What s s in a name? Een overzicht van. de verschillende definities van exoot. exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België
|
|
- Christiana Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 What s s in a name? Een overzicht van de verschillende definities van exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België Wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides)
2 Inleiding Afstudeeronderzoek Onderzoeksvragen 1. van de term 2. Gedocumenteerde schade door wilde exotische zoogdieren 3. Beheermaatregelen voor Nederland 4. Risicoanalyse wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) Methode
3 Inhoud Welke dieren Belang van een definitie Tabel definities Aanbevelingen Nederland Duitsland en België
4 Om welke dieren gaat het? Sinds 1900 in Nederland waargenomen: Siberische grondeekhoorn (Tamias sibiricus) Muskusrat (Ondatra zibethicus) Moeflon (Ovis aries Musimon) Beverrat (Myocastor coypus) Amerikaanse nerts (Mustela vison) Chinese muntjak (Muntiacus reevesi) Wasbeer (Procyon lotor) Wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) Gebaseerd op: Rode Lijst, DAISIE & CBS (Weijden et al. & Bal)
5 Waarom een definitie? Problematiek m.b.t. definities Methode Werkgroep Ecologisch Waterbeheer: Een exoot is een soort die zich heeft gevestigd waar deze voordien niet voorkwam door of vanwege het wegvallen van dispersiebarrières.
6 Tabel definities Definitie bevat: Door menselijk handelen (of geïntroduceerd ) Direct of indirect menselijk handelen Wegvallen dispersiebarrières Buiten historisch of huidig natuurlijk verspreidingsareaal Gevestigd (of overleven en zelfstandig voortplanten) Tijdsindicatie LNV 1 Nationaal WEW 2 MNC 3 CBS 4 DAISIE 5 CBD 6 Internationaal IUCN 7 X X X X X X X Of NL in nabije toekomst bereiken (Verburg) X X X X X X X X X X X X X X X X Rode Lijst 8 Na 1900 in NL 1 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Werkgroep Ecologisch Waterbeheer; Subgroep Exoten, Milieu- en Natuurcompendium, Centraal Bureau voor de Statistiek, Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe, Convention on Biological Diversity, 2002 Definitie sluit expliciet uit: Zelfstandige binnenkomst in NL vanuit omringende landen X 7 International Union for Conservation of Nature, Information Paper, 2000 Soorten waarbij voortplanting niet is aangetoond X (Muntjak en Wasbeerhond) 8 Zoogdiervereniging VZZ, 2007
7 Definitie LNV Een exoot is een uitheemse plant, dier of micro-organisme die Nederland niet op eigen kracht kan bereiken, maar door menselijk handelen (transport, infrastructuur) terecht is gekomen in de Nederlandse natuur of dat in de nabije toekomst dreigt te doen. Soorten die in omringende gebieden van nature voorkomen en Nederland zelfstandig binnenkomen (door klimaatverandering) vallen niet onder deze definitie. (Beleidsnota Invasieve Exoten, 2007) Wasbeerhond Nationaal Internationaal LNV WEW MNC CBS DAISIE CBD IUCN Rode Lijst Definitie bevat: Gevestigd (of overleven en zelfstandig voortplanten) X X X X X X
8 Aanbevelingen Vraag: Moet een dier aan alle kenmerken voldoen om als exoot te worden beschouwd? Wel/niet betrekken bij beleid? Misschien betere werkwijze: Algemene kenmerken opstellen (invasief?) Indeling zoogdiersoorten; mate waarin dieren als exoot worden beschouwd Beoordelen prioriteit voor beheer
9 Nederland en buurlanden in Nederland in Duitsland en België
10 Duitsland en België Convention on Biological Diversity (CBD) National Strategy on Biological Diversity Nationaal beleid
11 BFIS Open debat 2006 Brussel BFIS Harmonia Information System Watch list Alert list Blacklist
12 Harmonia Information System Watch List: Damhert, Aziatische grondeekhoorn Alert list: Amerikaanse nerts, Canadese bever, Chinese muntjak, Grijze eekhoorn, Sikahert, Thaise eekhoorn, Wasbeerhond Black list: Pallas eekhoorn, Beverrat, Muskusrat, Wasbeer, Bruine rat ias.biodiversity.be
13 Conclusies & aanbevelingen Geen consensus over maatregelen en beleid Veel intenties, weinig concrete maatregelen Internationaal beleid?
14 Bedankt voor uw aandacht! Zijn er vragen?
15 Literatuur Belgian Biodiversity Platform, 2009, About BFIS, accessed 2009 Belgian Forum on Invasive Species, 2006, Aanbevelingen van de wetenschappelijke gemeenschap voor het 'SOS invasions!' open debat (Brussel, 10 maart 2006), accessed 2009 Belgian Forum on Invasive Species, 2007, Uitwerking van een juridisch kader om de impact van invasieve uitheemse soorten op het milieu te beperken; Aanbevelingen van het Belgisch Forum over invasieve soorten Versie van 29/06/2007 website: ias.biodiversity.be/ias/documents/legislative_framework_nl.pdf Branquart, E. (Ed.) 2009, Alert, black and watch lists of invasive species in Belgium. Harmonia version 1.2, Belgian Forum on Invasive species, accessed on 07/04/2009 from: Bruyn de, L., Paelinckx, D., 2007, Uitheemse soorten, In: Dumortier, M., Bruyn de, L., Hens, M., Peymen, J., Schneiders, A., Daele van, T. en Reeth van, W. (red.), 2007, Natuurrapport Toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid. Mededeling van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek nr. 4, Brussel, 6: Convention on Biological Diversity, 2002 Review and consideration of options for the implementation of article 8(h) on alien species that threaten ecosystems, habitats or species, accessed 2009 Harmonia database 2009, Belgian Forum on Invasive Species, accessed on 7/04/2009 from: IUCN Information Paper, 2000, Guidelines for the Prevention of Biodiversity Loss caused by Alien Invasive species, accessed 2009 Milieu- en Natuurcompendium, 2008, Exoten in de Nederlandse fauna (v01, 25 april 2008), accessed 2009 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2007, Beleidsnota Invasieve Exoten, accessed 2009 National Strategy on Biological Diversity, 2007, editors: Küchler-Krischun, J., M. Walter, M. Hildebrand Federal Ministry for the environment, Nature Conservation and Nuclear Safety (BMU), Berlin Naturschutzrecht, accessed 2009 Thematic Report Invasive Alien Species Germany, 2000, Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety, O. Drescher, Bonn Third National Report Germany for CBD, , Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety, D. Schwenzfeier, Bonn WEW (Werkgroep Ecologisch Waterbeheer) Subgroep Exoten, 2003, Definitie: Wat beschouwen we als exoten?, accessed 2009 Zoogdiervereniging VZZ, 2007, Basisrapport voor de Rode Lijst Zoogdieren volgens Nederlandse en IUCN-criteria. VZZ rapport Tweede herziene druk. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem.
16 Bronvermelding foto s Siberische grondeekhoorn: Muskusrat: Wasbeer: Moeflon: Beverrat: Amerikaanse nerts: Chinese muntjak: Wasbeerhond:
17 Gebruikte definities 1 Een exoot is een uitheemse plant, dier of micro-organisme die Nederland niet op eigen kracht kan bereiken, maar door menselijk handelen (transport, infrastructuur) terecht is gekomen in de Nederlandse natuur of dat in de nabije toekomst dreigt te doen. Soorten die in omringende gebieden van nature voorkomen en Nederland zelfstandig binnenkomen (door klimaatverandering) vallen niet onder deze definitie. (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2007) 2 Een exoot is een soort die zich heeft gevestigd waar deze voordien niet voorkwam door of vanwege het wegvallen van dispersiebarrières. (WEW (Werkgroep Ecologisch Waterbeheer) Subgroep Exoten, 2003) 3 Exoten in Nederland zijn planten- en diersoorten die, door direct of indirect toedoen van de mens, vanuit hun oorspronkelijke verspreidingsareaal naar Nederland zijn gebracht en zich hier zelfstandig in het wild kunnen voortplanten. Soorten die Nederland op eigen kracht bereikt hebben, worden niet tot de exoten gerekend. Deze laatste groep soorten is meestal uit Europa afkomstig, terwijl de exoten vaak uit andere werelddelen komen. (Milieu- en Natuurcompendium, 2008) 4 Exoten zijn planten- en diersoorten die, door toedoen van de mens, vanuit hun oorspronkelijke verspreidingsareaal naar ons land zijn gebracht en zich hier in het wild kunnen voortplanten. Als de nieuwe soorten zich blijvend vestigen en hun levenscyclus hier voltooien, gaan ze deel uitmaken van de Nederlandse fauna en flora. (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2006) 5 Alien species, also known as exotic, introduced or non-native species, are species, subspecies, or lower taxon occurring outside of the range they occupy naturally or could not occupy without direct or indirect introduction or care by humans. (Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe, 2009) 6 Alien species refers to a species, subspecies or lower taxon, introduced outside its natural past or present distribution; includes any part, gametes, seeds, eggs, or propagules of such species that might survive and subsequently reproduce. (Convention on Biological Diversity, 2002) 7 Alien species (non-native, non-indigenous, foreign, exotic) means a species, subspecies, or lower taxon occurring outside of its natural range (past or present) and dispersal potential (i.e. outside the range it occupies naturally or could not occupy without direct or indirect introduction or care by humans) and includes any part, gametes or propagule of such species that might survive and subsequently reproduce. (IUCN Information Paper, 2000) 8 Een soort die met hulp van de mens (door uitzetting of ontsnapping) na 1900 in Nederland aanwezig is geweest (alleen de soorten die zich ook hebben voortgeplant, zijn opgenomen; voor bijvoorbeeld de muntjak en de wasbeerhond is dat nog niet aangetoond). (Zoogdiervereniging VZZ, 2007)
Notitie ZOOGDIERVERENIGING INZAKE EXOTISCHE ZOOGDIEREN IN NEDERLAND. (Op basis van een advies van de Commissie Exoten)
Notitie ZOOGDIERVERENIGING INZAKE EOTISCHE ZOOGDIEREN IN NEDERLAND (Op basis van een advies van de Commissie Exoten) Arnhem 2010 Rapportage 1. Aanleiding De Zoogdiervereniging wordt bij de uitvoering van
Nadere informatie6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten
Opzet van de presentatie Beleidscontext Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het? Wiebe TIE bestaat uit: Biodiversiteitsverdrag (1992) (Convention
Nadere informatieOpzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting
Opzet van de presentatie Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat
Nadere informatiehet Nederlandse invasieveexotenbeleid
ALV zoogdiervereniging VZZ 18 april 2009 het Nederlandse invasieveexotenbeleid Edo Knegtering (Directie Natuur, Landschap en Platteland i.o.) Exotenbeleid Nederlands exotenbeleid vroeger recent Nederlands
Nadere informatieDe Universele Verklaring tot Exoot
De Universele Verklaring tot Exoot Roelf Pot P Waarom zo n verklaring? P Wat verklaren anderen? P Hoe verklaar ik de verschillen? P Voorstel Aanleiding P Behoefte aan uitspraak over sommige soorten: is
Nadere informatieExoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman
Exoten in het soortenregister Berry van der Hoorn Vincent Kalkman Taxonomie Kenmerken Beschrijvingen Verspreiding Ecologie Beleid & wetgeving Literatuur Sleutels 1. Eerste versie thema exoten (2009)
Nadere informatieplanten voor planten en plantengemeenschappen
Formele beoordeling van risico s s van planten voor planten en plantengemeenschappen Johan van Valkenburg en Ton Rotteveel Plantenziektenkundige Dienst Wageningen g 11 december 2008 Inhoud Internationale
Nadere informatieDe EU-exotenverordening; wat betekent dat voor ons?
De EU-exotenverordening; wat betekent dat voor ons? Wiebe Lammers NVWA j.w.lammers@nvwa.nl 8 maart 2018, Eindhoven Deze presentatie: EU-exotenverordening (1143/2014) De Unielijst Uitroeien en beheersen:
Nadere informatieBelgisch Biodiversiteits Platforum
Belgisch Biodiversiteits Platforum Sonia Vanderhoeven Etienne Branquart [HET HARMONIA INFORMATIESYSTEEM EN HET ISEIA PROTOCOL] Verklarend document voor het Life + Project AlterIAS Oktober 2010 Algemene
Nadere informatieINDICATOR : INVASIEVE UITHEEMSE SOORTEN
Methodologische fiche INDICATOR : INVASIEVE UITHEEMSE SOORTEN THEMA : BIODIVERSITEIT 1. BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE Vraag achter de indicator : Exotische soorten zijn door het
Nadere informatieExoten. Inhoud. 8/12/ Roeselare. Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos Regionaal Overleg Milieu Prov. West-Vlaanderen
Exoten Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos Regionaal Overleg Milieu Prov. West-Vlaanderen 2016-12-08 Inhoud Inleiding Aanpak Wetgeving Uitvoering 1 Inleiding exoten = invasieve, uitheemse soorten
Nadere informatieEU-exotenverordening; wat betekent dit voor ons?
EU-exotenverordening; wat betekent dit voor ons? Wiebe Lammers NVWA j.w.lammers@nvwa.nl 8 februari 2018, Nijkerk Deze presentatie: EU-exotenverordening (1143/2014) De Unielijst Uitroeien en beheersen:
Nadere informatiePROVINCIAAL BLAD VAN LIMBURG 2005/47
PROVINCIAAL BLAD VAN LIMBURG 2005/47 Gedeputeerde Staten van Limburg Gedeputeerde Staten van Limburg gelet op het bepaalde in artikel 67 van de Flora- en faunawet en de Regeling beheer en schadebestrijding
Nadere informatieLessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers. Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag
Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag Studiedag = finale workshop van het project INPLANBEL (2003-2006), 2006), Federaal
Nadere informatieInvasieve exoten in de tuin. KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018
Invasieve exoten in de tuin KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018 In de media 2 Invasieve exoten (definitie) dieren, planten en micro-organismen die door menselijk handelen in een nieuw gebied terechtkomen
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2011 410 Besluit van 2 september 2011, houdende wijziging van het Besluit aanwijzing dier- en plantensoorten Flora- en faunawet inzake de aanwijzing
Nadere informatieAanwijzing op grond van artikel 67 van de Flora- en faunawet
Aanwijzing op grond van artikel 67 van de Flora- en faunawet Met deze publicatie vervalt de publicatie van 10 juli 2009 GEDEPUTEERDE STATEN van Limburg besluiten: gelet op artikel 67 van de Flora- en faunawet,
Nadere informatieSoort? Risico? Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus. Soort? Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus. Soort? Risico?
Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus (Elke gelijkenis met bestaande personen berust op puur toeval ) Siberische grondeekhoorn Reservoir Borrelia burgdorferi Halsbandparkiet
Nadere informatiemaken bekend dat in hun vergadering van 1 juli 2003 is vastgesteld hetgeen volgt:
provinciaal blad nr. 30 ISSN: 0920-1092 V A N D E P R O V I N C I E G R O N I N G E N 9 juli 2003 Besluit van Gedeputeerde Staten der provincie Groningen van 1 juli 2003, nr. 2003-11149, afdeling LG, tot
Nadere informatieInvasieve, uitheemse soorten. Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos ANKONA-ontmoetingsdag
Invasieve, uitheemse soorten Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos ANKONA-ontmoetingsdag 2017-02-03 Inhoud Inleiding Aanpak Wetgeving Uitvoering Inleiding exoten = invasieve, uitheemse soorten Invasieve,
Nadere informatieInvasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland
Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland Indicator 5 januari 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met
Nadere informatieCoördinerend Orgaan Invasieve Exoten (COIE)
Coördinerend Orgaan Invasieve Exoten (COIE) Wiebe Lammers Kwartiermaker COIE Ministerie van LNV / Plantenziektenkundige Dienst j.w.lammers@minlnv.nl Tel: 0317 496 646 13 december 2007 Inhoudsopgave 1.
Nadere informatieExoten in zoetwater: vissen
Indicator 7 juli 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aantal soorten vissen dat zich
Nadere informatiehttp://ec.europa.eu/environment/consultations/invasive_aliens.htm
The European Commission has just launched a Consultation on a dedicated legislative instrument on invasive alien species. If you wish to take part in this then please complete the questionnaire which can
Nadere informatieSurveillance Muntjak Goirle
Surveillance Muntjak Goirle Onderzoek naar het voorkomen van de muntjak (Muntiacus reevesi) in Park Boschkens in Goirle R.M. Koelman Januari 2014 Rapport van de Zoogdiervereniging In opdracht van de Nederlandse
Nadere informatieUITLEG UNIELIJST VAN INVASIEVE EXOTEN JANUARI 2016 MW. MR. E. PHILIPPI-GHO
UITLEG UNIELIJST VAN INVASIEVE EXOTEN JANUARI 2016 MW. MR. E. PHILIPPI-GHO INHOUDSOPGAVE WAT IS DE UNIELIJST VAN INVASIEVE EXOTEN?... 3 DE UNIELIJST VAN INVASIEVE EXOTEN... 4 DE VERBODEN... 6 OVERGANGSREGELINGEN:...
Nadere informatieBiodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers
Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Myriam Dumortier Natuurrapport www.natuurindicatoren.be www.nara.be www.inbo.be Haalt Vlaanderen de 2010-doelstelling? Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen
Nadere informatieInvasieve exoten algemene inleiding
Invasieve exoten algemene inleiding Wilfred Reinhold platform Stop invasieve exoten www.invasieve-exoten.nl www.tijgermug.info www.twitter.com/invasieveexoten www.facebook.com/wilfred.reinhold 1 Opbouw
Nadere informatieOp 3 juni 2016 heb ik uw aanvraag ontvangen voor een ontheffing voor drie grijze eekhoorns. In deze brief stel ik u op de hoogte van mijn beslissing.
> Retouradres Postbus 19530, 2500 CM Den Haag Rijksdienst voor In Beslag Genomen Goederen B. Langeveld Prinses Beatrixlaan 2 2595 AL DEN HAAG Rijksdienst voor Postbus 19530, 2500 CM Den Haag mijn.rvo.nl
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. 12733 26 augustus 2009 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 17 augustus 2009, nr. 30602,
Nadere informatieAanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming
Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Het verleden leert dat gebiedsbescherming een succesvolle strategie kan zijn,
Nadere informatieZoogdieren van de Habitatrichtlijn,
Indicator 3 augustus 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Vijf landzoogdieren staan op
Nadere informatieBestrijding exoten. Wettelijke mogelijkheden als gevolg van de wijzigingen aan het Soortenbesluit. Kenniscentrum HVV
Bestrijding exoten Wettelijke mogelijkheden als gevolg van de wijzigingen aan het Soortenbesluit Kenniscentrum HVV Inhoud 1. Besluitvorming: kader en geschiedenis 2. Tijdskader 3. Met welke middelen? 4.
Nadere informatieHandel in exotische huisdieren
Handel in exotische huisdieren Baardagame Er zijn bijna 300 miljoen huisdieren in Europa, variërend van zoogdieren en vogels tot reptielen, amfibieën en vissen. Talrijke soorten exotische dieren worden
Nadere informatieWhat issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?
Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie
Nadere informatieRISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING. Patrick DE CLERCQ
RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING Patrick DE CLERCQ Laboratorium voor Agrozoölogie Vakgroep Gewasbescherming Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Gent EXOTEN IN DE BIOLOGISCHE
Nadere informatienr. 820 van TINNE ROMBOUTS datum: 20 juli 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Invasieve exoten - Bestrijding
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 820 van TINNE ROMBOUTS datum: 20 juli 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Invasieve exoten - Bestrijding Invasieve exotische dier- en plantensoorten
Nadere informatieBestrijding Invasieve wateren oeverplanten
Bestrijding Invasieve wateren oeverplanten wet- en regelgeving 2 mei 2014 Doel presentatie: Inzicht nieuwe/aankomende wet- en regelgeving m.b.t. aanpak invasieve water- en oeverplanten Inzicht nieuwe/aankomende
Nadere informatieDe kat: hoe het verleden het heden bepaalt. Els Peeters Odisee Hogeschool
De kat: hoe het verleden het heden bepaalt Els Peeters Odisee Hogeschool De kat als soort van wilde kat naar huisdier De kat als soort: classificatie Familie Felidae Subfamilie Felinae Genus Acinonyx Genus
Nadere informatieWerkatlas verspreiding zoogdieren in Zuid-Holland 2000-2008
Werkatlas verspreiding zoogdieren in Zuid-Holland 2000-2008 K. Mostert en J. Willemsen Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland Delft, 1 december 2008 Werkatlas verspreiding zoogdieren in Zuid-Holland
Nadere informatieDE BOSCHPLAAT TERSCHELLING VAN INTERNATIONALE BETEKENIS
DE BOSCHPLAAT TERSCHELLING VAN INTERNATIONALE BETEKENIS Jan Willem Sneep 30 Mei 2017 Mondiaal 7 miljard mensen (in 2050: 9 miljard) In Europa 800 miljoen Grote diversiteit aan planten en diersoorten en
Nadere informatieWERKSESSIE Het klimaat verandert en de natuur verandert mee Meebewegen met een veranderende natuur
WERKSESSIE Het klimaat verandert en de natuur verandert mee Meebewegen met een veranderende natuur Werksessie Meebewegen met een veranderende natuur Eerst even voorstellen... Welke soortenrijkdom hebben
Nadere informatie3.D.1. Sector- en keteninitiatieven
3.D.1. Sector- en keteninitiatieven General Document approval by: John Waltman (Europe) Classification: Approved for External / 3rd Party Use Document version: 4.0 Approval status: Approved NON-DISCLOSURE
Nadere informatieKARTERINGSPROJECT FAUNISTIEK ZOOGDIEREN NEDERLAND: TUSSENSTANDEIND 1983
KARTERNGSPROJECT FAUNSTEK ZOOGDEREN NEDERLAND: TUSSENSTANDEND 1983 Mededeling 6 van de Veldwerkgroep van de Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming Het in 1982 gestart project Faunistiek Zoogdieren
Nadere informatieExoten in zoetwater: vissen
Indicator 23 september 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aantal soorten vissen
Nadere informatieniet-inheemse vaatplanten in Nederland
niet-inheemse vaatplanten in Nederland Wil Tamis & Ruud van der Meijden in samenwerking met de PGO FLORON naar het proefschrift van W.L.M Tamis: Changes in the flora of the Netherlands in the 20th century
Nadere informatieDe telformulieren 1 tot en met 5 kopiëren ten behoeve van de tellers.
VOORJAARSTELLING 2012 TELFORMULIEREN De telformulieren 1 tot en met 5 kopiëren ten behoeve van de tellers. Inventarisatieformulier 6 en 7 kopiëren ten behoeve van de jachthouders in uw WBE. Voorjaarstelling
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1987 Nr. 158
14 (1987) Nr. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1987 Nr. 158 A. TITEL Notawisseling tussen de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden en de Regering van de Bondsrepubliek
Nadere informatieEnquete over invasieve Exoten (Invasive Aliens). Graag uw aandacht en hulp gevraagd. Thursday, 22 March 2012 12:01
De Europese commissie gaat er van uit dat vreemde exotische (niet inheemse) planten en diersoorten schadelijk kunnen zijn voor het plaatselijke ecologische evenwicht in Europa. Dit is in bepaalde gevallen
Nadere informatieNiet allemaal hetzelfde wiel uitvinden
Rob Leuven - Professor invasiebiologie Niet allemaal hetzelfde wiel uitvinden Zorg voor structurele aanpak bestrijding invasieven en vooral voor bundeling van kennis Professor Rob Leuven ziet in de bestrijding
Nadere informatieRisico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R
Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans
Nadere informatieDraagvlak migratiebeleid Postmes, Thomas; Gordijn, Ernestine; Kuppens, T.; Gootjes, Frank; Albada, Katja
University of Groningen Draagvlak migratiebeleid Postmes, Thomas; Gordijn, Ernestine; Kuppens, T.; Gootjes, Frank; Albada, Katja IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieBescherming van zoogdieren Versie 6 maart 2019 Jan Buys (vz) en Piet Bergers (directeur) 1. Aanleiding en doel
Bescherming van zoogdieren Versie 6 maart 2019 Jan Buys (vz) en Piet Bergers (directeur) 0. Status notitie Definitief concept na verwerking van de input van de volgende werkgroepen: Calutra, Werkgroep
Nadere informatie30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director. 3 maart 2014
30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director 3 maart 2014 1. Een woordje over IFAW 2. Belang van CITES voor de bescherming van soorten 3. Laten CITES en de EU de ijsberen in de kou staan?
Nadere informatieCONVENANT WATERPLANTEN. Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, handelend als bestuursorgaan, hierna LNV ;
CONVENANT WATERPLANTEN Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, handelend als bestuursorgaan, hierna LNV ; B De Unie van Waterschappen, te s Gravenhage, namens alle Waterschappen;
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Natuur De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 16 mei 2007 07-LNV-B-35 DN. 2007/1421 23 mei 2007 onderwerp
Nadere informatieBedrijven & Biodiversiteit = 3!
Bedrijven & Biodiversiteit... 1+ 1 = 3! Context, praktijk en kansen 6 Oktober 2016, Robbert Snep Verspreiding van bedrijventerreinen in Nederland Bedrijventerrein ?? ?? Infra-rood beeld: rood is bomen,
Nadere informatieWeerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)
Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring
Nadere informatieNationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen
Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen Maj De Poorter, Invasive Species Specialist Group (ISSG) of IUCN, The World Conservation Union & Universiteit van Auckland,
Nadere informatieExoten in de Nederlandse fauna
Indicator 1 juni 2006 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Ruim tien procent van veel diergroepen
Nadere informatieHunter-CRM. Documentatie Handleiding Spamfilter
Documentatie Handleiding Spamfilter 1 Voorwoord Deze handleiding is een product van Hunter-CRM. Onze CRM software is gemaakt met het oog op gemak. Voor verdere vragen kunt u contact opnemen met onze helpdesk.
Nadere informatiePlan van aanpak INVASIEVE EXOTEN Gelderland
Plan van aanpak INVASIEVE EXOTEN Gelderland Provincie Gelderland 11-12-2018 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Decentralisatie... 2 3. Verantwoordelijkheden... 3 4. Landelijk Masterplan... 3 5. Gelderse uitwerking...
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Opvoeding op school en in het gezin. Onderzoek naar de samenhang tussen opvoeding en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen Mooren, Francisca Catharina Theodora
Nadere informatieInleiding 2. Hoofdstuk I: Bescherming 4. 1.1 Aanwijzen van beschermde leefomgeving (art. 19-28) 4
Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk I: Bescherming 4 1.1 Aanwijzen van beschermde leefomgeving (art. 19-28) 4 1.2 Sluiting jacht door GS bij bijzondere weersomstandigheden (art. 46 lid 5) 5 Hoofdstuk
Nadere informatieMuseums en CITES in Nederland
www.cites.org 1 Museums en CITES in Nederland Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora Copyright NL CITES SA CC08/218 Overeenkomst inzake de Internationale Handel
Nadere informatieUiterlijk met ingang van 1 januari 1995 wordt in de Gemeenschap het gebruik van de wildklem verboden.
Verordening gebruik wildklem Verordening 3254/91/EEG van 4 november 1991 van de Raad houdende een verbod op het gebruik van de wildklem in de Gemeenschap en op het binnenbrengen in de Gemeenschap van pelzen
Nadere informatieThema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts
Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts KvR structuur Climate scenarios Mitigation Adaptation Integration Communication Doelstellingen Ontwikkeling van nieuwe adaptatiestrategieën in Nederland
Nadere informatieOverview. HP - Horti Productie. Microsoft Dynamics NAV. 2009 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV HP - Horti Productie Overview 2009 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted,
Nadere informatieGloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten. Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu
Gloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu ANKONA-ontmoetingsdag Antwerpen, 14 februari 2015 Invasieve uitheemse
Nadere informatieExotische eekhoorns in Nederland
Grijze eekhoorn Foto Rollin Verlinde / Vilda Photo Het gevaar van vreemdelingen Exotische eekhoorns in Nederland De Zoogdiervereniging ontvangt steeds vaker meldingen van ontsnapte of losgelaten individuen.
Nadere informatieEnquête EU invasieve exoten
Enquête EU invasieve exoten Beste vogelliefhebber, DE EUROPESE COMMISSIE gaat er van uit dat vreemde exotische (niet inheemse) planten en diersoorten schadelijk kunnen zijn voor het plaatselijke ecologische
Nadere informatieADVIES VAN HET INSTITUUT VOOR NATUUR- EN BOSONDERZOEK INBO.A
ADVIES VAN HET INSTITUUT VOOR NATUUR- EN BOSONDERZOEK INBO.A.2009.193 Advies met betrekking tot accidenteel ingevoerde zwarte weduwe Latrodectus spp. in Vlaanderen en het opzetten van een waarschuwingssysteem
Nadere informatieHendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
Hendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Verband met andere Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen Internationale context: 7 biodiversiteit-gerelateerde
Nadere informatieLisette de Hoop Janneke van der Loop Jonathan Matthews Gerard van der Velde & Rob Leuven. 112 De Levende Natuur - jaargang nummer 4
Europese regelgeving voor beheer van invasieve exoten In de Europese Unie (EU) neemt het aantal invasieve exoten snel toe. Speerpunt van Europese regelgeving is het terugdringen van ongewenste effecten
Nadere informatieWe#elijke regels voor levende bijvangst 3jdens vang- of visac3viteiten
We#elijke regels voor levende bijvangst 3jdens vang- of visac3viteiten José Vos (S)ch)ng Kenniscentrum Dierplagen), Ronald Gylstra (Waterschap Rivierenland) Bij hun dagelijkse werkzaamheden treffen vissers
Nadere informatiePublieke perceptie en wetgeving
Publieke perceptie en wetgeving Erik Lysen Utrecht Centrum voor Energie-onderzoek (UCE) Nationaal Symposium Schoon Fossiel Den Haag, 23 november 2005 Inhoud Internationale verdragen Publieke acceptatie
Nadere informatieAgriculture and biodiversity
Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops
Nadere informatieNiet-inheemse vissen in Vlaanderen
Niet-inheemse vissen in Vlaanderen Verspreiding, trends, effecten en maatregelen Hugo Verreycken Vissennetwerk 3 juni 2010 - Bilthoven Overzicht Voorkomen en verspreiding Trends Impact Maatregelen Voorkomen
Nadere informatieEffect van demografische en economische ontwikkelingen op waarde beleggingsvastgoed
Effect van demografische en economische ontwikkelingen op waarde beleggingsvastgoed Bert Teuben, 21 mei 2013 2013 Investment Property Databank Ltd. All rights reserved. ipd.com 1 Agenda 2013 Investment
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieTypische diersoorten van de Habitatrichtlijn,
Indicator 5 juli 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De laatste 10 jaar is de toestand
Nadere informatieThe downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care
The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care Annemiek T. Harder Studies presented in this thesis and the printing of this
Nadere informatieEcologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen:
Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen: prioriteiten voor internationale beoordeling volgens het "Essential Biodiversity Variables" concept Aaike De Wever @aaik Het BioFresh
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11341 21 juli 2010 Convenant waterplanten 23 februari 2010 Nr. NLP/2010/1031 Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur
Nadere informatieChapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn
Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles
Nadere informatieStandard Material Transfer Agreement (SMTA)
Standard Material Transfer Agreement (SMTA) Martin Brink, CGN 2 mei 2017 ABS landschap Convention on Biological Diversity (CBD, 1993) Nagoya Protocol (2014) International Treaty on Plant Genetic Resources
Nadere informatieUniversity of Groningen. Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan
University of Groningen Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieAantalsontwikkeling van vleermuizen
Indicator 24 september 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Lange tijd zijn vleermuizen
Nadere informatieDraagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017
Indicator 20 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Bijna alle Nederlanders vinden
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 13687 7 maart 2018 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 22 februari 2018, nr. WJZ/17141167,
Nadere informatieNationale benadering Lichte variaties (van administratieve aard, type IA en IB)
Nationale benadering Lichte variaties (van administratieve aard, type IA en IB) 18/11/2006 Page 1 sur 7 Inhoud : Inleiding... 3 Praktisch... 3 Gevolg... 4 Bijlage: Modellen gebruikt voor de 2 automatische
Nadere informatieEuropa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven
Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper
Nadere informatieKlimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa. Rob Bugter
Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa Rob Bugter Ons klimaat verandert. Uit: De toestand van het Klimaat in Nederland 2008. KNMI. .. en dat heeft consequenties. Science 333, 1024
Nadere informatieHet wegvangen van Pallas eekhoorns in Weert en omgeving in 2013
Het wegvangen van Pallas eekhoorns in Weert en omgeving in 2013 Periode mei-november V. Dijkstra Rapportnummer 2013.38 December 2013 Rapport van het bureau van de Zoogdiervereniging In opdracht van Ministerie
Nadere informatieUniversity of Groningen. Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje
University of Groningen Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatierj) provinsje fryslân provincie fryslân Partij voor de Dieren t.a.v. mevrouw R. van der Zanden Postbus 20120 8900 HM LEEUWARDEN
- 1 provincie fryslân postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) 292 59 25 telefax: (058) 292 51 25 rj) Partij voor de Dieren t.a.v. mevrouw R. van der Zanden Postbus 20120 8900
Nadere informatieFlora- en fauna-inspectie Gelderdijk 15 te Sevenum (Gemeente Horst aan de Maas) door ir. Hans Hovens, Paul op het Veld en ir. G.
Tegelseweg 3 5951 GK Belfeld Tel: 077-4642999 www.faunaconsult.nl KvK Limburg 09116138 BTW nr: NL819024831B01 Faunaconsult Pijnenburg Agrarisch Advies en Onroerend Goed t.a.v. Peter van de Ligt Spoorweg
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieLandbouw Robots. farming innovators. Maart Jan Willem Rodenburg Manager Product Safety & Compliance
Landbouw Robots Maart 2018 Jan Willem Rodenburg Manager Product Safety & Compliance farming innovators Landbouw robots - Voorbeelden Lely Robotics Robot definition ISO8373: Actuated mechanism programmable
Nadere informatieCentrum voor Beleidsstatistiek en Microdata Services. Documentatierapport X- en Y-coördinaten van een verblijfsobject (VSLCOORDTAB)
Centrum voor Beleidsstatistiek en Microdata Services Documentatierapport X- en Y-coördinaten van een verblijfsobject (VSLCOORDTAB) Datum: 7 oktober 2015 Bronvermelding Publicatie van uitkomsten geschiedt
Nadere informatie