotocol SBO De Lings

Pestprotocol SBO De Lings Pestprotocol SBO De Lings Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun Lings-periode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen en het gevoel hebben dat ook zij

Nadere informatie

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014

Ouderbeleidsplan. Sbo de Bonte Vlinder. September 2014 Ouderbeleidsplan Sbo de Bonte Vlinder September 2014 1 Inleiding De meerwaarde van een ouderbeleidsplan Een ouderbeleidsplan vormt de grondslag voor de activiteiten die een school met en voor ouders ontplooit.

Nadere informatie

Januari Pestprotocol

Januari Pestprotocol Januari 2018 Pestprotocol Dit pestprotocol vormt de verklaring van alle geledingen van het Linde College en de ouder(s)/verzorger(s) waarin is vastgelegd dat we pestgedrag op school niet accepteren en

Nadere informatie

Leerlingbegeleiding. WARTBURG COLLEGE locatie Revius

Leerlingbegeleiding. WARTBURG COLLEGE locatie Revius Leerlingbegeleiding WARTBURG COLLEGE locatie Revius Inhoudsopgave 1 Mentor en juniormentor 2 Dyslexiebegeleiding 3 Huiswerkbegeleiding 4 De vertrouwenspersonen 5 Psycholoog/orthopedagoog 6 Zorgadviesteam

Nadere informatie

Jacobusschool VERZUIMPROTOCOL

Jacobusschool VERZUIMPROTOCOL Jacobusschool VERZUIMPROTOCOL Verzuimprotocol m.b.t. de leerlingen Beschrijving van de schoolinterne procedure voor behandeling van het schoolverzuim. Dit stappenplan beschrijft de handelingen, die dagelijks

Nadere informatie

PESTPROTOCOL Splitting

PESTPROTOCOL Splitting PESTPROTOCOL Splitting Een pestprotocol vormt de verklaring van de vertegenwoordiging van de school en de ouders waarin is vastgelegd dat we pestgedrag op school niet accepteren en volgens een vooraf bepaalde

Nadere informatie

Stappenplan bij een incident VO

Stappenplan bij een incident VO Stappenplan bij een incident VO Hieronder staan acties beschreven die ondernomen kunnen worden als er sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen leerlingen. Voor sommige acties geldt dat

Nadere informatie

PROTOCOL. Escapemogelijkheden

PROTOCOL. Escapemogelijkheden PROTOCOL Escapemogelijkheden Inleiding Binnen de school is het de bedoeling om de leerlingen binnen de klas op te vangen bij eventuele problemen. Soms blijkt dit niet te kunnen en is de klassensituatie

Nadere informatie

& het gedragsprotocol

& het gedragsprotocol 1. Inleiding Zoals alle scholen, krijgt ook De Overlaet steeds vaker te maken met leerlingen die grensoverschrijdend gedrag vertonen. Steeds vaker ook komen we in aanraking met nieuwe vormen van gedragsproblemen.

Nadere informatie

Schoolportret samenwerkingsverband Roermond. vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium)

Schoolportret samenwerkingsverband Roermond. vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium) Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium) Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en

Nadere informatie

Afsprakenboekje De Diken. Samenwerkende scholen voor praktijkonderwijs Sneek

Afsprakenboekje De Diken. Samenwerkende scholen voor praktijkonderwijs Sneek Afsprakenboekje De Diken Samenwerkende scholen voor praktijkonderwijs Sneek 2015-2016 Doel Afsprakenboekje In dit boekje zijn de afspraken op de school De Diken beschreven. Op school zijn we samen verantwoordelijk

Nadere informatie

Vastgesteld op Ouderadviesraad Looptijd Schoolondersteuningsprofiel versie 1.2

Vastgesteld op Ouderadviesraad Looptijd Schoolondersteuningsprofiel versie 1.2 Vastgesteld op 12-09-2017 Ouderadviesraad 03-10-2017 Looptijd 2017-2019 Schoolondersteuningsprofiel versie 1.2 Schoolondersteuningsprofiel Wat is een schoolondersteuningsprofiel? Een school is betrokken

Nadere informatie

PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG

PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG PROTOCOL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG Op de Lidwinaschool gelden algemene gedragsregels voor leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en andere medewerkers. Die staan beschreven in een gedragscode.

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Anti-pest protocol OBS De Viermaster Papendrecht 2014-2015 1

Anti-pest protocol OBS De Viermaster Papendrecht 2014-2015 1 Anti-pest protocol OBS De Viermaster Papendrecht 2014-2015 1 Inleiding Anit-pest protocol Wat is pesten? Op de site van het Nederlands Jeugd Instituut staat het volgende: Pesten is een stelselmatige vorm

Nadere informatie

Versie 6 november 2014

Versie 6 november 2014 . Versie 6 november 2014 Het Pedagogisch klimaat op De Fontein, uitgangspunten in relatie tot de onderwijsvisie 1. Op de Fontein willen we een prettig klimaat, waarbij iedereen zich veilig voelt en optimale

Nadere informatie

GEDRAGSPROTOCOL. (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren

GEDRAGSPROTOCOL. (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren GEDRAGSPROTOCOL (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren Mei 2014 Gedragsprotocol de Boomgaard I. Doel van dit gedragsprotocol: Alle kinderen van De Boomgaard moeten zich veilig voelen, zodat

Nadere informatie

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO OPENBAAR PRIMAIR ONDERWIJS HENGELO OV. PROTOCOL AGRESSIE EN GEWELD (TUSSEN OUDERS EN SCHOOL) Indien er sprake is van een calamiteit in de zin van geweld op school kan het

Nadere informatie

De inrichting van de organisatie, een overzicht van de betrokkenen en een overzicht van de zorgniveaus. De cyclus handelings gericht werken

De inrichting van de organisatie, een overzicht van de betrokkenen en een overzicht van de zorgniveaus. De cyclus handelings gericht werken Zorg op de Overlaet Voor u ligt het zorgplan van de Overlaet. In dit document maken we inzichtelijk dat we planmatig omgaan met zorg. Het document is als volgt opgesteld: Onderdeel 1: Onderdeel 2: Onderdeel

Nadere informatie

t Kompas School met de Bijbel Westbroek

t Kompas School met de Bijbel Westbroek t Kompas School met de Bijbel Westbroek Het protocol sociaal gedrag Het pestprotocol is een belangrijk onderdeel van het beleid van onze school. We hebben dan ook een protocol opgesteld dat op de hele

Nadere informatie

Protocol (ernstig) ongewenst gedrag.

Protocol (ernstig) ongewenst gedrag. Protocol (ernstig) ongewenst gedrag. Op de Wilgenhoek hanteren we: I. Werkwijze ongewenst gedrag - Wilgenhoek II. Protocol Schorsing en verwijdering bij ernstig ongewenst gedrag Spaarnesant I. Werkwijze

Nadere informatie

Pestprotocol. Plagen en pesten. Pesten op school, hoe gaan we er mee om?

Pestprotocol. Plagen en pesten. Pesten op school, hoe gaan we er mee om? Pesten op school, hoe gaan we er mee om? Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem dat wij onder ogen willen zien en op onze school serieus willen aanpakken. Plagen en

Nadere informatie

7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids 2012-2013

7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids 2012-2013 7 Passend onderwijs 7.1 Algemeen Kinderen zijn nieuwsgierig en willen graag leren. Deze eigenschap hoort bij het kind zijn. Alle kinderen verdienen aandacht en zorg, maar zeker ook diegenen die moeite

Nadere informatie

toegelaten wordt. Uiteraard zal er in overleg met de ouders altijd naar een oplossing worden gezocht.

toegelaten wordt. Uiteraard zal er in overleg met de ouders altijd naar een oplossing worden gezocht. De zorg voor onze leerlingen Zorgbreedte Op de Koningin Emmaschool streven we ernaar om alle kinderen zo goed mogelijk te begeleiden. Naast de normale zorg die de leerkrachten aan de kinderen besteden,

Nadere informatie

Protocol Time Out, Schorsen en Verwijderen

Protocol Time Out, Schorsen en Verwijderen Protocol Time Out, Schorsen en Verwijderen In principe willen we geen van deze drie begrippen toepassen in onze scholen. Begrippen: Time out: Een time out is een korte onderbreking van de lestijd, waarbij

Nadere informatie

bs Den Krommen Hoek Pestprotocol Protocol gewenst gedrag.

bs Den Krommen Hoek Pestprotocol Protocol gewenst gedrag. bs Den Krommen Hoek Pestprotocol Protocol gewenst gedrag. Ontwikkeling. Met dit protocol geven wij aan, hoe wij aankijken tegen pestgedrag en hoe wij er op een positieve manier om gaan. Vanaf augustus

Nadere informatie

PESTPROTOCOL Onderstaande tekst is ontleend aan paragraaf 4.1 van het Schoolveiligheidsplan van het St.

PESTPROTOCOL Onderstaande tekst is ontleend aan paragraaf 4.1 van het Schoolveiligheidsplan van het St. PESTPROTOCOL Onderstaande tekst is ontleend aan paragraaf 4.1 van het Schoolveiligheidsplan 2012-2013 van het St. Bonifatiuscollege HET PESTPROTOCOL Het pestprotocol vormt de verklaring van de vertegenwoordiging

Nadere informatie

Protocol Pesten. Herenoord JJ Rotterdam - T

Protocol Pesten. Herenoord JJ Rotterdam - T Protocol Pesten Inhoudsopgave Inleiding... Doel van het pestprotocol... Pesten op school... Wat is pesten?... Hoe gaan wij op de CBS Beatrix met pesten om?... Belangrijke regels bij het hanteren van het

Nadere informatie

Pestprotocol. Definitieve versie 29 juni

Pestprotocol. Definitieve versie 29 juni Pestprotocol Algemeen Het klimaat en de sfeer van de school zijn van grote invloed op de ontwikkeling van het kind. Wij stellen daarom een vriendelijk en veilig klimaat met orde en regelmaat op prijs.

Nadere informatie

Interne zorgstructuur

Interne zorgstructuur Interne zorgstructuur Zorgniveau 1: Adaptief onderwijs Doel: Preventie van problemen door tegemoet te komen aan de basisbehoeften van kinderen: relatie, competentie en autonomie. In deze fase staat het

Nadere informatie

Kaderplan Trajectgroepen/Trajectbegeleiding Vellesan College

Kaderplan Trajectgroepen/Trajectbegeleiding Vellesan College Kaderplan Trajectgroepen/Trajectbegeleiding Vellesan College 1. Doel van de trajectgroep/trajectbegeleiding voor eigen school Voorkomen van af en uitstroom van leerlingen op het Vellesan College Optimaliseren

Nadere informatie

Inhoud: Inleiding. Algemene omgangsregels: aandacht, respect, samen. Algemene gedragsregels. Regels voor de leerlingen

Inhoud: Inleiding. Algemene omgangsregels: aandacht, respect, samen. Algemene gedragsregels. Regels voor de leerlingen Gedragsprotocol Inhoud: Inleiding Algemene omgangsregels: aandacht, respect, samen Algemene gedragsregels Regels voor de leerlingen Regels voor leerkrachten en ondersteunend personeel Stappen bij storend

Nadere informatie

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Document leerlingenraad Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Inhoud: 1. wat verstaan we onder een leerlingenraad? 2. opzet en organisatie van een leerlingenraad a. samenstelling van

Nadere informatie

Protocol Time- Out okt

Protocol Time- Out okt Protocol Time- Out okt 2016 1 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Doel van het protocol 3 Hoofdstuk 2 Wat verstaan we onder time- out 3 Hoofdstuk 3 De Time- Out ruimte 4 Hoofdstuk 4 Van time-

Nadere informatie

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen

Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Pestprotocol Floris Radewijnszschool. Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen Door regels en

Nadere informatie

Waar mensen werken ontstaan misverstanden, worden fouten gemaakt en kan er iets misgaan in de communicatie. Dat geldt ook voor het onderwijs.

Waar mensen werken ontstaan misverstanden, worden fouten gemaakt en kan er iets misgaan in de communicatie. Dat geldt ook voor het onderwijs. Klachtenregeling Waar mensen werken ontstaan misverstanden, worden fouten gemaakt en kan er iets misgaan in de communicatie. Dat geldt ook voor het onderwijs. In beginsel kan iemand met een klacht zich

Nadere informatie

Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes basisschool De Branding Beleid bij (on)gewenst gedrag van leerlingen. 1 Inleiding:

Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes basisschool De Branding Beleid bij (on)gewenst gedrag van leerlingen. 1 Inleiding: Schoolbeleid gewenst gedrag van Eenbes basisschool De Branding Beleid bij (on)gewenst gedrag van leerlingen 1 Inleiding: De Branding is een veilige en prettige school zijn voor alle leerlingen, ouders

Nadere informatie

Pestprotocol Nutsscholen Oss. Pestprotocol Nutsscholen Oss

Pestprotocol Nutsscholen Oss. Pestprotocol Nutsscholen Oss INHOUD 1. Waarom wij kiezen voor een pestprotocol 2. Handelingsprotocol aanpak van pestgedrag 3. Op welke wijze wordt in onze school gewerkt aan het voorkomen van pestgedrag? 4. Welke maatregelen worden

Nadere informatie

O zorgen goed voor de spullen van zichzelf, de ander en school

O zorgen goed voor de spullen van zichzelf, de ander en school Team 21-01-2009 SAC 23-02-2009 MR 09-02-2009 GEDRAGSPROTOCOL Op de St. Josephschool bestaat sinds het schooljaar 2008-2009 een gedragsprotocol. Het gedragsprotocol biedt een leidraad voor hoe te handelen

Nadere informatie

Pestprotocol de Esdoorn

Pestprotocol de Esdoorn Pestprotocol de Esdoorn Dit PESTPROTOCOL heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen November 2009 Door regels en

Nadere informatie

Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen.

Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen. Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen. Sinds juli 2013 is het onderwijs wettelijk verplicht om op scholen met de Meldcode

Nadere informatie

Vandalisme: Het met opzet vernielen of schade toebrengen aan andermans bezittingen

Vandalisme: Het met opzet vernielen of schade toebrengen aan andermans bezittingen Gedragsprotocol 1. achtergrond en doelstellingen 2. definiëring van begrippen 3. de schoolregels 4. categorieën van ongewenst gedrag 5. verplichte en mogelijke acties bij de vijf categorieën. 1. Achtergrond

Nadere informatie

Onderwijsgemeenschap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker

Onderwijsgemeenschap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker Onderwijsgemchap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker Aantal respondenten: 76 02-10-2015 Onderwijsgemchap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker 1

Nadere informatie