HISTORIE Van steenkool naar mijnwater

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HISTORIE Van steenkool naar mijnwater"

Transcriptie

1

2 HISTORIE Van steenkool naar mijnwater Jaar Tot 1974 Actie Steenkoolwinning Mijngangen vulden zich met grondwater, natuurlijke opwarming door aarde 2003 Diep gelegen water = warm (28 graden), laag gelegen water = koud (16 graden) In opdracht van gemeente Heerlen onderzoek en boringen naar laag temperatuurbron in steenkoolbekkens

3 Toen Energie uit onderaardse bron

4 Mijnwater = duurzaam Jaar Actie Vijf bronnen aangeboord 8 km ondergronds leidingstelsel aan/afvoer mijnwater 2008 Eerste Mijnwater Energiecentrale in Heerlerheide (Gen Coel) Aansluiting CBS : m2 vloeroppervlakte Mijnwater aansluitingen (kantoren, woningen, sportaccommodatie) m2 vloeroppervlakte in Heerlen e.o. gerealiseerd % reductie CO² uitstoot

5 Gen Coel Mijnwater energiecentrale

6 Mijnwater in ontwikkeling Jaar Actie Mijnwater 1.0: pilotproject 2013 heden Mijnwater 2.0: duurzame hybride energieinfrastructuur Heden toekomst Mijnwater 3.0: volwaardig intelligent netwerk voor warme en koude waterenergie aan/afvoer/circulatie

7 De bodem als energiebron

8 Mijnwater 1.0 De bodem als energiebron Waar/wat Hoeveel Parkstad Limburg inwoners, 211 km2, 8 gemeenten Energiegebruik Parkstad 29,6 PJ waarvan: 369 Mm3 gas Mwh elektrisch 53 Ml benzine 55 Ml diesel 3,6 Ml LPG => 550 M per jaar Uit PALET (Parkstad Limburg Energie Transitie)

9 Mijnwater 1.0 Stromingspatroon reservoir WARM RETOUR WATER AANVOER: 28 C RETOUR: 24 C KOUD RETOUR WATER AANVOER: 16 C RETOUR: 18 C

10 Nu

11 Mijnwater plaatst clusterkelders

12 Mijnwater 2.0 Uitwisseling WAT HOE Energie uitwisseling in plaats van levering Mijnwaterreservoir Vergroting van de leveringscapaciteit Automatische besturing op basis van vraag Hulpbron Additionele energie opslag in gebouwen en clusters Tussen gebouwen in een cluster (verzameling aangesloten gebouwen) en tussen cluster via de mijnwater hoofdleiding (backbone) Als buffer in plaats van bron Door buffer Intelligente controller Voor duurzame bronnen zoals thermische zonnecollectoren, PV, wind, biomassa, restwarmte Door middel van buffervaten

13 Mijnwater 2.0 De mijn als buffer, niet als bron WARM NAAR WARM Aanvoer: 28 C Retour: 28 C KOUD NAAR KOUD Aanvoer: 16 C Retour: 16 C

14 Mijnwater 2.0 Situatie 2014 Geavanceerde injectiekleppen in warme en koude injectiebron

15 Mijnwater 2.0 Artist impression Smart Grid uitwisseling

16 Mijnwater 2.0 Smart Grid: 3 levels of control 3 Niveaus Gebouw Temperatuur Cluster Flow Mijnwater Druk vraag Gebouw MI-Gebouw Cluster MI-Cluster Mijnwater levering MI-Bronnen

17 Mijnwater 2.0 Netwerk PRIVA Installatie

18 Mijnwater 2.0 Transitie stap 3 Cluster netwerken 65% reductie CO 2 uitstoot CLUSTER D Componenta-Otterveurdt HH1 HLN1 HLN3 CLUSTER A Arcus-APG HLN2 Oktober 2014 CLUSTER B CBS- Maankwartier HH2 CLUSTER C Weller HHC

19 Mijnwater visie: Een nieuw Trias Energetica voor energie neutrale toekomst door all electric en lage temperatuur oplossingen Elk nieuw (gerenoveerd) gebouw bepaalt onze omgeving voor 50 jaar

20 Mijnwater visie Conventioneel stadsverwarming = 100% fossiel = 100% verlies

21 Mijnwater visie Stadsverwarming met WKK > verhoging rendement

22 APG Koelen datacenter/hergebruik warmte uit datacenter

23 Duurzame toekomst Comfort Gezondheid Welzijn Entertainment Mobiliteit Betaalbaarheid Tijd & Intelligentie

24 2015 Huidige aansluitingen mijnwater MAB Bekkerveld

25 Mijnwater visie Mijnwater 3.0: the next step Nu In % duurzame energie Met tijd en intelligentie 80 tot 100% CO² reductie 100% mijnwater energie (met hulpenergieën uit zon en wind voor warmtepompen en biomassa voor aanvullende duurzame warmte

26 Duurzaamheid creëert ruimte

27 Mijnwater 3.0 Overzicht huidige en toekomstige aansluitingen Heerlerheide Centrum Aldenhof CBS Maankwartier Schinkel kwadrant MAB Bekkerveld Otterveurdt Componenta Rabobank APG HS Zuyd Arcus OU

28 Mijnwater 3.0 Water energie cirkel

29 Mijnwater 3.0 Demand and supply side management Peak shaving Valley filling Zelflerend INTELLIGENT TOP LEVEL CONTROL FRAMEWORK BMC Adaptief week/maan d PV WP B seizoen B B uur/dag Cell/cluster balancing Warmte Koude KT PV WP 28.

30 Mijnwater 3.0 SAMENVATTING Conventionele energielevering = 100% fossiel = 100% verlies Door energie uitwisseling en opslag = reductie energieverlies en reductie CO2 uitstoot tot 100% Trias Energetica vernieuwd door uitwisseling = hergebruik Elk gebouw wordt afnemer, maar ook leverancier Smart grid nodig op drie niveaus of control: gebouw, cluster grid, backbone. Gebouw en gebied vloeien in elkaar over. Toekomst = demand and supply side management op elkaar afgestemd Mijnwater neemt haar verantwoordelijkheid.

31 Dank voor uw aandacht!

Mijnwater 3.0 Algemene Presentatie

Mijnwater 3.0 Algemene Presentatie Mijnwater 3.0 Algemene Presentatie Ontwikkeling van een intelligente duurzame hybride energie-infrastructuur in de gemeente Heerlen Oktober 2014 Louis Hiddes (l.hiddes@mijnwater.com) Directeur Mijnwater

Nadere informatie

Mijnwater Heerlen Symposium: Smart Cities op wankele bodem

Mijnwater Heerlen Symposium: Smart Cities op wankele bodem 1 Mijnwater BV 2012 Mijnwater Heerlen Symposium: Smart Cities op wankele bodem Smart Cities door slim gebruik van energienetwerken: Mijnwater 3.0 7 René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.com) Cluster Manager

Nadere informatie

Fontys Hogescholen Elise Ritzen Junior projectmanager Marlie Dix Communicatie adviseur

Fontys Hogescholen Elise Ritzen Junior projectmanager Marlie Dix Communicatie adviseur Fontys Hogescholen 30.05.2018 Elise Ritzen Junior projectmanager e.ritzen@mijnwater.com Marlie Dix Communicatie adviseur m.dix@mijnwater.com 1 Mijnwater BV 2012 Programma 14.00: aankomst Heerlen 14.05:

Nadere informatie

Mijnwater Heerlen Duurzaam Café S-Built

Mijnwater Heerlen Duurzaam Café S-Built 1 Mijnwater Mijnwater BV 2012 BV 2017 Mijnwater Heerlen Duurzaam Café S-Built Ontwikkeling van een (Geo-) Thermische Smart Grid in de gemeente Heerlen Parkstad, 6 MSc. René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.com)

Nadere informatie

Warmtepompen en WKO: Toekomstperspectieven. Peter Centen CTO Nathan

Warmtepompen en WKO: Toekomstperspectieven. Peter Centen CTO Nathan Warmtepompen en WKO: Toekomstperspectieven Peter Centen CTO Nathan EPC - Nieuwbouw Energielabels - Bestaande bouw Brandstofverbruik(primair) per sector Bron: Publicatie CE Delft december 2015 Beleiden

Nadere informatie

Mijnwater 2.0 Presentatie TVVL

Mijnwater 2.0 Presentatie TVVL Presentatie TVVL Ontwikkeling van een duurzame hybride energie-infrastructuur in de gemeente Heerlen 13 november 2013 René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.heerlen.nl) Clustermanager Mijnwater BV Heerlen

Nadere informatie

Mijnwater 3.0 Presentatie HOI februari 2014

Mijnwater 3.0 Presentatie HOI februari 2014 Presentatie HOI februari 2014 Duurzaamheidsvisie Mijnwater B.V. 7 Louis Hiddes (l.hiddes@mijnwater.heerlen.nl) Directeur Mijnwater BV Mijnwater BV 2012 Pilot project: Mijnwater 1.0 HH1 HLN1 HLN3 HH2 HHC

Nadere informatie

Mijnwater 2.0 Heerlen. Hybride Duurzame Energie infrastructuur. Mijnwater 2.0 Heerlen

Mijnwater 2.0 Heerlen. Hybride Duurzame Energie infrastructuur. Mijnwater 2.0 Heerlen infrastructuur Mijnwater 2.0 Heerlen infrastructuur Structuurplan Duurzame Energie - Business plan Mijnwater Energiebesparing CO 2 reductie 1 Inhoudsopgave Mijnwater 1.0 Terugblik- Hoe zijn wij zover gekomen

Nadere informatie

Sheet nr november 2017 Mijnwater B.V. BIG event 30 november 2017 Elise Ritzen

Sheet nr november 2017 Mijnwater B.V. BIG event 30 november 2017 Elise Ritzen Sheet nr. 1 30 november 2017 Mijnwater B.V. BIG event 30 november 2017 Elise Ritzen (e.ritzen@mijnwater.com) Energiedoelen Nederland: 2013 Energieakkoord 2016 Klimaatakkoord Regio Parkstad (Parkstad Limburg

Nadere informatie

De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening

De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening Wilfried Ivens (wilfried.ivens@ou.nl) Herman Eijdems (h.eijdems@mijnwater.com) René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.com)

Nadere informatie

De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening

De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening Herman Eijdems (h.eijdems@mijnwater.com) Wilfried Ivens (wilfried.ivens@ou.nl) René Verhoeven (r.verhoeven@mijnwater.com)

Nadere informatie

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft Warmtetransitie - FlexForward Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw

Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw Door Willem Hooijkaas Voorzitter Nederlands Platform Warmtepompen Platform Warmtepompen Stuurgroep Stuurgroep Aandachtspunten presentatie: Duurzaam & Gasloos (bouwkundige)

Nadere informatie

Ing. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE

Ing. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE Ing. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE 2050 alles duurzaam CO 2 Brandstof gebruik en CO2 in centraal vermogen 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000

Nadere informatie

Building infrastructure for LT-waste heat in 5g-DHC grids. Sheet nr. 1 Dec 19, 2018 Mijnwater B.V.

Building infrastructure for LT-waste heat in 5g-DHC grids. Sheet nr. 1 Dec 19, 2018 Mijnwater B.V. Building infrastructure for LT-waste heat in 5g-DHC grids Sheet nr. 1 Dec 19, 2018 Mijnwater B.V. Content Our story short review of Mijnwater history Mijnwater 3.0-5th generation DHC Upscaling as cornerstone

Nadere informatie

Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel

Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Deze lezing wordt u aangeboden door Introductie Strukton STRUKTON GROEP Strukton Rail Strukton

Nadere informatie

Bouwen is Vooruitzien

Bouwen is Vooruitzien Bouwen is Vooruitzien Energie van visie tot projecten Peter Op t Veld Inhoud Waar staan we? Europees energie en klimaatbeleid Tegenstelling collectief belang individueel belang Waar gaan we naar toe?

Nadere informatie

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede . 2014 GreenPort NHN, All rights reserved GEOTHERMAL OUTLOOK 2015-2017 Ronald den Boogert AGENDA Waarom nu geothermie? Stand van zaken geothermie in Nederland in 2015 2020 Voorbeelden toekomstige innovaties

Nadere informatie

Programma.» Waarom warmtepompen?» Hoe werkt een Warmtepomp?» Wat is C.O.P.?» Verschillende warmtepompen/ bronnen.» Investering / terugverdienen

Programma.» Waarom warmtepompen?» Hoe werkt een Warmtepomp?» Wat is C.O.P.?» Verschillende warmtepompen/ bronnen.» Investering / terugverdienen Programma» Waarom warmtepompen?» Hoe werkt een Warmtepomp?» Wat is C.O.P.?» Verschillende warmtepompen/ bronnen.» Investering / terugverdienen Waarom Warmtepompen? Beter gebruik van primaire energie bronnen.

Nadere informatie

En het begon allemaal met mijnwater

En het begon allemaal met mijnwater En het begon allemaal met mijnwater Een duurzaam warmtenet voor Parkstad Limburg 29 maart 2018 Herman Eijdems (H.Eijdems@mijnwater.com) Louis Hiddes (L.Hiddes@mijnwater.com) Sheet nr. 1 16 november 2017

Nadere informatie

Geothermie in de gebouwde omgeving

Geothermie in de gebouwde omgeving Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid

Nadere informatie

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012 Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen Welkom Jan de Wit, 20 juni 2012 Vragen? Trends: 1. Energiebesparing door monitoring & procesbeheersing 2. Energiebesparing

Nadere informatie

Energy Potential Mapping en andere ontwikkelingen richting duurzame energiesystemen

Energy Potential Mapping en andere ontwikkelingen richting duurzame energiesystemen Energy Potential Mapping en andere ontwikkelingen richting duurzame energiesystemen Eco2profit Gent, 29 September 2011 ir. Siebe Broersma TU Delft, Faculteit der Architectuur, afdeling Bouwtechnologie,

Nadere informatie

Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business. Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect)

Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business. Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect) Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect) Elbert Raben Product Manager IT Controlelijst EU Code of Conduct Best

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 20.45 uur Ervaringen

Nadere informatie

H e t W A d u s E P C p a k k e t

H e t W A d u s E P C p a k k e t Uw partner in duurzame energie H e t W A d u s E P C p a k k e t De ultieme oplossing voor uw woning v1.0 april 2009 Voorwoord WAdus BV is een jong en dynamisch bedrijf. Het bedrijf is opgericht in 2008

Nadere informatie

Alle ins en outs van warmtepompen

Alle ins en outs van warmtepompen Alle ins en outs van warmtepompen nu en in de toekomst Rimme van der Ree Zonder (lucht)warmtepomp geen 0 op de meter! Nul op de meter Standaard elektriciteitsverbruik + verbruik warmtepomp = capaciteit

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 10.00 uur Opening 10.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 10.10 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 10.45 uur Ervaringen

Nadere informatie

26-11-2010. In balans met Smart Grids Willem Kooiman 29 november 2010. Team Smart Grids. Stelling! Inhoud. Wat is Smart Grid

26-11-2010. In balans met Smart Grids Willem Kooiman 29 november 2010. Team Smart Grids. Stelling! Inhoud. Wat is Smart Grid Team s John v.d. Ven, DLV GE Marco Polet Priva Sjoerd Leij Yacht Maarten Pennings NXP Marc Vlemmings NXP In balans met s Willem Kooiman 29 november 2010 Johan Hugh Egbert Irin Hans Euson Maaskant Bouwhuis

Nadere informatie

In het hol van de leeuw?

In het hol van de leeuw? In het hol van de leeuw? Ing. Ruud Brunst Manager Applications 5-10-2016 remeha.nl We horen vaak Gas raakt op of fosiele brandstoffen worden schaars maar is dat wel zo? remeha.nl Gas zal nog lang beschikbaar

Nadere informatie

All-electric, al achterhaald voordat we begonnen zijn?

All-electric, al achterhaald voordat we begonnen zijn? All-electric, al achterhaald voordat we begonnen zijn? 2050 alles duurzaam Ing. Marco J. Bijkerk Manager innovative technologies New Business Development Remeha 17-3-2016 remeha.nl ALL GAS Groen Gas ALL

Nadere informatie

LT-warmtenet. Ruimteverwarming. Warmtapwater

LT-warmtenet. Ruimteverwarming. Warmtapwater Een lagetemperatuurwarmtenet () levert warmte voor en warmtapwater. Eén of meerdere collectieve bronnen verwarmen water dat via een buizensysteem naar de woning wordt vervoerd. In de woning is een afgifteset

Nadere informatie

Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond

Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond Warmte Nieuwegein Raads Informatie Avond Frank Kersloot & Alex Kaat 21 april 2016 Inhoud presentatie 1. Stadswarmte in Nieuwegein 2. Het equivalent opwek rendement (EOR) 3. Tarieven voor klanten 4. Afsluitkosten

Nadere informatie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken

Nadere informatie

HELENA Sustainable Innovations

HELENA Sustainable Innovations 6-2-2017 1 Van het gas af HELENA Sustainable Innovations Wat betekent dat? Ir. A.F.A. Verhaaren 6-2-2017 2 INLEIDING Gezien onder meer de energieagenda van de overheid, het programma Duurzaam en Groen

Nadere informatie

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Masterclass IV. Energie op bedrijventerreinen

Masterclass IV. Energie op bedrijventerreinen Masterclass IV Energie op bedrijventerreinen Programma Tijd Onderwerp Wie 16.00 Welkom Aleida van den Akker / Margreet Verwaal (Provincie Zuid-Holland) 16.05 Context en urgentie Wiebe Brandsma (Provincie

Nadere informatie

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:

Nadere informatie

Waterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal

Waterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal Waterstof in de energietransitie Sleutelrol, maar geen heilige graal Even voorstellen: Mara Wustmans 2015 t/m heden: Adviseur gebouwinstallaties bij Royal HaskoningDHV 2013-2014: Technisch trainee bij

Nadere informatie

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018 SolarFreezer Comfort zonder aardgas Maart 2018 Wie zijn we? Geschiedenis: 2013 SolarFreezer BV opgericht 2015 Investeringsronde 2016 SolarFreezer systeem volledig functionerend 2017 7 systemen operationeel

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening Wethouder Johan Aalberts 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper,

Nadere informatie

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Werksessie Topsector Energie 03/10/2016 Juriaan van Tilburg, Edwin van Vliet Even voorstellen > Juriaan van Tilburg 2016-heden: consultant Ecofys > Future

Nadere informatie

CoE Neber. Discussie en vragen

CoE Neber. Discussie en vragen CoE Neber Discussie en vragen Wat is energietransitie? Een fundamentele omslag of overgang van een bijna nog volledig fossiele energievoorziening (olie, kolen en gas) naar een hernieuwbare en schone energievoorziening

Nadere informatie

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen

Begrippenlijst Naar groen is goed te doen Begrippenlijst Naar groen is goed te doen Begrip Trias Energetica Toelichting De drie stappen van de Trias Energetica zijn basisvuistregels bij het duurzaam ontwerpen en verbouwen van gebouwen, ontworpen

Nadere informatie

De toepassing van clusternetwerken voor warmte en koude uitwisseling tussen gebouwen.

De toepassing van clusternetwerken voor warmte en koude uitwisseling tussen gebouwen. Het EC REMINING-lowex project in Heerlen, Nederland: de doorontwikkeling van een geothermisch mijnwater pilotproject naar een volwaardige duurzame hybride energie-infrastructuur, genaamd Mijnwater 2.0

Nadere informatie

Tool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012

Tool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012 17/11/2014 Tool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012 Kadering» VITO actualiseert jaarlijks, in opdracht van LNE, CO 2 -inventaris gemeenten» Taken voorzien in actualisatie

Nadere informatie

Projectgroep Biomassa & WKK & Warmtenetwerk presenteren: Geothermie: meer opbrengst dankzij wkk en warmtepomp

Projectgroep Biomassa & WKK & Warmtenetwerk presenteren: Geothermie: meer opbrengst dankzij wkk en warmtepomp Foto ECW: Geobron Projectgroep Biomassa & WKK & Warmtenetwerk presenteren: Geothermie: meer opbrengst dankzij wkk en warmtepomp Waarom lid worden van BioWKK: Ongeveer 50 deelnemende organisaties Promotie

Nadere informatie

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?

Nadere informatie

WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S

WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S 4 april 2019 dr.ir. ing. Sander Mertens WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S Even voorstellen De Haagse Hogeschool 26.000 studenten uit 140 landen 1.900 medewerkers 25 lectoren toegepast onderzoek

Nadere informatie

Warmtepompen en de toekomst Huib Visser

Warmtepompen en de toekomst Huib Visser Warmtepompen en de toekomst Huib Visser Gepresenteerd bij het congres Nederlands Platform Warmtepompen, 25 mei 2010, Doorwerth ECN-L 10-036 Mei 2010 Warmtepompen en de toekomst Huib Visser NPW Congres

Nadere informatie

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM BIES BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM Naar een duurzaam en geïntegreerd energiesysteem voor een wijk in transitie Een onderzoek uitgevoerd door: Met ondersteuning van: Foto: AEROPHOTO-SCHIPHOL 1

Nadere informatie

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel Te besluiten om 1. De ambitie vast te stellen om in 2050 als Krimpen aan den IJssel energieneutraal te zijn. 2. Een stappenplan op te stellen

Nadere informatie

Bestaande huizen van het aardgas af? Hans van Wolferen 18 april 2018 KIVI

Bestaande huizen van het aardgas af? Hans van Wolferen 18 april 2018 KIVI Bestaande huizen van het aardgas af? Hans van Wolferen 18 april 2018 KIVI Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen

Nadere informatie

Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011

Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Inleiding Trias Energetica Besparen van energie, monitoring gedrag techniek Duurzame toepassingen

Nadere informatie

Trias energetica. Verdiepende opdracht

Trias energetica. Verdiepende opdracht 2015 Trias energetica Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over de Trias energetica, een strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. Pagina

Nadere informatie

Slimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander

Slimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Slimme Netten Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Netbeheer Nederland (1) Netbeheer Nederland brancheorganisatie van alle elektriciteit-

Nadere informatie

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Harry de Brauw, Marion van Amelrooij, Mirjam Pronk, Barry Meddeler, Maartje Feenstra Doel bijeenkomst Scenario s bepalen voor gasloze verwarming Benedenbuurt:

Nadere informatie

Mijnwater. De toepassing van clusternetwerken voor warmte en koude uitwisseling tussen gebouwen.

Mijnwater. De toepassing van clusternetwerken voor warmte en koude uitwisseling tussen gebouwen. Mijnwater Het EC REMINING-lowex project in Heerlen, Nederland: de doorontwikkeling van een geothermisch mijnwater pilotproject naar een volwaardige duurzame hybride energie-infrastructuur, genaamd Mijnwater

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen De toekomst van de energievoorziening Gemeenten, provincies, bedrijven en projectontwikkelaars gaan zich steeds meer richten op duurzame energiedoelstellingen,

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische

Nadere informatie

Duurzaam, mvo, energiezuinig & klimaatneutraal

Duurzaam, mvo, energiezuinig & klimaatneutraal Duurzaam, mvo, energiezuinig & klimaatneutraal Huidge situatie aarde Het klimaat verandert, de aarde warmt op Huidge situatie energie Energievoorraad stagneert Huidge situatie bevolking De arbeidsmarkt

Nadere informatie

SMART GRID ALBERT MOLDERINK

SMART GRID ALBERT MOLDERINK SMART GRID ALBERT MOLDERINK WIE BEN IK Albert Molderink (http://www.utwente.nl/ctit/energy/people/molderink_a.php) www.utwente.nl www.ipsumenergy.com Computer Architectures for Embedded Systems Discrete

Nadere informatie

Duurzame architectuur > méér dan alleen fysieke maatregelen

Duurzame architectuur > méér dan alleen fysieke maatregelen doel : CO2 reductie Duurzame architectuur > méér dan alleen fysieke maatregelen stimulatie > prestatie emotioneel fysiek Prestatie : synergie in beleving, comfort, energie,flexibiliteit, materiaal en

Nadere informatie

Van het aardgas af hoe moet dat nu?

Van het aardgas af hoe moet dat nu? Van het aardgas af hoe moet dat nu? Informatie avond voor inwoners van Loenen Loenen Energie Neutraal Loenen, 18 April 2018 Programma 19.30 u Welkom Wethouder Sandmann (videoboodschap) 19.35 u Opening

Nadere informatie

Smart Heat Pumps vs. Smart Grids

Smart Heat Pumps vs. Smart Grids Smart Heat Pumps vs. Smart Grids Laurent Vercruysse Technical Director Energie toekomst =? Verwarming - Elektriciteit Blz. 3 September 2013 Energie toekomst =? We zullen ons nieuwe vragen moeten stellen

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

Champignon kwekerij t Voske. Klimaatneutraal door Duurzame energie

Champignon kwekerij t Voske. Klimaatneutraal door Duurzame energie Champignon kwekerij t Voske Klimaatneutraal door Duurzame energie Jan Gielen Manager / Specialist Klimaat & Energie DLV Plant MUSHROOMS E-mail: j.gielen@dlvplant.nl 1 Onderwerpen Schone en Zuinige Paddenstoelensektor:

Nadere informatie

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving

Verduurzamen van de gebouwde omgeving. Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Verduurzamen van de gebouwde omgeving Actuele ontwikkelingen op het gebied van verduurzamen gebouwde omgeving Voorstellen: Ir. Esther Gerritsen Adviseur duurzame gebouwinstallaties team coördinator energie

Nadere informatie

Restwarmte en riothermie

Restwarmte en riothermie Restwarmte en riothermie Early Morning Toast Bijeenkomst Stichting kiemt, netwerk Arnhem Hoenderloo, 26 maart 2014 Rada Sukkar gfs@tauw.nl 06-15945727 Tauw introductie TAUW BV In Top 10 van Nederlandse

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation

Nadere informatie

CoE Neber. Discussie en vragen

CoE Neber. Discussie en vragen CoE Neber Discussie en vragen Wat is energietransitie? Een fundamentele omslag of overgang van een bijna nog volledig fossiele energievoorziening (olie, kolen en gas) naar een hernieuwbare en schone energievoorziening

Nadere informatie

Energievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen

Energievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen

Nadere informatie

Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland

Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk

Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk Hoe kan ik de restwarmte van datacenters hergebruiken? APAC Airconditioning Martijn Kolk De APAC groep staat voor persoonlijke en betrouwbare dienstverlening. Met meer dan 25 jaar ervaring zijn wij uitgegroeid

Nadere informatie

Energiezuinige warmteoplossingen

Energiezuinige warmteoplossingen Energiezuinige warmteoplossingen DE LOGISCHE STAP NAAR DUURZAAM VERWARMEN ER ZIJN MEERDERE WEGEN DIE LEIDEN NAAR CO 2 NEUTRAAL ATAG is al sinds 1948 thuis in energie. Sinds de oprichting hebben we geen

Nadere informatie

TKI Tender en programmalijnen Switch2SmartGrid. Programmalijnen en speerpunten 2014

TKI Tender en programmalijnen Switch2SmartGrid. Programmalijnen en speerpunten 2014 TKI Tender en programmalijnen Switch2SmartGrid Programmalijnen en speerpunten 2014 Programmalijnen en aandachtspunten 1. Energiemanagement voor fleibiliteit van energiesysteem 2. Informatie en control

Nadere informatie

De Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?

De Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien? De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit

Nadere informatie

Tuinbouw fossielvrij. Energiek Event 2018 Feije de Zwart, Bram Vanthoor. Wageningen University & Research, NL

Tuinbouw fossielvrij. Energiek Event 2018 Feije de Zwart, Bram Vanthoor. Wageningen University & Research, NL Tuinbouw fossielvrij Energiek Event 2018 Feije de Zwart, Bram Vanthoor Wageningen University & Research, NL Inhoud Achtergrond Teelten Verschillende fossiel vrije opties Veronderstellingen Voorlopige resultaten

Nadere informatie

Presentatie Paddy Noë 26 juni 2019 H 2 H. Huishoudens op waterstof Proef project Wageningen

Presentatie Paddy Noë 26 juni 2019 H 2 H. Huishoudens op waterstof Proef project Wageningen Informatieavond 26 juni in de BBTHK H 2 H Huishoudens op waterstof Proef project Wageningen 1 1 H2H team Paddy Noë: Opzet Pilot Project in Wageningen 2 2 3 3 H2H initiatief Een burger initiatief; Voor

Nadere informatie

De warmtepomp. Het creëren van draagvlak. Rimme van der Ree Directeur

De warmtepomp. Het creëren van draagvlak. Rimme van der Ree Directeur De warmtepomp Het creëren van draagvlak Rimme van der Ree Directeur 2 Wat kost/ is pottentiele energie? Grootheid (Potentiele) Energie Elektra kwh Aardgas m 3 Propaan kg LPG L Stadsverwarming GJ Benzine

Nadere informatie

GGD Heerlen een BREEAM Very Good gebouw

GGD Heerlen een BREEAM Very Good gebouw GGD Heerlen een BREEAM Very Good gebouw Het GGD gebouw vóór de renovatie.. Kenmerken Het kantoorgebouw ligt op een perceel van in totaal 0,53 hectare dat wordt gedeeld met de ambulancepost. Het kantoorgebouw

Nadere informatie

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO Urban Energy Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau Aart de Geus TNO Opzet Presentatie Waarom en voor Wie Ontwikkelingen GIS en wijk modellen Urban Strategy als voorbeeld Energie

Nadere informatie

Van Gasbel Naar Waterbel

Van Gasbel Naar Waterbel Van Gasbel Naar Waterbel 11 oktober 2018, Jan-Maarten Elias Huidige klantvragen Unica voor verduurzaming Op gebouwniveau Corporatie -> Hoe kan ik de CO2 reduceren? En de woonlasten laag houden? Sportclub

Nadere informatie

Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst. Door: Richard Ogink

Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst. Door: Richard Ogink Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst Door: Richard Ogink Wat moet de CV installateur met PV Indeling presentatie 1. Zon als duurzame energiebron 2. Wetgeving 3. PV in de praktijk 4.

Nadere informatie

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business

Nadere informatie

All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2

All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 2050 alles duurzaam Ing. Marco J. Bijkerk Manager innovative technologies New Business Development Remeha 24-1-2017 remeha.nl ALL GAS Nul op de meter PV Groen Gas

Nadere informatie

Regionale duurzaamheidsprojecten.

Regionale duurzaamheidsprojecten. Regionale duurzaamheidsprojecten. Piotrek Swiatkowski Docent Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, Academie voor Financieel Management, Den Bosch, Avans Hogeschool Lid kenniskring Finance & Sustainability

Nadere informatie

Gijs de Man 12 oktober 2010

Gijs de Man 12 oktober 2010 Gijs de Man 12 oktober 2010 We werken aan een beter klimaat Doel Stichting Warmtenetwerk: Bevorderen van gebruik van duurzame warmte en koude en hergebruik van restwarmte t via collectieve netten. Aanpak:

Nadere informatie

Geothermie. traditioneel energiebedrijf?

Geothermie. traditioneel energiebedrijf? 31 maart 2010 T&A Survey Congres Geothermie Duurzame bron voor een traditioneel energiebedrijf? Hugo Buis Agenda Duurzame visie & ambities Waarom kiest Eneco voor Geothermie? Stand van zaken Markten Pro

Nadere informatie

Beheer van energie en broeikasgas

Beheer van energie en broeikasgas Beheer van energie en broeikasgas in de Nederlandse industrie binnen de Europese doelstellingen voor 2050 Symposium Brandstof of Bedelstaf? 21 februari 2014 bij het Academisch Genootschap te Eindhoven

Nadere informatie

Duurzame Warmte voor Iedereen

Duurzame Warmte voor Iedereen Duurzame Warmte voor Iedereen Welke Warmtepomp Waar? Charles Geelen partner technisch secretaris Dutch Heat Pump Association Welke Warmtepomp Waar Toepassen 2 Geen tijd te verliezen! Welke Warmtepomp Waar

Nadere informatie

Gent legt BEO-veld aan onder Wintercircus

Gent legt BEO-veld aan onder Wintercircus Gent legt BEO-veld aan onder Wintercircus Het Wintercircus - de voormalige garage Mahy - krijgt een duurzame verwarming: een BEO-veld. BEO staat voor: Boorgaten Energie Opslag. De boorwerken starten op

Nadere informatie

Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII

Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com

Nadere informatie