Dank u voor de aandacht! Zuidoost-Drenthe als case. Zuidoost-Drenthe als case. concepten, duurzame energielandschappen

Transcriptie

1 Integrale energie-ruimteconcepten kunnen energieregio s laten bewegen! Ferry Van Kann M.Sc. Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen bewegingsrichting presentatie 1. energie staat in een warme belangstelling 2. een transitie naar een volhoudbaar systeem 3. de serieuze bijdrage van regionale planning hierbij 4. met energiecascadering als ontwerpprincipe 5. exergie als uitgangspunt voor multifunctionele structuren 6. voorbeelden uit Parkstad Limburg en Zuidoost-Drenthe 7. concepten brengen duurzame energielandschappen in beeld energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam warme belangstelling voor energie Niet weg te denken zijn beleidsuitspraken als: klimaatneutrale CO 2 -neutrale energieneutrale we worden de eerste...! wijk gemeente provincie warme belangstelling voor energie - Nederlandse windturbines gezien vanuit Duitsland (Aachen Kerkrade) - hydropotenties (stuwmeer Kerkrade) - kolencentrale in aanbouw - stortgasverbrandingsinstallatie - elektrisch rijden - een rode lijn? transitie naar een volhoudbaar systeem transitie naar een volhoudbaar systeem Enerzijds hebben we een breed gedragen zorg over ons huidige energiesysteem: opraken (fysiek, economisch) van brandstoffen milieu-, klimaatgevolgen van huidig gebruik groeiende afhankelijkheid van andere landen Anderzijds willen we dus naar een duurzaam energiesysteem (of volhoudbaar energiesysteem als eindbeeld = visie): schoner, effectiever, betaalbaar, betrouwbaar (figuur van transit-3.nl) - een van-naar beweging - tijdgebonden - visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen: - Trias Energetica (naar Kees Duivesteijn) 1

2 transitie naar een volhoudbaar systeem - een van-naar beweging - tijdgebonden - visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen: - Trias Energetica (naar Kees Duivesteijn) 1. Beperk de vraag naar energie door een rationeel gebruik van energie! is de eerste stap en dus NIET 2. het invullen van de resterende vraag met behulp van renewables. Want de meest duurzame windturbine blijft die turbine, die niet nodig is! energie? rationeel gebruik? Het exergetisch rendement van het Japanse energiesysteem bedraagt slechts 21%. Niet rationeel gebruik zit dan met name bij: - verwarming (gaskachels) - verkoeling (airco) - transport (zowel elektrische, als verbrandingsmotor) van Wall, in: Energy, vol. 15, no. 5 energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude! energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude! energiecascadering als ontwerpprincipe Eemscentrale in Eemshaven: warmteafvoer op Eems bij vollast: liter water per seconde van maximaal 45 C uit: Van Kann en Leduc, Salzburg,

3 energiecascadering als ontwerpprincipe uit: Van Kann en Leduc, Salzburg, 2008 exergie als drager van multifunctionaliteit Om de combinatie van duurzame ontwikkeling en hernieuwbare energiebronnen samen te begrijpen is begrip en inzicht in thermodynamische principes essentieel. (Dincer en Rosen, 2005) Exergie ( kwaliteit van energie) is van belang. Dat betekent dat verschillende energiedragers en netwerken van belang zijn: - elektriciteitsproductie en distributie - (bio)gasproductie en distributie - warmte/koudeproductie en -distributie multilayered approach exergie als drager van multifunctionaliteit In reality such a strategy (sustainable energy system) requires a major change (paradigm shift) to an energy system that is focused on maximizing the full fuel/energy cycle efficiency, and minimizing the embedded energy in materials and products by way of reuse and recycling (1). In order to make such an approach a practicable engineering option, it would be necessary to use systems analysis methods to optimize the energy cascade (1). Thermodynamic analysis will be an important technique for identifying process improvement potential. (Hammond, in: Trans IChemE, Vol. 78, Part B ) Heerlen RWZI s Hoensbroek + Heerlen Industriegebied Woonboulevard Mijnwaterproject (opslag van warmte) Stadspark Oranje Nassau + low-ex wijk T Loon inclusief stadsverwarming Kantoren Heerlen Centrum, Stationsgebied Zeer sterk stedelijk gebied Parkstad City Wijken van verschillende leeftijden Onderwijscluster Hogeschool, OU, ROC (?) Zorgzone, ziekenhuis + verpleegklinieken Sources van energie: - RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte - Industrie Hoensbroek voor restwarmte - Stadsverwarming t Loon, Heerlen Centrum Opslag van energie: - Mijnwaterproject Sinks voor energie: - Onderwijscluster - Kantoren, stationsgebied / Parkstad City - Woonboulevard - Diverse woongebieden 3

4 Sources van energie: - RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte - Industrie Hoensbroek voor restwarmte - Stadsverwarming t Loon, Heerlen Centrum Opslag van energie: - Mijnwaterproject Sinks voor energie: - Onderwijscluster - Kantoren, stationsgebied / Parkstad City - Woonboulevard - Diverse woongebieden Energie-Ruimte systeem: Boven: Rwzi, groenafvalverzameling, covergisting, vergassing, gasproductie, - transport Midden: cascadering op basis van industrie, gevoed door eigen gas, woonboulevard, kantoren SON, low-ex wijk, opslag in mijnen Beneden: stadsverwarming als basis, hergebruik van warmte op verschillende temperaturen bij diverse functies De energie/warmtering Een integraal concept: gebaseerd op een exergiefocus op een multifunctionele ruimtelijke structuur voorbeeld voor andere regio s en een belangrijke, hogere schakel (ook institutioneel) voor een energienetwerk A B C Zuid-Limburg vs. Zuidoost-Drenthe als case - schaal als cruciale variabele in een multilayered approach, waarbij exergie als uitgangspunt wordt genomen voor de regionale ruimtelijke ontwikkeling Zuidoost-Drenthe als case uit: SREX, Emmen,

5 Zuidoost-Drenthe als case Zuidoost-Drenthe als case warmtenetwerkpotenties warmtenetwerkpotenties uit: SREX, Emmen, 2009 uit: Van Kann en de Roo, Delft, 2009 biogasader concepten, duurzame energielandschappen basisstructuur: warmtering biogasader etc. lokale netwerken: warmtecascades bioclusters (zonneterp) A B C concepten, duurzame energielandschappen Deelplannen Zuidoost-Drenthe: - biomassacentrale Emmtec (industriepark / reststromenuitwisseling) - biowarmtekrachtcentrales in tuinbouw - rwzi als top van warmtecascade Emmen-city en recreatieparken - Coevorden en Emmen verbinden, afvalstromen bundelen -schakels tussen netwerken voor robuust geheel Structuurvisie Parkstad Limburg Energie als fundament krijgt vorm door het sluiten van kringlopen, ontwikkeling van energielandschappen, CO2- compensatie en gebruik van waterkracht en andere alternatieve vormen van energie-opwekking. (19 oktober 2009, Heerlen) concept, als motor voor lokale ontwikkeling Dank u voor de aandacht! 5