Burgerlijk Procesrecht

Transcriptie

1 Burgerlijk Procesrecht 1 Burgerlijk Procesrecht Nota s , Pieter Nobels DEEL I. INLEIDING...11 HOOFDSTUK I. AARD EN FUNCTIE VAN HET GERECHTELIJK RECHT HOOFDSTUK II. KARAKTERTREKKEN Afdeling I. Nationaal recht Afdeling II. Gemengd publiek/privaat karakter Afdeling III. Ethische dimensie Afdeling IV. Dynamisch karakter Afdeling V. Formalistisch karakter Afdeling VI. Dienende functie HOOFDSTUK III. TOEPASSINGSGEBIED Afdeling I. Personeel toepassingsgebied Afdeling II. Materieel toepassingsgebied Art. 2 Ger. W.: Ger. W. als gemeen recht Subjectief contentieux...13 Afdeling III. Toepassing in de tijd Beginselen Toepassingsvoorwaarden Uitwerking...14 Afdeling IV. Toepassing in de ruimte HOOFDSTUK IV. ALGEMENE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJKE PROCESVOERING Afdeling I. Recht van toegang tot de rechter Afdeling II. Hoor en wederhoor (audiatur et altera pars) Afdeling III. Onpartijdigheid van de rechter Begrip Subjectieve onpartijdigheid Objectieve onpartijdigheid (art. 292 Ger. W.)...16 Afdeling IV. Onafhankelijkheid van de rechter (art. 151, 1 GW) Afdeling V. Motiveringsverplichting (art. 149 GW) Afdeling VI. Redelijke termijn (art. 6 EVRM) Afdeling VII. Partijautonomie Beschikkingsbeginsel Begrip Taak van de rechter...17 HOOFDSTUK V. MISBRUIK VAN PROCESRECHT Afdeling I. Begrip Afdeling II. Traditionele grondslag: rechtsmisbruik Afdeling III. Naar een nieuwe grondslag? De objectieve goede trouw Afdeling IV. Bestrijding van procesrechtmisbruik DEEL II. ACTOREN VAN JUSTITIE...19 HOOFDSTUK I. DE RECHTER Afdeling I. Complexe structuur van de gerechtelijke organisatie... 19

2 Burgerlijk Procesrecht 2 1. Verklaring Krachtlijnen van de algemene structuur...19 Afdeling II. Rechtscolleges Afdeling III. Algemene vergadering werkingsverslag Afdeling IV. Toegang tot en loopbaan binnen de magistratuur Begrippenapparaat Basisbenoeming Benoemingsprocedure Bevordering Korpschefs Adjunct-mandaten Bijzondere mandaten Evaluatie Vlakke loopbaan...25 Afdeling V. Werklastmeting Afdeling VI. Tuchtrecht HOOFDSTUK II. REFERENDARISSEN BIJ HET HOF VAN CASSATIE REFERENDARISSEN EN PRAKTIJKJURISTEN Afdeling I. Referendarissen bij het Hof van Cassatie Afdeling II. Referendarissen en parketjuristen HOOFDSTUK III. OPENBAAR MINISTERIE Afdeling I. Statuut Afdeling II. Kenmerken Afdeling III. Taak van het O.M. in burgerlijke zaken (art. 138bis) Tussenkomst...27 A. Algemeen...27 B. Wanneer Inwinnen van bestuurlijke inlichtingen Tenuitvoerlegging...27 HOOFDSTUK IV. HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE Afdeling I. Situering Afdeling II. Oprichting Afdeling III. Samenstelling Hoge Raad voor de Justitie Statuut van de leden van de Hoge Raad voor de Justitie Personeel...28 Afdeling IV. Bevoegdheden HOOFDSTUK V. ADVIESRAAD VOOR DE MAGISTRATUUR HOOFDSTUK VI. DE PARTIJ Afdeling I. Begrip Afdeling II. Vereisten om een partij te kunnen zijn Rechtspersoonlijkheid Belang (art. 17 Ger. W.)...30 A. Begrip...30 B. Vereisten gesteld aan het belang Hoedanigheid Bekwaamheid...31 HOOFDSTUK VII. DE ADVOCAAT Afdeling I. Situering Afdeling II. Taak van de advocaat Afdeling III. Verplichtingen van de advocaat... 32

3 Burgerlijk Procesrecht 3 Afdeling IV. Rechten van de advocaat Pleitrecht, geen pleitmonopolie Procesvertegenwoordiger...32 Afdeling V. Juridische aard van de verhouding advocaat-cliënt Al dan niet een overeenkomst Vergoeding...33 Afdeling VI. Voorwaarden om het beroep van advocaat uit te oefenen Afdeling VII. Organisatie van de balie Afdeling VIII. Advocaten bij het Hof van Cassatie Afdeling IX. Orde van Vlaamse balies en Ordre des Barreaux Francophones et Germanophones HOOFDSTUK VIII. GRIFFIER Afdeling I. Griffie en de griffier Afdeling II. Taak van de griffier Bijstand aan de rechter (art Ger. W.) Bewaarder van dossiers, akten, waarden (art. 168, 6 de lid) Fiscale opdracht...35 Afdeling III. Toezicht HOOFDSTUK IX. DE GERECHTSDEURWAARDER Afdeling I. Statuut en bevoegdheden Afdeling II. Organisatie van het beroep Afdeling III. Tucht DEEL III. BEVOEGDHEID...36 HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEGRIPPEN Afdeling I. Rechtsmacht vs. bevoegdheid Afdeling II. Machtsoverschrijding en onbevoegdheid Afdeling III. Verbod overdracht van rechtsmacht (art. 11) Afdeling IV. Rechtsmacht beperkt tot het rechtsgebied Afdeling V. Vindplaats in Ger. W HOOFDSTUK II. MATERIËLE BEVOEGDHEID Afdeling I. Algemene beginselen Soorten bevoegdheden Kenmerken...37 Afdeling II. Onderzoek van de componenten Voorwerp van de eis Waarde van de eis...37 A. Wanneer de eis in geld uitgedrukt is (art )...37 B. Eis niet in geld uitgedrukt maar wel waardeerbaar (art. 592)...38 C. Eis is niet in geld uitgedrukt en niet waardeerbaar Urgentie Hoedanigheid van de partijen: de handelaar...38 HOOFDSTUK III. DE TERRITORIALE BEVOEGDHEID Afdeling I. Begrip, functie en aard Afdeling II. Bevoegdheidsovereenkomsten Afdeling III. Verstek van de verweerder (art. 630, laatste lid) HOOFDSTUK IV. BEVOEGDHEIDSREGELING Afdeling I. Materiële bevoegdheid hoofdvordering Vrederechter Politierechtbank Rechtbank van eerste aanleg...40

4 Burgerlijk Procesrecht 4 A. In eerste aanleg...40 B. Als appelrechter...40 C. Tuchtrechtelijke en niet-jurisdictionele bevoegdheid...40 D. Interne bevoegdheidsverdeling...40 E. Beslagrechter...40 F. Voorzitter van de rechtbank Arbeidsrechtbank...41 A. Geen algemene bevoegdheid...41 B. Bijzondere bevoegdheid: geschillen betreffende arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht...41 C. Exclusieve bevoegdheid...41 D. Voorzitter van de arbeidsrechtbank Rechtbank van koophandel...41 A. In eerste aanleg...41 B. Als appelrechter...42 C. Niet-jurisdictionele bevoegdheid...42 D. Voorzitter van de rechtbank van koophandel Arrondissementsrechtbank Hof van beroep Arbeidshof Hof van cassatie...42 Afdeling II. Materiële bevoegdheid tussenvordering Tussengeschillen m.b.t. de eis Tussengeschillen m.b.t. verweer, tegeneis, tussenvordering, samenhang en aanhandigheid...43 A. Verweer ten gronde...43 B. Verweer ten gronde...43 C. Tegeneis...43 D. Eis in tussenkomst...44 E. Samenhang...44 F. Aanhangigheid...44 Afdeling III. Territoriale bevoegdheid Hoofdvordering Tussenvorderingen, aanhangigheid en samenhang...44 HOOFDSTUK V. REGELING VAN BEVOEGDHEIDSINCIDENTEN Afdeling I. In eerste aanleg Exceptie van onbevoegdheid...45 A. Toelaatbaarheidsvereisten...45 B. Actiemogelijkheden van de eisende partij Middel van onbevoegdheid (art. 640) Rechtspleging voor de arrondissementsrechtbank...45 Afdeling II. In hoger beroep Bevoegdheidsincident in hoger beroep Hoger beroep tegen een vonnis waarin uitspraak werd gedaan over de bevoegdheid door de oorspronkelijk aanzochte rechter...46 A. Wanneer kan men beroep instellen tegen een beslissing inzake bevoegdheid?...46 B. Verdere behandeling...46 Afdeling III. In cassatie Afdeling IV. Aanhangigheid en samenhang Afdeling V. Incidenten in de schoot van een rechtscollege Afdeling VI. Regeling van rechtsgebied DEEL IV. HET GEDING...47 HOOFDSTUK I. KERNBEGRIPPEN... 47

5 Burgerlijk Procesrecht 5 Afdeling I. Geschil Afdeling II. Geschiloplossing (of beslechting) buiten de rechter om Kwijtschelding (art BW) Dading (art BW) Partijbeslissing Minnelijke schikking verzoening (art ) Bindende derdenbeslissing Arbitrage Bemiddeling...49 Afdeling III. Rechtsvordering Afdeling IV. Eis en verweer Eis...50 A. Terminologische verwarring met rechtsvordering en materieel recht...50 B. Begrip en soorten Verweer...51 HOOFDSTUK II. HET NORMALE VERLOOP VAN HET GEDING Afdeling I. Dagvaarding Begrip: meer dan één betekenis Verschillende vormen van dagvaarding...52 A. Dagvaarding bij gerechtsdeurwaarderexploot (art. 700)...52 B. Dagvaarding bij verzoekschrift op tegenspraak...53 C. Dagvaarding bij aangetekende brief...53 D. Mondelinge dagvaarding...54 E. Dagvaarding door verwijzing Termijnen van dagvaarding...54 A. De dagvaardingstermijn (wachttermijn)...54 B. Aanvangspunt Gevolgen van de dagvaarding...54 Afdeling II. Vrijwillige verschijning Afdeling III. Rolstelling en dossier van rechtspleging Algemene rol Bijzondere rol Zittingsrol Dossier van rechtspleging...56 Afdeling IV. Inleidende zitting Verschijning van de partijen Schriftelijke verschijning (art. 729) Behandeling ter inleidende zitting korte debattenrechtspleging...56 A. Begrip...56 B. Rechtspleging...56 Afdeling V. Het in staat stellen van de zaak de normale procesgang Mededeling van de stukken...57 A. Begrip en achtergrond...57 B. Praktijk Nemen van conclusies...58 A. Algemeen...58 B. Binnen de korte debatten-rechtspleging...59 C. Binnen de lange debatten-rechtspleging Bepaling van een rechtsdag...59 Afdeling VI. De terechtzitting Neerlegging stukken vóór de zitting (art. 756) Pleidooi...59

6 Burgerlijk Procesrecht 6 3. Schriftelijke behandeling (art. 755) Uitstel, verwijzing en voortzetting...59 Afdeling VII. Sluiting van de debatten Afdeling VIII. Advies van het O.M. (art. 138bis, ) Drie vormen van mededeling...60 A. Verplichte mededeling (art. 764, 1 ste lid)...60 B. Facultatieve mededeling (art. 764, 2 de lid)...61 C. Mededeling op initiatief van de rechter (art. 764, 2 de lid, in fine) Sanctieregeling Procedureverloop...61 Afdeling IX. Heropening van de debatten Mogelijke oorzaken Geen rechtsmiddel Gevolgen (art. 775)...62 Afdeling X. Het beraad HOOFDSTUK III. HET VONNIS Afdeling I. Soorten Afdeling II. Inhoud Afdeling III. Andere formele aspecten Openbaar en gemotiveerd Soorten afschriften...63 Afdeling IV. Werking Werking van de uitspraak tussen de gedingvoerende partijen...63 A. Bindende kracht...63 B. Uitputting van rechtsmacht...64 C. Gezag van rechterlijk gewijsde (art )...64 D. Kracht van gewijsde (art. 28)...65 E. Uitvoerbare kracht Werking van de uitspraak jegens derden...65 A. Traditionele visie...65 B. Huidige visie...65 Afdeling V. Beëindiging na vonnis Berusting (art. 1044) Betekening...67 HOOFDSTUK IV. UITLEGGING, VERBETERING EN NIETIGHEID VAN VONNISSEN Afdeling I. Verbetering en uitlegging van vonnissen Afdeling II. Nietigheid van een vonnis HOOFDSTUK V. SANCTIES IN HET PROCESRECHT Afdeling I. Sanctieregeling van proceshandelingen Objectieve nietigheid: geen nietigheid zonder uitdrukkelijke wettekst (art. 860) Belangenschade...68 A. Subjectieve nietigheid...68 B. Uitzondering: absolute nietigheden Geen nietigheid indien normdoel bereikt (art. 867) Dekking van de nietigheid (art. 864) Toepassingsgebied Kosten van nietige akten...69 Afdeling II. Termijnen en hun sanctieregeling (art ) Termijnen Vaststelling, berekening, verlenging, verkorting en overmacht...70 A. Vaststelling en berekening...70

7 Burgerlijk Procesrecht 7 B. Verlenging en verkorting van de termijnen...70 C. Op straffe van verval voorgeschreven termijn om rechtsmiddel aan te wenden...70 D. Overmacht Termijnen voorgeschreven op straffe van nietigheid Termijnen voorgeschreven op straffe van verval Termijnen zonder specifieke sanctie...71 HOOFDSTUK VI. DE ONWILLIGE PROCESPARTIJ INSTAATSTELLING Afdeling I. Instaatstelling: drie routes Minnelijke instaatstelling (art. 747, 1) Rechterlijke instaatstelling (art. 747, 2) Vrije instaatstelling (art. 747, 2, 2 de lid)...72 A. De zaak werd verwezen naar de rol...72 B. De zaak werd verdaagd op vaste datum...72 Afdeling II. Bijzonderheden Laattijdige conclusies (art. 748)...73 A. Regel en uitzonderingen...73 B. Behoorlijk procesgedrag Aanvullende conclusies zonder hoofdconclusies...73 A. Probleemstelling...73 B. Hof van Cassatie...73 Afdeling III. Verstek (art ) Situering Gevallen en de wijze waarop verstek kan worden gevorderd...74 A. Verstek door de eiser...74 B. Niet verschijnen op de inleidingszitting...74 C. Wel verschenen op inleidingszitting, maar niet verschijnen op een latere zitting Taak van de rechter bij verstek Het verstekvonnis (art. 806)...75 HOOFDSTUK VII. TUSSENGESCHILLEN Afdeling I. Cumulatie en splitsing van vorderingen Meerdere betekenissen Objectieve en subjectieve cumulatie Wettelijke grondslag Geoorloofdheid Impact op de bevoegdheid...76 Afdeling II. Tussenvorderingen Aanvullende en vernieuwde eis (art )...76 A. Aanvullende eis (art. 808)...76 B. Vernieuwde eis (art. 807) Tegenvorderingen (art. 14) Tussenkomst...77 Afdeling III. Hervatting van het geding Afdeling IV. Afstand (art ) Drieledige indeling Gemeenschappelijke vereisten en gevolgen...78 Afdeling V. Doorhaling en weglating van de rol (art. 730) Afdeling VI. Onttrekking van de zaak aan de rechter Afdeling VII. Wraking en verschoning Afdeling VIII. Ontkentenis van proceshandeling (art. 848) Afdeling IX. Opschorting van het geding Afdeling X. Samenstelling van de zetel... 80

8 Burgerlijk Procesrecht 8 1. Rechtbank van eerste aanleg Hof van beroep...80 HOOFDSTUK VIII. UITGAVEN EN KOSTEN Afdeling I. Omschrijving Afdeling II. Verwijzing in de kosten (art. 1017) Uitgangspunt en beginsel Uitzonderingen...81 Afdeling III. Vereffening van de kosten DEEL V. RECHTSMIDDELEN...81 HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEGINSELEN Afdeling I. Begrip Afdeling II. Uitspraken vatbaar voor aanwending van een rechtsmiddel Afdeling III. Cumulatie van verzet en hoger beroep HOOFDSTUK II. VERZET Afdeling I. Begrip Afdeling II. Voor verzet vatbare vonnissen Afdeling III. Rechtspleging gevolgen Terminologie Wijze van rechtsingang Bevoegde rechter Motiveringsplicht (art. 1047) Register van verzetsakten Termijnen Gevolgen van het verzet...83 HOOFDSTUK III. HOGER BEROEP Afdeling I. Begrip Afdeling II. Toelaatbaarheidsvereisten Vonnissen vatbaar voor hoger beroep Geschillen vatbaar voor hoger beroep Partijen in hoger beroep Beroepstermijn Belang...85 Afdeling III. Incidenteel beroep Afdeling IV. Rechtspleging Wijze van rechtsingang van het hoger beroep Inhoud van de akte van hoger beroep De inschrijving van het hoger beroep en de rolstelling Behandeling van de zaak in hoger beroep Uitspraak...86 Afdeling V. Gevolgen van het hoger beroep Schorsende werking (Gewone) devolutieve werking Verruimde devolutieve werking...87 HOOFDSTUK IV. VOORZIENING IN CASSATIE Afdeling I. Begrip Afdeling II. Tegen welke beslissingen kan cassatie worden aangetekend? Afdeling III. Welke partijen kunnen cassatie aantekenen? HOOFDSTUK V. DERDENVERZET Afdeling I. Begrip... 88

9 Burgerlijk Procesrecht 9 Afdeling II. Voorwaarden voor Derdenverzet Afdeling III. Termijn Afdeling IV. Procedure Afdeling V. Gevolgen DEEL VI. KORT GEDING EENZIJDIG VERZOEKSCHRIFT SUMMIERE RECHTSPLEGING OM BETALING TE BEVELEN...89 HOOFDSTUK I. KORT GEDING Afdeling I. Voorwaarden Spoedvereiste...89 A. Begrip...89 B. Toetsingsogenblik...89 C. Kwalificatie van het vereiste...89 D. Art. 19, 2 de lid: ook toepasselijk in kort geding Moet gaan om een beslissing bij voorraad...90 A. Begrip draagwijdte...90 B. Welke maatregelen kan de rechter in kort geding bevelen? Niet onttrokken aan de rechterlijke macht...90 Afdeling II. Objectiviteit en onpartijdigheid Afdeling III. Afwijkende procedureregelen Bevoegdheid Dagvaardingstermijn Conclusietermijnen Motiveringsplicht Devolutieve werking van het hoger beroep Kort geding en arbitraal beding Buitenlands recht in kort geding...92 HOOFDSTUK II. EENZIJDIG VERZOEKSCHRIFT (ART ) Afdeling I. Begrip en afbakening Afdeling II. Inleiding van de vordering Afdeling III. Eenzijdige rechtspleging in geval van volstrekte noodzakelijkheid HOOFDSTUK III. SUMMIERE RECHTSPLEGING OM BETALING TE BEVELEN Afdeling I. Situering Afdeling II. Procedure DEEL VII. RECHTSHULP...93 HOOFDSTUK I. RECHTSBIJSTAND (ART TER) Afdeling I. Omschrijving en situering Afdeling II. Toekenningsvoorwaarden Rechtmatigheidscriterium Draaglastcriterium...94 HOOFDSTUK II. JURIDISCHE BIJSTAND Afdeling I. Situering Afdeling II. Commissie voor juridische bijstand Afdeling III. Juridische eerstelijnsbijstand Afdeling IV. Juridische tweedelijnsbijstand DEEL VIII. BEWARENDE MAATREGELEN, MIDDELEN TOT TENUITVOERLEGGING EN COLLECTIEVE SCHULDENREGELING...95 HOOFDSTUK I. GESCHILLENBESLECHTING M.B.T. BEWARENDE BESLAGEN, MIDDELEN TOT TENUITVOERLEGGING... 95

10 Burgerlijk Procesrecht 10 Afdeling I. Algemeen Afdeling II. Materiële bevoegdheid Afdeling III. Territoriale bevoegdheid Afdeling IV. Rechtspleging HOOFDSTUK II. HUMANISERING VAN HET BESLAGRECHT Afdeling I. Voor beslag vatbare goederen Afdeling II. Uithuiszetting (art. 1344ter-1344sexies) Uithuiszetting na beëindiging van een huurovereenkomst (art. 1344ter-1344quinquies) Uithuiszetting na betekening van een gerechtelijke uitspraak in andere dan huuraangelegenheden (art. 1344sexies) Collectieve schuldenregeling (art. 1675/2-1675/16bis)...97 HOOFDSTUK III. PUBLICITEITSREGELING IN HET BESLAGRECHT Afdeling I. Algemeen Afdeling II. Huidige wetgeving: steekkaartensysteem (art quinquies) Afdeling III. Komend recht: het centraal bestand van berichten van beslag, delegatie, overdracht en collectieve schuldenregeling HOOFDSTUK IV. BEWARENDE MAATREGELEN Afdeling I. Aard van de bewarende maatregelen Afdeling II. Bewarend beslag Begrip Gevolgen Geldigheidsduur Voorwaarden...99 A. Urgentie (art. 1413)...99 B. Bestaan en kwaliteitsvereisten van de schuldvordering...99 C. Bekwaamheid D. Tijdstip van de beoordeling E. Rechterlijke machtiging Procedure A. Toestemming van de beslagrechter B. Rechtsmiddelen C. Wijziging of intrekking wegens veranderde omstandigheden D. Dagvaardingstermijn E. Geen automatisch opheffing wegens afwijzing van de eis ten gronde Uitvoering Soorten A. Bewarend beslag op roerend goed (art ) B. Bewarend beslag op onroerend goed (art ) C. Bewarend beslag onder derden Kantonnement A. Van de oorzaak van het beslag (art. 1403) B. Van het voorwerp van het beslag bij derdenbeslag (art. 1407) HOOFDSTUK V. EXECUTIE Afdeling I. Algemene begrippen Basisprincipe: verbod van eigenrichting Tenuitvoerlegging en uitvoerbaarheid Soorten tenuitvoerlegging A. Vrijwillige en gedwongen tenuitvoerlegging B. Definitieve en voorlopige tenuitvoerlegging C. Rechtstreekse en onrechtstreekse tenuitvoerlegging D. Borgstelling...105

11 Burgerlijk Procesrecht 11 E. Tenuitvoerlegging op de grosse en op de minuut F. Uitvoering in natura (reële executie) en bij equivalent Afdeling II. Dwangmiddelen Dwangsom (art. 1385bis 1385nonies) A. Begrip B. Toepassingsgebied C. Uitvoering (verbeurte) D. Aanpassen: opheffen, verminderen, opschorten E. Verjaring (art. 1385octies) F. Overlijden debiteur (art. 1385septies) Interesten en verhogingen als dwangmiddel Afdeling III. Gedwongen tenuitvoerlegging (Deel V, Titel III) Voorwaarden A. Uitvoerbaarheid van de akte B. Bezit van de grosse C. Betekening van de grosse en bevel aan de schuldenaar D. Uitvoering tegen een partij tegen wie men mag uitvoeren E. Uitvoering door een partij die mag uitvoeren F. Schuld waarvoor mag uitgevoerd worden G. Op goederen vatbaar voor uitvoering H. Door een ambtenaar die de wettelijke bevoegdheid heeft Uitvoerend beslag op roerend goed (art ) A. Voorafgaand bevel (art. 1499) B. Beslagprocedure en publicitiet C. Eenheid van beslag D. Gevolgen E. Incidenten F. Verkoop G. Evenredige verdeling (art ) Uitvoerend beslag onder derden (art ) Omzetting van bewarend beslag in uitvoerend beslag A. Op roerend goed B. Onder derden Kantonnement A. Van de oorzaak van het beslag B. Het voorwerp van het beslag (art. 1407) C. Minnelijk kantonnement Afdeling IV. Hinderpaling bij de tenuitvoerlegging Schorsing van de uitvoerbaarheid van de akte Schorsing van de tenuitvoerlegging Opheffing van de tenuitvoerlegging Betaling Onvermogen als feitelijke hinderpaal Andere hinderpalen Deel I. Inleiding Hoofdstuk I. Aard en functie van het Gerechtelijk Recht begripsomschrijving: middelen tot handhaving van het materieel recht

12 Burgerlijk Procesrecht 12 onder te verdelen in burgerlijk procesrecht (bevat burgerrechtelijke, sociaalrechtelijke en handelsrechtelijke betwistingen), strafprocesrecht, administratief procesrecht, fiscaal procesrecht, tuchtprocesrecht en volkenrechtelijk procesrecht doel: aan de onzekerheid en strijd omtrent een feitelijke en rechtstoestand een einde stellen, via een vonnis van de rechter dat de partijen bindt 'proces': voortschrijden van een onzekere/omstreden tot een zekere en onbetwistbare rechtstoestand door een aan regels onderworpen rechtsstrijd of geding, gevoerd voor een orgaan dat tot beslissing in dit geding bevoegd is essentiële kenmerken van rechtsprekende handeling: formeel criterium: aantal procedurele waarborgen (tegenspraak, motivering,...) organiek criterium: uitgaande van een jurisdictioneel orgaan (onafhankelijk en onpartijdig) materieel criterium: geschil moet opgelost worden o.g.v. rechtsregels gezag van gewijsde (wezenskenmerk of gevolg van rechtsprekende handeling?) verbod van eigenrichting erkend als algemeen rechtsbeginsel door HvC, waaruit art. 5 Ger. W. (verbod van rechtweigering) volgt Hoofdstuk II. Karaktertrekken Afdeling I. Nationaal recht relativering: mondiale invloed van Romano-canonieke procedure Code de procédure civile van Napoleon pas vervangen door een eigen wetboek in 1967, wat niet meteen wijst op het nationaal belang van deze rechtstak buitenlandse invloeden (vb. kort geding uit Nederland) stemmen in de richting van een Europees uniform procedurewetboek Afdeling II. Gemengd publiek/privaat karakter publiekrecht: o.m. inrichting van de openbare dienst van het gerecht privaatrecht: effectuering van de materiële belangen van private personen regelen zijn slechts van openbare orde voor zover ze essentieel zijn voor een goede rechtsbedeling in een rechtsstaat Afdeling III. Ethische dimensie rechtspraak moet aansluiten bij gerechtigheid en billijkheid Rechtsstaat vereist rechtstrijd met equal arms: voorprocessuele maatschappelijke ongelijkheid tussen partijen moet gecorrigeerd worden tijdens het geding (basis voor rechtsbijstand) Afdeling IV. Dynamisch karakter macroprocessueel: procesrecht ondergaat wijzigende maatschappelijke opvattingen microprocessueel: evolutie onzekere rechtstoestand naar een eindpunt

13 Burgerlijk Procesrecht 13 Afdeling V. Formalistisch karakter vereiste van formalisme: behoorlijk functioneren van het gerecht als openbare dienst voorspelbare werking voor de rechtsonderhorige van de procesregelen waardoor hij weet welke pleegvormen hij n.a.v. het instellen van de eis en tijdens het geding moet respecteren het formalisme deed het gerechtelijk recht evolueren naar een gesloten systeem: enkel de wetgever bepaalt de sanctie bij het niet-naleven van vormvoorschriften (nietigheidsleer) moet positief begrepen worden: steeds toepassen met normdoel in het achterhoofd een sanctie moet bij wet voorzien (legaliteit), proportioneel en effectief zijn leidt tot deformalisering: minder formalistische uitleg en toepassing van regelen Afdeling VI. Dienende functie procesrecht dient het materieel recht door het te verwerkelijken spaak lopend procesrecht (gerechtelijke achterstand, hoge kosten) leidt tot wantrouwen in jusitie Hoofdstuk III. Toepassingsgebied Afdeling I. Personeel toepassingsgebied in principe elk rechtssubject uitzondering: personen die immuniteit van rechtsmacht genieten (Koning, diplomaten, vreemde staten onder bepaalde voorwaarden) Afdeling II. Materieel toepassingsgebied 1. Art. 2 Ger. W.: Ger. W. als gemeen recht De in dit wetboek gestelde regels zijn van toepassing op alle rechtsplegingen, behoudens wanneer deze geregeld worden door: niet uitdrukkelijk opgeheven wetsbepalingen of door rechtsbeginselen, waarvan de toepassing niet verenigbaar is met de toepassing van de bepalingen van dit wetboek. zeer strikt geïnterpreteerd: bijzondere procedures hebben vaak een eigenheid die toepassing Ger. W. in de weg staat men moet telkens nagaan of in de betrokken materie geen rechtsbeginsel voorhanden is dat zich tegen de toepassing van het Ger. W. verzet (loutere afwezigheid van bijzondere procedureregelen is onvoldoende) hieruit volgt dat het Ger. W. een uiterst beperkte invloed heeft op het strafprocesrect en het administratief en fiscaal procesrecht 2. Subjectief contentieux opdracht van judiciële hoven en rechtbanken is beperkt tot de subjectieve rechten (burgerlijke en politieke rechten) (art. 144 GW)

14 Burgerlijk Procesrecht 14 de derde t.a.v. wie het rechtssubject een subjectief recht afdwingt kan ook een overheid zijn, tenzij in de uitoefeningen van haar discretionaire bevoegdheden (vb. al dan niet verlenen van een vergunning), wat tot het objectief contentieux behoort Afdeling III. Toepassing in de tijd 1. Beginselen art. 3 Ger. W.: onmiddellijke werking (meteen van toepassing op hangende rechtsgedingen) matiging: geldig ingeleide zaken worden niet onttrokken aan het gerecht door een nieuwe wet in de praktijk maakt de wetgever vaak gebruik van haar mogelijk om van deze beginselen af te wijken d.m.v. overgangsbepalingen in beginsel komt geen retroactieve werking toe aan nieuwe wetten reeds uitgesproken vonnis wordt beheerst door de wet die van toepassing was op de datum van de uitspraak (hieruit volgt dat de beoordeling van het openstaan van rechtsmiddelen moet gebeuren in het licht van de toen geldende wetgeving) 2. Toepassingsvoorwaarden geding moet hangende zijn voor een rechtbank, dit is vanaf: ogenblik van de betekening van het gedinginleidend exploot (dagvaardingsexploot) moment van inschrijving op de rol bij een verzoekschrift op tegenspraak rechtsgeldige inleiding van het geding: indien de regelen voor de dagvaarding of het verzoekschrift op het tijdstip van de betekenis resp. de neerlegging ervan geëerbiedigd zijn 3. Uitwerking regelen van rechterlijke organisatie bevoegdheid (mits inachtneming van de matiging i.v.m. niet-onttrekken, cf. supra) bijzonder probleem: welke jurisdictie is bevoegd om kennis te nemen van hoger beroep ingesteld tegen een beslissing die werd gewezen in een aangelegenheid die voortaan tot de bevoegdheid van een hiërarchisch lagere rechtbank behoort vb.: vonnis van rechtbank van eerste aanleg, ondertussen zou vredegerecht bevoegd zijn twee stellingen: beroep instellen bij de rechtbank die volgens de nieuwe wet bevoegd is (in het voorbeeld opnieuw de rechtbank van eerste aanleg) beroep instellen bij de rechtbank die volgens de oude wet bevoegd is (in het voorbeeld het Hof van Beroep), dit strookt eerder met de idee van het hoger beroep en het rechtsgevoel (gestaafd door art. 577 en 602 Ger. W.) rechtspleging op het niveau van het geding, op het niveau van individuele handelingen moet gekeken worden naar de wet ten tijde van het stellen van het geding reeds gestelde geldige proceshandelingen kunnen niet ongeldig worden ongeldige gestelde proceshandelingen kunnen niet geldig worden

15 Burgerlijk Procesrecht 15 Afdeling IV. Toepassing in de ruimte gerechtelijk recht geldt in beginsel enkel op het Belgisch grondgebied internationaal procesrecht: nationaalprocesrecht met een buitelands element twee categorieën van regels: internationale rechtsmacht of bevoegdheid van onze Belgische rechters erkenning en tenuitvoerlegging van vreemde, uitvoerbare beslissingen geen procesregelen sensu stricto (mits uitzonderingen) bron in de lex fori: het recht van de rechter die aangezocht wordt (voor Belgische rechters het Wetboek van internationaal privaatrecht) overlappingen van bevoegdheid tussen verschillende rechters zijn niet uitgesloten: zowel een Belgische als een buitenlandse rechter kunnen rechtsmacht hebben Hoofdstuk IV. Algemene beginselen van behoorlijke procesvoering Afdeling I. Recht van toegang tot de rechter EHRM: aantal beginselen vervat in art. 6 EVRM (eerlijk proces): recht van toegang tot de rechter, impliceert rechtsbijstand verbod van rechtweigering volle rechtsmacht (bevoegdheid om te beslissen over de feiten én het recht) beperkingen zijn mogelijk, mits wettig oogmerk en proportionaliteit Afdeling II. Hoor en wederhoor (audiatur et altera pars) degene tegen wie een eis wordt geformuleerd, heeft het recht zich te verdedigen eiser heeft het recht zich te verweren tegen de verdediging beide partijen hebben het recht in gelijke mate door te rechter te worden gehoord, zich op feiten te beroepen, bewijs te leveren elke partij heeft het recht kennis te nemen van elk stuk en elke opmerking die aan de rechter wordt overgemaakt om zijn beslissing te beïnvloeden en kan die elementen betwisten procespartijen nemen een gelijkwaardige positie in het proces in en moeten gelijkwaardig worden behandeld (preprocessuele ongelijkheid wegwerken) Afdeling III. Onpartijdigheid van de rechter 1. Begrip de rechter moet onbevooroordeeld en onbevangen tegenover de partijen en het geschil staan ook schijn van partijdigheid moet vermeden worden (justice must also be seen to be done) zodra de onpartijdigheid in gevaar kan komen of daarover twijfel kan rijzen, moet de rechter zich van de zaak onthouden (zich verschonen), zoniet kan hij gewraakt worden erkend door het HvC als algemeen rechtsbeginsel

16 Burgerlijk Procesrecht Subjectieve onpartijdigheid - een persoonlijke vooringenomenheid t.a.v. een procespartij of belangenvermenging - steeds een occasioneel incident, specifiek voor een bepaalde rechter - persoonlijke onpartijdigheid wordt vermoed - voorbeelden van subjectieve partijdigheid: o rechter die zich voor de opening van de debatten over de oplossing uitspreekt o rechter die voor nog voor hij het rechtscollege voorzit t.a.v. de pers verklaart dat een ongunstige uitspraak zou volgen - geen subjectieve onpartijdigheid: o appelrechter die mening geeft over de redenering van de eerste rechter o rechter die een voorkeur laten blijken voor de stelling van één der partijen 3. Objectieve onpartijdigheid (art. 292 Ger. W.) - onpersoonlijk karakter: iedereen in deze situatie wekt een schijn van partijdigheid op - doel: elke gewettigde twijfel aangaande onpartijdigheid uitsluiten - raakt de openbare orde (kan voor het eerst in cassatie opgeworpen worden) - vuistregel: objectief partijdig is hij die moet oordelen over een zaak die reeds over het geschil in een andere hoedanigheid intensief kennis heeft genomen Afdeling IV. Onafhankelijkheid van de rechter (art. 151, 1 GW) - rechter beslist volgens eigen geweten, los van externe druk (overheid, machtsgroepen, partijen) - o.m. gewaarborgd via benoeming voor het leven, onverenigbaarheden, optreden als korps, - impliceert een zekere organieke onafhankelijk, maar externe controle blijft mogelijk Afdeling V. Motiveringsverplichting (art. 149 GW) - doel: willekeur vermijden door toezicht door een hoger rechtscollege mogelijk te maken - dient ook een algemeen belang: rechtsvormen en rechtsontwikkeling - Cassatie kwalificeert de motiveringsverplichting als een vormvereiste los van de waarde van de motivering waarop de rechter zijn beslissing steunt o beperkte kwalitatieve vereisten, maar wettigheidstoezicht door HvC moet mogelijk zijn o voldaan zelfs al is de motivering onjuist, tegenstrijdig of onlogisch o de rechter is niet verplicht de wettelijke grondslag van zijn beslissing aan te duiden - wél vereist is dat de rechter op alle middelen en excepties antwoordt - EHRM hecht minder belang aan antwoorden op alle middelen en de vorm, maar wel aan een inhoudelijk deugdelijke motivering (recht op eerlijk proces) Afdeling VI. Redelijke termijn (art. 6 EVRM) - belangenafweging: snelle beslissing voor de rechtzoekende vs. behoorlijke rechtsgang

17 Burgerlijk Procesrecht 17 - berekening van de duur van het geding: o begin: bij het instellen van de vordering o einde: de tenuitvoerlegging van de beslissing (en niet langer de beslissing zelf) - geen vaste termijnen, moet geval per geval beoordeeld worden - postulaat dat partijen meester zijn van het geding doet hieraan geen afbreuk Afdeling VII. Partijautonomie Beschikkingsbeginsel 1. Begrip - civielrechtelijk procedure is accusatoir (i.t.t. strafrechtelijke inquisitoire procedure) o achterhaalde opvatting: rechter is een lijdelijk figuur die het geding ondergaat o betreft vandaag enkel het initiatief tot het aanhangig maken van de zaak - de grenzen van het geding worden bepaald door: o wie partij is in het geding: de eiser bepaalt wie betrokken wordt in het geding, de rechtbank mag principieel geen deden in het geding betrekken (art. 811 Ger. W.) o voorwerp van de eis: wat de eiser vraagt geen extra-petitia (uitspraak over niet gevorderde zaken) of ultra-petitia (meer toekennen dan gevorderd) oordelen rechter moet uitspraak doen over alles wat gevorderd wordt o oorzaak van de eis: eerste opvatting: de rechtsregel waarop de vordering gesteund is recente opvatting: geheel van feiten/handelingen waarop de vordering gegrond is, deze geniet de voorkeur, gezien het recht vinden en toepassen de taak van de rechter is - de verweerder kan de grenzen van het geding verruimen (excepties, tegeneis, ) indien hij de vordering betwist 2. Taak van de rechter - de rechter dient op vier vlakken actief op te treden o rechter leidt het geding: verantwoordelijk voor het vlot verloop van de procedure (overeenkomstig de regelen van de rechtspleging en binnen een redelijke tijdspanne) o bewijsvoering: moet onderzoeksmaatregelen bevelen indien de bewijsvoering onvoldoende is feiten waarover partijen het eens zijn moet de rechter evenwel als vaststaand feit zien rechter mag niet steunen op persoonlijke kennis van de feiten, of gegevens waarvan hij buiten de terechtzitting kennis heeft gekregen algemeen bekende feiten of feiten van algemene ervaring of bekendheid mogen wel o moet het verweer nagaan en ambtshalve excepties van openbare orde opwerpen o de door de partijen aangevoerde redenen om de vorderingen toe of af te wijzen aanvullen domeinen die de rechter kan aanvullen:

18 Burgerlijk Procesrecht 18 beoordeling van de feiten kwalificatie van de feiten toepassing van de rechtsregel voorwaarden volgens HvC: betwisting mag niet uitgesloten zijn in de conclusies van de partijen enkel steunend op regelmatig voorgelegde feiten of stukken zonder het voorwerp of oorzaak te wijzigen rechten van de verdediging: partijen moet hierover tegenspraak kunnen voeren (de rechter moet hiervoor zelfs de debatten heropenen indien nodig, cf. art. 774 Ger. W.) Hoofdstuk V. Misbruik van procesrecht Afdeling I. Begrip - zonder enig redelijk belang, gebruik maken van de regelen van het procesrecht o voor een ander doel dan datgene waarvoor het bestemd werd en/of o op een wijze die naar omstandigheden niet strookt met de proceseconomie - twee verschijningsvormen: o het feit dat men procedeert o de wijze waarop men procedeert - veel bevoegdheden in het procesrecht zijn doelgebonden, het gebruik ervan is begrensd door het doel (vb. het recht op toegang tot de rechter) Afdeling II. Traditionele grondslag: rechtsmisbruik - rechtsmisbruik: de uitoefening van een recht o met de enkele bedoeling te schaden, of o op een wijze die de grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening van dit recht door een voorzichtig en bedachtzaam mens - deze wordt afgedwongen via art BW - verliezen van een geding betekent niet dat de eiser een fout gemaakt heeft - ook de winnende partij kan zich schuldig gemaakt hebben aan procesrechtmisbruik Afdeling III. Naar een nieuwe grondslag? De objectieve goede trouw. - ook het belang van de rechterlijke macht moet in acht genomen worden, dit is waar het rechtsmisbruik tekort schiet door het moeilijke bewijs van fout/schade/causaal verband - objectieve goede trouw: verplichting te handelen in overeenstemming met de objectieve, in de samenleving geldende maatstaven van redelijkheid en billijkheid, met in acht name van de bijzondere omstandigheden in ieder concreet geval - ook Cassatie erkende de belemmerende werking van procesrechtmisbruik t.a.v. de functionele openbare dienst die het Gerecht is

19 Burgerlijk Procesrecht 19 Afdeling IV. Bestrijding van procesrechtmisbruik - via bijzondere normen o eerste stap in 1992: mogelijkheid om de appellant onafhankelijk van een schade-eis van de geïntimeerde te veroordelen tot een geldboete (doorbreekt lijdelijkheid van de rechter en de partijautonomie) o uitgebreid in 2001 naar meerdere gevallen o 2007: generieke bepaling vervangt de voorgaande specifieke normen: partij die rechtspleging aanwendt voor kennelijk vertragende of onrechtmatige doeleinden sanctie: geldboete van 15 tot 2500 euro onafhankelijk van een eventuele schade-eis om deze redenen door een partij - via het creatief hanteren van de regels in het wetboek om dit misbruik tegen te gaan Deel II. Actoren van justitie Hoofdstuk I. De rechter Afdeling I. Complexe structuur van de gerechtelijke organisatie 1. Verklaring - territoriale spreiding om de gerechtelijke dienst zo dicht mogelijk bij rechtszoekende te brengen - inhoudelijke werkverdeling om specialisering toe te laten - regel van de dubbele aanleg - cassatietoezicht 2. Krachtlijnen van de algemene structuur - geen onderscheid gewone/buitengewone rechtscolleges meer (bevoegdheid van gewone rechtscolleges rechtbank van eerste aanleg en hof van beroep moest niet bewezen worden) - dubbele aanleg - evolutie collegialiteit unus iudex (alleenzetelende rechter met meer verantwoordelijkheid) - vaste zetel vs. mobiliteit: in principe heeft elk rechtscollege een vaste zetel en heeft elke magistraat een of meer vaste zetels - toegevoegde rechters (art. 86bis Ger. W.) om tekorten aan magistraten in de rechtbank van eerste aanleg, rechtbank van koophandel en de arbeidsrechtbank op te vangen (benoemd door Koning) Afdeling II. Rechtscolleges

20 Burgerlijk Procesrecht 20 Vredegerecht (art Ger. W.) Politierechtbank (art Ger. W.) Rechtbank van eerste aanleg (art. 73, en Ger. W.) Arbeidsrechtbank Organisatie Samenstelling O.M. Dienst - kantonnaal - kunnen niet in afdelingen worden gesplitst - meerdere zetels mogelijk - arrondissementeel - kan bestaan uit verschillende kamers - arrondissementeel - kan gesplitst worden in territoriale afdelingen - verdeling van de zaken: art arrondissementeel - kan gesplitst worden in territoriale afdelingen (art. - alleenzetelend - in principe bijgestaan door griffier - max. zes plaatsvervangende rechters (art. 64) - toegevoegde rechters mogelijk (art. 69, 1 ste lid) - alleenzetelend - leiding en verdeling van dienst: oudst benoemde - plaatsvervangende en toegevoegde rechters mogelijk - in principe alleenzetelend, maar kan ook met 3 of 5 rechters - effectieve/werkende magistraten: voorzitter, één of meer ondervoorzitters, rechters - plaatsvervangende rechters (art. 87 jo. 156bis) - toegevoegde rechters (art. 86bis) - geassumeerde rechters (art. 322 en 442) - bijstand: zie art. 156ter - twee soorten magistraten: o beroepsmagistraten (rechters in de arbeidsrechtbank): de Geen O.M. - art. 66 Ger. W. - procureur des Konings Art. 66 Ger. W. - procureur des Konings en zijn substituten - Arbeidsauditoraat (art. 152) - kan bijgestaan worden door: - aantal kamers, uur en zitting bepaald door de Koning (art. 88, 1) - tijdelijke kamers: art vakantiekamers: art art. 88, 1 - tijdelijke kamers: art. 89

21 Burgerlijk Procesrecht 21 Rechtbank van Koophandel (art. 73, en Ger. W.) Organisatie Samenstelling O.M. Dienst 186) voorzitter, ondervoorzitters en rechters - arrondissementeel - kan gesplitst worden in territoriale afdelingen (art. 186) o lekenmagistraten (rechters in sociale zaken), zijnde werkgevers, werknemers of zelfstandigen - plaatsvervangende rechters (voor beide soorten magistraten) - toegevoegde rechters mogelijk - uitzonderlijk geassumeerde rechters mogelijk - gewone kamers: in de regel 3 magistraten (1 beroepsrechter (voorzitter) + 2 lekenrechters) - bureau voor rechtsbijstand en het kort geding: enkel beroepsrechters - twee soorten rechters: o beroepsmagistraten: rechters in de rechtbank van koophandel o lekenrechters (consulaire rechters): rechters in handelszaken - plaatsvervangende, toegevoegde en (uitzonderlijk) geassumeerde o substituut-arbeidsauditeurs, rechtstreeks onder zijn toezicht en leiding o toegevoegde substituten (art. 326) - substituut-arbeidsauditeur kan auditeur bijstaan in leiding van het auditoraat - Procureur des Konings en zijn substituten - Per gerechtelijk arrondissement een substituut-procureur des Konings, gespecialiseerd in handelsaangelegenheden (art. 151, lid 1) - vakantiekamers: art Idem supra

22 Burgerlijk Procesrecht 22 Arrondissementsrechtbank (art. 73, Ger. W.) Hof van Beroep (art. 101, 102, 105 en bis Ger. W.) Organisatie Samenstelling O.M. Dienst rechters zijn mogelijk - gewone kamers bestaan in de regel uit drie magistraten o voorzitter: beroepsrechter o 2 lekenrechters - Arrondissementeel - Art. 74: Drie magistraten: voorzitters van - vijf hoven van Beroep - territoriale afdelingen kunnen worden opgericht - kamers: o burgerlijke zaken o strafzaken o jeugdzaken o aanvullende kamers - aantal raadsheren: zie art. 109bis (alleenzetelende eerste aanleg: alleenzetelend beroep, subsidiair drie raadsheren) o Rechtbank van eerste aanleg o Arbeidsrechtbank o Rechtbank van koophandel - Art. 75: voorzitterschap om beurt - allen professionelen - plaatsvervangende raadsheren (art. 102 jo 156bis) - bijstand: o raadsheren referendarissen o magistraten O.M. bij parketten van het Hof van Beroep parketjuristen - Procureur des Konings en zijn subtituten van het Parket bij de rechtbank van eerste aanleg - Procureur-generaal bij het hof van beroep - leden van zijn parket-generaal o eerste advocaat-generaal o advocaten-generaal o substituten-procureurgeneraal - Komt slechts bijeen wanneer er bevoegdheidsgeschillen dienen beslecht te worden - art vakantiekamers: art. 335

23 Burgerlijk Procesrecht 23 Arbeidshof (art , , 112 en 113bis Ger. W.) Hof van Cassatie (art Ger. W.) Organisatie Samenstelling O.M. Dienst - vijf arbeidshoven (art. 130 Ger. W. jo. art. 156 GW) - art. 186: territoriale afdelingen - art. 103, tweede lid - gewone kamers: 3 raadsheren - samenstelling bijzitters: art één Hof te Brussel - het Hof bestaat uit drie kamers o elk gesplitst in een Nederlands- en Franstalige afdeling (art. 128) o kamers: art magistraten per afdeling (uitz.: art. 131) - duidelijke zaken 3 raadsheren (art. 128 jo. 1105bis) - arbeidsauditoraat-generaal (art. 145) - procureur-generaal bij Hof van Cassatie (art. 142) - art vakantiekamers: art art. 132

24 Burgerlijk Procesrecht 24 Afdeling III. Algemene vergadering werkingsverslag - algemene vergadering geregeld in art. 340, 1 Ger. W. - werkingsverslagen worden opgesteld door de AV en opgestuurd naar de minister van Justitie (art. 340, 1 Ger. W.) Afdeling IV. Toegang tot en loopbaan binnen de magistratuur 1. Begrippenapparaat - benoeming: bij ambten waarvoor men voor het leven benoemd wordt - aanwijzing: bij mandaten waarvoor men tijdelijk aangewezen wordt - basisbenoeming: gerechtelijke ambten die een eerste toegang tot de magistratuur vormen - bevorderingsbenoeming: sommigen staan niet open voor niet-magistraten, of onder voorwaarden - voor bepaalde ambten (vb. plaatsvervangend rechter) wordt men geen beroepsmagistraat - art. 216bis: beperkingen voor jobhoppers 2. Basisbenoeming - drie sporen: o slagen in examen inzake beroepsbekwaamheid én juridische ervaring (art. 186bis-206 en art. 259bis-9) o slagen in examen voor gerechtelijk stagiar en gerechtelijke stage hebben doorgemaakt o mondeling evaluatie-examen voor eenieder die ten minste twintig jaar als voornaamste beroepsactiviteit het beroep van advocaat heeft uitgeoefend (art. 187bis, 191bis en 194bis) - benoemings- en aanwijzingscommissie van de Hoge Raad van de Justitie objectiveert de toegang tot de justitie verder (art. 151, 2-3) 3. Benoemingsprocedure - art. 287, 4 de lid: bekendmaking in B.S. - art. 287, 1 ste lid: indiening kandidaturen (bijz. regel voor gerechtelijk stagiairs: art. 259ter, 4) - art. 259ter, 1-2: inwinning adviezen - voordracht van het dossier aan de Benoemings- en Aanwijzingscommissie (BAC), die één kandidaat voordraagt aan de Minister van Justitie (art. 259ter, 4, 1 ste lid) - benoeming door de Koning zestig dagen na ontvangst van de voordracht, tenzij hij gemotiveerd weigert, waarop het dossier teruggaat naar de BAC (art. 259ter, 4, derde laatste lid) - eedaflegging conform art Bevordering - een magistraat die kandideert naar een rechterlijke functie in een hoger rechtscollege - vereisten uiteengezet in art. 207, 3)

25 Burgerlijk Procesrecht 25 - procedure gelijklopend met basisbenoeming (art. 259ter, 3) 5. Korpschefs - omschreven in art. 58bis, 2 - door de Koning aangewezen voor een mandaat van vijf jaar (art. 259quater, 1) 6. Adjunct-mandaten - omschreven in art. 58bis, 3 - aanwijzing binnen het rechtscollege (art. 151, 5, 4 de lid GW) - aangewezen voor in principe drie jaar (art. 259quinquies, 2, 1 ste lid; art. 259undecies, 2, 1 ste lid) 7. Bijzondere mandaten - omschreven in art. 58bis, 4 - aanwijzing volgens art. 259sexies 8. Evaluatie - art. 151, 6 GW: controle van bepaalde magistraten - twee soorten evaluatie die niet gelijktijdig op dezelfde magistraat van toepassing kunnen zijn:. o periodieke evaluatie (art. 259decies) voor de werkende beroepsmagistraten (sanctie: verlaagde wedde ex. art. 360ter) o evaluatie van mandaten (art. 259undecies) voor titularissen van een adjunct-mandaat of van een bijzonder mandaat die de hernieuwing van hun mandaat met een bepaalde termijn beogen titularissen van een adjunct-mandaat, die na negen jaar vast willen aangewezen worden 9. Vlakke loopbaan - er wordt bijna geen verschil gehandhaafd in wedde van magistraten naargelang de functie - startwedden verschillen, maar de wedden van lagere rechters stijgen sneller Afdeling V. Werklastmeting - art. 359bis voorziet werklastmeting, maar nog niet van kracht - in het kader van bestrijden gerechtelijke achter bij de hoven van beroep Afdeling VI. Tuchtrecht - art. 404 voorziet in de mogelijkheid van tuchtstraffen - art. 405 voorziet de mogelijke straffen en hun indeling - art. 409: Nationale Tuchtraad voor feiten die in aanmerking komen voor zware tuchtstraf - art. 410: overheden die een tuchtprocedure kunnen instellen om lage tuchtstraffen kunnen opleggen

26 Burgerlijk Procesrecht 26 - art. 412: overheden die zware tuchtstraffen kunnen opleggen - art. 415: beroepsmogelijkheid - art. 427: gegevensbank i.v.m. tuchtrechtelijke beslissingen Hoofdstuk II. Referendarissen bij het Hof van Cassatie referendarissen en praktijkjuristen Afdeling I. Referendarissen bij het Hof van Cassatie - functie omschreven in art. 135bis - benoemingsvoorwaarden in art. 259duodecies - benoeming: art. 259terdecies-259quaterdecies Afdeling II. Referendarissen en parketjuristen - functie omschreven in art. 156ter - benoemingsvoorwaarden: art. 206bis en art. 285bis - benoeming: 206ter - hebben niet het statuut van magistraat, maar zijn toch onderworpen aan evaluatie (art. 259nonies en art. 259decies) Hoofdstuk III. Openbaar ministerie Afdeling I. Statuut - staande magistratuur omdat ze rechtstaan als ze spreken - door de Grondwet tot de Rechterlijke Macht gerekend - hebben geen rechtsprekende bevoegdheid - taak: o juiste toepassing van de wet vorderen o vereisten van de openbare en het belang van de goede rechtsbedeling verdedigen - statuut en organisatie: art. 153 GW jo. art. 143, 2-3 en art. 144bis, art. 27 Sv. - niet voor het leven benoemd (art. 152 GW), en afzetbaar (art. 153 GW) - wedden worden wel door de wet vastgesteld (art. 154 GW) Afdeling II. Kenmerken - eenheid, voortvloeiend uit de eenheid van zijn opdracht en het gezag van de Minister van Justitie - ondeelbaar: elk lid wordt geacht op te treden namens het ganse O.M., een lid van het O.M. kan in een rechtszaak telkens vervangen worden door een collega me dezelfde bevoegdheden - onafhankelijkheid t.a.v. de uitvoerende macht: o minister van Justitie legt richtlijnen vast en kan positieve injuncties geven (bevel geven een vordering of vervolging in te stellen) (art. 151, 1 GW)