Is de tijd rijp voor datacentrumintegratie? CPIM: van datacenter naar value center

Transcriptie

1 datacenter infrastructure management: Is de tijd rijp voor datacentrumintegratie? CPIM: van datacenter naar value center dcw juli 2011 in samenwerking met: advancing information transport systems

2 DataCenter Infrastructure Solutions First Class****** Power IT Rack IT Cool IT Connect IT Monitor IT Different situations and different conditions require the right club on the golf course. So success is always that bit closer when you have the right club at hand. And it s pretty much the same situation when we re talking about data center infrastructure analysis. Emerson Network Power has the right solution available for all situations and the respective given complexity up-to-date, as required and highly efficient in reducing operating costs (TCO/ROI). We give you future-proof solutions from one single source. More information at Maintain IT Emerson Network Power and the Emerson Network Power logo are trademarks and service marks of Emerson Electric Co Emerson Network Power Ideas, Graphics, Editorial Team: Gropp/Huber EMERSON. CONSIDER IT SOLVED. TM

3 dcw colofon datacenterworks is hét vakblad over de technische infrastruc tuur van datacenters. jaargang 4, juli 2011, nummer 6 datacenterworks verschijnt tienmaal per jaar. toezending geschiedt op abonnement basis en controlled circulation. uitgever arnoud van gemeren arnoud@fenceworks.nl Hoofdredactie ferry waterkamp ferry@datacenterworks.nl eindredacteur Marjan van Hoorn postadres redactie maredijk 17, 2316 vr leiden telefoon administratie@fenceworks.nl advertentie-exploitatie hans potharst telefoon hans@fenceworks.nl in dit nummer bijdragen van alex bik, joost de boer, carsten fehr, peter gloudemans, wouter hoeffnagel, jeroen horlings, eric lisica, paul matthijsse, teus molenaar, dick philips, herm reimerink, gert-jan roozeboom, erik de ruijter, arthur singendonk, wember spek, hans vandam vormgeving laura willemsen graf isch ontwerp druk 3l drukkerij bv, rotterdam kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. de redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: overgenomen uit datacenterworks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters, met vermelding van de jaargang en het nummer. datacenterworks is een uitgave van fenceworks bv Goddelijke datacenters Hoe verwarm je een kerk op een duurzame manier? Je bouwt er een datacenter onder! Tot deze lumineuze oplossing kwam de Roosendaalse architect Geert van der Aa. Hij doopte zijn concept Church on a Cloud en won er de Holy Warming -wedstrijd mee die was georganiseerd door het consumentenplatform Nudge dat zich inzet voor een duurzame samenleving. Deelnemers aan de wedstrijd was gevraagd een duurzame oplossing te bedenken voor de verwarming van de Sint Bavo Kathedraal in Haarlem die momenteel wordt gerestaureerd. Ergens verstopt onderin de gewelven van de Sint Bavo staat nu nog een oude oliekachel, zo luidde Nudge de noodklok. Deze wordt op donderdag al aangezet om op zondag in de winter binnen een temperatuur van slechts 12 C te bereiken. Dat moet toch beter kunnen? Inderdaad. De opdracht leverde ruim veertig inzendingen op waaronder een idee om het asfalt van het naastgelegen parkeerterrein te gebruiken als warmtebron voor de kathedraal. De jury onder leiding van oud-premier Ruud Lubbers koos voor het ontwerp van Van der Aa, omdat deze zo perfect is toegesneden op de situatie. Met de koude lucht uit de kerk worden de computers gekoeld. De verwarmde lucht wordt daarna teruggeleid en brengt de kerk op aangename temperatuur. Door gebruik te maken van deze restwarmte hoeft de Bavo niet te investeren in een nieuwe warmtebron, als vervanging van de oude ketel op stookolie. Al bij het uitschrijven van de wedstrijd liet Nudge weten dat het winnende idee ook echt zal worden toegepast in de Sint Bavo. Zelf heb ik zo mijn twijfels bij de haalbaarheid van de Church on a Cloud. Denk alleen maar aan de generatoren die aan kunnen slaan tijdens het zondagsgebed. In een dergelijk oud pand met dikke muren lijkt het me ook niet zo eenvoudig om het benodigde leidingenwerk aan te leggen. Aan de andere kant: zo baanbrekend is het idee nu ook weer niet! Sterker nog: het idee om een kathedraal te verwarmen met de restwarmte van een datacenter is al eerder opgepakt. Zo kon u op in 2009 lezen over de plannen van de Finse stroomleverancier Helsingin Energia om een groen datacenter te bouwen onder de Uspenski-kathedraal in Helsinki. Nog een voorbeeld van de combinatie god en ict: in de Torre Girona-kapel in Barcelona staat al enkele jaren de Europese supercomputer MareNostrum te zoemen. In dit nummer van DatacenterWorks komen we enkele voorbeelden tegen waarin datacenters (jongere) gebouwen verwarmen met behulp van warmteopslag diep in de bodem. Zo heeft Equinix aangekondigd dat de restwarmte van zijn nieuw te bouwen datacenter op het Amsterdamse Science Park zal worden gebruikt voor de verwarming van de gebouwen van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Onze verslaggever Teus Molenaar reisde af naar Heerhugowaard waar het nieuwe kantoorgebouw van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier uiteindelijk zal worden verwarmd door het inpandige datacenter. Zelf hoop ik in de toekomst een bezoek te mogen brengen aan het datacenter in de Haarlemse Sint Bavo. Ferry Waterkamp ferry@datacenterworks.nl dcw juli redactioneel 3

4 dcw juli inhoud 4 dcw energie-efficiëntie 06 nieuwe kengetallen the green grid Meten is weten. Maar meten we wel genoeg? Nee, zegt The Green Grid, het is niet voldoende om alleen de PUE van een datacentrum te kennen, we moeten ook weten wat de CO 2 -uitstoot is en hoeveel water we verbruiken om het datacentrum te runnen. Zijn die cijfers eenmaal bekend, dan is het ook een - vou diger maatregelen te nemen een en ander terug te dringen. dcw praktijk 10 helft datacenters ziet budget in 2011 stijgen Ruim de helft van de datacentereigenaren en -beheerders geeft aan zijn datacenterbudget in 2011 te hebben uitgebreid. Meer dan een kwart zegt dat het budget met ten minste 10 % is gegroeid. Dit blijkt uit de Annual Data Center Industry Survey van het Uptime Institute. 25 hhnk bouwt duurzaam datacenter Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft bewust gekozen voor een nieuw, centraal en duurzaam kantoor. Het heeft een warmte-koude-installatie, waarbij de warmte van het inpandige rekencentrum uiteindelijk dient om het gebouw te verwarmen. dcw gebouwtechniek 12 hp ecopod Op een event in Las Vegas kondigde HP de EcoPOD aan. Dit modulaire datacenter gebruikt 95 % minder energie dan traditionele datacenters. 14 witte toplaag voor data hotel Algemeen kledingadvies voor een warme dag: trek licht gekleurde kleding aan, die zullen je koel houden. Met onder andere deze wetenschap heeft TCN begin dit jaar het m² tellende dak van zijn Data Hotel Groningen getransformeerd van zwart naar wit.

5 dcw beheer 16 tijd rijp voor datacentrumintegratie? DCIM (datacenter infrastructure management) richt zich op de integratie met serverbeheer, maar ook van de diverse stukken basistechniek. Is deze markt rijp genoeg voor gebruik? En welke smaken bieden nlyte en Raritan? 21 cpim: van datacenter naar value center De grond onder ons verschuift zeer snel. Dit vraagt om een nieuw model voor het beheer van de fysieke infrastructuur van datacenters. 28 wie moet informatie hebben en waar? De markt voor power distribution units (pdu s) ont wikkelt zich steeds verder. Meer mensen binnen de IT-wereld willen of moeten weten welke hoeveelheid stroom is verbruikt door een gegeven gebruiker, een IT-ruimte, rack of individueel component. dcw bekabeling 36 buigbestendige multimodeglasvezelkabels De voordelen van multimode-glasvezeltechnologie en de toenemende behoefte aan bandbreedte zullen elkaar ontmoeten in de toekomstige datacentra. De eigenaars en beheerders ervan zullen zich nu al moeten buigen over 40 en 100 GbE. dcw en verder 32 bicsi 39 nieuws 43 it room infra 44 bouw nap of amsterdam 46 column dcw juli inhoud 5

6 Nieuwe kengetallen CO 2 -uitstoot en waterverbruik The Green Grid gaat PUECUEWUE! the green grid, het consortium dat zich inzet voor energiezuinige ict-systemen en datacentra, introduceert twee nieuwe kengetallen. de cue (carbon usage effectiveness) is een maatstaf voor de co 2 -uitstoot van een datacenter en de wue (water usage effectiveness) voor het waterverbruik. beide vormen een uitbreiding op de al langer bestaande pue en helpen om meer zicht te krijgen op de ecologische voetafdruk van deze energieslurpers. Paul Matthijsse is freelance journalist dcw juli energie-efficiëntie 6 Meten is weten, dat weten we allemaal. Maar meten we wel allemaal? En meten we wel genoeg? Nee, zegt The Green Grid (TGG), het is niet voldoende om alleen de PUE van een datacentrum te kennen, we moeten ook weten wat de CO 2 -uitstoot is en hoeveel water we verbruiken om het datacentrum te kunnen runnen, dan wel te koelen. Zijn die cijfers eenmaal bekend, dan is het ook eenvoudiger maatregelen te nemen om een en ander terug te dringen. Daarnaast kunnen de nieuwe metrieken bijdragen aan een beter ontwerp van nieuwe datacentra en helpen bij de vraag waar we een datacenter moeten bouwen en dus ook: waar vooral niet. Dit laatste is van belang voor bedrijven die hun datacentra wereldwijd uitrollen en dus te maken hebben - of binnenkort kunnen krijgen - met emissiebelastingen ter plekke. stroomverbruik TGG ziet de CO 2 -berekeningen als een logisch verlengstuk van het wereldwijd in gebruik zijnde PUE-kengetal, dat eveneens door de TGG is opgesteld. Dat cijfer geeft de verhouding aan tussen de hoeveelheid stroom die de IT-apparatuur in een datacentrum gebruikt en hoeveel stroom er in totaal wordt afgenomen van de stroomleverancier. Omdat de CUE (carbon usage effectiveness) een verlengstuk is van dit cijfer, kijken we eerst nog even wat die PUE precies uitdrukt. In formulevorm: PUE = totale stroomverbruik datacenter / stroomverbruik IT-systemen IT-systemen zijn door TGG gedefinieerd als: alle apparatuur die nodig is om data te beheren, te verwerken, op te slaan of te routeren. Het gaat hier dus om servers, opslag- en netwerkapparatuur, plus ondersteunende apparaten als KVM-switches, beeldschermen en werkstations of laptops om deze datastromen te monitoren. Het totale energiegebruik omvat het stroomverbruik van de IT-systemen plus alles wat nodig is voor het operationeel gebruik van het datacentrum. Hier vinden we de voedingselementen als ups'en, stroomgeneratoren, batterijen en stroomverdelers, de verschillende koelsystemen en/of airco's, kantoorverlichting en niet te vergeten het koffiezetapparaat! Het zal duidelijk zijn dat een datacentrum waar de airco's 24 uur per dag staan te loeien, een hogere PUE zal hebben dan een datacentrum dat met een passieve koeling toekan. De ideale PUE-waarde is 1. In dat geval wordt alle stroom die er binnenkomt, gebruikt door de IT-systemen, zonder dat er 'verliezen' als gevolg van koeling en noodstroom optreden. Misschien vraag je je af of die PUE ook kleiner dan 1 kan zijn, bijvoorbeeld door zelf energie op te wekken met een dak vol zonnepanelen? Het antwoord hierop is nee. Het PUE-cijfer zegt niets over het feit of die stroom groen is, het geeft uitsluitend aan hoeveel stroom buiten de IT-systemen wordt gebruikt om een datacenter te laten draaien. Alleen wanneer er een installatie zou zijn die energie kan opwekken uit restwarmte, zou de PUE kleiner dan 1 kunnen worden. Maar dat is op dit moment economisch niet haalbaar.

7 Een doorsnee datacenter heeft een PUE in de orde van grootte van 2,5. Dat komt mede doordat veel datacentra al weer een jaar of wat geleden zijn gebouwd, in een tijd dat er minder aandacht was voor energiezuinige oplossingen. Ter indicatie, een van de zuinigste datacenters ter wereld (de nieuwste van Facebook, zie nummer van DatacenterWorks) heeft een PUE van 1,07. Google doet ook veel op dit gebied en zit op een twaalfmaands gemiddelde van 1,16. co 2 -voetafdruk Het nieuwe CUE-kengetal dat The Green Grid nu voorstelt, ziet er als volgt uit: deel de totale CO 2 -emissie die het gevolg is van de productie van het totale stroomverbruik van het datacenter, door het stroomverbruik van de IT-systemen. Het wordt uitgedrukt in kilogram CO 2 (of kgco 2 eq) per kilowattuur (kwh). Het totale stroomverbruik van het datacenter is hetzelfde getal als in de teller van de PUE-deling, terwijl het stroomverbruik van de IT-systemen hetzelfde is als in de noemer van de PUE. Zoals eerder opgemerkt, zijn CUE en PUE nauw gerelateerd. De CUE-waarde geeft dus aan hoe schoon of vervuilend de stroom door de stroomproducent is opgewekt. Dat is niet altijd eenduidig vast te stellen, omdat stroomleveranciers vaak verschillende bronnen gebruiken, zoals kolencentrales, kernenergie, zonne-energie en wind. Maar meestal zijn deze gegevens wel globaal bekend. De laagste waarde die de CUE kan bereiken is nul: in dat geval heeft er geen enkele CO 2 -uitstoot plaatsgehad tijdens de productie van de stroom. Datacenters die op kernenergie draaien, scoren hier dus uitstekend! Maar natuurlijk ook zon en wind, een wat modernere manier. Een andere methode om de CUE te berekenen, is de kgco 2 eq te delen door kwh, wat de CEF (carbon emission factor) oplevert en dat te vermenigvuldigen met de PUE. In formulevorm: Het PUE-cijfer zegt niets over het feit of die stroom groen is. dcw juli energie-efficiëntie 7

8 dcw juli energie-efficiëntie 8 CUE = CEF x PUE of CUE = (kgco 2 eq/kwh) x PUE Dit gaat uit van de situatie waarin alle stroom van een externe leverancier wordt afgenomen. Datacenters die dieselgeneratoren hebben staan, moeten deze interne CO 2 -uitstoters in hun berekeningen betrekken, zo beveelt TGG aan. Tot slot stelt TGG duidelijk dat het hier om een eerste stap gaat om tot CUE-waarden voor datacenters te komen. We moeten nog veel onderzoek verrichten naar wat de beste methoden zijn om een en ander te berekenen. Voorlopig blijft het behelpen met schattingen en berekeningen in plaats van directe meetmethoden met CO 2 -sondes. watervoetafdruk Ook wil TGG de WUE-factor (water usage effectiveness) toevoegen aan de standaardmetrieken voor datacenters. In combinatie met de PUE en de CUE kunnen we de ecologische voetafdruk van een datacenter dan veel beter bepalen. Dat is niet alleen belangrijk om te weten te komen waar verbeteringen zijn aan te brengen (en dus kosten te besparen), ook dragen gunstige waarden bij aan een beter maatschappelijk imago van een datacenteraanbieder. TGG stelt de volgende WUE voor: WUE = jaarlijks waterverbruik / stroomverbruik IT-systemen Dit waterverbruik heeft betrekking op de hoeveelheid water die we jaarlijks in het datacenter gebruiken, onder meer voor koeling en koffie, plus al het water dat benodigd was om de elektriciteit te produceren. De WUE of watervoetafdruk in modern Nederlands wordt uitgedrukt in liters per kilowattuur (kwh). Net als bij de CUE is de ideale waarde hier 0. In dat geval is er geen liter water aan te pas gekomen om het datacenter een jaar te laten draaien. Dat het geen kwaad kan deze waterindex in datacenters te introduceren, illustreert TGG met het geregeld voorkomende geval van de ene airco die de lucht bevochtigt, terwijl een andere de lucht juist droogt! Dat kost zowel water als stroom. Tot slot geeft TGG nog aan dat er vaak een omgekeerd evenredige relatie bestaat tussen stroom- en waterverbruik. Wie besluit minder water in het datacentrum te gebruiken en overstapt op een waterloos koelsysteem, zal vermoedelijk meer stroom verbruiken, omdat deze systemen (iets) minder efficiënt zijn. En meer stroom betekent meer waterverbruik door de centrale. Nu we het er toch over hebben, voor de productie van 1 MWh nucleair opgewekte stroom is liter water benodigd, een gasgestookte centrale verbruikt liter, terwijl zon en wind vrijwel geen water verbruiken. Na de landbouwsector is de energiesector de grootste waterverbruiker ter wereld (bron: CleanTech, een windmolenclub). beperkte scope The Green Grid geeft nadrukkelijk aan dat beide nieuwe indices maar een eerste stap zijn en daarom noodzakelijkerwijs een beperkte scope hebben. Waar TGG uiteindelijk naar toe wil, is een systeem dat de PUE, CUE en WUE van de hele productieketen meet, de zogenoemde LCA (life cycle assessment). Dus niet alleen de stroom die in het datacenter wordt verbruikt, maar ook het stroom- en waterverbruik en de CO 2 -uitstoot die gepaard gingen met de productie van alle componenten in een datacenter. Uiteraard is dat op dit moment heel lastig vast te stellen, omdat daarvoor een universele meetmethode moet worden gevonden. Maar op een dag zal die er zeker zijn, want daarmee valt veel winst te behalen. Vrijwel niemand is zich ervan bewust dat voor de productie van één doorsnee-pc tussen de en liter water benodigd is en dat er 260 kg fossiele brandstoffen aan te pas komen. Een van de specialisten op dit LCA-gebied, professor Eric Williams die werkzaam is

9 bij de Verenigde Naties, heeft een en ander doorgerekend. Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat 81 % van het totale energiegebruik tijdens de levensduur van een pc in de productie zit, de resterende 19 % is de stroom die de pc daadwerkelijk gebruikt. Dergelijke cijfers geven heel duidelijk aan dat het, gezien vanuit het milieu, stukken efficiënter is de levensduur van een pc te verlengen door upgrades en geen nieuwe aan te schaffen. Dat geldt natuurlijk voor alle componenten in een datacenter. O ja, en ook voor ons kopje koffie, daar is volgens de LCA-methodiek welgeteld 140 liter water voor nodig (telen, roosteren, verpakken, vervoeren)! Overigens is het niet alleen kommer en kwel. De ict-industrie gebruikt veel energie, dat is een feit, maar zorgt er tegelijkertijd voor dat op andere plekken in de maatschappij veel energie kan worden bespaard. Denk bijvoorbeeld aan videovergaderen, geoptimaliseerde logistiek en leren op afstand. maatstaf Sinds The Green Grid de PUE in 2007 introduceerde, is dit in het datacentersegment wereldwijd dé maatstaf geworden om de energieefficiëntie in de gaten te houden. Bedrijven als Facebook en Google schermen met deze cijfers om zich als groene voorlopers neer te zetten, terwijl gewone datacentra hun PUE kunnen vergelijken met die van overeenkomende sites. Hierdoor ontstaat in elk geval een beeld over (in)efficiënt energiegebruik. TGG hoopt dat de introductie van de CUE en WUE over een aantal jaren eenzelfde positief effect zal hebben op datacenters wereldwijd en dat daarmee de negatieve milieu-impact van datacenters kan worden teruggedrongen. Want dat is echt de hoogste tijd! advertentie WUE gaat over de hoeveelheid gebruikt water per jaar in een datacenter, plus al het water dat nodig is om de elektriciteit te produceren. All IT Rooms is een computerruimte System Integrator. Wij ontwerpen en bouwen nieuwe computerruimtes maar ook de herinrichting, verbouwing of verhuizing van uw huidige computerruimte is bij ons in goede handen. Onze dienstverlening op een rij: Consultancy Ontwerp Project management Realisatie Service Lange Kleiweg 50B 2288 GK Rijswijk Tel info@allitrooms.com A5 adv def.indd :05:47

10 ruim de helft van de datacentereigenaren en -beheerders geeft aan zijn datacenterbudget in 2011 te hebben uitgebreid. meer dan een kwart zegt dat het budget met ten minste 10 % is gegroeid. daarnaast beweert ruim een derde dit of komend jaar een tekort te krijgen aan ruimte. dit blijkt uit de annual data center industry survey van het uptime institute. Annual Data Center Industry Survey Wouter Hoeffnagel is freelance journalist Helft datacenters ziet budget in 2011 stijgen dcwjuli praktijk 10 Het is de eerste keer dat het Uptime Institute het jaarlijkse onderzoek uitvoert. In het onderzoek kijkt het bedrijf naar zaken als energiegebruik, datacenterbudget en cloud computing. Uptime Institute heeft het onderzoek gehouden onder 525 datacentereigenaren en -beheerders verspreid over de wereld. Van deze groep is 71 % afkomstig uit Noord- Amerika. snelle groei In totaal zegt 52 % van de respondenten zijn datacenterbudget in 2011 te hebben zien groeien. 27 % zegt dat het budget dit jaar met meer dan 10 % is gegroeid. De vraag naar datacenterdiensten blijkt hard te groeien. 36 % van de ondervraagden geeft aan dat zijn datacenter in 2011 of 2012 een gebrek krijgt aan stroomvoorziening, koelingsfaciliteiten of ruimte. Dit probleem wordt door de datacentereigenaren en -beheerders op verschillende manieren opgelost. De grootste groep, 62 %, zegt te kunnen voldoen aan de vraag naar datacenterfaciliteiten door serverconsolidatie. 40 % kiest voor de bouw van een nieuw datacenter, terwijl 29 % liever colocatieruimte huurt. Ook het verplaatsen van IT-workloads naar de cloud is voor datacenterbeheerders een oplossing. 20 % antwoordt dit te hebben gedaan of van plan te zijn. nieuw datacenter Het bouwen van een nieuw datacenter of het renoveren van een bestaande computerruimte blijkt populair te zijn. 80 % van de respondenten geeft aan in de afgelopen vijf jaar een nieuw datacenter te hebben gebouwd of het bestaande datacenter te hebben gerenoveerd. Daarnaast zegt 60 % van plan te zijn in de komende drie jaar een nieuw datacenter te bouwen of renovaties en/of upgrades uit te voeren aan de bestaande faciliteiten. Cloud computing speelt een steeds belangrijkere rol binnen datacenters. 74 % van de respondenten overweegt cloud computing in te zetten om te kunnen voldoen aan de vraag naar datacenterfaciliteiten. Voor deze overweging spelen verschillende factoren een rol. Zo geeft 61 % van de respondenten aan de schaalbaarheid en flexibiliteit als een belangrijk voordeel te zien. 25 % overweegt de cloud om kosten te besparen. Een tekort aan capaciteit is voor 9 % een reden om gebruik te maken van de cloud. publieke cloud scoort slecht Niet alle vormen van cloud computing zijn even populair. De publieke cloud blijkt slecht te scoren. Slechts 5 % van de respondenten implementeert of overweegt de implementatie van de publieke cloud in de komende twaalf maanden. De private cloud scoort aanzienlijk beter. 42 % antwoordt komend jaar de private cloud te overwegen of te gaan implementeren. De hybride cloud is voor 27 % een oplossing.

11 energiegebruik De energierekening wordt bij maar liefst 73 % van de respondenten betaald door de facilitaire dienst. Dit toont volgens het Uptime Instite aan dat een flinke kloof bestaat tussen het energiegebruik en de IT-afdeling. 8 % van de respondenten gaf aan niet te weten welke afdeling de energierekening binnen het bedrijf betaalt. Tegelijkertijd geeft 58 % van de datacentereigenaren en -beheerders aan dat het vermindering van het energiegebruik belangrijk vindt. Slechts 3 % vindt dit niet van belang. Economische redenen blijken de belangrijkste motivatie te zijn om het energiegebruik van een datacenter terug te brengen. 87 % stelt dat dit een belangrijke rol speelt. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor 45 % van de respondenten een reden om energiegebruik te willen verminderen. Het vrijmaken van datacentercapaciteit speelt voor 37 % een belangrijke rol, terwijl een lager energiegebruik om te voldoen aan regels en wetgeving voor 13 % de doorslag geeft. maatregelen Verschillende maatregelen worden in datacenters ingevoerd om energiebesparingen te realiseren. Virtualisatie van servers is voor 82 % van de respondenten de oplossing die zij kiezen. Ook een scheiding van de warme en koude gang blijkt populair te zijn. 77 % geeft aan in 2011 voor een dergelijke oplossing te kiezen. Monitoring van de stroomvoorziening is een maatregel die 67 % wil toepassen of al toepast. Het verhogen van de temperatuur die in het datacenter wordt aangevoerd, is met 57 % een populaire maatregel. 34 % ziet in het modulair ontwerpen van een datacenter de belangrijke energiebesparende oplossing. Opvallend is dat een verhoogde vloer niet voldoende lijkt te presteren. 90 % van de respondenten antwoordt momenteel een verhoogde vloer in het datacenter te hebben, terwijl slechts 48 % aangeeft dit ook in een toekomstig datacenter te willen gebruiken. temperatuur De lucht die in een datacenter wordt aangevoerd voor koeling heeft bij 79 % van de respondenten een temperatuur tussen de 18 en 25 C. 40 % van de datacentereigenaren- en beheerders meet de temperatuur van het datacenter op basis van gegevens die terug worden gespeeld door de koelingsinstallatie. Slechts 12 % maakt hiervoor gebruik van gegevens die worden verzameld bij de luchtinlaat van de servers. Niet alle datacenters blijken hun PUE te meten. 27 % geeft aan hier geen meting voor te hebben. Bij 24 % van de respondenten ligt de jaarlijkse PUE tussen de 1.6 en Het Energy Star-programma is volgens de helft van de respondenten een belangrijk programma. advertentie Slechts 5 % van de respondenten implementeert of overweegt de implementatie van de publieke cloud in de komende twaalf maanden. Nooit meer blindvliegen en een minimale PUE Ons Datacenter Monitoring & Control Systeem (DMCS) is gebaseerd op open industriële standaarden. Ons pakket wordt wereldwijd gebruikt voor meer dan bedrijfskritische applicaties. Perf-IT richt zich op betrouwbare real-time monitoring & control toepassingen voor datacenters. Met meer dan 25 industriële-iters zijn wij goed uitgerust voor het monitoren en optimaliseren van uw datacenter. Het DMCS van Perf-IT is een real-time integratie-, toezicht- en besturingsplatform voor computerruimtes en datacenters voor alle apparatuur ongeacht merk of type. U kunt hiermee de performance van uw datacenter benchmarken en omzetten in bruikbare KPI's (van Green Grid of anderen) en gebaseerd hierop uw operatie automatisch optimaliseren. Perf-IT wordt ook ingezet voor de besturing van uw klimaatbeheersing. Het gewenste koelvermogen wordt dan automatisch aangepast aan de buitentemperatuur, luchtvochtigheid, de bezettingsgraad en het drukverschil tussen de koude en warme gang. Perf-IT B.V.: Wij zijn er trots op dat verschillende toonaangevende datacenters in Nederland Perf-IT gebruiken voor hun dagelijkse operatie. Het is vooral de combinatie tussen efficiënt powermanagement en intelligente klimaatbeheersing die tot meer energie-efficiënte informatietechnologie leidt. T +31 (0) E info@perf-it.eu I

12 HP EcoPOD Modulair energiezuinig datacenter wanneer een bedrijf dringend behoefte heeft aan extra datacentercapaciteit, bestaan er kant-en-klare datacenters in containers of vrachtwagens. ook hp biedt dergelijke producten; de pods (performance optimized datacenters). op een event in las vegas kondigde hp de ecopod aan. dit modulair datacenter gebruikt 95 % minder energie en kan al in twaalf weken worden opgeleverd. Jeroen Horlings is hoofdredacteur van CloudWorks dcw juli gebouwtechniek 12 De EcoPOD, ook bekend als de HP POD 240a, is een van de grond af ontworpen minidatacenter dat buiten kan staan en in elk klimaat werkt. Het biedt plaats voor in totaal 44 racks met maximaal U servers, harde schijven of servernodes. Volgens HP is de capaciteit vergelijkbaar met een traditioneel datacenter met een oppervlak van m 2, terwijl de EcoPOD 275 m 2 groot is. En terwijl het bouwen van een datacenter normaal twee jaar of meer kost, kan deze worden opgeleverd in slechts twaalf weken inclusief de bouw en deployment. energiezuinige koeling Vergeleken met een traditioneel complex belooft men maar liefst 95 % minder energiegebruik. Dat wordt bereikt door HP s adaptive cooling techniek op basis van twee koude gangen en een warme gang in het midden die tevens dienst doet als serviceruimte. Men stelt dat de container dankzij deze techniek een PUE heeft van gemiddeld 1,15 tot 1,3, tot slechts 1,05 in een koel klimaat. Dit, terwijl een PUE-waarde van 2.0 of hoger gangbaar is in een traditioneel gebouw van baksteen, aldus HP. Een deel van de energiebesparing wordt ge- realiseerd door het gebruik van buitenlucht, terwijl direct expansion chillers kunnen bijschakelen wanneer dat nodig is. De kostenbesparing is gebaseerd op het feit dat HP er vanuit gaat dat het runnen van een 1,2 MW bakstenen datacenter met chillers zo n 15,4 miljoen dollar kost, terwijl dit voor de Eco- POD slechts dollar zou bedragen. Ook belooft HP eenvoudig beheer. Dit datacenter is intern voorzien van alle benodigde apparatuur en wordt geleverd met het environmental control system dat uitgebreide management- en beheerfuncties biedt, inclusief integratie en automatisering. Het geheel is op afstand te beheren, is programmeerbaar en is aan te passen aan bestaande faciliteiten van een gebouw. universiteit van Michigan HP heeft pilots uitgevoerd bij de universiteit van Michigan. Bij monde van CIO Laura Patterson, liet de universiteit weten dat het modulaire en betaalbare EcoPOD-concept het mogelijk maakt de hoeveelheid rekenkracht sterk uit te breiden, terwijl dit slechts een tiende van de normale datacenterruimte in beslag neemt. Ook zou het datacenter de operationele kosten hebben verlaagd, onder meer door energiebesparing. Microsoft zou eveneens onder de indruk van de EcoPOD zijn en 22 POD s hebben besteld voor één van zijn datacenters die HP in nog geen tien weken opleverde, compleet met in totaal servernodes. Momenteel wordt de EcoPOD beperkt uitgerold bij early adopters binnen HP s klantenportfolio. Men verwacht dat het nieuwe product in het vierde kwartaal op de markt. Eerst uitsluitend nog in de Verenigde Staten, en gedurende 2012 ook in andere delen van de wereld, waaronder Europa. Momenteel wordt de EcoPOD beperkt uitgerold bij early adopters binnen HP s klantenportfolio.

13 Het uiteindelijke resultaat aan de buitenkant. De koude gang. De warme gang, die tevens dienst doet als serviceruimte. advertentie DFC² : het geld komt u aanwaaien! Meer computervermogen op een kleiner oppervlak zorgt voor een stijging van de vraag naar energie-efficiënte airconditioners voor computerruimten. DFC², het Directe Vrije Koeling concept van Stulz met innovatieve wegklapbare warmtewisselaar, is de meest milieuvriendelijke en energiezuinige koeloplossing die wordt toegepast in de CyberAir airconditioners. Ook bij een hoge buitentemperatuur kan dankzij de intelligente DFC² besturing de computerruimte met buitenlucht vrij gekoeld worden. Behaal een enorme energiebesparing in uw computerruimte met DFC²! STULZ Groep BV Weverij ZE AMSTELVEEN Tel.: +31(20)

14 Witte toplaag voor Data Hotel Groningen dcw juni gebouwtechniek Licht kleurtje drukt koelkosten algemeen kledingadvies voor een warme dag: trek licht gekleurde kleding aan, die zullen je koel houden. met onder andere deze wetenschap heeft tcn begin dit jaar het m 2 tellende dak van zijn data hotel groningen getransformeerd van zwart naar wit. de nieuwe, helder witte, reflecterende toplaag zal de warmte door zoninstraling buitenhouden. 14 Hans Vandam is freelance journalist

15 Kees Loer, eindverantwoordelijk voor ontwikkeling van TCN datahotels, zegt hierover: De theorie is simpel: die leert ons namelijk dat er in een gebouw minder hoeft te worden gekoeld als er minder warmte het gebouw inkomt. Dat is voor ons aanleiding geweest om Data Hotel Groningen van een witte toplaag te voorzien. Door het witte dak wordt warmte gereflecteerd en hoeft er minder gekoeld te worden. In de zomer kan het oppervlakte van een zwart dak soms wel oplopen naar 70 à 80 C. Volgens onder andere onderzoek van TüV moet er een verschil van 35 C mogelijk zijn ten opzichte van traditionele dakbedekking. We hebben het temperatuurverschil niet gemeten, maar op een warme voorjaarsdag was er met de hand een duidelijk temperatuurverschil waarneembaar. Ook bleef het witte gedeelte langer nat na een regenbui, vertelt Loer. Natuurlijk is het dak goed geïsoleerd, maar als het dagen achtereen warm is, zal de warmte uiteindelijk toch binnentreden. In warme gebieden op aarde is een wit dak al veel langer een steeds vaker toegepaste methode om de warmte buiten te houden. De witte kunststofdakbedekking is over de bestaande dakbedekking aangebracht, waardoor de kans op lekkage door een plotselinge regenbui is uitgesloten. Ook kan dit product zonder vuur worden aangebracht. Want brand op een datacenter is natuurlijk wel het laatste dat je wil. energie-eff iciënt Het is algemeen bekend dat datacenters veel energie gebruiken om de opgeslagen ict-apparatuur koel te houden. Vermindering van het energiegebruik van koelinstallaties is dan ook een belangrijk aandachtspunt. Maar we besteden nog te weinig aandacht aan de effecten van het gebouwontwerp op de totale energielast. Waarom zijn alle daken in Nederland dan nog niet wit? Vaak willen we in de minder warme periode van het jaar juist gebruikmaken van de warmte, omdat dit in de stookkosten scheelt. Dit gaat voor een datacenter natuurlijk niet op. Hier moeten we het hele jaar door koelen en willen we altijd de warmte buitenhouden. Een lichte dak- en gevelbekleding is voor TCN niet nieuw. Zo is de dakbedekking van het in 2007 gebouwde Data Hotel in de Eemshaven, met een dakoppervlakte van m², licht grijs. De goede resultaten daar zijn mede aanleiding geweest om voor Groningen te kiezen voor een witte variant. Hoeveel de energiebesparing daadwerkelijk is, is moeilijk te bepalen en hangt af of we een warme zomer krijgen. Maar als je dan toch de dakbedekking moet vervangen, waarom dan niet voor wit kiezen. We besteden echter nog te weinig aandacht aan de effecten van het gebouwontwerp op de totale energielast. advertentie

16 Datacentrum-infrastructuurmanagement (1) Is de tijd rijp voor datacentrumintegratie? het datacentrum kent in veel organisaties verkokering. servers, netwerk, gebouwbeveiling, maar ook alle 'technische infrastructuur' kennen aparte beheerpartijen. vorig jaar zagen we al dat er kloofoverbruggend beheer haalbaar is vanaf bijvoorbeeld ups naar serverbeheer en vanaf gebouwtoegangspas naar single signon. dcim (datacenter infrastructure management) richt zich op de integratie met serverbeheer, maar ook van de diverse stukken basistechniek. is deze markt rijp genoeg voor gebruik? en welke smaken bieden nlyte en raritan? Erik de Ruijter is IT-architect bij ABN-Amro Bank dcw juli beheer 16 In een serie van twee verhalen inventariseren we de markt van datacentrum-infrastructuurmanagement. In het eerste artikel zoomen we in op horizontale integratie. Welke verbanden zitten er allemaal tussen de soorten metingen? En waarin onderscheiden twee toonaangevende leveranciers zich? In het tweede artikel komt meer de verticale integratie aan bod. Hoe koppelt een DCIM-tool aan de Itil-wereld? Wat wordt er door DCIM zelf geboden aan server- en impactbeheer? Om vast één linking pin tussen beide werelden te noemen: de CMDB is even essentieel op DCIM-niveau als dat hij in Itil is. Een DCIM-tool kent minimaal een eigen soort CMDB (configuration management database) en moet ook kunnen koppelen met bedrijfsbrede CMDB-instances. Verkokering is niet bepaald nieuw in de IT. Ze wordt vaak veroorzaakt door leveranciers die graag lockin qua beheer bieden met hun boxmanagers, maar ook door ons, de klanten die gefragmenteerde en daardoor vaak tandeloze organisaties toestaan. Pas als een markt voldoende rijp wordt, wat volume en gebruikte technieken betreft, ontstaan open marktstandaards. Wel moeten vendoren meewerken aan multi-productbeheer en moeten organisaties (vooral op managementniveau) de voordelen zien van het overschrijden van grenzen. In de Itil-wereld, grofweg af te bakenen als de in ons datacentrum draaiende servers en applicaties, is dit proces al vijftien tot twintig jaar aan de gang en er is er voldoende kritische massa aan standaards. Juist omdat in DCIM (datacenter infrastructure management) eenzelfde groeicurve bezig is, helpt het om de lessen van Itil-beheer te bestuderen. Ook daar praten we over aparte soorten metingen. Het gaat grofweg om fouten (events), performance en om de configuratie oftewel de inventory. Op de werkvloer hebben we het niveau van losse apparaten, die worden dan weer geclusterd tot afdelingen en/of groepen, zoals netwerk versus servers, of Linux- versus Windows-beheer. De integratie binnen Itil is vormgegeven door open standaards, zoals SNMP, SOAP, WMI en het DTMF-datamodel voor inventory. Door die standaards zijn integratielagen, zoals een CMDB (configuration management database) mogelijk. En mooie voorbeelden zijn de private cloudbeheerlussen, zoals die dit voorjaar zijn beschreven in een serie in DatacenterWorks. Hoezeer die soms nog worden gehinderd door incomplete standaardisatie, en hoezeer Itil ook een organisatorisch concept is, dat wereldwijd veel minder populair is dan in de Lage Landen. 1. De DCIM-gebieden volgens adviesbureau de 451-group.

17 uitdagingen en trends Dat we op de datacentrumvloer veel merken hebben, is duidelijk, maar ze kennen per deelmarkt een redelijke standaardisatie en integratie, bijvoorbeeld tussen powerbeheer, racks en Crac s. De boxmanager van bijvoorbeeld de APC-powermanager of de Emerson pdu kan hiervoor vaak ook soortgelijke concurrerende apparatuur aansturen. Op dit vlak valt relatief weinig eer te behalen voor DCIM. Het probleem op de vloer is integratie: tussen de diverse soorten apparatuur en/of metingen en naar de Itil-laag de servers en applicaties toe. Welke verbanden zitten er allemaal tussen de diverse soorten metingen? En waarin onderscheiden twee toonaangevende leveranciers, Raritan en nlyte, zich? Een belangrijke hoeksteen is dat DCIM niet alleen op andere hardware dan Itil opereert, maar ook nogal andere accenten legt. Om precies te zijn: configuratiebeheer en power en performance (realtime en trends) zijn dominant, terwijl foutbeheer nauwelijks aanwezig is. Hamvragen voor DCIM zijn: Hoe zien de relaties tussen mijn vloercomponenten eruit, waar kan ik optimaliseren, waar is ruimte voor bijplaatsing? en Hoe is het huidige stroomverbruik,waar kan ik optimaliseren en failover plegen? Vooral die tweede vraag maakt DCIM vrijwel onmisbaar om statussen te bereiken, zoals Green Grid datacenter maturity model. De redenen voor de beperkte foutbeheerdekking zijn complex, daarop komen we in het tweede artikel terug. Op dit moment volstaat de conclusie dat we hiervoor op Itil-tools, met hun verticale integratie vanuit DCIM-metingen, zullen moeten leunen. Een andere interessante insteek is dat DCIM niet geheel zonder de Itil-laag kan. Een beeld op het niveau van servers X en Y gaan uitvallen of moeten worden verplaatst is simpelweg onvoldoende voor het management. Op de een of andere wijze moet ook duidelijk zijn welke applicaties op die servers draaien, en daarmee de businessimpact voor een storing of groeiscenario. raritan dctrack Raritan heeft zijn wortels in de Avocent KVM s; eerst simpel spul gebaseerd op hardware, maar gaandeweg ook de IP-gebaseerde remote consoles voor racks en blades vol met systemen. Daarvoor is een boxmanager gebouwd. Later is een power-managementbedrijf opgekocht met eigen boxmanager, en vanuit deze diverse boxmanagers die al multivendorlinks kenden, is dctrack neergezet. Dit is hét Raritan DCIMproduct, en is opgezet als een-maat-voor-alles. We krijgen alle functionaliteit voor één prijs (afgerekend per rack) ongeacht wat we gebruiken. dctrack kent een complete configuratiedatabase voor computervloeren, racks, Crac, alle stroomdistributiesegmenten en connecties inclusief ups, KVM (kernel-based virtual machine), netwerkcomponenten, fysieke servers en applicaties. De nadruk ligt op het configuratiebeheer, de hele change-workflow, inclusief voorstellen waar ruimte vrij is, en op energiegebruik. Voor dat laatste wordt zowel de nameplate capacity (officieel maximaal verbruik) geregistreerd als het feitelijke gemeten verbruik, met alle trends. Relatief unieke features van dctrack, ook dieper uitgewerkt dan in elk geval nlyte, zijn: Al met al is dctrack een uitstekend breed DCIM-platform met veel mogelijke integraties. dcw juli beheer 17

18 2. Netwerkconfiguratie met dctrack. schaalbare SNMP-metingen. Alle configuratiebeheer en de metingen zijn, zoals wel meer in de DCIM-markt gebaseerd op SNMP. Doch Raritan heeft dat goed Wan-bewust opgezet, met de mogelijkheid SNMP track collectors te plaatsen op diverse plaatsen in het netwerk en van daaruit de database te vullen; KVM-systemen. Dit was te verwachten bij dit bedrijf; het netwerkgebied zit er tot in de puntjes in. dctrack kent een IPspace -module waarmee we alle spreadsheets en dergelijke voor uitgifte van statische IP-adressen kunnen vervangen. De vraag geef me het eerstvolgende vrije IP-adres in deze serverrange wordt dus door dctrack beantwoord. Het feitelijk toekennen van een adres moet vanzelfsprekend met boxmanagers gebeuren en/of via telnetsessies, maar zelfs dan kan dctrack via een Mac-adres-inventory alvast de juiste sessie opzetten. Door de link met Mac-adres is ook een completere inventory mogelijk; een scan op businessapplicaties per server. Dit gaat geheel buiten een eventuele hypervisorlaag om, dctrack constateert simpelweg dat op fysieke server P de applicaties Q en R draaien, ongeacht hoe dat qua VM s is ingericht. Die applicaties kunnen weer aan afdelingen worden gekoppeld, onder andere voor accounting van het serverstroomverbruik. Door deze scan kan in de workflow worden bepaald wat de businessimpact is van een fysieke server. Al met al is dctrack een uitstekend breed DCIM-platform met veel mogelijke integraties. Integratie met niet-standaard gekoppelde zaken, zoals een CMDB of een workflowsysteem of te beheren device, is altijd maatwerk, maar gaandeweg worden hiervoor wel bouwstenen van de plank leverbaar. Een tool met toekomst! nlyte Nlyte is al in 2003 in de Verenigd Koninkrijk door een groep datacenterexperts opgericht, maar begon pas écht te groeien na een verplaatsing naar het Californische Silicon Valley. Nlyte richt zich uitsluitend op DCIM. De producten zijn veel meer een modulaire suite dan dat wat Raritan heeft, en primair ontworpen vanuit server- en softwarebehoefte. De netwerk- en TCP/IP-dimensie is dus minder belicht dan bij deze concurrent. Nlyte heeft expliciete ondersteuning voor VMware, wat zich onder andere uit in integratie met zijn vcenter-console en expliciete informatie over de ESX-laag binnen de softwarestack. Maar ook voor systemen met Hyper-V, XenServer of Red Hat wordt, door directe scan op de VM s, voldoende support geboden net zoals Raritan dat doet. Naast de eigen asset-database (CMDB-achtig) kunnen we kiezen uit bijna tien modules. Ze zijn gebundeld over vier editions waarvan de lichtste al vier modules bevat. De lijst omvat Discover voor de devicescan, en Bulk-datamanager voor directe integratie met andere asset-systemen iets krachtiger dan de import-wizards van Raritan. Dan Floor planner en Cabinet planner voor het hele configuratiebeheer op vloer- en rackniveau, en de Cabinet and floorplanner om beide niveaus via what-if-scenario s te beproeven voordat we een change uitvoeren. Control is de workflowapplicatie om de changes echt uit te voeren, en Organizer helpt om per asset (hardware, maar ook de VM s en applicaties) de eigenaren en beheerders bij te houden. Nlyte Dashboard geeft op grafische wijze totaaloverzichten als er veel modules worden gebruikt. Nlyte Report vervolgens is een Olap-business intelligence-module, grotendeels zelf geschreven met alleen als dashboard een OEM-product van een BI-expert. Nlyte Predict, tot slot, dient voor performance- en gebruikstrends en planning van de capaciteit. Naast advertentie

19 deze functionele modules zijn er dan nog technische stukken, zoals de integrator voor third-partytussenlagen en facility protocollen, zoals ModBus en de API voor andere koppelingen. Wat relatief uniek is bij nlyte, ook dieper uitgewerkt dan in elk geval bij Raritan, blijkt deels uit de gegeven beschrijving. Het gaat om zaken als: de modulariteit, de VMware-integratie, en de what-if-module in de configuratieworkflow; in bredere zin praten we gewoon over een tool dat meer complete bouwstenen inclusief externe integraties bevat en minder alleen raamwerk plus API s wat soms van Raritan dctrack kan worden gezegd. Nlyte bij voorbeeld kan off-the-shelf met de CMDB s van BMC en HP integreren; Ook bijzonder is dat de discovery niet alleen SNMP gebruikt, maar tevens platformspecifieke technieken, zoals WEBM/WMI. Qua sizing is hij dan weer minder doordacht dan Raritan, de scans zijn niet Wan-aware schaalbaar; Realtime powermetingen niet alleen op de PUE (zoals dctrack), maar ook tot in de ups, met kant-en-klare integratie voor onder andere APC en Liebert. Net als bij Raritan worden honderden typen datacentrumdevice ondersteund, maar het feit dat de MIB bekend is, betekent nog niet dat dit device volledig meedraait in de grafische modellen van ups-poorten, Crac, PUE, cabinet en/of rackcontrollers, en dergelijke. Per specifiek merk en device moet nlyte ondersteuning bouwen om dit mooi mee te laten lopen. Dit is een algemeen probleem van de SNMP-gebaseerde DCIM-tools, een probleem dat we ook al twintig jaar terugzien in SNMP-netwerkconfiguratiebeheer. Samenvattend komt nlyte zwaarder en rijper over dan de concurrent, al zijn ook door de softwarewortels accenten minder uitgewerkt. Voor configuratiechanges (MAC: model, add, change) biedt het een uitgebreide workflow inclusief koppelingen met allerlei Itil-registraties. Nlyte is voorbereid op de toekomst! de tussenbalans Kijkend naar DCIM als geheel, en specifiek de horizontale integratie tussen de diverse technische functies, lager dan ITtil, dan zien we een Nlyte komt zwaarder en rijper over dan de concurrent, al zijn door de softwarewortels accenten minder uitgewerkt. niet-gerijpte, maar al zeer bruikbare productenset. Op de terreinen die worden gedekt, configuratiebeheer en performance en energiegebruik, is er een uitstekende integratie wat metingen en inzicht betreft, maar steeds voor specifieke merken en typen. Door een gebrek aan standaardisatie op onder andere Crac- en PUE-gebied moet per device een visuele plugin worden samengesteld. Raritan dctrack en nlyte zijn beide complete toolsets. dctrack is sterker op bepaalde hardware- en netwerkaspecten en nlyte kent meer modulariteit en externe integraties. Als vertegenwoordigers van de DCIM-markt tonen ze hoeveel er in enkele jaren al bereikt is, maar ook wat er allemaal nog te doen staat om later het volle Itil-niveau te bereiken! 3. Raritan. functionaliteiten. advertentie Drie uitdagingen voor iedere datacenter manager garanderen van betrouwbaar dataverkeer, plannen voor toekomstige migratie en energiebeheer Nexans helpt met betrouwbare netwerkinfrastructuren die een migratiepad bieden naar hoge data snelheden (40G/100G) en tegelijk meeste potentieel biedt voor energiebesparing. Met Environmental Monitoring en Access Control ( EMAC ) en LANsense Intelligent Infrastructure Management, biedt Nexans een compleet pakket van infrastructuuroplossingen voor datacenters. Nexans Cabling Solutions Overschieseweg 317 NL NC Schiedam Tel: info.ncs@nexans.com Global expert in cables and cabling systems

20 All IT Rooms, DatacenterWorks, Rittal, Stulz en Technalia presenteren dé portal voor groene IT en groene datacenters Green IT Works is de enige Nederlandse portal die is gericht op groene IT en groene datacenters. Met dagelijks: - nieuws - achtergronden - blogs - video - whitepapers - en meer Green IT Works is een initiatief van All IT Rooms, DatacenterWorks, Rittal, Stulz en Technalia. Wilt u altijd op de hoogte zijn van het laatste nieuws op het gebied van groene IT en groene datacenters? Ga dan nu naar