Crisistijd L.A. Dumonde Nummer: 1 kijk op voor digitale boeken

Transcriptie

1 Crisistijd L.A. Dumonde Nummer: 1 kijk op voor digitale boeken

2 Crisistijd L.A. Dumonde Colofon Crisistijd is een uitgave van: Absolute Figures Margrietstraat 4, 6921 ZD Duiven Telefoon: Eindredactie: Ruud van Capelleveen Bezoek onze website: Copyright Het is niet toegestaan om de inhoud en werking van onze download te wijzigen. Ook mag u de inhoud van deze download niet op een andere manier verspreiden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Kastelen Extra 1 2

3 Verandering: Barack Obama November Na de acht zwarte jaren van George W. Bush is Amerika moe van oorlog en economische neergang. In november 2008 koos Amerika een nieuwe president. Barack Obama kwam op een goed moment met zijn oproep tot verandering. Hij behaalde met de leus change een grote overwinning. Een zegen die deze keer niet door hertelling te bestrijden is. Verandering Met zijn oproep tot verandering doelde Barack Obama niet alleen op verandering in politieke aangelegenheden. Veel kiezers steunden hem ook om een andere belangrijke verandering tot stand te brengen: voor het eerst zal in de Verenigde Staten een zwarte president de baas zijn. De radicalere dominee Jesse Jackson liet zijn tranen lopen, toen hij zich realiseerde dat zwart Amerika had gewonnen. Het was de best denkbare illustratie van het belang van de verandering die Barack Obama tot stand had gebracht. Vergelijkingen De verkiezingen in 2008 werden vaak vergeleken met die in 1960, toen de fris ogende John F. Kennedy met een zeer krappe marge Richard Nixon versloeg. Met de kreet Laten we ons land weer in beweging brengen sprak John F. Kennedy net als Barack Obama over verandering. In vergelijking met zijn opponent toonde Obama veel frisser en net als John F. Kennedy hield Barack Obama bevlogen toespraken. In tegenstelling tot eerdere Amerikaanse politici met wortels in Afrika, klonk Barack Obama positief en verzoeningsgezind. Hierdoor was Obama ook voor blank Amerika een acceptabele kandidaat. Dit was een voorwaarde voor de overwinning en een feit dat door mannen als Jesse Jackson bij voorgaande verkiezingen totaal uit het oog was verloren. Lastige tijden Na de euforie van de overwinning zal Barack Obama het moeilijk krijgen. Als eerste zwarte president van de Verenigde Staten krijgt Barack Obama te maken met hooggespannen verwachtingen. Zowel in binnen- als buitenland. Onder de leiding van George W. Bush heeft de Amerikaanse regering in binnen- en 1 3

4 buitenland veel krediet verspeeld. Oorlog en economische schandalen (Enron en hypotheekcrisis) leggen een zware wissel op de begroting van de Verenigde Staten. En daar komen de schulden nog bij. Amerika leeft in het heden en op de pof van landen in het Midden-Oosten en Azië. Eens zal deze rekening gepresenteerd worden. Reacties In het Midden-Oosten werd positief op de keuze van Amerika voor Barack Obama gereageerd. Muqtada al-sadr, de leidende figuur achter het huidige sjiitische verzet tegen de aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Irak, reageerde tevreden: Deze keuze bewijst dat de Verenigde Staten oorlogsmoe zijn. Obama gaf niet alleen Amerika hoop op verandering. De Palestijnse president Mahmoud Abbas riep Obama op zich extra in te spannen om een einde te maken aan het conflict tussen de Palestijnen en Israël. Barack Obama zal echter geen wonderen kunnen verrichten. Uiteindelijk is ook hij een gewoon mens van vlees en bloed

5 Bankzaken in crisistijd Juli De kredietcrisis in de Verenigde Staten lijkt voorbij. De Amerikaanse bankmanagers zijn tevreden. De eerste bonussen zijn weer binnen. Ze laten een boer en wrijven over hun dikke buik. Sommige banken keerden bijna tien procent van de ontvangen staatssteun aan de topmanagers uit. Het volgende bonusmoment nadert: het bankaandeel op de effectenbeurs stijgt. De belastingbetaler kijkt toe en zucht. Het zakendoen is niet veranderd. Egoïsme regeert de wereld. Nederland Ook in Nederland doen de banken goede zaken. De banken krijgen goedkoop geld van de Nederlandse en Europese belastingbetaler en wijzen kredietaanvragen van ondernemingen veelal af. Waar blijft al dat geld? Waarvoor dient deze geldschepping? Onlangs passeerde ik tijdens mijn middagwandeling met Nestor een vestiging van een bankfiliaal, waarvan de voorzienigheid de juiste naam bepaalde. Nestor tilde zijn poot op voor de pui van de Algemene Bank Nederland en stelde mij in de gelegenheid om langdurig door het raam te kijken. Hier worden vragen uitsluitend ontkennend beantwoord, zag ik al snel. Een medewerker telefoneerde. Hij schudde heftig met zijn hoofd. De ondernemer heeft pech. De kluis is leeg. Het geld is op. Miljardenhulp De miljardenhulp van de Nederlandse overheid heeft de banken een stevig fundament gegeven. Leningen met een luchtje zijn afgewaardeerd en de balansen zijn opgeschoond. Voor kredietaanvragen gelden nieuwe regels. De plannen van de ondernemers en consumenten deugen opeens niet meer. Zekerheid De banken willen meer zekerheid. Dit doet me denken aan een opmerking die ik jaren geleden in een coöperatieve bank hoorde: Wij verzekeren alles tegen brandschade, zolang het van beton is en op de bodem van de oceaan ligt. Angst is het ware gezicht van de crisis. De gevolgen zijn desastreus

6 Baanverlies Ondanks de steun van de overheid staan nu duizenden banen in de bouwsector op de tocht. De aannemers krijgen amper nieuwe opdrachten. Elke stad kent uitgestelde projecten. De gebouwen werden gesloopt, de financiering stokte en het terrein ligt er nu troosteloos bij. Ook in Arnhem was de hamer sneller dan het geld. Het bedrijfsterrein van de melkfabriek Coberco ziet er troosteloos uit. Op de plek waar eens de Bartokzaal stond, groeit nu gras. Consument Het zijn ook onzekere tijden voor de consument. De Nederlander houdt de hand op de knip en spaart weer. De consument kijkt de kat uit de boom. Ook mevrouw Dumonde doet het rustig aan. Sinds het begin van de crisis bestudeert ze folders en bewaart ze elk bonnetje dat een voordeeltje belooft. De winkelier speelt in op dit nieuwe koopgedrag. De ene voordeelaanbieding volgt de andere op. Kwaliteit speelt geen rol meer. Alleen de prijs kan de Nederlander nog tot een aankoop bewegen

7 Einde economische crisis VS Augustus De Amerikaanse economie is in het tweede kwartaal van 2009 minder hard gekrompen, dan in de maanden daarvoor. In de Verenigde Staten voorzien economen een terugkeer naar groei. De bodem zou zijn bereikt. De daling was minder sterk dan verwacht. Dat is altijd een goed teken, vinden de analisten. Kunnen we de vlag al uitsteken? In het tweede kwartaal van 2009 kromp de economie in de Verenigde Staten echter nog steeds. Lichtpuntjes Er zijn enkele lichtpuntjes. De investeringen en de export daalden in het afgelopen kwartaal minder hard dan in de maanden daarvoor. De consumentenbestedingen staan echter onder druk. Iedereen begrijpt dat dit een slecht teken is. De oplopende werkloosheid in de Verenigde Staten en Europa is nog steeds een punt van zorg. Hierdoor geven de consumenten minder uit. Angst voor werkloosheid en verlies van inkomen maakt koopschuw. In de Amerikaanse staat Californië heeft men onlangs harde maatregelen moeten nemen. Op alle uitgaven wordt bezuinigd. Geen overheidsdienst ontsnapt aan de bezuiniging. Ambtenaren krijgen een onbetaalde wekelijkse vakantiedag. Dit is niet goed voor het vertrouwen van de consument aan de westkust, dat begrijpt u. Verbeteringen Nu de daling van de huizenprijzen meevalt en de aandelenbeurs aantrekt, zijn sommige analisten optimistisch. De optimist kijkt vooruit en heeft geen zorgen over de dag van gisteren. Zij zijn vergeten wat er aan de hand was en hoe de financiële crisis bestreden werd. De Amerikaanse banken sloten hypothecaire leningen af die niet terugbetaald konden worden. De Amerikaanse overheid bestreed de crisis door geld in banken en de slecht renderende autobranche te pompen. Dat is de Amerikaanse manier van leven. Je zwaait met een creditcard en je wordt direct geholpen. De toename van de overheidsuitgaven, met name door massieve steun en lastenverminderingen, zal niet zonder gevolgen kunnen blijven

8 Dollar De laatste maanden is veel geschreven over de rol van de dollar. De Amerikaanse overheid heeft er sinds de Tweede Wereldoorlog alles aan gedaan om de dollar tot de belangrijkste munt van de wereld te maken en te houden. Omdat iedereen in dollars rekent, kunnen de Amerikanen blijven lenen. De leningen van de Amerikaanse consument wordt afgedekt met vreemd geld. Zolang instanties buiten de Verenigde Staten de Amerikaanse bestedingen blijven financieren is er niets aan de hand. De dollar blijft dan op een kunstmatig hoog niveau. Bestedingen Als de huidige crisis is overwonnen zal Amerika haar bestedingen naar beneden moeten bijstellen. De uitgaven en inkomsten zullen elkaar in evenwicht moeten houden. Als dit niet gebeurt, zal de dollar op een dag bezwijken en een echte economische wereldcrisis veroorzaken. De nationale schuld van de Verenigde Staten is de graadmeter die ik in de gaten houd

9 Sloopregeling succesvol Augustus 2009 Nederland In Nederland is de sloopregeling lang niet zo succesvol. Het is nauwelijks een economische impuls te noemen. In Nederwww.AbsoluteFigures.nl Economen in Duitsland en de Verenigde Staten van Amerika zijn enthousiast over de sloopregelingen voor oude onzuinige auto s. In de VS worden de benzineslurpers massaal ingeleverd. De sloopregeling wordt daar cash for clunkers - geld voor wrakken - genoemd. Ook in Duitsland krijgen de bezitters een leuke premie als zij een oude voor een nieuwe verruilen. Deze inruilauto s zouden gesloopt moeten worden. De eerste berichten van misbruik zijn reeds in de pers gemeld. Honderden auto s leverden de slopers nog een extra handgeldje op. Zij versleepten deze voor Europa ongeschikte auto s naar Afrika. Succes in VS In de Verenigde Staten wordt van een doorslaand succes gesproken. De dealers werden bestormd. Binnen een week werd het hele beschikbare budget van 1 miljard dollar uitgegeven. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden stemde inmiddels in met extra geld voor de sloopregeling. Er komt nog 2 miljard beschikbaar. Als het tempo van slopen doorgaat is dit binnen twee weken ook op. Deze actie is ook goed voor de toekomst. Het benzineverbruik van Amerika zal hierdoor dalen, omdat alleen oude auto s die meer dan 1:7 rijden voor de sloopregeling in aanmerking komen. Hiervoor moet een auto worden teruggekocht die 1:9 rijdt. De premie bedraagt gemiddeld dollar. Hieruit kunnen we berekenen dat ongeveer auto s zijn ingewisseld voor een zuiniger model. Duitsland Ook in Duitsland werden vanaf het moment dat de sloopregeling van kracht werd, aanzienlijk meer auto s verkocht. In de eerste zeven maanden van 2009 verkochten de autodealers in Duitsland 27 procent meer auto s dan in dezelfde periode in De Duitsers krijgen euro slooppremie bij inlevering van een oude auto

10 land krijgt de inruiler euro premie voor een oude auto. Ongeveer kopers van een nieuwer model maakten gebruik van deze sloopregeling. De meesten kochten hiervoor een tweedehands auto terug. Het effect van de Nederlandse sloopregeling wordt door de branchevereniging Auto Recycling Nederland als beperkt genoemd. Frankrijk Frankrijk koos voor een andere benadering. Bedrijven in de getroffen sectoren krijgen rechtstreeks geld uit Parijs. Mondeling wordt hier een politieke wens aan toegevoegd. De fabriek in Frankrijk moet openblijven. De productiefaciliteit in het buitenland kan worden ontmanteld. Milieu Hiervoor is iets te zeggen. In Duitsland en Amerika komt een groot deel van het uitgegeven belastinggeld terecht in de zakken van buitenlandse autoproducenten. Het door de Nederlandse belastingplichtige opgebrachte sloopgeld heeft geen economisch doel. Zoals gebruikelijk wordt de auto hier alleen in verband met het milieu gebracht. Alleen is het deze keer niet alleen gunstig voor het milieu, maar ook voor de autobezitter: een welkome afwisseling

11 Turbulent jaar voor Shell Augustus De gepensioneerden van Shell ontvingen onlangs een brochure met de titel 2008 in het kort: een turbulent jaar. Het jaar 2008 was ook voor het pensioenfonds een turbulent jaar waarin de financiële wereld op zijn grondvesten schudde. Met name de tweede helft van het jaar stond vrijwel geheel in het teken van de wereldwijde financiële kredietcrisis. Het pensioenfonds schoot onder de dekkingsgraad. De werkgeverspremie werd verhoogd. Werkgever Shell was bovendien statutair gedwongen om twee miljard euro te storten. Faillissement Deze feiten maken ook meteen duidelijk hoe zwak het pensioensysteem is. Als het bedrijf door de crisis failliet was gegaan, zouden de gepensioneerden de dupe zijn geweest. De pensioenrechten van de werknemers zijn maar matig geregeld. Er wordt te zwaar geleund op de werkgever. Als de beurs floreert draagt de werkgever te weinig of zelfs helemaal geen premie af. En als de werkgever door een economische crisis wordt getroffen zijn de werknemers en de gepensioneerden het haasje. Daar komt dan nog bij dat bedrijfspensioenen doorgaans ook een te groot aandeel in het moederbedrijf hebben geïnvesteerd. De klap bij een faillissement komt dan dubbel hard aan. Vooruitblik Het huidige jaar zal qua turbulentie niet onderdoen voor het jaar waarin de economische crisis begon. Shell presteert op het ogenblik slechter dan andere oliemaatschappijen. Dit komt onder meer doordat Shell geïnvesteerd heeft in dure olieproductie uit teerzand en in putten in Nigeria, waar al jaren lang een conflict met de plaatselijke bevolking bestaat. Door de lage olieprijs is de marge kleiner geworden. Besparingen In de aanloop naar betere tijden wil Shell miljarden besparen door kostenvermindering. De budgetten worden met tien procent verlaagd. Een significant aantal banen zal verdwijnen. Topman Peter Voser probeert zo het tij te keren. Shell heeft door de economische crisis te maken met een weggezakte olieprijs. Op het hoofdkantoor van Shell in Den

12 Haag verwacht men dit jaar de zwaarste terugval van de vraag naar olie mee te maken sinds Investeringen Hoewel er flink gesneden wordt in de kosten, volgt Shell het bestaande investeringsplan. Een investering van 500 miljoen dollar in een nieuwe ontzwavelingsfabriek moet de huidige wereldmarktpositie voor de raffinaderij in Pernis veiligstellen. De vraag naar schonere brandstof zal de komende jaren stijgen. Zo krijgt huisbrandolie in Duitsland vanaf 2011 een strengere eis ten aanzien van het zwavelgehalte. De investering van de oliemaatschappij in Pernis is goed voor de Nederlandse economie. Het hele havengebied van Rotterdam zal meeprofiteren van de investering van Shell

13 Inkeer belastingparadijs Augustus 2009 Bankgeheim verdwijnt Steeds meer landen nemen actie tegen landen die zweren bij het bankgeheim. Zo is de Amerikaanse belastingdienst al maanden bezig om de Zwitserse bank UBS tot inkeer te laten komen. De Verenigde Staten van Amerika willen de namen van de Amerikaanse rekeninghouders bij UBS ontvangen. Om de UBS-bank onder druk te zetten werden rechtszaken aangespannen tegen enkele bankiers en vermogenswww.absolutefigures.nl Al tot inkeer gekomen? De fiscus heeft de deur wijd geopend om de inkeerders met een vriendelijke aanslag te verwelkomen. Belastingparadijzen als Liechtenstein, Luxemburg en Zwitserland zullen een andere inkomstenbron moeten zoeken. Belastingparadijs U moet steeds verder reizen om uw spaargeld te verbergen voor de Nederlandse belastingdienst. Het bankgeheim van Liechtenstein werd wereldnieuws toen een ex-medewerker het klantenbestand van de LGT-bank uit Liechtenstein aan de Duitse belastingdienst verkocht. Korte tijd later werd een inval gedaan bij Klaus Zumwinkel, topman van de Duitse Post. Meer hierover kunt u lezen in het informatieve artikel Belastingschandaal Liechtenstein van Ruud van Capelleveen. Groot-Brittannië Ook de Britse fiscus heeft de strijd tegen het zwarte geld verzwaard. Groot-Brittannië sloot hiervoor een overeenkomst met Liechtenstein. De landen gaan bancaire informatie uitwisselen. Britse spaarders met een geheime bankrekening in Liechtenstein worden minder vriendelijk behandeld dan Nederlanders die tot inkeer zijn gekomen. Zij krijgen de mogelijkheid om hun achterstallige belastingen over de afgelopen tien jaar te betalen plus een boete van tien procent. Voorwaarde hiervoor is wel dat zij zelf de eerste stap nemen en de Britse belastingdienst op de hoogte stellen van hun spaartegoed in Liechtenstein. Als de Britse spaarder niet meewerkt komt hij op zwart zaad te zitten. Het hele spaartegoed wordt dan overgemaakt naar de Britse belastingdienst. De bankrekening in Liechtenstein wordt vervolgens opgeheven

14 deskundigen van UBS. Deze rechtszaken werden al enkele keren uitgesteld om met UBS tot een vergelijk te komen. In februari 2009 trof UBS een schikking van 780 miljoen dollar om strafvervolging te voorkomen. De onderhandelingen tussen Amerika en Zwitserland gingen nog lang door. Verzet De Zwitserse regering verzet zich tegen de uitwisseling van gegevens van bankrekeningen. Dit zou immers de feitelijke opheffing van het Zwitserse bankgeheim betekenen. De Zwitserse regering nam daarom deel aan het overleg tussen UBS en Amerika. Oorspronkelijk eiste de Amerikaanse justitie de namen van meer dan Amerikaanse rekeninghouders op. Eerder dit jaar sloot UBS de afdeling die zich specialiseerde in het binnenhalen van de Amerikaanse belastingbetaler. Overeenkomst In augustus bereikten de Zwitsers een akkoord met de Verenigde Staten. De namen van duizenden Amerikaanse rekeninghouders bij UBS zullen ter beschikking komen van de Amerikaanse belastingdienst IRS. Het Zwitserse bankgeheim is gekraakt

15 Crisisaanpak voor clunkers September Wat vooral opvalt als we het beleid van de verschillende regeringen in deze tijd van crisis bekijken, is de grote verscheidenheid en de simpelheid van middelen. Er is geen nieuw elan, geen algemene aanpak en vooral geen visie voor de lange termijn. De problemen worden met kostbare snelle oplossingen bestreden. Wat ik vooral mis is een aanpak om het snelle graaien en de bonuscultuur te bestrijden. Zowel in Europa als in Amerika pakt men de economische crisis aan met methode van de bonusgrijpers: alleen onze portemonnee doet er toe en die moet snel gevuld worden. VS Het Amerikaanse steunprogramma Cash for clunkers is ten onder gegaan aan eigen succes, koppen de kranten. Deze steunregeling was zeer succesvol en moest eerder dan gedacht stopgezet worden. Binnen enkele maanden waren de oorspronkelijke en aanvullende budgetten voor deze economische steunmaatregel uitgeput. Bij Cash for clunkers kreeg de koper van een nieuwe auto een financiële vergoeding als hij zijn oude brandstofslurper inruilde. Cash for clunkers Dankzij Cash for clunkers werden nieuwe zuiniger auto s aangeschaft. General Motors en Ford moesten hun productie opschroeven. Er waren in de Verenigde Staten van Amerika ook tegenstanders. Zij merkten op dat ook buitenlandse autoproducenten van deze steunmaatregel profiteerden. De populairste automodellen waren Toyota Corolla, Honda Civic en Ford Focus. Herstel In de Verenigde Staten zijn de eerste tekenen van licht herstel te zien. Dit geldt ook voor Duitsland. Het ondernemersvertrouwen in Duitsland is gegroeid. Bij onze oosterburen hebben de ondernemers de bodem gezien en maakt men zich op voor een herstel in het derde kwartaal. Deze opleving heeft een aantal oorzaken. De vraag van het buitenland nam toe. De voorraden van industriële bedrijven moeten weer worden aangevuld. Volgens de Bundesbank is een duidelijk herstel van de industriële productie mogelijk

16 De Duitse Centrale Bank waarschuwt echter voor de grote onzekerheid waarop deze conclusies zijn gebaseerd. De eventuele tegenvallers zal men naar alle waarschijnlijkheid zien in de bancaire sector en in een stijgende werkloosheid. Verschillen De situatie in Nederland verschilt niet veel van die bij onze oosterburen. De Nederlandse regering verwacht een stijgende werkloosheid in het derde en vierde kwartaal van De overheidssteun heeft in de eerste twee kwartalen van 2009 zowel in Duitsland als in de Verenigde Staten goed geholpen. Het is de vraag hoe de economie zich ontwikkelt in de laatste maanden van dit jaar. Zowel in Berlijn als Washington kan men de rekening gaan opmaken. De slechtste bedrijven zijn failliet, de eerste ontslaggolf heeft de werkende klasse geïnundeerd en het overheidstekort is opgelopen. Hoe luidt de visie voor een gezonde economische toekomst? Wat is de New Deal?

17 Fred Barnanke September 2009 De Amerikaanse president Obama nomineerde in augustus 2009 de huidige president van de Federal Reserve Board (Fed), Fred Barnanke, voor een nieuwe termijn. Deze presidentiële voordracht moet nog wel goedgekeurd worden door de Senaat. Fed-voorzitter Obama prees in zijn verklaring eind augustus Fred Barnanke om zijn kalmte en wijsheid. Daarnaast verklaarde Obama dat hij voorstander was van een sterke en onafhankelijke centrale bank. De Amerikaanse economie zou nog verwijderd zijn van een gezond financieel systeem. Dank Kortom, omdat het zo slecht gaat vragen we Fred Barnanke door te gaan met zijn werk en daarom heb ik gezegd dat we niet terug kunnen naar een systeem van met schulden overladen banken, opgeblazen winsten en creditcards met hoge limieten. Na deze steunbetuiging bedankte Fred Barnanke de president voor zijn rotsvaste vertrouwen in een onafhankelijke centrale bank en beloofde hij ook in komende periode zijn best te zullen doen om de economie te herstellen. Steunmaatregelen Onder leiding van Fred Barnanke werden door de Amerikaanse overheid honderden miljarden gestoken in de redding van de financiële sector. Politieke tegenstanders verwijten hem dat hij medeplichtig is aan de haastige eerste acties van de regering-bush. Bush liet Lehman Brothers vallen. Vervolgens moest veel meer uitgeven worden om het gevolg hiervan te dempen. De beslissing om Lehman Brothers niet overeind te houden wordt Barnanke op Wall Street zwaar aangerekend. Later liet hij overigens ook het grootste verzekeringsconcern van de wereld, AIG, failliet gaan. Open geldsluizen Na het Lehman-debacle tapte Fred Barnanke uit een ander vaatje. De geldsluizen werden wijd opengezet. De Amerikaanse belastingbetaler kan nog jaren lol beleven aan de

18 aanpak van Fred Barnanke van de financiële crises en haar gevolgen. Na de banken, de hypotheekverstrekkers en de verzekeringsmaatschappijen kwam de auto-industrie in het nauw. Alleen Ford en een paar kleinere automerken konden zonder overheidssteun overleven. General Motors en vooral Chrysler, de fabrikanten van de monstrueuze automobielen, zagen hun omzet kelderen. Chrysler ging failliet en General Motors moest een aantal automerken verkopen. Kandidaten Voordat Obama bekend maakte door te willen gaan met Fred Barnanke, werden in de Amerikaanse pers nog een paar kandidaten genoemd. Hiervan waren Larry Summers (hoofd van de National Economic Council) en vooral Janet Yellen (professor Universiteit van Californië en lid van het bestuur van de Fed) de belangrijkste. Janet Yellen is getrouwd met Nobelprijswinnaar George Akerlof en een groot tegenstander van de oorlog in Irak. Rust Obama heeft met Barnanke gekozen voor rust aan de top van de Federal Reserve Board. De geldpersen draaiden onder Barnanke overuren. In Wall Street wijst men op het gevaar van een oplopende inflatie. Het is en blijft een dilemma: kies je voor werkgelegenheid en het aan de gang houden van de economie dan is geldschepping en toekomstige inflatie het logische gevolg. Dat is de bijwerking van de kuur van dokter Barnanke

19 Bonuscultuur September 2009 Begin september zag minister van Financiën Wouter Bos de bankiers weer in de oude fout vervallen. Overal zien we tekenen van oud gedrag weer opkomen. Bonussen, transacties en risico s die je niet zou moeten willen. Bos wil de bonuscultuur de kop indrukken, maar hoe doe je dat? Wouter Bos Volgens Wouter Bos loopt Nederland voorop in de aanpak van de bonuscultuur, maar moet dit op Europees niveau aangepakt worden. Volgens Bos gloort er licht aan het einde van de bonustunnel: er begint zich een internationaal front aan te dienen die de premies aan banden wil leggen. Wouter Bos was na een gesprek met Europese collega s positief gestemd en hoopt dat er aan het eind van de maand op de G20 in Pittsburgh ingrijpende besluiten worden genomen. Crisis De Franse president Nicolas Sarkozy en de Duitse bondskanselier Angela Merkel willen harde afspraken maken met de bankiers. Deze regeringsleiders zullen meer gewicht in de schaal leggen dan onze Wouter Bos. Ter voorbereiding van hun bezoek aan Pittsburgh spraken ze elkaar in Berlijn. Vooral Merkel toonde zich na het beraad strijdbaar. Geen bank mag zo groot worden dat hij in een positie kan komen te verkeren waarin hij regeringen af kan persen. Sarkozy wil in Pittsburgh laten zien dat de wereld is veranderd. Het kan niet worden toegestaan dat excessen worden herhaald alsof er niets is gebeurd. Cultuur Zoals u weet wordt de bonuscultuur bij banken, hypotheekverstrekkers en verzekeringsmaatschappijen gezien als de belangrijkste oorzaak van de kredietcrisis van De grootste Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers - eens een ontastbaar bastion - viel om en wereldwijd daalden de aandeelkoersen. ABN kon door handig ingrijpen door Wouter Bos en Nout Wellink gered worden uit de bijna failliete Fortis-boedel. Andere Nederlandse banken, zoals ING, werden met overheidssteun geholpen. Bankwereld Vervolgens laaide de discussie over de bonuscultuur al snel

20 weer op. ING scheen alleen een nieuwe directeur te kunnen krijgen als aan zijn beloning een flinke bonus gekoppeld werd. Nederland sprak er schande van. De voormalige bestuurders Wim Kok en Lodewijk de Waal toonden dat zij zich hebben ontwikkeld tot kundige bestuurders. Horen, zien en zwijgen: zij stemden in met een regeling die ze in een voormalig vakbondsleven voor onmogelijk zouden hebben gehouden. De man op de werkvloer snapt het inmiddels ook: zakkenvullen, daar gaat het om! Uitstel Frankrijk heeft inmiddels harde afspraken gemaakt met de bankwereld. Medewerkers krijgen alleen nog een volle bonus als zij goed hebben gepresteerd. Bovendien wordt de bonus gefaseerd uitbetaald. Slechts een derde wordt meteen uitgekeerd. De rest wordt uitgesmeerd over een periode van drie jaar. Ook Duitsland is nu klaar voor vergaande maatregelen. Nu de andere landen nog, anders verdwijnen de directies met hun banken naar het bonusparadijs in de Verenigde Staten van Amerika

21 Ziektekosten en marktwerking September 2009 Een aantal jaren geleden werd besloten tot een rigoureuze verandering van het stelsel van ziektekostenverzekering in Nederland. Marktwerking zou tot een betere en betaalbare ziekenzorg leiden. Is marktwerking wel een goede manier om de kosten van een ziektekostenverzekering voor elke Nederlander in de hand te houden? Kan er wel geconcurreerd worden met ziektekostenverzekeringen? Eigenaardig product Een ziektekostenverzekering is net als alle andere verzekeringen een eigenaardig product. U moet betalen, maar u hoopt nooit gebruik te zullen maken van de in de folder opgesomde voordelen. Deze voordelen spelen bij de keuze van de basisverzekering een ondergeschikte rol. Men kiest de basisverzekering, of eigenlijk de verzekeringsmaatschappij, op basis van de prijs. Marktwerking Alleen als u het basispakket van uw ziektekostenverzekering uitbreidt met extra opties, speelt de productspecificatie een rol. De consument kan kiezen voor een uitgebreider zorgpakket met het oog op vergoedingen voor zwangerschap, tandartskosten, alternatieve geneeswijzen etc. Hierin zit voor de verzekeringsmaatschappij een mogelijkheid tot marketing op basis van productspecificatie en merkbeleving. Marktwerking in de zorgsector leidt in eerste instantie tot hogere kosten. De aandeelhouders van de verzekeringsmaatschappijen willen winst incasseren. Bovendien moet reclame gemaakt worden. Deze kostenposten zouden niet hebben bestaan als gekozen zou zijn om alle Nederlanders verplicht in een door de staat opgezet ziekenfonds onder te brengen. Concurrentie De consument kan een ziektekostenverzekering niet beleven. De concurrentie in deze markt vindt daarom, zoals gezegd, vooral plaats op basis van prijs en deze prijs kan alleen langdurig laag zijn als er minder geld wordt uitgegeven in de zorgsector

22 Keuze De keuze voor marktwerking in de zorgsector lijkt vooral te zijn gemaakt om de kosten in de hand te houden. De zorgverzekeraars moeten hiervoor zorgen. Ziekenhuizen, artsen, apothekers en andere zorgaanbieders zullen door de verzekeringsmaatschappijen onder druk worden gezet om te kiezen voor goedkope producten. Nieuwe dure medicijnen en behandelmethoden worden tegenhouden. Op de consument zal druk worden uitgevoerd om gezonder te leven. Prijs Prijs is het belangrijkste marketinginstrument van zorgverzekeraars. Prijsvechters vallen nooit op door het leveren van kwaliteit. De consument zal geen optimale maar betaalbare zorg ontvangen. Er bestaan ook ethische bezwaren tegen marktwerking in de zorgsector. We zullen zien dat zorgverzekeringmaatschappijen zich steeds meer gaan bemoeien met behandelplannen. Zij bepalen immers wat wel en wat niet en wanneer vergoed wordt. Een verzekeringsmaatschappij die adverteert dat je met voorrang wordt geholpen, geeft duidelijk vorm aan dit ethische dilemma. Prijs boven kwaliteit Het Nederlandse parlement heeft met de introductie van marktwerking in de zorgsector per definitie gekozen voor prijs boven kwaliteit. Als kostenbeheersing het enige doel van de parlementariërs was, zal marktwerking een uitstekend middel blijken te zijn om deze doelstelling te halen

23 Angela Merkel wint verkiezingen September Op 27 september 2009 verloor de SPD een derde van haar aanhang. De liberale partij FDP boekte winst. De CDU/CSU onder leiding van Angela Merkel verloor in mindere mate. Centrum-rechts Door deze verkiezingsuitslag kreeg Merkel wat zij wilde: een centrum-rechtse meerderheid met de liberale FDP. Hiermee komt een einde aan de samenwerking met de socialisten en volgt Duitsland de ontwikkeling in Europa. In bijna alle landen in de Europese Unie zagen we bij recente verkiezingen een verschuiving naar rechts. Opgetogen Angela Merkel was zichtbaar opgetogen en sprak dat ook uit. Ik ben gelukkig en dat zeg ik maar zelden. We kunnen een coalitie met de liberalen vormen. Angela Merkel wil al jaren een conservatieve koers in Duitsland voeren. Volgens sommigen vervreemdt ze zich binnen de CDU van de linkervleugel van de partij. Daar trekt zij zich niets van aan. IJzeren lady Merkel wordt wel eens vergeleken met Margaret Thatcher, de ijzeren lady die in de jaren tachtig veel veranderingen bracht in Groot-Brittannië. Deze vrouwen zijn beiden onverzettelijk: zij weten wat ze kunnen en doen wat in hun ogen nodig is. Merkel staat haar mannetje, heeft charme maar is niet gracieus. Dit zagen we ook toen haar overwinning bekend werd gemaakt. Triomf De houterig ogende Duitse bondskanselier bleef triomfantelijk lachen. Ook toen zij na de bekendmaking van de verkiezingsuitslag in het nauw werd gedreven door journalisten. Angela Merkel wil een bondskanselier van alle Duitsers zijn. Als wordt samengewerkt met de FDP zal het echter niet meevallen om sociaal te blijven. De huidige crisis zal de nieuwe regering tot minder populaire maatregelen dwingen. De liberalen hebben een verlanglijstje dat er niet om liegt: zij willen onder meer beter onderwijs, meer respect voor burgerrechten en een ander belastingstelsel

24 Maatregelen Angela Merkel verwacht met de liberale FDP gemakkelijker ingrijpende maatregelen te kunnen nemen. In de coalitie met de socialistische SPD moesten te veel concessies gedaan worden. Met overheidssteun moesten banken en kredietverstrekkers overeind gehouden worden. De fabrieken van Opel konden met veel moeite en veel staatsgeld naar Magna. Met een lucratieve sloopregeling werd de Duitse autokoper over de streep getrokken om een nieuwere en schonere auto te kopen. De maatregelen van de regering van Angela Merkel na de kredietcrisis waren succesvol. In de aanloop naar de verkiezingen werd bekend dat de Duitse economie weer overeind krabbelde. FDP Een dag na de Bondsdagverkiezingen maakte Angela Merkel bekend dat zij binnen een maand een coalitieovereenkomst met de FDP wil sluiten. Hierin zullen de hervorming van de arbeidsmarkt en een vergaande belastingverlaging centraal staan. Door deze belastingverlaging zal door de staat ook minder uitgegeven kunnen worden. De steun aan door de kredietcrisis getroffen bedrijven en sectoren zal verdwijnen. Duitsland zal haar houterige optreden snel vergeten. De kiezer zal kennis maken met de ijzeren vuist van de eerste Duitse vrouwelijke bondskanselier

25 Lakeman laakbaar Oktober De Stichting Hypotheekleed van Pieter Lakeman bereidt een miljardenclaim tegen DSB Bank voor wegens het verstrekken van te hoge hypotheken. DSB wordt ervan beschuldigd een grote groep klanten met veel te hoge hypotheekleningen te hebben opgescheept door de verkoop van bijbehorende koopsomverzekeringen. Goedemorgen Op 1 oktober 2009 was Pieter Lakeman te gast bij het programma Goedemorgen Nederland. Hierin adviseerde hij rekeninghouders van DSB om hun spaarrekening bij de bank op te zeggen. Met de teloorgang van Icesave en de kredietcrisis in het achterhoofd raakten veel spaarders in paniek. De website van DSB was dagenlang niet of nauwelijks bereikbaar. DDOS-aanval In een eerste verklaring zei de DSB Bank dat de website niet bereikbaar was doordat hackers een DDOS-aanval zouden hebben uitgevoerd. Opmerkelijk was dat slechts een deel van de website onbereikbaar was, waardoor rekeninghouders via het internet geen geld konden overboeken. Wel kon er gebeld worden. Ondanks deze handicap namen spaarders in korte tijd zestig miljoen euro op. Onbereikbaar Mensen met verstand van internet zagen direct dat DSB loog. Hackers zijn inbrekers van websites. Zij doen hun werk altijd in stilte. Acties van hackers zijn daarom altijd moeilijk te herkennen. Bovendien zou de DDOS-aanval slechts vanaf een tiental computers worden uitgevoerd. Als dat zo zou zijn geweest zou de aanval door een ervaren netwerkbeheerder gemakkelijk gepareerd kunnen zijn. Aannemelijker is dat DSB er zelf voor zorgde dat de website onbereikbaar werd om te voorkomen dat spaarders hun spaargeld opnamen. Onfatsoenlijk De oproep van Pieter Lakeman in Goedemorgen Nederland was onfatsoenlijk. Op de activiteiten van het DSB-concern is misschien veel aan te merken. Je kunt je terecht afvragen

26 of DSB wel voldoende zorg heeft besteed aan haar klanten. Je kunt je ook afvragen of het fatsoenlijk is dat DSB haar klanten met zoveel schuld opzadelde. Pieter Lakeman is met zijn oproep om geld massaal weg te halen echter veel te ver gegaan. De leners van DSB worden daar niet mee geholpen. Lakeman creëerde een nieuwe groep slachtoffers, de spaarders van DSB. Pieter Lakeman raakte een gevoelige snaar. Door de kredietcrisis en de ondergang van Icesave is het vertrouwen van de spaarder in bankinstellingen niet groot meer. De paniek die volgde op de uitspraak van Pieter Lakeman was dan ook niet verwonderlijk. Zorgplicht DSB kwam onder vuur te liggen. De bank trad in overleg met de gedupeerde kopers van koopsompolissen. Velen zijn hierdoor in ernstige problemen geraakt. Bij DSB prevaleerden omzet en winst boven zorgplicht. De klanten van DSB tekenden contracten waar zij niets van begrepen. De consument kan zich telkens weer op haar vermeende domheid beroepen. Door alle commotie wordt Pieter Lakeman beloond: er zal nu sneller een regeling met de gedupeerde kopers van koopsompolissen worden getroffen. Afgrond Pieter Lakeman heeft bij mij alle krediet verloren. Lakeman heeft laten zien dat elke bank met een eenvoudige oproep aan de rand van de afgrond gebracht kan worden. Nu trof het de DSB Bank: wie volgt?

27 Geschiedenis Nederland Ruud van Capelleveen schrijft sinds eind jaren negentig elke maand een aantal bijdragen over geschiedenis voor AbsoluteFacts.nl. 'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van zijn beste artikelen over de geschiedenis van Nederland. Ruud van Capelleveen toont in zijn artikelen aan, dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn. In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, en over de Slavenhandel van de WIC. Voor de moderne mens is het heel gewoon om door verlichte straten te fietsen, maar in vroeger tijden trad na zonsondergang echt de duisternis in. Als door dikke bewolking ook het schijnsel van de maan niet doordrong op aarde, kon je geen hand voor ogen zien. Hierdoor waren de nachten gevaarlijk, want roversbenden lagen in het donker op de loer om hun slag te slaan. Ruud van Capelleveen laat u zien dat vroeger alles anders was. bekijk dit digitale boek op

28 Verhoging AOW-leeftijd Oktober De Nederlandse regering wil de AOW-leeftijd van 65 naar 67 jaar verhogen. Om hiervoor een breed draagvlak te creëren werd in maart 2009 door het kabinet en de sociale partners afgesproken om met de Sociaal Economische Raad (SER) alternatieven voor deze maatregel te bedenken. Dit overleg mislukte. De werkgever heeft niet graag oudere werknemers en de werkgevers willen liever eerder dan later stoppen met werken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het polderoverleg mislukte. Overheid grootste werkgever De Nederlandse overheid is de grootste werkgever van Nederland. In haar beleid streeft deze overheid er naar om de ambtenaren met 62 jaar met pensioen te sturen. Bovendien wordt een arbeidsovereenkomst standaard beëindigd op 65- jarige leeftijd. Als de Nederlandse overheid de Nederlander werkelijk langer zou willen laten werken, lijken de oplossingen simpel: laat de ambtenaar werken tot 65 jaar en hef de beperkende grens van 65-jaar in bestaande arbeidscontracten op door wetswijziging. Werknemers die door willen werken, bijvoorbeeld omdat zij een slecht pensioen hebben, worden daar dan toe in staat gesteld. Vakbeweging Ook het uiteindelijke voorstel van de vakbeweging bevatte de mogelijkheid voor werknemers om, als zij dat willen, door te werken tot 67 jaar. De AOW-uitkering voor hen die toch eerder zouden willen stoppen zou lager worden dan degenen die willen doorwerken. AOW-probleem? Wat moeten we ons voorstellen bij het AOW-probleem? Door vergrijzing verandert de verhouding tussen werkenden en inactieven. De AOW is een zogenaamd omslagstelsel. Hierdoor moeten de werkenden de premie opbrengen, waarmee de op dat moment AOW trekkende ouderen worden betaald. Simpel gezegd: de premie voor de werkenden wordt te groot. Vader Drees voorzag deze ontwikkeling reeds in de jaren vijftig. Drees meende dat de grens van 65 jaar in de toekomst zou worden verhoogd, omdat de mensen steeds ouder worden

29 De gemiddelde leeftijd liep in Nederland door betere leefen werkomstandigheden inderdaad op. De leeftijdsgrens van 65 jaar als ingangsdatum voor de AOW werd echter niet aangepast. Integendeel vanaf de jaren zeventig bedachten werkgevers en werknemers allerlei regelingen om de oudere werknemer uit het arbeidsproces te weren. In de industrie en de bouwwereld kreeg een werknemer van 57 jaar het stempel te oud. Langer werken Als het kabinet Nederland wil klaarstomen om langer te werken moet zij eerst een ouderenbeleid ontwikkelen. Bedrijven en overheid moeten gaan inzien dat de oudere werknemer een positieve bijdrage aan het arbeidsproces levert. Een brandweerman kan niet tot op hoge leeftijd branden blussen. Wel kan deze hulpverlener met zijn kennis en ervaring zorgen voor voorlichting, controles uitvoeren op het gebied van brandveiligheid en bedrijven en instanties adviseren voor de inrichting van een brandveilige leef- en werkomgeving. Acceptatie Hiermee is het belangrijkste gezegd: we moeten leren accepteren dat het onwenselijk is dat werknemers tot op hoge leeftijd hetzelfde werk doen. Het kabinet kan de werkgevers en werknemers hiermee helpen door het goede voorbeeld te geven en door te zorgen dat geld beschikbaar komt zodat werkgevers hun oudere werknemers kunnen omscholen. De eerste inzet moet zijn om er voor te zorgen dat iedereen gewoon tot 65 jaar aan het arbeidsproces kan deelnemen

30 Einde DSB Bank Oktober 2009 Op 12 oktober 2009 viel het doek voor het imperium van Dirk Scheringa. De weldoener, rijk geworden door het bevorderen van het consumptief krediet en de verkoop van koopsompolissen met ongebruikelijke winstmarges, reageerde aangeslagen toen de rechter op voorspraak van de Nederlandse Bank besloot om twee bewindvoerders aan te stellen bij de DSB Bank. Scheringa buiten spel Hiermee werd oprichter en eigenaar Dirk Scheringa buiten spel gezet. Een doorstart lijkt niet aannemelijk. De medewerkers komen op straat te staan en de rekeninghouders van de bank kunnen niet bij hun spaargeld. Voor de leners verandert er niets: zij moeten hun schuld aan een nog nader te bepalen partij aflossen. Beschuldigingen DSB-topman Dirk Scheringa beschuldigde Wouter Bos en Nout Wellink van opzettelijk lekken van de noodregeling voor spaarders. De Volkskrant kwam maandagmorgen met een verhaal over het einde van de DSB Bank, terwijl dit de vorige avond, toen de redacteuren hun verslag en commentaar schreven, nog niet zo was en bekend had mogen zijn. De krant wist zelfs te vertellen dat Wouter Bos en Nout Wellink die dag een persconferentie zouden houden over de ingreep van de Nederlandse Bank (DNB). Lakeman Begin oktober, na de oproep van Pieter Lakeman tot een run op de DSB Bank namen spaarders meer dan 600 miljoen euro op. Aangezien de DSB Bank claimde over meer dan een miljard aan contanten te beschikken, werd het besluit tot de steunmaatregel niet ingegeven door een tekort bij de bank. Later in de nacht van zondag op maandag veranderde de situatie, vond de rechter bij een tweede zitting. In de nachtelijke uren werden miljoenen opgenomen door spaarders. Normaal vinden in de nachtelijke uren nauwelijks banktransacties plaats. Gepakt Dirk Scheringa voelde zich gepakt. Uit het bovenstaande

31 heeft u zelf kunnen afleiden dat hij een punt heeft: er werd gelekt. De op handen zijnde noodregeling raakte bij te veel mensen bekend. Maar Scheringa zou ook zijn eigen functioneren eens kunnen bestuderen. De bank onderschatte de heftigheid waarmee haar graaigedrag door tegenstanders werd bestreden. De DSB Bank reageerde aanvankelijk nauwelijks op de ontstane emoties. Toen met een groep gedupeerde leners een overeenkomst werd gesloten, verklaarde Dirk Scheringa in weerwil van de feiten dat deze regeling slechts enkele miljoenen zou kosten. Scheringa had beter zijn ongelijk kunnen erkennen en echt berouw kunnen tonen. Lastig Het faillissement van de bank is lastig voor de rekeninghouders. De betaalrekeninghouders werden nog enkele dagen in de gelegenheid gesteld om beperkt te pinnen. Net als de houders van een spaarrekening gaan zij een moeilijke tijd tegemoet. De rekeninghouders kunnen niet meer bij hun geld en moeten wachten tot de tegoeden door de Nederlandse Bank worden vrijgegeven. Spaartegoeden zijn tot euro gegarandeerd. Schuld Tijdens de persconferentie in het gebouw van de Nederlandse Bank in Amsterdam kondigden Wouter Bos en Nout Wellink twee onderzoeken aan. Hierin zullen de onderzoekers onder meer kijken naar de rol van oud-dsb-bestuurder Gerrit Zalm, die nu de topman is van ABN. Ook de rol van Pieter Lakeman zou bestudeerd moeten worden. De kansen op een nieuwe termijn voor Nout Wellink als president van de Nederlandse Bank lijken te zijn verkeken, nu wederom vragen worden gesteld over de kwaliteit van het toezicht op het Nederlandse bankwezen. De werkelijke schuld ligt echter bij de politiek. Het ontstaan van de graaicultuur had door wetgeving voorkomen kunnen worden

32 Bonusbeleid Oktober 2009 Dankzij de kredietcrisis ontstond in 2009 in Europa belangstelling voor het instellen van bonusbeleid. Hierbij wil men het verstrekken van bonussen beter in de hand houden en voorkomen dat eigen gewin belangrijker wordt dan het zakelijke en het maatschappelijke belang. Met andere woorden: bovenmatige prikkels leiden tot risicozoekend gedrag. Instrument Vooral in de financiële wereld wordt de bonus als instrument gebruikt om de medewerker aan te zetten tot de realisering van een hoge omzet. Vooral in de Verenigde Staten van Amerika ontvangen beurshandelaren en hypotheekverkopers hierdoor bonussen van miljoenen. U begrijpt dat het belang van de klant hierbij in het niet valt. De klant wordt door deze heren en dames vooral als een gewillig slachtoffer gezien. Diefstal Er waren ook bestuurders van beursgenoteerde bedrijven die de omzet opkrikten met oneigenlijke omzetten. De bestuurders toucheerden door deze misleiding een hogere bonus. Deze vorm is misdadig: oplichting en diefstal. De aandeelhouders worden immers voor de gek gehouden. U begrijpt dat deze vorm van diefstal lange tijd doordreunt op de beursvloer. Wie wil aandelen kopen van een bedrijf dat haar aandeelhouders voor de gek houdt. Bekijk de koersgrafiek van Albert Heijn vanaf het midden van de jaren negentig en u kunt het moment waarop het bedrog werd ontdekt gemakkelijk aanwijzen. Daar hoeft u geen statistiek voor gestudeerd te hebben. Pittsburgh Het bonusbeleid stond in Pittsburgh op de agenda van de bijeenkomst van de G20. De leiders van de belangrijkste landen van de wereldeconomie konden het niet eens worden over een gezamenlijke aanpak. De leiders van de G20 kwamen niet verder dan een loze belofte. Verwonderlijk is dit niet. Het aannemen van een bonuscode is on-amerikaans en zou een grote ommezwaai betekenen in het liberaliserende Europa. Vrijheid, blijheid, is het antwoord van de politiek op het ge

33 drag van de zakkenvullende geldtellers in de financiële centra van de wereld. Nederland Nu zal er per land bonusbeleid ontwikkeld moeten worden. Landen met financiële centra die belangrijk zijn in de financiële wereld, zoals Londen en New York, zullen geen haast maken met een bonuscode. Men is bang dat succesvolle financiële werknemers zullen vertrekken en het belang van hun stad in de financiële wereld zal verminderen. De Nederlandse Vereniging van Banken maakte het bonusbeleid voor ons land bekend. De bonus van bankbestuurders mag in het vervolg niet meer bedragen dan een jaarsalaris. De bonus zal voorwaardelijk worden toegekend en pas drie jaar later worden uitgekeerd. Je kunt de vraag stellen of een bonus van een jaarsalaris niet wat aan de hoge kant is. Menig werknemer is al blij met een extra maandbetaling

34 Begroting Koninklijk Huis onder vuur Oktober Tijdens de debatten in de Tweede Kamer over de begroting van het Koninklijk Huis hebben enkele Kamerleden uitspraken gedaan die schadelijk zijn voor de Oranjes, oordeelde Jan Peter Balkenende. Tweede Kamer De premier verwees onder meer naar voorstellen van Ronald van Raak (marxist, SP) en Hero Brinkman (alcoholist, PVV). Van Raak wilde de toelagen voor het Koninklijk Huis bevriezen. Brinkman stelde voor om de uitgaven voor de Oranjes met twintig procent terug te dringen. Balkenende was ook niet blij met de uitspraken van sommige Kamerleden over het vakantieproject van prins Willem- Alexander en prinses Máxima in Mozambique. Balkenende wil niet dat de positie van het Koninklijk Huis ter discussie komt. Dubieus Op zijn weblog schreef Ronald van Raak het onbegrijpelijk te vinden dat onze minister-president niet wil discussiëren over modernisering van de monarchie. De afgelopen jaren is veel misgegaan, doordat de Tweede Kamer steeds verkeerde cijfers kreeg over de kosten van het Koninklijk Huis. Verder haalde hij de problemen rondom de dubieuze belastingconstructies via paleis Noordeinde en de vastgoedontwikkeling in Mozambique aan. Volgens Ronald van Raak verloopt de samenwerking tussen de premier en de leden van het Koninklijk Huis niet goed. Inleveren PVV-Kamerlid Hero Brinkman wil dat het kabinet twintig procent bezuinigt op de toelagen van leden van het Koninklijk Huis. De PVV vindt het niet juist dat topambtenaren op allerlei terreinen op zoek zijn naar miljardenbezuinigingen, maar dat het koningshuis hierbij buiten schot blijft. Ook over het vakantieproject in Mozambique had deze partij een standpunt: Hero Brinkman noemde het banaal dat een lid van het Koninklijk Huis in zo n arm land een yuppenproject begint

35 Kritiek Jan Peter Balkenende kreeg veel kritiek. Hij zou te weinig regie over het Koninklijk Huis hebben. Balkenende verdedigde zich door te stellen dat een goede regisseur zijn werk in stilte doet, achter de schermen. Hij had uitgebreid onderzoek laten doen naar het vakantiehuis van prins Willem- Alexander. De premier zag geen belemmeringen voor het vakantieproject van Willem-Alexander en Máxima in Mozambique. Hij wil ook niet tornen aan de huidige salarissen van koningin Beatrix ( ), prins Willem-Alexander ( ) en prinses Máxima ( ). Ook kondigde premier Balkenende een beperking aan van het aantal leden van het Koninklijk Huis dat belastingvrij mag schenken. Dit recht blijft in de toekomst voorbehouden aan de koningin en het kroonprinselijk echtpaar. Privé-vluchten Toch werden de tegenstanders van het Koninklijk Huis beloond. Het aantal leden van het Koninklijk Huis dat privévluchten mag declareren wordt beperkt. Alleen prins Willem -Alexander en prinses Máxima mogen in de toekomst hun privé-vluchten declareren. Koningin Beatrix behoudt haar vliegrecht. Alle reizen van de koningin zijn in het algemene belang, zei Balkenende. Door deze maatregel wordt jaarlijks euro bespaard. Tot nu toe mochten de tien volwassen leden van het Koninklijk Huis dit bedrag elk jaar aan vliegreizen opmaken

36 Verhoging AOW-leeftijd naar 67 jaar Oktober Het kabinet presenteerde in oktober 2009 het alternatief voor het nieuwe AOW-plan. Eerder kwamen de werkgevers en de werknemers samen met de SER niet tot een oplossing. Het voorstel van het kabinet- Balkenende voorziet in een verhoging van de AOWleeftijd naar 67 jaar. AOW-plan Mensen die lang hebben gewerkt kunnen in de toekomst nog wel op 65-jarige leeftijd stoppen, maar krijgen dan een lager pensioen. Vooral voor de PvdA zal deze AOWverandering moeilijk te verkopen zijn aan de achterban. PvdA-leider Wouter Bos was optimistisch, maar zijn partij is verdeeld over de plannen. Ik hoop dat de FNV inziet dat we oog hebben voor zware beroepen en dat we de verhoging van de AOW-leeftijd op verantwoorde wijze invoeren, zei Jan Peter Balkenende na het beraad van de ministerraad. Aantasting rechten De verhoging van de AOW-leeftijd naar 67-jaar is niet populair. Werknemers stoppen liever op 65-jarige leeftijd. Zij voelen de maatregel als een aantasting van hun recht. De Socialistische Partij (SP) besteeg de overtreffende trap. Tijdens een bijeenkomst bij het standbeeld van Drees, de grondlegger van de AOW, hield Agnes Kant haar leden voor dat zij tot armoede zouden vervallen door dit kabinetsbesluit. Ook de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders wil de leeftijd op 65 jaar houden, want dat is goed voor de peilingen. De PVV en de SP zijn de meest reactionaire partijen in de Nederlandse politiek. Zij zijn principieel gekant tegen elke verandering. Besparing Volgens de tegenstanders gaat de verhoging van de AOWleeftijd alleen over geld. De maatregel levert volgens ingewijden structureel vier miljard euro op. Deze besparing komt het kabinet natuurlijk goed uit. De regering voorziet vanaf 2015 een gat van 35 miljard ontstaan in de begroting. Door de tegenstanders van de kabinetsplannen wordt weinig aandacht geschonken aan de veranderende opbouw van de Nederlandse bevolking. Wie dan nog leeft, wie dan

37 nog zorgt, is het credo van SP en PVV. Zij willen hun kinderen opzadelen met een onbetaalbare rekening. Wat is zwaar? De invulling van het begrip zwaar beroep zal nog tot beroering leiden. Wat zijn de meetbare factoren? Geldt dit alleen voor zwaar lichamelijk werk? Wordt werk met een geestelijke belasting ook als zwaar aangemerkt? Over deze onderwerpen zal in de Tweede Kamer nog langdurig gesproken worden. Uitzonderingen De regeling van het kabinet voorziet in allerlei uitzonderingen en mitsen en maren. Hiermee hopen de drie coalitiepartijen de kwetsbaarste groepen te compenseren. De eenvoud van de bestaande regeling is verleden tijd. Mensen die op jonge leeftijd zijn gaan werken kunnen AOW krijgen als ze 65 worden. Wel ontvangen ze dan een lagere uitkering en minder aanvullend pensioen. Voor 55-plussers verandert er niets. Er is een overgangsregeling. Degenen die voor 1960 zijn geboren, moeten tot 66 jaar werken. Iedereen die jonger is zal tot 67-jarige leeftijd werken

38 Schuldvraag DSB faillissement Oktober In de nadagen van de DSB Bank wees eigenaar Dirk Scheringa met een beschuldigende vinger naar de politiek en de Nederlandse Bank. Toen het faillissement was uitgesproken door de rechter in Amsterdam plakten de medewerkers van DSB de tekst Wouter bedankt! achter de ramen van het bankgebouw in Wognum. Hiermee kreeg Wouter Bos teveel eer. Scheringa hoofdschuldige De Nederlandse politiek heeft de DSB Bank geen strobreed in de weg gelegd. DSB kon jarenlang te hoge kredieten verstrekken. Ook werden de medewerkers van DSB in staat gesteld om aan hun klanten waardeloze koopsompolissen te verstrekken. Uiteraard is Dirk Scheringa als directeur de eerste verantwoordelijke, maar is het personeel wel zo onschuldig? DSB-personeel In de kranten staat het ontslagen personeel van de DSB Bank uit Wognum steeds in het rijtje met slachtoffers. Toch zal de koper van een koopsom, die onlangs vernam dat de bank hiervan meer dan de helft als provisie afroomde, de medewerker die hem zo gek wist te krijgen niet als slachtoffer zien. Ook mensen met een achtergestelde lening zij verloren alles zullen geen medelijden hebben met het bankpersoneel. Het is voor de ontslagen medewerkers van de DSB Bank te hopen, dat zij bij latere sollicitaties geen last ondervinden van de banksmet. Welke bank wil een bankmedewerker hebben die onwetende mensen een te hoog krediet aanpraat? Personeel Mogelijk kan het personeel aan de bak bij ABN AMRO, want de formule van DSB wordt volgens Dirk Scheringa door elke Nederlandse bank in praktijk gebracht. Mogelijk kan Wouter Bos ze aan een plekje helpen bij ABN AMRO. De polissen van deze bank zijn bijna net zo schadelijk voor de consument. Volgens het televisieprogramma Kassa staan de koopsomproducten van ABN AMRO nu op de eerste plaats. Gerrit Zalm heeft veel geleerd bij Dirk Scheringa

39 Uitstel In de laatste week kreeg Dirk Scheringa uitstel na uitstel van de rechter. Nadat eerder de Nederlandse banken niet wilden helpen, sprak DSB in het laatste weekend met de Amerikaanse financier Lone Star. Het kwam niet tot een overname. Ook Plan B, waarbij de vorderingen van de achtergestelde depositohouders zouden worden omgezet in aandelen, leed schipbreuk. Financiën wilde hiervoor geen aanvullende staatssteun beschikbaar stellen. Schuldvraag Nadat het faillissement van DSB bekend werd, maakte Dirk Scheringa tijdens de persconferentie een aangeslagen indruk. Hij legde de schuld voor de ondergang van zijn bank bij de minister, de Nederlandse Bank en de twee bewindvoerders, die door de rechtbank werden benoemd tot curatoren. U en ik weten beter. De kredietballon van DSB plofte toen het bankgeheim van Wognum publiekelijk bekend raakte en Pieter Lakeman met een speld in de richting van het luchtkasteel wees. Natuurlijk kon Wouter Bos de bank niet meer helpen. Een keer sorry zeggen is geen boetedoening. Barbertje Scheringa moest hangen!

40 ABN Amro verkoopt HBU aan Deutsche Bank Oktober In oktober 2009 kon ABN Amro, na maandenlange onderhandelingen, de verkoop van het bedrijfsonderdeel Hollandsche Bank-Unie (HBU) aan Deutsche Bank bekend maken. Met de verkoop is een bedrag van ongeveer 700 miljoen euro gemoeid. Verkoop ABN Amro verkoopt twee divisies voor zakelijke klanten van Hollandsche Bank-Unie met dertien zakelijke advieskantoren en het factoringsbedrijf IFN. Volgens Wouter Bos zijn de door Deutsche Bank overgenomen bedrijfsonderdelen goed voor tien procent van de omzet van ABN Amro. HBU vertegenwoordigde ongeveer twintig procent van de zakelijke activiteiten van de bank in Nederland. EU ABN Amro moest van Brussel afstand doen van een bedrijfsonderdeel, omdat eurocommissaris Neelie Kroes vreesde voor een te sterke positie van Fortis op de Nederlandse markt voor het midden- en kleinbedrijf. Deze eis werd destijds door Neelie Kroes gesteld toen Fortis de Nederlandse bank ABN Amro overnam. Onderhandelingen ABN Amro werd in 2007 in onderdelen verkocht aan Fortis, Royal Bank of Scotland en de Spaanse bank Santander. Kort nadat ABN Amro opging in Fortis ontstond de kredietcrisis. Fortis kwam in grote problemen. De Nederlandse staat kocht, onder leiding van Wouter Bos, de Nederlandse delen ABN Amro uit de bijna failliete boedel van het Belgische Fortis-concern. Onderhandeling Zoals gezegd, werd maandenlang onderhandeld. Reeds in juli 2008 tekenden Fortis en Deutsche Bank een voorlopige verkoopovereenkomst. De onderhandelingen werden voortgezet na de redding van ABN Amro door Wouter Bos. ABN Amro kreeg enkele keren uitstel van Brussel. Hoewel een overeenkomst op hoofdlijnen bestond, moesten nog veel problemen opgelost worden. De verplichting uit Brussel tot verkoop van een bedrijfsonderdeel op het gebied van de

41 dienstverlening aan het MKB, zorgde voor een nadelige onderhandelingspositie. Door deze verkoopdruk moet de Nederlandse staat wel een veer laten. Onder druk moesten extra zekerheden worden verstrekt aan Deutsche Bank. De bank maakte handig gebruik van de Brusselse druk op ABN Amro. Risico Destijds garandeerde Fortis aan Deutsche Bank het risico van wanbetaling gedurende een aantal jaren van de klanten van HBU. Door de kredietcrisis wilde de Nederlandse staat niet meer aan deze afspraak voldoen. Deutsche Bank hield vanzelfsprekend vast aan deze aantrekkelijke afspraak. Zeker in tijden van crisis zijn dit soort garanties veel waard, omdat dan het risico van faillissementen toeneemt. In de uiteindelijke overeenkomst tussen Deutsche Bank en ABN Amro werd het risico verdeeld. De verkoopprijs ging iets naar beneden en de Nederlandse staat garandeert als eigenaar van ABN Amro 75 procent van het kredietrisico. Tevreden Wouter Bos was tevreden over het bereikte akkoord. De werknemers van de Hollandsche Bank-Unie kunnen opgelucht ademhalen. Voor hen komt er nu een einde aan een periode van twee jaar onzekerheid

42 Adviesmisbruik Afab Oktober Afab vecht voor zijn voortbestaan. Er zijn veel vergelijkingen te trekken met het concern van de heer D.S. Uit Wognum. Net als bij de DSB Bank het geval was, speelde het belang van de klant bij Afab een ondergeschikte rol. Voortbestaan onzeker Het kredietconcern van Maasbert Schouten kampt nu met een schuldenlast van 190 miljoen euro. Afab kan niet meer aan de verplichtingen van de banken voldoen. De kredietbemiddelaar verdiende in recente jaren veel geld door haar klanten te bedriegen. Afab verkocht koopsompolissen met hoge winstmarges. Minister van Financiën Wouter Bos betitelde dergelijke winstmarges in de Tweede Kamer als krankzinnig. Naamswijziging De naam Afab kan hierdoor niet meer in verband gebracht worden met deskundig advies. Als het bedrijf deze storm overleeft, zal het net als Foster Parents Plan haar naam moeten wijzigen. In 1999 kwam Foster Parents Plan in opspraak toen duidelijk werd dat de financiële adoptie niet zo uitgevoerd werd als in wervingcampagnes werd beweerd. Ongeveer de helft van de donaties ging op aan organisatiekosten en geadopteerde kinderen bleken in veel gevallen helemaal niet te bestaan. De besmette fondswerver ging verder onder de naam Plan Nederland. Of een soortgelijk plan ook toepasbaar is voor Afab is maar zeer de vraag. De kans is groot dat het bedrijf net als DSB failliet gaat. Jaknikkers De commissarissen van Afab gaven dezelfde inhoud aan hun functie als de jaknikkers bij DSB. Willem Vermeend stapte inmiddels op. Vermeend verklaarde het geen probleem te vinden als de rol van Afab in het Nederlandse financiële stelsel wordt onderzocht. Misschien moet ook de rol van de slapende commissaris eens nader bestudeerd worden. De commissarissen van Afab kregen pas iets in de gaten toen de AFM een boete oplegde aan Afab-dochter O&B Finance. Oprichter Maasbert Schouten trad af en het bedrijf startte

43 een onderzoek naar benadeelde klanten. Doelbewust Afab misbruikte doelbewust het vertrouwen van de klant door het advies aan te sturen op de voor Afab voordeligste financieringsvorm. Provisie en advies zijn onverenigbaar, maar helaas gemeengoed geworden in de Nederlandse financiële wereld. Alleen als Afab snel een overeenkomst sluit met de benadeelde klanten en een overtuigend overlevingsplan op tafel legt bij de schuldeisers, zal een faillissement misschien voorkomen kunnen worden. De banken hebben daar misschien geen trek in. Als Afab verdwijnt kunnen de grote banken de uitstaande leningen van Afab voor een appel en een ei overnemen en zijn ze een belangrijke concurrent kwijt. Wie volgt Nadat Pieter Lakeman de DSB Bank in het televisieprogramma Goedemorgen Nederland een run op de DSB Bank veroorzaakte, eindigde ik mijn column met de vraag wie volgt? Deze vraag blijft actueel

44 Merkel met een liberale aanpak Oktober In Duitsland werd na de laatste verkiezingen al snel duidelijk dat de politieke wind de komende jaren uit liberale richting waait. In de aanloop naar de verkiezingen had Angela Merkel al duidelijkheid verschaft. Merkel wilde regeren met de Freie Demokratische Partei (FDP). De kiezer stemde daar eind september in toe. De voormalige coalitiegenoot SPD leed een groot verlies. CDU/CSU en FDP De samenstelling van het kabinet, bestaande uit CDU/CSU en FDP, ging erg snel. De FDP is met vijf bewindslieden vertegenwoordigd. Guido Westerwelle wordt vice-kanselier en minister van Buitenlandse Zaken. De belangrijkste post in het kabinet van Angela Merkel is echter weggelegd voor Wolfgang Schäuble (CDU). Schäuble wordt minister van Financiën. Bezuinigingen De partijen werden het snel eens over een aanpak van de crisis. Naast de door Angela Merkel ingebrachte sociale punten, bevat het plan van aanpak ook de nodige bezuinigingen. Partijleider Guido Westerwelle sleepte 24 miljard aan bezuinigingen uit de coalitiebesprekingen, maar of dit bedrag gehaald zal worden is zeer onzeker. In de laatste twaalf maanden liep het financieringstekort op tot 4,6 procent van het bruto binnenlands product. Wolfgang Schäuble realiseert zich dat een sluitende begroting er voorlopig niet in zit. Schäuble noemde een sluitende begroting een utopie en trok direct de voorgestelde bezuinigingen in twijfel. Angela Merkel zal hard moeten werken om de eenheid in het kabinet te behouden en tevens haar sociale doelstellingen te realiseren. Lastenverlaging Angela Merkel ziet de lastenverlaging als een uitweg uit de crisis. We verhogen geen belastingen en premies, maar zetten in op groei en het ontlasten van de burger, verklaarde Merkel. CDU/CSU en FDP kwamen overeen dat de overheidsbegroting procentueel niet harder mag groeien dan de

45 economie als geheel. De drie speerpunten van het nieuwe Merkel-kabinet zijn groei, onderwijs en samenhang. Sectoren De gezondheidszorg in Duitsland zal ingrijpend worden hervormd: vanaf 2011 moet een inkomensonafhankelijke bijdrage worden betaald. Jaarlijks zal drie miljard extra in onderwijs en wetenschappelijk onderzoek worden geïnvesteerd. Ook komt er meer geld voor landbouw en duurzame energie. De achterban van de christen-democraten is niet vergeten: de kinderbijslag gaat omhoog

46 ING stoot Nationale Nederlanden af Oktober Op maandag 26 oktober 2009 maakte ING bekend dat het bedrijf zichzelf gaat splitsen in een bank en een verzekeringsbedrijf. Op termijn zal verzekeringsbedrijf Nationale Nederlanden worden verkocht of naar de beurs gebracht. Nieuwe aandelen ING betaalt ook de helft van de staatsschuld af. Hiervoor wil ING nieuwe aandelen uitgeven. De beurskoers daalde direct. De beleggers zien kennelijk niets in een splitsing en zijn ook niet blij met de verwatering van het resultaat door de uitgifte van aanvullende aandelen. Accordeon Toen ik vele jaren geleden mijn eerste schreden in de bedrijfswereld zette, legde een senior uit dat een bedrijf net een accordeon is: het dijt uit in goede tijden en wordt weer samengeperst tot een eenheid van basisfuncties als het economisch tegenzit. Enkele jaren geleden liet de directie van dit concern ons weten, dat het samengaan van bank en verzekeringen grote voordelen zou bieden. De werkelijkheid bleek weerbarstiger. Afboekingen Door de kredietcrisis moest ING flink afboeken op de waarde van de uitstaande schulden. Hierdoor werd de verhouding bezit en schuld op de balans van het bank- en verzekeringsbedrijf aangetast. Wouter Bos sprong namens de staat bij met voor de Nederlandse belastingbetaler gunstige voorwaarden. De bank leende tien miljard euro van de Nederlandse staat. De voorwaarden van Bos bleken zo gunstig, dat ING daar graag weer zo snel mogelijk van af wilde. Onderhandelingen met financiën leverden gunstiger voorwaarden, waarna het bedrijf besloot vijf miljard af te lossen. Transformatie ING zal haar verzekeringsbedrijf Nationale Nederlanden voor 2013 afstoten. Ook gaat het bedrijf een deel van zijn bankactiviteiten verkopen. Na deze transacties zal ING overblijven met een balanstotaal van 27 miljard euro. Deze

47 acties zijn nodig om te voldoen aan de voorwaarden die de Europese Unie stelde aan de verleende staatssteun. Brussel wil, door ING te verkleinen, voorkomen dat het bedrijf concurrentievoordeel haalt uit de staatssteun. Risico Tijdens de crisis is duidelijk geworden dat grote banken ook grote risico s met zich meebrengen. De gouverneur van de Bank of England waarschuwde al dat banken in de toekomst opgesplitst moeten worden, om het risico beheersbaar te houden. Over het banksplitsen zal nog veel gesproken worden. In de laatste jaren zagen we in alle markten juist de tegengestelde beweging. Buitenland Het is zeer de vraag of alle bedrijfsonderdelen van ING in Nederlandse handen zullen blijven. De accordeon blijft in beweging, want de delen die ING nu afstoot, zullen gekocht worden door bedrijven die daardoor groeien. Op de accordeon zal waarschijnlijk wel een ander volkslied gespeeld worden

48 TNT Post moet reorganiseren Oktober 2009 TNT Post wil de komende drie jaar banen schrappen, maar is bereid het tempo van ontslag aan te passen als de postbodes een deel van hun inkomen inleveren. In de afgelopen maanden hebben de vakbonden gezocht naar alternatieven voor deze reorganisatie bij TNT Post. Verlies werkgelegenheid In de zomer kwamen de bonden tot overeenkomst met het postbedrijf, maar werd het resultaat door de werknemers afgewezen. In dit voorstel zouden de werknemers loon offeren voor behoud van werkgelegenheid. De bonden gaven een onderzoeksbureau opdracht om een alternatief te bedenken voor een reorganisatie. Dit is niet gelukt. Postliberalisering Wat is er aan de hand bij TNT Post? Door de liberalisering van het postwezen, waardoor de post nu door meerdere bedrijven bezorgd wordt, en er sprake is van een algehele daling van het postvolume door nieuwe technische technieken, is TNT Post op zoek naar een nieuw type postbezorger. Deze verdient aanzienlijk minder dan zijn voorganger en werkt slechts een deel van de week. De oudere postbestellers van TNT Post verdienen teveel en bezetten een normale werkweek. TNT Post wil van deze bestellers af. Personeelsoverschot Naast ouderwetse voltijds postbodes, heeft TNT Post ook een overschot aan personeel op de distributiecentra. Daarnaast kwam er veel personeel vrij door de sluiting van het traditionele postkantoor. Het personeel wordt op straat gezet en het doorgaans op een uitstekende locatie staande onroerend goed gaat in de verkoop. In de toekomst heeft TNT Post bijna geen eigen vestigingen meer. De postagentschappen worden ondergebracht in bestaande winkels. Reorganisatie TNT Post moet reorganiseren. De kosten moeten omlaag om te concurreren met de andere postbedrijven, zoals Sandd en Selekt Mail. Deze nieuwelingen op de Nederlandse postmarkt konden met een schone lei beginnen en namen alleen flexibele bejaarden en werkende moeders aan voor

49 het bezorgen van post. Sandd en Selekt Mail sloten bovendien een gunstige cao af met de vakbonden. De medewerkers van TNT Post zagen de bui al hangen. De oudere medewerker van TNT Post heeft de dreiging van liberalisering en achteruitgang langzaam op zich af zien komen. Wie een andere mogelijkheid zag keerde het postbedrijf de rug toe. De ouderen bleven achter, want er zijn geen ondernemers die zoeken naar een postbode van boven de vijftig met dertig jaar ervaring. Stakingsdreiging In Engeland zagen de postmedewerkers alleen nog een uitweg door te staken. Ook in Nederland bij TNT Post dreigen nu stakingen en werkonderbrekingen. Gevreesd wordt voor wilde stakingen tijdens de drukke decembermaand. De Telegraaf meldde dit nieuws onder de kop Stakingsdreiging bij de post. De beurs reageerde direct met een forse koersdaling. Toen na enkele dagen alle postbodes nog gewoon aan het werk bleken te zijn, herstelde de koers zich weer naar een niveau boven de 18 euro. De stakingsdreiging blijft echter, want een simpele oplossing bij TNT Post ligt niet voor de hand

50 Wiedeking en Porsche November Op de titel Ondernemer van het Jaar rust een vloek. U moet oppassen voor bewierookte ondernemers. Een Gelderse Ondernemer van het Jaar liep een jaar later tegen de lamp, toen hij zijn transportonderneming ten dienste stelde van grootscheepse verplaatsingen van narcotica. Ondernemer van het Jaar Het succesverhaal van de Wognumse bankdirecteur Dirk S. kreeg een onverwacht einde door toedoen van Pieter Lakeman en in Duitsland wordt de ex-topman van Porsche nu verdacht van handel met voorkennis. Wendelin Wiedeking werd in 2008 nog Europees Manager van het Jaar. Hij werd op 23 juli 2009 bij Porsche afgezet, nadat zijn pogingen mislukte om het veel grotere Volkswagen over te nemen. Wiedeking kreeg 50 miljoen euro Taschengeld mee. Onderzoek Met bijna 80 miljoen euro was Wendelin Wiedeking de bestverdienende bestuurder van het Europese continent. Deze topman had daar niet genoeg aan. De Duitse justitie verdenkt hem van handel met voorkennis. Het onderzoek kwam op gang na een klacht van de financiële toezichthouder Bafin. Nadat de beurskoers van Volkswagen (VW) vorig jaar met 400 procent steeg, startte Bafin een onderzoek. De stijging was opmerkelijk, omdat andere Duitse aandelen in deze periode door de kredietcrisis met tientallen procenten daalden. De autoriteiten dachten direct aan koersmanipulatie. Op 20 augustus 2009 viel justitie de kantoren van Porsche in Stuttgart binnen. VW In de afgelopen jaren probeerde autofabrikant Porsche de aanzienlijk grotere producent van de auto voor de gewone man, VW, over te nemen. Dit deed Porsche door op grote schaal aandelen en opties Volkswagen te kopen. In oktober 2008 maakte de producent van sportwagens bekend, dat Porsche met aandelen en opties feitelijk de macht over VW in handen had. Uiteindelijk liep het totaal anders. De rolverdeling tussen jager en prooi wisselde tijdens de voorstelling

51 Dieter Pötsch In augustus 2009 verklaarde Hans-Dieter Pötsch dat de integratie van Porsche in de VW-groep in 2010 kan zijn afgerond. Een week eerder waren de twee Duitse autofabrikanten het eens geworden over een fusie. De raad van commissarissen van Volkswagen bereikte een akkoord met de collega s bij Porsche over de integratie van Porsche binnen Volkswagen. Aandelen Volkswagen legde 3,3 miljard euro op tafel voor een 42%- belang in Porsche. VW zal in 2011 de resterende aandelen Porsche kopen. Het oliestaatje Qatar krijgt 17% van de aandelen in VW. In 2010 zullen Volkswagen en Porsche nieuwe aandelen uitgeven om de schuldenlast te verminderen. VW hoopt door de overname van Porsche in de toekomst de Japanse concurrent Toyota van de troon te kunnen stoten als de grootste autoproducent van de wereld. In deze laatste opmerking schuilt het gevaar, want hoogmoed kondigt de val aan

52 Adolf Merckle November 2009 De kredietcrisis die in 2009 een voorlopig einde maakte aan de verkoop van financiële producten met verrassingselement, kent vele slachtoffers. Klanten konden niet meer aan hun geld komen bij Icesave. Icesave Door het faillissement van banken als Icesave en DSB raakten klanten spaargeld kwijt. In de financiële wereld raakten velen hun baan kwijt. Verlies leidde ook tot zelfmoord. Zo maakte de Duitse grootindustrieel Adolf Merckle een eind aan zijn leven, nadat zijn bedrijf in grote moeilijkheden was geraakt. Zelfmoord Adolf Merckle overleed in januari Hij wierp zich voor een trein. Zijn lichaam werd ontdekt door een treinmachinist langs het traject Ulm-Sigmaringen in Baden- Württemberg. De op 74-jarige leeftijd overleden imperiumbouwer was een van de rijkste mensen van Duitsland. Zijn familie schreef zijn daad toe aan de wanhopige financiële situatie van zijn bedrijven, als gevolg van de financiële crisis. Ondernemer Merckle groeide op in een rijke Duitse ondernemersfamilie. Adolf (Dresden, 1934) ontwikkelde de door zijn grootvader opgezette medicijngroothandel tot het grote farmacieconcern Phoenix Pharmahandel. Hij had ingezien dat hij veel geld kon verdienen met medicijnen waarvan de patenten waren verlopen en door iedereen vrijelijk geproduceerd konden worden. In 2006 behaalde dit bedrijf een omzet van ruim zestien miljard euro. Daarnaast omvatte het familieconcern onder meer de bedrijven Ratiopharm, Heidelberg- Cement en vrachtwagenfabrikant Kässbohrer. Dertig miljard In 2007 behaalde het familieconcern een omzet van ongeveer dertig miljard euro. Op het moment van overlijden stond Adolf Merckle aan het hoofd van een bedrijvengroep die werk bood aan honderdduizend werknemers. In Duitsland gold Adolf Merckle als een schoolvoorbeeld van een goede ondernemer. Drie jaar voor zijn dood ontving hij uit

53 handen van Günther Oettinger (Minister-president van Baden-Württemberg) het Bundesverdienstkreuz Eerste Klasse. Risico Merckle financierde regelmatig zijn aankopen en concernuitbreidingen met geld dat afkomstig was uit zijn beurstransacties. Volgens ingewijden vertilde Adolf Merckle zich aan de aankoop van het meerderheidsaandeel in Heidelberg- Cement. Merckle financierde deze aankoop met een krediet van zes miljard euro. Een tweede fiasco was een speculatie in aandelen Volkswagen. Merckle zette met put-opties in op een waardedaling van dit aandeel. De koers van Volkswagen liep echter spectaculair op toen een machtsstrijd ontstond tussen Porsche en Volkswagen. Het verlies door de VW-speculatie wordt op 400 miljoen euro geschat. Liquiditeitsproblemen De bedrijven van Adolf Merckle kwamen door deze ontwikkelingen in ernstige liquiditeitsproblemen. Bovendien verloor hij door de speculatie in aandelen Volkswagen veel aanzien in de Duitse financiële wereld. Hij stond nu bekend als gokker. Zijn reputatie was geschaad: van de ene op de andere dag kon hij niet meer aan krediet komen. Adolf Merckle wilde hier niet mee leven. Hij beëindigde zijn leven op de rails tussen Ulm en Sigmaringen

54 Vervoer als indicator November De vervoerssector wordt door veel economen angstvallig in de gaten gehouden, want deze sector is een goede graadmeter voor de economie. De beleggingsspecialist Rienk Kamer zag veel schepen voor onze kust voor anker liggen en concludeerde hieruit dat het met de economie nog niet erg wil vlotten. Door de crisis wordt immers minder gekocht en worden er minder goederen verplaatst van de producenten naar de klanten. Wie regelmatig op de weg zit, zal het zijn opgevallen dat het ook op de Nederlandse snelwegen aanmerkelijk rustiger is dan een aantal jaren geleden, toen onze economie nog groei vertoonde. Graadmeter Het resultaat van de Nederlandse postvervoerder TNT geeft ook aan dat de economie in het derde kwartaal van 2009 nog in een dip zat. In dit kwartaal boekte het post- en pakketbedrijf opnieuw minder winst en omzet. De winst daalde voor het vijfde kwartaal op rij. De omzet van TNT daalde naar 2,48 miljard euro. Een daling van 7,6%. Toch zag TNT-topman Peter Bakker lichtpuntjes. Bakker zag een stabilisatie en de eerste tekenen van herstel. Het volume bij de expresactiviteiten, de bedrijfstak waar de crisis het eerst werd gevoeld, verbeterde in oktober 2009 licht. TNT durft echter nog geen voorspelling te doen over de resterende maanden van Verenigde Staten In Amerika lijkt de crisis voorbij. De eerste tekenen hiervan kondigden zich al in het tweede kwartaal aan. Frederik Smith van de expresvervoerder FedEx is optimistisch over de Amerikaanse economie. FedEx wordt in de Verenigde Staten gezien als een betrouwbare graadmeter van de gezondheid van de economie. Hij zag in de bedrijfscijfers van FedEx bemoedigende aanwijzingen. De economische neergang lijkt voorbij te zijn. Smith verwacht voor zijn bedrijf in de komende kwartalen fraaie groeicijfers. Het volume van bezorgde pakketten over land nam toe. Ook signaleerde FedEx een groei in de zeevracht. De topman van FedEx verwacht dat deze positieve trend zal doorzetten. Ook bij andere transportondernemingen in de V.S. werden in de afgelopen tijd groeicijfers gerapporteerd

55 Anker Hoewel het schip van de economie in de Verenigde Staten lijkt vlotgetrokken, biedt dit geen garantie voor Nederland. De vlag kan in Nederland nog niet uit. Er zijn wel positieve geluiden. Zo steeg de inkopersmanagersindex en maakte de brancheorganisatie voor de uitzendsector bekend, dat de vraag naar tijdelijk personeel in Nederland minder sterk is gedaald. Dus het vertrouwen van de inkopers is gestegen en duidt op groei, maar er is nog geen vraag naar extra personeel. Indicatie Als u prijs stelt op een belegging in aandelen met weinig risico moet u voorzichtig blijven, zolang de grote vloot werkloze schepen bij Scheveningen voor anker ligt

56 GM wil Opel niet verkopen November Korte tijd nadat General Motors (GM) besloot om Opel niet aan het Canadese Magna te verkopen, stapte de directeur van de Europadivisie van GM op. Carl-Peter Forster maakte zich de afgelopen maanden sterk voor de overname van het Duitse autobedrijf door Magna. Ook in Duitsland keken veel mensen zuur: werknemers zijn bang hun baan te verliezen en politici voelen zich bedrogen. Sinds de zomer stak de Duitse regering haar nek uit om de werkgelegenheid bij Opel te behouden. Hiervoor kwamen toezeggingen ter waarde van miljarden. Duitsland Deze financiële toezegging van Angela Merkel leek verdacht veel op staatssteun, dus bemoeide de Europese Unie zich met het Duitse werkgelegenheidsbeleid bij Opel. Merkel gaf toen te kennen dat de voor Magna bedoelde financiële steun uiteraard voor elke koper van Opel zou gelden. General Motors lonkt nu naar de miljarden en liet intussen al weten dat ontslagen bij de Duitse Opel-fabrieken niet uitgesloten kunnen worden. Sloopregeling General Motors staat er nu veel beter bij dan een halfjaar geleden. De Amerikaanse regering kwam met een sloopregeling, waardoor de autoverkopen in dat land weer toenamen. GM saneerde en maakte de verkoop van zijn Europese Opel-activiteiten ongedaan. Bij dit besluit zal ook de Duitse miljardentoezegging een rol hebben gespeeld. Internationale strijd In feite is het een strijd tussen landen. In Duitsland maakt de politiek zich sterk voor het behouden van werkgelegenheid en is daarom vanaf het begin betrokken geweest bij de onderhandelingen met de overnamekandidaten, waaronder Magna. In de Verenigde Staten gaf de overheid zoveel steun, dat GM nu voor twee derde in handen is van de staat. De strijd om Opel is daarom een wedstrijd tussen de landenteams uit Berlijn en Washington. Angst in Duitsland De grote angst in Duitsland is nu dat er toch Opel-fabrieken

57 sluiten. In de nieuwe plannen van GM zullen ongeveer van de banen bij Opel verdwijnen. De werknemers bij Opel dreigden met stakingen. De invloedrijke vakbond IG Metal verklaarde geen vertrouwen in GM meer te hebben. Het is ook in het belang van Duitsland om een levensvatbaar Opel te hebben, zei GM-topman Frits Henderson. Noodkrediet In de zomer van 2009, na het bankroet en de doorstart van General Motors, verschafte de Duitse regering een noodkrediet van 1,5 miljard euro aan Opel. Dit krediet werd gegeven om Duitse werknemers aan het werk te houden. De Duitse overheid bood tijdens de onderhandelingen met Magna en de Russische staatsbank Sber miljarden in ruil voor baangaranties. GM heeft nu zelf de troefkaart baanbehoud in handen en gaat Angela Merkel aftroeven

58 Winkelverkoop in de lange staart November In 2006 verscheen het boek The long tail van Chris Anderson. Hoewel de uitgave voor insiders weinig nieuws bevatte, werd er veel over geschreven. In The long tail beschreef Chris Anderson het statistische verschijnsel dat producten die maar weinig afnemers hebben of waar weinig vraag naar is gezamenlijk een groter deel van de markt kunnen innemen dan de bestsellers. Long Tail Deze Long tail, de grafische staart van een grafieklijn als we de producten ordenen op aantallen, bevat vele kleine winstgevende markten, de nichemarkten. Webmasters kenden het verschijnsel van The long tail al. Zij hadden deze grafiekvorm gezien bij de bestudering van het aantal opgevraagde pagina s van hun website. Toepasselijkheid Aan de toepasselijkheid van het long tail -model van Chris Anderson zijn wel een aantal voorwaarden verbonden. De belangrijkste voorwaarden zijn toegankelijkheid en massa. Deze voorwaarden voor het opgaan van The long tail worden nogal eens vergeten. We gaan de gevolgen van deze omissies eens bekijken aan de hand van het voorbeeld van een muziekwinkel die slechts tien procent van de beschikbare titels via download verkocht. Internet Begin dit jaar maakte de Britse internetwinkel bekend, dat van de miljoen muziekbestanden slechts titels daadwerkelijk waren verkocht. De media pakten dit bericht op om aan te tonen dat The long tail op een vergissing berustte, maar als je als specialist naar deze cijfers keek zag je direct wat er aan schortte: massa, toegankelijkheid en de samenstelling van het klantenbestand. Het opnemen van veel items in een database garandeert geen verkoop. De potentiële koper moet deze artikelen ook kunnen vinden. Vinden Ook als niets is aan te merken op de productomschrijvingen

59 zullen de klanten niet alle producten kunnen vinden. De belangrijkste reden ligt voor de hand: een mens kan alleen zoeken naar iets dat hij kent. Dit lijkt een simpele waarneming, maar deze voorwaarde wordt door de meeste winkeliers op het internet niet ingezien. U zult zelf wel eens in een boekhandel hebben gestaan en ontdekt hebben dat u de schrijver of de boektitel vergeten was. In plaats daarvan viel uw oog op een ander boek en wandelde u daarmee richting kassa. Inrichting Een internetwinkel is in bijna alles te vergelijken met een gewone winkel. In een boekwinkel liggen de bestsellers op stapels op een tafel of bij de kassa. Op het internet gebruikt de winkelier hiervoor de hoofdpagina en enkele genrepagina s. Bij de boekhandel in uw plaats staan veel boeken min of meer per onderwerp gesorteerd in kasten. In de internetwinkel staan deze boeken vermeld op een groot aantal redactionele pagina s. Verschil Tot nu toe hebben we geen verschil gevonden. Dat verandert als we een boek willen kopen dat niet in de winkel aanwezig is. Uw boekhandelaar zal dit boek graag voor u bestellen. Op het internet maken we gebruik van de zoekfunctie en doorzoeken we zelf de hele database. In de meeste gevallen wordt het boek gevonden en kunnen we onze bestelling direct plaatsen. Bij deze laatste zoekactie vonden we een artikel in de staart van de Long tail, want niet iedere klant zal deze moeite nemen. Belang van massa Nu zocht u een bepaald boek. De meeste klanten bezoeken echter zonder voorbereiding een winkel. Zij weten niet wat en of ze iets gaan kopen en kunnen daardoor niet zoeken. Mensen die wel zoeken ontvangen deze informatie praktisch altijd buiten de winkel (vrienden, krant, internet etc.). Men praat of schrijft alleen over actuele onderwerpen. Over veel vooral oudere producten zal zelden gesproken worden en deze worden daardoor zelden gezocht. Alleen als de statistische massa of het aantal verkopen voldoende groot is, kan ook van het laatste en minst populaire artikel een exemplaar verkocht worden. Schaalgrootte We keren terug naar ons voorbeeld van de muziekwinkel die

60 slechts iets van artikelen verkocht. Los van de vraag over de samenstelling van het klantenbestand in relatie met de winkelvoorraad, kunnen we concluderen dat een verkoop van 50 miljoen artikelen niet genoeg is om van elk artikel in de database een exemplaar te verkopen. Als een winkel slechts artikelen uit een beperkt deel van de voorraad verkoopt is de massa (klanten en verkopen) niet groot genoeg om de investering te rechtvaardigen. De winkelier heeft een te grote jas. Deze ondernemer nam een verkeerde beslissing. Hij had moeten investeren in promotie

61 John Kenneth Galbraith November 2009 Amerika s belangrijkste econoom John Kenneth Galbraith overleed in april 2006 op 97-jarige leeftijd. In Nederland was Joop den Uyl zijn belangrijkste volgeling. Galbraith oefende via Joop den Uyl een grote invloed uit op de Nederlandse politiek. Kwaliteit van het bestaan De onder leiding van Den Uyl geschreven studie Om de kwaliteit van het bestaan ademt de geest van de Amerikaanse sociaal-democraat. In deze publicatie stelde de PvdA-politicus aan het begin van de jaren zestig voor om de belastingen te verhogen om de groter wordende ongelijkheid in de vraag naar goederen, waarover niet iedereen kon beschikken, af te zwakken. Na een verkiezingsoverwinning in de jaren zeventig kon de PvdA deze principes in praktijk brengen. De belastingen stegen in Nederland sterk, maar dit had nauwelijks invloed op de door de progressieven veronderstelde ongelijke verdeling van goederen en diensten. Het idee van de maakbare samenleving ontstond. Grote Depressie John Kenneth Galbraith ( ) studeerde tijdens het hoogtepunt van de Grote Depressie in de jaren dertig af. Galbraith werd een volgeling van de econoom John Maynard Keynes, die een centrale rol van de overheid bij de beïnvloeding van de economie voorstond. Galbraith beschreef in The great crash, 1929 (1954) zijn visie over de ineenstorting van de beurs van New York op 24 oktober De economische neergang die volgde was ongekend fel. De Amerikaanse burgers verloren werk en konden niets meer kopen. Al snel werden ook andere landen getroffen. Ook in Nederland ontstond een hoge werkloosheid en namen de bestedingen af. De Nederlandse regering greep niet in met extra overheidsuitgaven, maar hield vast aan de Gouden Standaard, de dekking door de goudvoorraad. De economie veerde direct op toen de Gouden Standaard werd losgelaten. De opgang hiervan werd alleen onderbroken door een dip in Overheid

62 Galbraith zag de staat als de belangrijkste initiator voor de verdeling van macht, welvaart en voorzieningen. Hij schreef meer dan dertig boeken over deze en andere economische vraagstukken. De belangrijkste hiervan is The affluent scociety (De economie van de overvloed) uit In The affluent scociety waarschuwde John Kenneth Galbraith voor de macht van de grote ondernemingen. Ook zag hij dat bij welvaartsgroei de bestedingen voor de publieke voorzieningen sterk achterbleven. Nederland De PvdA en het CDA voorkwamen deze ontwikkeling in Nederland door de inrichting van een veel te duur bouwwerk van sociale voorzieningen. Zij schoten echter door. Vanaf de jaren negentig, toen de tekorten van de overheid alsmaar groter werden, werd deze trend onder leiding Wim Kok (PvdA) omgebogen. Allereerst werd de WAO versoberd. Later werd ook fors gesneden in de WW-voorziening. Daarna volgden andere regelingen die het leven voor velen aangenamer maakten, maar waarvan gedacht werd dat deze rekening in de vorm van staatsschuld niet langer doorgeschoven kon worden naar volgende generaties. De staat moest haar huishoudboekje in evenwicht brengen. Het besef groeide dat niet meer kon worden uitgegeven dan er binnenkwam. Great society Galbraith doceerde aan de universiteiten van Princeton en Harvard. Hij diende de Democratische president Franklin D. Roosevelt en werd later adviseur van president Kennedy en diens opvolger Johnson. Galbraith schreef voor Johnson de toespraak waarin de Great society werd aangekondigd. In dit programma stond een eerlijker verdeling van welvaart centraal. De Amerikaanse politiek bleek ongevoelig voor de waarschuwingen van John Kenneth Galbraith. Perioden van inflatie en economische instabiliteit maakten een einde aan de principes van Keynes en Galbraith. Amerika en Europa raakten in de ban van de doctrine van Milton Friedman. Galbraith relativeerde het werk van zijn beroepsgroep: Het enige nut van economische voorspellingen is, dat zij de astrologie er respectabel doet uitzien

63 Vakantievilla in Mozambique November Na een periode met slapeloze nachten besloten prins Willem-Alexander en prinses Máxima tot verkoop van hun vakantiehuis in Mozambique. Het vakantieplan van het koninklijk paar vond grote weerstand in de Nederlandse politiek en samenleving. Het Mozambique-plan kreeg al snel een negatieve beeldvorming. Zelfs de Bond van Oranjeverenigingen keerde zich tegen het, door het prinselijk paar als een combinatie van ontwikkelingshulp en veilige vakantiehaven gepresenteerde, plan. Beeldvorming In de beeldvorming bleef weinig heel van het nobele plan van prins Willem-Alexander en prinses Máxima. In plaats daarvan ontstond het beeld van een rijkeluiskind dat op kosten van de Nederlandse belastingbetaler (vervoer en beveiliging) op een afgelegen plek in de zon wilde zitten. Jan Peter Balkenende benadrukte dat het om een privé-besluit van het koninklijke paar gaat. Eerder steunde hij het besluit van Willem-Alexander en Máxima om rust en privacy te zoeken op het schiereiland Machangulo in Mozambique. Politiek Veel politici vinden dat premier Jan Peter Balkenende (CDA) veel te laat ingreep. Hij had het kroonprinselijk paar het plan voor het bouwen van een vakantieverblijf in Mozambique veel eerder moeten ontraden. Misschien heeft hij dit ook wel gedaan, dat zullen wij nooit te weten komen. Dit geheim wordt nog lange tijd wettelijk beschermd. Wel werd de brief openbaar, waarin prins Willem-Alexander zijn besluit toelicht. Publiciteit Als belangrijkste reden voerde prins Willem-Alexander in zijn brief aan de premier de negatieve publiciteit over de vakantievilla in Mozambique aan. Volgens de prins kan de negatieve publiciteit over het project nadelig uitpakken voor de lokale bevolking. Deze publiciteit en discussie staan haaks op hetgeen wij met onze beslissing deel te nemen wilden en willen bereiken: niet alleen een vakantiehuis op een mooie rustige plek waar privacy gewaarborgd is maar tegelijkertijd ook een bijdrage leveren aan de ontwikkeling

64 van de lokale bevolking. Het prinselijk paar zal Mozambique blijven steunen. Onze deelname in de ontwikkeling van het project heeft bij de lokale bevolking verwachtingen gewekt waaraan wij ons gebonden achten. Wij zullen onzerzijds in de toekomst dan ook onze daadwerkelijke betrokkenheid blijven tonen. Rust Centraal in deze discussie stond de wens van prins Willem- Alexander en prinses Máxima om met hun kinderen en vrienden ongestoord op verhaal te kunnen komen. Zoals we weten bestaat binnen het Koninklijk Huis al lange tijd irritatie over de opdringerige pers waartegen zij zich niet kunnen verdedigen. Het verlangen van de Oranjes is legitiem om een paar weken per jaar gevrijwaard te zijn van persfotografen en journalisten die het als taak zien om in tijdschriften elke privéaangelegenheid uitvergroot en sappig aan het lezerspubliek te presenteren. Ook de Nederlandse samenleving heeft verantwoordelijkheden. Aan het verlangen naar privacy van de leden van het Koninklijk Huis moet de Nederlandse politiek meer aandacht schenken

65 Zware depressie November 2009 In 2008 daalden de koersen op de aandelenbeurzen in de hele wereld, toen de grootste zakenbank van de wereld, Lehman Brothers, niet werd gered door de Amerikaanse overheid. De waardering van de kredietportefeuille van deze Amerikaanse bank bleek door bankiers te hoog te zijn ingeschat. De schuld hiervan kon aan de Amerikaanse regering worden toegeschreven. In de jaren negentig waren stelselmatig beperkingen voor banken en bedrijfsleven opgeheven. Hiermee legde de Amerikaanse politiek een bom onder de financiële wereld. Liberalisatie Door het liberalisme en de afwachtende houding van de overheid kregen de bestuurders van ondernemingen volop de gelegenheid om hun inkomen tot astronomische hoogten op te stuwen. Geen middel werd onbeproefd gelaten. Omzetten werden bijvoorbeeld te geflatteerd in de financiële verantwoording opgenomen, zodat hogere bonussen geïncasseerd konden worden. Dit mechaniek vond wereldwijd navolging. In Nederland bedroog Albert Heijn aandeelhouders en personeel. De bouwwereld bracht teveel kosten in rekening bij opdrachtgevers en overheid met een breed scala van instrumenten, waaronder omkoping, valse facturen en onderlinge prijsafspraken. Er kwam een parlementair onderzoek en schuldigen werden aangewezen, maar nauwelijks vervolgd. Misdaad loonde in Nederland. Verenigde Staten We keren terug naar de Verenigde Staten, waar aan het begin van de eenentwintigste eeuw de woningmarkt sterk opleefde. De rente stond op een historisch laag peil. Hypotheekverschaffers grepen deze mogelijkheid aan voor omzetgroei. De controle van inkomensgegevens van hypotheekaanvragers werd versoepeld en verdween later zelfs in het geheel. Bovendien verstrekten hypotheekbanken een hoger leenbedrag dan de waarde van het onderpand. Hierbij werd een variabele rente gehanteerd met een lage aanvangsrente die na enige tijd zou stijgen. Ook hoefden de huizenbezitters de eerste jaren niet te betalen. De schuld werd simpelweg verhoogd

66 Huizenmarkt Zolang de huizenprijzen bleven stijgen, konden de huiseigenaren extra leningen aangaan. De hiermee verkregen middelen werden grotendeels verbruikt voor consumptieve bestedingen. In 2006 veranderde deze situatie. Sommige huiseigenaren konden hun schulden niet meer betalen. Het aantal gedwongen verkopen van woningen nam toe. Hierdoor daalde de gemiddelde woningprijs en kwamen ook andere huisbezitters in financiële problemen. Hedgefondsen Ook het bedrijfsleven leende steeds meer. Zogenaamde hedgefondsen kochten bedrijven met geleend geld. Deze schuld werd vervolgens afgewenteld op het gekochte bedrijf, waardoor de winst voor deze bedrijven sterk onder druk kwam te staan. De durfinvesteerders waren enkel geïnteresseerd in het korte termijn rendement en de waarde die het bij een eventuele snelle verkoop zou opleveren. Aan de financiers moest een hoge beheerpremie betaald worden: het bedrijf werd financieel uitgehold. Deze financieringsvorm bracht in Nederland onder meer het uitgeversconcern PCM aan de rand van de afgrond. Doorverkoop De leningen werden aan consumenten en bedrijfsleven niet door de banken zelf gefinancierd, maar doorverkocht aan andere partijen in de financiële sector. Deze leningen werden in pakketten aangeboden met een waardeberekening. De samenstelling van deze derivatenpakketten werd na verloop van tijd zo ingewikkeld, dat de koper niet meer wist wat hij kocht en welk risico aan deze investering verbonden was. In 2007 ontstond twijfel omtrent de correcte waardering van dergelijke beleggingen. De betalingsachterstanden namen toe. Instorting Tijdens de kredietcrisis in 2008 trokken spaarders hun tegoeden terug uit fondsen. Na het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers daalden de aandelenkoersen snel op alle effectenbeurzen. Hierdoor ontstonden extra dekkingsproblemen voor de overige banken en verzekeraars. Met overheidssteun werd vervolgens een groot aantal systeembanken ondersteund. Dit was nodig om het betalingssysteem in werkende staat te houden. Als niet meer betaald zou kunnen worden zou anders de economie in één klap tot stilstand zijn gekomen. In Nederland ontvingen on

67 der meer de SNS Bank, ABN Amro en ING staatssteun. Van de grote banken in Nederland bleek alleen de Rabobank zich goed ingedekt te hebben tegen deze malaise. Friedman Achteraf kunnen we concluderen dat het vrijemarktprincipe van Milton Friedman niet werkte. De belangrijkste oorzaken hiervoor waren naast de foute derivatenhandel, het niet ingrijpen van toezichthouders en de samensmelting van het bank- en verzekeringsbedrijf. Ook het ontspoorde bonusbeleid werkte misstanden in de financiële markt in de hand. Verdwenen vertrouwen Het vertrouwen van belegger en spaarder verdween. In 2009 ontstond een herwaardering van het goud. De goudkoers steeg tot ongekende hoogte. Ook verdween het vertrouwen bij de consument. De kredietcrisis werd daardoor een vertrouwenscrisis. De neergang van de economie in 2009 deed velen denken aan de jaren van de Grote Depressie. In tegenstelling tot de jaren dertig keek de Nederlandse regering in 2008 niet werkloos toe. Door kordaat optreden (bankreddingen en gesubsidieerde werktijdverkorting) werd het eerste gevaar afgewenteld. Vertrouwen Hoewel ook in Nederland in november de eerste tekenen van een economisch herstel te zien waren blijft de toestand op de arbeidsmarkt zorgwekkend. Een verdere stijging van de werkloosheid in Nederland lijkt op korte termijn waarschijnlijk en deze ontwikkeling zal diepere sporen trekken in het vertrouwen van de consument

68 Herman Van Rompuy wordt EU-president November 2009 Bevoegdheden Doen we de Belg Herman Van Rompuy tekort door hem af te schilderen als een man zonder geldingsdrang? Over de taken en bevoegdheden van de EU-president is in het Verdrag van Lissabon weinig geregeld. Herman Van Rompuy zal de EU in contacten met andere wereldleiders vertegenwoordigen, maar in de uitvoering van het gemeenschappelijke buitenlandse beleid krijgt de Hoge Vertegenwoordiger, Catherine Ashton, meer te zeggen. Bij internationale conwww.absolutefigures.nl De regeringsleiders van de EU-landen kozen de Belgische premier Herman Van Rompuy als eerste EUpresident. De Britse Catherine Ashton werd Hoge Vertegenwoordiger van de EU. Door velen wordt deze laatste functie gezien als belangrijker dan die van de president. Ashton krijgt veel ondersteuning van ambtenaren en zal eigen beleid kunnen maken. Technocraat Deze verkiezingen maakten vooral duidelijk dat de voorkeur van de belangrijkste landen van de Europese Unie, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, uitgaat naar technocraten zonder zendingsdrang: bestuurders die de regeringsleiders van deze landen niet te veel voor de voeten zullen lopen. Tony Blair en de vooral in ons land veel genoemde Jan Peter Balkenende bleken niet aanvaardbaar voor Duitsland en Frankrijk. De landen hadden geen belangstelling voor een ambitieuze en prominente persoonlijkheid. Ervaring Zowel Herman Van Rompuy als Catherine Ashton hebben veel internationale ervaring. In de weken voorafgaand aan deze verkiezing sprak de Zweedse premier en huidige EUvoorzitter Frederik Reinfeldt alle regeringsleiders van de EU. Hij wilde voorkomen dat de Europese Unie in diskrediet gebracht zou worden en stuurde aan op een snelle besluitvorming. Hij was succesvol. In recordtijd gingen de regeringsleiders akkoord met de benoemingen van Herman Van Rompuy en Catherine Ashton; politici waarvan zij weinig gevaar verwachten

69 flicten echter zal Herman Van Rompuy mensen als Barack Obama en Dimitri Medvedev moeten doen sidderen. Herman Van Rompuy De christendemocraat Herman Van Rompuy werd een jaar geleden premier van België. De 62-jarige heeft het imago van een grijze muis met literaire aspiraties. Regelmatig verluchtigde hij politieke bijeenkomsten met het voordragen van een haiku -gedichtje, levenswijsheid vervat in een strak schema van drie rijmloze regels, waarin een intense natuurervaring wordt uitgedrukt. Indruk Van Rompuy is zelden betrapt op een expliciete mening. Hij maakte hiermee indruk tijdens verschillende EU-toppen. Volgens sommige bronnen werd hij deze zomer al benaderd voor de functie van EU-president. De manier waarop hij in korte tijd rust in de Belgische politiek bracht, wordt alom bewonderd. Moeilijke kwesties als de staatshervoming konden dankzij Herman Van Rompuy weer in behandeling genomen worden. Haiku Een haiku hier, een haiku daar: dat is misschien het instrument waarmee ook de Europese regeringsleiders tot grote daden aangezet kunnen worden. De Europese Unie kan alleen een succes worden op het internationale vlak als de ambities van de deelnemende regeringsleiders en landen beteugeld worden. We hebben nog een lange weg te gaan in Europa

70 Obama stuurt extra troepen naar Afghanistan December In een rede over de oorlog in Afghanistan kondigde de Amerikaanse president Barack Obama aan een troepenmacht van dertig duizend man extra te zullen sturen. Bovendien noemde hij een datum waarop de Amerikaanse terugtrekking van troepen begint. Deze periode van anderhalf jaar zal gebruikt worden om Afghanen op te leiden. In juli 2011 begint de terugtrekking van de Amerikaanse legereenheid. Obama zei dit in een toespraak op de militaire academie in West Point. Populariteit De populariteit van Barack Obama bereikte een nieuw laagterecord. Obama heeft het niet gemakkelijk. Hij kreeg te maken met de nalatenschap van de regering Bush: een bezetting in Irak, een oorlog in Afghanistan, een slecht functionerende gezondheidszorg en een groot banenverlies als gevolg van de kredietcrisis in De Amerikanen zijn de oorlog zat, maar verwachtten vooral meer van Obama s aanpak van de economie. Zolang de werkloosheid en koopkracht verslechteren hoeft Obama niet te rekenen op grote steun van de Amerikaanse bevolking. Waarschuwing In de zomer van 2009, na acht jaar oorlog en duizenden doden, waarschuwde generaal Stanley A. McChrystal, commandant van de buitenlandse troepen, dat de missie zou mislukken als hij niet snel over meer soldaten zou kunnen beschikken in Afghanistan. De geloofwaardigheid van Amerika in de wereld stond op het spel. Een nieuw Vietnam dreigde. President Obama stond voor een moeilijke keuze. Hij koos voor een duidelijke exitstrategie. Eind 2011 zal een begin gemaakt zijn aan de terugtrekking van de Amerikaanse troepen. NAVO President Obama deed een oproep aan de andere NAVOpartners om zijn voorbeeld te volgen. Italië heeft inmiddels reeds manschappen toegezegd. Ook de druk op Nederland werd opgevoerd. President Karzai is gewaarschuwd: de

71 Amerikanen hebben gekozen voor een nieuwe strategie. Zij willen de Nederlandse aanpak volgen. Dit betekent dat beter overlegt en samengewerkt zal moeten worden met het plaatselijke bestuur. De extra soldaten zijn nodig om de Afghaanse regering te helpen bij de opbouw van leger en politie. Bovendien moet de Taliban worden opgerold. Het is echter de vraag of ook een eind gemaakt kan worden aan vriendjespolitiek en de fraude. Nederland Volgens het huidige plan zal Nederland Afghanistan in 2010 verlaten. Vooral binnen de PvdA bestaat grote weerzin om de missie in de Afghaanse provincie Uruzgan nog een keer te verlengen. De PvdA vindt dat het kabinet dient vast te houden aan het eerder genomen besluit om alle Nederlandse militairen terug te trekken uit Uruzgan voor 1 december Uruzgan Het CDA denkt daar anders over. Verhagen (minister van Buitenlandse Zaken, CDA) was eerder dit jaar al niet afwijzend tegenover een tweede verlenging van de missie in Uruzgan. De oproep van Obama betekent ook een nieuw weegmoment voor Premier Balkenende (CDA). Balkende zei wel iets te voelen voor een nieuwe verlenging. Het ligt daarom voor de hand dat Nederland haar leidende rol in Uruzgan zal neerleggen. Nederland zal waarschijnlijk met een kleine eenheid gaan bijdragen aan de voortzetting van de strijd in Afghanistan. Jan Peter Balkenende wil voor de volgende Afghanistan-vergadering een besluit nemen

72 GM sanering in Europa Januari De regeringen in Duitsland en de andere landen met vestigingen van Opel stelden grote subsidies in het vooruitzicht aan de nieuwe eigenaren van dit autobedrijf als de werkgelegenheid behouden bleef. Nu de economie weer iets is opgekrabbeld en General Motors (GM) heeft besloten om Opel niet te verkopen is het de vraag of deze toezeggingen gestand zullen worden gedaan. Wat betekent dit voor de werkgelegenheid in Duitsland, België en Groot-Brittannië? Forster en Magna Voor de werknemers was het vertrek van Carl-Peter Forster, de directeur van de Europadivisie van GM, na de mislukte overname van het Canadese Magna weinig bemoedigend. General Motors wil dat de Europese landen bijspringen om Opel overeind te houden, maar zal als dit nodig is, de reorganisatie van Opel zonder staatssteun uitvoeren. Deze uitspraak van de huidige topman van de internationale divisie Nick Reilly zal de werknemers angstig stemmen. Banenverlies General Motors verwacht dat de herstructurering van de Europese activiteiten tienduizend banen zal kosten. Het autoconcern heeft 3,3 miljard euro nodig om de Europese activiteiten te stroomlijnen. Hierbij gaat het om de autobedrijven van Opel en Vauxhall in Duitsland, Engeland en België. Vooral voor de Belgische vestiging staat het er slecht voor. De belangen van GM in Duitsland en Engeland zijn veel groter. Deze landen zullen eerder geneigd zijn om veel geld in hun auto-industrie te steken. Politiek onder druk Nick Reilly liet weten dat als een land geen bijdrage wil storten in de reorganisatiepot van General Motors, dit de plannen kan beïnvloeden. De politieke leiders in deze landen zullen deze chantage niet op prijs stellen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel antwoordde dat een verzoek om staatssteun voor Opel pas in behandeling kan worden genomen als de Duitse regering een compleet voorstel voor een herstructurering heeft ontvangen

73 Zelfvertrouwen Het zelfvertrouwen van het bestuur van de Amerikaanse autofabrikant General Motors keerde in de tweede helft van 2008 weer terug. De verkoopcijfers in dat jaar waren desastreus, maar dankzij de sloopregelingen in landen als de Verenigde Staten van Amerika en Duitsland toch minder erg dan verwacht. Het verlies bedroeg in de periode juliseptember 2008 slechts 1,15 miljard. Men rekende bij GM vooraf op een veel groter verlies. GM besloot om de steun van 8,1 miljard, die het van Amerika en Canada kreeg, versneld terug te betalen. Verkiezingen De onderhandelingen met Duitsland zullen nu de verkiezingen achter de rug zijn en Angela Merkel is herkozen, aanzienlijk lastiger verlopen. De Duitse regering zal zich afvragen of een miljardeninvestering in de auto-industrie wel zo logisch is. In de jaren zeventig en tachtig werden veel industrieën met staatssteun overeind gehouden, maar uiteindelijk gingen deze bedrijfstakken toch verloren. Werkgelegenheid Angela Merkel zou er verstandig aan doen om dit geld te besteden aan werkgelegenheid in nieuwe sectoren. Zij zal General Motors nu beoordelen als een onbetrouwbare partner. De reorganisatie en het banenverlies bij Opel zal uiteindelijk toch doorgang vinden. Het enige dat Merkel koopt met deze staatssteun is tijd. Dit geld kan beter gestoken worden in nieuwe industrieën, bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing, in de oostelijke deelstaten, waar het werkgelegenheidsprobleem veel urgenter is

74 Peugeot en Mitsubishi Januari De Franse autofabrikant Peugeot-Citroën is in gesprek met Mitsubishi Motors (MMC) over een vergaande samenwerking. Peugeot zou hierbij een groot belang in het Japanse Mitsubishi nemen. Peugeot is niet het eerste Franse autobedrijf dat samenwerking zoekt met een Aziatisch autoconcern. Eerder sloten Renault en Nissan een samenwerkingsverband af. Frans automerk Peugeot is één van de oudste Franse automerken. Deze autofabrikant bouwde, als onderdeel van het staalconcern van de familie Peugeot, in 1890 haar eerste auto in een fabriek in Audincourt. In de begintijd concentreerde Peugeot zich op het koetswerk, de carrosserie. Het bedrijf plaatste in haar eerste autotypen een motor van Daimler. De successen waren bescheiden. Zijn familie zag weinig in voortzetting van dit avontuur. Armand Peugeot De drijvende kracht achter Peugeot was Armand Peugeot ( ). In 1896 richtte hij de Société Anonyme des Automobiles Peugeot op. In 1910 nam de Société Anonyme des Automobiles Peugeot het oudere Les Fils de Peugeot Frères over. Deze firma produceerde sinds 1905 ook auto s, onder de merknaam Lion-Peugeot. Armand Peugeot bouwde in 1911 een nieuwe fabriek voor Peugeot bij Montbéliard. Na de dood van Armand Peugeot, in 1916, werd Lion uit de naam geschrapt. In het vervolg zouden de auto s gewoon Peugeot heten. De leeuw (Lion) vinden we wel nog steeds terug in het embleem van dit automerk. Snelle groei Na de Tweede Wereldoorlog maakte Peugeot net als de andere grote automerken een snelle groei door. De inkomens gingen omhoog en er kwamen steeds meer mensen die zich een auto konden permitteren. De belangrijkste modellen van Peugeot waren de 203, 403, 404 en 504. In 1983 introduceerde Peugeot het model 205. Dit simpele en compacte autotype werd een groot succes en behoedde het Franse autoconcern voor een bankroet. In de recente jaren borduurde Peugeot door op dit succes

75 Het bedrijf specialiseerde zich in compacte auto s, die meestal gekocht worden door alleenstaande vrouwen en door gezinnen als tweede auto. Peugeot maakt tegenwoordig onderdeel uit van PSA Peugeot-Citroën. Kostenbesparingen Door de wereldwijde crisis kijken nu alle autoconcerns naar besparingen. Een vermindering van kosten kunnen zij realiseren door verbeteringen in hun fabricageproces, door uitbesteding en door strategische samenwerkingen met andere autobedrijven. Zo worden sommige autotypen nu door twee automerken onder verschillende namen op de markt gezet. Brandstof Een andere belangrijke ontwikkeling heeft te maken met het milieu en besparing van brandstof. Vooral de ontwikkeling van groene technologie noopt automerken, mede door gebrek aan financiële middelen, tot internationale samenwerking. De samenwerking tussen Peugeot en Mitsubishi moet in dit licht gezien worden. Door de samenwerking met Peugeot krijgt Mitsubishi voldoende kans om de elektrische aandrijving verder te ontwikkelen. Een kapitaalinjectie behoort nu tot de mogelijkheden. Voordelen De Japanse pers reageerde enthousiast over de samenwerking tussen PSA Peugeot-Citroën en Mitsubishi. Analisten zien een groot aantal voordelen in deze alliantie. Mitsubishi is toonaangevend in de markt van elektrische auto s. Deze technieken zijn zeer goed toepasbaar in de kleine stadsauto s van Peugeot. Bij PSA Peugeot-Citroën zullen de directieleden ongetwijfeld dromen van een betere toegang tot de Aziatische markt

76 Bevindingen Commissie-Davids Januari 2010 Misleiding George W. Bush verwees alle bewijzen die wezen op de geringe militaire kracht van Saddam Hoessein naar de prullenmand. De massavernietigingswapens werden door hem tewww.absolutefigures.nl Voor de Amerikaans-Britse aanval op Irak in 2003 ontbrak een volkenrechtelijk mandaat, de Kamer werd niet volledig geïnformeerd en premier Jan Peter Balkenende had geen regie over het Irak-beleid. De minister-president heeft aanvankelijk geen of weinig leiding gegeven aan debatten over de Irak-kwestie. Deze harde conclusies werden door Balkenende direct na de presentatie genuanceerd en zelfs aangevallen. Onderzoekscommissie Na jaren van politiek overleg over de vraag of er een parlementair onderzoek moest komen naar de besluitvorming rond de Nederlandse steun aan Amerika en Groot-Brittannië voor de inval in Irak, stelde Jan Peter Balkenende de Tweede Kamer vorig jaar een onderzoekscommissie voor onder leiding van Willibrord Davids, de oud-president van de Hoge Raad. Voor een parlementair onderzoek was op dat moment onvoldoende steun. PvdA, GroenLinks, D66 en de SP moesten genoegen nemen met deze minder in de openbaarheid werkende en dus publicitair minder gevoelige onderzoeksmethode. Boetedoening In de Verenigde Staten en Engeland werd al veel eerder besloten tot openbare boetedoening. De belangrijkste reden voor de inval in Irak was de mogelijke inzetbaarheid van massavernietigingswapens door Saddam Hoessein buiten Irak. In tegenstelling tot hetgeen normaal gesproken gebruikelijk is in gerechtelijke onderzoeken werd Saddam Hoessein door de Verenigde Naties onder aanvoering van de VN gedwongen om te bewijzen dat hij deze wapens niet bezat. De Verenigde Naties zond wapeninspecteurs naar Irak. Deze onderzoekers vonden niets. Deze conclusies werden door de Bush-regering van tafel geveegd

77 recht gezien als een belangrijke factor om voldoende internationale steun te krijgen om de geschiedenis van Irak een ingrijpende wending te kunnen geven. Colin Powell bezegelde het lot van Saddam Hoessein met een misleidende presentatie in de Verenigde Naties. Amerika en Engeland begonnen in maart 2003 aan de invasie in Irak. PvdA Hoewel de PvdA ten tijde van de inval in Irak geen deel uitmaakte van het kabinet is de positie voor deze partij misschien toch het lastigste. Nu zij wel deel uitmaakt van de regering is deze partij medeverantwoordelijk voor de door het kabinet-balkenende ingenomen Irak-positie. De verklaring die Jan Peter Balkenende namens de regering na de presentaties van de bevindingen van Willibrord Davids gaf, was besproken en ook door de PvdA-bewindslieden akkoord bevonden. Dit gold niet voor de uitspraken die Jan Peter Balkenende vervolgens deed naar aanleiding van vragen van de parlementaire pers. Conclusies De hardste conclusies niet volledig informeren en een premier zonder regie zullen hard zijn aangekomen bij Jan Peter Balkenende. De wens tot verdediging is voorstelbaar. Het tijdstip en de plaats waren verkeerd. Balkenende dient zich in de Tweede Kamer te verantwoorden en niet voor de landelijke pers. Het optreden van de premier tijdens de presentatie van de bevindingen van de Commissie-Davids was zeer onprofessioneel. Tactisch voordeel Door deze blitz-aanval behaalde Jan Peter Balkenende wel een tactisch voordeel. De discussie gaat nu over onfatsoenlijk optreden van een minister-president en niet meer over de dilettantistische manier waarop hij in de aanloop van de oorlog in Irak leiding gaf. Legitimiteit Ook verdween de vraag over de legitimiteit van het internationale geweld onder een dik pak sneeuw. Onlangs riep Jan Peter Balkenende de Nederlandse burger op om sneeuw te ruimen. Enkele journalisten gingen eens bij het huis van de familie Balkenende kijken en moesten constateren dat het vraagstuk van moraliteit slechts een academische geloofskwestie is

78 Bevindingen Commissie-Davids II Januari De besluitvorming rond de Nederlandse steun aan de invasie van Irak werd bekeken door een onderzoekscommissie onder leiding van de oud-president van de Hoge Raad, Willibrord Davids. De belangrijkste conclusies van de Commissie-Davids zijn dat voor de aanval op Irak een mandaat ontbrak en dat de beschikbare informatie door de regering zeer selectief werd gebruikt. Werkwijze Deze werkwijze komt overeen met hetgeen in landen als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de aanloop naar de Irak Oorlog gebeurde. De betrokken regeringsleiders waren vooringenomen. De wil om Saddam Hoessein tot vertrek te bewegen waren groter dan de volkenrechtelijke mogelijkheden. De legitimiteit van de aanval raakte ondergeschikt. De veiligheidsresoluties van de Verenigde Naties uit de jaren negentig gaven geen mandaat voor het ingrijpen. Anders dan de regering heeft gedaan, kan men de tekst van resolutie 1441 redelijkerwijs niet uitleggen als een vrijbrief voor individuele lidstaten om zonder nadere besluitvorming door de Veiligheidsraad met militair geweld de naleving van diens resoluties af te dwingen, schreef de Commissie-Davids. Vernietigend De Commissie-Davids is ook vernietigend over de wijze waarop de besluitvorming binnen de Nederlandse regering tot stand kwam. De premier zou teveel op afstand zijn gebleven. De politieke lijnen werden door Jan de Hoop Scheffer uitgezet. De minister van Buitenlandse Zaken hield van tijd tot tijd wel ruggespraak met Balkenende, maar de vraag is of voor dit belangrijk onderwerp de inbreng van de premier en de minister van Defensie voldoende is geweest. Jan de Hoop Scheffer zag het Irak-beleid en de vraag naar militaire en morele steun van Nederland voor de invasie van Irak als een overweging van buitenlands beleid

79 Informatie niet volleding Een andere belangrijke bevinding van de Commissie-Davids is dat de Kamer zowel in de aanloop naar de Irak-oorlog als achteraf niet volledig werd geïnformeerd. Dit gebeurde met name over het verzoek van de Verenigde Staten om militaire steun te verlenen. Dit verzoek werd informeel wel ontvangen, maar beschouwd als zijnde niet verstuurd, omdat men niet aan dit verzoek wilde voldoen. Premier Jan Peter Balkenende en minister van Buitenlandse Zaken Jan de Hoop Scheffer logen herhaaldelijk over de Amerikaanse vraag voor militaire steun. Misleiding Het is misschien nog te billijken dat de leden van de Tweede Kamer in de eerste maanden van de aanval op Irak vond in maart 2003 plaats verkeerd werden geïnformeerd over de Amerikaanse vraag voor militaire steun. Dit vraagstuk kon toen nog gezien worden als een militair tactisch geheim. Maar ook latere vragen van Kamerleden werden misleidend beantwoord. Omdat de regeringspartijen zich hebben verschanst, concludeerde Willibrord Davids. Hierdoor kon volgens de commissie een inhoudelijke gedachtewisseling tussen regering en parlement over het Irak-beleid niet van de grond komen. Dit laatste was onnodig en is Jan Peter Balkenende aan te rekenen. De CDA-leider is willens en wetens de wens van de Tweede Kamer om verantwoording af te leggen uit de weg gegaan. Positieve punten Twee andere zaken pakten positief uit voor Balkenende. De Commissie-Davids vond geen bewijs voor een rechtstreeks verband tussen de steun aan Amerika inzake Irak en de benoeming van Jan de Hoop Scheffer tot Secretaris-Generaal van de NAVO. Ook werden geen bewijzen gevonden van actieve Nederlandse deelneming aan de aanval in Irak, voordat deze kwestie in de Tweede Kamer hierover aan de orde was gekomen. Jan Peter Balkenende zal nu uit zijn schuttersputje moeten komen en zich in de Tweede Kamer moeten verantwoorden voor zijn beleid inzake Irak. Een excuus voor verkeerde aannames, beslissingen en beweringen wordt op prijs gesteld: de moraalridder moet zijn masker afleggen

80 Sluiting Opel Antwerpen Januari 2010 Groot verlies werkgelegenheid Het fabrieksterrein van Opel aan de Noorderlaan in Antwerpen zal worden verkocht. België rouwt om het verlies van duizenden arbeidsplaatsen. Opnieuw verliest België een grote autofabriek. Dertien jaar geleden sloot ook het autowww.absolutefigures.nl De Opel-fabriek in Antwerpen gaat nog in 2010 dicht. De vakbonden en werknemers hoorden dit tragische nieuws op 21 januari Bij de Opel-vestiging in Antwerpen werkten mensen. Het collectieve ontslag van de werknemers werd door Opel-topman Nick Reilly medegedeeld aan de ondernemingsraad van Opel België. Geen verrassing Met het nieuws van de sluiting kwam een eind aan de speculaties. Reeds een jaar werd gesproken over de sluiting van de Belgische Opel-fabriek. De sluiting van Opel in Antwerpen komt dus niet als een verrassing. De eigenaar van het automerk Opel, het autoconcern General Motors (GM), heeft het door de kredietcrisis heel moeilijk. Er worden veel minder auto s verkocht en er is veel te veel productiecapaciteit. Er zullen autofabrieken sluiten en er zal personeel worden ontslagen. Logische keus De keus viel waarschijnlijk mede vanwege de geringe Belgische steunmaatregel op Antwerpen. De sluiting in Antwerpen zal echter niet de laatste bezuiniging zijn. Opel wil ruim banen in Europa schrappen. De helft hiervan heeft betrekking op Duitsland. Opel heeft, behalve in België, Duitsland en Groot-Brittannië, ook vestigingen in Polen en Spanje. Vakbonden De vakbonden zijn erg kwaad over de sluiting. Volgens hen verbreekt Opel de belofte dat een nieuw model in Antwerpen gebouwd zou gaan worden. In Antwerpen bouwde Opel de Opel Astra. Als vervanging voor dit type zou de productie van de compacte SUV van Chevrolet naar Antwerpen komen. Maar de productie van dit type wordt door Opel verplaatst naar de Zuid-Koreaanse autofabriek van Daewoo

81 merk Renault in Vilvoorde de productielijn. Dit leidde toen tot een groot verlies aan arbeidsplaatsen bij toeleveranciers. De verwachting is dat dit ook deze keer het geval zal zijn. In de Belgische media wordt gesproken over een verlies van arbeidsplaatsen. Men verwacht dat bij de toeleveranciers de komende maanden en jaren harde klappen zullen vallen. Veel van deze bedrijven leverden ook onderdelen aan andere Opel-vestigingen. Mogelijk gaat ook deze productie verloren en zullen nog meer mensen hun baan verliezen. Reacties In België spreekt men er schande van dat uitgerekend de vestiging in Antwerpen moet sluiten. Antwerpen is een erg productieve fabriek. Deze Opel-fabriek zou veel productiever zijn dan de vestiging in het Duitse Bochum. In een reactie zei de vakbondsman Rudi Kennes, dat overcapaciteit door Opel misbruikt wordt om de productie van Antwerpen naar het goedkopere Zuid-Korea over te hevelen. Volgens de politicus, Bart De Wever, laat GM de Opel-mensen vallen als een baksteen. Beschuldiging In België wijst men ook met een beschuldigende vinger naar Duitsland en Groot-Brittannië. De regeringen van deze landen zouden meer staatssteun aan Opel geboden hebben. Deze landen, ik citeer een Vlaamse televisiezender, zouden met miljarden kredieten zwaaien, veel meer dan de Vlaamse regering kon bieden. Feit is dat de Duitse premier Angela Merkel bereid was om enige miljarden staatssteun te geven aan Magna, het bedrijf dat de merknaam Opel zou kopen. Toen Duitsland door de Europese Unie werd aangesproken over deze overheidssteun aan de Duitse autoindustrie, moest de Duitse regering zeggen dat de steun ook aan een eventueel andere eigenaar zou worden gegeven. Plotsklaps wilde eigenaar General Motors Opel vervolgens niet meer verkopen. Kwetsbaar De auto-industrie is een kwetsbare bedrijfstak geworden. Hierin zullen slechts enkele grote spelers overblijven, die een steeds zwaarder stempel zullen kunnen drukken op de werkgelegenheid in de regio s waar zij actief zijn. De lokale overheden hebben weinig opties om sturing te geven aan een multinational, die naar believen mondiaal kan schuiven met productiecapaciteit

82 Automerk Pontiac verdwijnt Januari General Motors kondigde in april 2009 het einde aan van de merknaam Pontiac. Deze auto stond voor sportiviteit en prestatie, maar ook voor een hoog brandstofverbruik. De populaire Pontiac werd veel gebruikt in speelfilms en televisieseries en kreeg daarmee een faam die de prestatie van de auto oversteeg. De Pontiac werd ook wel rock- n-roll op wielen genoemd. Honderden bandjes en solisten beschreven hoe deze auto hun leven ingrijpend veranderde. De Pontiac was een icoon uit de Amerikaanse autogeschiedenis. Offer General Motors nam het besluit om te stoppen met Pontiac om de Amerikaanse regering tegemoet te komen. General Motors verkeerde in ernstige financiële moeilijkheden en kon alleen dankzij omvangrijke staatssteun overeind gehouden worden. De politiek vroeg offers. De Amerikaanse autoindustrie zal zich minder moeten richten op prestatie. Volgens de Amerikaanse politiek is de Amerikaanse autoindustrie vergeten dat voor de klant kwaliteit en zuinigheid belangrijke factoren zijn. Deze eigenschappen waren niet kenmerkend voor Pontiac. Rock- n-roll Nostalgie speelt een belangrijke rol bij Pontiac. Deze autoliefhebbers zijn vooral geïnteresseerd in de oude modellen uit de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw: de tijd van de rock- n-roll. Het merk Pontiac werd in 1926 gezien als een goedkoop alternatief voor de luxe wagens van Oakland. De Pontiac werd vernoemd naar een indiaan, een opperhoofd die in de achttiende eeuw een mislukte revolutie leidde tegen de Britse overheerser. De Pontiac sloeg aan en deed het al snel veel beter dan de Oakland. Men produceerde betaalbare auto s met gemiddelde prestaties. De Oakland werd in 1932 uit productie genomen. Pontiac groeide verder. Succes Na de Tweede Wereldoorlog kwam het grote succes dankzij ingenieurs en ontwerpers als Semon Knudson, E.M. Estes

83 en John De Lorean. De bestaande modellen werden in de tweede helft van de jaren vijftig ingrijpend veranderd. Deze automodellen kregen ook nieuwe namen. De Chieftain werd Catalina en de Star Chief werd herdoopt in Custom Star Chief. Het Amerikaanse autoblad Motor Trend zag in al deze veranderingen aanleiding om de hele Pontiac-lijn in 1959 uit te roepen als auto van het jaar. GTO Met de GTO of Gran Turismo Omologato werd in de jaren zestig een nieuwe weg ingeslagen met een krachtige V-8- motor. De GTO was de eerste uit een serie van sportieve en prestatiegerichte automodellen, die Pontiac in de loop der jaren veel fans opleverde. Het succes groeide door speelfilms en televisieseries. Zo was de auto KITT in de populaire serie Knight Rider uit de jaren tachtig een Pontiac Firebird. De liefhebbers nemen het General Motors kwalijk dat de productie van hun droomauto wordt stopgezet. Het automerk en de fans teerden de laatste jaren echter te veel op oude glorie

84 Saab Spyker Automobiles Januari Ongebruikelijke transacties kunnen in absurde tijden. Het gaat slecht in de auto-industrie en de grote concerns doen afstand van hun verliesgevende merken. Spyker-topman Victor Muller durfde een voorstel te doen en zo kon de in Zeewolde gevestigde bouwer van exclusieve auto s een bod doen op het veel grotere Zweedse Saab. Het nieuwe bedrijf Saab Spyker Automobiles krijgt de notering aan de beurs van Amsterdam, die Spyker nu heeft. Aankoop Saab In Zweden werd Victor Muller als held binnengehaald door het personeel. Zij hopen hun baan te kunnen behouden. Spyker kocht Saab voor 74 miljoen dollar van General Motors. General Motors houdt een aandelenbelang in Saab ter waarde van 326 miljoen dollar. Bij de overname van Spyker werd ook de Zweedse overheid betrokken. Zweden verstrekt een staatsgarantie op de lening die Spyker bij de Europese Investeringsbank (EIB) heeft aangevraagd. Als Saab Spyker failliet gaat, betalen de Zweedse belastingbetaler en de aandeelhouders de rekening. Vooruitlopend op het bekend worden van de overname maakte de beurskoers van Spyker in Amsterdam een forse sprong naar boven. Abnormale tijden De beleggers volgden hiermee de immer enthousiaste Victor Muller. Tijdens een persconferentie stelde Muller zelf de vraag hoe het kan dat een klein bedrijf het Zweedse Saabconcern overneemt en antwoordde: Het zijn abnormale tijden in de auto-industrie, waarin ongebruikelijke transacties plaatsvinden. Spyker Tien jaar geleden bedacht Victor Muller een tweede leven voor het Nederlandse automerk Spyker. Hij zette in Zeewolde een autofabriek op voor exclusieve sportauto s. De gemiddelde verkoopprijs van een Spyker is meer dan euro. In 2009 werden bij Spyker 43 auto s geproduceerd. Op het moment van de overname had Spyker een personeelsbestand van honderd werknemers. Spyker heeft vooral interesse in het distributienetwerk met dealers van Saab. Muller denkt bovendien te kunnen

85 profiteren van de technische kennis van Saab. Het Zweedse Saab is veel groter. Deze autofabrikant heeft nu werknemers. Ooit waren het er veel meer, maar in de laatste jaren kelderde de productie bij Saab aanzienlijk. In de hoogtijdagen werden vijf keer zoveel auto s geproduceerd. In 2009 bleef de verkoop bij auto s steken. Saab Saab werd in 1937 opgericht als producent van militaire vliegtuigen. Na de Tweede Wereldoorlog ging men ook auto s bouwen. In 1969 nam Saab de Zweedse vrachtwagenfabrikant Scania over. Saab stond voor kwaliteit met een prijskaartje. In de laatste tientallen jaren kon Saab haar positie niet behouden in de door prijserosie aangetaste autobranche. In 1990 werd Saab gesplitst in twee delen: vliegtuigen en auto s. De aandelen van Saab Automobile kwamen in handen van de familie Wallenberg en General Motors. In 2000 werd Saab Automobile een volle dochter van het Amerikaanse General Motors. De toekomst van Saab leek hiermee verzekerd. Verliesgevend General Motors slaagde er niet in om van Saab een winstgevend bedrijf te maken. In 2009 werd op een omzet van een miljard een verlies van 400 miljoen euro geleden. Toen General Motors door de kredietcrisis in grote moeilijkheden verkeerde werd een nieuwe eigenaar gezocht. Verschillende aspirant kopers, onder meer uit China, kwamen naar de Zweedse boedel kijken. Zij haakten allemaal af, alleen het kleine Spyker bleef over. Afwachten Of de deal daadwerkelijk doorgaat moet worden afgewacht. Meer duidelijkheid hierover zal in februari 2010 ontstaan. De Europese Commissie moet de Zweedse staatsgarantie nog beoordelen. Ook heeft de recente geschiedenis ons geleerd dat we sceptisch moeten blijven als het General Motors betreft. Eerder werd de beklonken verkoop van Opel aan Magna door General Motors op het laatste moment ongedaan gemaakt

86 bekijk onze digitale boeken op

87 Gratis Nieuwsbrieven Neem nu een gratis abonnement op één of meerdere nieuwsbrieven van Absolute Figures. Met onze nieuwsbrieven informeren wij u op het gebied van uw interesse. Net als op onze websites, gratis downloads en e-boeken streven wij met onze nieuwsbrieven naar een hoge kwaliteit. De nieuwsbrieven van Absolute- Figures.nl zijn een begrip geworden in Nederland. Hiermee informeren wij de liefhebbers al bijna twintig jaar. Bekijk het overzicht van onze informatieve nieuwsbrieven: Gratis Nieuwsbrieven Digitale Boeken Onze digitale boeken zijn niet verkrijgbaar in de reguliere boekhandel. Onze producten worden uitsluitend via onze winkel op het internet verkocht. Hierdoor kunnen wij de prijzen van onze boeken aantrekkelijk houden. AbsoluteFacts.nl De website AbsoluteFacts.nl schenkt aandacht aan geschiedenis. Op deze site raakt u niet uitgekeken, want regelmatig worden nieuwe interessante onderwerpen toegevoegd, met name over de Nederlandse geschiedenis, kastelen en de koninklijke huizen van Europa. CultuurArchief.nl Informatieve Nederlandse site met interessante artikelen over kunst en kunstenaars. CultuurArchief.nl is een uitgebreide website voor iedereen die van kunst houdt. Filahome.nl Filahome is een onafhankelijk filatelistisch tijdschrift op het internet met elke week nieuwe publicaties. De nadruk ligt op postzegels, maar er wordt ook aandacht geschonken aan algemene filatelistische onderwerpen