Tjamke Strikwerda Lauriane Spreij. Nieuwe mogelijkheden in de cognitieve diagnostiek

Transcriptie

1 Tjamke Strikwerda Lauriane Spreij Nieuwe mogelijkheden in de cognitieve diagnostiek

2 Eerlijk zeggen... Wie: is er wel eens zijn sleutels kwijt? komt wel eens te laat op een afspraak? vergeet ondanks een boodschappenlijstje wel eens een artikel mee te nemen? loopt wel eens naar bv. de keuken en weet eenmaal daar aangekomen niet meer wat je er wilde doen

3 Casus Meneer (48 jaar) CVA (rechterhemisfeer, pariëtaal) Klinisch opgenomen doorgestuurd naar revalidatiecentrum Revalidatietraject: 1 jaar geleden Cognitieve stoornissen geheugen/aandacht Milde neglect Vlotte verbeteringen na 6 weken naar huis Momenteel Vastgelopen in re-integratie traject voor administratieve functie Aangemeld voor poliklinische revalidatie

4 Casus Klachten Ik vergeet wat iemand tegen mij gezegd heeft Ik vergeet wat ik moet doen, dus ik gebruik steeds meer post-its. Ik ben vaak mijn spullen kwijt. Ik kom niet aan mijn huishoudelijke taken toe. Ik heb moeite met evenwicht, bots vaak tegen objecten aan. Neuropsychologisch onderzoek Tekorten in geheugen en aandacht/concentratie Tekorten in planning/overzicht Verdenkingen van een milde neglect (niet objectiveerbaar in NPO)

5 Cognitieve Diagnostiek Neuropsychologische revalidatie: gedrag, emotionele processen, psychosociaal, cognitie Cognitieve Revalidatie diagnostiek & behandeling

6 Cognitieve Diagnostiek Neuropsychologisch onderzoek (NPO) (Hetero)anamnese Rapportage van klachten van patiënten Rapportage van klachten van mantelzorger (Klinische) observaties Vragenlijsten Neuropsychologisch testonderzoek

7 Cognitieve domeinen Problemen/stoornissen Inzicht Geheugen Aandacht Executieve functies Waarneming Taal Handelen Gebrek aan ziekte inzicht, oriëntatie in tijd en plaats Korte en lange termijn, visueel, verbaal, spatieel, retrospectief, prospectief, werkgeheugen Concentratie, beperkte capaciteit van informatieverwerking, mentale traagheid, selectieve/verdeelde aandacht Planning, overzicht, probleemoplossend vermogen, inhibitie, mentale flexibiliteit, multitasking Visueel-ruimtelijke waarneming, visuocontructie Taalbegrip en/of taalproductie (afasie) Motor functie (apraxie), bewegingsarmoede (akinesie)

8 Neuropsychologisch testonderzoek Waarneming en geheugen Visuo-constructie, visueel geheugen Geheugen verbaal Taalproductie

9 ROOD GROEN GEEL BLAUW GROEN ROOD

10 BLAUW ROOD GROEN BLAUW GEEL GROEN

11 ROOD GROEN GEEL BLAUW GROEN ROOD

12 Wat zegt het NPO over het dagelijks functioneren? Dynamisch Complex Multitasking Statische tests Eén-op-één Geen afleiding Domeinen geïsoleerd getest

13 Digitalisering Multitaken Klachtenlijsten Virtual Reality NPO Dagelijks functioneren

14 ICF Model International Classification of Functioning, Disability and Health NPO Stoornis Beperking Restrictie

15 ICF Model International Classification of Functioning, Disability and Health NPO Digitaal testen Multitaken VR Klachtenlijst

16 Klachtenlijst: cognitieve klachten in het dagelijks leven Stroke Impact Scale (SIS) Cognitive Failure Questionnaire (CFQ) Amsterdam Instrumental Activity of Daily Living Questionnaire (I- IADL) Checklijst voor Cognitieve en Emotionele problemen na een beroerte (CLCE-24) Utrechtse Schaal voor de Evaluatie van Klinische Revalidatie Participatie (USER-P) Kijkt globaal naar ADL: focus op zelfverzorging en mobiliteit Geen duidelijke onderscheiding tussen cognitie en andere aspecten (motoriek) Cognitie onderdeel, maar niet gerelateerd aan ADL

17 Dagelijkse activiteiten en cognitieve domeinen Activiteiten Complexe activiteiten Werk/opleiding Vrijetijdsbesteding Reizen Autorijden Geldzaken Medicijn gebruik Relaties en communicatie Rol in uw gezin Contact met familie en vrienden Contacten binnen uw woonomgeving Huishoudelijke taken Koken Boodschappen doen Vragen per cognitief domein 2 EF, 4 Att, 1 Mem 2 Att, 1 EF, 1 Mem 2 EF, 1 Mem 2 Att, 1 Mem, 1 EF 2 EF 3 EF, 1 Mem 2 EF, 1 Mem 2 Att, 1 EF, 1 Mem 1 Mem, 1 EF 4 EF, 1 Att, 1 Mem 2 EF, 1 Mem EF = Executive functions, Att = Attention, Mem = Memory

18 Werk & opleiding Zonder moeite Met moeite Met hulp Niet mogelijk Niet van toepassing Veranderd sinds letsel 1. Ik plan mijn activiteiten voor de dag en de week. 2. Ik houd mijn aandacht bij mijn activiteiten en laat mij niet snel afleiden door dingen die om mij heen gebeuren. 3. Ik onthoud de informatie die ik in een college/overleg heb gehoord. Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Sluiter, D., Spreij, L.A., Visser-Meily, J.M.A., Nijboer, T.C.W. (in preperation)

19 Klachtenlijst: eerste resultaten Not possible 4 With help 3 1 without effort 2 with effort 3 with help 4 not possible With effort 2 Without effort 1 Patients with ABI (n=13) Healthy controls (n=68) 0 Sluiter, D., Spreij, L.A., Visser-Meily, J.M.A., Nijboer, T.C.W. (in preperation)

20 Digitalisering Beperkte uitkomstmaten met pen-en-papier Alleen eindscores Geen informatie over: Fluctuaties door de tijd Mate van alertheid Vermoeidheid Aandachtsproblemen Werkstrategie Casus: Ik ben vaak mijn spullen kwijt.

21 Digitalisering: Star cancellation

22 Werkwijze: zoekstrategie Ten Brink, A.F., Van der Stigchel, S., Visser-Meily, J.M.A., Nijboer, T.C.W. (2016)

23 Werkwijze: zoekstrategie Geen kruisingen = georganiseerde zoekstrategie Veel kruisingen = ongeorganiseerde zoekstrategie

24 Multitaken Casus: Verdenkingen van een milde neglect (niet objectiveerbaar in NPO) MAC: Mobility Assessment Course Lopen/rijden van route 24 doelen Ten Brink, A.F., Visser-Meily, J.M.A., Nijboer, T.C.W. (2017)

25 Multitaken: Mobility Assessment Course Voordelen: Geen/minder compensatie Observaties in een dagelijkse situatie Inzichtelijk voor de patiënt Meer patiënten N CVA patiënten Pen-en-papier test N- 74 Hersteld N 9 MAC N- 90% N+ 10% N- 33% N+ 67% Nadelen: Controle Normen verzamelen Meerwaarde

26 Virtual Reality Een computer gegenereerde, interactieve 3D omgeving, waarin een gevoel van presence en een natuurlijke manier van interactie en navigatie gefaciliteerd wordt.' Immersive VR Non-immersive VR

27 Voordelen Realistisch Dynamisch Controle over omgeving Controle over moeilijkheidsgraad Registratie van gedrag Verhoogde motivatie Zygouris et al., 2015, Parsons et al., 2008

28 VR als aanvullende test? Spreij, Braaksma, Sluiter, Verheul, Visser-Meily, Nijboer, 2017 VR biedt: Verhoogde sensitiviteit Aanvullende en verdiepende uitkomstmaten Verbeterslag in de ecologische validiteit

29 De Virtuele Supermarkt

30 Uitkomstmaten Gevonden producten Tijd Reactie of afleiders (audio/avatars) Navigatie-tracking (zoek-efficiëntie) Eye-tracking (aandacht)

31 Eye tracking & aandacht

32 Eye tracking & aandacht

33 Eye tracking & aandacht

34 Eye tracking & aandacht

35 Klachtenlijsten Digitalisering Neuropsychologie Multitaken Virtual Reality NPO Ergotherapie Dagelijks functioneren

36 Neurospychologie & Ergotherapie UMCU PS: neuropsychologisch onderzoek ET: praktische vertaalslag: aanleren compensatie strategieën Hoe kunnen we beter samenwerken?

37 Knowledgebroker project Analyse met verbeter-doelstelling Projectplan Werken volgens richtlijnen Wetenschappelijk kennis vertalen naar praktijk

38 Knowledgebroker project Probleemstelling wordt de educatie bij de ET wel in de juiste vorm aangeboden? Is de educatie wel op maat?

39 Ergotherapie Wat is ergotherapie: Dagelijks handelen: Zelfverzorging Huishoudelijke taken Hobby s / vrije tijd Werken / leren Mobiliteit

40 casus Meneer (48 jaar) CVA (rechterhemisfeer, pariëtaal) Klinisch opgenomen doorgestuurd naar revalidatiecentrum Revalidatietraject: 1 jaar geleden Cognitieve stoornissen geheugen/aandacht Milde neglect Vlotte verbeteringen na 6 weken naar huis Momenteel Vastgelopen in re-integratie traject voor administratieve functie Aangemeld voor poliklinische revalidatie

41 casus Klachten Ik vergeet wat iemand tegen mij gezegd heeft Ik vergeet wat ik moet doen, dus ik gebruik steeds meer post-its. Ik ben vaak mijn spullen kwijt. Ik kom niet aan mijn huishoudelijke taken toe. Ik heb moeite met evenwicht, bots vaak tegen objecten aan. Neuropsychologisch onderzoek Tekorten in geheugen en aandacht/concentratie Tekorten in planning/overzicht Verdenkingen van een milde neglect (niet objectiveerbaar in NPO)

42 Ergotherapie Voorheen: - Educatie - Aanleren strategieën Toekomst: Veel meer praktisch gericht: - Taak ter observatie - Taak om geleerde toe te passen Duidelijk verband leggen met NPO en dagelijks handelen.

43 Post sorteer taak.

44 Post sorteer taak Observatiepunten Veel spullen over gehele tafel verspreid Enkele poststukken vergeten Te weinig tijd voor afspraken genomen in agenda Raakt zichtbaar vermoeid Neuropsychologisch onderzoek Tekorten in geheugen en aandacht/concentratie Tekorten in planning/overzicht Verdenkingen van een milde neglect (niet objectiveerbaar in NPO)

45 Compensatiestrategieën Tips voor kantoor: Ik vergeet wat iemand tegen mij gezegd heeft Ik vergeet wat ik moet doen, dus ik gebruik steeds meer post-its. Geen spullen aan linkerzijde leggen Poststukken vergeten Meer tijd nemen dan je denkt nodig te hebben niet gelukt taak binnen de geschatte tijd te voltooien 1 ding tegelijk Chaos op bureau vergeten? Behoud overzicht: streep weg wat gedaan is (geen stapels post-its) Vergeten van taken

46 Compensatiestrategieën Tips voor thuis: Ik ben vaak mijn spullen kwijt. Ik kom niet aan mijn huishoudelijke taken toe. Maak vooraf een planning en Plan ruim de tijd niet gelukt taak binnen de geschatte tijd te voltooien doe niet teveel achter elkaar duidelijk zichtbaar vermoeid

47 OF: Ikea krukje in elkaar zetten

48 WCPA Weekly Calender Planning Activity

49 Schrijft verwachte tijd erboven Gebruikt kladpapier Streept weg om overzicht te behouden

50 Hoe nu verder? - Observatielijst - Conclusie voor patiënt?

51 Klachtenlijsten Digitalisering Neuropsychologie Multitaken Virtual Reality NPO Ergotherapie Dagelijks functioneren

52 Dank voor uw aandacht! Tjamke Strikwerda Drs. Lauriane Spreij Drs. David Sluiter Drs. Teuni Ten Brink Drs. Floor Verheul Dr. Tanja Nijboer Dr. Hans Bouwknegt Prof. Dr. Anne Visser-Meily Visiting address: Heidelberglaan CX UTRECHT The Netherlands Postal address: Postbus GA UTRECHT The Netherlands Temporary visiting address: Paranadreef AZ UTRECHT The Netherlands Postal address: Postbus AE UTRECHT The Netherlands l.a.spreij-3@umcutrecht.nl