Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG"

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG Datum 29 oktober 2015 Betreft Rapport Vaktherapie en dagbesteding in de geneeskundige GGZ Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt XH Diemen Postbus AH Diemen info@zinl.nl T +31 (0) Contactpersoon mw. E.C.M. Visser T +31 (0) Onze referentie Geachte mevrouw Schippers, In zijn vergadering van 26 oktober 2015 heeft de Raad van Bestuur van Zorginstituut Nederland het rapport Vaktherapie en dagbesteding in de geneeskundige GGZ besproken en vastgesteld. Het doet ons genoegen u dit rapport, dat u aantreft als bijlage bij deze brief, aan te bieden. Bijlage Rapport Vaktherapie en dagbesteding in de geneeskundige GGZ Omdat er twijfels bestonden over de vraag of vaktherapieën als ondersteunende behandeling in de geneeskundige GGZ voldoen aan het criterium stand van de wetenschap en praktijk en bovendien het onderscheid met dagbesteding onvoldoende duidelijk was, hebben wij in ons rapport Verslavingszorg in beeld alcohol & drugs van oktober 2014 aangekondigd hiernaar onderzoek te zullen doen. In dit rapport doen wij hiervan verslag. Vaktherapie is de overkoepelende naam voor de volgende klassieke vaktherapeutische stromingen: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie en psychomotore therapie. Omdat onze conclusies en aanbevelingen in het rapport voor de verschillende klassieke vaktherapieën gelijk zijn, gebruiken wij voor deze therapieën in dit rapport ook wel het containerbegrip vaktherapie. Binnen de geneeskundige GGZ kan vaktherapie alleen worden aangeboden als onderdeel van de multidisciplinaire behandeling van cliënten met een psychische stoornis. Hoewel vaktherapie en dagbesteding op het oog veel op elkaar lijken het gaat vaak om creatieve en bewegingsactiviteiten is het onderscheid in de praktijk helder. Het onderscheid zit hem vooral in de therapeutische werkwijze van vaktherapie gericht op (het leren omgaan met) de stoornis en het feit dat vaktherapie om die reden een nauwe relatie heeft met de behandeling van de hoofdbehandelaar. Vaktherapie kent verschillende behandeldoelen. In algemene zin gaat het bij de behandeling om het bewerkstelligen van verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie op emotioneel, gedragsmatig, cognitief, sociaal of lichamelijk gebied. Vaktherapie claimt een therapeutische (meer)waarde ten opzichte van behandeling zonder vaktherapie. Vaktherapie valt daarmee onder de te verzekeren prestatie geneeskundige zorg waarop de norm stand van de wetenschap en praktijk van toepassing is. Pagina 1 van 2

2 We hebben moeten constateren dat de effectiviteit van de verschillende vaktherapieën in het verleden onvoldoende is onderzocht. Ons ontbreekt het dus aan bewijs voor de effectiviteit van vaktherapie. Toch willen wij op dit moment niet concluderen dat de klassieke vormen van vaktherapie niet tot de te verzekeren zorg behoren, omdat zij niet zouden voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk. De reden hiervoor is onder meer dat de toepassing van vaktherapie in de geneeskundige GGZ een lange traditie kent en ook al heel lang bestaande praktijk is, ook internationaal. Er bestaat noch in Nederland noch internationaal een onderzoekscultuur in de vaktherapie. Er is wel sprake van enige evidence. We zien dat bijvoorbeeld terug in een aantal (internationale) multidisciplinaire richtlijnen waarin vaktherapie wordt aanbevolen, weliswaar op basis van evidence van een laag niveau. Zorginstituut Nederland Pakket Datum 29 oktober 2015 Onze referentie Daarom willen we de beroepsgroep de ruimte geven om op termijn het bewijs voor de effectiviteit van vaktherapie alsnog te leveren. De beroepsgroep onderschrijft de urgentie om meer onderzoek te doen naar de effectiviteit van vaktherapie en zet daar ook op in. Wij adviseren de Hogescholen waar vaktherapie wordt gedoceerd, vooral samenwerkingsovereenkomsten te sluiten met universiteiten om goed wetenschappelijk onderzoek te waarborgen. Eerste moment van peiling is in 2018, nadat de Generieke Module Vaktherapieën die wordt ontwikkeld in opdracht van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ is opgeleverd. Uiteindelijk zal het Zorginstituut over 5 jaar alsnog uitspraak doen over de effectiviteit van vaktherapie als ondersteunende behandeling in de geneeskundige GGZ. Dit betekent dat de klassieke vormen van vaktherapie voorlopig als onderdeel van de multidisciplinaire behandeling in het kader van de te verzekeren prestatie geneeskundige zorg (Zvw) kunnen blijven worden toegepast. Dit geldt ook voor runningtherapie als deze wordt toegepast als onderdeel de vaktherapeutische stroming psychomotorische therapie. Equitherapie wordt binnen de geneeskundige GGZ niet aangeboden als onderdeel van een van de klassieke vaktherapeutische stromingen in het kader van een multidisciplinaire behandeling. Deze therapie wordt door de relevante beroepsgroepen niet gerekend tot het aanvaarde arsenaal van zorg bij psychische stoornissen. Om deze reden is equitherapie geen te verzekeren zorg is in het kader van de geneeskundige GGZ. Om gepast gebruik van zorg te bevorderen vragen wij de NZa te onderzoeken of de Nadere Regel Gespecialiseerde GGZ kan worden aangepast, zowel op het gebied van vaktherapie als op het gebied van dagbesteding en begeleiding. Doel hiervan is de bekostigingsregels van deze activiteiten transparanter te maken, ongewenste prikkels tegen te gaan en de regels meer te laten aansluiten op de geldende wet- en regelgeving. Hoogachtend, prof. dr. A. Boer Plv. Voorzitter Raad van Bestuur Pagina 2 van 2

3

4

5 &' ' * *' 43 (() +,,-+,,&,., /012%%)%% 3.$'567'58 #$%

6

7 , *'9, &'$9, ,( :+859, 7$ ;9,, '9,, 39,,0 9,,( -''$ 9, 366<90,, 33=390,, 6<690,0 >+'$9(,0, #'+'$9(,0,.'3 +B+'+'9(,0,( :3 3'9,0, $$$ 9C,( $$ 9C,(, *'$ '6 +$ 9C,(, > '9%,(,0 B$$ 9%,(,(?-&9),(, $'$3 $ 9), >$ $9,,? < 9 0, 7;9 0,, 8$9 0,, > ' 9 0,,0.'3 '$'9 0,,( $$'9 0, -9 0,, $'?' 3'$ ) 9 0,0.3 '8+'90 0,0, -$$'90 0,0, 1*2 3 9(!" (,, D9% (,, 7'$1$+29) (,,0 9 (,,( 9 #0$%

8 #$, &'$90, '8390,0 #'$ +'890 % &!$' C, D900 C, #3$'$'3900 C,0 4E>$$+$$+F90( C,0, #&>90( C,0,?'$+90 C,0,0?''3 '3'890C C,0,( *$''5;90) C,( - 853$90 C,(, - '3$ 90 C,(, >5+'90 C,(,0 #5 3'9( C,(,( &'@$59( C, 7'+8$3$$ 9( C,, B'$$ 9( C,,? 9( C,,0 < 9( " %, >3'9( %,,!''3'9( %,, >3 89( %,,0 3'6 '$9(C %,,( -83'+$3$59(C %, &3'9(% ( $) ), -+$9( ),, &'$9( ),, 73$ ;9( ),,0 7 '$$ +'8 +'EF-'$+3 8 8;9( ),,( 7'+8$3$$$ 9( ), &3'9 ),0 *$'9 ),( B3<9,,,,,,,0,,( *$! &'90-38$$ 90 3$$ 90 *3$'9 >$ G$''9 +,)" #($%

9 $ $'8+3$,D8'' '83$ 6+ '$55$+'8$$5= +1$+2,7$+ $+'+8$3$ H $5' <, $ '$$'' $ 3I' H3,>533'$' +'3 E$ F, ''+' '$'3 ''$+'8$ ', 5''58, -8 5'3'@6'658 5$',>$+$3'' 3$6' $,5'8 $' $ 65$3$+3$, D35$' 3++85$$3'' 1'2 $ AA+''$ ', $3'''','5 8'+''$$6+'6 '33 '66363' '3'8, 3' $' 5$, $'$5 E5F+ E F$,D$5$''3'@58 6'$'6'3 '5 (,-'3$5'A +'A$''$5 E$'8F, $$'86'E F, 7$+'+8$3$$' H336 $'$'53,>+8$ 3$$$,!3+''+8 33' '$$$ $ $'$+3 8, D83'3 5'8 3+,$' +855''+, #$%

10 78$'$I J $'$$$ '''' 86 ',D' 1 H36'3 H3'2$'$3 5=''8, J$'$'*7-,D3E $+3 8F+8 *7-,>53$$*7-=35 $'' $+3 '85,7 '8+3$$*7-=5A''$ '5$'$*7-A+' 5' '8$+=5,3$ $ 3$, J3 '3'53' $,+' $$3,758$' '1'2'3 '3'8+$ +$'6+'+ $$3$'$, J 385 3$$$ 5,'8$ '$$ 3$ +B+'+', 5 33'$$ +' 8 +85$3$$$,7+'' $+8''$,'$ $$ $$'+$' ''$$5 E5F$$+'8$+,78$+8 55'+6+5' 55+''8,785''+' + $',$ '$,4'85'$8' $$$'$+$ ' '$12+$$5$'8'5 $,>E-'$+3 8F8 ', >$ 3 H3 1#.!2+ $3''$$+ 6+,#.!+$3'''3 '3'8$',? +$$D->= '6' '#.!$,+8$ $$5 $'$ +3 8,D$'5'$++8$ 3$,>'+8 8 '5'' '''$'$$, #C$%

11 $< ''$$5 E5F$$++ $,< $' $ $ 3,< +$''8 $ 3 '5'8 +'$' 6+ $#.!,D' + '$ $+,7833'8< A 8'$$$ A$ '<'$, < $'$55$, 78'8'+?' 3'$ 1EF3 E3$'33FE'33F2 *7-=',5''8+'8 $$5+,>+ '$ '$+8 '85 5',''' +'8$$++8 + $, > $5+8$'$'I J78$-$+'$ E.' F5 +, J78 53$ $$ '$,> 5'''6+'<$ + $6$8+, J78$D3'+$ +$3$' +$'$+= 3 '85+, J $+85?'+ 6 $F$$'',D J $+85 +'+85'$ 3$EFE'F $'+$3+$,D +'85''8'+= '$, '$$$ $' ''$ '3 ''$E5F1$+2 '8$+ 6 3< $$ 58, '$ $$ + '8+ $8$3''$ 3 #%$%

12 538$ $ F$$''+$'+ '' +'8$$++8 +$,+$''83 '8$$+3<, #)$%

13 ' - -. ( E'$5'A '3'KF$',$! 3$53$$ $8$'$ ',D<33 $ '''3 '3'8,7 $ $'58535 $3$ 3$, +8$'3 E'=G'3$+$ FEF 8$''8,783 $' E ''-&=>F$ '''$ '+63'8 5$$5$'3,>+8 3$,5$' '8'63$$+'$I +$ + E 3F, +''+8$'$+I > 73$ ; > 7 '$$ +'8 +'EF-'$+3 8 8; > 7'+8$3$$$ ' '$ H33; - &!/ 75533$ ' 8$$,$'+ 3$'$$' 8, ''8 $ 3$'5'6 588'$3'@I H36 H3'63' H33$ ',+ 3'@:#56$5 ' 3', D'' H31 $#2 '5 3'',3'858' '$, >+++5'I8*35$8?86'$?$, *35'$+13$' +2+$3'@$ *35''3 $$ 3, -'$+3 8L3'$8 #$%

14 -8?86'3*'? $ +$, >$3$$$ +.=!*+4 $5E$$+$$+ $$ '855F$,> $ '$5$$+$5+ $'$'8$3$' $'8, 3'$'3$ $ D3'76H+', 75''$$ '3, - 0&!/ $'+ '$$,++$+$ 5 8+$,0+ 8$,(38$++'8 $$ $33M,' +$+'$, '8$ +3$ 5+''8' 5$+'8, '$++C,+ $+8$3$$$,7'5 +'+85$3$$ %'+ '$EF E'$F,>533' $'58 ),$$3 $ 8$',!''58', #$%

15 - ' 353$$' $$ '3'8G53$'6+8E$F 8 6$'3$'58 3'58', H33$ H33' '6 8H $3''5'+6 6 ' $'' ',5$58 ' 53658' '6'3G $3'@E'F53$, $ '$$'' $ 3I' H3 1#.!2,&$ $$5'$ ' 6 6 5,5+3 8+'$,H35$+$6' 33 '58$$ $IE!! " 0 *5+5 3 $ $$'+ H336'+$$$ 83+,'$$ $+ 5$'8'3'8, +'' 6+'5$' $++ '$, '6 '$$ 'C8'' $'$ ' H '@3 6 H3'H3$,' 5'53 '+$+$ H1-!26*33 3&! H1*&!2633! H1!2.'-&$! H1.-&!2,3 3 $''$'+$++6'53 $$3 6+8' 53$+$'88+, 0 E 6-3 'F6 ' ' #$%

16 $ & % '' 3@3'@6 $@$3'@ '6*D63'@ 3 'M '8 '6 H36 3'@$'$ ', +8 ' 'M 6$'='3'$65''6$6 $363'$6+$+8 ', ( '3$ +83'658$ 8 $$ $ '3 655E3F,.+L '$86 H35'586' $$'858,-$ $$368$'', ''$$'+ $3''+ 56'8$M3$$'I8$' M383;$3',> 33@'8 8' $ '6 ''3$3$' 8 $,>$+'33@'' '',$+'3', ' '$ +'' '36 H333'3 53 ' $3'''$,'''58 C I, *$6$G5'$+$65'' $,, '6 '3'6 ', 0, 5'$'6$$, (, &3$''$$653 $'$,, '6' 636' 1'2, C, '636'33$, %, :3'$$6'3', ), +$$'5F6$$3 $,, 3'3$633$$$6 +58$85'$63'3 ' '$$,, $ H335H 65'$$ 6$$N3'6$$$ H, ( *6,,6E '6?>36 IGG+++,83$ H3,'GGG0G3'G0(%ID$H6*,676,6.''67,6K 6?,&$$' 33 H3'3',>M4$H#6>M(, >I-&,&612I!'!3* 3&'*'3,&$ -$'#33,'66H, 6 &'8$ 6 '68( #$%

17 - $112))) ( 863$ 3'6 3''$$,>$ 3$$ $,$ ' 865',3'$ $ 3''$$ $ $8, 3+5 ' ''L' '8' $ 3$+,'8' $A5'''$ A$$ '8+' +$+'3'@,-$ '5 FG5 166 '86 2,36+5 F 5 +'''8, 3 58$' 3' 83=3$$, ) * * ''+' '$'3 ''$+'8$ ', 5''58 %, +'36'8'6 $',4 '38 ( $ $$'1)O2,$$' $,$ 5+' +'8' $'$<$$, 8 '8'$ ' + '$,*'8$ 36+5$ 36$'3'@ $ +,'3,'5+'''<$ +, $' ' 3H3'$C=+6+8$@$(, 3H3'$'+(=), +''$'$'' ''6 '*$', $3''$'$ $3''$ 6'3'$ '3,3 $ '' '$6+8' % -'' 3'1?=&4C2 #0$%

18 $'++$+$8$'F '$+$+,$' $''+$$ 53$'',$' '$' ',5 '$ +'$+1'3 '2++'$$$ + 5+',3'@$$$ '+ $'$3'@, - $ $ $$ #& +* 75+$ ' $$,'8'$$ '3 ' 3' ' 0 63$ = $$6'3 3'+3 '8 835, 5$ $ 3M '3'38$, $ $++85L 3+$''$$$' '68,++85 ' $3$$+, 8 5+'=''',,-,./ '1'3 '23'8$, +5 $'$+6$3$ '$,D6 66 '835,3'81*D6 $'$2$,>5 6 $+8 ),7C, ''3 '3'8$C(,-8 353'81.? $0.?$ $'+(2+$'$ $'$$,D+B+'+' '$ +'$5'$$3'' H33,#5+'.? '',>58$ #,%012 ##3.'+ 3$ $++3 ).=!*46E>$$+$$+F68 D +B+'+'+$ 3 $$ H31 $#2 H3'1 #2:'8#'51:#52, '15 :26$5 '1 2' '$ ', 3$5$'$ -'8*!5'8 '63$ $$ $ ',D ++'$8$)O$ $5 '', #($%

19 $''N,*58$ 3 ' '8$3@'3$, J3I8+'3'@+' H33'3G 5'$ ; J-'5I+'$$5'55 1'$'2, J3I$+$$3 3, JB+'I+'+'3$ 3 '$'$$; J+I+'+'358$ +'$ +'5 3+ $'; J$5 3, J'3+$3, 5'5'$+3%, +'##+38$$ $ M,5M+ $ 33 ' 53'8+'$8+'3, $'$M 3 $$$$M,5M5'$3+ $& 4 >5$ $ ''335 $ '$ 3 ' 8, ' 58$'3533 5$ 3 3 '6+I o +$$3''3'68 D3'H,-8B5+'E$ 3F 5'533 ' 65=6 =, o '3-+657' D3' 7,D+5$ H33 +,5$'53 ''8I5' $3 '$53 $'$M ' ', o '33'7*! 83',D+ 5+5$', 0 o '3* 3551*28D3':,D +5$ 3556 $ 5, ( B,D'6E.M F6!83$$ G686P- I+++,$,' I+++,+,'G5G5G+== G+=5==+'58 0 I+++,,3G'G8$G'3G+G#G', M ( I+++,','G'3G 3=55G #$%

20 -$'3+'3635 $ 3 '$5 83,> '3'8$$ 3 ' $, $85 5$,D8 3 $5+'3'=',583 ' ''8$3'#$, $5 #''' '$$658C 5'8$ 3 $' $', )$ 53'?, #8'(58'$?,.5+85' -='-D-> $B+'#3,3 '8,D- '$ +'$ +,. 53''''$' '+'6 3' '$ $' $'$ $+$68=3'6 $'3'$3$,$ $ ', -$ $$ 3 1= 2'0($7-13 ''2, 3'6+5 '53$,-6 #3( 0 7, - & $' ' $'6 3'+865$ '3'8G$'8 6$ '56 356$'$56$8@'836 ' $''3$'36' $' ''3$'3'+, C D'+3 0%6 ''$-,*53+ C=CO$'+5$ '$5 $65'+'8'+553 ', --3 $$*'0(7-6,)(, C 86D6D&$! 6&6) #C$%

21 C' ')$ +5, % * M3',D'$- )C'+55863' H36 '1?-7=26$'$563 H36 #H33*'$*'51#**24$.3&,*'+C=CO$' '+5$ '$-6+33' '+5$ ' 8 $0,'$'8'$'$ 53, :'838$'$ 3 '58'8 $,35 '$'+ 1'6:64$&#H3 $4.&2, ( $ '586 ''$(M$0), 1%O2 ''$(, $ 58 H33 1#.!26' 6 $ ' 5, 44 #H33 CO -' 00O.5 CO O O $ +O3'@''I'6 '3'8,#.!=+'3'@'3 $ 6+8' +'8 3'@'3, '' $, ( & &$ 8 583' 3'$1D->7>2,''3 ' '$'+,$ 3' ' 33$''6''6=6=65= H33 58$', 4-&=H12+$8$$ '$$ $'',7$ 5383 '58,+3 '3'', '$'$'I6*D6 6$'$1'3'633N N26 H336 $66' '8Q6C'8,$ $ 5'5 Q(6 Q(06C'8, 36CO6%O$' ', % D36:, 886E- +I '5$ '3 '6!6), #%$%

22 '58 'H $ I 5+ 23,3% 40,1% C reatieve therapie P sycho mo to rische therapie Vaktherapie o verig 36,6% && &5.'9 E?' 3'F$ ) 58 3' '$ 3' 6+ 8'3$$3'81$I?'2,E?'F8$ 33@,5' 5$'8'$-6$83@, 5'3 '$ +5',?' 3' 3-,&$,-', 0, (,.5,#H3,#H3 0, $ == 3<$538$ $F+'+ 1'2$3$5+ '83$''E$ F' E$ F35'83'58, '8'$$=33 3,$++,D! 3'$'3 +, $'$$5I '3,*''$3'@''' 35'86$'83,M$3 ' ' $5$$'='',73' '++'$5$3'@; ) I?'?G&4=C 3'! 6'I633,*',436 #)$%

23 '$''8$ ' '',.'''5',$'$33$ ',$ '8''' '= '' $'58$+'8$''', >$'65 $ ''+5, +$' ''8 +$, + 58$ '3'8 ' 33'$5 36$,'' ''$36'6$'3@6$' $$1'=2','$ $,'G'8'' 3$$ 1$+6$' 5' '8'$2,DE'F$58 '5 '',58' =''38$+$$ L +' $ 5, - 5 #. 8+ $A- $' 3 ' 5' <,? 35$' '$ '$'''$$ H33'3,D $+8 3+, -8< $'$' 6+8+ $,58$3''' ' $,-'$E< F +' $E<*! HFE<.! HF,D < 'N33D' # 1D#=2,-8 3 8A< A 33+ '5 3 3, '3'8 H33$',< ''=+'8 +'E3= F1$'+2 H33 G'3'8 'H3' 5+' $, 3.$35$ 'E'F'','8$,& D'3 6ED'3 ' F6) D!8.'$ ','$$+3, IGG+++,<,G G< #$%

24 ? < 58'8-,' 3I3?! '1?! 2 ' 3D' #=< 1D#=2, -3 3, ' ''5$'$$ 'G,?! 3H I $3 ' $' +,> $?! C(= 6$ $'6+$058, '8 '' $ '85358', D#=3$8H 'I< '6 < 63R< 6 '< 33G< D#, +'$ '$< ' ' 5', '$ '3,?! D#= 5+$+'$ 6 8=3'+' $, D#=$5 '$<3$6 $'8,5 '8, +8 '$ 3$,D#=5 D->= ' < 1D#2'33, D->= '#.!8', < <$',>5+ ' '$'3 ''$ +' '*$#.!,'$ <,?=< ++''5' $8$, #$%

25 0 - ' $ $ $$ $& 45+5' 5+'''8' +, $''36$3 +3$63$ $3$6+8 3' 3$', '5'86 '''1$ 6 H3' H36 3,2,3'@65':#555IE 58F,'8'$ 1''82++8,3$ '8'',++ 12,''''836 =3+'+5,. ' '36'6 65'$+ +++, 8 '3$+$58 $3'',.'585.-> '6'D-> '6 3'.->=($,-8$' 3$'+,+8$3'' '3$83' ,''5$ +$ '$1.->=(26 M.->+$'$,''''5 $$(6E '$ 3'@+ '++63 'M+$ ++$ H331 2+F,, 3$'+'' '3 '$',$3' $' '$$ ', # + +8$ 5,$'3'@ '8,'3'@+S +$ 3$,3$$TTS',+ $53'@+, 3F53, ''3'@58 368$' +58'$'$ 'E3=F$, #$%

26 ' $$ +$3',+ +'$55 ', $'+6 8 +'8,$'$+' 658$$' 33, +5$$-&=E$' 'F$D->= '+,D$'$ $''6''6 38$$',86 5$' ' '$ $+'8$',D->= '$ 38+', $5IE -/ :,;,'8(& '#,'8(& F, - $, 2.###323 < '?'A$+'8$ 'A-&,5'+ '$'$''IU=> **0 '-3 (*/(##3 >-;/: 0 7?'+$'$$3I o 3'12L o 3$13$2L o 3L o L o $,?-/ '3$3$33, ' 3E' 'F3$= 3$,*'+$' '$+'', J3$ 5$$$$3$6 3$ $3$,53$+$' +8,'$ '36$' +'$8'8$,'$$3$ 58I6$'', #$%

27 J3 3$$' $$+ +8,8$'3 363 ', J -8583$3 365' $$=$,D8' +56+ $$, J$ *''3'63$63$ ' 6$ +, +5,D38$$8$$ ='3$,$= '3$$, +'?''5+5 3$'$'8 8 $''$+5 '3$58,DA5$''$'' $3'@58 A$$ $','E3$F6E 3FEF+853,D $''8$8'8$$3$3, $$8'8$ ' 6$3'36 3,783+$$ '8 '8'$+$ $5$$$+6'8 $5$''$''G33'@58,!+8'83 '858$ '1$+2,*''?'$$ + 85+'12'3''3'@, D$$'+='$,7 $', - $$ 6$!& '?'6' $ H33, 3'$5 $6''',' 8$ '$'?'-1?-2 =+=$'#'1#2 0 53$=$', 0.?35+#$',+$5$'$$+'+ $'6 '$, #0$%

28 +$5' '8H+ 3 $ +6+ H33, $'+''$ '8'',!83'8:#53'@ +5 '$3$358 5'6 3 '$6'5$'1$8+''2+ ',88'$3'@,':#55 8$'#$3'@++, >5$':#5'$3$8 '3 '5$'' '$',5'85'8 3'$,.3 '8' '3' $'M''3$,5+ '''3$'125' 83'3'@' 3 8', D'$3$+$$+ 6$7+$5,:#5 '$ 3V$3'', 3$ +B+'+'+ 8 E.'$D'5F,D'5 3 $$' 3, '+'6'$$'6+ '6$'36$' D E'5F$5$ 3$3''$3$6 $' + (, $$ -/##3 $+ 3'3'6 +',D$+'$3$ $1$+2 +5$ 3$ $7'6# ,D+ 5$'$' $$, -8$)8',$7$ 53$+8$$+'12 3, '$'$I J$83$5 ' '$ $ 3 $3'@ $$551$+2;7' 5$ 3 $ 5$5$+ $'';7$5$' 3 $5$$5; ( IGG+++,+'+'5,'G 83G='='=5G #($%

29 J7'3$5 ' '$$ 3 $3'@1 ' $G+$2; J'$5+ H 176 # $+2;.+653' $8 $'$'586 +'; D5'$8'C$5 ', #$%

30

31 ( 7'8$ & =!8)+'$*7-, $ +*7-'5' 6$'$33*7-= 6 +I J'L J$ 'L J'8$5L J '8$5L J3$'L J', -8$$'$$*7-$+'' 1=2$,$33 *7-= $'I ' 53 '$ H33, $56 $ '$35=''8 3 '$$$$ H33, >'$$$ ' 1$'$26$5$$ ',5 53$8)$$'$ *7-$+, % $+8$ '35 3'= H33$ ',3$$5$ ' $'$ '65'$38$ ' 53',>55 $'65 $$'$+, = >5$ *7-=38*7-, )''3$'$$'$ *7-$+,5$$'$3$358 $$'8 5,-'3$''8'$ H33'58658'5 $+,D$ '53$$$'' '6 5'858''6+ ' ' '$', #%$%

32 $$53$ $$ ' '86$,,2,8 3''$ '3$+5'8'58$', 8-8'$$ 5'5'$,'3 5'6 $$5 $5+,$+53 5,>',5'8 6 3$$5, +'$3+,> 55$$58$$'$+ *7-, >'5+''3 *7-=$'8N358,8$' $58+ $35'8$'8$ 51$+2 5 '$*7-,33'+$'8 '$$+( '6'3 '5 $,$5$'6 '58$5 '''$ $'8,>''$*7-3 (* +'8, $*7-$58 3 E'F6 35'E F,.$8* E'F63$'FE'F58 3+5$6+E'FE'F, $+33$ ''+'$3 3$'', / $ +$5+ '15'82$5,5$$ 5''$$++$''$ $5, $'$$5 58E5F E$'8FI J5$55'63 3'6'3 H3'$' 'WXXY1',(6-' 5$51-5$22L J'8$$'8 $ 635'8$56 '',(-5$WX,,Y1',6'6-5$2, #)$%

33 '$''5$$+ ' 3E$+3 8F1',6+'6-5$2,'A " $'','IF$$$$ 5+ '$ $56 $''$+<5F,' $!'3'E F 5$+3 '8$65' 55$$+'58'' ', $5'33 $$5'8 ' ',6'6-5$2, &$ && % >$5 E5F '85512, 3 '$$$$ H33,D56 $'$35=''8, ''$'3 ' '$3' 31=2+, $'$5 E5F,D E F$ 6+3 '8+8$' '8 $$ +5, $ $'+'8E$+3 8F, ''$'$ $8)$$'$*7- $+15 (,,2,D3E$+3 F 8+8 *7-'$5, #$% $$' I E**@'3(* *3 (%* ** ", 3$$$ 8' $ +3 '85, $+'$5 $''8,D$++ '8'$ +$+8$$'$$*7- $+), ' (,,$8$$'$$ *7-$+''$,-85 $$'83'3$ '''8'$ H33 &6#$%1 '3()2 #$%

34 '$'3$ 1'3$5'+' 8'+2,5'5 'A+'A'3 *7-,*''$' +$3 (*+ $''3 '5'$$+'8, $$'8'$$+'6 '3 '5(,'8$ 5$''$, C 5$$$'$'8'$$+, $$'86'E F65'3$-'$ +3 8,, C &61'26E7$55+;6C ' #0$%

35 >3$ - - '$ +$+'$++'' +,$++ +'$ $5$$I > 73$ ; > 7 '$$ +'8 +'EF-'$+3 8 8; 4$+33' $ '''836 $3'+ '+'85 5+', )!$ ''+' '$'3 ''$+'8$ ',-8 5'3'@6'6 585$',>$ +$3''3$6' $,5'8 $' $ 65$ 3$+3$, D33$'3'$ 6 3$'+ 8',D5$' 3++85$$ 3 1'2 $ AA+' '$', 3' 3 1=2+ 53$'5$, $3'''','58' +''$$6+'6'33 '66363''3'8, +$3$'+, 3$'+$IE++'8$F 5'3$,D8'88'8$3'@ '' '65' '$ 3'@658 '6$,88$'$' 56 5'' '6+', +G3$'3$'$ '$3'@6''3'@31 +28, $ $IE+ ';FE++'8+;F8 3$3'@$''858 '+,D88+$6' '3 N$', '3$6+8' 8$$3$5', #0$%

36 -85+'$ '$' + +6+'$'$$,D' +$'',*'++ '8 $ 3 $' $ H6+ 3$'' $ 68$'3'@' '6' 8'3, 3$''35 H 3 5N$', - 7&! ''$'3 ' '$, $' $5 E5F1',(6-5$2, D A "$ +3 '8+8$' '8$$ +5,$ $' +'8E$+3 8F,$' +8 $+'+8$3$$$ ''$ H33, D$5$''3'@58 6 '$'6'3 '5(, -'3$5'A+' A$''$5 E$'8F1',6-5$2, $$'86'E "65'3$-'$ +3 8, #0$%

37 C 7'+8$3$$$ ; %- 89)) '$ +$+'$++'' +,++$+, $++ $I J7'+8$3$$$ ' '$ H33; +'8$'$6 $$$5 $1'C(6$+2, > $'+='$$'8+85' $5,$' $$$ 6''$ H33 6$'3E$+3 8F 1',6+'6-5$2, '8$''53'$'$, '$E$+3 8F+8$ 6 ''$ H336' 5+,*5I'E$F$$ $ 6$'8'5$ 6 '$$'$+8$'$+ 5$+'8 ; 3' $'$E$ +3 8F5++853$, %- 7$))$ 7.=!*4*5'$3 $$, % +$ $$+$$+'H$'3 '3'8+ $ '$,*$5'5+ $'$ 5, '$5$$++ $$ 73 '8*$17*?2$)3(,> $.=!*$'$8+$$$ $+8' H33 7*?$+$$$3, >'53'$35$'658+ '3$ $D3'76H, 78'3$+'5$'$ '8$35 '$$$, '3+'$5 $+3+5 '$15 C,0,(,2, %.=!*G46E>$$+$$+$$ '855F6' (,6 8 #00$%

38 %- C$ :;#&&< -.=!*4* 8 E>$$+ $$+$$ '855F '$, 5$$+$'$'''I o '8 o 73$$ 6 '855; o 75'''3 '3'8$ $ '83$5 +98 D$'8'$3$$$ $-.= I o 5'3$$3$L o '$+'$+8L o $'''G33', '8' '5$'8 '6+$5#&>$I '12L $Z'$L Z$++$'L #3Z'$, o '3'$'$L o 3H 3$H1*D2L o L o 312L o L o '15+' H33'$'$2L o L o $'$L o '8L o 35, 3$'6,, 3$++83$.$'+,[ +'$'5, $ D$'$I' H $3' $ E' F$$ H33'326 G< G, #0($%

39 *'3 '6'8'5 $, #3 *'312I$$H 6$+8 $636+'$'$15 3 ' ,,+63'26 $'G H 8+, $' +'8$ $.=!*5, C$. +0H3$+'3$'3'3,!' 53 $+'3,5+5$$3'' 6'%$3'' ++8$$?&!F3''3N3' H3$+, $5 '3,++3$H 1H3$+C'$?&!F$'H 85 2 ), 7' $'+ 8''''+ 56' '8+'8 $+$3+'8G+3$,> '8$='H$33',+ +'='H++'8$'+ 13?*2$3,*'+'+'?*'+ 3'3$'' 312,$$+$$+'8 ''$+$3'@66$3, ) 1'2'+3 6 $$H 1EM3F2,E F'8$' '$' +,E>$$+$$+F+5+' ' EH F', #0$%

40 5#/$&&! = 7=.>$&?)&@ A> 5, 6)/ 765.$ \ )2 12.) ) B # \2 12 7!C $/ ) *I#.!I @5+''3''$'$ C$$. +'3 '3'8 15+' ' ''23TT$$'$ $,$'3'8'8 '3 13$CO '3 $*?2L03'8'8'3,'8'3'85+8H3 $3'3+15'2, ) $3+'+'3+'8$',+''5$ '$L $3$ $ +'G$$ 3$+L 3'+$ 3$$', +$ 3$+$'1 82I o '.?*'3'$'$61$'' 3$ $'2L o.?+61+82l o '.?* L o.? 61+82L o.? 61+82L o '.?> $'$61+82L o &.?-' '861+82L o.? l o '.? , #0C$%

41 $' $TT$$'$$15'2,+ '3 '3'86'$ $'3 ''5+ H33,53'8$' 'H H331#*2,.? +'' '.? $'6'8 3$$ H 8'3'@ 0 0,3$$ + 3$18$'32,3'8 $'$'1N3' H33 '2I o +$+', o ' 3$++ $$, o 3$++ $$, 3$H $'1'25 +83,>$ '6 +533'6H $'+ $, B H3$+$B( 0 53?&!F $'$'?&!$ +'' '.?35$', + 1+ $ 82' 8+3$,>$+3$+$'$' $I H33 +3$58' 8$+368'3'3'8368 '38 $H 5'$ H3, $ $'515 53$2+ C3'@+N3',#8'$ H33 >#*=3$'''8I H3 36 ' H33,>$15' 6' H333' $'$ ', +$3 H332, 0-36?,[,102,?M H3'M3+ H33, '[' #H3'H6(6%=)(, 0 6[,6K7'3M&6:,1)%2,*3M33$ H H 3,9;. 6(=, 0 B6D,6',63$'= HI*H3 $+53''',& 'H 36(,12I,0%= #0%$%

42 $ H 63'35'$513] 3$2,5.?+$'$ H33 +3$6 3$ 8, 5#/$)$$! 7=, 6)/ 765 A>.$.8. ' ' ' ' '6'.) '6'1M26 ' ' ' ' ' 1M26B1M2 ) B ' '6' # 7! ' ' ' ' ' ' 5 $/ B B B '6B '6'6B '6'6B ' *I 'I 'L#.!I H33 LI3'LBI$B86'I', 3'8$ $''33'83'8$ &'3'8 B8, '8'3'85+8H3$+53 $3'$'$$'6 358$$$65+58 '68$'I]'8F6E$++]6 3,$'$H '.? 58 5L558'I $'6E+$+F, C$& D 5'3+3 '8'$' $3$ $-.=!*,.=!*'+ $('1<=2?&!F 00 $5865$' 3'$58$+I5 $ 3'@ 6635$ 3'@, +?&!F$ H33 I$ $,!'+?&!F$' I$3'@ $3'@35, 75?&!F6++38'8$35+ $,$$+'$' $'5, 00 ^=M '5L$'85+8'6''3$?&!$' #0)$%

43 %- C& C&,!/$ ' 7*?$ 5$.=!*58+8 '3$ D3'76H,!85 +'+ +'38 '$$$+$$+$.=!*,D+$'3 $#&> $$5'855$'+, '3$++8'3 $.=!*56 '8 $'53 $3$$$,'3+5 A5'+5 3 $$ '586 '8+#&>F$' 'A 5$+,D8$8+''8$ + 5+'$'86$'8 $6+'58$'6+' ''+ 58;''5+ $$ +N$',6 ' 'I$ + $$ N'5, 3' 33,''$ '3$L+5$,5 +$ $''$+3 '8$' $5, #83553'8+3 '8 +'3 0(,D53'353 $ $','5$3',> ' +6 3 '5,5$' 3'$'85 5$,> $$ ' 5'81 5$ H , 8 '36$' $638$ 53$$$,> 3' 5$5'+'+'+5 3 $$ 53,.88 '$', 35+''58$3''3 +$ 53 65' H3'63$ 3 333,5@ '8'8+$ $ '+5'$,5M3 $'$', 0( +D->IEB6$+3$ 8355F68 #0$%

44 C&$ C&& + 83$ 3 '58+ 1,, C 6 0% 6# 0) 6 D$ 0 6#5= ( 2, 83$ '$3''65'?*.+,*'5++ $3'' ''$1,,?4$ 86?8$ 86.34$H64$$ :$6!467'37''4$_2,B+'$ '$$3'''+$65'' &?3*! 1&?*26 &*! 31&*?!26 #H33H1#2, 90 $3,4'$3'@$5E#83 # F()3'@$''##6 '', ( 3 'G'' @$ %- &!$ C5 ''$$6+''+8$ +E **",' $$$+$$+$.=!*+8 $'3$ $$$,> +8$3$$$,!3+''+8 33''$$$ $556585$'$ +3 8, 3' 31=2+, $ 8+'+8,7+'' $+8$3$$$ 8$ 8''$, 0 :,:,&,$.6.*E#H F #,.,:,#6.3 4$H6!,7,[6,?,-364, 0C &,-E#H33 '8I 35+'F132 #,,D,D6,.,+6: K,[,!,$-336?4G4.& 0% *,&,E.3 HI33 H3$' '''H '+F #,,[,#,[,'6?4 0) B,#E'`,+3'.5!. 3BF #,,3367'37''4$_.12 0 :,D$E&$$'3 H3 H3HF132 #,,,-6#,,.,D,!6,., (,#5=E-'3I-' 3$F132,,,D31?4 26,,$D6,, ( D'6B,6E? #$$ 0F6##6)( #($%

45 $$$ $'$+3 858$'I > $'$$$ 1'6566 H33 2' ''' 81'2,D ' 1 H36 '3 H3'2'<58$, > $'$'$ *7-,D3E$+3 8F+ 8 *7-'$5,> +3$$*7-35' $+3 '85,D+'3$+'' +$3E'5$'F$*7-6 5$$$,3+$ 353 '', > 733 '3' 53'$,5 5'853'$3$'8, +' $$3,758$' '1'2'3 '3'8+$ + $'6+'+ $$3$'$, > 5+35$ '$ $, $E'F ' +' 65+8' $'$, 38 53$$$, '$ +@M 3,'8$ '$$ 3$ +B+'+', 5'$+3%5'65' 5+, >$$+3++$5' 5'58 5$36+ $5,D $ $5+ 53$,7 '',78$D3'+$ +$3$'+$' $+3 '85+, '$$$ $$'+$' ''$$5 E5F$ $+'8$+,7'+' 8 +85$3$$$,D $+8 55'+6 +5'33$ $,'855+''8,785'' +' +$', #($%

46 $ '+$$ N36+'$ '$$132,.+ '$#&>'8655'8, 4'85'$8' $$ $ ''$12+$$5$'8 '5$,D85''+8$ +3+'583G,> E-'$+3 8F 8', C5 C5$. >$ 3#.!+$3''$$ + 6+,#.!+ $3'''3 '3'8$',? + $$D->= '6''$#.! $,>$ +8 $ $5 $'$+3 8 D$'5'$++8$ 3$,? ''$55$$+6 5''$#.!'3 '$6 $+'8$'+$,>' +8 8 '5'''''$ '$$, B $< ''$E5F $$++ $$' $$$,*'$$$ 6 $< ' 8'$ H33 8, D'+ ' 3$'+, < +$''8 '5'8 +'$', '8$$+< '5' +,< +''$ '3 ''$+'8$ '$,D5 $'$5$'A3 3'1 H326'3 H3'A$'$ 56'$+ +85 ' '83+, 7833 $' 6 '$#H31 $#2 '$ #H3'1 #2, 533'$ $$$3$$'$$$ 6 $ <,8$$ $'+ $3$$ '$$$ ',>5$' 33' < $5568 ' '558< ' E$'$'F8 H33, #($%

47 >'3 '3'8$'$< 8 '$ H33, >5+8$< $55 $, #(0$%

48

49 % ' "- E E #$)) F 3$=$3'8?' 3' $ EF$' E'F,-8E'F+$$'3 E3$'33FE'33F, '(3$$+EF,5 85*7-3+ 3E3$'FE 'F,-8' $,>'E3$FEF58',D $$+'3$ ',78'8'+?' 3'$ 1EF3 E3$'33FE'33F2 *7-=',5''8+'8 $$5+, 5$ $$5$''3'@ 58 6'$'6'3 ' 5(,&'@$'$8 5$''$,5$ $$'$5 E$'8F'$ $+, '3$'6 $ $5 E5F,70 3 8$''+$ 5''$5$'' 3'@6 '3$', D?' 3EF 3@3'8,D65'+ 56$''8$8'8$$3$ 3,$$8'8$ ' 6$3' 363,783+ $$'8 '8'$ +$$$5 E$'8F6'8 $5$''$''G33'@58,!+8'83 '8 58$'3$', 8 >85+5+5$ ''E3F,D$$ E''F5'$ 5+,-''3 ' #($%

50 +$$ '$6$ $' H33535'12 3, ''83V$' $'', 8'85+5$$'$' ' 58+$, 7'+ +, E$ E& % $ +3$ $3''$$EFA5'3$ 'A '$'3,'8 +' '$,>$ '+=''5$.->=( ' 3$'6 '$ 3'@3 'M $++$ H33 6+, -''6$'6$' '$,-''3 6 '+$,* '8' $+$65'83EF$ ''8''$$'83'6 $'8='', 8,$$'3$ 53$', 3'3' '+''8I+.->=$6+8''+'' D->=$+,-' 3, ' * '=''+.->= '83$ &>> ' TT8883'D-> '3' 3' $'1#D23 '8+, $A ",>5358 '8$ 65+$$' +5$E3$'F' '$'1 2,$$'' '8'$+33$ D->=$ '5''$3''$3$58'$3.->=$,5+''8$'5'83@' '8 8, *''5H$+ 'I $5'63, ' $+'8, #(C$%

51 "- $) D3EFE''F 5$+'8',-'' $3$358 $$' 8 5,-'3$''8 '$ H33'58658' 5$+,D$ '53$$$' ' '65'858''6+ ' ' '$ ',$$53$ $$' '86 $,,2,''$$5 E5F, +$+'15'82$5,*3$+3'@58 6 '3'@ $''6 '$$'8$''$5 E$'8F, 73'?'$ 5$'8$5 $ $5+,D$5$''' $$5 E$'8F, 8+5 3$$'', 3''+, '+3$3''$ $6+8'3$' ',$'$''53$ $5 E5F,5$$'5+' +3'@58 ''3'@,?'<83''' $'3$$$, 73 $ '$ H, '$+'8, 758$$ 3EF?''$$''''' +'8,Da$$'8a' ','8+'8$$+, #(%$%

52

53 ) &3'$' (- < < <$ <&,& 9 '$ +$+'$++'' +6+I J73$ ; J7 '$$ +'8 +'EF-'$+3 8 8; J7'+8$3$$$ ' '$ 60($ +3$+ $ +3,' 3 8'8,D5$' $$ 3 1'2 $ AA+''$ ',-8$ $3'' 6 A"' D ''$' $, $'$5 E5F, $'+'8 E$+3 8F, D$5$''3'@58 6 '$'6'3 '5(, $'$5 E$'8F6$5$ $5$''$'',5$53$ 136$363$63$ $3$25$+ E$+ ** 7$+'+8$3$$' H336 $'$'53,>+8$ 3$$$,!3+''+8 33' '$$$ $ $'$+3 8,78 $'$I J $'$$$ '''' 8,D ' 1 H36'3 #($%

54 H3'2$'$35= ''8, J$'$'*7-,D3E $+3 8F+8 *7-,>53$$*7-=35 $'' $+3 '85,7 '8+3$$*7-=5A''$ '5$'$*7-A+' 5' '8$+=5,3$ $ 3$, J3 '3'53' $, J+' $$3,758$'' 1'2'3 '3'8+$ + $'6+'+ $$3$'$, J 385 3$$$ 5,'8$ '$$ 3$ +B+'+', 5 33'$$ +' 8 +85$3$$$,7+'' $+8''$,'$ $$ $$'+$' ''$$5 E5F$$+'8$+,785''+' +$', $ '$, 4'85'$8' $$ $'$+$ ''$12+$ $5$'8'5$,> E-'$+3 8F8', (- (- $) 733E''F EF5$+'8','?'$ 58 '865 '8+'8$$5+,' $'''+ *7-, +$+'15'82$5,5$$5$'' $'''$$5 E$'8F, 8+8'', 3''+,D a$$'8a' ',73 $ ' $H, '$ +'8,. > $5+8$'$'I J78$-$+'$ E.' F5 +, #$%

55 J78 53$ $$ '$,> 5'''6+'<$ + $6$8+, J78$D3'+$ +$3$' +$'$ +3 '85+, J $+85?'+ 6 $F$$'',D J $+85 +'+85'$ 3$EFE'F $'+$3+$,D +'85''8'+= '$, (- D$2) '$$$ $' ''$ '3 ''$E5F1$+2 '8$+,3<$ $ 58, '$ $$ + '8+ $8$3''$ 3 538$$ F $$''+$'+6 '$EFE'F'' +'8$$++8 + $,+$''83'8$ $+3<, #$%

56

57 ?3' 8 - G G ) D33 $3' 33'8$' 8,$' 8 I ' 0 '$#H3 ( '$#H3' 3D' # C :'8#' % D+ ) $5 ' ' 3$' 8+8'8'8 $,D+8 '8$$3, ' '+' 8538$$$ 338$, D3ED+F+8 '$ '5,D+8$ 3[ $'3'36 '86 3'3 '8' (, '8+[ $ 'E3''F,' 35$' 358$+'3'3<,$$,.' $3''' 3D+ $$$5+67 #3 +, - #53$38$$$ 6+85$ '$E F,-85$$' 5$$''$'?' 1?-26$' '1#2683=833, I'5 0,0,$,D+ $+'$ '3$$51$+2 +5$ 3$ $7'6 # ''+8+ $$5$1* ,0,2, B** #8533'$+8$3$ $$ 65+'+'$$$ '$ <,$' 8 $3558,#8$$ $3$$$' '$$$, ( E''+''L% " [ $'102, #0$%

58 -3$3''$+'33'' '3+3 8$, $3$3++$'' 3$', G+$+'+8, $3+ -',0, 58$53'8 '$ C,0,0, $#$+3+'+3 8'55$$'3 '5, $#$53 #+'$ $$3$$$ +3 '8, I-8'$3$$$+ 5',D8'$3 ' '8 '3L+'5+' '$'8'1$ '2,3+'5+$'' 3$5,+$ +'6+'553$ 333$6 '$3M' 3, ' 5858 ', 3D' #53$'$533' $<,.=!*H3$+ 0 $'8D#=,33$' 56$3'' '65' $, '86 6, I3$D#='33',*8 '$$$ 8< $ '<'A' '$'3 ''A$,>5 +8$'$< $55 $15$ C,,02,, 33''8' $3$$$,7'585$5$ $$$$ $3$,>+$$ $65$'5$5$$$ +M'5$$ 558, #($%

59 I7838$'$'8$5$$, $3''$68+'5+ 6+' '$', G$ G& * ' 8' '+ ', '' 858$$ 5'$$''$ 3EF, '$'+85'' $ $$$$'8, D #53$'' '5$ ' ',7'' 3+''3+ $35++8' EF?''$$'', -$' '5+', D+5353$' 5$5, ' '$?'5 ' +'8$$+, 3'$ +'85', 85+'' '58,*'+ $'8 6 53$''+8'$'''3$58 '38$,$$ $'8 5, I''' +'8$ $++8 +$,78$ '858$' +$3+$, 8H D++8 '$3'@ 3@$ +5$5,.$'83'@ 3 I +B+'+'$$ 5'+'1$ 3 #6K 6,,2,78$ 3 $3'@$'+, $E$ $F'558 -&=, I'85$', #$%

60 -53$$'$ '$ A$M 5$$3'' $ 33 ', I78$$'5+ $'5 $ '>5$.+6 5''+8$'5, 58 8'$1$3''2 +8',5 '$ ' ' $'8$, #C$%

61 -' 58$$C?$-$ ''A' $$7*?A E F$'', '8'$$$ '$, > + 5 3$$$,78+'' 33' '$$$ $ $'$+3 8,7+'' $+8$3$$$ 8$8''$, >''' +'8$ $++8 +$,78$ '85, 9))4 +%.',,*,- #%$%

62 " & ) + -! #$% '(% $*,

63 Reactie FVB op Consultatiedocument Vaktherapie en dagbesteding in de geneeskundige GGZ d.d. 29 juni 2015, van het Zorginstituut Nederland. Algemene opmerkingen: Allereerst complimenten voor de nauwgezette en betrokken werkwijze van de auteurs. Het is een zorgvuldig samengesteld document met input vanuit een breed perspectief. Consultatievragen: Consultatievraag 1 Kunt u zich vinden in de beschrijving van vaktherapie (hfst. 2)? De beschrijving van de praktijk van vaktherapie op dit moment is treffend en vanuit de invalshoek van het rapport gezien zowel uitvoerig als compleet. Hierbij willen we wel de volgende kanttekeningen plaatsen. In hfst 2 gaat het om een sterk tijd- en contextafhankelijke beschrijving en betreft het specifiek de Nederlandse situatie. Niet meegenomen wordt het feit dat ook in het buitenland arts therapy, psychomotricity of body oriënterend psychotherapeuten en muziektherapie worden aangeboden en en deze therapieën daar een groot draagvlak hebben binnen de geneeskundige zorg. Overigens komt in hoofdstuk 6 de internationale situatie wel aan de orde maar dit betreft vooral het onderzoek. Verder is de beschrijving van de Nederlandse praktijk er ook een die getekend is door recente bezuinigen en financieringsstructuur. De wijze waarop de vaktherapieën nu in de dagelijkse praktijk vorm krijgen is niet alleen ingegeven door inhoudelijke overwegingen maar wordt mede bepaald door de beperkingen in het huidige aanbod. Het zou interessant zijn om ook waar het de praktijkvoorbeelden betreft (omvang en plaats vaktherapeuten binnen psychiatrische zorg) de Nederlandse situatie te vergelijken met elders. Consultatievraag 2 Kunt u zich vinden in de beschrijving van dagbesteding (hfst. 3)? De FVB kan zich vinden in de beschrijving van dagbesteding zoals beschreven in hfst 3. Het lijkt ons dat deze vraag het best vanuit de eigen sector beantwoordt kan worden. Wel heeft de FVB we nog een aanvulling waar het 'dagbesteding activering' betreft. Juist op dit moment is er vanuit de wetenschap en de zorg veel aandacht voor de ernstige gevolgen van psychiatrische problematiek op de somatische gezondheid. Hierbij gaat het vooral om het zogenaamde metaboolsyndroom, een scala aan ernstige somatische aandoeningen die voorkomen bij mensen die langdurig te kampen hebben met ernstige problematiek zoals bij schizofrenie en chronische depressie. Het sterfterisico is mede hierdoor voor deze groep veel hoger dan binnen de populatie buiten de GGZ. Een gezonder leefpatroon en dan vooral ook meer beweging kan deze negatieve effecten enigszins te niet doen terwijl er ook indicaties zijn dat bewegen ook een positief effect heeft op het cognitief functioneren. Echter, juist deze groep, die vaak kampt met gebrek aan initiatief en apathie, heeft gerichte begeleiding nodig om in beweging te komen. Dagbesteding activering heeft dus niet alleen de functie van daginvulling maar is ook vanuit klinisch oogpunt zeer relevant. Een laatste aanvulling: juist Individuele Plaatsing en Steun (IPS) is als vorm van dagbesteding arbeidsmatig een interventie die niet groepsgewijs kan worden aangeboden omdat het principieel om een individuele benadering vraagt. Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 1

64 Consultatievraag 3 Bent u het eens met onze conclusies over het onderscheid tussen vaktherapie en dagbesteding (hfst. 5)? Binnen de kaders die geschetst zijn in het rapport lijkt het onderscheid tussen vaktherapie en dagbesteding zoals beschreven adequaat. Mede ook doordat zowel de inhoudelijke als wettelijke kant te beschreven zijn. Toegevoegd zou kunnen worden dat vaktherapie een doel heeft buiten de activiteit en het moment terwijl het bij de meeste vormen van dagbesteding primair om de activiteit zelf op dat moment gaat. Consultatievraag 4 Kunt u zich vinden in onze conclusie over het bewijs van effectiviteit van vaktherapie, zowel wat de klassieke vormen betreft als equitherapie en runningtherapie (hfst. 6)? De verschillende overwegingen die leiden tot de hoofdconclusie in dit hoofdstuk zijn helder en reflecteren de situatie binnen wetenschap en praktijk van dit moment. Hierbij willen we de kanttekening plaatsen dat het nadeel van de gekozen strategie is, dat een deel van de evidentie op een lager niveau nu wordt genegeerd terwijl dit wel degelijk een onderbouwing biedt, in de zin van practice based medicin. De inspanningen van dit moment om goed vaktherapeutisch onderzoek op te zetten worden adequaat beschreven terwijl ook een realistisch beeld van de belemmeringen worden geschetst. De FVB zou het op prijsstellen als in dit hoofdstuk benadrukt wordt hoe gering de omvang van de beroepsgroepen en het relatief geringe aandeel binnen de bekostiging van de GGZ is. Meer in zijn algemeenheid kan benadrukt worden hoe lang de omloopsnelheid is van onderzoek en het moment waarop dit na publicatie terecht komt in reviews en via die reviews in de richtlijnen. De FVB is verheugd dat gezien wordt dat de vaktherapeutische beroepen hard aan de weg timmeren op het gebied van de onderbouwing van de effectiviteit van de vaktherapieën middels wetenschappelijke evidentie. We willen nogmaals bevestigen dat we hier een zeer nadrukkelijk belang in zien en daar zowel organisatorisch (o.a. beroepsvereniging) als inhoudelijk (o.a. lectoraten) alle zeilen bij zetten. Een laatste punt betreft de nadruk op de algemene vraag naar DE effectiviteit van DE vaktherapie. In de praktijk gaat het om specifieke effecten van specifieke interventies voor specifieke patiëntengroepen. Het goede nieuws dat er enige evidentie is voor een aantal patient-interventie-combinaties wordt in het document echter vaak overschaduwd door het feit dat dit dus niet voor alle combinaties het geval is. Door de vraag zo algemeen te houden wordt het glas snel halfleeg in plaats van half vol! Belangrijk lijkt om te nuanceren naar verschillende specifieke combinaties en verschillende niveaus van wetenschappelijke onderbouwing en stand van praktijk. Consultatievraag 5 Herkent u het door ons gesignaleerde probleem over de afbakening tussen dagbesteding en activerende begeleiding. Heeft u nog meegevers wat betreft de oplossing van dit probleem (hfst 7). Voor wat betreft het onderscheid tussen 'echte' dagbesteding en 'activerende begeleiding ' is het lastig de inhoudelijke criteria strak aan te houden omdat niet kan worden volgehouden dat ook het groepsgewijze aanbod 'Daginvulling' geen relevantie heeft voor herstel. Dit is ook zo in de tekst weer gegeven. Belangrijk is dat de financieringsstructuur zo is opgezet dat recht gedaan wordt aan de personele inzet nodig om te komen tot een kwalitatief goed aanbod. Consultatievraag 6 Heeft u nog opmerkingen of aanvullingen bij onze conclusies en aanbevelingen (hfst. 8) Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 2

65 Zie ook onze opmerking bij consultatievraag 4: door de gekozen 'generieke' invalshoek komt de evidentie die er is voor specifieke patient-interventie-combinaties niet goed voor het daglicht. Vooral in lijkt het zinvol die patiënt-interventie-combinaties te noemen die wel genoemd worden in de richtlijnen en/ of waarvoor wel enig bewijs is. De FVB kan zich vinden in de geformuleerde aanbevelingen. Wellicht is er nog plaats voor een aanbeveling om meer mogelijkheden te creëren voor experimenten en onderzoek voor verschillende vaktherapeutische disciplines ondersteund door ZonMw/CVZ/ZiNL. In dit onderzoek zou meegenomen moeten worden dat vaktherapie veelal aangeboden worden in combinatie met andere interventies (bijv. cognitieve gedragstherapie) en soms met meerdere vormen van vaktherapie tegelijkertijd (bijv. beeldende therapie en PMT). Dus niet alleen methodologische ondersteuning, maar ook ondersteuning in het organiseren van grootschalig onderzoek binnen GGZ-instellingen. Veelal wordt dit namelijk van ondergeschikt belang geacht door de instellingen zelf. Een andere aanbeveling zou kunnen zijn dat de vaktherapieën blijven investeren in goede omschrijving van het eigen aanbod in o.a. modules welke ook getoetst kunnen worden bijv. in het kader van de Commissie Erkenning interventies in de langdurige zorg en ander beoordelingskaders zoals MOVISIE. Een laatste suggestie voor een aanbeveling betreft de discussie rondom de verschillende soorten onderzoek die kunnen leiden tot meer evidentie waarbij ook een lans wordt gebroken voor onderzoek dat niet is opgezet volgens de klassieke lijnen van de RCT. Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 3

66 Opmerkingen m.b.t. de tekst zelf: N.B. de regelnummering is bij elke paragraaf opnieuw gestart Punt Inleiding r2 vervangen: creatieve activiteiten door kunstzinnige activiteiten r2 schrappen: of medium r6 toevoegen: psychische- en voor psychosociale problematiek r10 toevoegen: zijn tussen vormen en geen r12 toevoegen: na maken, te doen ervaren r 24 vervangen: laten we de psychomotorische kindertherapie buiten beschouwing. door laten we de vormen van vaktherapie aan kinderen en jeugdigen buiten beschouwing. Toelichting op deze tekst: de psychomotorische kindertherapie is niet eerder toegelicht in dit document en komt daarmee wat uit de lucht vallen. De tekst van deze alinea geeft aan welke zaken er uitgesloten worden. Zo wordt er ook vanuit de andere vaktherapeutische disciplines behandeling geboden aan kinderen en jeugdigen. Het geheel daarvan wordt buiten beschouwing gelaten. r25 vervangen: vaktherapie die gegeven wordt aan dementerenden door vaktherapie die gegeven wordt binnen de ouderenzorg. Toelichting: alleen dementerenden is een te nauwe benaming voor het scala van problematiek dat in het kader van de ouderenzorg wordt behandeld door vaktherapeuten. Dit sluit ook aan bij de benaming vanuit de overheid: Algemene opmerking bij deze paragraaf: het wordt niet helder of bijv. de justitiële zorg en/of zorg in een forensisch kader wel wordt meegenomen. Zie bijv. paragraaf waarin beide sectoren wel benoemd worden in de bredere opsomming van de plekken waar vaktherapie wordt gegeven. Paragraaf r8 schrappen: Op veel plekken is een vruchtbare samenwerking ontstaan met cognitief gedragstherapeuten, maar Toelichting: Deze regel zegt iets over de samenwerkingsverbanden en niet zozeer over de theoretische grondslagen. Terwijl deze paragraaf gaat over de theoretische grondslagen waar inzichten aan ontleend worden. Anders zou er een bredere uiteenzetting gedaan moeten worden welke samenwerkingsverbanden er zijn in de praktijk (ook met psychotherapeuten, schemagerichte psychotherapeuten, klinisch psychologen, gedragstherapeuten et cetera). r11 vervangen: Assertive Community Treatment (ACT) door Acceptance and Commitment Therapy (ACT) r11 vervangen: Dialectisch Gedrags Therapie (DGT) door Dialectic Behavioral Therapy (DBT) Toelichting: Nu wordt Nederlands- en Engelstalige termen door elkaar gebruikt. r12 vervangen: Schematherapie door Schema Foces Therapy (SFT, schematherapie)" Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 4

67 r13/14 vervangen: In deze therapieën.goed geoefend worden. Door De theoretische principes die in deze therapieën worden gehanteerd en die veelal in verbale werkvormen uitgewerkt worden, lenen zich ook goed voor een meer ervaringsgerichte aanpak waarbij zowel de betrokkene al doende inzicht verwerft en tevens de mogelijkheid krijgt te oefenen met nieuw gedrag. Toelichting op deze tekst: De huidige zin is onduidelijk terwijl zij wel van belang is. Paragraaf r2 vervangen: biologische, sociale en psychische componenten door "biologische, psychische en sociale componenten. Toelichting: qua volgorde een betere aansluiting bij het uitgangspunt van het bio-psychosociaal model. r22-25 schrappen: Volgens de geconsulteerde vaktherapeuten richt PMT zich iets meer op lichaamsbeleving, grenzen, agressieregulatie en spanningsregulatie, terwijl de beeldende therapie zich iets meer richt op verwerking van traumatische ervaringen en contact met het eigen gevoelsleven. Toelichting: Deze alinea is te subjectief en beschrijft maar 2 disciplines en komt niet overeen met de bredere ervaringen in het werkveld. Paragraaf r5 vervangen: Nu wordt de vaktherapie ingezet die toevallig beschikbaar is in de GGZinstelling. door Veelal is er in de verschillende behandelteams niet het hele scala van vaktherapieën beschikbaar en wordt de keuze mede bepaald door het aanbod binnen dat team of instelling. een aanbod dat deels op inhoudelijke deels op basis van organisatorische overwegingen tot stand is gekomen. r7 vervangen: Cliënten krijgen in sommige GGZ instellingen.aangeboden, omdat - door in deeltijd en klinische behandeling krijgen cliënten soms meerdere beschikbare vaktherapieën aangeboden, zoals dat ook gebeurt met verschillende vormen van begeleiding en verbale therapie. Dit gebeurt omdat... Toelichting: De oorspronkelijke tekst komt overeen met de observatie in de praktijk. Het is echter zo dat oorspronkelijk binnen de instellingen op basis van inhoudelijke overwegingen het aanbod vaktherapie is opgebouwd. In latere jaren heeft men vanuit bezuinigingsoverwegingen nieuwe keuzes moeten maken. Het is niet geheel willekeurig dat bijvoorbeeld op de afdelingen voor traumabehandeling veelal zowel beeldende therapie als PMT wordt aangeboden, bij afdelingen voor de behandeling van eetstoornissen vaak PMT en bij afdelingen voor stemmingsstoornissen beeldende therapie en bijvoorbeeld bij persoonlijkheidsstoornissen weer vaker dramatherapie. De volgende zin (r7) behoeft ook nuancering omdat dit alleen de deeltijd en klinische behandelingen betreft. Paragraaf Laatste alinea (blz. 14) vervangen: Bij trauma s kan vaktherapie meteen aan het begin van de behandeling te belastend zijn en meer opleveren als het licht ingezet en goed getimed wordt. door Bijvoorbeeld de gefaseerde behandeling van traumagerelateerde problematiek vraagt om een weloverwogen (multidisciplinaire) afweging welke vorm van vaktherapie wordt in gezet en met welke insteek. Dit om een gedoseerde mate van arousal te kunnen garanderen in de fase van behandeling waarin er sprake is van geringe belastbaarheid van de cliënt. Toelichting: Het is een voorbeeld en het lijkt tevens de zin in de alinea daarboven wat tegen te spreken (een niet verbale invalshoek kan stabiliserend werken etc.). Soms kan het juist Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 5

68 wel handig zijn om vaktherapie al in te zetten en soms is het juist handiger om het in een later stadium in te zetten. En in andere gevallen kun je het in beide fasen inzetten met een iets andere insteek per keer. Paragraaf r3 vervangen: een actieve beroepsvereniging door actieve beroepsverenigingen in federatief verband Paragraaf De gehele paragraaf vervangen door: Momenteel wordt in opdracht van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz gewerkt aan een Generieke Module Vaktherapieën. De doelstelling van de Generieke module Vaktherapieën is tweedelig. Enerzijds zal het de bestaande informatie zodanig organiseren dat onderstaande vragen beantwoord worden en beschikbaar komen voor alle geïnteresseerden. Hierdoor kan een integrale herstelbenadering daadwerkelijk gerealiseerd worden en zorg tegen aanvaardbare kosten worden geleverd. Anderzijds biedt het vaktherapeutisch professionals de mogelijkheid eigen interventies efficiënt en doelgericht te innoveren. De Generieke module Vaktherapieën geeft inzicht in: De indicatie: bij welke cliënten met welke psychische klachten/ stoornissen is deze generieke module van toepassing, Behandeling en zorg: welke interventies bevat deze module en hoe zien deze eruit? Effect: informatie over de mate waarin de interventie evidence based of consensus based is. Kwaliteit: aan welke kwaliteitseisen en criteria dienen vaktherapeutische professionals te voldoen om de interventie te kunnen uitvoeren? Verantwoordingsinformatie: welke kwaliteitsindicatoren zijn van toepassing en welke informatie moet daarvoor op welk moment in het zorgproces worden vastgelegd? De organisatie van het zorgproces. De locatie waar de interventie beschikbaar is in de regio. De wijze waarop en mate waarin de vergoeding geregeld is. Deze module zal naar verwachting in 2017 gereed komen. Verder wordt er momenteel door ProPersona gewerkt aan het beschrijven van vaktherapie in een matrix 8. In deze matrix wordt per vaktherapeutische discipline inzichtelijk gemaakt welke interventie bij welk functioneringsgebied past. De lectoren vaktherapieën van de hogescholen willen de komende maanden met het veld de bruikbaarheid van de genoemde matrix bespreken en komen tot consensus over een definitieve vorm van de matrix. Deze matrix zal tevens ingebracht worden bij de ontwikkeling van de Generieke Module Vaktherapieën Paragraaf r12-15 vervangen: Dit onderzoek voltrekt zich mentale problematiek door Dit onderzoek voltrekt zich langs drie lijnen: onderzoek naar lichaamsbewustzijn, onderzoek naar interventies gericht op regulatie van emoties en gedrag en onderzoek gericht op de invloed van expressie en ontspanning op mentale problematiek. Paragraaf blz. 16 r6 vervangen: De FVB streeft tevens naar opname van de vaktherapeutische beroepen in het BIG-register na. voor De FVB streeft tevens naar opname van de vaktherapeutische beroepen (GZ-Vaktherapeut) in artikel 34 van de Wet BIG (beschermde opleidingstitel). Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 6

69 Paragraaf Algemeen De eerste twee alinea's van zijn deels overlappend. r7 toevoegen: geschat wordt dat tussen Aangezien en 60-65% Toelichting: het is een (wel is waar redelijk onderbouwde) schatting, waardoor er ook geen definitief getal genoemd kan worden hoeveel vaktherapeuten er daadwerkelijk zijn. r18 vervangen: Dit aantal neemt overigens de laatste tijd af als gevolg van bezuinigingen in de sector door Dit aantal neemt overigens de laatste tijd af als gevolg van bezuinigingen in de sector."de bezuinigingen lijken daarbij vergelijkbaar te zijn met de andere beroepsgroepen in deze sector. Toelichting: Het is van belang om te benadrukken dat het niet zo is dat er met de bezuinigingen vooral vaktherapeuten wegbezuinigd worden. De afname lijkt conform de gehele bezuiniging en afname in personeel in de GGZ. r15 vervangen: Landelijke cijfers over het aantal vaktherapeuten per werkvorm door Landelijke cijfers over het aantal vaktherapeuten per discipline Toelichting: per werkvorm doet juist weer vermoeden dat het over de werkvorm gaat, terwijl het gaat over de discipline die met bepaalde werkvormen werkt. Paragraaf r1 vervangen: In alle zes de disciplines kan een masteropleiding gevolgd worden. door in alle disciplines kan een masteropleiding gevolgd worden. Toelichting: tot nu toe is er iedere keer over 5 disciplines gesproken en is de psychomotorische kindertherapie buiten beschouwing gelaten. Daarom nu ook weglaten. Paragraaf r9 aanvullen: Vaktherapie overig werkt in de hand dat hierin behandelingen kunnen worden geregistreerd waarvan niet duidelijk is of deze de klassieke vaktherapieën behoren. met evenals het (laten) registreren van dagbestedingsactiviteiten onder deze noemer wanneer de organisatie dergelijke activiteiten ook betitelt als vaktherapie of dat vaktherapie en dagbesteding organisatorisch een gezamenlijk cluster zijn. Dit overigens ook in lijn met de opmerking in het kader in Paragraaf r1 toevoegen: In de praktijk worden ook andere dan de in het door de FVB vastgestelde beroepscompetentieprofiel opgenomen tussen andere en vaktherapieën vaktherapieën aangeboden, zoals runningtherapie en equitherapie. Paragraaf r2 vervangen: wanneer door waar. Paragraaf 5.1 r1 vervangen: wel door we Paragraaf In regel 1 staat We hebben de mogelijkheid overwogen om, wat suggereert dat dit niet gebeurd is. Vervolgens wordt er wel verwezen naar informatie van het bureau META. Dit suggereert dat er in ieder geval iets is gevraagd of onderzocht. Kan dit nader verduidelijkt worden?? Paragraaf vierde alinea. Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 7

70 Strikt genomen geldt het argument zoals nu verwoord over het verkrijgen van subsidies voor onderzoek. Waar het volgens ons om gaat is dat het vanuit de huidige geldstromen juist lastig is om gelden te verkrijgen voor gedegen RCT onderzoek naar de effecten van vaktherapie. Onderzoeksgroepen die subsidies aanvragen voor onderzoek naar vaktherapie zijn voornamelijk gesitueerd binnen het HBO, waar fundamenteel onderzoeken minder op de voorgrond staat (o.a. ook grootschalig RCT onderzoek), maar meer de focus ligt op innovatie en valorisatie vanuit het onderzoek (ontwikkeling van (kennis)producten vanuit het onderzoek t.b.v. de praktijk). Wij zouden graag zien dat deze alinea anders geformuleerd wordt. blz. 37 vijfde alinea. r1 vervangen: Vaktherapie door Vaktherapeutisch onderwijs r4 uitgevoerd door HBO studenten is onvolledig, aangezien het onderzoek wordt uitgevoerd door wetenschappers, docenten, studenten, waarbij het onderzoek in de meeste gevallen geadviseerd wordt door een wetenschappelijke adviesraad met hoogleraren en gepromoveerde onderzoekers. r4 vervangen: Praktijkgericht onderzoek houdt zich ook aan bepaalde wetenschappelijke kwaliteitscriteria, maar RCT's zijn daardoor niet haalbaar. door Praktijkgericht onderzoek houdt zich aan de gebruikelijke wetenschappelijke kwaliteitscriteria. Het onderzoek binnen hogescholen richt zich sterk op innovatie en valorisatie. Fundamenteel onderzoek is minder evident binnen hogescholen. Ook zijn subsidiebronnen, waar er vanuit hogescholen een beroep op kan worden gedaan, minder gericht op fundamenteel onderzoek. Dit zorgt ervoor dat het lastig is om grootschalig RCT's op te zetten en uit te voeren. Toelichting: Praktijkgericht onderzoek houdt zich aan wetenschappelijke kwaliteitscriteria. Wat betreft de kwaliteitscriteria zijn er geen verschillen tussen onderzoek dat wordt uitgevoerd aan HBO of aan universiteit. Hier wordt strikt op toegezien vanuit de kwaliteitszorg. De verwijzing die wordt gegeven -nr. 29- is correct en hierin wordt ook duidelijk dat er geen verschillen zijn. Verder zijn RCT's wel haalbaar. Een goed voorbeeld is het onderzoek van promovendus S. Haeyen, waarin een groep mensen met persoonlijkheidsproblemen die op een wachtlijst staan voor een behandeling worden toegewezen aan een experimentele groep (beeldende therapie) versus een controle groep (geen interventie, dus wachtlijst). r7 laten vervallen: Deze vragen ook. Hogeschool niet gegeven. Toelichting: Het zijn immers niet enkel studenten die het onderzoek uitvoeren. Paragraaf blz. 38 voetnoot 30 Vraag: Klopt de plek waar noot 30 staat? De noot slaat op een voorbeeld van n=1onderzoek. blz. 38 2e bullet (N=1 studies ) Wellicht goed om hier het systemische n=1 onderzoek dat door Spreen binnen Stenden wordt uitgevoerd te noemen. blz. 38 3e bullet ('Experimenten met...). Dit punt is ons niet geheel duidelijk. Volgens ons is dit niet strikt een methodologisch argument is, zoals de andere argumenten. Voorstel is dit te verduidelijken of weg te laten, omdat bij dit design ook de eerder genoemde knelpunten gelden. blz. 38 laatste alinea. r3 Er wordt niet alleen naar internationale, gevalideerde instrumenten gekeken, maar ook worden er meetinstrumenten in Nederland ontwikkeld. Een goed voorbeeld is de BTV-PS van Haeyen. Reactie FVB op consultatiedocument ZiNL Vaktherapie versus dagbesteding in de geneeskundige GGz 8

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015130207 Datum 29 oktober 2015 Betreft Rapport Vaktherapie en dagbesteding

Nadere informatie

Onderwerp: Erkenning HSL afd kunstzinnige therapie door de FVB/NVBT

Onderwerp: Erkenning HSL afd kunstzinnige therapie door de FVB/NVBT Onderwerp: Erkenning HSL afd kunstzinnige therapie door de FVB/NVBT 19 juni 2015 Beste leden van de NVBT, Al sinds 2010 wordt er binnen het bestuur van de FVB en NVBT gesproken over de erkenning van de

Nadere informatie

Disclosure belangen sprekers

Disclosure belangen sprekers Disclosure belangen sprekers Geen potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere financiële vergoeding Aandeelhouder Geen

Nadere informatie

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530. Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl

Nadere informatie

Vaktherapie Werkt 20 mei FVB-Kennisinnovatie Huub Notermans

Vaktherapie Werkt 20 mei FVB-Kennisinnovatie Huub Notermans Vaktherapie Werkt 20 mei 2016 FVB-Kennisinnovatie Huub Notermans Inhoud presentatie FVB-Kennisinnovatie Ontwikkelingen Interventiebanken Zorgstandaarden (ZS) en Generieke Modules (GM). Rapport Zorginstituut

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Projectplan Affectregulerende Vaktherapie Versie

Projectplan Affectregulerende Vaktherapie Versie Projectplan Affectregulerende Vaktherapie Versie 15-11-2015 Titel Auteurs Aanleiding Beschrijving en onderzoek affectregulerende vaktherapie in psychiatrie en orthopsychiatrie voor kind en jeugd -Wijntje

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 8 april 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 8 april 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Vaktherapie Beeldende therapie Danstherapie Dramatherapie Muziektherapie Psychomotorische therapie / psychomotorische kindertherapie

Vaktherapie Beeldende therapie Danstherapie Dramatherapie Muziektherapie Psychomotorische therapie / psychomotorische kindertherapie Vaktherapie Vaktherapie is de overkoepelende naam voor verschillende vaktherapieën, namelijk: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische therapie en psychomotorische

Nadere informatie

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH

Nadere informatie

1 8 DEC Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen

1 8 DEC Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen 1 8 DEC 2018 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST 18 december

Nadere informatie

Psychomotorische therapie / psychomotorische kindertherapie

Psychomotorische therapie / psychomotorische kindertherapie Vak-therapie Vak-therapie is de overkoepelende naam voor verschillende vak-therapieën, namelijk: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische therapie en psychomotorische

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 oktober 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 oktober 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan

Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ Sebastiaan Baan Netwerk LPGGz NIP NVvP Nederlands Huisartsen

Nadere informatie

"#",-!#./ 0""!$"#,1"0"23/-4",-!230

#,-!#./ 0!$#,1023/-4,-!230 ! "#$ %&'"%()("$%(* "!!"# $%&'(% ")**+ "#",-!#./ 0""!$"#,1"0"23/-4",-!230 5#../-""/ ,67 (' +, - "%*('#&'"%()("% ' 897.7:*6*667 :*6*67 *677 ;7

Nadere informatie

VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT

VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl info@zinl.nl T +31 (0)20 797 85 55 Contactpersoon drs. A.M. Hopman T +31 (0)20 797 86 01 VERDUIDELIJKING CASEMANAGEMENT

Nadere informatie

Inhoud. Wie zijn wij? Intro (Manon) Fase 1 (Marij) Fase 2 (Martine) Fase 3 (Barbara met Bettina en Anne) Reflectie

Inhoud. Wie zijn wij? Intro (Manon) Fase 1 (Marij) Fase 2 (Martine) Fase 3 (Barbara met Bettina en Anne) Reflectie (Be)leef in de wijk RAAK project (Be)Leef in de wijk Ontwikkeling van een vaktherapeutische wijkgerichte verwijs- en behandelroute voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Inhoud Wie zijn wij?

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG. Datum 13 maart 2015 GVS rapport 15/04 dulaglutide (Trulicity )

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG. Datum 13 maart 2015 GVS rapport 15/04 dulaglutide (Trulicity ) > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015030019 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Probleemgedrag beter duiden en behandelen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling

Probleemgedrag beter duiden en behandelen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling Probleemgedrag beter duiden en behandelen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling Oorzaken achter complexe problematiek achterhalen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling

Nadere informatie

Zorginstituut Nederland

Zorginstituut Nederland 4 / 3 O MEI 2018 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. de heer Postbus 291 3700 AG ZEIST Zorg Eekholt

Nadere informatie

Contourenvoorstel ontwikkeltafel jeugd (werkgroep begeleiding/behandeling)

Contourenvoorstel ontwikkeltafel jeugd (werkgroep begeleiding/behandeling) Contourenvoorstel ontwikkeltafel jeugd (werkgroep begeleiding/behandeling) Inleiding De werkgroep begeleiding/behandeling buigt zich over een nadere verduidelijking en aanscherping van de perceelbeschrijving

Nadere informatie

Ga direct naar de vergoedingen voor vaktherapie per. zorgverzekeraar. Beeldende therapie

Ga direct naar de vergoedingen voor vaktherapie per. zorgverzekeraar. Beeldende therapie Vaktherapie is de overkoepelende naam voor verschillende vaktherapieën, namelijk: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische therapie en psychomotorische kindertherapie.

Nadere informatie

2014D46478 INBRENG VERSLAG SCHRIFTELIJK OVERLEG

2014D46478 INBRENG VERSLAG SCHRIFTELIJK OVERLEG 2014D46478 INBRENG VERSLAG SCHRIFTELIJK OVERLEG In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond er bij enkele fracties behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen aan

Nadere informatie

Zorgstandaard. Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving

Zorgstandaard. Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving Zorgstandaard Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving WORKSHOP - inleiding, dr. Peter Greeven, klinisch-psycholoog, lid werkgroep Zorgstandaarden, bestuurslid NIP - vervolg, Marcella Mulder, teamleider

Nadere informatie

Cursus Bewegings- en lichaam georiënteerde interventies bij vroeg getraumatiseerde

Cursus Bewegings- en lichaam georiënteerde interventies bij vroeg getraumatiseerde Cursus Bewegings- en lichaam georiënteerde interventies bij vroeg getraumatiseerde 20 juni, 21 juni, 27 juni 2019 Bewegings- en lichaam- georiënteerde interventies bij vroeg getraumatiseerde cliënten.

Nadere informatie

Achterbanraadpleging Vaktherapieën SIGNALEN VAN CLIËNTEN EN NAASTEN

Achterbanraadpleging Vaktherapieën SIGNALEN VAN CLIËNTEN EN NAASTEN Achterbanraadpleging Vaktherapieën SIGNALEN VAN CLIËNTEN EN NAASTEN Inhoud Aanleiding en doel Methode: vragenlijstontwikkeling, procedure en Resultaten Achtergrond respondenten Kiezen en vaktherapeutische

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 9 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 9 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

Landelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden

Landelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Landelijke dag VMDB 18 maart 2017 Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Bestuurlijk akkoord Netwerk Kwaliteitsontwikkeling Het Netwerk Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen

Nadere informatie

Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische

Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische GGZ In april van dit jaar publiceerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg een concept-advies over het hoofdbehandelaarschap in de specialistische

Nadere informatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve

Nadere informatie

1 5 JAN Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen

1 5 JAN Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen 1 5 JAN. 2018 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw Postbus 291 3700 AG ZEIST Zorg Eekholt 4

Nadere informatie

het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (art. 40 lid 1 Geneesmiddelenwet). Pagina 1 van 2

het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (art. 40 lid 1 Geneesmiddelenwet). Pagina 1 van 2 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. de heer I Postbus 291 3700 AG ZEIST Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl

Nadere informatie

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Inleiding In deze brochure geven wij

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Uw

Nadere informatie

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding

Nadere informatie

Opname op afdeling Argo en gedwongen opname. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Opname op afdeling Argo en gedwongen opname. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de

Nadere informatie

MEMO. Maatschappelijke Ontwikkeling Projectorganisatie ROB. Aan Bert Frings. Datum Opgesteld door, telefoonnummer Mirjam Derks, 2739

MEMO. Maatschappelijke Ontwikkeling Projectorganisatie ROB. Aan Bert Frings. Datum Opgesteld door, telefoonnummer Mirjam Derks, 2739 MEMO Maatschappelijke Ontwikkeling Projectorganisatie ROB Aan Bert Frings Datum 13-11-2015 Opgesteld door, telefoonnummer Mirjam Derks, 2739 Onderwerp Vak- en Speltherapie algemeen Inleiding Verduidelijking

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Naar nieuwe zorg en zorgberoepen

Naar nieuwe zorg en zorgberoepen Datum 10 april 2015 Zorginstituut Nederland Strategie, Communicatie & Bestuursondersteuning Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl info@zinl.nl T +31 (0)20 797

Nadere informatie

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 1 april 2017

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 1 april 2017 Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 1 april 2017 Visie Zorg en Zekerheid investeert in een sterke eerste lijn. Onder meer met de vorming van de BasisGGZ heeft de huisarts een prominente rol als poortwachter

Nadere informatie

MARKTONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN VAKTHERAPEUTEN AAN ONDERZOEK EN OPLEIDING. Henk Smeijsters

MARKTONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN VAKTHERAPEUTEN AAN ONDERZOEK EN OPLEIDING. Henk Smeijsters MARKTONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN VAKTHERAPEUTEN AAN ONDERZOEK EN OPLEIDING 2007 Henk Smeijsters INHOUD Voorwoord... 3 Respondenten... 4 Resultaten Behoefte aan onderzoek... 6 Behoefte aan opleiding

Nadere informatie

Datum 14 juni 2019 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet... Zaaknummer Onze referentie

Datum 14 juni 2019 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet... Zaaknummer Onze referentie > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST Willem Dudokhof 1 1112 ZA Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen

Nadere informatie

2^ t 3 O.KT Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen

2^ t 3 O.KT Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen 3 O.KT 2018 2^ t > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Stichting Klachten en Geschillen Zoraverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110

Nadere informatie

Marcoen Hopstaken, acteur Angela Zandbergen, actrice Yvo van de Velde, klinisch psycholoog / psychotherapeut lid Agendaraad NKO

Marcoen Hopstaken, acteur Angela Zandbergen, actrice Yvo van de Velde, klinisch psycholoog / psychotherapeut lid Agendaraad NKO Utrecht, 30 november 2017 Marcoen Hopstaken, acteur Angela Zandbergen, actrice Yvo van de Velde, klinisch psycholoog / psychotherapeut lid Agendaraad NKO Programma Introductie Welkom Programmalijnen NKO

Nadere informatie

volwassenen en ouderen

volwassenen en ouderen volwassenen en ouderen Inhoudsopgave 1. Aanmelding... 1 2. Eerste gesprek... 1 3. De verdere behandeling... 2 4. Privacy en kwaliteit... 2 5. Kosten... 3 6. Eigen risico... 3 7. Tot slot... 4 AmaCura is

Nadere informatie

> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 30 juni 2011 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 30 juni 2011 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EH Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Datum 13 november 2017 Betreft Kamervragen van het Kamerlid Kooiman (SP) over toestemmingsvereisten zorgverzekeraars

Datum 13 november 2017 Betreft Kamervragen van het Kamerlid Kooiman (SP) over toestemmingsvereisten zorgverzekeraars > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

De regels zijn gelijk. Toch is iedereen anders. Wlz-toegangscriteria voor cliënten met een psychische stoornis

De regels zijn gelijk. Toch is iedereen anders. Wlz-toegangscriteria voor cliënten met een psychische stoornis De regels zijn gelijk. Toch is iedereen anders. Wlz-toegangscriteria voor cliënten met een psychische stoornis De Wet langdurige zorg (Wlz) wordt ook toegankelijk gemaakt voor cliënten vanaf 18 jaar met

Nadere informatie

ACP 69 Vergadering Adviescommissie Pakket

ACP 69 Vergadering Adviescommissie Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl info@zinl.nl T +31 (0)20 797 89 59 Contactpersoon J. Zwaap T +31 (0)20 797 8808 ACP 69 Vergadering Adviescommissie Vergaderdatum

Nadere informatie

Verschil richtlijn en zorgstandaard. Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017

Verschil richtlijn en zorgstandaard. Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017 Verschil richtlijn en zorgstandaard Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017 Hoe begon het? In 2012 bestuurlijk akkoord tussen overheid, zorgaanbieders, beroepsverenigingen, zorgverzekeraars

Nadere informatie

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Complexiteit vraagt maatwerk Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Welkom Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-NC-SA Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA Arnoud

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

I0 f8 //( S. O N TV A N Ü lim Ü 3 JAN Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

I0 f8 //( S. O N TV A N Ü lim Ü 3 JAN Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap O N TV A N Ü lim Ü 3 JAN. 2019 I0 f8 //( S Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag HOGESCHOOL INHOLLAND t.a.v. College van Bestuur Postbus 93043 2509

Nadere informatie

Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg

Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg 15 maart 2018 Elsbeth de Ruijter Generieke module EPA Verschillen? Ambulant Financiering GGz overwegend ZVW Geen verantwoordingsinstrument Meer specifieke

Nadere informatie

Aan de minister voor Medische Zorg Postbus EJ Den Haag

Aan de minister voor Medische Zorg Postbus EJ Den Haag > Retouradres Postbus 30, 1110 AH Diemen Aan de minister voor Medische Zorg Postbus 0350 500 EJ Den Haag Zorginstituut Nederland Zorg Eekholt 4 111 XH Diemen Postbus 30 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl

Nadere informatie

Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland

Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland Mei 2014 Aanleiding Het CVZ beschrijft in het Rapport geneeskundige GGZ deel 2 de begrenzing

Nadere informatie

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2dy 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform

Nadere informatie

Bedankt voor de uitnodiging voor de consultatieronde aanvullende geneeskundige zorg voor specifieke doelgroepen in de eerste lijn.

Bedankt voor de uitnodiging voor de consultatieronde aanvullende geneeskundige zorg voor specifieke doelgroepen in de eerste lijn. Utrecht, 22 september 2017 Betreft: reactie NVO op consultatie aanvullende geneeskundige zorg Geachte heer, mevrouw, Bedankt voor de uitnodiging voor de consultatieronde aanvullende geneeskundige zorg

Nadere informatie

Positieve psychologie & Zingeving

Positieve psychologie & Zingeving Positieve psychologie & Zingeving Studiebijeenkomst KSGV Vrijdag 29 maart 2019, 13.00-17.00 uur Auditorium Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht) Informatie en aanmelding: www.ksgv.nl ksgv@ksgv.nl

Nadere informatie

Opleiding Psychologie Masterroute KP

Opleiding Psychologie Masterroute KP Opleiding Psychologie Masterroute KP Master Your Talent 19 november 2012 Ineke Wessel Contact Twee coördinatoren Wiljo van Hout Ineke Wessel Eén e-mailadres: Mastercoordinator-K@rug.nl Wetenschappelijke

Nadere informatie

m> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Postbus 320 Datum 3 december 2018 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet

m> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Postbus 320 Datum 3 december 2018 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet O 3 DEC 2018 m> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST 3 december

Nadere informatie

ECSD/U

ECSD/U Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid(SZW) Mw. drs. J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE doorkiesnummer (070) 373 8249 betreft Verzoek bestuurlijke reactie Besluit experimenten Participatiewet

Nadere informatie

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 1 april 2016

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 1 april 2016 Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ 2016 2017 Versie 1 april 2016 Visie Zorg en Zekerheid investeert in een sterke eerste lijn. Onder meer met de vorming van de BasisGGZ heeft de huisarts een prominente rol

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING 168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet

Nadere informatie

INTER-PSY Vechtdal Kliniek

INTER-PSY Vechtdal Kliniek Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek, deeltijdbehandeling en kliniek /opname Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek

Nadere informatie

Bijlage Programma van Eisen

Bijlage Programma van Eisen Bijlage Programma van Eisen Functie: Jeugdzorgplus voor Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie Toegangscriteria 1. Karakteristieken van het kind: De algemene karakteristieken van de cliënten

Nadere informatie

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding

Nadere informatie

Datum 28 juli 2016 Betreft Afschaffen eigen betaling bij poliklinische bevalling zonder indicatie

Datum 28 juli 2016 Betreft Afschaffen eigen betaling bij poliklinische bevalling zonder indicatie > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Mevrouw drs. E. Schippers, Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE 0530. Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie

Nadere informatie

Inhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6

Inhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6 Redactie 1 0 Auteurs 1 1 Voorwoord 1 6 inleiding de schouder 1 9 1 Patiënten met schoudersyndromen in de huisarts- en fysiotherapiepraktijk 2 1 Inleiding 2 2 Patiënten met schoudersyndromen in de huisartspraktijk

Nadere informatie

) %* +, '* + #*%-* +. #* + / 0 %*1( %*$ 2 * 2 ** 2) ""-

) %* +, '* + #*%-* +. #* + / 0 %*1( %*$ 2 * 2 ** 2) - ! ""#$%&$ ' ( ) %* +, '* + #*%-* + ""#%&$ + #* + / 0 %*1( %*$ *%2) ""- 2 2 * 2 ** 2) ""- (! "#$!%%$"!&& '() #*+ '(, -$ " /0'- #$$ $(11$ $ -'( -$' ' $0 21,#(1 $(1$ $ 1( '# # # $$(11 -(3!'-45#**6"7 89- $&&$1

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE 2731.2013089824 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen

Nadere informatie

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Datum 25 oktober 2017 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet

Datum 25 oktober 2017 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet 2di bo i sso 2 6 OKI. 2017 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr Postbus 291 3700 AG ZEIST

Nadere informatie

Vergoedingen Vaktherapie

Vergoedingen Vaktherapie Vergoedingen Vaktherapie Vaktherapie is de overkoepelende naam voor verschillende vaktherapieën, namelijk: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische therapie en

Nadere informatie

Datum 7 juli 2014 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet

Datum 7 juli 2014 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet 70iï-^797-8 juli m > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw Postbus 291 3700 AG ZEIST 0530. Eekholt

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten

Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten 2 Deze folder geeft u informatie over het deeltijdprogramma (gedeeltelijk) onbegrepen lichamelijke klachten op de zorgeenheid Psychiatrie van het CWZ.

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 23 mei 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 23 mei 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 2500 EA DEN HAAG Postbus Datum 4 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 2500 EA DEN HAAG Postbus Datum 4 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 2500 EA DEN HAAG Postbus 20018 Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence

Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Dr. John Verhoef (Lector) Lectoraat Eigen Regie Hogeschool Leiden, Cluster Zorg verhoef.j@hsleiden.nl Waar hebben we het over? Evidence Based Practice

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Het behandelprogramma Vroege Intensieve Neurostimulatie

Het behandelprogramma Vroege Intensieve Neurostimulatie Onderwerp: Samenvatting: Soort uitspraak: Zorgvorm: Vroege intensieve neurorevalidatie bij volwassenen Het CVZ heeft een literatuuronderzoek verricht naar de stand van de wetenschap en praktijk van VIN.

Nadere informatie

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 19 december 2018

Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 19 december 2018 Zorg en Zekerheid beleid POH GGZ Versie 19 december 2018 Visie Zorg en Zekerheid investeert in een sterke eerste lijn. Onder meer met de vorming van de BasisGGZ heeft de huisarts een prominente rol als

Nadere informatie

Het voorlopig advies d.d. 4 mei 2018 wordt hieronder voor de volledigheid herhaald. Pagina 1 van 4

Het voorlopig advies d.d. 4 mei 2018 wordt hieronder voor de volledigheid herhaald. Pagina 1 van 4 1 O DEC ZU18 Concept de> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. de heer Postbus 291 3700 AG ZEIST Eekholt

Nadere informatie

Marktconsultatie 9 oktober. Niet-integrale zorgproducten Jeugd spec. ambulant

Marktconsultatie 9 oktober. Niet-integrale zorgproducten Jeugd spec. ambulant Marktconsultatie 9 oktober Niet-integrale zorgproducten Jeugd spec. ambulant Programma 13:00 13:15 uur Kennismaking 13:15 14:15 uur Opbouw structuur producten Behandeling psycho sociaal 14.15 14.30 uur

Nadere informatie

Verdiepingsstage Vroege Psychosen. Dorpsblik. informatie voor aios

Verdiepingsstage Vroege Psychosen. Dorpsblik. informatie voor aios Verdiepingsstage Vroege Psychosen Dorpsblik informatie voor aios Verdiepingsstage Vroege Psychosen Dorpsblik Hoe eerder mensen met een vroege psychose worden behandeld, hoe groter de kans op functioneel

Nadere informatie

professionals in ontwikkeling

professionals in ontwikkeling www.ambiq.nl professionals in ontwikkeling [ samen werken aan innovatie ] Door onze krachten te bundelen kunnen we de kwaliteit van de zorg verder ontwikkelen, versterken we onze strategische positie en

Nadere informatie

Behandeld door Telefoonnummer E-mailadres Kenmerk SBES/djon/GGZ 088 770 8770 vragencure@nza.nl 0146749/0204428

Behandeld door Telefoonnummer E-mailadres Kenmerk SBES/djon/GGZ 088 770 8770 vragencure@nza.nl 0146749/0204428 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport T.a.v. mevrouw drs. E.I. Schippers Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Newtonlaan 1-41 3584 BX Utrecht Postbus 3017 3502 GA Utrecht T 030 296 81 11

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.

Samenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek. Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden

Nadere informatie

Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen

Zorginstituut Nederland. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen / > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Stichting Klachten en Geschillen 7nmvo^0i/0ringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw mr. Postbus 291 3700 AG ZEIST Zorg I Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 februari 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 februari 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over het nut van de griepprik (2011Z20885).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over het nut van de griepprik (2011Z20885). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 30 79 11 F 070 30

Nadere informatie

Vergelijking Psychomotorische Therapie en Dans&Bewegingstherapie

Vergelijking Psychomotorische Therapie en Dans&Bewegingstherapie Vergelijking Psychomotorische Therapie en Dans&Bewegingstherapie Een kwalitatief praktijkgericht ontwikkelingsonderzoek naar verschillen en overeenkomsten PMT en DBT Nanon Janssen Inleiding naamgeving

Nadere informatie

Bezoekadres Kenmerk Bijlage(n) Samenvatting

Bezoekadres Kenmerk Bijlage(n) Samenvatting > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Reglement. Geestelijke gezondheidszorg (GGZ)

Reglement. Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Reglement Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) geldig vanaf 1 januari 2019 575.774.000.000.1850 Pagina 1 van 9 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE...2 Reglement GGZ 2019...3 1.1. Het Reglement Geestelijke gezondheidszorg

Nadere informatie