HET WOON-WERK-LANDSCHAP VAN DE 21 EEUW

Transcriptie

1 HET WOON-WERK-LANDSCHA VAN DE 21 EEUW m 22 MAART 2007

2 HET WOON-WERK-LANDSCHA VAN DE 21 EEUW Het werklandschap van de 21 eeuw In de studie werklandschap van de 21e eeuw is onderzocht welke ruimtelijke consequenties maatschappelijke ontwikkelingen hebben op het werken in kantoren. Het ontstaan van een netwerksamenleving, individualisering, de welzijnsmaatschappij en de economie van ideeën zijn maatschappelijke fenomenen die er toe bijdragen dat het kantoor zoals we dat kennen uiteen zou kunnen vallen in een hele reeks van nieuwe werkplekken, elk met hun eigen voordelen. Zijn veel kantoren traditioneel gevestigd op locaties die goed bereikbaar zijn voor werknemers en klanten en die tegelijkertijd het corporatieve imago van het bedrijf uitdragen, in de toekomst is het niet ondenkbaar dat verschillende werkfuncties zich op verschillende locatie zullen vestigen, waarbij het welzijn van de werknemer, in de vorm van nabijheid van zijn werkplek en aantrekkelijkheid van zijn werkomgeving een grotere rol zal gaan spelen. hometrainer HOMETRAINER mindworker teamplayer networker HOMETRAINER NETWORKER ROADRUNNER SELFSUORTER Frontoffice en backoffice Slechts een klein aandeel van de verschillende werkfuncties is specifiek gebonden aan de representatieve snelweglocaties waarop veel grote bedrijven zijn gevestigd. Een flink deel van het werk zou kunnen plaatsvinden in zogenaamde backoffices. Hierbij is het interessant te vermelden hoe twee grote multinationals omgaan met hun hoofdkantoren aan de Amsterdamse Zuidas. In het kantoor van ABN AMRO vinden alle werkzaamheden plaats en werken ca medewerkers. ING heeft voor een ander concept gekozen en een relatief klein, maar zeer representatief gebouw neergezet waar 300 medewerkers werken. Andere werkzaamheden vinden plaats in verschillende backoffices die verspreid zijn over het land. Het idee dat in de studie Werklandschap van de 21e eeuw is geformuleerd is dat met name de backoffice werkzaamheden ( mindworker in de studie) zich heel goed lenen voor kleinschalige eventueel bedrijfsongebonden kantoorgebouwen in de woongebieden. MINDWORKER TEAMLAYER

3 EIL=0 HET WOON-WERK-LANDSCHA VAN DE 21 EEUW Verbreding van het onderzoek Suburbane conditie De reactie op de studie naar het werklandschap van de 21e eeuw zet in op een verbreding van het begrip werken. Onder invloed van de maatschappelijke ontwikkelingen die uitgebreid zijn omschreven in Het werklandschap van de 21 eeuw vindt niet alleen een herdefinitie plaats van het werken in kantoren. Tegelijkertijd vervaagt de definitie van wat een kantoor is. In Nederland maken we planologisch onderscheid tussen kantoren en bedrijven. Een kantoor is gedefinieerd als onderneming met meer dan 70% kantooroppervlak. Een bedrijf omvat minder dan 30% kantooroppervlak. Bedrijven stellen andere eisen aan hun omgeving dan kantoren, bereikbaarheid voor vrachtauto s en de logistiek die gepaard gaat met laden en lossen maken dat bedrijvenlocaties veel ruimte-extensiever benut worden dan kantoren. De grondprijzen op bedrijvenlocaties zijn dan ook een stuk lager dan op kantorenlocaties. Deze onderverdeling heeft geleid tot typische kantoorlocaties en typische bedrijvenlocaties. Met name op de verouderde bedrijvenlocaties is een kleinschalige ontwikkeling zichtbaar die wellicht kan worden gezien als een voorbode van een tendens die zich in de komende tijd verder zal doorzetten. Versterkt door de opkomst van creatieve industrie vestigen steeds meer kantoor-achtige bedrijven, waarbij sprake is van kantooroppervlak tussen 30% en 70%, zich op traditionele bedrijvenlocaties. Deze ondernemingen geven verschillende redenen op waarom ze voor dit type locatie kiezen: de prijzen zijn laag, er is voldoende parkeergelegenheid, de informele uitstraling en pionier-karakter. Wanneer deze ontwikkeling zich doorzet, waarin het eenduidig onderscheid tussen kantoren en bedrijven niet meer gemaakt kan worden, wordt het belangrijk om na te denken over hybride locaties, waarin verschillende functies naast elkaar kunnen bestaan. Hierin verdwijnt het traditionele onderscheid tussen kantoor en bedrijf en tussen wonen en werken. De denkwijze uit de studie [NOT DONE] is een voorwaarde voor het ontstaan van nieuwe gemengde woonwerkgebieden. Woon- en werkfuncties hebben een verschillende relatie met tijd. Woonfuncties zijn stabieler, investeringen spelen zich af over grotere tijd, bieden meer zekerheid. Werkfuncties zijn meer aan verandering onderhevig, groei (en soms ook krimp) en veranderende gebruikspatronen van ondernemingen gaan veel sneller dan die van huishoudens, de investeringen moeten daardoor in kortere tijd worden terugverdiend. KANTOREN Bij de aanleg van nieuwe suburbane uitleggebieden zijn we gewend aan geoptimaliseerde plannen waarin elke vierkante centimeter is benut en waarin kantoren en bedrijven zijn beperkt tot de randen van de locatie als geluidsbuffer naar snelweg of spoorlijn. In de studie wordt onderzocht in hoeverre traditionele woonverkavelingen zich lenen voor werkfuncties en welke eventuele transformaties ze zouden moeten ondergaan om werkfuncties te kunnen opnemen. gestapelde blokken Javaeiland, Amsterdam vrijstaande woningen Boswijk, Ypenburg laagbouwblokken Singels-6, Ypenburg BEDRIJVEN Haveneiland, IJburg Overgooi, Almere Steigereiland IJburg Amsterdam kantoor en retail-achtige bedrijven op bedrijvenlocaties Typologische benadering WONEN Borneo-Sporenburg, Amsterdam De Buitenhof, Groningen Borneo-Sporenburg, Amsterdam De twee praktijkvoorbeelden tonen twee verschillende woonwerktypes waarin geen sprake is van een kantoor of een bedrijf, maar waarin beide functies samen gaan. De ontwerpstudio in Geldrop is een typisch voorbeeld van de menging van wonen met een kantoor-bedrijf op kavelniveau. De bestaande woning richt zich naar de formele straatzijde, het kantoor-bedrijf richt zich naar het informele achtergebied. Het interessante is tevens dat het gebouw zich enerzijds conformeert aan de traditionele loodsarchitectuur en anderzijds door middel van 2 enorme dakvensters een eigenzinnig imago uitstraalt dat zich onttrekt van de conventionele loodsarchitectuur. Het gebouw Multifunk is ontwikkeld als een flexibel woonwerkgebouw waarin een continue functieverandering mogelijk is. Het gebouw zit qua structuur, ontsluiting en installatietechniek zodanig in elkaar dat allerlei vormen en groottes van gebruik mogelijk zijn. Ook hier is sprake van een hybride uitstraling die refereert aan woon en werkgebouwen en aan high en lowprofile. Multifunk - flexibel woonwerkgebouw - IJburg WOON-WERK-TYOLOGIEEN ontwerpstudio Chihuahua - Ontwerpstudio in de achteruin- Geldrop werkplaats flexibele ruimte

4 grondgebonden woningen 69 gestapelde woningen dakterras en/of patio 174 op kavel collectief ondergronds rug aan rug type woonblok ca. 4,5m HAVENEILAND IJBURG BORNEO SORENBURG De gridstructuur van Haveneiland kent verschillende blokmaten. De blokken zijn in principe 175 m lang en variëren in breedte. Deze structuur heeft een grote mate van flexibiliteit naar woningtypologie. De relatief hoge dichtheid van Haveneiland vraagt wel om relatief veel gestapelde woningen en veel ondergrondse parkeervoorzieningen. De flexibele gridstructuur geeft veel mogelijkheden voor de menging van wonen en werken zowel in grondgebonden als in gestapelde vormen. De flexibiliteit van deze verkavelingsstructuur speelt zich af op blokniveau, waardoor binnen een blok verschillende combinaties van typologieën en functies mogelijk zijn. Door de hoge dichtheid van Haveneiland is echter wel maatwerk vereist om alle programmatische randvoorwaarden goed op te lossen. Flexibiliteit in de tijd, bijvoorbeeld in de vorm van uitbreidbaarheid, is veel minder goed mogelijk binnen deze verkavelingsstructuur. Borneo Sporenburg heeft een zeer compacte verkaveling van 0610 grondgebonden nieuwe woonwerkproducten woningen. In plaats van een achtertuin staan de 18 january 2007 woningen rug aan rug en hebben ze een patio en/of een dakterras. Er wordt op de eigen kavel geparkeerd. Door de grote blokdiepte en de introverte gebouwtypologie leent deze verkaveling zich goed voor functiemenging. Om variatie in groottes van gebouwen mogelijk te maken kan de halve of de volledige blokdiepte worden gebruikt en kan worden gevarieerd met kavelbreedte. dubbeldiepe werkloods dubbeldiep lichthofkantoor woonlaagbouw en werktorens flexibel woon-werk-gebouw 174 enkel kantoor dubbel woon-werk-huis woonlaagbouw achter werkwand woonrand met werkinterieur woon-werk-blokkken enkel woon-werk-huis brede loods

5 boomsingel woning berging woning tuin m m tuin 75m 45m ALMERE OVERGOOI 75m 45m SINGELS 6 YENBURG De verkaveling met vrijstaande huizen van Almere overgooi is voor Nederlandse begrippen exceptioneel ruim opgezet. Een willekeurige kavel heeft een afmeting van xxm bij xxxm. Het landschappelijk karakter en de privacy van de woningen wordt gegarandeerd door grote boomsingels die het gebied doorsnijden. Het uitgiftebeleid van de Almere Overgooi maakt het mogelijk zowel enorme individuele huizen te bouwen als grote collectieve huizen waarin meerdere huishoudens wonen. De enorme kavelmaat is zeer geschikt voor menging met werken. Er is voldoende ruimte voor grotere en kleinere gebouwen, toekomstige uitbreidingen en. De boomsingels, bebouwingsregels en de kavelmaat zorgen voor voldoende geluid/ en zichtbuffer tussen de verschillende kavels. Deze rijtjeshuisverkaveling is in wezen zeer traditioneel. De kavels zijn 5.40 m breed. Wat bijzonder is aan de verkaveling van singels6 is de kaveldiepte van en het in de tuin bereikbaar vanuit het achterpad. Daarnaast zijn de straatwanden opgebouwd uit verschillende architectonische eenheden, waardoor de suggestie van een kavelsgewijze uitgifte wordt gewekt. Dit Belgisch aandoend principe leent zich met een kleine transformatie zeer goed van de menging met werkfuncties. De vaste kavelbreedte van 5.40 is te smal voor werkfuncties, maar bij een flexibele kavelbreedte kunnen grotere en kleinere werkgebouwen wel worden ingepast. Ook een variabele bouwdiepte biedt meer mogelijkheden. Door via het achterpad alle kavels autotoegankelijk te maken kunnen parkeervoorziengen tbv werken worden uitgebreid. woning achter op de kavel m m m m bedrijf voor op de kavel dubbele woning kantoren bedrijf kantoor bedrijven bedrijf woon-werk-blokkken woon-werk-kavels

6 COLOFON ONTWER ANA ARCHITECTEN TUSSEN DE BOGEN JB AMSTERDAM T E MAIL@ANA.NL W ODRACHTGEVER HABIFORUM ROJECT MENGEN IN DE STAD MAART 2007