De perceptie van jongeren op de arbeidsmarkt en de rol van uitzendarbeid

Transcriptie

1 Samenvattende nota Juni 2010 De perceptie van jongeren op de arbeidsmarkt en de rol van uitzendarbeid Op basis van het gelijknamige onderzoeksrapport van IDEA Consult

2 In opdracht van Federgon voerde het onderzoeksbureau IDEA Consult de studie De perceptie van jongeren op de arbeidsmarkt en de rol van uitzendarbeid 1 uit. In het onderzoek wordt getracht de situatie van jongeren op de arbeidsmarkt in België in kaart te brengen en een beeld te geven van hoe zij de arbeidsmarkt percipiëren en wat hun verwachtingen zijn. We merken dat jongeren het vandaag moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. Ook de economische crisis speelt hierin een belangrijke rol. Federgon beseft welke impact de crisis heeft op deze jongeren. Daarom wil de federatie met deze studie aantonen dat ook voor de groep jongeren die zich recent op de arbeidsmarkt begeeft of zal begeven, er kansen zijn. De inschakeling van jongeren op de arbeidsmarkt is een fundamentele stap voor henzelf, voor hun verdere toekomst en voor de rest van de samenleving. Belangrijkste conclusies uit de resultaten van het onderzoek: De jongeren gaven internet op als meest gebruikte kanaal bij hun zoektocht naar werk. Meer dan 40% van de werkzoekende jongeren gebruikt internet hiervoor op een regelmatige basis. Vooral de laagdrempeligheid van internet verklaart volgens Federgon waarom dit zo een populair zoekkanaal is bij de jongeren. Zoekkanalen verschillen evenwel van vindkanalen. Waar internet het meest populaire zoekkanaal is, blijken de informele kanalen (contacten met familie, vrienden en spontane sollicitaties) en uitzendbureaus het meest effectief voor het vinden van werk. Bij de eindejaarsstudenten en jongeren op zoek naar werk geeft 45,3% aan het kanaal uitzendarbeid te gebruiken omwille van de snelheid waarmee men werk vindt. Bijna de helft van de jongeren maakt gebruik van uitzendarbeid in de fase van kennismaking met de arbeidsmarkt. We stellen een aanzienlijke impact van uitzendarbeid bij de jongeren vast: bijna 7 op 10 jongeren zijn ingeschreven of hebben zich ooit ingeschreven in een uitzendkantoor. Jongeren staan positief t.o.v. werk en zijn tevreden over hun eerste werkervaringen. 94% van de werkende jongeren is tevreden tot zeer tevreden over hun huidige job. De grote meerderheid van de werkende jongeren vindt daarenboven dat zijn job goed overeenkomt met zijn wensen. 1 Het volledige onderzoeksrapport van IDEA Consult kan online geconsulteerd worden op 2

3 Jongeren blijken wel een groot vertrouwen te hebben in hun capaciteiten maar zijn enigszins onzeker over de stap van school naar arbeidsmarkt. 8 op 10 jongeren zijn ervan overtuigd dat hun profiel goed overeenkomt met de noden op de arbeidsmarkt. Daarentegen vindt ruim 33% dat ze niet goed voorbereid zijn/waren om na hun studies de stap te zetten op de arbeidsmarkt. Jongeren zijn optimistischer over hun eigen vooruitzichten dan over de arbeidsmarkt in het algemeen. Hoewel bijna 87% van jongeren ervan overtuigd is dat de economische crisis een invloed heeft gehad op het aantal beschikbare jobs voor jongeren, denkt 60% dat hij nu of in de toekomst moeilijkheden zal ondervinden om werk te vinden. De economische crisis blijkt zowel een impact te hebben op de verwachtingen van jongeren op de arbeidsmarkt als op hun studietraject. 62% van de jongeren geeft aan bereid te zijn om minder te verwachten van een job als gevolg van de economische crisis. Meer dan de helft van de jongeren heeft er voor gekozen of overweegt om zijn studietijd te verlengen of een bijkomende opleiding te volgen. Over de toekomstige evolutie van de arbeidsmarkt zijn de jongeren eerder verdeeld. Iets meer dan de helft verwacht dat de arbeidsmarkt zal verbeteren in % denkt echter dat dit niet het geval zal zijn. 1. Onderzoeksmethode De meerwaarde ten opzichte van bestaande onderzoeken is dat er hier naast de analyse van objectieve resultaten (de situatie van jongeren op de arbeidsmarkt) ook subjectieve elementen geanalyseerd worden, namelijk de perceptie en verwachtingen van jongeren op de arbeidsmarkt. In het onderzoek wordt ook specifiek aandacht besteed aan de economische crisis en de wijze waarop de crisis de perceptie en het gedrag van jongeren op de arbeidsmarkt heeft gewijzigd. Ook worden de gebruikte kanalen voor het zoeken van werk door jongeren in kaart gebracht. Hierbij wordt er ook specifiek gekeken naar de plaats van uitzendarbeid in het zoekproces naar werk en naar het imago van uitzendarbeid bij jongeren. De informatie in dit onderzoek werd in de loop van december 2009 verworven via een telefonische enquête uitgevoerd bij een representatieve steekproef van jongeren van 18 tot en met 26 jaar (afgestudeerden met of zonder werkervaring of eindejaarsstudenten). Voor de enquête werd gebruik gemaakt van het PQRS telefonisch panel. Dit is een representatief panel van respondenten die zowel via vast nummer als gsm te bereiken zijn. Er werd gestreefd naar een representatieve verdeling van de respondenten naar regio, geslacht, leeftijd, scholingsniveau en nationaliteit. 3

4 2. Definitie en karakteristieken van de groep 2.1. Jongeren en werkgelegenheid Socio economisch statuut van de jongeren: In België is ongeveer de helft van de bevolking van 18 tot en met 26 jaar werkend, 44% is inactief en 8% is werkloos. De werkgelegenheidsgraad van de jongeren exclusief de studenten bedraagt 78,3% tegenover 70,8% voor de totale beroepsactieve populatie. In tegenstelling tot wat in een aantal Europese landen wordt waargenomen, komt het in België relatief weinig voor dat jongeren hun studies combineren met een baan. Volgens de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid waren er in 2008, van de werkende jongeren van 15 tot 29 jaar, maar student. De werkgelegenheidsgraad van de totale populatie jongeren is daarom veel lager in België (45,7%) dan in de andere landen van de EU (53,7%). De werkgelegenheidsgraad van de niet studerende jongeren daarentegen is relatief vergelijkbaar in België en de EU (78% versus 77%). Doordat de combinatie studeren en werken in België minder gebruikelijk is dan in de rest van de EU, komen jongeren in België later op de arbeidsmarkt in vergelijking met andere landen in de EU Werkgelegenheidsgraad verschillend naar profielkenmerken Voor de groep niet studerende jongeren van 15 tot 29 jaar merkt men grote verschillen in de werkgelegenheidsgraad naargelang hun profielkenmerken: woonplaats, scholing, nationaliteit en geslacht. Bepaalde groepen jongeren staan minder sterk op de arbeidsmarkt dan andere. Zo zijn proportioneel veel minder Brusselse en Waalse jongeren aan het werk dan Vlaamse jongeren. Bovendien duurt het in Brussel en vooral in Wallonië gemiddeld langer om werk te vinden dan in Vlaanderen. Hetzelfde geldt voor laaggeschoolde jongeren ten opzichte van hooggeschoolde jongeren. Daarom is het belangrijk om de aantallen vroegtijdige schoolverlaters fors terug te dringen en de kwalificaties van deze jongeren zoveel mogelijk te verbeteren. Een goede scholing blijkt meer dan ooit een toegangsticket te zijn naar de arbeidsmarkt. Voor bepaalde groepen van jongeren verloopt de inschakeling op de arbeidsmarkt in België aanzienlijk moeilijker dan gemiddeld in de EU 12 2, namelijk voor laaggeschoolden t.o.v. hooggeschoolden (werkgelegenheidgraad 53% t.o.v. 91%) en buitenlanders (Belg = 81%, EU = 73%, niet EU = 48%). 2 EU-15 zonder Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje omwille van een gebrek aan data. 4

5 2.3. Jongeren en werkloosheid Jongeren worden zwaarder door de werkloosheid getroffen dan de andere leeftijdsgroepen. Terwijl 5,2% van de totale beroepsactieve populatie (15 64 jaar) zich in een werkloosheidssituatie bevindt, bedraagt dit aandeel bij de niet studerende jongeren (15 29 jaar) 10,8%. Het aandeel werklozen in de niet studerende bevolking van 15 tot 29 jaar in België is vergelijkbaar met wat gemiddeld in de EU 12 wordt opgetekend (10,8% versus 10,3%). De opgetekende verschillen tussen de werkloosheidsgraden van de jonge laaggeschoolden en hooggeschoolden en jonge autochtonen en allochtonen zijn daarentegen net zoals de werkgelegenheidsgraden van deze groepen veel meer uitgesproken in België dan gemiddeld in de EU. Het geslacht blijkt een minder grote invloed te spelen op de werkloosheidsgraad dan op de werkgelegenheidsgraad. Dit kan verklaard worden door het feit dat jonge vrouwen veel meer inactief zijn (15%) dan jonge mannen (7%) Hoe zijn jongeren door de crisis getroffen? De arbeidsmarktsituatie van jongeren is sterker dan andere groepen in de maatschappij onderhevig aan de gevolgen van de economische conjunctuur. Waarom de arbeidsmarktsituatie van jongeren meer conjunctuurgevoelig is, kan verklaard worden vanuit het feit dat zij in moeilijkere tijden vaak benadeeld worden bij de aanwerving, zij het grootste risico lopen bij personeelsinkrimpingen en zij per cohorte afgestudeerden op de arbeidsmarkt komen, wat resulteert in een aanbodsoverschot en een toename van de werkloosheid. In de huidige economische context zijn de kansen voor jongeren om na hun studies snel werk te vinden dus relatief kleiner. 3. Jongeren en hun zoektocht naar werk 3.1. Gebruikte zoekkanalen : Internet is populair Aan de jongeren die op zoek waren naar werk werd gevraagd naar de kanalen die zij gebruiken om werk te zoeken 3. In onderstaande grafiek wordt de rangorde van de kanalen aangegeven die de werkzoekende jongeren gebruiken bij hun zoektocht naar werk. De grafiek toont aan dat voor jongeren Internet het meest gebruikte kanaal is. Meer dan 40% van de werkzoekende jongeren gebruikt jobsites en websites van bedrijven op een regelmatige basis. Dit percentage loopt zelfs op tot 56% voor de websites van VDAB/Actiris/Forem. Daarna volgen de informele kanalen: contacten met vrienden, familie en kennissen en spontane sollicitaties. Ruim éénderde van de werkzoekende jongeren gebruikt deze kanalen op regelmatige basis. Jobdiensten van school/opleidingscentra en jobbeurzen worden door ongeveer 60% van de werkzoekende jongeren nooit gebruikt. 3 Volgens een studie van Coppieters, Creten et al. (2000) zouden jongeren veel meer en ook andere zoekkanalen gebruiken dan ouderen. 5

6 Grafiek 20: Waar heb je de voorbije 4 weken werkaanbiedingen gezocht? 4 Website van VDAB, Actiris of FOREM (1,3) 56% 18% 5% 21% Jobsites (1,2) 46% 25% 3% 26% Websites van bedrijven (1,2) 41% 31% 10% 18% Contacten met vrienden, familie, kennissen (1,2) 41% 36% 7% 16% Spontane sollicitaties (1,1) 33% 37% 12% 18% Jobadvertenties in kranten, vaktijdschriften (1,0) 32% 33% 5% 30% Consulenten VDAB, Actiris of FOREM (1,0) 32% 32% 8% 27% Uitzendbureaus (0,9) 26% 34% 9% 31% School/opleidingscentra (0,5) 10% 23% 9% 58% Jobbeurs (0,4) 6% 15% 20% 59% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % regelmatig af en toe 1 keer nooit Volgens Federgon zijn er verschillende verklaringen mogelijk voor het feit dat internet zo een populair zoekkanaal is bij jongeren. Ten eerste omwille van de laagdrempeligheid. Zo kost het minder inspanningen om bijvoorbeeld naar de websites van de VDAB, Actiris, Forem en uitzendkantoren te surfen dan om een consulent te raadplegen in een kantoor. Dit verschil wordt ook weerspiegeld in bovenstaande grafiek. Het medium internet past perfect in de leefwereld van jongeren, het is comfortabel en vrijblijvend ( baat het niet, dan schaadt het niet ). Internet vergroot daarenboven de toegankelijkheid op de vacaturemarkt via een bredere verspreiding van de vacatures en een breder bereik bij de doelgroep. Hierdoor is het belang van Internet sterk toegenomen Effectiviteit zoekkanalen: Welke zoekkanalen zijn ook vindkanalen? In de enquête werd ook gepeild naar de zoekkanalen die effectief geleid hebben tot het vinden van de huidige job. Uit onderstaande tabel blijkt dat de informele kanalen de belangrijkste kanalen zijn voor het effectief vinden van een job. Zo heeft een groot aandeel jongeren hun job gevonden via contacten met vrienden, familie en kennissen (24,1%) of spontane sollicitaties (15,2%). Ook uitzendbureaus vormen voor jongeren een belangrijk kanaal om werk te vinden: 14% heeft zijn job gevonden via een uitzendbureau. Tot slot is ook Internet (Website van VDAB, Actiris of FOREM, Websites van bedrijven en jobsites samen) een belangrijk kanaal om werk te vinden (15,2%). 4 Grafieken en tabellen in het persdossier behouden de oorspronkelijke nummering van het onderzoeksrapport. 6

7 Tabel 12: Via welk kanaal heb je effectief je huidige job gevonden? (meerdere antwoorden mogelijk) Aantal Percentage Contacten met vrienden, familie, kennissen ,1% Spontane sollicitaties 88 15,2% Uitzendbureaus 82 14,1% School/opleidingscentra 65 11,2% Andere 53 9,1% Website van VDAB, Actiris of FOREM 44 7,6% Ik werd zelf door het bedrijf gecontacteerd 34 5,9% Websites van bedrijven 32 5,4% Consulenten VDAB, Actiris of FOREM 30 5,2% Jobadvertenties in kranten, vaktijdschriften 29 5,0% Jobsites 13 2,2% Ik weet het niet meer 2 0,4% Jobbeurs 2 0,4% Totaal ,9% We stellen vast dat de rangorde van de gebruikte kanalen door werkzoekende jongeren (zie Grafiek 20) evenwel verschilt van de kanalen die effectief hebben geleid tot het vinden van werk (zie Tabel 12). Zo blijkt Internet het meest door jongeren gebruikt te worden om werk te zoeken maar leidt dit in slechts 15% van de gevallen effectief tot werk. Uitzendbureaus daarentegen blijken eerder af en toe gebruikt te worden door jongeren in hun zoektocht naar werk maar hebben bij 14% van de werkende jongeren tot het effectief vinden van werk geleid De impact van uitzendarbeid en de perceptie van jongeren We stellen een aanzienlijke impact van uitzendarbeid bij de jongeren vast aangezien bijna 7 op 10 jongeren ingeschreven zijn (of zijn geweest) in een uitzendkantoor. Niet alle jongeren die ingeschreven zijn als uitzendkracht werken of hebben gewerkt als uitzendkracht. In totaal heeft 46% van de jongeren als uitzendkracht gewerkt. Dit wil zeggen dat bijna de helft van de jongeren gebruik maakt van uitzendarbeid in de fase van kennismaking met de arbeidsmarkt. 7

8 Tabel 28: Percentage jongeren dat bereid is om als uitzendkracht te werken? Aantal % Totaal ,6% Vertrouwdheid met uitzendarbeid Nooit ingeschreven, nooit gewerkt ,8% Ooit ingeschreven, nooit gewerkt ,0% Ooit gewerkt ,7% Brussel 78 57,9% Regio Vlaanderen ,1% Wallonië ,8% Laaggeschoold 52 53,4% Scholingsniveau Middengeschoold ,7% Hooggeschoold ,6% Niet werkende jongere ,4% Categorie Werkende jongere ,7% Eindejaarsstudent ,2% Uit tabel 28 blijkt dat ruim 57% van de jongeren bereid is om uitzendarbeid te verrichten. Dit percentage wordt vooral gedreven door de niet werkende jongeren (72%). Uit het onderzoek blijkt dat er verschillende redenen zijn voor jongeren om uitzendarbeid te verrichten. De resultaten uit dit onderzoek komen overeen met de algemene motieven voor uitzendarbeid bij het brede publiek. Zo willen jongeren als uitzendkracht werken omdat het beter is dan werkloos zijn (42%), omdat ze uitzendarbeid beschouwen als een opstap naar vast werk (15%) of omdat ze werkervaring willen opdoen (15%). De enquête toont aan dat het belangrijkste motief om geen uitzendarbeid te willen verrichten de onzekerheid van uitzendarbeid is (37%). Hierna volgen: uitzendarbeid biedt ongunstige arbeidsvoorwaarden (11%) en uitzendarbeid kan niet voldoen aan de professionele verwachtingen (ook 11%). 35% van de bevraagde jongeren geeft andere redenen aan dan deze die werden voorgesteld. Bij de eindejaarsstudenten en jongeren op zoek naar werk geeft 45,3% aan dit kanaal te gebruiken omwille van de snelheid waarmee men werk vindt. Voor de categorie van werkende jongeren merkten we dan ook op dat dit op de derde plaats komt als meest effectief bij het vinden van een job. Andere belangrijke redenen zijn dat uitzendarbeid gezien wordt als een geschikt kanaal om vast werk te vinden (19%), dat men hulp krijgt bij het zoeken naar (vast) werk (18%) en dat men de kans heeft om een aantal jobs uit te proberen (16%). 8

9 Uit het onderzoek komt naar voor dat in vergelijking met uitzendkrachten (intern imago) jongeren een meer terughoudende positie hebben ten opzichte van uitzendarbeid (extern imago). Bovendien blijken vele jongeren uitzendarbeid onvoldoende te kennen om er zich een mening over te kunnen vormen ( onbekend is onbemind ). Uit tabel 28 blijkt dat eens jongeren als uitzendkracht hebben gewerkt, zij positiever staan ten opzichte van uitzendarbeid. Zo zijn 45% van de jongeren die nooit als uitzendkracht ingeschreven zijn geweest bereid om uitzendarbeid te verrichten tegen 55% jongeren die zich wel inschreven tot zelfs 66% van degenen die ook al uitzendarbeid hebben verricht. Insiders staan met andere woorden positiever tegenover het verrichten van uitzendarbeid dan de outsiders. 4. Jongeren en hun verwachtingen 4.1. Tevredenheid van jongeren met hun tewerkstelling Jongeren blijken een positieve houding te hebben tegenover werk. Voor bijna 2 op 3 jongeren blijkt werken een prioritaire plaats in hun leven in te nemen. 84% van de jongeren vindt werken noodzakelijk om hun verwachtingen op andere levensdomeinen te kunnen waarmaken en 82% geeft aan zich in zijn werk verder te kunnen ontplooien. Dit geeft aan dat jongeren duidelijk belang hechten aan werk. Opvallend is ook dat 43% akkoord gaat met de stelling Het liefst van al zou ik mijn eigen baas zijn. Uit de enquête blijkt dat de werkende jongeren heel tevreden zijn over hun job: 94% van de werkende jongeren is tevreden tot zeer tevreden over hun huidige job. Dit ligt nog een stuk hoger dan de tevredenheid bij de werkervaren werkloze jongeren over hun voormalige job (82%). Men is vooral tevreden over het contact met collega s, de werksfeer,... Uit de resultaten blijkt dat minder dan 10% van de jongeren ontevreden was over de voormalige of huidige job. Net zoals jongeren die niet meer aan het werk zijn, zijn werkende jongeren het minst tevreden over werkdruk en stressniveau. De ontevredenheid die er heerst over het aspect werkdruk en stressniveau toont aan dat de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt geen evidentie is voor de jongeren. Toch blijft ook de tevredenheid over dit aspect relatief hoog (69% van de bevraagde jongeren is hiermee tevreden tot zeer tevreden). We kunnen dus spreken van een grote tevredenheid van de jongeren met hun tewerkstelling. De grote meerderheid van de werkende jongeren vindt daarenboven dat zijn job goed overeenkomt met zijn wensen. Indien een jongere niet meer aan het werk is, is dit vooral omwille van het beëindigen van een contract van bepaalde duur en niet omwille van ontevredenheid over zijn voormalige job. 77% van de werkende jongeren geeft aan dat zijn job goed aansluit bij zijn wensen 5. Dit is een stuk hoger dan bij de jongeren die niet meer aan het werk waren (58%). 5 Zie grafiek 18 in het onderzoeksrapport 9

10 4.2. Perceptie van jongeren over hun kansen op de arbeidsmarkt Jongeren blijken optimistisch te zijn wat hun kansen op de arbeidsmarkt betreft. 3 op 4 jongeren is ervan overtuigd dat ze bij het zoeken van werk een job kunnen vinden die goed aansluit bij hun wensen. Vooral eindejaarsstudenten blijken nog meer dan afgestudeerde jongeren veel vertrouwen te hebben in hun mogelijkheden om een job te vinden die aansluit bij hun wensen (82%). Bij alle jongeren in de enquête werd gepeild naar de mate waarin ze vinden dat ze goed voorbereid zijn of waren na hun studies om de stap te zetten naar de arbeidsmarkt. Uit Tabel 17 leren we dat 65% van de jongeren ervan overtuigd is dat ze goed voorbereid zijn. Ruim 33% geeft aan dat ze niet goed voorbereid zijn. Dit percentage is vrij hoog en duidt op een gebrek aan vertrouwen bij de jongeren om de stap van school naar arbeidsmarkt succesvol te kunnen zetten. We merken dat eindejaarsstudenten het meest positief zijn (met 74%) over de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt. Tabel 17: Vind je dat je goed voorbereid was/bent na je studies om de stap te zetten naar de arbeidsmarkt? Aantal Ja Nee Ik weet het niet Totaal ,4% 33,4% 1,2% Brussel ,9% 38,4% 0,7% regio Vlaanderen ,6% 29,0% 0,4% Wallonië ,0% 38,3% 2,7% Laaggeschoold 96 61,3% 38,7% 0,0% Scholingsniveau Middengeschoold ,9% 30,9% 1,2% Hooggeschoold ,9% 31,1% 1,0% Niet werkende jongere ,0% 43,3% 0,7% Categorie Werkende jongere ,1% 32,2% 1,7% Eindejaarsstudent ,0% 25,8% 0,2% Jongeren blijken in het algemeen onzeker te zijn over de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt. Eén derde van de jongeren vindt dat ze onvoldoende voorbereid zijn om de stap te zetten naar de arbeidsmarkt. Toch zijn 8 op 10 jongeren ervan overtuigd dat hun profiel goed overeenkomt met de noden op de arbeidsmarkt (zie tabel 18). Dit blijkt wat tegenstrijdig te zijn met het feit dat één derde van de jongeren ervan overtuigd is dat ze niet goed voorbereid zijn/waren na hun studies om de stap te zetten op de arbeidsmarkt. Dit toont aan dat jongeren wel een groot vertrouwen hebben in hun capaciteiten maar eerder een kritisch oog hebben op de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt. 10

11 Tabel 18: Vind je dat jouw profiel goed overeenkomt met de noden op de arbeidsmarkt? Aantal Ja Nee Ik weet het niet Totaal ,6% 13,8% 3,6% Brussel ,8% 15,0% 7,2% regio Vlaanderen ,4% 15,0% 2,6% Wallonië ,9% 11,4% 3,7% Laaggeschoold 96 77,4% 15,1% 7,4% Scholingsniveau Middengeschoold ,7% 13,3% 4,0% Hooggeschoold ,3% 10,1% 3,6% Niet werkende jongere ,8% 24,6% 7,6% Categorie Werkende jongere ,6% 11,0% 2,4% Eindejaarsstudent ,9% 9,7% 2,4% Eindejaarsstudenten blijken heel optimistisch te zijn over hun kansen op de arbeidsmarkt. 88% onder hen heeft vertrouwen in zijn profiel tegen 68% van de niet werkende jongeren. De eindejaarsstudenten zijn ook het meest tevreden over hun voorbereiding om de stap te zetten naar de arbeidsmarkt. De niet werkende jongeren zijn pessimistischer over hun kansen op de arbeidsmarkt. 5. Jongeren en de economische crisis 5.1. Jongeren over de impact van de crisis op de arbeidsmarkt en hun eigen situatie Jongeren zijn zich zeer bewust van het feit dat ze op de arbeidsmarkt sterk worden getroffen door de economische crisis. Bijna 9 op 10 jongeren is ervan overtuigd dat de economische crisis een invloed heeft gehad op het aantal beschikbare jobs. Een groot deel vreest ook dat ze persoonlijk zullen getroffen worden (60%). Hoewel bijna 87% van jongeren ervan overtuigd is dat de economische crisis een invloed heeft gehad op het aantal beschikbare jobs voor jongeren, denkt 60% dat hij nu of in de toekomst moeilijkheden zal ondervinden om werk te vinden (zie tabel 22). Uit deze resultaten blijkt dat jongeren optimistischer zijn over hun eigen vooruitzichten dan over de arbeidsmarkt in het algemeen. 11

12 Tabel 22: Denk je dat je momenteel of in de toekomst moeilijkheden hebt/zal hebben om werk te vinden ten gevolge van de economische situatie? Aantal Ja Nee Ik weet het niet Totaal ,7% 38,4% 1,9% Brussel ,9% 32,4% 2,7% regio Vlaanderen ,4% 45,1% 1,5% Wallonië ,6% 30,3% 2,1% Laaggeschoold 96 65,2% 34,0% 0,8% Scholingsniveau Middengeschoold ,8% 36,0% 2,1% Hooggeschoold ,3% 46,9% 1,9% Niet werkende jongere ,8% 21,8% 4,4% Categorie Werkende jongere ,6% 44,5% 0,8% Eindejaarsstudent ,7% 39,3% 2,0% De graad van optimisme hangt weer nauw samen met de profielkenmerken. Zo vrezen laaggeschoolde jongeren bijvoorbeeld meer dan hooggeschoolde jongeren dat ze zelf door de crisis kunnen getroffen worden. De studenten blijken hierin weer het meest optimistisch te zijn (laagste percentage dat denkt dat de crisis een effect heeft gehad op beschikbare jobs voor jongeren) in tegenstelling tot de eerder pessimistische niet werkende jongeren (waarvan tot drie vierde vreest dat ze het moeilijk hebben of zullen krijgen met het vinden van werk tengevolge van de economische crisis). Minder dan 60% van de eindejaarsstudenten en werkende jongeren denkt dat ze getroffen (zouden kunnen) worden door de economische crisis tegen 74% van de niet werkende jongeren. Grafiek 1 toont aan dat 16% van de werkende jongeren vreest zijn job te verliezen ten gevolge van de economische crisis. Dit bevestigt het grote optimisme van de jongeren. Het percentage is het laagst voor de Vlaamse jongeren (7%) en het hoogst voor de Brusselse (37%). 12

13 Grafiek 15: Percentage jongeren aan het werk dat vreest zijn job te verliezen ten gevolge van de economische crisis? 50% 40% 36,8% 30% 27,3% 20% 15,7% 10% 7,1% 0% Totaal (N=581) Brussel (N=51) Vlaanderen (N=358) Wallonië (N=172) 5.2. Jongeren passen hun verwachtingen en gedrag aan als gevolg van de crisis De economische crisis heeft het gedrag van de jongeren op de arbeidsmarkt sterk gewijzigd. Zo zijn jongeren ten gevolge van de economische crisis meer bereid om toegevingen te doen in hun verwachtingen in een job dan voordien. Uit Tabel 19 blijkt dat ruim 3 op 4 jongeren bereid zijn om een andere job aan te nemen dan datgene waarvoor ze gestudeerd hebben. Deze offerbereidheid blijkt sterk te zijn gestegen sinds gelijkaardige studies uitgevoerd in Hoogstwaarschijnlijk heeft de economische crisis hierop een sterke invloed gehad. 62% van de jongeren geeft ook effectief aan bereid te zijn om minder te verwachten van een job als gevolg van de economische crisis. De eindejaarsstudenten zijn het minst bereid om toegevingen te doen om een job te vinden. 59,2% van de eindejaarsstudenten geeft aan bereid te zijn om hun verwachtingen aan te passen als gevolg van de economische crisis. De niet werkende jongeren daarentegen zijn het meest bereid toegevingen te doen. Zij zijn wegens de crisis ook het meest bereid om hun verwachtingen aan te passen (74%). Deze resultaten zijn, zoals verwacht, tegengesteld aan de vaststellingen over hoe beide groepen hun kansen inschatten op de arbeidsmarkt. Zo zijn de eindejaarsstudenten het meest tevreden over hun voorbereiding om de stap te zetten naar de arbeidsmarkt en het minst bereid om toegevingen te doen om een job te vinden of hun verwachtingen aan te passen als gevolg van de crisis. 13

14 Tabel 19: Ben je bereid om een andere job aan te nemen dan datgene waarvoor je gestudeerd hebt? Aantal Ja Nee Ik weet het niet Totaal ,1% 23,0% 0,9% Brussel ,1% 23,8% 1,1% regio Vlaanderen ,8% 21,8% 0,4% Wallonië ,9% 24,6% 1,5% Laaggeschoold 96 74,8% 25,2% 0,0% Scholingsniveau Middengeschoold ,4% 18,8% 0,8% Hooggeschoold ,1% 30,9% 1,0% Niet werkende jongere ,3% 12,3% 0,4% Categorie Werkende jongere ,7% 27,3% 1,0% Eindejaarsstudent ,6% 22,6% 0,8% De economische crisis blijkt niet enkel een impact te hebben op de verwachtingen van jongeren op de arbeidsmarkt maar ook op hun studietraject. Meer dan de helft van de jongeren heeft er zelfs voor gekozen of overweegt nog om zijn studietijd te verlengen of een bijkomende opleiding te volgen wegens de economische crisis. Dit is vooral het geval voor laaggeschoolde jongeren en niet werkende jongeren. Men kan dus besluiten dat de economische crisis positief door de jongeren wordt benut om via bijkomende opleiding hun kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren. Over de toekomstige evolutie van de arbeidsmarkt zijn de jongeren eerder verdeeld. Iets meer dan de helft verwacht dat de arbeidsmarkt zal verbeteren in % denkt echter dat dit niet het geval zal zijn. Maar zoals eerder aangehaald geloven de jongeren en zeker de eindejaarsstudenten in hun eigen profiel, kansen en vooruitzichten, meer dan in de arbeidsmarkt in het algemeen. Dit bewijst ook het feit dat jongeren zich heel bewust zijn van de situatie en daarop inspelen door hun gedrag of verwachtingen aan te passen. Zo passen ze zich ondermeer aan de huidige arbeidsmarktsituatie aan door langer te studeren of bijkomende opleidingen te volgen. 14