HERSTRUCTURERING HAVENGEBIED ENSCHEDE AFGERONDE PROJECTEN PER SEPTEMBER 2009

Transcriptie

1 HERSTRUCTURERING HAVENGEBIED ENSCHEDE AFGERONDE PROJECTEN PER SEPTEMBER 2009

2 Herstructurering havengebied Enschede Afgeronde projecten per 1 augustus 2009 Inhoud 1. Inleiding 2. Afgeronde projecten 2.1. Handelskade 2.2. De Ossenboer 2.3. Zuidzijde Hendrik ter Kuilestraat 2.4. Woonarken 3. Nieuwe projecten 3.1. Herstructurering Binnenhaven 1. Inleiding Aan de westkant van Enschede ligt het Enschedese havengebied. Dit is een groot en belangrijk bedrijventerrein aan het water van het Twentekanaal. Een groot aantal delen van het havengebied is echter zowel functioneel als economisch verouderd. En, als niet ingegrepen wordt, zal deze situatie verder verslechteren en de kwaliteit van de omgeving afnemen. Dat zal vervolgens leiden tot een daling van de waarde van het vastgoed. Los van de effecten van de huidige economische recessie, is er dan ook minder geld beschikbaar bij de ondernemers/ eigenaren voor het uitbreiden en onderhouden van de eigen bedrijfskavel met opstallen. Het gevolg: een bedrijventerrein met een matige uitstraling en met een toenemend aantal kavels met minder economische activiteit. Daardoor zal ook de werkgelegenheid die de bedrijven op dit terrein bieden afnemen. Kortom, een ongewenste ontwikkeling die we moeten keren. Het bedrijventerrein Havengebied beslaat een bruto oppervlakte van circa 200 hectare, met daarop 300 bedrijven en ongeveer arbeidsplaatsen. Het doorbreken van de negatieve spiraal en behoud of zelfs groei van het aantal arbeidsplaatsen kan worden bereikt door het havengebied grondig te herstructureren. In 2005 is daartoe door de Enschedese gemeenteraad het Masterplan Havengebied Enschede vastgesteld. Daarin zijn de hoofdlijnen en uitgangspunten beschreven voor de revitalisering van het Enschedese havengebied. Gekozen is om de revitalisering uit te voeren via een projectmatige aanpak. Een intensiever en meer efficiënt gebruik van de beschikbare ruimte is steeds het uitgangspunt. De beschikbaarheid van externe financiële middelen is mede bepalend voor het opstarten van de diverse deelprojecten. De juridische basis voor de doorontwikkeling van het havengebied is solide. In september 2008 heeft Gedeputeerde Staten van Overijssel het aangepaste bestemmingsplan definitief goedgekeurd. Het havengebied biedt ruimte aan bedrijven uit de zware milieucategorieën. De Handelskade (foto: Eddie van Raamsdonk)

3 2. Afgeronde projecten: Inmiddels zijn diverse projecten in het havengebied opgestart of afgerond. In dit boekje laten we zien welke resultaten tot nu toe zijn bereikt in het kader van de herstructurering. We lichten de volgende (grotendeels) afgeronde projecten toe: 2.1 Handelskade en infrastructuur 4 Het gebied Handelskade en omgeving (7 hectare) is als eerste deelproject binnen het project Herstructurering Havengebied geselecteerd, omdat: het gebied sterk beeldbepalend is voor het gehele havengebied; het de entree van de haven vormt voor het verkeer vanuit Enschede; de haven hier zowel visueel als functioneel een rol speelt. Doelstelling is een gerevitaliseerde Handelskade als visitekaartje voor het hele bedrijventerrein Havengebied. 1 Project Verbetering Handelskade inclusief verbetering infrastructuur; 2 Project Herstructurering De Ossenboer; 3 Project Herstructurering en uitgifte van grond zuidzijde H. ter Kuilestraat; 4 Project Woonarken. Werkzaamheden en planning Rotonde en wegen Binnen het deelproject Handelskade zijn diverse werkzaamheden uitgevoerd. Eind juli 2005 is een rotonde gerealiseerd op de kruising H. ter Kuilestraat Binnenhaven Rembrandtlaan, waarmee de doorstroming van het verkeer en de verkeersveiligheid sterk is verhoogd. In 2009 wordt er nog een kunstwerk op de rotonde geplaatst. Op de kruisingen met de Parkweg en de Westerval is een extra strook aangelegd. Daardoor is de ontsluiting van het Havengebied verbeterd. 4 4 Woonarken 2 De Ossenboer 3 Zuidzijde H. ter Kuilestraat 1 De Handelskade De Handelskade

4 Handelskade De werkzaamheden aan de openbare ruimte van de Handelskade zijn afgerond. De Handelskade heeft een stevige facelift gekregen, waardoor een functionele, hoogwaardige openbare ruimte is ontstaan met een aangenaam verblijfsklimaat. Het water is meer betrokken bij de openbare ruimte door de botenopslag te verplaatsen en de Jachthaven beter zichtbaar te maken. Door de aanpassingen is de Handelskade ook aantrekkelijk geworden voor recreatief gebruik. Daarnaast is er op de Handelskade nog een bedrijfskavel gepland waarop een bedrijfsverzamelgebouw met een hoge kwalitatieve uitstraling gebouwd moet worden. Impressie van de snackbar aan De Handelskade Het project Handelskade zit nu in de afrondende fase. De verbouwing en overkapping van de aanwezige snackbar evenals de grondoverdracht en vergunningaanvraag voor het bedrijfsverzamelgebouw zijn nu nog de belangrijkste punten. De verbouwing van de snackbar is medio 2009 gestart. Er is nog geen concrete planning voor de realisatie van het bedrijfsverzamelgebouw, aangezien dit sterk afhankelijk is van de initiatieven van externe partij(en). Financiën De totale investeringen in het deelproject Handelskade bedragen ongeveer 6,2 miljoen Herstructurering De Ossenboer Het project De Ossenboer (ook wel de 3e Havenarm, aangezien men in het verleden plannen had voor het doortrekken van het Twentekanaal langs de Ossenboer), heeft drie doelstellingen te weten: - herstructurering en sanering van gronden; - intensivering van het ruimtegebruik; - realiseren van nieuwe arbeidsplaatsen. Met de herstructurering van de gronden aan De Ossenboer is bereikt dat ca. 5 hectare bedrijventerrein gesaneerd en geherstructureerd is en er nieuw uitgeefbaar bedrijventerrein is ontstaan. Notitie van Uitgangspunten In juli 2006 is de Notitie van Uitgangspunten, waarin de ruimtelijke uitgangspunten voor de herstructurering zijn vastgelegd, door het College van B&W vastgesteld. Men onderkende hiermee het belang van een vitaal havengebied en de noodzaak voor revitalisering van de Ossenboer. In vervolg daarop heeft de Gemeenteraad in september 2007 ingestemd met het beschikbaar stellen van de noodzakelijke investeringsmiddelen, inclusief een saneringskrediet, voor De Ossenboer. Tegelijkertijd is, als expliciet onderdeel van dit besluit, ingestemd met de kap van de aanwezige bomen op De Ossenboer. Stedenbouwkundig ontwerp Het stedenbouwkundig ontwerp voor de Ossenboer is zowel aan de Belangenvereniging Ondernemers Havengebied (BOH) als aan de bestaande ondernemers aan de Ossenboer voorgelegd. De plannen gaven aanleiding tot een constructieve discussie, waarna uiteindelijk overeenstemming is bereikt tussen de verschillende partijen. Naar aanleiding van gemaakte opmerkingen omtrent parkeren is een ontwerp gemaakt, waarin het totaal aantal parkeerplaatsen is vergroot ten opzichte van de oude situatie. Plannen waren er ook voor een afschermende stedenbouwkundige wand. Uiteindelijk bleek deze financieel niet haalbaar en is ervan afgezien. De Ossenboer

5 Zittende ondernemers Aan De Ossenboer waren decennialang twee autodemontage-bedrijven gevestigd. In verband met de herontwikkeling van de Ossenboer zijn, in goed overleg met de betrokken ondernemers, per 1 maart 2008 de huurcontracten beëindigd. Met de vertrokken bedrijven is een bedrag voor schadevergoeding en compensatie overeengekomen. Werkzaamheden en planning Grondsanering Na het beschikbaar komen van de gronden heeft aanvullend bodemonderzoek aangetoond dat in de strook Ossenboer en in de groenwal op een aantal plekken een behoorlijke verontreiniging zat. Voordat de kavels als bouwrijpe grond konden worden uitgegeven, moesten deze gronden gesaneerd worden. In maart 2008 is gestart met de sanering en dit is in januari 2009 afgerond. Bouwrijp maken van de gronden Met de verhuizing van de twee autodemontagebedrijven aan de Ossenboer zijn de meeste gronden aan de westzijde van de Ossenboer per 1 maart 2008 vrijgekomen. Uitzondering zijn de kavel van de gemeentewerf op de hoek met de H. ter Kuilestraat en de aangrenzende kavel van de firma Huiskamp. Deze blijven vooralsnog op hun plek. De oude, niet meer in werking zijnde riolering tussen de Ossenboer en t Lentfert is verwijderd. De grond is gesaneerd. De vrijkomende gronden worden verkocht aan de aangrenzende bedrijven. Een strook van 1570m2 is verkocht en voor ongeveer 2100m2 zijn nu 2 belangstellenden. Nieuwbouw Weyl Beefproducts BV Weyl Beefproducts BV bouwt een nieuwe exportslachterij aan de Ossenboer/ t Lentfert. Om deze plannen mogelijk te maken zijn het aanwezige vuil- en regenwaterriool en een aantal hoog- en laagspanningsleidingen verlegd. In mei 2008 heeft Weyl een bouwaanvraag ingediend, passend binnen het bestemmingsplan. De bouwvergunning is afgegeven en de bouwwerkzaamheden lopen. De aktes voor het oorspronkelijke bouwterrein (à m2) zijn gepasseerd. Eind juli 2009 heeft Weyl nog extra grond (5.000m2 in erfpacht) aangekocht. Realisatie nieuw profiel openbare ruimte De openbare ruimte aan de Ossenboer heeft sinds 2008 een metamorfose ondergaan. De Ossenboer heeft een geheel nieuw profiel gekregen. Aan de oostzijde, waar de bestaande bedrijven gehandhaafd blijven, is het aantal dwarsparkeerplaatsen ten opzichte van de oude situatie fors verhoogd. Binnenkort wordt het groen aangeplant. Nieuwe bouwaanvragen worden getoetst aan geldende welstandseisen. Financiën Met het saneren, bouwrijp maken van de gronden inclusief de zogenaamde rioolstrook tussen de Ossenboer en Het Lentfert - en de reconstructie van het profiel van de Ossenboer is een bedrag gemoeid van ruim 4,0 miljoen. De Ossenboer Wyel Beefproducts concentreert bedrijfsactiviteiten aan De Ossenboer

6 2.3 Herstructurering / uitgifte strook zuidzijde H. ter Kuilestraat Achter de bedrijfspercelen aan de Hendrik ter Kuilestraat heeft de Gemeente Enschede een strook grond van circa 0,9 ha in eigendom. In overeenstemming met een van de uitgangspunten uit het Masterplan Havengebied Enschede (intensivering van ruimtegebruik) is besloten te onderzoeken of het mogelijk is om deze grond uit te geven. Zittende ondernemers kunnen deze grond dan aankopen ten behoeve van opslag. Werkzaamheden en planning De eerste acht meter, gerekend vanaf de perceelsgrens van de aanliggende bedrijven, is nagenoeg zonder belemmering. Met de uitgifte van deze strook is voor de zomer van 2007 gestart. Vervolgens is bekeken of de zittende ondernemers ook belangstelling hebben voor de gronden buiten de genoemde acht meter. Tevens zijn de aanwezige belemmeringen in deze strook in kaart gebracht. De grootste beperkingen binnen het gebied zijn de aanwezigheid van hoogspanningsmasten en een aanzienlijke hoeveelheid ondergrondse infrastructuur (rioleringen, kabels en leidingen). Op basis van de integrale kaart met belemmeringen is de grondprijs bepaald. Momenteel worden de kavels aan belangstellende ondernemers verkocht. Een eerste contract voor bijna 0,2 ha is opgesteld en er heeft zich een tweetal belangstellenden gemeld voor ongeveer 300m2 en 800m2 grond. De verkoop van de overige kavels zal in de loop van 2009/2010 plaatsvinden via het Ondernemersloket Enschede, telefoonnummer Financiën De kosten van dit deelproject zijn vooralsnog beperkt, omdat het terrein alleen opgeruimd hoeft te worden (kosten PM) Zuidzijde H. ter Kuilestraat

7 2.4 Woonarken In de afgelopen tientallen jaren hebben aan de ir. E.L.C. Schiffstraat en aan de Binnenhaven 13 woonarken gelegen. Bij de ontwikkeling van het nieuwe bestemmingsplan voor het havengebied bleek in 2002 dat, op basis van moderne milieuregelgeving, het niet mogelijk was om de woonfunctie van de arken in te passen naast de zware bedrijvigheid in het havengebied. Ondanks het feit dat de mensen hier soms al twee generaties lang woonden, betekent dit dat de woonarken uiterlijk 2012 uit het havengebied weg moeten zijn. Schiffstraat Werkzaamheden en planning In eerste instantie is geprobeerd om verderop aan het kanaal, ongeveer ter hoogte van de nieuwe kunstijsbaan, een nieuwe woonarkhaven te maken. Maar regelgeving, zoals de bestaande geluidscontour van de luchthaven, en de onoverkomelijk hoge kosten hebben de realisatie van een nieuwe woonarkhaven onmogelijk gemaakt. Met de eigenaren en bewoners van de woonboten is vervolgens intensief overlegd en onderhandeld om te komen tot een vertrek van de woonboten uit het havengebied. Inmiddels heeft de gemeente met bijna alle eigenaren een overeenkomst gesloten tot aankoop van de woonark. Financiën De kosten die met bovenstaande activiteiten zijn gemoeid, bedragen ongeveer 1,9 miljoen. Investeringen in afgeronde projecten per Project Handelskade De Ossenboer Uitgifte strook zuidzijde H. ter Kuilestraat Woonarken Investering in euro s 6,2 miljoen 4,0 miljoen PM 1,9 miljoen TOTAAL 12,1 (zonder PM kosten) miljoen Realisering van de bovenstaande projecten is mede mogelijk gemaakt door subsidies van de Europese Unie, het Ministerie van Economische Zaken, Provincie Overijssel en Regio Twente. Daarnaast is er budget beschikbaar vanuit grondopbrengsten en cofinanciering van de Gemeente Enschede Binnenhaven

8 3. Nieuwe projecten Sinds de uitvoering en afronding van de hiervoor beschreven deelprojecten heeft het proces niet stilgestaan. Nieuwe deelprojecten zijn tot stand gekomen. De aandacht is gericht op het behalen van zowel financieel als sociaal draagvlak. De komende periode staan de volgende (deel)projecten op de agenda: - herstructurering van de Binnenhaven (grootschalig project); - aanleg van nieuwe laad- en loskades; - herstructurering en uitgifte van (bedrijfs)kavels aan de Kop Ossenboer en de Usselerhalte; - uitbaggeren van de haven en het herstellen van kades en oevers; - verdubbeling van de Auke Vleerstraat (een zelfstandig project dat van groot belang is voor de duurzame ontsluiting en bereikbaarheid van het havengebied). 3.1 Herstructurering Binnenhaven Als start van het herstructureringsproces van de Binnenhaven is op 3 maart 2009 een goed bezochte bijeenkomst Werken aan de Binnenhaven gehouden. Genodigden waren de ondernemers/eigenaren van de Binnenhaven. Samen met de eigenaren/ondernemers wil de gemeente Enschede tot een nieuw ontwerp komen voor de openbare ruimte. Daarnaast is de gemeente in overleg met individuele ondernemers om investeringen en verkavelingen in de Binnenhaven te stimuleren. Een eerste opzet van projecten, die door de kwartiermaker van de Binnenhaven op basis van gesprekken met individuele ondernemers heeft opgesteld, is terug te vinden in het onlangs verschenen boekje Herstructurering Binnenhaven. Hierin wordt ook een toelichting gegeven op het budget en de planning van dit project alsook op de andere in het havengebied opgestarte deelprojecten. Het Enschedese Havengebied: een lokaal en regionaal concurrerend bedrijventerrein aan het water! In het Masterplan Havengebied Enschede is aangegeven dat door een projectmatige aanpak van de herstructurering van de openbare en private ruimte - in nauwe samenwerking met betrokkenen - het havengebied uit kan groeien tot een lokaal, regionaal en mogelijk (inter)nationaal concurrerend bedrijventerrein. De grootte, de ligging en het nu al aanwezige type bedrijven bieden potentie, waardoor - in combinatie met investeringen in de openbare en private ruimte - het einddoel dichterbij komt. Gedane investeringen in De Ossenboer, de Handelskade en de Hendrik ter Kuilestraat geven dit goed weer. Hier zijn door de herstructurering meerdere nieuwe kavels opgeleverd en verkocht. Daardoor kunnen bedrijven groeien of zich concentreren op een geschikte locatie in het Havengebied. Ook is door het opknappen van de openbare ruimte de uitstraling van het havengebied en de gerevitaliseerde delen verbeterd en voldoet het aan de huidige eisen. Deze activiteiten verbeteren het imago van het gehele terrein en versterken de concurrentiepositie. Dit is weer een extra impuls voor de aanpak van de volgende projecten in het Havengebied! Artistimpression van het kunstwerk bij de entree van De Binnenhaven

9 De herstructurering van het Enschedese havengebied werdt ondersteund door het Ministerie van Economische Zaken, de Provincie Overijssel en de Regio Twente. Project met financiele steun van de Europese Unie (Programma Stedelijk Hart Enschede) Ministerie van Economische Zaken Colofon Uitgave Projectmanagementbureau Enschede Projectgroep Haven Rien Wilderink - projectmanager Jorien Hamstra Hans Lammertink Tjeerd Kooistra Luuk Nijenhuis - vormgeving 16 oktober 2009