Reactie van het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika op de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten
|
|
- Vincent ten Wolde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Reactie van het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika op de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten Adres postbus ES Amsterdam Tel Fax Website Auteur: Judith Sargentini Datum: herziene versie, 1 maart 2004
2 Reactie van NiZA op de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten 1 1. inleiding Sterke mensen, zwakke staten : de titel van de nieuwe Afrika-notitie slaat de spijker op zijn kop. Afrikaanse staten mogen dan worden aangeduid als mislukte staten (failed states), hun burgers zetten met veel creativiteit en doorzettingsvermogen bedrijfjes en coöperaties op, geven kinderen les, vertellen openlijk over HIV/aids, verzorgen radio-uitzendingen en houden daarmee hun directe omgeving leefbaar. Volgens het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA) is de grote uitdaging voor het Nederlands ontwikkelingsbeleid de vraag hoe die sterke mensen ondersteund kunnen worden zodat zij de democratie en de economie in eigen land op sociaal verantwoorde en duurzame wijze vooruit kunnen helpen. De Afrika-notitie, uitgebreid met de regionotities voor de Grote Meren en de Hoorn van Afrika, richt zich vooral op conflictregio s. NiZA vindt dat ontwikkelingssamenwerking voor Afrika moet meer is dan conflictpreventie. Zo n eenzijdige benadering zal nadelig uitpakken voor de prille democratieën op het continent. Zij kunnen nog niet zonder onze steun. 2. keuzes in de Afrika-notitie Het is een unicum in het Nederlandse Afrikabeleid dat de inmiddels voormalige- Minster van Buitenlandse Zaken, De Hoop Scheffer en de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Van Ardenne samen op werkbezoek waren in Afrika. 2 Dat toont aan dat deze regering een grote betrokkenheid kent bij de ontwikkeling van het continent. Het bezoek leidde ook tot een aantal zeer uitgesproken keuzes: 1. vooral aandacht voor conflict preventie in twee gebieden (de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied); 2. keuze voor pro-poor-growth, economische groei die direct ten goede komt van de allerarmsten; 3. steun aan het maatschappelijk middenveld. In deze reactie loopt NiZA de consequenties van die drie keuzes na. 3. keuze 1: focus op conflictpreventie in de Grote Meren regio en de Hoorn Het woord preventie suggereert dat hier nog iets aan het voorkomen van conflicten gedaan kan worden. Conflictoplossing of vredesopbouw dekken de lading beter in landen als de DRC. Door het instellen van een stabiliteitsfonds lijkt de keuze voor conflictpreventie vooral gericht te zijn op staten en op militaire leest geschoeid te worden. Volgens NiZA mag lokale vredesopbouw niet ontbreken. De ontwikkeling van Afrika is méér dan conflictbestrijding alleen: conflictpreventie is ook het stimuleren van economische groei en bouwen aan goed bestuur. Een keuze voor conflictpreventie in de Hoorn van Afrika en het Grote Merengebied moet er niet toe leiden dat landen die nu, slechts tien jaar na het einde van de apartheid, een zekere politieke en/of economische stabiliteit hebben verworven, in de toekomst geen steun meer krijgen. Mozambique, Tanzania, Zambia en Zuid-Afrika staan nog op de landenlijst maar de steun aan Angola, buiten de landenlijst om, wordt afgebouwd. Beperking van steun aan en aandacht voor zuidelijk Afrika kan er toe leiden dat instabiele staten zoals Angola, Zimbabwe en de Democratische Republiek Congo anderen mee naar beneden trekken. De vrede in Angola is pril, Zimbabwe staat aan de afgrond en het internationale conflict in de Democratische Republiek Congo speelt zich niet alleen af rond de Grote Meren, maar ook aan haar zuidgrens. Niet alle veertien SADC-landen kunnen hier uitgebreid aan bod komen, maar de situatie in Angola, de DRC en Zimbabwe vraagt om enige toelichting: 1 Afrika-notitie sterke mensen, zwakke staten. Kamerstuk , nr. 1 Tweede Kamer. 2 Van 9 tot en met 14 augustus 2003 bezochten beide ministers de Grote Meren regio. 3.1 prille vrede in Angola Angola stond en staat niet op de landenlijst. Desondanks is Nederland een van de vijf grote donoren van het land; dat betreft vooral fondsen voor noodhulp en het opruimen van landmijnen 1
3 aangeboden via multilaterale hulpkanalen. Het land voldoet niet aan het criterium van goed bestuur en moet zich met zijn rijkdom aan grondstoffen zelf kunnen bedruipen. Echter, het land is bij uitstek een voorbeeld van niet duurzame economische ontwikkeling. Het vredesakkoord is nog pril. Als gevolg van veertig jaar oorlog kampt het land met een ontheemde bevolking, werkloze oorlogsveteranen, een volledig in puin geslagen infrastructuur en analfabetisme. Wil dit land in de nabije toekomst open en eerlijke verkiezingen houden, dan is voorlichting aan kiezers onontbeerlijk. Toegang tot onafhankelijke media, ook in de provincies, ook voor analfabeten is daarbij onmisbaar. Het maatschappelijk middenveld moet de mogelijkheid krijgen een waakhondfunctie in (de aanloop naar de) verkiezingen te vervullen. Nederland mag Angola in deze kritieke periode niet aan zijn lot over laten. Juist in Angola heeft investeren in een maatschappelijk middenveld om de vrede te bestendigen en tot goed bestuur te komen zin. Angola heeft een van de grootste en sterkste legers van de regio. Stabiliteit in Angola is van groot belang voor de regio s midden- en zuidelijk Afrika. aanbeveling Kort niet op hulp aan Angola, maar bouw de multilaterale hulp om naar financiële ondersteuning van het maatschappelijk middenveld. Steun de ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld in Angola met kennis, kunde en middelen met het oog op toekomstige vrije verkiezingen en als stimulans voor goed bestuur. 3.2 DRC: belangrijke factor in stabiliteit zuidelijk Afrika Een vredesakkoord werd getekend en een overgangsregering trad in 2003 aan, maar in de uithoeken van de DRC wordt nog gevochten, onder andere door criminele netwerken die zich richten op plundering van grondstoffen. De Afrika- notitie beperkt zich tot het noordoosten van de DRC, maar de het gewapend conflict en de recente vrede in de DRC reikt veel verder dan de regio rondom de Grote Meren. In het zuiden van de DRC speelden tot voorkort Angola, Namibië en Zimbabwe hun partijtje mee. De Afrika-notitie benadrukt de rol van Zuid-Afrika als bemiddelaar in het Grote Meren-conflict, maar ook de hiervoor genoemde landen zijn sociaal en economische nauw verbonden met de DRC. Angola en Zimbabwe steunden de regering van Kabila junior uit oogpunt van machtspolitiek of om zich te verrijken met grondstoffen van het Kongolees grondgebied. Zambia en de DRC zijn economisch van elkaar afhankelijk. De DRC is de belangrijkste waterbron voor de regio. NiZA vraagt om aandacht voor het hele land en al zijn buurlanden. De destabiliserende rol die Rwanda en Uganda spe(e)l(d)en in Oost-Congo werd onlangs nog aangetoond in het geheime hoofdstuk van het VN-panel rapport over de plundering van de DRC. De opstelling van Rwanda en Uganda in Oost-Congo zou moeten meewegen in de Nederlandse beoordeling van deze landen op gebied van goed bestuur. Vrede in de DRC kan alleen beklijven als de staten aan de zuidgrens meewerken, en andersom vormt een opnieuw oplaaiende oorlog in de DRC een groot risico voor de destabilisatie van zuidelijk Afrika. aanbevelingen Bekijk de recente vrede in de DRC van uit alle windstreken, en niet slechts als onderdeel van de Grote Meren. Zuidelijk Afrikaanse landen als Angola, Namibië, Zimbabwe en Zuid-Afrika zijn politiek en economisch nauw betrokken. Neem bij de beoordeling van goed bestuur in Rwanda en Uganda hun opstelling in Oost- Congo mee. 3.3 mensenrechtenschendingen in Zimbabwe De situatie in Zimbabwe verslechtert met de dag. Het enige onafhankelijke dagblad The Daily News werd gesloten en vijftig vertegenwoordigers van de nationale vakbond, ZCTU werden gearresteerd. De winkels in Zimbabwe zijn leeg, maar President Mugabe vierde onlangs uitgebreid zijn tachtigste verjaardag. Mensenrechtenschendingen zijn in Zimbabwe aan de orde van de dag. De buurlanden houden de oplopende spanningen nauwlettend in de gaten, maar het zijn diezelfde buurlanden die Mugabe, oud vrijheidsstrijder, de hand boven het hoofd houden. De buurlanden, met name Mozambique en Botswana, en in minder mate Malawi en Zambia worden geconfronteerd met grote groepen vluchtelingen uit Zimbabwe. Zij vrezen dat de economische recessie over zal slaan naar de regio. 2
4 Nederland voert een consequente politiek ten aanzien van Zimbabwe en is zeer oplettend dat de Europese sancties, met name de reisbeperking voor de Mugabe-getrouwen, nageleefd worden. Politieke druk binnen internationale platformen zoals Verenigde Naties, en Europese Unie en in overleggen als de EU-AU, EU- SADC en EU-ACP kan de weg vrijmaken voor een oplossing van het conflict in Zimbabwe. Het maatschappelijk middenveld in Zimbabwe vraagt nadrukkelijk om internationale solidariteit. Continuering van de Nederlandse steun aan onafhankelijke organisaties in Zimbabwe is daarvoor cruciaal. aanbevelingen Voer de internationale druk op de Zimbabwaanse regering via multilaterale fora op. Blijf Zimbabwe s maatschappelijk middenveld en onafhankelijke media steunen. 4. Keuze 2: pro-poor growth en economische ontwikkeling NiZA juicht de keuze voor pro-poor growth toe. Economische groei dient vooral ten goede te komen van de armsten in een samenleving. De vraag is echter of die economische groei bereikt kan worden in de door de Minister geselecteerde landen. De kans op aanzienlijke Pro-poor growth is niet groot in failed states of conflictgebieden zoals de DRC. Het van belang om te investeren in landen die nìet geteisterd worden door gewapende conflicten, en landen in wederopbouw. Daar kan meer en blijvende economische groei wèl gerealiseerd worden. 4.1 NEPAD De Afrika-notitie hecht veel belang aan het New Partnership for Africa s Developement (NEPAD). Dat doet NiZA ook. NEPAD is een hoopvol Afrikaans initiatief. NEPAD jaagt een brede Afrikaanse discussie aan over sociaaleconomische politiek en is een instrument om goed bestuur te stimuleren. Maar tot nu toe hebben slechts 16 van 56 landen het NEPADinitiatief onderschreven en economische groei is daar niet direct van te verwachten. NEPAD is vooral gericht op staten en biedt het maatschappelijk middenveld zeer beperkte mogelijkheden om de belangen van de bevolking te vertegenwoordigen. De Afrika-notitie ziet NEPAD als een middel om mensenrechten te stimuleren, maar daarover is niets opgenomen in de NEPADovereenkomst. Om NEPAD te kunnen inbedden in de Afrika samenleving is het noodzakelijk om de onderhandelingscapaciteit van het maatschappelijk middenveld te versterken. aanbeveling Stimuleer betrokkenheid van het Afrikaans maatschappelijk middenveld bij de implementatie van het NEPAD-initiatief. 4.2 maatschappelijk verantwoord ondernemen De bedrijfslevenlijst is vernieuwd. 3 Tot voor kort kon het Nederlandse bedrijfsleven nog rekenen op assistentie en exportsubsidies voor investeringen in Zimbabwe. Het land is nu terecht van die lijst afgevoerd. Voor NiZA blijft de vraag in hoeverre de PSOM-lijst bijdraagt aan de bestrijding van langdurige armoede. NiZA is van mening dat ondersteuning van lokale economische initiatieven het meest effectief is. Het Nederlands bedrijfsleven heeft Afrikaanse landen iets te bieden, maar daarvoor dienen een aantal spelregels in acht genomen te worden: - Heeft het Zuiden de vraag geformuleerd? - Draagt het Nederlandse bedrijfsleven bij aan een duurzame economische ontwikkeling in het Zuiden? (Dus niet: leeghalen en wegwezen). - Is het maatschappelijk middenveld in het land geconsulteerd? - Respecteert het land de mensenrechten? - Hoe wordt de naleving van deze spelregels getoetst? De bedrijvenlijst dient tot economische ontwikkeling van de regio, niet als garantie voor investeringssubsidies voor Nederlandse bedrijven. aanbeveling Garandeer dat de investeringen van Nederlandse bedrijven in Afrika vraaggestuurd zijn. Bied de garantie dat investeringen van het Nederlandse bedrijfsleven in landen op de PSOM en ORET/MILIEV-lijst, dus met steun van de Nederlandse overheid, direct ten goede komen aan de (lokale) bevolking. 3 TK , aan elkaar verplicht, bijlage III, PSOM en ORET/MILIEV lijst (pag. 33). 3
5 5. Keuze 3: steun het maatschappelijk middenveld De Afrika-notitie onderschrijft de noodzaak tot ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld (de civil society, de sterke mensen ). Ook hier geldt dat steun aan lokale ngo s, onafhankelijke media en mensenrechtenorganisaties essentieel is bij wederopbouw (bijvoorbeeld Angola) en in landen waar het dreigt fout te gaan (Zimbabwe). Juist bij vredesopbouw is de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld onontbeerlijk. Enkele regeringen, voortgekomen uit de bevrijdingsbeweging, (dreigen te) verworden tot centralistische regimes. Afrikaanse maatschappelijke groeperingen die daar tegen ageren, verdienen onze hernieuwde internationale solidariteit. Het Nederlandse ontwikkelingsbeleid kan en moet zich in de wereld onderscheiden door het principe van partnerschappen met direct betrokkenen te omarmen. Daar waar staten falen, zou Nederland de sterke mensen moeten steunen: onafhankelijke media, vrouwengroepen, mensenrechtenorganisaties, onderwijsprojecten, kleine bedrijfjes. En die steun hoort vraaggestuurd te zijn. Dat kan alleen met gerichte aandacht op ontwikkeling op kleine schaal. Toch lijkt de Nederlandse overheid voor een zeer multilaterale benadering te kiezen. Daarnaast werpt de vraag zich op, in hoeverre dit nieuwe Afrika-beleid door middel van consultatie in Afrika tot stand is gekomen. Aanbeveling Ga uit van partnerschappen, consultaties en vraaggestuurde ontwikkelingssamenwerking. 6. nieuwe wind in Afrika waait uit het Zuiden Tien jaar geleden, in april 1994 vonden in Zuid- Afrika de eerste vrije verkiezingen plaats. De Apartheid had ook voor de omringende landen enorme consequenties. De voormalige frontlijnstaten liepen schulden op in hun strijd tegen de apartheid. Het constante gevaar dat Zuid-Afrika zou binnenvallen, leidde tot bewapening in plaats van opbouw van het eigen land. De afschaffing van Apartheid gaf ook deze staten de kans om de democratie en de economie te versterken. Tien jaar is kort voor de opbouw van een volwaardige democratie en economisch herstel. Zuidelijk Afrika verdient onze blijvende steun in dat proces. Minister van Ardenne verwoordde vorig jaar op NiZA s Levend Jaarboek de spagaat waarin zuidelijk Afrika zich bevindt als volgt: Het nieuwe leiderschap komt voor een belangrijk deel uit het relatief stabiele zuidelijk Afrika. De afgelopen decennia is daar veel ten goede gekeerd. Ik denk daarbij aan de recente vrede in Angola, maar verder terug in de tijd ook aan de beëindiging van het Apartheidsregime [ ] Ik heb de diepste bewondering voor het politieke leiderschap van Zuid-Afrika om NEPAD als eigen Afrikaans antwoord tegen armoede te promoten. [ ] En toch dreigt ook in dit deel van Afrika instabiliteit. Twintig tot dertig procent van de bevolking is HIV-geïnfecteerd. Het zijn schrikbarend hoge aantallen. [ ] De sociale structuren, de economie, de voedselsituatie, dit alles dreigt in te storten in landen als Botswana, Zuid-Afrika en Zambia. Overheden worden geacht rampen te bestrijden. Maar in zuidelijk Afrika hebben leiders nog veel meer aan hun hoofd. Beter bestuur en beter beleid, ook zij worden daarop afgerekend, maar ook eigenbelang, dat jammer genoeg nog steeds zo een bepalende rol speelt in de verdeling van schaarse middelen. [ ] We hebben leiderschap nodig om armoede en conflict op dit continent te bestrijden. Om dictators te verdrijven, zoals Charles Taylor, en in de toekomst Mugabe hopelijk ook. Het is mede aan leiders als Mandela en nu Mbeki, maar ook President Chissano 4 van de Afrikaanse Unie, te danken dat de Afrikaanse stem in de wereld gaat tellen. 5 De Southern African Developement Community (SADC) is de sterkste regionale organisatie op het continent. 6 SADC kan zorgen voor relatieve stabiliteit in de regio én voor economische groei in heel sub-sahara Afrika. De SADC verdient steun om beide rollen te kunnen bestendigen. Het is daarnaast nodig om de invloed van het Afrikaanse maatschappelijk middenveld op de SADC te vergroten. 4 Joachim Chissano is president van Mozambique. 5 Nieuwe wind in Afrika waait uit het Zuiden, speech van Minister van Ardenne bij de opening van NiZA s levend jaarboek, Felix Meritis, vrijdag 26 september B07BE41B0B414E7D2244BA5E3X3X39620X 27 6 De veertien SADC-landen zijn: Angola, Botswana, Democratische Republiek Congo, Lesotho, Malawi, Mauritius, Mozambique, Namibië, Seychellen, Swaziland, Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Zuid Afrika. 4
6 In Namibië komt de vrijheid van meningsuiting onder druk te staan. President Sam Nujoma, goed bevriend met Mugabe, is al lang aan de macht en oppositie lijkt te ontbreken. De binnenlandse politieke ontwikkelingen vertonen Zimbabwaanse trekjes. In Mozambique heeft zich een opmerkelijke economische groei voor gedaan. Maar die groei beperkt zich slechts tot de hoofdstad Maputo, waar regeringspartij Frelimo de scepter zwaait. In de provincie, veelal onder lokaal bestuur van oppositiepartij Renamo, overheerst de armoede. Dit leidt tot politieke spanningen. Het land wordt centralistisch geleidt en er heerst een corruptie op alle niveaus. Tegelijkertijd maakt Mozambique zich op voor nationale verkiezingen in het najaar van Dit zijn ingrediënten voor instabiliteit. NiZA acht het van groot belang dat Nederland een hoger ambitieniveau formuleert voor de ontwikkeling van zuidelijk Afrika: die regio biedt kansen voor heel sub-sahara Afrika, maar kan het continent ook destabiliseren. Een zuidelijk Afrika-notitie zou integraal deel uit moeten maken van Sterke mensen, zwakke staten. aanbevelingen Formuleer een visie op zuidelijk Afrika en laat deze integraal onderdeel vormen van de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten. Formuleer een hoger ambitieniveau voor de ontwikkeling van zuidelijk Afrika, juist omdat deze regio bijdraagt aan de stabiliteit van sub- Sahara Afrika, maar er ook afbreuk aan kan doen. Garandeer blijvende steun aan democratisering en economische ontwikkeling in zuidelijk Afrika. 7. in t kort: NiZA heeft de volgende aanbevelingen voor de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten : Formuleer een visie op zuidelijk Afrika en laat deze integraal onderdeel vormen van de Afrika-notitie Sterke mensen, zwakke staten. Formuleer een hoger ambitieniveau voor de ontwikkeling van zuidelijk Afrika, juist omdat deze regio bijdraagt aan de stabiliteit van sub-sahara Afrika, maar er ook afbreuk aan kan doen. Garandeer blijvende steun aan democratisering en economische ontwikkeling in zuidelijk Afrika. Kort niet op hulp aan Angola, maar bouw de multilaterale hulp om naar financiële ondersteuning van het maatschappelijk middenveld. Steun de ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld in Angola met kennis, kunde en middelen met het oog op toekomstige vrije verkiezingen en als stimulans voor goed bestuur. Bekijk de recente vrede in de DRC van uit alle windstreken, en niet slechts als onderdeel van de Grote Meren. Zuidelijk Afrikaanse landen als Angola, Namibië, Zimbabwe en Zuid-Afrika zijn politiek en economisch nauw betrokken. Neem bij de beoordeling van goed bestuur in Rwanda en Uganda hun opstelling in Oost-Congo mee. Voer de internationale druk op de Zimbabwaanse regering via multilaterale fora op. Blijf Zimbabwe s maatschappelijk middenveld en onafhankelijke media steunen. Stimuleer betrokkenheid van het Afrikaans maatschappelijk middenveld bij de implementatie van het NEPAD-initiatief. Garandeer dat de investeringen van Nederlandse bedrijven in Afrika vraaggestuurd zijn. Bied de garantie dat investeringen van het Nederlandse bedrijfsleven in landen op de PSOM en ORET/MILIEV-lijst, dus met steun van de Nederlandse overheid, direct ten goede komen aan de (lokale) bevolking. Ga uit van partnerschappen, consultaties en vraaggestuurde ontwikkelingssamenwerking. 5
Mevrouw A.M.A. van Ardenne - van der Hoeven Minister van Ontwikkelingssamenwerking Ministerie van Buitenlandse zaken Bezuidenhoutseweg 67 DEN HAAG
Mevrouw A.M.A. van Ardenne - van der Hoeven Minister van Ontwikkelingssamenwerking Ministerie van Buitenlandse zaken Bezuidenhoutseweg 67 DEN HAAG Ons kenmerk: Betreft: NiZA/2003/0826/ph/jh Angola Amsterdam,
Nadere informatieKritisch kijken op verschillende schaalniveaus
Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus Inleiding In het eerste jaar van Geogenie ben je begonnen vanuit België naar de wereld te kijken. In het tweede jaar heb je veel geleerd over Europa en in
Nadere informatieLuxemburg, 25 juni /01 (Presse 267)
Luxemburg, 25 juni 2001 10245/01 (Presse 267) 1. Artikel 5 van het gemeenschappelijk standpunt van 25 mei 1998 inzake mensenrechten, democratische beginselen, rechtsstaat en behoorlijk bestuur in Afrika
Nadere informatieOverzicht bronnenlijst-onderwerpen NiZA-BIDOC-IISG documentatie
Overzicht bronnenlijst-onderwerpen NiZA-BIDOC-IISG documentatie Alleen te raadplegen via Kier Schuringa, archivaris van de anti-apartheid en zuidelijk Afrika collectie van het IISG: ksc@iisg.nl ZUID-AFRIKA:
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-04 Ontwikkelingsraad Nr. 180 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieMissionair Centrum Heerlen
Plaatsingslijst Verzameling Missionair Centrum Heerlen Archiefnummer: 646 Archiefnaam: MCH Sector: Kerkelijk en godsdienstig leven Soort archief: Verzameling van instelling Datering: 1961-2003 Katholiek
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieAmsterdam, 30 juli 2004. Onderwerp: Vragenlijst diamanten. Beste vrijwilliger,
Amsterdam, 30 juli 2004 Onderwerp: Vragenlijst diamanten Beste vrijwilliger, Prins Hendrikkade 33 Postbus 10707 1001 ES Amsterdam T: +31 (0) 20 520 62 10 F: +31 (0) 20 520 62 49 I: www.niza.nl We zijn
Nadere informatieWerk van iedereen. Democratisering en vredesopbouw
Werk van iedereen Democratisering en vredesopbouw Foto: Rebke Klokke Werk van Gladys Haar man werd vermoord. Haar broer ontvoerd. En zelf raakte Gladys getraumatiseerd door wat ze meemaakte tijdens de
Nadere informatiee) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board Niet opgesteld
Fiche 6: Gezamenlijke mededeling EU-Birma/Myanmar 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement en de Raad: Elementen voor een strategie van de EU ten aanzien
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
NL NL NL EUROPESE COMMISSIE Brussel, 1.2.2011 COM(2011) 30 definitief 2011/0013 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot verlenging van de looptijd en aanpassing van de maatregelen vastgesteld bij
Nadere informatieRegionale vooruitzichten Sub-Sahara Afrika - bijlage Percentage grondstoffen in goederen export
Tabel 1: Indicatoren voor economische structuur Aantal inwoners (mln) Grootte van economie (USD mrd) Grootte van economie (% van wereld BBP) Percentage grondstoffen in goederen export Percentage grondstoffen
Nadere informatieAfrika ter discussie. Het Afrikacongres 2008: Bijdragen en uitkomsten
Afrika ter discussie Het Afrikacongres 2008: Bijdragen en uitkomsten 6 Afrika en de rechten van de mens Nico Schrijver, hoogleraar internationaal publiekrecht, Universiteit Leiden, en wetenschappelijk
Nadere informatie10279/17 PAU/ev 1 DG C 1
Raad van de Europese Unie Brussel, 19 juni 2017 (OR. en) 10279/17 DEVGEN 135 ACP 59 RELEX 528 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 19 juni 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr.
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Commissie politieke zaken
EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie politieke zaken 2009 19.5.2006 APP 3850/1-17 AMENDEMENTEN 1-17 Ontwerpverslag (APP 3850) Ateem Garang Deng (Soedan) en Johan Van Hecke over De rol van regionale integratie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2003 Nr. 65 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR
Nadere informatieFemale Cancer Foundation. Strategie 2013-2017
Female Cancer Foundation Strategie 2013-2017 Missie Female Cancer Foundation FCF levert een zichtbare en erkende bijdrage aan een wereld zonder baarmoederhalskanker middels preventieve screening & behandeling,
Nadere informatie14098/15 VER/mt 1 DG C 1
Raad van de Europese Unie Brussel, 17 november 2015 (OR. fr) 14098/15 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 17 november 2015 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties COAFR 334 CFSP/PESC 757
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Recht en Criminaliteit in cyberspace
EUROPEES PARLEMENT TIJDELIJKE COMMISSIE ECHELON-INTERCEPTIESYSTEEM SECRETARIAAT MEDEDELING TEN BEHOEVE VAN DE LEDEN De leden treffen als aanhangsel een document aan met de titel Recht en Criminaliteit
Nadere informatieTwee jaar na de start van de Arabische revoluties. Uitdagingen voor België en Vlaanderen
Twee jaar na de start van de Arabische revoluties Uitdagingen voor België en Vlaanderen Inhoud I. Arabische revoluties: twee jaar later II. Complete impasse in Syrië III. Activiteiten Broederlijk Delen-Pax
Nadere informatieBELGIË IN DE VEILIGHEIDSRAAD
BELGIË IN DE VEILIGHEIDSRAAD Inhoud België in de VN Veiligheidsraad Verenigde Naties VN Veiligheidsraad België in de VN Veiligheidsraad Achtergrond bij de Vredesweek 2019 Vlaamse Vredesweek Bouwen aan
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 8 juli 2014 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 8 juli 2014 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2014/0186 (E) 11290/14 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: ACP 109 COAFR 184 PESC 677 RELEX 538 BESLUIT
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek
Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting door een scholier 1031 woorden 22 juni 2007 7,7 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer samenvatting 1. Democratie Wetten:
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 25 augustus 2017 Betreft Beantwoording
Nadere informatieNOTA AAN DE VLAAMSE REGERING
DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het voorontwerp van decreet houdende instemming met de economische partnerschapsovereenkomst
Nadere informatieTRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS
TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat
Samenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat Samenvatting door een scholier 1047 woorden 16 maart 2008 5,7 7 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Democratie en rechtstaat Hoofdstuk
Nadere informatieDE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?
DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2677 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer 1 Politiek
Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting door een scholier 1057 woorden 17 maart 2016 7,8 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 Hoofdstuk 1 In de politiek gaat het om keuzes maken. Dat
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Zittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van de verklaringen van de Raad en de Commissie
EUROPEES PARLEMENT 2004 Zittingsdocument 2009 21.2.2005 B6-0123/2005 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van de verklaringen van de Raad en de Commissie ingediend overeenkomstig artikel 103, lid 2 van het
Nadere informatieZittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. ingediend overeenkomstig artikel 123, lid 2, van het Reglement
Europees Parlement 2014-2019 Zittingsdocument B8-0807/2016 17.6.2016 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van een verklaring van de vicevoorzitter van de Commissie / hoge vertegenwoordiger van de Unie voor
Nadere informatieTekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador. UNHCR / S. Aguilar
Tekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador UNHCR / S. Aguilar UNHCR / S.Aguilar Tekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador UNHCR, Europese vertegenwoordiging,
Nadere informatieNOTA AAN DE VLAAMSE REGERING
DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Principiële goedkeuring van het voorontwerp van decreet houdende instemming met de economische partnerschapsovereenkomst
Nadere informatie5.9. Boekverslag door E woorden 23 oktober keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Boekverslag door E. 2025 woorden 23 oktober 2014 5.9 8 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Paragraaf 1: wat leer je bij maatschappijleer? Iets is een maatschappelijk probleem
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari 2005 5,9 76 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Samenvatting Hoofdstuk 2 Politieke Besluitvorming Democratie bestaat uit 2 basisprincipes: Vrijheid
Nadere informatiePARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU Commissie politieke zaken 5.3.2009 AP/100.506/AM1-24 AMENDEMENTEN 1-24 Ontwerpverslag (AP/100.460) Co-rapporteurs: Ruth Magau (Zuid-Afrika) en Filip Kaczmarek
Nadere informatieUpact Scholenpakket 2012 / 2013
zet vrede in beweging Upact Scholenpakket 2012 / 2013 Upact ontwikkelt innovatieve tools om jongeren bij vrede, duurzaamheid en ontwikkelingssamenwerking te betrekken. Onze projecten zijn geschikt voor
Nadere informatie2016D05361 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
2016D05361 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken bestond bij enkele fracties de behoefte de Minister van Buitenlandse Zaken enkele vragen en opmerkingen
Nadere informatieLand Rover Nederland geeft nieuwe hoop voor de bevolking
Drive Against Malaria Newsflash Februari 2016 Land Rover Nederland geeft nieuwe hoop voor de bevolking (Samenstelling Julia Samuël & Johan Nebbeling) Met een jaarlijkse donatie van 50.000 aan Drive Against
Nadere informatieAFRIKA RECHTSGROND DE OVEREENKOMST VAN COTONOU
AFRIKA De betrekkingen tussen de EU en Afrika worden geregeld door deels overlappende beleidskaders. De belangrijkste zijn de Overeenkomst van Cotonou (2000) en de gezamenlijke strategie Afrika-EU. Deze
Nadere informatieCrisis in Centraal-Afrika
Crisis in Centraal-Afrika Door Pieter-Jan Hamels Vrijwilligersdag van Artsen Zonder Vakantie 24 maart 2018 1. Inleiding Democratische Republiek Congo HDI: 176 ( op 188) BNP per capita: 173 (van 175) 70
Nadere informatieLeidraad voor provinciale besluitvorming in het kader van noodhulp
bericht op brief van: - uw kenmerk: - De voorzitter van Provinciale Staten van Zeeland p/a Statengriffie ons kenmerk: 10016337/38 afdeling: Economie bijlage(n): 1 behandeld door: P.A.L. van Vooren doorkiesnummer:
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Zittingsdocument 11.1.2006 B6-0038/2006 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B6-0345/2005
EUROPEES PARLEMENT 2004 Zittingsdocument 2009 11.1.2006 B6-0038/2006 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B6-0345/2005 ingediend overeenkomstig artikel 108, lid 5 van het
Nadere informatieWat is een democratie?
Wat is een democratie? 2 Een democratie is een land waarin het volk regeert. Maar er is geen land ter wereld dat wordt bestuurd volgens de principes van directe democratie, waarbij het volk keer op keer
Nadere informatieDe Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden.
Debat over Polen in het Europees Parlement Interventie van de heer Koenders - minister van Buitenlandse Zaken - Nederlands voorzitterschap Dank u meneer de voorzitter, De Europese Unie is niet alleen een
Nadere informatieDiakonaal Project NoorderLicht
Diakonaal Project NoorderLicht Uit de gemeente Uitstralen dat je leeft voor elkaar Goed doel steunen Betrokkenheid van de gemeente We hoeven niet alleen ver weg te kijken Continuïteit kunnen waarborgen
Nadere informatieResolutie CDJA. Werkgroep Buitenlandse Zaken & Defensie, namens de Politieke Commissie
Resolutie CDJA Indiener: Resolutie: Werkgroep Buitenlandse Zaken & Defensie, namens de Politieke Commissie Situatie Oost-Congo De Nederlandse regering moet alert zijn op grondstoffenroof uit Oost-Congo
Nadere informatieUNICEF in Mozambique: 2010 2014. Preventie en behandeling van gevaarlijke kinderziekten.
UNICEF in Mozambique: 2010 2014 Preventie en behandeling van gevaarlijke kinderziekten. 2 Preventie en behandeling van gevaarlijke kinderziekten In Mozambique overlijden ieder jaar tienduizenden kinderen
Nadere informatieOntwikkelingssamenwerking hv123
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 17 august 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/76066 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieOPEN. 21 punten voor Nijkerk in
OPEN 21 punten voor Nijkerk in 2014-2018 We staan open voor vernieuwing en verandering van top-down handelen naar open staan voor verbinden met andere overheden, instellingen en bedrijven van denken in
Nadere informatieVoorstel van resolutie. betreffende de plaasmoorden of het systematisch vermoorden van blanke boeren in Zuid-Afrika
stuk ingediend op 1359 (2011-2012) Nr. 1 10 november 2011 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Frank Creyelman en Christian Verougstraete en mevrouw Marijke Dillen betreffende de plaasmoorden
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog
Praktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog Praktische-opdracht door een scholier 1407 woorden 1 februari 2003 4,5 118 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Opdracht 1: Wat zijn volgens jouw de oorzaken van
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 7 mei 2018 Betreft Beantwoording vragen van
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Uw Referentie 2015Z10183 Datum 15 juni
Nadere informatieJorn van der Meer Egbert Pos
Jorn van der Meer (28) is beleidsmedewerker bij de directie Sub-Sahara Afrika van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zijn bijdrage is op persoonlijke titel. Egbert Pos (30) is beleidsmedewerker bij
Nadere informatieRAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen
Nadere informatieToespraak door Dr. Bernard Bot, Minister van Buitenlandse Zaken, ter gelegenheid van de presentatie van het boek. De slag om de globale democratie,
Toespraak door Dr. Bernard Bot, Minister van Buitenlandse Zaken, ter gelegenheid van de presentatie van het boek De slag om de globale democratie, door Ernst John Kaars Sijpesteijn et alia. Felix Meritis
Nadere informatieBrazilië. Bedrag: USD 40.000,-
10 Kan een integraal overzicht gegeven worden van de organisaties, programma s en projecten voor weeskinderen (met name aidswezen) voor de periode 2006-2008, sinds de intensivering die gerealiseerd werd
Nadere informatieDroogte en honger in Afrika
Droogte en honger in Afrika Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn
Nadere informatieDatum 13 maart 2014 Betreft Beantwoording vragen Van Laar over de Humanitarian Action for Children van UNICEF
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 NederlandNederland www.rijksoverheid.nl BZ-2014.19096 Betreft Beantwoording
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk Datum
Nadere informatieDe kloof wordt breder. Boekverslag door H woorden 15 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Boekverslag door H. 1034 woorden 15 februari 2007 6.6 80 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 2 het Noorden tegenover het Zuiden 2 Noord- Zuidverhoudingen 2.1 De kloof wordt
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 22 december 2017 Betreft Beantwoording vragen
Nadere informatieBelgië en de Verenigde Naties
België en de Verenigde Naties Consensus smeden Bouwen aan vrede KONINKRIJK BELGIË Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in dienst van de internationale
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Maatschappijleer voor jou Hoofdstuk 3 Politiek
Samenvatting Maatschappijleer Maatschappijleer voor jou Hoofdstuk 3 Politiek Samenvatting door een scholier 1027 woorden 10 augustus 2010 5,3 17 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 3. Politiek 3.1. Keuzes
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 30 juni 2016 Betreft Beantwoording
Nadere informatieProjectoproep UCB Societal Responsibility Fund. Voorwaarden om in aanmerking te komen en selectiecriteria [2016]
Projectoproep UCB Societal Responsibility Fund Voorwaarden om in aanmerking te komen en selectiecriteria [2016] Inhoud Inhoud... 2 1. Context... 3 2. Doelstelling... 3 3. Methodologie... 4 4. Ontvankelijkheidsvoorwaarden...
Nadere informatieNederlands instituut voor Zuidelijk Afrika. Jaarverslag 2003
Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika Jaarverslag 2003 Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika Prins Hendrikkade 33 Postbus 10707 1001 ES Amsterdam Telefoon:
Nadere informatieBELEIDSPLAN BEING INVOLVED 2010-2015
BELEIDSPLAN BEING INVOLVED 2010-2015 1. INLEIDING De stichting Being Involved is opgericht in 2010. Het idee voor Being Involved is ontstaan vanuit het werken in fragiele staten. De gebruikelijke gang
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming
Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Samenvatting door een scholier 410 woorden 3 februari 2004 5,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Aantekeningen Hoofdstuk 2 Politieke
Nadere informatieMensenrechtenfonds 2008 (voorlopige lijst - stand november 2008)
Land Onderwerp Kasramingen in euro's Algerije 1 project m.b.t. bevordering mensenrechteneducatie 26.776 Angola 9 projecten 845.709 3 projecten m.b.t bevorderen democratisering 2 projecten m.b.t economische
Nadere informatie15633/17 gra/fb 1 DG C 1
Raad van de Europese Unie Brussel, 11 december 2017 (OR. fr) 15633/17 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 11 december 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.: 15311/17
Nadere informatieSCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden
Nadere informatie9635/17 mou/gys/ln 1 DG E 1C
Raad van de Europese Unie Brussel, 24 mei 2017 (OR. en) 9635/17 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 24 mei 2017 aan: nr. vorig doc.: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties CULT 76 RELEX
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-KB 2004
Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit
Nadere informatieBeeld van het Europees Parlement in Nederland
Directoraat-generaal Voorlichting Afdeling Analyse van de publieke opinie Ter attentie van het DG Voorlichting van het Europees Parlement Afdeling Analyse van de publieke opinie Brussel, september 2013
Nadere informatieEen Europese democratie: utopie of noodzaak?
Een Europese democratie: utopie of noodzaak? Prof. Stefan Rummens Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 14 november 2016 Europa in crisis? Europa in crisis de EU verliest slagkracht de EU verliest legitimiteit
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-GL en TL 2004
Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE GL EN TL GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-D Gebruik het bronnenboekje. Dit examen
Nadere informatiePolicy Brief. www.paxvoorvrede.nl
Policy Brief Reactie MASP Grote Meren, Rwanda, Uganda en Burundi Datum: 21 maart 2014 Contact details: Joost van Puijenbroek, vanpuijenbroek@paxforpeace.nl, tel. 06-50210565 Aanleiding Op 27 maart spreekt
Nadere informatieLeerlingenmateriaal. Docentenhandleiding. Inleiding. Inhoud. Niveau. Opdracht 1
l e s b r i e f e t n i s c h e c o n f l i c t e n i n Z U I D E L I J K A F R I K A Docentenhandleiding Inhoud Deze lesbrief is goed te combineren met de eerste hoofdstukken van de nieuwe editie van
Nadere informatieHet mysterie: Moord op Lumumba
Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 Den Haag Directie Noord Afrika en Midden-Oosten Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl
Nadere informatie5.7. Werkstuk door een scholier 1836 woorden 20 mei keer beoordeeld. Geschiedenis. Opdracht: Politieke brandhaarden
Werkstuk door een scholier 1836 woorden 20 mei 2003 5.7 123 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Opdracht: Politieke brandhaarden 1 De beschaving van Zimbabwe Tussen de rivieren de Limpopo en de Zambezi in
Nadere informatieuitreiking van de herinneringsmedaille Vredesoperaties. Berckmoes-Duindam, Tweede Kamer.
Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten, generaal T.A. Middendorp, tijdens de uitreiking Herinneringsmedaille Vredesoperaties op 12 oktober 2012 te Apeldoorn. Let op. Alleen gesproken woord geldt!
Nadere informatieWij geloven dat je leven leuker is als je je eigen keuzes maakt.
Wij geloven dat je leven leuker is als je je eigen keuzes maakt. Wij vinden dat de overheid zich daarom minder met jou moet bemoeien en dat bedrijven minder invloed moeten hebben. Wij willen de overheid
Nadere informatieJaarverslag Millenniumplatform
Jaarverslag Millenniumplatform Jaarverslag Millenniumplatform 2013 In 2008 heeft de gemeenteraad unaniem besloten onze gemeente uit te roepen tot Millenniumgemeente. Dit betekent dat de gemeente zich conformeert
Nadere informatieAFRIKA RECHTSGRONDSLAG
AFRIKA De betrekkingen tussen de EU en Afrika worden geregeld door de Overeenkomst van Cotonou en de gezamenlijke strategie Afrika-EU, die allebei een politieke, economische en ontwikkelingsdimensie hebben.
Nadere informatieHGIS Vraag 20 : Wat zijn de uitgaven per partnerland per thema in 2008 en 2009? Opsteller : Joke van Hagen 5936. Versnelde MDG-realisatie
HGIS Vraag 20 : Wat zijn de uitgaven per partnerland per thema in 2008 en 2009? Opsteller : Joke van Hagen 5936 ODA UITGAVEN PARTNERLANDEN 2008 Versnelde MDG-realisatie Bangladesh Kenia 2.07 Goed bestuur
Nadere informatieNederlands instituut voor Zuidelijk Afrika
Jaarverslag 2005 Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika Auteur: NiZA, Berendien Bos Datum: Juni 2006 Inhoud 1 Voorwoord...2 2 NiZA in t kort...4 3 Activiteiten in zuidelijk Afrika...6 3.1 Programma
Nadere informatieWelke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?
Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste
Nadere informatieNa de WOI vluchtte de keizer naar Nederland
Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig
Nadere informatie11246/16 roe/fb 1 DG C 1
Raad van de Europese Unie Brussel, 18 juli 2016 (OR. en) 11246/16 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 18 juli 2016 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.: 10998/16 Betreft:
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 29 237 Afrika-beleid Nr. 73 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 1
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2007 tot en met 2011
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 27 tot en met 211 Maart 212 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieZuid-Azie zag in deze periode zijn scholingsgraad in het basisonderwijs stijgen van 78 naar 93%. Bron: www.un.org
Quiz 1. Hoeveel jongeren wereldwijd tussen 15 en 24 jaar kunnen niet lezen en schrijven? 4 miljoen 123 miljoen 850 miljoen 61% van hen zijn jonge vrouwen. Bron: www.un.org 2. Over de hele wereld is het
Nadere informatie10254/16 ons/zr/as 1 DGC 2B
Raad van de Europese Unie Brussel, 20 juni 2016 (OR. en) 10254/16 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 20 juni 2016 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties COHOM 78 CONUN 115 DEVGEN 132 FREMP
Nadere informatieHernieuwde samenwerking tussen Zuid-Amerika en Europa
Waterlandstichting Hernieuwde samenwerking tussen Zuid-Amerika en Europa Henkjan Laats In Zuid-Amerika is de afgelopen jaren de politieke situatie ingrijpend gewijzigd en voeren sociaal-democratische regeringen
Nadere informatieSchoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015
Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 33 vragen. In totaal kun je hiervoor 54 punten halen. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag. Den Haag, 26 juni 2008
Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag Den Haag, 26 juni 2008 Dank voor het verslag van uw bezoek begin april aan Noord-Irak dat u mij 10 juni jl. aanbood. Uw reis
Nadere informatie