NME centrum Betuwe LES 3

Transcriptie

1 NME centrum Betuwe LES 3

2 les 3 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie?Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke Scholen Het project is ontwikkeld door Anna Regina de Jong van Stichting in2nature voor en met NME-centrum Betuwe (Annemieke Jansen) in opdracht en met subsidie van Gemeente Buren (maart 2014) NME centrum Betuwe Uitgevoerd dmv gemeentelijke subsidies, in Gemeente Buren Gemeente Neder-Betuwe Meer informatie: NME-centrum Midden-Betuwe Bezoekadres na afspraak: Tielsestraat 11b, 4043 JP Opheusden Coördinator: Annemieke Jansen, bereikbaar op of Mail nmebetuwe@gmail.com Website NME centrum Betuwe (versie sept 2016) 2

3 les 3 INHOUDSOPGAVE Handleiding les 3 COLOFON...2 INHOUDSOPGAVE...3 IN HET KORT...4 LES 3: Afsluitende les OP ONDERZOEK... 5 Evaluatie EN DAN BIJLAGE 3.1: Woordweb BINNENMILIEU BIJLAGE 3.2: Maatregelen voor een gezond binnenmilieu BIJLAGE 3.3: Maatregelen voor energiebesparing NME centrum Betuwe (versie sept 2016) 3

4 les 3 IN HET KORT Les 1 Inleidende les DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK gegeven door de leerkracht 1.1 Wat weet ik? Ordenen van bestaande kennis en ervaring (45 min) 1.2 WAAROM zou ik? Leerlingen maken werkbladen over energie besparing en gebruik van duurzame energie (30 min) Les 2 Praktijkles HOE kan ik? begeleiding door gastdocent NME-centrum Betuwe Terugkoppeling naar les 1 (15 min) Leerlingen doen proeven HOE kan ik?. De proeven gaan over energie besparen en duurzame energie gebruiken (1 tot 2 uur, afhankelijke van de beschikbare tijd) Nabespreking proeven (15 min) Les 3 Afsluitende les OP ONDERZOEK begeleiding door de leerkracht 3.1 Op onderzoek naar energie gebruik in de school (ca. 1 uur, sommige opdrachten worden verspreid over de dag uitgevoerd) 3.2 Presentatie aan de klas (ca. 1 uur) Evaluatie voor leerlingen en leerkracht EN DAN.. Maatregelen nemen! (optioneel) Kleine of grote maatregelen, alles mag. Alle beetjes helpen! Laat de gemeente weten wat jullie hebben gedaan of willen doen (pers vindt dit ook leuk). NME centrum Betuwe (versie sept 2016) 4

5 les 3 LES 3 Afsluitende les OP ONDERZOEK Begeleiding door de leerkracht Materialen (3.1) Woordweb BINNENMILIEU (bijlage 3.1) (3.1, E) Woordweb ENERGIE BESPAREN (uit les 1) (3.1) Zes onderzoeksboeken les 3, onderzoek 3.1 t/m 3.6 (3.1) Leskistje les 3 met CO2-meter, decibelmeter, luxmeter, energiemeter, 4 thermometers, rolmaat, meetlint en meetlat. (neemt de gastdocent mee) (3.2) een groot vel of flap voor ieder team (3.2) stiften & tekenmateriaal (E) Werkblad E (zonnetje) Voorbereiding door de leerkracht U leest de onderzoeksboeken door. U leest de bijlagen 3.1, 3.2 en 3.3. U zet het woordweb BINNENMILIEU(bijlage 3.1) de instructie van het onderzoek klaar op het digibord. U print elk onderzoeksboek één keer (LET OP: dubbelzijdig!). U print of kopieert het woordweb ENERGIE BESPAREN uit les 1 voor iedere leerling. U print werkblad E (het zonnetje) voor iedere leerling. U brengt directeur, conciërge en collega s op de hoogte dat uw leerlingen onderzoek gaan doen door de hele school. Maak eventueel een afspraak wanneer de leerlingen bij de directeur, andere leerkrachten of conciërge terecht kunnen voor een interview. Lesopbouw 3.1 Op onderzoek uit in de school (ca. 1 uur, sommige opdrachten worden verspreid over de dag uitgevoerd) 3.2 Presentatie van resultaten (ca. 1 uur) Evaluatie (15 min) NME centrum Betuwe (versie sept 2016) 5

6 LESBESCHRIJVING LES 3 Afsluitende les OP ONDERZOEK 3.1 Op onderzoek uit Introductie De leerlingen gaan in deze les op onderzoek uit in de school. Vier onderzoeken gaan over energie en borduren voort op les 1 en les 2. Twee onderzoeken gaan over het binnenmilieu. Dit is een nieuw begrip. Het binnenmilieu is van belang voor de gezondheid van de leerlingen. Hoe beter het binnenmilieu, hoe beter de leerlingen presteren. Energie besparende maatregelen als bijvoorbeeld ramen en deuren gesloten houden omdat de verwarming aanstaat, kunnen tegenstrijdig zijn met een goed binnenmilieu. Het CO2-gehalte stijgt wanneer alle ramen en deuren gesloten zijn, waardoor de leerlingen suf worden. Waar denken de leerlingen aan bij het begrip binnenmilieu? Bespreek het begrip binnenmilieu aan de hand van het woordweb BINNENMILIEU (bijlage 3.1). Pak daarna het woordweb ENERGIE BESPAREN uit les 1 er bij en vergelijk. Komen er dezelfde woorden in voor? Wat is de relatie tussen binnenmilieu en energie besparen? NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 6

7 Op onderzoek door de school Vertel de leerlingen dat ze in 6 teams de school gaan onderzoeken. Voordat ze op onderzoek uit gaan, moeten ze weten hoe het onderzoekt in elkaar zit. Lees samen de instructie. Neem vervolgens kort de opzet van de opdracht door met de leerlingen: 1. Lees eerst alle vragen ( opdrachten ) in de eerste kolom door. 2. Ga op onderzoek uit, probeer de vragen ( opdrachten ) uit. De middelste kolom geeft extra uitleg. 3. Vul je antwoord in de laatste kolom in door een kruisje te zetten onder ja, nee of weet ik niet. 4. Beantwoord eerst alle vragen. 5. Voer de bijbehorende opdracht(en) uit. 6. Ga terug naar de klas. 7. Bepaal tot slot voor elk onderdeel de TIPS (verbeterpunten) en TOPS (wat gaat al goed). Maak hierbij onderscheid tussen TIP klas en TIP school: Een TIP klas kunnen de leerlingen zelf binnen een dag veranderen, eventueel met een klein budget. Denk bijvoorbeeld aan het aanschaffen en plaatsen van spaarlampen, het plaatsen van tochtstrippen, posters over energiebesparing maken voor herinnering in de klas bij de lichtknop, enzovoort. Een TIP school is groot en neemt meer tijd in beslag. Dit kan de leerling zelf niet doen, maar moet de school doen. Denk bijvoorbeeld aan het isoleren van de school, het aanschaffen van zonnepanelen, het plaatsen van dubbelglas, enzovoort. NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 7

8 Onderzoek 3.4 lijkt op opdracht 2.2 van de gastles. Let er bij de verdeling van de teams op dat er geen leerlingen in team 4 zitten die opdracht 2.2 al hebben gedaan. Verdeel de klas in 6 teams en verdeel de zes onderzoeken. Elk team doet maar één onderzoek: 3.1 Binnenmilieu: vocht en vieze luchtjes CO2 meter 3.2 Binnenmilieu: stof, viezigheid en geluid Decibelmeter 3.3 Energie: verlichting en zonlicht - Luxmeter 3.4 Energie: Stekkers en apparaten - Stroommeter 3.5 Energie: verwarming en isolatie Rolmaat en thermometer 3.6 Energie: energie gebruik en schone energie Rolmaat Geef elk team het juiste onderzoeksboek en het juist meetapparaat eventueel met gebruiksaanwijzing. Maakt afspraken met de teams over hoe ze met elkaar samenwerken, hoe lang ze met hun onderzoek bezig mogen zijn, hoe ze met de meetapparaten omgaan en wat ze gaan doen als ze klaar zijn. Ze kunnen bijvoorbeeld al hun TIPS en TOPS bedenken. De teams kunnen aan de slag! NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 8

9 3.2 Presentatie van de resultaten Voorbereiding Zorg ervoor dat de teams hun onderzoeksboek bij de hand hebben. Deel de vellen uit en leg de stiften klaar. In de bijlagen 3.2 en 3.3 staan maatregelen die u kunt uitvoeren voor het verbeteren van het schoolgebouw. Met deze maatregelen in uw achterhoofd kunt u uw leerlingen inspireren bij het bedenken van hun eigen TIPS. TIP-TOP-poster maken Bespreek met de leerlingen hoe ze de TIP-TOP-poster gaan maken: 1. Bekijk en bespreek binnen je team de opgeschreven TIPS en TOPS (in de onderzoeksboeken). 2. Kies één TOP die jullie belangrijk vinden. Deze schrijf je alvast op de poster. 3. Bespreek de voordelen en nadelen van jullie TIPS en beantwoordt voor iedere TIP de volgende vragen: Kunnen wij zelf de TIP uitvoeren (TIP klas) of moet de school dat doen (TIP school)? Kost de TIP geld om uit te voeren? Is de TIP goed voor het binnenmilieu én energiebesparing? 4. Kies één TIP klas en één TIP school. Schrijf bij iedere gekozen TIP een voordeel en nadeel op. Presentatie Ieder team presenteert zijn resultaten aan de klas aan de hand van de TIP-TOP-poster. Laat ieder teamlid aan de beurt komen: Voorbeeld TIP-TOP-poster 1. Inleiding, welk team, voorstellen 2. Wat hebben jullie onderzocht 3. Hoe hebben jullie het onderzocht 4. Resultaten: TOP 5. Resultaten: TIP klas 6. Resultaten: TIP school NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 9

10 De andere leerlingen kunnen na iedere presentatie, naar aanleiding van hun eigen TIPS en TOPS, vragen stellen. Het is belangrijk dat de teams de resultaten met elkaar uitwisselen. Door alle resultaten te verzamelen en hierover te praten kan de klas erachter komen wat zijzelf en de school het best kunnen doen om het schoolgebouw te verbeteren. In de discussie zal naar voren komen of een TIP goed is voor het binnenmilieu én voor de energiebesparing. Evaluatie: wat hebben de leerlingen geleerd? Geef iedere leerling het woordweb ENERGIE BESPAREN uit les 1 en het werkblad E. Laat iedere leerling, met een gekleurde pen, voor zichzelf het woordweb ENERGIE BESPAREN aanvullen. Zo is in één oogopslag te zien wat de leerling heeft geleerd. Op werkblad E staat een zonnetje. De stralen staan voor de experimenten uit les 2. Welke conclusies kunnen de leerlingen trekken? Laat ze die per experiment in de goede straal opschrijven. In het wolkje mogen ze opschrijven wat ze van het energieproject vonden. Voor de leerkracht Ook voor u is er een evaluatieformulier. Wij zouden het op prijs stellen als u de vragen wilt beantwoorden en het formulier terug wilt sturen naar educatienmebetuwe@gmail.com. Hiermee kunnen wij het project verbeteren en indien mogelijk, in de toekomst beter aansluiten op uw wensen. Ook vinden wij het leuk om enkele zonnetjes van de leerlingen te ontvangen. Het is erg leuk om te lezen wat de leerlingen er zelf van vinden. Tevens plaatsen we graag wat zonnetjes en/of foto s op onze website en op facebook. NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 10

11 EN DAN maatregelen nemen! Dan is er de mogelijkheid om daadwerkelijk aan de slag te gaan met de TIPS die de leerlingen hebben bedacht. Sommige tips kunnen makkelijk worden uitgevoerd, gratis of met een klein budget. Kijk of er binnen de school een potje hiervoor is. Of start een actie met de leerlingen om geld op te halen. De leerlingen kunnen hiervoor posters of flyers maken waarin duidelijk wordt wat ze gaan doen (de actie) en waarvoor het is (de maatregel). Andere tips zijn duurder om uit te voeren. Ook hiervoor kunnen acties worden bedacht om geld op te halen voor de uitvoer van maatregelen ter verbetering. Ook via crowdfunding is geld op te halen. Klik op de link en kijk voor meer informatie en voorbeelden op de site van Energieke Scholen. ( BIJLAGE 3.1 Woordweb BINNENMILIEU NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 11

12 BIJLAGE 3.2 Maatregelen voor een gezond binnenmilieu Eenvoudige kleine maatregelen die leerlingen & leerkrachten in een dag kunnen doorvoeren op het gebied van het binnenmilieu voor de school. De maatregelen kosten 500,- tot 1000,-. NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 12

13 NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 13

14 BIJLAGE 3.3 Maatregelen voor energiebesparing Eenvoudige kleine maatregelen die leerlingen & leerkrachten in een dag kunnen doorvoeren op het gebied van energiebesparing in de school. De maatregelen kosten 500,- tot 1000,-. NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 14

15 NME centrum Betuwe (versie jan 2017) 15