& het gedragsprotocol

Transcriptie

1 1. Inleiding Zoals alle scholen, krijgt ook De Overlaet steeds vaker te maken met leerlingen die grensoverschrijdend gedrag vertonen. Steeds vaker ook komen we in aanraking met nieuwe vormen van gedragsproblemen. Aangezien we voor alle leerlingen en personeelsleden willen zorgen voor een veilige school, waar alle ouders hun kind met vertrouwen naar toe brengen, is het van belang om een aantal regels en afspraken op te stellen en vast te leggen in een protocol. Deze regels en afspraken hebben als doel: Leerkrachten en leerlingen te beschermen door het scheppen van een goed pedagogisch klimaat waarbinnen iedereen zich prettig en veilig voelt. Het scheppen van een schoolklimaat dat zich kenmerkt door acceptatie, respect en vertrouwen. Een bijdrage te leveren aan preventie van machtsmisbruik in de ruime zin van het woord. Het bewaken van de privacy van alle betrokkenen. Een protocol dient hiertoe de volgende onderdelen te bevatten: Visie op grenzen, normen en waarden Criteria voor toelating van kinderen: het aannamebeleid De informatie over het aannamebeleid in de schoolgids Procedure schorsing en verwijdering in de schoolgids Schoolprocedures met betrekking tot gedragsregels, conflictsituaties en registratie opstellen Registratie van de gesprekken en dossiervorming Procedures voor melding van (te verwachten) probleemsituaties aan het bestuur c.q. het managementteam van het schoolbestuur Visie op grenzen, normen en waarden Omdat De Overlaet graag met ouders c.q. verzorgers samenwerkt bij de begeleiding van onze leerlingen, zal er ook getracht worden alle ouders te betrekken bij de omgang met leerlingen, waaronder de leerlingen met gedragsproblemen. We doen dat door middel van een contract, waarin beide partijen vastleggen wat ieder zal doen in geval van een gedragsprobleem bij een leerling. Dit contract zal aan alle ouders c.q. verzorgers voorgelegd worden met het verzoek tot ondertekening, waardoor men elkaar kan aanspreken op het nastreven van de gemaakte afspraken. Zeker op het moment dat de communicatie verstoord is ten gevolge van een gedragsprobleem bij een leerling, is het prettig dat er vooraf afspraken gemaakt zijn over wie wat doet. De frequentie en de verschillende soorten van grensoverschrijdend gedrag worden maatschappelijk gezien als toenemend van aard. Het gevolg daarvan is toenemende spanning binnen de school, alsmede in de thuissituatie van de kinderen. Oorzaken zoekt men onder andere in: Maatschappelijke ontwikkeling

2 & het gedragsprotocol De loyaliteit van ouders c.q. verzorgers primair ten opzichte van hun kind en niet zoals voorheen primair naar school Het wedijveren met invloeden van televisie en omgeving Onmacht van ouders c.q. verzorgers in het opvoedingsproces Onvoldoende kwaliteit van de onderlinge communicatie leerkracht leerling ouders c.q. verzorgers Vluchtigheid en concentratie Kenmerken van leerkrachtgedrag welke onvoldoende uitdaging bieden aan kinderen met verschillende onderwijsbehoeften Een aandachtspunt hierbij is wel dat een protocol gedragsproblemen niet alle gedrag kan omschrijven. Gedrag wat niet beschreven wordt is echter niet automatisch toelaatbaar. Ook is het realistisch om te beseffen dat een protocol de spontane interactie tussen alle betrokkenen niet in de weg mag staan. 2. Moeilijk gedrag van leerlingen Grensoverschrijdende gedragsproblemen worden nooit geaccepteerd. Geaccepteerde gedragsproblemen leiden immers tot succes, c.q. tot meer gedragsproblemen. Moeilijk gedrag van leerlingen is echter vaak de beste keuze die het kind op dat moment kan maken. De taak van school is te kijken waarom een kind zich zo gedraagt en de kinderen helpen acceptabel gedrag te laten zien door het bieden van structuur en positieve bevestiging. De aanpak begint bij het gedrag van een kind. De eerste stap is kijken welke omgevingsfactoren van invloed kunnen zijn, bijvoorbeeld: Problemen thuis De gezondheid van het kind Het niveau van de lesstof (te makkelijk of te moeilijk) Een volgende stap is bekijken wat het kind nodig heeft om acceptabel gedrag te vertonen. Structuur bieden, een band met het kind opbouwen en positief labelen zijn belangrijke middelen. Daarnaast is het belangrijk dat leerkrachten en intern begeleiders op de hoogte zijn van de laatste inzichten op het gebied van gedragsproblemen, aangezien uiterlijk gelijke gedragsvormen verschillende oorzaken kunnen hebben. Verder is het belangrijk om onderscheid te maken tussen gedragsproblemen en gedragsstoornissen. Gedragsproblemen zijn een reactie van het kind op problemen buiten het kind, terwijl er bij een gedragsstoornis sprake is van een in aanleg aanwezige stoornis. Hieruit volgt dat het veranderen van gedrag van kinderen met een gedragsprobleem veelal makkelijker verloopt dan het veranderen van het gedrag van kinderen met een gedragsstoornis. In beide gevallen is samenwerking met ouders c.q. verzorgers en eventuele externe partijen van groot belang. De loyaliteit van het kind ligt primair bij de ouders c.q. verzorgers, niet bij school. Door samen te werken bij de aanpak van lastig gedrag is het kind het meest gebaat.

3 2.1 Preventief omgaan met ongewenst gedrag & het gedragsprotocol Om een zodanige omgeving te creëren waarin ongewenst gedrag voorkomen kan worden of kan worden veranderd, zullen de leerkrachten zoveel mogelijk uitlokkende factoren moeten proberen te vermijden en zich juist richten op factoren die gewenst gedrag beïnvloeden. Op De Overlaet hebben we hier al voor een deel aandacht aan besteed door middel van de pedagogische huisstijl (zie bijlage 1). Andere aandachtsgebieden hiervoor zijn bijvoorbeeld de inrichting van de klas, de dagplanning, de manier van instructie geven, de regels van de klas en de school en het gedrag van de leerkracht. Tevens zijn er kwaliteitskaarten ontwikkeld die de leerkrachten in kunnen zetten op het moment dat leerlingen probleemgedrag laten zien in de klas. 2.2 Gedragsproblemen De gedragstheorie gaat er van uit dat gedrag aangeleerd wordt en dus ook afgeleerd kan worden. Taak van de leerkracht is om duidelijk te verwoorden welk gedrag hij of zij niet wil zien, maar juist ook welk gedrag wel. Anders gezegd: het afleren van ongewenst gedrag zal altijd gecombineerd moeten worden met het aanleren van het gewenste gedrag. Kenmerken van een gedragsprobleem zijn: Ze zijn reactief van aard Ze zijn situatiegebonden Voorbeelden van gedragsproblemen zijn: Angst Faalangst Depressieve gevoelens 2.3 Gedragsstoornissen Er wordt gesproken van een gedragsstoornis wanneer er een steeds herhalend en aanhoudend gedragspatroon bestaat waarbij sociale normen en regels worden overtreden. Gedragsstoornissen kunnen naar buiten toe gericht (geëxternaliseerd) zijn, zoals bijvoorbeeld bij agressie het geval is. Deze vorm komt meer bij jongens voor. Ook kan het gedrag naar binnen gericht (geïnternaliseerd) zijn, zoals bijvoorbeeld bij angst of depressie het geval is. Deze vorm komt vooral bij meisjes voor. Kenmerken van een gedragsstoornis zijn: In aanleg meegegeven Het gedrag komt gedurende minimaal 6 maanden herhaaldelijk voor Voorbeelden van gedragsstoornissen zijn: ADHD PDD-nos 3. Gedragsregels Voor leerlingen

4 - De Overlaet gaat er van uit dat de leerling zich niet agressief (verbaal en/ of fysiek) opstelt ten opzichte van leerkrachten en medewerkers. - De Overlaet gaat er van uit dat de leerling zich niet agressief (verbaal en/ of fysiek) opstelt ten opzichte van de medeleerlingen. Voor ouders c.q. verzorgers - De basisregel is dat ouders/ verzorgers en bezoekers van De Overlaet zich onthouden van een agressieve bejegening (verbaal en/ of fysiek)ten opzichte van de medewerkers, de leerlingen en andere ouders/ verzorgers. Tevens wordt een bepaalde mate van loyaliteit van hen verwacht. Voor medewerkers - De basisregel is dat medewerkers van De Overlaet andere medewerkers, leerlingen en ouders/ verzorgers niet agressief (verbaal en/ of fysiek) bejegenen. 3.2 Sancties Bij geweldsmisdrijven (zware mishandeling, ernstige verwondingen)wordt altijd aangifte gedaan Bij ontvreemding en vernieling van eigendommen is het doen van aangifte afhankelijk van de ernst van de situatie (dit gebeurt in overleg met de directie) Sancties met betrekking tot het leerlinggedrag worden vastgelegd in dit protocol Sancties ten aanzien van medewerkers vallen onder de wettelijke regeling 3.3 Een officiële waarschuwing afgeven Een officiële waarschuwing wordt altijd gegeven na overleg met en in overeenstemming van een medewerker uit R.O.O.K. Onderstaand gedrag van leerlingen wordt niet geaccepteerd en daarvoor krijgen ze een officiële waarschuwing mee naar huis. Na twee officiële waarschuwingen volgt de schorsingsprocedure. Zeer brutale opmerkingen naar de leerkracht toe Non-verbale handelingen naar de leerkracht toe (bijvoorbeeld middelvinger opsteken) Een leerling of leerkracht doelbewust pijn doen Geen respect tonen voor de leerkracht Stelen Discrimineren Extreem structureel pestgedrag 4. Procedures De leerkrachten houden zich bij grensoverschrijdend gedrag aan de afgesproken procedures.

5 4.1 Procedure bij ongewenst gedrag van leerlingen & het gedragsprotocol Voorbeelden van ongewenst of grensoverschrijdend gedrag van leerlingen zijn: zeer brutaal verbaal gedrag, het doelbewust pijn doen van een ander, stelen, discrimineren, extreem en structureel pestgedrag. 1. Eerst binnen de groep Tijdens een kringgesprek, even buiten de kring zetten en uitzoeken wat er aan de hand is. Even op de eigen plaats zetten en een alternatieve oplossing bespreken Omgedraaid neerzetten, of op een nadenkstoel plaatsen om na te laten denken 2. Time-out procedure bij een vaste collega Time-out is een maatregel om ongewenst gedrag te verminderen door de leerling tijdelijk buiten te sluiten van de klassenactiviteit. Op diverse plaatsen buiten de klas kunnen kinderen worden opgevangen. In de praktijk blijkt dat met name het plaatsen in een ongelijkwaardige klas het meest effectief is. Eventueel kan er voor gekozen worden om de leerling een time-out te geven op de gang om na te denken als er twijfels zijn over de effectiviteit van een time-out in een andere klas. Na de time-out: - In gesprek gaan met de leerling (wat ging er fout, wat had je beter kunnen doen?) - Benoem en accepteer de gevoelens van het kind - Benoem het probleem - Laat de leerling mee denken over een oplossing - Controleer of het daarna goed gaat Als een kind vaak in een time-out geplaatst moet worden, worden de ouders van de leerling uitgenodigd voor een gesprek met de leerkracht. In overleg met de intern begeleider kan overgegaan worden op een gedragsweekkaart. Hierop wordt eventueel ongewenst gedrag genoteerd en elke dag door ouders ondertekend bij de leerkracht ingeleverd. Als het gedrag niet meer vertoond wordt, zal de gedragsweekkaart stopgezet worden. 4.2 Procedure bij een leerling die niet aanspreekbaar is (bijvoorbeeld bij woedeuitbarstingen, drift) De leerkracht blijft rustig en stuurt de leerling naar een vaste time-out plek bij een collega. Bij fysieke agressie stuurt de leerkracht een leerling die de vaste time-out collega ophaalt. De leerling zal dan meegenomen worden voor een bepaalde tijd. Bij woede heeft het vaak geen zin om werk mee te geven. Wel dient, indien mogelijk, kort uitgelegd te worden waarom de leerling naar de time-out moet. Bij de eerste keer worden ouders telefonisch op de hoogte gesteld. Bij een eventuele

6 tweede keer worden ouders uitgenodigd voor een gesprek met de leerkracht en indien mogelijk de intern begeleider. Er worden gezamenlijke afspraken gemaakt en een verslag van het gesprek gaat in het dossier. Bij volgende incidenten met hetzelfde kind zal de directeur betrokken worden bij het proces en afhankelijk van de ernst van het gedrag kan overgegaan worden tot een schorsingsprocedure. 4.3 Verwijdering van een leerling In extreme gevallen van grensoverschrijdend gedrag kan de directie het besluit nemen dat een leerling van school verwijderd moet worden. Ook hierbij zullen de ouders c.q. verzorgers zo veel mogelijk betrokken worden, zodat de betreffende leerling op een geschikte school geplaatst kan worden.

7 Voorbeeld van een gedragsweekkaart Weekkaart van: Met behulp van deze kaart gaan we werken aan het volgende doel (de volgende doelen): Doel 1:... Doel 2:... Hiervoor zijn de volgende afspraken gemaakt: Gedrag ten opzichte van de leerlingen Gewenst gedrag Gedrag ten opzichte van de leerkracht Gewenst gedrag Als deze afspraken niet nagekomen worden, is het gevolg: Op worden deze afspraken geëvalueerd door... en. Datum:... Ondertekening:.... Voorbeeld contract met ouders Het team van OBS De Overlaet en de ouders/ verzorgers van. vinden het belangrijk dat alle leerlingen zich in een veilige schoolomgeving zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen. Wij onderstrepen daarbij het belang van de rol die wij daarin kunnen spelen en leggen in dit contract vast dat wij in goed overleg met alle betrokkenen alles wat in onze mogelijkheid ligt zullen doen om samen zorg te dragen voor acceptabel gedrag. De ouders c.q. verzorgers en de teamleden van De Overlaet zijn op de hoogte van de inhoud van het protocol gedragsproblemen en weten welke stappen er ondernomen worden bij grensoverschrijdend gedrag. Datum:.

8 Plaats:.. Ondertekening:. Namens het team. Namens de ouders/ verzorgers