Prevalentie van gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie in Nederland*

Transcriptie

1 oorspronkelijke stukken Prevalentie van gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie in Nederland* J.J.Schweizer, B.M.E.von Blomberg, H.B.Bueno de Mesquita en M.L.Mearin Zie ook het artikel op bl. 797 en 801. Doel. De prevalentie vaststellen van gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie in de algemene Nederlandse bevolking, alsmede eventuele verschillen in gezondheidstoestand en sociaal-economische situatie tussen personen met en zonder coeliakie. Opzet. Retrospectief cohortonderzoek. Methoden. Gediagnosticeerde coeliakie werd onderzocht bij deelnemers aan 2 bevolkingsonderzoeken die werden uitgevoerd in Zelfgerapporteerd gebruik van een glutenvrij dieet werd geïdentificeerd, waarna een aanvullende vragenlijst werd aangeboden. Ongediagnosticeerde coeliakie werd onderzocht in een gerandomiseerde steekproef van 1440 deelnemers door serologische coeliakie screening en HLA-typering. Resultaten. De prevalentie van gediagnosticeerde coeliakie was 0,016% (95%-BI: 0,008-0,031), die van ongediagnosticeerde coeliakie was 0,35% (95%-BI: 0,15-0,81). Bij vrouwen met gediagnosticeerde coeliakie trad de menarche significant later op. Verder waren er geen aantoonbare verschillen tussen de groepen. Conclusie. De prevalentie van coeliakie in de algemene bevolking van Nederland is vergelijkbaar met die in andere landen, maar het aantal gediagnosticeerde patiënten in Nederland is het laagste in Europa. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:821-5 De kennis van de epidemiologie van coeliakie veranderde sterk na de invoering van de bepaling op IgA-anti-endomysiumantistoffen (EmA), waarmee populatiescreening op coeliakie mogelijk werd. 1 Het is nu duidelijk dat coeliakie met een prevalentie van 0,5-1% de meest voorkomende door voedsel veroorzaakte enteropathie is in Europa, de Verenigde Staten, Zuid-Amerika en Australië. 1-3 Coeliakie is bij de meeste patiënten ongediagnosticeerd. Voor elke gediagnosticeerde patiënt worden er 4-11 niet gediagnosticeerd, 4 van wie ongeveer de helft wel klachten heeft, 3 die echter niet door de geconsulteerde arts worden herkend. 5 Bovendien kan langdurig onbehandelde coeliakie leiden tot complicaties die voorkómen kunnen worden door vroegtijdige diagnose en behandeling. 6 Omdat het aantal niet-gediagnosticeerde patiënten zeer groot is, naar schatting 0,25-0,5% van de bevolking ouder dan 1 jaar, is het van belang een goed inzicht te hebben in de epidemiologie van coeliakie in de algemene Nederlandse bevolking. Eerder werd in Nederland de frequentie van gediagnosticeerde coeliakie onderzocht door registratie van alle nieuwe diagnosen bij kinderen, 7 en door het vaststellen van het aantal volwassen leden van de Nederlandse Coeliakie Vereniging. 8 De frequentie van ongediagnosticeerde coeliakie werd onderzocht bij kinderen 9 en bij volwassen bloeddonoren, 10 maar niet bij volwassenen uit de algemene bevolking. Wij onderzochten de prevalentie, de klinische verschijnselen en de sociaal-economische aspecten van gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie in een grote groep volwassenen uit de algemene Nederlandse bevolking. patiënten en methoden * Dit onderzoek werd eerder gepubliceerd in het Scandinavian Journal of Gastroenterology (2004;39:359-64) met als titel Coeliac disease in the Netherlands. Leids Universitair Medisch Centrum, Willem-Alexander Kinder- en Jeugdcentrum, J6-S, Postbus 9600, 2300 RC Leiden. Hr.dr.J.J.Schweizer en mw.dr.m.l.mearin, kindergastro-enterologen (beiden tevens: VU Medisch Centrum, afd. Kindergeneeskunde, Amsterdam). VU Medisch Centrum, Laboratorium voor Immunologie, Amsterdam. Mw.dr.B.M.E.von Blomberg, immunoloog. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven. Hr.dr.H.B.Bueno de Mesquita, epidemioloog. Correspondentieadres: hr.dr.j.j.schweizer (j.j.schweizer@lumc.nl). Onderzoeksgroep. In een retrospectief cohortonderzoek werden personen bestudeerd; 46% was man; de gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 40,6 jaar (uitersten: 20-59). Zij waren als deelnemers betrokken bij 2 opeenvolgende bevolkingsonderzoeken die verricht werden in 3 Nederlandse steden (Amsterdam, Doetinchem en Maastricht) in de perioden en Diepgevroren bloedmonsters en bestanden met informatie over voeding, gezondheidstoestand en sociaal-economische situatie waren beschikbaar voor anoniem onderzoek. Ned Tijdschr Geneeskd april;149(15) 821

2 tabel 1. Leeftijdsverdeling van deelnemers in een onderzoek naar de prevalentie van coeliakie leeftijd in jaren gehele cohort waarin onderzoek werd gedaan steekproef waarin onderzoek werd gedaan naar naar patiënten met gediagnosticeerde coeliakie ongediagnosticeerde coeliakie (n = ) (n = 1 440) mannen vrouwen mannen vrouwen n coeliakie* n coeliakie* n coeliakie n coeliakie totaal *Vastgesteld door dunnedarmbiopsie. Vastgesteld door positieve uitslagen op IgA-antiweefseltransglutaminaseantistoffen en IgA-anti-endomysiumantistoffen in plasma en tevens door een met coeliakie verband houdend HLA-type. Onderzoek naar gediagnosticeerde coeliakie. Alle deelnemers die tijdens beide bevolkingsonderzoeken rapporteerden een glutenvrij dieet te gebruiken, werden geïdentificeerd in de onderzoeksdatabase. Wij stuurden deze deelnemers per post een kleine vragenlijst over de manier waarop de diagnose coeliakie was gesteld. Onderzoek naar ongediagnosticeerde coeliakie. Bij 1440 deelnemers die met een gerandomiseerde steekproef uit de cohort van waren geselecteerd, werden in plasma bepaald: EmA door middel van indirecte immunofluorescentie met apenslokdarm als substraat, en IgA-antiweefseltransglutaminaseantistoffen (ttga) bepaald met een ELISA met transglutaminase uit caviaweefsel als substraat. De grootte van de steekproef werd bepaald door een ander onderzoek, waarin de plasmamonsters ook zouden worden gebruikt. Als de uitslagen van EMA en ttga positief waren, werd HLA-DQA1- en HLA-DQB1-typering verricht. 15 Door de anonimiteit kon geen dunnedarmbiopsie worden aangeboden aan deelnemers van wie de tests een positieve uitslag hadden. Wij definieerden coeliakie als de gelijktijdige aanwezigheid van EmA en ttga in combinatie met een van de met coeliakie verband houdende HLA-DRB1-DQA1-DQB1- haplotypen. 16 Overige gegevens. Gegevens over lengte, gewicht, diabetes mellitus, kanker, verlate menarche, verminderde vruchtbaarheid, kwaliteit van leven en sociaal-economische toestand werden uit de onderzoeksdatabase gehaald. Statistische analyse. Deelnemers met gediagnosticeerde coeliakie werden vergeleken met deelnemers met ongediagnosticeerde coeliakie en deelnemers zonder coeliakie, dat wil zeggen personen met negatieve antistoftestuitslagen. Lengte werd gecorrigeerd voor krimp en seculaire trend, en uitgedrukt als standaarddeviatiescore (SDS). 17 Voor multivariate vergelijkingen werd logistische-regressieanalyse toegepast, voor univariate vergelijkingen ofwel de exacte toets van Fisher (voor discrete variabelen) ofwel de t-toets (voor continue variabelen). Ethische aspecten. De oorspronkelijke cohortonderzoeken werden goedgekeurd door de commissie Medische Ethiek van TNO Voeding; ons onderzoek naar gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie werd goedgekeurd door de commissie Medische Ethiek van het Leids Universitair Medisch Centrum en de Wetenschappelijke Adviesraad tabel 2. Met coeliakie verband houdende HLA-typen bij 5 patiënten met positieve uitslagen op IgA-antiweefseltransglutaminaseantistoffen en IgA-anti-endomysiumantistoffen in het plasma; de haplotypen van patiënten A-E zijn compatibel met coeliakie, maar het haplotype van patiënt F niet 16 patiënt A B C D E F haplotype DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*0201/ander DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*0201/ander DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*0201/DRB1*03-DQA1*0501- DQB1*0201 DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*0201/DRB1*07-DQA1*0201- DQB1*0201 DRB1*07-DQA1*0201-DQB1*02/DRB1*11-DQA1*05- DQB1*0301 DRBI*11-DQA1*0505-DQB1*0301/ander 822 Ned Tijdschr Geneeskd april;149(15)

3 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). resultaten De verdeling van leeftijd en geslacht van de gehele cohort en de gerandomiseerde steekproef daaruit staan vermeld in tabel 1. Onderzoek naar gediagnosticeerde coeliakie. Uit de hele cohort hadden 12 deelnemers opgegeven een glutenvrij dieet te gebruiken; allen beantwoordden de aanvullende vragenlijst. Bij 8 van de 12 was coeliakie vastgesteld met een dunnedarmbiopsie, bij de overigen niet. De prevalentie van gediagnosticeerde coeliakie was derhalve (8/50.760) 100 = 0,016% (95%-BI: 0,008-0,031). Bij 2 coeliakiepatiënten was de diagnose gesteld op de kinderleeftijd en bij 6 op de volwassen leeftijd. De gemiddelde leeftijd was 39 jaar (uitersten: 28-54). De gemiddelde behandelduur was 13,1 jaar (uitersten: 2,0-41,5). Onderzoek naar ongediagnosticeerde coeliakie. Er was geen overlap tussen de 12 deelnemers met een glutenvrij dieet in de gehele cohort en de steekproef. Van de 1440 bloedmonsters waren 1432 geschikt voor analyse. Bij 6 van de 1432 deelnemers werden EmA en ttga aangetoond. Bij 5 van de 6 was er tevens een met coeliakie verband houdend HLAtype (tabel 2). In het plasma van 10 deelnemers werden wel ttga, maar geen EmA aangetoond. De prevalentie van ongediagnosticeerde coeliakie was (5/1432) 100 = 0,35% (95%-BI: 0,15-0,81). Alle gevallen van coeliakie. De prevalentie van zowel gediagnosticeerde als ongediagnosticeerde coeliakie werd geschat op 1:275. Details van klinische verschijnselen en sociaal-economische toestand worden getoond in tabel 3 en 4. De menarche trad significant later op bij vrouwen met gediagnosticeerde coeliakie dan bij vrouwen zonder coeliakie. Verder waren er geen verschillen tussen de groepen. beschouwing Prevalentie van coeliakie. Uit onze resultaten concluderen wij dat coeliakie in Nederland sterk wordt ondergediagnosticeerd. Wij onderzochten de prevalentie van gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie in een grote groep Nederlandse volwassenen uit de algemene bevolking. In ons onderzoek was de prevalentie van gediagnosticeerde coeliakie zeer laag (0,016%), terwijl die van ongediagnosticeerde coeliakie (0,35%) overeenkwam met die in andere Europese landen en de Verenigde Staten. 1 2 De door ons gevonden prevalenties moeten daarbij nog worden beschouwd als minimale getallen. Het onderzoek naar gediagnosticeerde coeliakie was gebaseerd op zelfrapportage van een glutenvrij dieet. Eventuele gediagnosticeertabel 3. Lichamelijke kenmerken en zelfgerapporteerde, met coeliakie samenhangende gezondheidsproblemen van 8 patiënten die een glutenvrij dieet gebruikten vanwege gediagnosticeerde coeliakie, van 5 patiënten bij wie de coeliakie nog niet eerder was gediagnosticeerd en van 1427 patiënten zonder coeliakie kenmerk gediagnos- ongediag- geen coeliakie ticeerde nosticeerde (n = 1 427) coeliakie coeliakie (n = 8) (n = 5) gemiddelde leeftijd in jaren 42,4 35,8 38,3 geslacht (mannen:vrouwen) 1:7 3:2 713:714 gemiddelde lengte als SDS* 0,14 1,1 0,06 gemiddeld gewicht in kg 62,2 79,0 73,5 diabetes mellitus type 1; n kanker; n roken; n gemiddelde leeftijd bij de menarche in jaren 14,9 14,0 13,1 gemiddeld aantal eigen kinderen; n 1,7 0 1,7 * SDS = standaarddeviatiescore gecorrigeerd voor krimp en seculaire trend. 17 Significant verschil met de groep zonder coeliakie: p = 0,0023 (t-toets). Geen significant verschil met de groep met niet eerder gediagnosticeerde coeliakie: p = 0,6 (t-toets). Geen significant verschil met de groep zonder coeliakie: p = 0,4 (t-toets). tabel 4. Zelfgerapporteerde gezondheidstoestand, maximaal onderwijsniveau en werksituatie van 8 patiënten die een glutenvrij dieet gebruikten vanwege gediagnosticeerde coeliakie, van 5 patiënten bij wie de coeliakie nog niet eerder was gediagnosticeerd en van 1427 patiënten zonder coeliakie* kenmerk gediagnos- ongediag- geen coeliakie ticeerde nosticeerde (n = 1 427) coeliakie coeliakie (n = 8) (n = 5) gezondheidstoestand; n slecht matig redelijk goed uitstekend hoogste onderwijs; n lagere school middelbare school (laag) middelbare school (middel) middelbare school (hoog) wetenschappelijk onderwijs aantal personen met werk *Niet van alle patiënten was de betreffende informatie bekend. Ned Tijdschr Geneeskd april;149(15) 823

4 de coeliakiepatiënten die geen glutenvrij dieet gebruikten en ook niet in de steekproef serologisch werden onderzocht konden in ons onderzoek niet worden geïdentificeerd. Er waren 10 deelnemers bij wie wel ttga, maar geen EMA werden aangetoond. Omdat te verwachten is dat circa 33% van deze ttga-positieve en EMA-negatieve patiënten toch coeliakie heeft, is het waarschijnlijk dat ook de prevalentie van ongediagnosticeerde coeliakie door ons is onderschat. Dit wordt ondersteund door aanwijzingen dat serologische screening bij volwassenen minder sensitief lijkt dan bij kinderen 21 en doordat screening met caviatransglutaminase minder sensitief is dan met humaan recombinanttransglutaminase. 18 Prevalentie in andere landen. In een onderzoek onder de leden van de Nederlandse Coeliakie Vereniging in 1992 was de prevalentie van coeliakie bij jarigen 0,01% (95%- BI: 0,009-0,011). 8 Dit verschilt niet van onze resultaten. Het ledental van de Nederlandse Coeliakie Vereniging lijkt dus een goede afspiegeling te geven van de prevalentie van gediagnosticeerde coeliakie in Nederland. In andere Europese landen is deze prevalentie hoger, variërend van 1:675 in Zweden tot 1:2178 in Denemarken De prevalentie van ongediagnosticeerde coeliakie in ons onderzoek is vergelijkbaar met die in andere Europese landen, die varieert tussen 1:99 bij Finse kinderen tot 1:540 bij Duitse volwassenen Het onderzoek naar ongediagnosticeerde coeliakie was gebaseerd op een combinatie van serologische screening en HLA-typering. Anderen gebruikten deze strategie eerder De positief voorspellende waarde van dubbelpositieve serologische screening voor vlokatrofie passend bij coeliakie (100%) kan worden afgeleid uit verscheidene onderzoeken waarin de beide antistoftests werden vergeleken met de gouden standaard, het dunnedarmbiopt Het is op grond hiervan zeer onwaarschijnlijk dat deze patiënten geen coeliakie hadden. De HLA-typering werd uitgevoerd vanwege de (zeer kleine) kans op fout-positiviteit. De door ons gekozen strategie voor de identificatie van ongediagnosticeerde coeliakie is niet geschikt voor individuele patiëntenzorg. Bij een individuele patiënt moet de diagnose coeliakie altijd zo zeker mogelijk worden gesteld, dus met een dunnedarmbiopsie. 28 Onze strategie is wel geschikt voor epidemiologisch onderzoek. Als de prevalentie van coeliakie vergeleken wordt tussen verschillende populaties, kan serologische screening bij een voldoende grootte van de steekproef (in verband met de grootte van het betrouwbaarheidsinterval) in betrouwbare mate aangeven hoe groot de prevalentie van coeliakie minimaal is. De door ons gevonden verschillen en overeenkomsten tussen gediagnosticeerde (behandelde) en ongediagnosticeerde (onbehandelde) coeliakie moeten voorzichtig worden geïnterpreteerd vanwege de kleine aantallen patiënten. Het significant latere tijdstip waarop de menarche optrad bij vrouwen met gediagnosticeerde coeliakie kan worden verklaard doordat bij 6 van de 8 patiënten met gediagnosticeerde coeliakie (5 vrouwen) de diagnose coeliakie na het 27e levensjaar werd gesteld. Verlate puberteit is een bekend symptoom van actieve coeliakie bij adolescenten. 29 Vrouwen met ongediagnosticeerde coeliakie hadden geen verlate menarche (zie tabel 3). Mogelijk hadden deze vrouwen asymptomatische coeliakie, maar dit kon met de beschikbare gegevens niet worden bewezen. conclusie Door een toegenomen bewustzijn bij artsen stijgt de incidentie van gediagnosticeerde coeliakie, maar het gat tussen gediagnosticeerde en ongediagnosticeerde coeliakie is nog steeds groot Het blijft van groot belang dat coeliakie vaker overwogen wordt, omdat geschat wordt dat de helft van de ongediagnosticeerde patiënten klachten heeft. Patiënten met langdurig onbehandelde coeliakie lopen het risico om hiervan complicaties te krijgen. 6 Huisartsen, kinderartsen, internisten, maag-darm-leverartsen en andere specialisten die te maken hebben met extra-intestinale manifestaties van coeliakie, zoals hematologen (in verband met non-hodgkinlymfoom), gynaecologen (onvruchtbaarheid, habituele abortus, pre- en dysmaturiteit), endocrinologen (auto-immuunthyreoïditis, diabetes mellitus), orthopeden (osteoporose), neurologen (migraine, ataxie) en dermatologen (dermatitis herpetiformis, cutaan T-cellymfoom) zouden daarom coeliakie vaker moeten overwegen. 6 Dr.R.B.Geskus, afdeling Medische Statistiek van het Leids Universitair Medisch Centrum, gaf advies over de statistische analyse. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: Maag Lever Darm Stichting (WS97-29), Zorgonderzoek Nederland ( ) en Nutricia Nederland BV. Aanvaard op 8 februari 2005 Literatuur 1 Catassi C, Ratsch IM, Fabiani E, Rossini M, Bordicchia F, Candela F, et al. Coeliac disease in the year 2000: exploring the iceberg. Lancet 1994;343: Fasano A, Berti I, Gerarduzzi T, Not T, Colletti RB, Drago S, et al. Prevalence of celiac disease in at-risk and not-at-risk groups in the United States: a large multicenter study. Arch Intern Med 2003;163: Gomez JC, Selvaggio G, Viola M, Pizarro B, la Motta G, de Barrio S, et al. Prevalence of celiac disease in Argentina: screening of an adult population in the La Plata area. Am J Gastroenterol 2001;96: Catassi C, Fabiani E, Ratsch IM, Coppa GV, Giorgi PL, Pierdomenico R, et al. The coeliac iceberg in Italy. A multicentre antigliadin antibodies screening for coeliac disease in school-age subjects. Acta Paediatr 1996;412(Suppl): Ned Tijdschr Geneeskd april;149(15)

5 5 Johnston SD, Watson RG, McMillan SA, Sloan J, Love AH. Coeliac disease detected by screening is not silent-simply unrecognized. QJM 1998;91: Sneeuw KCA, Brodin H, Bröker M, Verkerk PH, Csizmadia CGDS, Mearin ML, et al. Screening for coeliac disease in the Netherlands: estimation of costs and benefits [TNO rapport ] Leiden: TNO Preventie en Gezondheid; p George EK, Mearin ML, Franken HC, Houwen RH, Hirasing RA, Vandenbroucke JP. Twenty years of childhood coeliac disease in the Netherlands: a rapidly increasing incidence? Gut 1997;40: Jansen TL, Mulder CJJ, Karssen PH, Wagenaar CG. Epidemiological survey of the Dutch Coeliac Society: an update Eur J Gastroenterol Hepatol 1993;5: Csizmadia CG, Mearin ML, Blomberg BM von, Brand R, Verloove- Vanhorick SP. An iceberg of childhood coeliac disease in the Netherlands. Lancet 1999;353: Rostami K, Mulder CJ, Werre JM, Beukelen FR van, Kerchhaert J, Crusius JB, et al. High prevalence of celiac disease in apparently healthy blood donors suggests a high prevalence of undiagnosed celiac disease in the Dutch population. Scand J Gastroenterol 1999; 34: Verschuren WM, Leer EM van, Blokstra A, Seidell JC, Smit HA, Bueno de Mesquita HB, et al. Cardiovascular disease risk factors in the Netherlands. Neth J Cardiol 1993;4: Riboli E, Kaaks R. The EPIC project: rationale and study design. Int J Epidemiol 1997;26(Suppl 1):S Lemer A, Kumar V, Iancu TC. Immunological diagnosis of childhood coeliac disease: comparison between antigliadin, antireticulin and antiendomysial antibodies. Clin Exp Immunol 1994;95: Dieterich W, Laag E, Schopper H, Volta U, Ferguson A, Gillett H, et al. Autoantibodies to tissue transglutaminase as predictors of celiac disease. Gastroenterology 1998;115: Olerup O, Zetterquist H. HLA-DR typing by amplification with sequence-specific primers (PCR-SSP) in 2 hours: an alternative to serological DR typing in clinical practice including donor-recipient matching in cadaveric transplantation. Tissue Antigens 1993;39: Louka AS, Nilsson S, Olsson M, Talseth B, Lie BA, Ek J, et al. HLA in coeliac disease families: a novel test of risk modification by other haplotype when at least one DQA1*05-DQB1*02 haplotype is carried. Tissue Antigens 2002;60: Niewenweg R, Smit ML, Walenkamp MJE, Wit JM. Adult height corrected for shrinkage and secular trend. Ann Hum Biol 2003;30: Wolters V, Vooijs-Moulaert AF, Burger H, Broolmans R, Schryver J de, Rijkers G, et al. Human tissue transglutaminase enzyme linked immunosorbent assay outperforms both the guinea pig based tissue transglutaminase assay and the anti-endomysium antibodies when screening for celiac disease. Eur J Pediatr 2002;161: Salmaso C, Ocmant A, Pesee G, Altrinetti V, Montagna P, Descalzi D, et al. Comparison of ELISA for tissue transglutaminase autoantibodies with antiendomysium antibodies in pediatric and adult patients with celiac disease. Allergy 2001;56: Sulkanen S, Halttunen T, Laurila K, Kolho KL, Korponay Szabo IR, Samesto A, et al. Tissue transglutaminase autoantibody enzymelinked immunosorbent assay in detecting celiac disease. Gastroenterology 1998;115: Dickey W, Hughes DF, McMillan SA. Reliance on serum endomysial antibody testing underestimates the true prevalence of coeliac disease by one fifth. Scand J Gastroenterol 2000;35: Hallert C, Gotthard R, Jansson G, Norrby K, Walan A. Similar prevalence of coeliac disease in children and middle-aged adults in a district of Sweden. Gut 1983;24: Bode SH, Gudmand HE. Incidens og praevalens af symptomgivende coliaki blandt voksne i Danmark. Ugeskr Laeger 1998;160: Mäki M, Mustalahti K, Kokkonen J, Kulmala P, Haapalahti M, Karttunen T, et al. Prevalence of celiac disease among children in Finland. N Engl J Med 2003;348: Henker J, Losel A, Conrad K, Hirsch T, Leupold W. Prevalence of asymptomatic coeliac disease in children and adults in the Dresden region of Germany. Dtsch Med Wochenschr 2002;127: Not T, Horvath K, Hill ID, Partanen J, Hammed A, Magazzu G, et al. Celiac disease fisk in the USA: high prevalence of antiendomysium antibodies in healthy blood donors. Scand J Gastroenterol 1998;33: Weile I, Grodzinsky E, Skogh T, Jordal R, Cavell B, Krasilnikoff PA. High prevalence rates of adult silent celiac disease, as seen in Sweden, must be expected in Denmark. APMIS 2001;109: Mulder C, Rostami K, Marsh MN. When is a coeliac a coeliac? Gut 1998;42: Collin P, Vilska S, Heinonen PK, Hallstrom O, Pikkarainen P. Infertility and coeliac disease. Gut 1996;39: Collin P, Reunala T, Rasmussen M, Kyronpalo S, Pehkonen E, Laippala P, et al. High incidence and prevalence of adult coeliac disease. Augmented diagnostic approach. Scand J Gastroenterol 1997;32: George EK, Mearin ML, Kanhai SM, Franken HC, Houwen RH, Hirasing RA, et al. Twintig jaar coeliakie bij kinderen in Nederland: meer diagnosen en een veranderde verschijningsvorm. Ned Tijdschr Geneeskd 1998;142: Abstract Prevalence of diagnosed and undiagnosed coeliac disease in the Netherlands Objective. To determine the prevalence of diagnosed and undiagnosed coeliac disease in the Dutch general population, and possible differences in health status and socio-economic characteristics between subjects with and without coeliac disease. Design. Retrospective cohort study. Methods. Diagnosed coeliac disease was investigated in 50,760 subjects that who participated in 2 population-based studies performed conducted in , through identification of subjects that who selfreported the use of a gluten-free diet and a subsequent postal inquiry. Undiagnosed coeliac disease was investigated in a randomised sample of 1440 subjects, through serologic screening for coeliac disease and HLAtyping. Results. The prevalence of diagnosed coeliac disease was 0.016% (95% CI: ). The prevalence of undiagnosed coeliac disease was 0.35% (95% CI: ). In women with diagnosed coeliac disease, menarcheal age was significantly higher. There were no other differ ences between groups. Conclusion. The prevalence of coeliac disease in the general population of the Netherlands was comparable to other countries, but the number of diagnosed patients was the lowest in Europe. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:821-5 Ned Tijdschr Geneeskd april;149(15) 825