NME centrum Betuwe LES 1
|
|
- Adriana Mertens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NME centrum Betuwe LES 1
2 les 1 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie? Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke Scholen Het project is ontwikkeld door Anna Regina de Jong van Stichting in2nature voor en met NME-centrum Betuwe (Annemieke Jansen) in opdracht van Gemeente Buren (maart 2014) NME centrum Betuwe Meer informatie: NME-centrum Midden-Betuwe Bezoekadres na afspraak: Tielsestraat 11b, 4043 JP Opheusden Coördinator: Annemieke Jansen, bereikbaar op of Mail nmebetuwe@gmail.com Website NME centrum Betuwe 2
3 les 1 INHOUDSOPGAVE Handleiding les 1 COLOFON... 2 INHOUDSOPGAVE... 3 IN HET KORT... 4 LES 1. Inleidende les DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK... 5 BIJLAGE 1.1: bordschema ENERGIE, woordweb ENERGIE BESPAREN BIJLAGE 1.2: Uitleg begrippen NME centrum Betuwe 3
4 les 1 IN HET KORT Les 1 Inleidende les DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK gegeven door de leerkracht 1.1 Wat weet ik? Ordenen van bestaande kennis en ervaring (45 min) 1.2 WAAROM zou ik? Leerlingen maken werkbladen over energie besparing en gebruik van duurzame energie (30 min) Les 2 Praktijkles HOE kan ik? begeleiding door gastdocent NME-centrum Betuwe Terugkoppeling naar les 1 / werkbladen WAAROM zou ik? (30 min) Leerlingen doen proeven HOE kan ik?. De proeven gaan over energie besparen en duurzame energie gebruiken (2 uur) Nabespreking proeven (30 min) Les 3 Afsluitende les OP ONDERZOEK begeleiding door de leerkracht 3.1 Op onderzoek naar energie gebruik in de school (ca. 1 uur, sommige opdrachten worden verspreid over de dag uitgevoerd) 3.2 Presentatie aan de klas (ca. 1 uur) EN DAN.. Maatregelen nemen! (optioneel) Kleine of grote maatregelen, alles mag. Alle beetjes helpen! Laat de gemeente weten wat jullie hebben gedaan of willen doen (pers vindt dit ook leuk). NME centrum Betuwe 4
5 les 1 LES 1 Inleidende les DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK gegeven door de leerkracht Materialen Woordweb ENERGIE (bijlage 1.1) Woordweb ENERGIE BESPAREN (bijlage 1.1) Filmpje over energie ( Werkblad 1.0: Waar of niet waar? Werkbladen 1.1 tot en met 1.8: WAAROM zou ik? Antwoorden van de werkbladen Kaart (Noordwest) Nederland Voorbereiding door leerkracht U leest bijlage 1.1 en 1.2 door. U bestudeert alle werkbladen. U bestudeert de antwoorden. Zet het filmpje klaar op het digibord. Zet het werkblad 1.5 Windenergie kaart Nederland klaar op het digibord. U print werkblad 1.0 voor elke leerling. U print de werkbladen 1.1 t/m 1.8 allemaal één keer (LET OP: dubbelzijdig!). U print het werkblad 1.5 windenergie kaart Nederland één keer in zwart wit. Lesopbouw 1.1 Wat weet ik? Klassengesprek (20 min) Filmpje over energie (15 min) 1.2 WAAROM zou ik? Werkbladen 1.1 t/m 1.8 maken in groepen (30 min) Werkblad 1.0 maken (individueel) en nabespreken (15 min) NME centrum Betuwe 5
6 LESBESCHRIJVING LES 1 Inleidende les DUURZAAM ENERGIEGEBRUIK 1.1 Wat weet ik? De leerlingen maken kennis met allerlei begrippen waaronder duurzaam energiegebruik en energie besparen. U ordent bestaande kennis en laat voorbeelden zien van zuinig omgaan met energie en van het gebruik van duurzame energiebronnen. Klassengesprek U introduceert het onderwerp aan de hand van het bordschema ENERGIE en het woordweb ENERGIE BESPAREN in bijlage 1.1. U begint met het bordschema met het woord ENERGIE. In het schema vindt u vragen. Door het stellen van die vragen kunt u het schema stap voor stap uitbouwen. Wanneer u de inbreng van de leerlingen direct ordent, houdt u het overzichtelijk. Bijdragen van leerlingen die betrekking hebben op lichaamsenergie, voedsel, conditie etc. schrijft u op een zijbord. Het zijn goede opmerkingen, maar vallen buiten het onderwerp van dit lesprogramma, en worden dus niet in het schema opgenomen. Als het schema klaar is bespreekt u het begrip duurzaam. Daarna kunt u binnen het schema aangeven wat duurzame energie is (groen omcirkelen) en wat niet-duurzame energie is (bruin/rood omcirkelen). Tot slot bespreekt u het onderwerp van dit project: duurzaam energiegebruik. Hieronder vallen twee dingen: het gebruik van duurzame energie, zuinig omgaan met energie, zodat je energie bespaart. Gebruik hiervoor het woordweb ENERGIE BESPAREN. In bijlage 1.2 vindt u uitleg over de begrippen broeikaseffect & klimaatprobleem, duurzaam duurzaam energiegebruik, elektriciteitscentrale, fossiele brandstoffen en groene stroom. Deze begrippen kunt u gaandeweg met de leerlingen bespreken. NME centrum Betuwe 6
7 Filmpje Bekijk met de leerlingen het filmpje (Klokhuis-aflevering DUURZAME ENERGIE). Werkblad 1.0 maken en bespreken Alle leerlingen gaan aan de slag met werkblad 1.0. Ze moeten ieder voor zich beoordelen welke uitspraken over duurzame energie juist zijn en welke niet. Wanneer ze klaar zijn, bespreekt u het werkblad gezamenlijk na. 1.2 WAAROM zou ik? Duurzaam energiegebruik heeft twee aspecten: zuinig omgaan met energie én duurzame energie gebruiken. Elk aspect is in 4 onderwerpen uitgewerkt (zie kader hiernaast). Per onderwerp is er één werkblad. De leerlingen gaan nu kijken naar het WAAROM van deze twee aspecten. Organisatie U deelt de klas in 8 groepen en verdeelt de onderwerpen (werkbladen) onder deze 8 groepen. Elke groep werkt aan één onderwerp en vult het bijbehorende werkblad in. Indien er tijd over is of meer tijd beschikbaar is, kunt u elke groep een tweede onderwerp laten maken. Kies dan per groep voor een onderwerp van het andere aspect. In dat geval moet u wel extra kopieën maken. Onderwerpen per aspect Zuinig omgaan met energie: 1. let op de lampen 2. zuinig zijn met stroom 3. isolatie 4. zelf energie leveren Duurzame energie gebruiken: 5. windenergie gebruiken 6. zonnewarmte gebruiken 7. zonnestroom gebruiken 8. bio-energie gebruiken NME centrum Betuwe 7
8 Toelichting werkbladen Elk werkblad bestaat uit een stuk tekst (een gesprek tussen twee personen) en een opdracht invulblad. Werkblad 1.1: Waarom zou ik letten op de lampen? opdracht: uitzoeken wat de relatie is tussen brandende lampen en luchtvervuiling, onderzoekje op school Werkblad 1.2: Waarom zou ik letten op stroomslurpers en sluipverbruikers? opdracht: interview in de school over stroomverbruik van apparaten Werkblad 1.3: Waarom zou ik warmte vasthouden? opdracht: tekst bij een stripverhaaltje schrijven Werkblad 1.4: Waarom zou ik zelf energie leveren? opdracht: vragen beantwoorden, eigen mening formuleren Werkblad 1.5: Waarom zou ik windenergie gebruiken? opdracht: windmolens plaatsen (intekenen) en daarbij een keuze maken tussen verschillende locaties LET OP: zet voor deze opdracht het Werkblad 1.5 Windenergie-kaart Nederland klaar op het digibord. Werkblad 1.6: Waarom zou ik zonnewarmte gebruiken? opdracht: tekening zonneboiler interpreteren, juistheid aantal stellingen beoordelen Werkblad 1.7: Waarom zou ik zonnestroom gebruiken? opdracht: tekst bij een stripverhaaltje schrijven Werkblad 1.8: Waarom zou ik bio-energie gebruiken? opdracht: drie omschrijvingen van het begrip bio-energie beoordelen NME centrum Betuwe 8
9 Nabespreking werkbladen 1.1 t/m 1.8 Bespreek de opdrachten na. Hiervoor kunt u de bijgeleverde antwoorden gebruiken. Laat de groepen aan elkaar vertellen welke opdracht zij hebben gemaakt en wat zij hebben ontdekt en geleerd. Bespreek met de leerlingen de vragen: Waarom zou je zuinig omgaan met energie? en Waarom zou je duurzame energie gebruiken? U vraagt naar de argumenten vóór, maar ook bezwaren en problemen mogen aan bod komen. Kondig tot slot de volgende les (gastles) aan, waarin de leerlingen door middel van proefjes gaan ontdekken HOE ze zuinig kunnen omgaan met energie en HOE je duurzame energie kunt opwekken en gebruiken. Extra filmpjes en meer informatie over (duurzame) energie Filmpjes Klokhuis ( heeft veel meer filmpjes over (duurzame) energie. Mocht u tijd hebben, dan kunt u ook filmpjes bekijken over onder andere stroom, de gasbel, windmolens op zee, spaarlamp, bewegingsenergie, batterij, zonnewagenrace, alternatieve energie, duurzame energie, etc. Zoektermen als ENERGIE, ALTERNATIEVE ENERGIE, ENERGIEBRONNEN leveren veel filmpjes en nieuwe zoektermen op. Websites Leuke kinderwebsite met veel informatie: NME centrum Betuwe 9
10 BIJLAGE 1.1 Bordschema ENERGIE NME centrum Betuwe 10
11 Woordweb ENERGIE BESPAREN NME centrum Betuwe 11
12 BIJLAGE 1.2 Uitleg begrippen Binnenmilieu Het binnenmilieu is het milieu in gebouwen. Hier tegenover staat het buitenmilieu. Beide kunnen een relevante invloed op de gezondheid hebben. Meestal wordt met binnenmilieu de lucht en zijn chemische bestanddelen bedoeld, maar het kan ook om bijvoorbeeld licht, straling of geluid gaan. De binnenlucht is vaak veel meer vervuild dan de buitenlucht. Daarom speelt de kwaliteit van de binnenlucht een belangrijke rol in de levenskwaliteit. Voorbeelden van gevolgen van een slecht binnenmilieu zijn het ontstaan of verergeren van aandoeningen zoals astma, allergie, hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid en irritatie van ogen, neus of keel. Bepaalde types binnenmilieuvervuiling kunnen tot verschillende soorten kanker en zelfs tot de dood leiden. Broeikaseffect en Klimaatverandering Eén van de gassen die vrijkomt bij verbranding van steenkool, aardolie en aardgas is koolstofdioxide (CO2). Dit gas houdt de warmte van de zon vast. Net als het glas van een broeikas, waarin bijvoorbeeld tomaten groeien. Te veel broeikasgassen zorgen ervoor dat de aarde te warm wordt. Daardoor verandert het klimaat. Het wordt bijvoorbeeld warmer. Dat is een probleem. Dit noemen we ook wel het klimaatprobleem. Veel planten en dieren zullen verdwijnen. Het ijs aan de noord- en zuidpool smelt en de gletsjers verdwijnen. Ook de hoogte van het zeewater zal stijgen. Hierdoor krijg je overstromingen. Duurzaam Duurzaam betekent: het gaat lang mee en is van goede kwaliteit. NME centrum Betuwe 12
13 Energie uit fossiele brandstoffen is niet duurzaam. De voorraad olie, aardgas en steenkool raakt immers op. Bovendien ontstaat bij verbranding van fossiele brandstoffen milieuschade (broeikaseffect). In het schema op pagina 9 is deze niet-duurzame energie bruin omcirkeld. Energie van wind, water, zon of biomassa is wel duurzaam. Het raakt niet op en veroorzaakt geen milieuschade. In het schema van pagina 9 is deze zogenaamde groene energie groen omcirkeld. Duurzaam energiegebruik Duurzaam energiegebruik gaat verder dan alleen maar duurzame energie gebruiken. Het heeft 2 aspecten: 1. duurzame energie gebruiken (windenergie, zonne-energie, bio-energie) 2. zuinig zijn met energie (energie besparen) Elektriciteitscentrale In een elektriciteitscentrale wordt steenkool, aardgas of aardolie verbrand. Soms ook hout of afval. Verbranding geeft warmte. Daarmee wordt water gekookt. Er ontstaat stoom. Stoom heeft veel kracht (denk aan een fluit op een fluitketel). Die stoomkracht laat een groot rad (turbine) draaien. Deze draaiende beweging wordt doorgegeven aan een generator. In een generator zitten een magneet en spoelen koperdraad. Als de magneet snel langs de spoelen koperdraad draait, ontstaat er elektriciteit (stroom). NME centrum Betuwe 13
14 Fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas en steenkool) Fossiele brandstoffen bevinden zich in de bodem en zijn gevormd uit zeer oude plantenresten. Het gebruik van fossiele brandstoffen heeft 2 grote nadelen: 1. ze raken op (de volgende generaties zitten straks zonder) 2. bij verbranding komen gassen in de lucht die zorgen voor het broeikaseffect en klimaatverandering. Groene stroom Groene stroom wordt niet wordt opgewekt door de verbranding van aardolie, aardgas of steenkool. Groene stroom wordt opgewekt door gebruik te maken van schone energiebronnen zoals windenergie en zonne-energie. Ook verbranding van biomassa (hout en andere plantenresten) levert groene stroom op. Hierbij komt wel kooldioxide (CO2) vrij, maar evenveel als dat door de planten wordt opgenomen. De hoeveelheid kooldioxide neemt daardoor niet toe. Groene energie is een breder begrip dan groene stroom. Bij het vergisten van biomassa bijvoorbeeld komt gas vrij ('groen gas') en aardwarmte kan gebruikt worden om kassen op de juiste temperatuur te brengen ('groene warmte'). NME centrum Betuwe 14
NME centrum Betuwe LES 1
NME centrum Betuwe LES 1 les 1 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie? Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke
Nadere informatieProject Energie? Zuinig!
NME centrum Betuwe Docentenhandleiding COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie?Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project
Nadere informatieProject Energie? Zuinig!
NME centrum Betuwe Docentenhandleiding COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie? Zuinig! Deze handleiding en de lessen van dit project zijn onderhavig aan de ontwikkelingen op energiegebied
Nadere informatieNME centrum Betuwe LES 2
NME centrum Betuwe LES 2 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie?Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke Scholen
Nadere informatieNME centrum Betuwe LES 2
NME centrum Betuwe LES 2 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie?Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke Scholen
Nadere informatieNME centrum Betuwe LES 3
NME centrum Betuwe LES 3 les 3 COLOFON Deze handleiding hoort bij het project Energie?Zuinig! Dit project is een combinatie van de Leskist Energie? Natuurlijk Duurzaam! en het landelijke project Energieke
Nadere informatieLessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 6, 7, 8
Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 6, 7, 8 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.
Nadere informatieGroep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken
Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieLeskist THEMA-handleiding Energiek Groep 7 en 8
BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Energiek Groep 7 en 8 Dit is een NME
Nadere informatieWerkblad Introductieles Eneco EnergieLab
Werkblad Introductieles Eneco EnergieLab Naam: Datum: Fossiele brandstoffen Energie laat apparaten werken. Veel apparaten gebruiken energie. Bijvoorbeeld de waterkoker, je telefoonoplader en het digibord.
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieWat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje
ENERGIE Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg
Nadere informatieFlipping the classroom
In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen. Dit zelf les noemen we: Flipping the classroom 2 Hoe gaan we te werk? 1. Je krijgt of kiest
Nadere informatie2.5: WINDENERGIE GEBRUIKEN 2.6: ZONNEWARMTE GEBRUIKEN 2.7: ZONNESTROOM GEBRUIKEN 2.8: BIO-ENERGIE GEBRUIKEN
WERKBOEKJE LES 2: HOE KAN IK? Dit werkboekje is van TEAM Naam : Naam : Naam : Naam : Instructie: Doe de opdrachten om en om, kies steeds een andere kleur. Kruis aan als je een opdracht gedaan hebt. Zuinig
Nadere informatieWERKBLAD 1: WAAR OF NIET WAAR? ANTWOORDEN
WERKBLAD 1: WAAR OF NIET WAAR? ANTWOORDEN Instructie: Vul in WAAR of NIET WAAR 1. Duurzame energie is energie die niet opraakt. WAAR 2. Duurzame energie betekent dure energie. NIET WAAR 3. Duurzame energie
Nadere informatie2.5: WINDENERGIE GEBRUIKEN 2.6: ZONNEWARMTE GEBRUIKEN 2.7: ZONNESTROOM GEBRUIKEN 2.8: BIO-ENERGIE GEBRUIKEN
WERKBOEKJE LES 2: HOE KAN IK? Dit werkboekje is van TEAM Naam : Naam : Naam : Naam : Instructie: Kruis aan als je een opdracht gedaan hebt. Zuinig omgaan met energie 2.1: LET OP DE LAMPEN 2.2: LETTEN OP
Nadere informatieWERKBOEKJE LES 2: HOE KAN IK?
WERKBOEKJE LES 2: HOE KAN IK? Dit werkboekje is van TEAM Naam : Naam : Naam : Naam : Instructie: Doe de opdrachten volgens het schema op het bord. Schrijf hieronder welke opdrachten jullie gaan doen. Eerste
Nadere informatieAlternatieve energiebronnen
Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen
Nadere informatie2.5: WINDENERGIE GEBRUIKEN 2.6: ZONNEWARMTE GEBRUIKEN 2.7: ZONNESTROOM GEBRUIKEN 2.8: BIO-ENERGIE GEBRUIKEN
ERKBOEKJE LES 2: HOE KAN IK? Dit werkboekje is van TEAM Naam : Naam : Naam : Naam : Instructie: Doe de opdrachten om en om, kies steeds een andere kleur. Kruis aan als je een opdracht gedaan hebt. Zuinig
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieVooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).
5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van
Nadere informatieETC ontdek energie voorbereidende les Leerjaar PO groep 6, 7 en 8. Een les ter voorbereiding op een workshop bij het hightechbedrijf ETC Nederland.
TITEL ETC ontdek energie voorbereidende les Leerjaar PO groep 6, 7 en 8. Type les Een les ter voorbereiding op een workshop bij het hightechbedrijf ETC Nederland. Lesduur 45 minuten. Omschrijving van de
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatie1 ENERGIE Inleiding Het omzetten van energie Fossiele brandstoffen Duurzame energiebronnen
1 ENERGIE... 2 1.1. Inleiding... 2 1.2. Het omzetten van energie... 2 1.3. Fossiele brandstoffen... 5 1.4. Duurzame energiebronnen... 7 1.5. Kernenergie... 9 1.6. Energie besparen... 10 1.7. Energieverbruik
Nadere informatieTablet of smartphone
Inhoud Inhoud 2 Tablet of smartphone 3 1. Werkwijze 4 2. Thema s 6 1 Thema: fossiele brandstoffen 6 2 Thema: broeikaseffect en negatieve gevolgen 8 3 Thema: elektriciteit opwekken op de klassieke manier
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste leerkracht, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor basisschool groepen
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei keer beoordeeld. Nederlands. A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie.
Spreekbeurt door een scholier 1606 woorden 21 mei 2003 5,4 169 keer beoordeeld Vak Nederlands A. Er zijn verschillende soorten en vormen van energie. Ik ga deze spreekbeurt houden over energie. Verschillende
Nadere informatieEnergie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1
Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerjaren van
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieToets_Hfdst10_BronnenVanEnergie
Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerwegen en
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Broeikaseffect
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect Praktische-opdracht door S. 1631 woorden 7 april 2015 4 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie De economische kijk op het broeikaseffect.
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatie1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen
2. 1. Lessuggesties Oriënterende en activiteiten op klasniveau 1.7 Kwartet over de verschillende energiebronnen Dit kwartet is een syntheseactiviteit. De meeste aspecten van energie die aan bod zijn gekomen,
Nadere informatieWerkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas
Werkbladen In de klas Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene stroom en duurzaamheid. Je hoort er vast wel eens iets over. Maar wat betekent
Nadere informatieBegrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt
Nadere informatieTEAM 5 ENERGIE. onderzoek naar energiegebruik en schone energie JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR ENERGIEGEBRUIK EN SCHONE ENERGIE OP SCHOOL
TEAM 5 ENERGIE onderzoek naar energiegebruik en schone energie JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR ENERGIEGEBRUIK EN SCHONE ENERGIE OP SCHOOL VERSIE 2 2012 2 TEAM 5 - energiegebruik en schone energie UITNODIGING
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieCliptoets Windenergie. Docentenhandleiding
Cliptoets Windenergie Docentenhandleiding We hebben iedere dag energie nodig. Die wekken we vooral op met olie, gas en steenkool. Maar die grondstoffen raken op. Bovendien vervuilen ze het milieu. Het
Nadere informatieEnergie opwekken vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82621 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieLeerlingenhandleiding
Leerlingenhandleiding Afsluitende module De Beste Energiebron van Nederland Ontwikkeld door dr. T. Klop( naar idee van NPC en NBIC) Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk
Nadere informatie6,9. Aardolie. Aardgas. Steenkool. Kernenergie. Werkstuk door een scholier 2060 woorden 29 februari keer beoordeeld. Scheikunde.
Werkstuk door een scholier 2060 woorden 29 februari 2004 6,9 109 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inleiding Van dit werkstukje kun je leren welk soort energie goed is voor het milieu. Dit werkstukje gaat
Nadere informatie1 ENERGIE Inleiding Het omzetten van energie - Opdrachten Fossiele brandstoffen - Opdrachten
1 ENERGIE... 2 1.1. Inleiding... 2 1.2. Het omzetten van energie - Opdrachten... 2 1.3. Fossiele brandstoffen - Opdrachten... 4 1.4. Duurzame energiebronnen - Opdrachten... 6 1.5. Kernenergie - Opdrachten...
Nadere informatieLesbrief basisonderwijs groep 5 t/m 8
Lesbrief basisonderwijs groep 5 t/m 8 Deze lesbrief is gemaakt ter gelegenheid van Warme Truiendag 2009 door De Groene Poolster te Den Helder en geactualiseerd en bijgewerkt door MEC DE Witte Schuur in
Nadere informatieProject Energie. Week 1ABC: Mens en dier
Project Energie. Week 1ABC: Mens en dier Info: Wat is energie? Energie geeft kracht, licht, warmte en beweging. De zon geeft ons licht en warmte. Voedsel is de brandstof van mensen en dieren. Door te eten
Nadere informatieBernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL
Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Greenpeace is een organisatie die ereldijd opkomt voor het milieu. We illen de natuur en de dieren daarin beschermen.
Nadere informatieLes De productie van elektriciteit
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les De productie van elektriciteit Werkblad Doe de stekker in het stopcontact en je hebt licht, geluid, beeld, beweging... Allemaal dankzij elektriciteit. Maar waar komt dat
Nadere informatieE n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science
1 2 3. 9 8 7 E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science N. B. De OPITEC bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1 Wat je nodig hebt: Voor de motorhouder: Voor de ventilator: 1 grote houten schijf
Nadere informatieProject Energie. Week 1DEF: Mens en dier
Project Energie. Week 1DEF: Mens en dier Info: Wat is energie? Energie heeft te maken met de kracht om iets te doen en met verbranden. De zon geeft ons energie door licht en warmte. Voedsel is onze brandstof
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieTEAM 3, energiegebruik en schone energieteam
TEAM 3, energiegebruik en schone energieteam Naam:.. School:.. Groep:.. Eigen Energie op school p. 1 ONDERZOEK NAAR ENERGIEGEBRUIK EN SCHONE ENERGIE Afspraken om van jullie team een superteam te maken
Nadere informatieTEAM 3 ENERGIE. onderzoek naar verlichting en zonlicht JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR VERLICHTING EN ZONLICHT OP SCHOOL
TEAM 3 ENERGIE onderzoek naar verlichting en zonlicht JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR VERLICHTING EN ZONLICHT OP SCHOOL VERSIE 2 2012 2 TEAM 3 - verlichting en zonlicht UITNODIGING ENERGIE, WAT IS DAT
Nadere informatieLeskist PLUS-handleiding Energiek Groep 7 en 8
Leskist PLUS-handleiding Energiek Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een NME
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieModule 4 Energie. Vraag 3 Een bron van "herwinbare" energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water
Module 4 Energie Vraag 1 Wat hoort bij het indirect energieverbruik van een apparaat? Kies het BESTE antwoord A] De energie wat het apparaat nuttig verbruikt. B] De energie die het apparaat niet nuttig
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 7/8
LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieElektrische energie. energie01 (1 min, 47 sec)
Elektrische energie In huishoudens is elektrische energie de meest gebruikte vorm van energie. In Nederland zijn bijna alle huizen aangesloten op het netwerk van elektriciteitskabels. Achter elk stopcontact
Nadere informatieHET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL. Bernd Roemmelt / Greenpeace
HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace 2. NOORDPOOL OPDRACHT 1 Bekijk het filmpje: 1. Welke landen liggen rondom de Noordpool? 2. In welke zee ligt de Noordpool? Bernd Roemmelt / Greenpeace
Nadere informatieLesbrief basisonderwijs groep 5 t/m 8
Lesbrief basisonderwijs groep 5 t/m 8 Deze lesbrief is gemaakt ter gelegenheid van Warme Truiendag 2009 door De Groene Poolster te Den Helder en geactualiseerd en bijgewerkt door MEC DE Witte Schuur in
Nadere informatieAlternatieve energieopwekking
Alternatieve energieopwekking Energie wordt al tientallen jaren opgewekt met een paar energiebronnen: Kolen Gas Olie Kernenergie De eerste drie vallen onder de fossiele brandstoffen. Fossiele brandstoffen
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?
Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april 2004 6,1 365 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Deelvragen: 1. Hoe werkt het broeikaseffect?
Nadere informatieHoofdstuk 3. en energieomzetting
Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule
Nadere informatieEen mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken
Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie
Nadere informatieMens en techniek. VMBO BASIS en KADER, leerjaar 2. Figuur 1 (Illustratie uit Microsoft Word)
Mens en techniek VMBO BASIS en KADER, leerjaar 2 Figuur 1 (Illustratie uit Microsoft Word) 1 ENERGIE... 2 1.1. Inleiding... 2 1.2. Het omzetten van energie... 3 1.3. Het omzetten van energie - Opdrachten...
Nadere informatieEnergie. Docentenhandleiding. Lesmateriaal onderbouw havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO
Energie Docentenhandleiding Lesmateriaal onderbouw havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief
Nadere informatieWerkstuk Informatica Energie
Werkstuk Informatica Energie Werkstuk door een scholier 2227 woorden 27 februari 2004 5,8 143 keer beoordeeld Vak Informatica Wat is groene energie? Groene energie is duurzame energie die particulieren
Nadere informatieHandleiding Les 1: Een verklarende tekst schrijven over het broeikaseffect
Handleiding Les 1: Een verklarende tekst schrijven over het broeikaseffect Deze schrijfles is dit jaar de derde waarin leerlingen oefenen in het genre verklaren. is een oefenles, waarin ze de VOGELS-strategie
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieTEAM 4 ENERGIE. onderzoek naar stekkers en apparaten JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR STEKKERS EN APPARATEN OP SCHOOL
TEAM 4 ENERGIE onderzoek naar stekkers en apparaten JULLIE GAAN ONDERZOEK DOEN NAAR STEKKERS EN APPARATEN OP SCHOOL VERSIE 2 2012 2 TEAM 4 - stekkers en apparaten UITNODIGING ENERGIE, WAT IS DAT EIGENLIJK?
Nadere informatieDeelvraag 1: Wat zijn de oorzaken van klimaatverandering en wat houdt klimaatverandering in?
Profielwerkstuk door een scholier 2470 woorden 27 maart 2008 6,1 24 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Deelvraag 1: Wat zijn de oorzaken van klimaatverandering en wat houdt klimaatverandering in? Klimaatverandering
Nadere informatie6,3. Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december keer beoordeeld. Inleiding
Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december 2003 6,3 32 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Energie is iets dat altijd in de buurt is. Bijvoorbeeld een boterham eten, tanken en wassen. Het meeste
Nadere informatieDVD speler. mobiele telefoon. verwarming. Lees de uitleg over meten. en energie meten. Zet een X bij het juiste antwoord.
Lees het verhaal van Sjoerd en maak de opdracht. Zet een X bij de apparaten die energie verbruiken. Dit is de kamer van Sjoerd. Hij heeft veel apparaten. Het zijn er meer dan 10!!. Ze gebruiken allemaal
Nadere informatieWaar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn
Leerlijn Waar halen ze de ENERGIE vandaan? Inleiding De lesmethode van Solarkids heeft een doorgaande leerlijn voor het basisonderwijs. De leerlijn is gebaseerd op de kerndoelen die zijn opgelegd door
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieDe ka(n)s voor energie: The Big Picture
De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen
Nadere informatieHoe kunnen we dat probleem oplossen? Door er zelf een te maken! Wij maken in dit project een bloem die reageert op het licht.
Bloemen hebben zonlicht nodig om te bloeien, sommigen gaan zelfs dicht als het donker wordt. We moeten ze ook steeds kunnen verzetten zodat ze kan geplaatst worden in de tuin, op de vensterbank, op het
Nadere informatieLeskist THEMA-handleiding De energieke club Groep 5 en 6
BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding De energieke club Groep 5 en 6 Dit
Nadere informatieOPGEWEKT! Lesbrief bij de rondreizende tentoonstelling Noord-Holland opgewekt! NOORD-HOLLAND. Doelgroep Groep 7 en groep 8
Lesbrief bij de rondreizende tentoonstelling Noord-Holland opgewekt! Doelgroep Groep 7 en groep 8 Opbouw 1. 2. 3. 4. Voorbereiding in de klas Bezoek aan de tentoonstelling Noord-Holland opgewekt! Verwerking
Nadere informatieTEAM 1, het verlich0ng- en zonneverlich0ngteam. School:.. Team 1 - verlichting en zonlicht Eigen Energie op school p. 1
TEAM 1, het verlich0ng- en zonneverlich0ngteam Naam: School:.. Groep: Eigen Energie op school p. 1 ONDERZOEK NAAR ZONLICHT EN VERLICHTING Afspraken om van jullie team een superteam te maken Jullie gaan
Nadere informatieEnergie: hoe duurzaam is jouw school? Esther van der Meer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van der Meer 05 June 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/31896 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieMilieuproblemen: Stoffen worden in het milieu onttrokken (deel verwijderen) en er worden andere stoffen aan toegevoegd = veranderen van het milieu.
Biologie hoofdstuk 7 Mens en milieu Paragraaf 1 mens en het milieu de mens is afhankelijk van het milieu: - voedsel => voor de mens. - zuurstof => voor planten (fotosynthese) en om te ademen. - water =>
Nadere informatieKlimaatcompensatie investeren in een schone toekomst
Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Van warme douche, autorit en vliegvakantie tot het verwarmen van ons huis: alles wat we in ons dagelijks leven doen, leidt tot uitstoot van broeikasgassen.
Nadere informatieGroep 8 - Les 3 Restproducten
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatie7. Klimaatkwis. Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht
7. Klimaatkwis Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht Werkwijze: allen staan, groene en rode kaartjes, fout = zitten 1. Wie maakte de film An inconvenient truth,
Nadere informatieINLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!
INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende
Nadere informatieDuurzame stroom in het EcoNexis huis
Groepsopdracht 1 Duurzame stroom in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit, en de welvaart stijgt ook steeds meer. Daarom neemt de vraag naar energie (elektriciteit, gas, warmte) wereldwijd
Nadere informatiewww.praktischtechniek.nl
D. Bekijk nu de andere zaklampen. Vul de tabel in. Werken alle zaklampen? Ja / nee Omdat: Welke zaklamp schijnt het langst? Techniekkit: Noord Nederland Domein: Energie omzetting Competentie: Ontwerpen
Nadere informatieTEAM 4, het verwarming- en isola7eteam
TEAM 4, het verwarming- en isola7eteam Naam:.. School:.. Groep:.. Eigen Energie op school p. 1 ONDERZOEK VERWARMING EN ISOLATIE Afspraken om van jullie team een superteam te maken Jullie gaan samenwerken
Nadere informatievoetafdruk etcetera. 3. Verwerking door discussie. (30 min.) De feiten en antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Het lesdoel is het creëren van bewustzijn. Aan
Nadere informatieGroep 6 t/m 8. De regio zit vol energie! Informatieblad + Docentenhandleiding. Kaarsenmaken. www.natuurmilieuweb.nl
Energieneutraal 2040 Aalsmeer - Amstelveen - Diemen - Ouder-Amstel - Uithoorn Groep 6 t/m 8 Informatieblad + Docentenhandleiding De regio zit vol energie! www.natuurmilieuweb.nl Overzicht Informatieblad:
Nadere informatieSheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?
Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat
Nadere informatieUw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas
Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Welkom! Uw nieuwe woning, een duurzame woning Gefeliciteerd met de aankoop van uw bouwkavel. Een plek waar u
Nadere informatie