Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen
|
|
- Elisabeth Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen Maj De Poorter, Invasive Species Specialist Group (ISSG) of IUCN, The World Conservation Union & Universiteit van Auckland, Nieuw Zeeland
2 Inleiding (1) Waarom een nationale aanpak? (2) Waarom een strategische nationale aanpak? (3) De vier steunpilaren voor een strategie (4) Inhoud van nationale strategie / actieplannen (5) Ontwikkeling van nationale strategie/ actieplannen Conclusies
3 Invasieve Exoten Exoten: soorten buiten normale verspreidingsgebied door toedoen van de mens (kan ook indirect). Invasieve exoten (IE): gevaar voor inheemse biodiversiteit en natuurlijke ecosystemen en ook voor land- en tuinbouw, dijken, gezondheid, enz. Exoten IE
4 IE belemmeren duurzame ontwikkeling Uganda Amerikaans Samoa
5 Op wereldschaal zijn IE tweede grootste factor in verlies van biodiversiteit
6 Invasieve exoten respecteren geen politieke of administratieve grenzen
7 natuurreservaten worden binnengevallen vanuit naburige vijvers, velden of tuinen ecologisch onkruid in een van de gewesten kan bv via een schoenzool naar andere gewesten zaad kan dat met de wind, een ziektedragende mug met zijn eigen vleugels samenwerking en co-ordinatie moeten plaats grijpen op alle niveaus
8 "ruddy duck" ingevoerd in Verenigd Koninkrijk (vanuit USA) vliegt vandaar naar continent waar ze in Spanje en N. Afrika de witkopeend bedreigt Europese samenwerking: eradicatie-programma in Frankrijk, Portugal, Spanje, UK, en planning in Marokko No. of birds > (Hughes et al 1999, Hughes 2003)
9 Effectieve weerstand vereist aanpak van invasieve exoten op alle niveaus: globaal, Europees, nationaal, gewestelijk en plaatselijk (beheer van een rivierbekken, ecoregio of natuurreservaat).
10 (1) Waarom een nationale aanpak? implementatie globale en Europese verplichtingen bevorderen van internationale samenwerking Strategie en actieplannen op nationaal niveau overbruggend en ondersteuning voor gewestelijk en lokaal beleid en beheer
11 De grijze eekhoorn is een invasieve exoot in Italië - Potentiële uitbreiding via de Alpen is bedreiging voor de inheemse rode eekhoorn op continentale schaal. Eradicatie in Italië vertraagd door oppositie - nu in praktijk niet meer haalbaar fluffy Emotioneel staan we aan de kant van de little guy
12 Belang van natuur en milieu-educatie, bewustmaking, draagvlak beleid, en andere samenlevingsaspecten wat als het imago anders was geweest: Bedreigd Big bully
13 Workshop 1999: they are not bad species but species behaving badly in particular, human caused circumstances Protected Beschermd Nieuw Zealand Bestreden
14 (1) De meeste mensen kunnen dit best begrijpen, als het uitgelegd wordt Net zoals mijn broertje. Ik hou heel veel van hem als hij in zijn eigen kamer blijft. Maar als hij in mijn kamer komt is hij een pest Grace Adams (9 jaar) (2) Publiek bewustzijn Steun voor beleid en beheer Participatie (bv NZ: rapporteren van suspicious sightings + overheid volgt het op (0800 number), kiwi recovery projects. )
15 De kans op succes bij beheer en beleid van invasieve exoten hangt net zoveel af van politieke (financiële) steun en publieke aanvaarding en publieke participatie als van de technische haalbaarheid van de methodes of de beschikbaarheid van wetenschappelijke informatie en data.
16 Uitdaging: samenwerking van verschillende Instanties veelkleurige Aziatische lieveheersbeestje ingevoerd voor biologische controle. effect op inheemse ongewervelden in VS: schade aan de wijnkwaliteit
17 Dual Personality Species
18 Oplossing: Samenwerking van instanties - milieubescherming, landbouw, quarataine, import health standards...federaal, gewestelijk, lokaal samenwerking van alle belanghebbenden: overheid, industrie (alle sectoren), milieu beweging, wetenschappers, publiek
19 (2) Waarom een strategische nationale aanpak? overkoepelend en integrerend alle taxa alle effekten management, research, educatie en bewustzijn alle stadia van management : preventie, early detection, eradicatie, control... alle belanghebbenden samenwerking verschillende instanties
20 Managers van marien beschermd gebied konden vaak niet optreden als er een nieuwe exoot wordt gedetecteerd wet of beheersplan BESCHERMT de exoot samen met de inheemse soorten en managers hadden geen institutionele bevoegdheid om op te treden (IUCN survey 2005) Algemeen - exote pest in een natuurreservaat kan vaak niet effectief worden verwijderd - wet, beheersplan of publieke opinie laat het gebruik van herbicides of biocontrol agent in natuurreservaat niet toe
21 (3) De vier steunpilaren voor een strategie In een nationale strategie moeten vier steunpilaren ALTIJD met elkaar geïntegreerd zijn: 1) Visie en planning; 2) Implementatie (wat moet gedaan worden in de praktijk zij het op het terrein of achter een bureau) 3) Institutionele bevoegdheid (wie kan of moet het doen, wie beslist) 4) Wetgeving en relementering (wat zijn de verplichtingen, rechten en sancties)
22 Evaluatie en respons: aanpak op nationaal vlak in UK 2001: the Department for Environment, Food and Rural Affairs (DEFRA) Organiseert evaluatie van exotenbeheer. Participatie van belanghebbenden Consultant-Rapport (91 pp): in Maart Government response gebaseerd op dit rapport. Response document = draft strategy wijde consultatie einde 2003 en begin 2004 en dan verdere ontwikkeling van strategie
23 Scope: "non-native species whose introduction and/or spread threatens biological diversity. Key recommendations (KRs) Organisational Structure KR 1: The Government should designate or create a single lead co-ordinating organisation to undertake the role of co-ordinating and ensuring consistency of application of non- native species policies across Government. Noot: Milieu is materie voor Wales, Schotland, Engeland, maar de strategie voor exoten is nationaal
24 Preventie KR 2: Ontwikkel "risk assessment" procedures en identificeer andere prioriteiten KR 3: Ontwikkel "codes of conduct" voor preventie van nieuwe introducties, voor alle sectoren, in samenwerking met alle belanghebbenden KR4: Ontwikkel een specifieke strategy voor educatie voor alle sectoren KR 5: Evalueer en update wetgeving etc.. Monitoring en detectie KR6: Ontwikkel monitoring en survey voor exoten Management KR7: Stel beleid op voor het beheer van exoten in het wild, en ontwikkel operationele capaciteit voor implementatie Engagement van belang hebbenden KR 8: Consultatie en participatie van belanghebbenden bv. via "a consultative forum"
25 Implementatie (UK) (sample) Maart 2005: Horticultural code of conduct. Niet bindend, promote reasonable standard of behavior. Ontwikkeld onder leiding van DEFRA Horticultural Trades Association en Royal Horticultural Society fully support Voor hele UK Ministers van Schotland, Engeland en Wales: endorsement 1 Juni 2005: officiële launch in Schotland van de Scotish code of Horticultural conduct Eind 2005: UK Biodiversity Research Advisory Group identificeert Prioriteiten voor Research
26 Spanje: aanpak op Nationaal vlak Ontwerp van nationaal actieplan voor IE: Verwacht: eind 2005/ begin 2006 Ministerie v Milieu consultant Doelstelling: 1) identificatie van problemen 2) Identificatie oplossingen Inhoud: preventie, early detection, eradication, control, educatie en bewustmaking, regulatie, beleid, research Note: Regionale regeringen (Balearen, Canarische eilanden) zeer actief in eradicatie en ander beheer, educatie, informatie-exchange, etc.
27 (4) Inhoud van nationale strategie / actieplannen Nationale Strategie voor invasieve exoten is niet om diep in details te gaan, maar om de nationale bestrijding in een wijder kader te plaatsen. Identificeert "high level action requirements" Precaution, promoveren van inheemse soorten, etc horen ook thuis in nationale strategie Meer gedetailleerde uitwerking binnen zo'n wijder kader volgt dan op een lager niveau, vaak in de vorm van actieplannen
28 (4) Inhoud van nationale strategie / actieplannen Leiding en Co-ordinatie Preventie Early Detection en Rapid Response Eradicatie, control, enz. Restoratie, gebruik van inheemsen, etc Internationale samenwerking Research Information Management, informatie-uitwisseling Educatie en bewustmaking En altijd integratie van Visie Implementatie Institutionele aspekten Wetgeving
29 (5) Ontwikkeling van nationale strategie/ actieplannen Evaluatie (IE, pathways, wetten, verantwoordelijkheden, tekortkomingen en problemen met huidige toestand,..) Ontwikkel draft strategie Publieke input, discussie etc Voltooiing strategie Implementatie van strategie Wijde participatie van belanghebbenden (ook NGOs, privé sector, etc) in alle stadia Photo: Landcare
30 Tot slot: Misschien wel het belangrijkste dat we kunnen leren van andere landen: belang van publieke participatie samenwerking tussen verschillende overheidsdiensten is één van de belangrijkste vereisten voor implementatie van een nationale strategie de ontwikkeling van zulke samenwerking is vaak de grootste uitdaging voor een strategische aanpak op nationaal vlak Maar waar een wil is, is een weg Individuen kunnen al beginnen met het opbouwen van networks, goodwill, uitwisselen van informatie, samenwerking tussen researchers, gebied-beheerders etc.
31 Dank U Merci pour votre attention Kapai Talofa Thank you
planten voor planten en plantengemeenschappen
Formele beoordeling van risico s s van planten voor planten en plantengemeenschappen Johan van Valkenburg en Ton Rotteveel Plantenziektenkundige Dienst Wageningen g 11 december 2008 Inhoud Internationale
Nadere informatieOpzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting
Opzet van de presentatie Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat
Nadere informatie6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten
Opzet van de presentatie Beleidscontext Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het? Wiebe TIE bestaat uit: Biodiversiteitsverdrag (1992) (Convention
Nadere informatieGloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten. Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu
Gloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu ANKONA-ontmoetingsdag Antwerpen, 14 februari 2015 Invasieve uitheemse
Nadere informatieEU VERSUS US Waarom een BARDA aanpak in Europa kan helpen tegen de CBRN dreigingen - Disaster & CBRNe Medicine Congress, 4 oktober 2018 Peter Tulkens
EU VERSUS US Waarom een BARDA aanpak in Europa kan helpen tegen de CBRN dreigingen - Disaster & CBRNe Medicine Congress, 4 oktober 2018 Peter Tulkens #1 Achtergrond in Europa 2006: eerste Communicatie
Nadere informatieINHOUD. Werkwijze maken PRODOC. Strategie & Begeleidende Principes. Inhoud PRODOC
INHOUD Werkwijze maken PRODOC Strategie & Begeleidende Principes Inhoud PRODOC WERKWIJZE MAKEN PRODOC Internationale (Fabien Monteils) & Nationale Consultant (Lisa Best) Kader Studie (Terms of Reference/ToR)
Nadere informatieOpenbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn)
Openbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn) Over u Uw naam of de naam van uw organisatie: Geen censuur op natuur! Mogen wij uw bijdrage
Nadere informatieDe essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij
De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er
Nadere informatieKennismanagement CARMABI - Caribbean Research & Management of Biodiversity Foundation Vanaf 1955
Kennismanagement CARMABI - Caribbean Research & Management of Biodiversity Foundation Vanaf 1955 www.carmabi.org 1. Inleiding 2. Financiering 3. Kennismanagement 4. Spin-off kennismanagement INLEIDING
Nadere informatieWhat s s in a name? Een overzicht van. de verschillende definities van exoot. exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België
What s s in a name? Een overzicht van de verschillende definities van exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België Wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) Inleiding Afstudeeronderzoek Onderzoeksvragen
Nadere informatieDE GRENZEN VAN HET LAND
DE GRENZEN VAN HET LAND DR. WIETEKE (LOUISE) WILLEMEN ASSISTANT PROFESSOR IN GEO-INFORMATION FOR ECOSYSTEM SERVICES NASA http://richiecarmichael.github.io/sat/index.html Mijn route Geo-onderzoek voor
Nadere informatiePeriodieke Rapportage Werelderfgoed. Actieplan 2015-2022. Piet Geleyns / Onroerend Erfgoed Dré van Marrewijk / Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Periodieke Rapportage Werelderfgoed Actieplan 2015-2022 Piet Geleyns / Onroerend Erfgoed Dré van Marrewijk / Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Periodieke rapportage Basis in Werelderfgoedverdrag (art.
Nadere informatieWat is Cyber Security Management? 3 oktober 2014. ISA / Hudson Cybertec Arjan Meijer Security Consultant
Wat is Cyber Security Management? 3 oktober 2014 ISA / Hudson Cybertec Arjan Meijer Security Consultant 1 Agenda Introductie spreker / ISA 3 pijlers van security IT versus OT Cyber Security Management
Nadere informatieDe ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000
De ISO High Level Structure (HLS) en de nieuwe ISO 22000 26 september 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen kunt u
Nadere informatieBedrijfsleven en Universiteit Best Practices: T-Labs & LTN
Bedrijfsleven en Universiteit Best Practices: T-Labs & LTN Deutsche Telekom Laboratories: T- Labs One of the largest university-industry research centers London Technology Network LTN helps a company define
Nadere informatieIntro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma
1 Intro 2 Wie zijn wij? Producten ISO Programma ICT Finance Producten 3 Visma/AccountView Vivaldi (Interim) (Financieel) Management Workshops & Trainingen De 4U way 4 Nadruk op training en kennisoverdracht.
Nadere informatieSTAKEHOLDERS. Hoe gaan we daar mee om? Jacques van Unnik Manager Personnel Certification & Training 3 december 2015 BUSINESS ASSURANCE
BUSINESS ASSURANCE STAKEHOLDERS Hoe gaan we daar mee om? Jacques van Unnik Manager Personnel Certification & Training 3 december 2015 1 DNV GL 2014 Stakeholders 19 November 2015 SAFER, SMARTER, GREENER
Nadere informatieDe vragenlijst van de openbare raadpleging
SAMENVATTING De vragenlijst van de openbare raadpleging Tussen april en juli 2015 heeft de Europese Commissie een openbare raadpleging gehouden over de vogel- en de habitatrichtlijn. Deze raadpleging maakte
Nadere informatieISO 9001: Business in Control 2.0
ISO 9001: 2015 Business in Control 2.0 Waarom Geintegreerd toepassen verschillende management normen Betere aansluiting normen op de strategie; zorgen voor een goede inbedding in de bedrijfsvoering WAAROM
Nadere informatieSTRATEGIE IMPLEMENTATIE SUCCESFACTOREN
STRATEGIE IMPLEMENTATIE FACTOREN 9 FACTOREN VOOR STRATEGIE IMPLEMENTATIE STRATAEGOS.COM STRATEGIE IMPLEMENTATIE ALS CONCURRENTIEVOORDEEL 1 2 3 4 5 Om succesvol te zijn en blijven moeten organisaties hun
Nadere informatieDe Bouw van een Zorgcircuit: Hoe gaan we te werk?
De Bouw van een Zorgcircuit: Hoe gaan we te werk? Dr. Jef Willems UZ Gent 12 Mei 2015 De bouw van een zorgcircuit Situering Zorgprogramma pediatrie Over netwerken en zorgcircuits Definities relaties Stap
Nadere informatieBELGISCH STAATSBLAD MONITEUR BELGE
BELGISCH STAATSBLAD 05.03.2018 MONITEUR BELGE 18623 WAALSE OVERHEIDSDIENST [2018/201069] 24 JANUARI 2018. Ministerieel besluit tot bepaling van de bedoeld in artikel 4 van het besluit van de Waalse Regering
Nadere informatieExoten, een beleidsgeschiedenis. Ton Rotteveel
Exoten, een beleidsgeschiedenis Ton Rotteveel Exoten Wat is een exoot? Een voor ons land nieuw organisme dat hier niet op eigen kracht kon komen. Al 4000-6000 jaar geleden: akkerbouwonkruiden naar West-
Nadere informatieICT-Risico s bij Pensioenuitvo ering
ICT-Risico s bij Pensioenuitvo ering Seminar Instituut voor Pensioeneducatie 13 juni 2018 Introductie en kennismaking Ali Alam + Senior Consultant bij KPMG IT Assurance & Advisory + Ruime ervaring met
Nadere informatieISO 20000 @ CTG Europe
ISO 20000 @ CTG Europe 31/10/2007 mieke.roelens@ctg.com +32 496266725 1 Agenda 31 oktober 2007 Voorstelling Project Business Case: Doel & Scope Projectorganisatie Resultaten assessments en conclusies De
Nadere informatieFieldlab CAMPIONE Condition-Based Maintenance for the Process Industry Open Network Environment Ir. Paul van Kempen Operational Director, World Class
Fieldlab CAMPIONE Condition-Based Maintenance for the Process Industry Open Network Environment Ir. Paul van Kempen Operational Director, World Class Maintenance Oktober 2016 World Class Maintenance www.worldclassmaintenance.com
Nadere informatieBoodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum
Nadere informatieAssessment of dredginginduced
Assessment of dredginginduced turbidity CEDA presentatie januari 2013 Walter Jacobs Hydronamic / Royal Boskalis Westminster Inleiding Inschatten van vertroebeling t.g.v. baggerwerken Assessment of dredging-induced
Nadere informatieISO en andere managementsysteemnormen
ISO 45001 en andere managementsysteemnormen De impact van de nieuwe ISO 45001 17 april 2018 Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl Welke onderwerpen
Nadere informatieLessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers. Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag
Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag Studiedag = finale workshop van het project INPLANBEL (2003-2006), 2006), Federaal
Nadere informatieNatuurbescherming VS Wet natuurbescherming. Aanpak exoten niet mogelijk Janneke van der Loop
Natuurbescherming VS Wet natuurbescherming Aanpak exoten niet mogelijk Janneke van der Loop Overheidsadvies exoten Meld waarnemingen: Waarnemingen kunnen helpen deze schadelijke exoten snel op te sporen.
Nadere informatieAanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming
Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Het verleden leert dat gebiedsbescherming een succesvolle strategie kan zijn,
Nadere informatieFIT en GEZOND op het WERK
FIT en GEZOND op het WERK Katrien Bruyninx Prevent Lummen 18 september 2013 Prevent Prevent-Factory A solutions provider Tailor made support of companies and organisations Prevent-Academy Training centre
Nadere informatieIN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM
IN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM De tijd dat MVO was voorbehouden aan idealisten ligt achter ons. Inmiddels wordt erkend dat MVO geen hype is, maar van strategisch belang voor ieder
Nadere informatieIn 10 stappen naar een managementsysteem
In 10 stappen naar een managementsysteem Luc Bortels Publisher HSE 9/2/2017 Luc Bortels Publisher Health, Safety & Environment bij Wolters Kluwer meer dan 25 jaar ervaring in het opzetten van systemen
Nadere informatieUit dien hoofde hebben zij overeenstemming bereikt als volgt:
MEMORANDUM VAN OVEREENSTEMMING tussen HET DEPARTEMENT VAN HUISVESTING EN STADSONTWIKKELING VAN DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA en HET MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
Nadere informatieGraszodensurvey, bron van verspreiding van schadelijke nematoden? Loes den Nijs, Nationaal Referentie Centrum
Graszodensurvey, bron van verspreiding van schadelijke nematoden? Loes den Nijs, Nationaal Referentie Centrum NVWA, sinds 2012 Integratie van: De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) Algemene inspectie Dienst
Nadere informatieSoort? Risico? Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus. Soort? Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus. Soort? Risico?
Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus (Elke gelijkenis met bestaande personen berust op puur toeval ) Siberische grondeekhoorn Reservoir Borrelia burgdorferi Halsbandparkiet
Nadere informatieHet Algemeen Pensioenfonds De evolutie van het pensioenfonds
Het Algemeen Pensioenfonds De evolutie van het pensioenfonds Nicolette Opdam 3 e jaarcongres IVP Besturen en beleggen in 2015 De APF geschetst Eigen vermogen APF Bestuur Raad van Toezicht Fictief APF BO
Nadere informatieEcologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen:
Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen: prioriteiten voor internationale beoordeling volgens het "Essential Biodiversity Variables" concept Aaike De Wever @aaik Het BioFresh
Nadere informatieBenefits Management. Continue verbetering van bedrijfsprestaties
Benefits Management Continue verbetering van bedrijfsprestaties Agenda Logica 2010. All rights reserved No. 2 Mind mapping Logica 2010. All rights reserved No. 3 Opdracht Maak een Mindmap voor Kennis Management
Nadere informatieVoorstel voor nieuwe verordening
Voorstel voor nieuwe verordening LIFE-programma 2014-20202020 EU financiering voor milieu en klimaatactie Publ. 12 December 2011 Structuur van presentatie 1. Context 2. Doelstellingen 3. Structuur 4. Typen
Nadere informatieWat betekent de nieuwe norm voor (Persoonlijk) Leiderschap? Ton Dijkzeul
Wat betekent de nieuwe norm voor (Persoonlijk) Leiderschap? Ton Dijkzeul Agenda Even voorstellen ISO en (Persoonlijk) Leiderschap Externe issues voor strategie Het waarom van organisaties Van strategie
Nadere informatieEFP CONGRES 'THE FUTURE OF FORENSIC CARE, SOLUTIONS WORTH SHARING' MANAGEMENT IN PROGRESS WOUTER TEN HAVE 7 JUNI 2012. 29 mei 2012
EFP CONGRES 'THE FUTURE OF FORENSIC CARE, SOLUTIONS WORTH SHARING' 1 MANAGEMENT IN PROGRESS WOUTER TEN HAVE 7 JUNI 2012 2 DE STRATEGY-TO-PERFORMANCE GAP (MANKINS EN STEELE) 3 37% Gemiddelde prestatie verliezen
Nadere informatieCivil Society Involvement en Drugsbeleid
Civil Society Involvement en Drugsbeleid Katrin Schiffer 3 de Nederlandse Harm Reduction Congres Utrecht, 17 April 2018 INHOUD - Wat is CS en CSI? - Waarom is CSI belangrijk? - CSI in Europa. - Europees
Nadere informatieDe social impacts van de sluiting van de bauxietmijn te Coermotibo. Naam: van Cooten, Telina Paramaribo, 21 september 2009
De social impacts van de sluiting van de bauxietmijn te Coermotibo Naam: van Cooten, Telina Paramaribo, 21 september 2009 Environmental and Social Assessment Stakeholder Engagement EIA Fishing Biodiversity
Nadere informatieDoen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd
Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management
Nadere informatieLloyds Independent Assurance Report
Lloyds Independent Assurance Report SCAN VAN LRQA ASSURANCE STATEMENT VOLGT. HIERVOOR TWEE PAGINA S RESERVEREN. SCAN VAN LRQA ASSURANCE STATEMENT VOLGT. HIERVOOR TWEE PAGINA S RESERVEREN. In de volgende
Nadere informatieRaingain 2 de National Observers Group Meeting (BE) Aartselaar, 15 mei 2013
Raingain 2 de National Observers Group Meeting (BE) Aartselaar, 15 mei 2013 1 Agenda 9.30 Welkom en voorstelling agenda (JVA) 9.40 Update van het project (MCtV) 10.00 Debriefing andere NOG-vergaderingen
Nadere informatieBEST BOSS BELEIDSNOTA Aanbevelingen voor een succesvolle bedrijfsopvolging van KMO s in toerisme
Aanbevelingen voor een succesvolle bedrijfsopvolging van KMO s in toerisme www.bestboss-project.eu Grant Agreement No.: 2014-1-DE02-KA200-001608 Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese
Nadere informatieBedreigingen van aquatische biodiversiteit
Workshop3: Biodiversiteit: basisproduct of luxegoed? Bedreigingen van aquatische biodiversiteit Steven Declerck Leuven Sustainable Earth Research center launch event Vrijdag 19 juni 2009 Aquatische biodiversiteit
Nadere informatieHet regelen van ondersteuning op open source software voor overheidsorganisaties. Afstudeerpresentatie Daniël Vijge 12 november 2007
Het regelen van ondersteuning op open source software voor overheidsorganisaties Afstudeerpresentatie Daniël Vijge 12 november 2007 Inhoud van de presentatie Waarom dit onderzoek? Opzet van het onderzoek
Nadere informatieOntwikkelen en implementeren van Artikelgroep / Categorie strategieën Anil Joshi Associate Trainer
Ontwikkelen en implementeren van Artikelgroep / Categorie strategieën Anil Joshi Associate Trainer THE NETHERLANDS CHINA BRASIL AUSTRIA THE UNITED KINGDOM Agenda Wat is CSD? Wat zijn de voordelen? Hoe
Nadere informatieNatuurnetwerk in Wallonië
Natuurnetwerk in Wallonië Catherine Hauregard, Waalse Overheidsdienst Afdeling Natuur en Bos «Networking event over de Nationale biodiversiteitsstrategie» 19 mei 2014, KBIN Biodiversiteit in Wallonië Ecologische
Nadere informatieEnquete over invasieve Exoten (Invasive Aliens). Graag uw aandacht en hulp gevraagd. Thursday, 22 March 2012 12:01
De Europese commissie gaat er van uit dat vreemde exotische (niet inheemse) planten en diersoorten schadelijk kunnen zijn voor het plaatselijke ecologische evenwicht in Europa. Dit is in bepaalde gevallen
Nadere informatieNoodhulp in de Hoorn van. Jeroen Jurriens, Disaster Management Unit ICCO & Kerk in Actie
Noodhulp in de Hoorn van Afrika Jeroen Jurriens, Disaster Management Unit ICCO & Kerk in Actie Wat is er aan de hand? Hoe komt dat? Wat kunnen we er aan doen? Een paar praktijkvoorbeelden Opbouw presentatie
Nadere informatieRosse stekelstaart in Vlaanderen
Rosse stekelstaart in Vlaanderen verspreiding mogelijkheden voor populatiebeheer Tim Adriaens 21 juni 2011 stuurgroep invasieve exoten Inhoud 1. Verspreiding in Vlaanderen winter- en zomerwaarnemingen
Nadere informatieAdvies over het Belgische rapport voor de Voluntary National Review 2017
Advies over het Belgische rapport voor de Voluntary National Review 2017 Een proces met 8 raden Federaal: FRDO Brussel: RLBHG, ESRBHG Vlaanderen: MiNaRaad, SERV Wallonië: CWEDD, CESW Duitstalige gemeenschap:
Nadere informatieDe VLIZ onderzoeksagenda. Michiel Vandegehuchte, onderzoeksdirecteur
De VLIZ onderzoeksagenda Michiel Vandegehuchte, onderzoeksdirecteur Nieuwe rol VLIZ 1999-2017 - Faciliteren en ondersteunen onderzoek OOK: uitvoeren en initiëren onderzoek onderzoek in VLIZ Onderzoeksinfrastructu
Nadere informatieFederaal Plan Armoedebestrijding. Reactie van BAPN vzw. Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting EU2020 30/11/2012
Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting EU2020 30/11/2012 Federaal Plan Armoedebestrijding Reactie van BAPN vzw BAPN vzw Belgisch Netwerk Armoedebestrijding Vooruitgangstraat 333/6 1030
Nadere informatieHet nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie
Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis
Nadere informatieIN HET BUITENLAND. Paul Huijzendveld, Amsterdam, 15 oktober
INSPECTIEPRAKTIJK IN HET BUITENLAND 15 oktober 2009 1 ERVARINGEN Inspecteur Nederland dsinds 1974-2004 Stage bij HSE UK SLIC, wederzijdse audits EU lidstaten Twinnings Tsjechie-Hongarije-Russia(TACIS)
Nadere informatieJPI Oceans Gezonde en productieve zeeën en oceanen
JPI Oceans Gezonde en productieve zeeën en oceanen www.jpi oceans.eu OVERZICHT Terrein Governance Operationeel maken Strategic Research and Innovation Agenda Belgische deelname en interesse Outlook SRIA
Nadere informatieMaatschappelijke acceptatie van energie projecten
Maatschappelijke acceptatie van energie projecten Ynke Feenstra Ruimteconferentie 2011, workshop Energie en ruimte Rotterdam, 19 april 2011 www.ecn.nl Energieonderzoek Centrum Nederland 600 medewerkers
Nadere informatieArchitecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag. Renato Kuiper. Principal Consultant Information Security
Architecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag Renato Kuiper Principal Consultant Information Security 1 De spreker Principal Consultant Information Security Hoofdredacteur Informatiebeveiliging 15
Nadere informatieEIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa
EIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa DEFINITIE, DOELSTELLINGEN EN VOORDELEN VAN EIR De Evaluatie uitvoering milieubeleid (EIR)
Nadere informatieZespri. Wetenschappelijke Informatie. Voedings & gezondheidseigenschappen van kiwi s
Zespri Wetenschappelijke Informatie Voedings & gezondheidseigenschappen van kiwi s Index Zespri Onderzoek... 03 Inleiding... 05 Zespri Wetenschappelijke activiteiten... 05 Stuurgroep Strategisch Onderzoek
Nadere informatieEuropese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen. DCRF Jaarcongres-26Sep2018
Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen DCRF Jaarcongres-26Sep2018 This project has received funding from the Innovative Medicines Initiative
Nadere informatieCobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1
CobiT Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 Control objectives for information and related Technology Lezenswaardig: 1. CobiT, Opkomst, ondergang en opleving
Nadere informatieCOST: European cooperation in science and technology. NETLAKE COST Action ES1201
Name NETLAKE COST Action ES1201 COST: European cooperation in science and technology DOEL: Onderzoeken en oplossen van internationale vraagstukken MIDDEL: Coördineren en afstemmen van onderzoek middels
Nadere informatieWat is Sales Benchmarking?
benchmarking Wat is Sales Benchmarking? Sales Benchmarking vergelijkt de belangrijkste Sales prestatie indicatoren van uw organisatie met die van uw directe- en indirecte concurrenten. Benchmarking vindt
Nadere informatieTest rapportage Waarom eigenlijk?
Testrapportage Boodschappers van de koning? Test rapportage Waarom eigenlijk? TestNet voorjaarsevenement 2015 Jurian van de Laar Jurian van de Laar @JurianvdL 30 april 2015 @JurianvdL Jurian van de Laar
Nadere informatieBusiness as (un)usual
Business as (un)usual Beperking van de impact van incidenten begint vandaag! Aon Global Risk Consulting Business Continuity Practice Continuiteit = basis voor succesvol ondernemen.voor u business as usual?
Nadere informatieBest Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013
Best Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013 14.00: Welkom Best Practice Seminar 14.10: Centraal PMO als middelpunt van projecten en programma s Yvonne Veenma, Stedin 14.50: Pauze 15.30: Governance in een Enterprise
Nadere informatieWorkshop over ecologische verbindingszones in het. Guyanaschild met als doel de steunacties voor de verwezenlijking van de Aichi
Workshop over ecologische verbindingszones in het Guyanaschild met als doel de steunacties voor de verwezenlijking van de Aichi Biodiversiteitsdoelstellingen te stroomlijnen ONTWERP ACTIEPLAN Voorwoord:
Nadere informatieGebruik van GRI-indicatoren voor interne sturingsprocessen. Mark van Rijn 14 October 2004
Gebruik van GRI-indicatoren voor interne sturingsprocessen Mark van Rijn 14 October 2004 Een jaar geleden... Heineken verwijderd uit DJSI STOXX Positie binnen FTSE4Good onder druk Heineken scoort laag
Nadere informatieNationale Controllersdag 2016 9 juni 2016. Financial Control Framework Van data naar rapportage
Nationale Controllersdag 2016 9 juni 2016 Financial Control Framework Van data naar rapportage Inhoudsopgave Even voorstellen Doel van de workshop Positie van Finance & Control Inrichting van management
Nadere informatieOverzicht. Bevoegdheden inzake milieu. Internationaal: België:
Overzicht An Cliquet Vakgroep Internationaal publiekrecht, Universiteit Gent Brussel, 18 oktober 2011 Internationaal: Bevoegdheden inzake milieu Evolutie van internationaal milieurecht Internationale rechtsregels
Nadere informatie(Big) Data in het sociaal domein
(Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078
Nadere informatieVergelijking van de eisen in ISO 9001:2008 met die in ISO FDIS 9001:2015
ISO Revisions Nieuw en herzien Vergelijking van de eisen in ISO 9001:2008 met die in ISO FDIS 9001:2015 Inleiding Dit document maakt een vergelijking tussen ISO 9001:2008 en de Final Draft International
Nadere informatieWetsus 2016 Evaluation report SAMENVATTING
Wetsus 16 Evaluation report SAMENVATTING Leeuwarden, March 17 1 SAMENVATTING (in Dutch) Wetsus is een not-for-profit organisatie die een wetenschappelijk onderzoeksprogramma organiseert op het gebied van
Nadere informatieProjectmatig 2 - werken voor lokale overheden
STUDIEDAG Projectmatig werken in lokale overheden LEUVEN 27 oktober 2011 Projectmatig werken in de lokale sector Katlijn Perneel, Partner, ParFinis Projectmatig 2 - werken voor lokale overheden 1 Inhoud
Nadere informatieIntegratie van gegevens, analyse en reporting bij het Financieel Coördinatie Centrum voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (FCCB)
Integratie van gegevens, analyse en reporting bij het Financieel Coördinatie Centrum voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (FCCB) Frédérick Troussart Jean-Yves Gosset Leila Abdelqaoui Louvain-La-Neuve
Nadere informatieBedrijfscontinuïteit met behulp van een BCMS
Bedrijfscontinuïteit met behulp van een BCMS 26 november 2014 Aart Bitter@ISGcom.nl www.information-security-governance.com Disaster Recovery Plan 2 The Bitter Brew Case To Brew or not to Brew, That s
Nadere informatieSafe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE
Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water
Nadere informatieVoorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht
Voorzorg is niet onredelijk WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Kindermobieltjes en voorzorg Child warning over mobile phones Parents should ensure their children use mobile phones
Nadere informatieExoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen
Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen
Nadere informatieDe nieuwe ISO-normen: meer dan KAM-management alleen!
De nieuwe ISO-normen: meer dan KAM- alleen! Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Wat kunt u verwachten? Ontwikkelingen systeemnormen Plug-in
Nadere informatieMiddag Duurzame Ontwikkeling Hoe draagt ons land bij tot de SDGs? Simon Callewaert 13/06/2017 Attaché Internationaal Beleid
Middag Duurzame Ontwikkeling Hoe draagt ons land bij tot de SDGs? Simon Callewaert 13/06/2017 Attaché Internationaal Beleid Rapporteringsmechanisme 2030ASD High Level Political Forum als centrale hub voor
Nadere informatieNoordzeedagen. Kennis Beleid Beheer Wind op Zee
Noordzeedagen Kennis Beleid Beheer Wind op Zee Kader Ecologie en Cumulatie (KEC): cumulatieve effecten van offshore windparken op vogels, vleermuizen en zeezoogdieren in de zuidelijke Noordzee Maarten
Nadere informatieJAGUARTOP. Rapport voor Contribute Foundation FY18. Be one with nature. JaguarTop
JAGUARTOP Rapport voor Contribute Foundation FY18 Be one with nature 1 INTRODUCTIE Begin 2018 is in Cartagena, Colombia, een strategisch partnerschap tussen WWF-Nederland en WWF-Colombia getekend. Daarin
Nadere informatieProduct Risico Analyse
Product Risico Analyse Jurian van de Laar TestNet Avond 9 oktober 2013 www.improveqs.nl (info@improveqs.nl) Versie 2.0 1 Herkenbaar? In ons testproces wordt product risico analyse toegepast Wij gebruiken
Nadere informatieBusiness Continuity Management
Business Continuity Management Aart Bitter - 14 januari 2014 SAFER, SMARTER, GREENER Praktijk case Wij zijn als bierbrouwerij voorgedragen om onze producten te leveren aan het Holland House tijdens het
Nadere informatieNationaal actieplan One Health voor de strijd tegen antibioticaresistentie (AMR) in België
Nationaal actieplan One Health voor de strijd tegen antibioticaresistentie (AMR) in België Ir. Martine Delanoy Conseiller Stratégique One World One Health Coördinatie AMR (Antimicrobiële Resistentie) Services
Nadere informatieAlcohol policy in Belgium: recent developments
1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November
Nadere informatieDe geïntegreerde architectuur van Informatie- en Operationele Techniek. Jurg Bremmer (sr. Consultant - )
De geïntegreerde architectuur van Informatie- en Operationele Techniek Jurg Bremmer (sr. Consultant - ) Welkom Agenda Introductie Informatie architectuur Voorbeelden Aanpak Discussie Jurg Bremmer sr. Consultant
Nadere informatieBLIJVEND STRUCTUREEL TEKORT AAN DIGITAL EXPERTS!
ICT BLIJVEND STRUCTUREEL TEKORT AAN DIGITAL EXPERTS! Persconferentie 4 juni 2013 AXA Brussel Agenda 1. Resultaten van de enquête 2013 over de arbeidsmarkt voor digital experts 2. AXA 3. Actiepunten en
Nadere informatieExoten. Inhoud. 8/12/ Roeselare. Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos Regionaal Overleg Milieu Prov. West-Vlaanderen
Exoten Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos Regionaal Overleg Milieu Prov. West-Vlaanderen 2016-12-08 Inhoud Inleiding Aanpak Wetgeving Uitvoering 1 Inleiding exoten = invasieve, uitheemse soorten
Nadere informatieOuderenzorg en mensenrechten
Ouderenzorg en mensenrechten Prof.mr. J.C.J. Dute Symposium Ouderenzorg en mensenrechten 8 december 2012, Utrecht Onderwerpen Wat is/doet het College voor de Rechten van de Mens? Project Ouderenzorg en
Nadere informatie