Naklanken van het congres.

Transcriptie

1 15e Jaargang. 16 Mei Afl. 10. Locale Belangen Orgaan van de Vereeniging voor Locale Belangen Verschijnt den Isten en 16den van elke maand. De Vereeniging is opgericht in 1913 en als rechtspersoon erkend bij Gouvernements Besluit d. d. 31 Juli 1922, No. 75 Zij stelt zich ten doel, de ontwikkeling van het gewestelijk en plaatselijk zelfbestuur en de algemeene belangen van locale raadsressorten te bevorderen. Commissie van Redactie: F. W. M. KERCHMAN. Mr. M. D. de JONG. R. SLAMET. Redactie-Secretaris: Mr. M. D. de JONG. Redacteur voor locaal technische aangelegenheden: J. J G. E. RUCKERT. Vaste medewerkers: E. J. EGGINK, Gerard JANSEN. J. MOL. Opneming van een stuk beteekent niet dat de Redactie zich met den inhoud vereenigt. Stukken den Penningmeester betrefiende te zenden aan den Heer F. W. M. Kerchman, Semarang. Alle overige stukken, ook die voor de Redactie bestemd, te zenden aan den Heer Mr. M. D. de Jong, Kintelan Ib, Semarang. Naklanken van het congres. Zij, die het zwaartepunt van onze congressen zien in de samenkomsten en besprekingen buiten de eigenlijke congresuren, zullen zich ditmaal wellicht afgevraagd hebben of hun hypothese wel juist was. Want de onderwerpen, die aan de orde waren mogen geen gelegenheid gegeven hebben tot het houden van breede beschouwingen, den ruimen blik, die vroegere congressen zoo dikwijls aantrekkelijk heeft gemaakt wanneer op bekwame wijze de (soms verre) toekomst der decentralisatie aan de congresbezoekers werd voorgetooverd, dien ruimen blik moge geen of weinig gelegenheid geboden zijn zich op dit congres te doen gelden, daartegenover staat dat zoowel de onderwerpen als de besprekingen daarover ten volle stonden op den bodem der werkelijkheid, zooals wij op dit oogenblik voelen of meenen te weten dien onder de voeten te hebben. Wellicht heeft dit hier en daar teleurstelling gewekt. We hebben in enkele dagbladen hooren verkondigen dat geen nieuws ten gehoore was gebracht. Maar zij die zoo denken hebben ongetwijfeld of niet voldoende kennis genomen van de bedoeling, geest en vermoedelijk ook juisten tekst van het gesprokene, dan wel voelden ze niet bi onvoldoende aan hetgeen in de decentralisatie leeft of tot nieuw leven aan het komen is, dan wel schoten ze in beide opzichten te kort. Want het lijkt mij dat dit wel is komen vast te staan, dat al mogen ook niet onmiddellijke gevolgen van dit congres bepaald zijn aan te wijzen, de

2 496 congresbesprekingen ongetwijfeld directen invloed zullen uitoefenen op de beslissingen, op den loop van zaken in de direct naaste toekomst. En dit was alleen mogelijk, doordat de onderwerpen, die ten congresse behandeld werden in het centrum stonden der belangstelling van de verschillende groepen waaruit de Decentralisatiewereld is samengesteld. De hoofdschotel werd gevormd door de kwestie van het burgemeestersambt, urgent geworden door het binnenkort te verwachten vrij groote aantal nieuwe burgemeestersbenoemingen. Buiten de gemeenten moge deze kwestie slechts van weinig belang worden geacht, in gemeentekringen voelt men dat anders; daar beseft men ten volle, van hoeveel invloed een juiste keuze van den aanstaanden leider der gemeentezaken voor elke gemeente in het bijzonder zal kunnen zijn. De praktijk in verschillende steden heeft dat wel duidelijk voelbaar gemaakt. En al moge bij de congresbehandeling veel meer-gehoorde klanken en argumenten zijn naar voren gebracht, zoo springt dadelijk het niet te miskennen voordeel in het oog, dat op oordeelkundige wijze gerangschikt en belicht en op het critlsch juiste oogenblik naar voren gebracht, aan die argumenten de invloed wordt verzekerd, welke hun volgens hun waarde toekomt.»» En daarom zijn inleiding met debatten tezamen van zooveel practische waarde geworden, ondanks het feit van het ontbreken van schitterende nieuwe inzichten en opvattingen. Mede juist door dit laatste kon de hoofdschotel niet dien overwegenden indruk maken, welken hij bij vroegere congressen als regel uitoefende. Het was daarom noodzakelijk daarnaast andere schotels op te dienen j welker substantie met die van den hoofdschotel tezamen een stevig maal * zouden kunnen verzekeren. Uiteraard steeg daarmee de beteekenis van de aan de orde gestelde kleinere onderwerpen, hetgeen een gelukkige samenloop van m omstandigheden was, omdat elk dier onderwerpen in zijn kring bepaald groote belangstelling trok. Zoo was duidelijk voelbaar, dat de stellingen omtrent salarieering van gedeputeerden en splitsing van het ambt van secretaris van den gouverneur van dat van secretaris der provincie, de levendige belangstelling had van de uit de regentschapsraden afkomstige congresbezoekers, al zou men uit de lezing van hetgeen gezegd is, dit nog niet onmiddellijk afleiden. Duidelijk ^> merkte men, dat de toestand, zooals die zich tot dusverre in de provincie «.J ontwikkeld heeft, met alle respect voor het vele en goede werk dat werd ; verricht, zeker niet onverdeelde waardeering ondervindt. Jammer is het, dat die meeningen niet meer en duidelijker werden gemotiveerd; door gedeputeerden zou dat zeer zeker op prijs worden gesteld, omdat het ongetwijfeld hun streven moet zijn om rekening te houden met wenscheü;

3 I

4 B m Ti O I 2. 3 O- 3 O Q. 3» OQ t 1 "^ < co M cr o Q. n> verlangen bevonden Toch n ontevrede. en onverr uiten, al Alle begit Het do trent het landsche : peesche z wikkeling Nog in zij vermei deling toe menten a de Raad A doen vern genieten v overeenste schillende Geen vc burgervad( Slechts de persoon v( keuze te b Uiteraar( werkkring hun bruikb op person( mogen nin men krijge Dus geen en dergelijli De besp vens hoofd

5 407 verlangens en grieven, voorzoover die bij onderzoek gemotiveerd en juist bevonden worden. Toch mogen we, gezien den korten levenstijd der regentschappen, niet ontevreden zijn, nu de onwennigheid, die in de Inlandsche wereld bestaat en onvermijdelijk bestaan moet ten opzichte van het zich in het openbaar uiten, al zoo begint te verminderen, zooals ten congresse toch wel bleek_ Alle begin is moeilijk I Het door Semarang's Inlandschen wethouder ingeleide onderwerp omtrent het contact met de Inlandsche bevolking vond speciaal onder de Inlandsche bezoekers groote belangstelling, al bleek uit hetgeen van Europeesche zijde werd naar voren gebracht, dat ook door die kringen de ontwikkeling der zaken met groote belangstelling wordt gevolgd. Nog in het kort de verschillende onderwerpen de revue latend passeeren, zij vermeld, dat het door den Heer de Raad schriftelijk geleverde en mondeling toegelichte heldere betoog van vele zijden met kracht van argumenten aangevallen dan wel in bescherming genomen en door den Heer de Raad verdedigd met een gloed en een idealisme, welke niet zouden doen vermoeden dat daar iemand stond, die binnen enkele dagen ging genieten van een welverdiend verlof gevoerd heeft zoo niet tot geheele overeenstemming, dan toch tot een dicht elkaar naderen van de verschillende inzichten. Geen voorkeur verleene men aan een bepaalde groep, ook niet aan de burgervaders van kleinere gemeenten voor vacatures in grootere plaatsen. Slechts de verwachtingen, welke naar redelijkheid van den te benoemen persoon voor een bepaalde plaats gekoesterd mogen worden, dienen de keuze te bepalen. Uiteraard tellen bij die verwachtingen de opleiding, vroeger bekleede werkkring en dgl. mee waardoor burgemeesters van kleinere plaatsen, die hun bruikbaarheid bewezen hebben, ongetwijfeld een voorsprong hebben op personen die niet op een dergelijke ervaring kunnen wijzen doch zij mogen nimmer van beslissenden invloed zijn. Slechts op die wijze kan men krijgen: The right man in the right place" en daarom gaat het toch maar. Dus geen burgemeesterscorps met vaste opklimmingen naar anciënniteit en dergelijke. Het persoonlijk belang dient hier voor het algemeene te wijken. De besprekingen omtrent de wenschelijkheid om den burgemeester tevens hoofd van plaatselijk bestuur te doen zijn, leidde mede tot de overtuiging, dat met een enkele pennestreek deze zaak niet opgelost kan worden. Wel was men het er over eens en ik zou haast zeggen, hoe kon het ook anders dat wat plaatselijk het best behartigd kan worden, aan den

6 498 burgemeester dient fe worden overgedragen. Splitsing der politie in een plaatselijke en een justitieele kwam daarbij als vanzelfsprekend naar voren. H Een dankbaar veld ligt hier open voor de medebestuurscommissie, die ongetwijfeld haar nut kan doen met de op het congres naar voren gebrachte opmerkingen. Ook de op vlotte en aangename wijze door Mr. Jonkers ingeleide en verdedigde stellingen voerden tot overeenstemming omtrent de hoofdzaken. Duidelijk was, dat de wet aan gedeputeerden zoodanige verantwoording en plichten oplegt, dat men daarvoor, zelfs al beschouwt men de betrekking nog als bijbetrekking, hetgeen overigens al slecht anders dan met een machtwoord verdedigd kan worden de meest geschikte personen zal dienen te kiezen. En de financieele regeling der positie levert daarvoor niet de noodige waarborgen. Indien ergens dan demonstreert zich hier wel sterk de fout van den Nederlander, zoo typisch geteekend door de uitspraak The fault of the Dutch is giving too little and asking too much". Hierbij dient er ernstig op gewezen te worden, dat de wensch van den Wetgever, welke duidelijk in de instelling van het college van gedeputeerden ligt opgesloten nl. het verleenen van een belangrijken invloed in de uitvoerende macht aan den provincialen Raad d. i. aan de vertegenwoordiging der bevolking, in de bekrompen uitvoering een ernstige bedreiging vindt. Voor de noodzaak van splitsing van het secretaris-ambt levert de stoere figuur van den huldigen secretaris wel het beste bewijs; den vorigen secretaris werd het te zwaar. En aangezien men slechts bij uitzondering een I combinatie van sterk ontwikkeld intellect en een sterk spieren- en zenuwstelsel ziet samengaan, ligt daarin de onafwijsbare prachtische eisch opgesloten om het vraagstuk der splitsing spoedig onder de oogen te zien. Beide betrekkingen eischen een vollen persoon. Eén persoon het werk van twee te laten doen, ook al zou dit uit een organisatie-oogpunt aanbevelingswaard lijken, moet zich wreken; zoowel voor den persoon als voor de zaak moet dat tot een debacle voeren. H Omtrent de wenschelijkheid ja zelfs de noodzaak van een vermeerderd contact met de Inlandsche bevolking bleek roerende overeenstemming te bestaan; een punt van verschil dat bleef bestaan is de overtuiging der Inlandsche groepen dat met de kampongoverdracht tevens een Inlandsche meerderheid in de gemeenteraden dient te worden gegeven; deze overtuiding werd door de Europeesche sprekers met klemmende argumenten bestreden. De Heer Dijkerman wees er zoo juist op, dat een minderheid, zelfs al is ze nog zoo klein, toch een hoogst belangrijken invloed kan uitoefenen, als zij maar krachtig en vastberaden haar inzichten weet naar voren ykm

7

8 te brenge enkele Inl te zien g( Waar h gemeentei opening \ landsbegr wijze van ven kamp congres c Tot slol tijdstip na besturen 1 nader ern medewerk niet alleer goede koi Het wa ding op { Aan he behoeven verteren \ hoofdschc Er is ve het ieit, d opgewekt aangenam tereenvolg mogelijk Op dit wezigheid opgemerk Indien ( dit congre te overwii wen word Welte

9 499 te brengen. En een dergelijke houding heeft tot dusverre practisch geen enicele Inlandsche vertegenwoordiging (minderheid dus) in de gemeenten te zien gegeven. Waar het tijdstip van de opheffing van het dessav^rband in meerdere gemeenten nabij schijnt vooral nu blijkens des Landvoogds rede bij de opening van den Volksraad voor kampongverbetering een ruimere post op de iandsbegrooting voor 1929 werd uitgetrokken lijkt het van vee! belang de wijze van bestuursvoering door de gemeenten in het gebied der opgeheven kampongs nader onder de oogen te zien. Wellicht biedt een volgend congres daartoe de gelegenheid. Tot slot de inleiding van den Heer van Gelderen, welke wel op een juist tijdstip naar voren werd gebracht, daar nu bij de verschillende gemeentebesturen het belang van de gemeenten bij een goed opgezette volkstelling nader ernstig kan worden overwogen. Indien dit er toe kan leiden dat de medewerking dier gemeenten zoo intensief mogelijk wordt verleend, zal dit niet alleen het algemeen resultaat, maar ook de gemeenten zelf zeker ten goede komen. Het was een gelukkige gedachte van den Heer van Gelderen die inleiding op dit congres te houden. Aan het eind van mijn beschouwingen gekomen meen ik niet nader te behoeven aan te toonen, dat de substantie van hetgeen ten congresse te verteren werd gegeven voldoende stevig is geweest, ondanks den lichteren hoofdschotel. Er is veel geestelijke inspanning van de congresbezoekers gevergd, maar het feit, dat van begin tot eind de aandacht gespannen en de stemming opgewekt bleef, geeft de overtuiging, dat niet te veel gevergd werd. De aangename verstrooiing welke de gemeenten Mr.-Cornelis en Batavia achtereenvolgens boden, maakten de redelijke inspanning bij de besprekingen mogelijk en daarmee het geheel tot een geslaagd congres. Op dit congres werd vooi de eerste maal met genoegen ook de aanwezigheid van den Regeeringscommissaris voor de Bestuurshervorming opgemerkt. Indien de geest in de decentralisatiekringen zoo blijft verbeteren als op uit congres zoo duidelijk is gebleken, behoeft m.i. ondanks de groote nog te overwinnen hinderpalen de toekomst niet donker, doch kan met vertrouwen worden tegemoet gezien. Weltevreden, Mei RÜCKERT.

10 500- De Hinderordonnantie. Aan alle Locale Raden is bij,missive van den Eersten Gouvernements Secretaris ddo. 18 April jl. no. 792/11 medegedeeld, dat de opsomming in artikel 1 der Hinderordonnantie van inrichtingen, welke zonder vergunning niet mogen worden opgericht en vooral de algemeen gestelde bepaling aan het slot van het eerste lid van dat artikel oorzaak blijken te zijn, dat men bij de toepassing van deze ordonnantie soms verder gaat dan bij de samenstelling daarvan de bedoeling was, waardoor het publiek in sommige gevallen onnoodig moeilijkheden ondervindt bij de oprichting van allerlei kleine inrichtingen of bedrijfjes. In verband hiermede wordt er op gewezen, dat het doel dezer ordonnantie alleen is, het voorkomen van gevaar, schade of hinder, welke door de oprichting van eenig bedrijf zouden kunnen ontstaan, zoodat er geen bezwaar tegen bestaat, de oprichting van bedrijven b. v., welke gedreven worden door electromotoren van ten hoogste 3 K. W., geheel vrij te laten, waaraan desgewenscht reeds dadelijk een verbindende vorm kan worden gegeven, door in de verordeningen, bedoeld in artikel 2 lid 1 der Hinderordonnantie als inrichtingen, welke zonder vergunning mogen worden opgericht, mede aan te wijzen die, welke gedreven worden door electromotoren van ten hoogste genoemde capaciteit. Het wekt bevreemding, dat ten deze alleen gesproken wordt van electromotoren, waar er nog zooveel andere bedrijven zijn, waarvan, hoewel genoemd in een der XX rubrieken, geen gevaar, schade of hinder valt te duchten. Zoo is het zeer wel denkbaar, dat van een waroeng, ook al wordt deze in een vast gebouw gehouden (rubriek XX), geen hinder is te vreezen, b. v. als dat gebouw afgezonderd staat. Het komt derhalve minder gewenscht voor, om alleen electromotoren van ten hoogste 3 K. W. bij verordening aan de ordonnantie te onttrekken, waar er nog zoovele andere gevallen zijn, welke practisch geen gevaar, schade of hinder knnnen veroorzaken. Bovendien kan het zeer wel voorkomen, dat een electromotor van 2K. W capaciteit wel degelijk hinderlijk kan zijn, b. v. als deze bevestigd is aan een muur, welke grenst aan een ziekenhuis, school of kantoor. Het zoemende geluid van zulk een motor kan n. 1. van zoodanigen aard zijn, dat het gewenscht is, de inrichting naar een ander vertrek of tegen een anderen muur te verplaatsen. Sluit men nu bij voorbaat dergelijke lichte motoren uit, dan is men machteloos tegen een hinder veroorzakend object als boven omschreven, zoodat het onttrekken van zoodanige en gelijksoortige inrichtingen aan de ordonnantie ontraden moet worden. Van groot belang echter is het principe dat in de onderwerpelijke missive wordt aangenomen.»'-l

11 501 Werd tl. 1. tot dusverre de Hinderordonnantie met in acht neming van eventueel vastgestelde z. g. Kleinbedrijvenverordeningen, toegepast op alle in artikel 1 lid I sub I tot en met XX opgesomde neringen, zonder dat steeds bepaaldelijk vaststond, of het bewuste bedrijf inderdaad gevaar, schade of hinder voor de omgeving kon opleveren, in den vervolge zal men steeds moeten nagaan of zulks het geval is of niet. In het ontkennende geval zal de vergunning zonder meer mondeling kunnen worden gegeven, waarbij volstaan kan worden met eene aanteekening hiervan op het rekest of het proces-verbaal van onderzoek, waardoor zegelkosten voor belanghebbenden worden vermeden. In dit verband moge er nog op worden gewezen, dat uit de Hinderordonnantie nergens blijkt, dat de verzoeken voor de oprichting van neringen schriftelijk, dus op gezegeld papier moeten geschieden, zoodat deze ook mondeling kunnen worden gedaan, b.v. bij de betrokken Bestuursambtenaren, die dan dat verzoek op schrift stellen en voortschikken. Ook hierdoor worden zegelkosten en vaak kosten voor het opmaken der verzoekschriften voor belanghebbenden vermeden, welke tezamen voor vele kleine neringdoenden drukkende uitgaven zijn. Door in acht neming van het bovenstaande, kan aan de, in vele gevallen, inderdaad hinderlijke bepalingen der Hinderordonnantie tegemoet worden gekomen. MARGADANT. Afschrijving op zaken, die de Gemeenten van het Gouvernement in beheer hebben ontvangen. Het naschrift van den Heer Kerchman bij mijn artikel in het nummer van 16 April dreigt de zaak te vertroebelen en noopt mij dus tot het schrijven van een supplement. In de eerste plaats dan constateerde ik met genoegen, dat de Heer Kerchman het met de kern van mijn betoog volkomen eens is. Inderdaad:,Het niet afschrijven op in beheer gekregen zaken, voor zoover die aan waardevermindering onderhevig zijn, komt praktisch neer op interen van kapitaal". Hetgeen te bewijzen was. Het meeningsverschil gaat dus alleen over den vorm der boeking. De heer Kerchman schrijft:»de door den schrijver toegepaste methode dergelijke zaken voor een> zekere waarde op de balans te brengen, kan ons niet bekoren. Wij meenen dat voor alles moet worden vastgehouden aan den regel, dat in de balans

12 502 alleen gewaardeerd mogen worden de wezenlijk tot de zaak (het bedrijf) behoorende bezittingen. De in beheer ontvangen zaken, zij mogen dan praktisch gelijk staan met eigendom, behooren n. o. m. daaronder dus niet te vallen. En zeker mag hier niet het criterium zijn of die in beheer ontvangen zaken al of niet te eeniger tijd zullen moeten worden vervangen. Men zou dan consequent alle in beheer ontvangen zaken in de balans moeten opnemen, dus ook in beheer ontvangen gronden voor den aanleg der Waterleiding, voor den Reinigingsdienst, voor de pasars enz. Wij beschikken niet over gegevens om na te gaan of Batavia het systeem van den Heer S. op die wijze toepast". en verder: Voor het door den Heer S. beoogde doel, na afloop van den levensduur van die zaken te kunnen beschikken over fondsen om tot vernieuwing te kunnen overgaan zonder tot een leening zijn toevlucht te moeten nemen, is, zooals de Heer S. zelf schrijft, het op de balans waardeeren van die zaken bovendien niet noodig. Met de instelling van een vernieuwingsfonds, of het openen van een rekening contante verplichting" is het doel reeds bereikt. Aan een vernieuwingsfonds geven wij de voorkeur. Op dit betoog zal ik voornamelijk antwoorden met citaten uit mijn artikel: Blz. 424/425. Men zou dus kunnen volstaan met telkenjare het aangenomen aandeel van het bedrag der verplichting ten laste van de exploitatie en in het credit van de balans te brengen. Aan de creditzijde zou dan een rekening ontstaan, die veel overeenkomst in karakter vertoonde met de z.g. wiskundige reserve eener levensverzekering Mij., welke immers ook niet anders voorstelt dan de berekende waarde van een complex verplichtingen. Blz. 425: Men kan over de boe^^mgsmethode van meening verschillen. De twee genoemde methoden zijn evengoed te verdedigen. (Het bezwaar, dat we' geopperd wordt, dat de Schouwburg geen bezitting is en daarom niet onder de bezittingen op de balans zou mogen voorkomen, behoeft men niet als ernstig te beschouwen. Een balans bevat aan hare debetzijde activa" en dat woord is in het geheel niet op te vatten als een synoniem van bezittingen". Men lette slechts op het dikwijls voorkomende activum disagio leeningen", waartegen de hier bedoelde opposanten in den regel geen bezwaar hebben)'". De Heer Kerchman wenscht dus aan de debetzijde eener balans slechts bezittingen te vermelden.

13 503 - Heeft hij dus ook bezwaar tegen den door mij genoemden veelvuldig voorkomenden post disagio leeningen", waarmede ik analogie suggereerde? Collega Kerchman zal dit argument dienen te behandelen alvorens de discussie over het geschilpunt met vrucht kan worden voortgezet. De consequentie, die de heer Kerchman trekt, volgt niet uit mijn betoog, maar uit het zijne. Feitelijk redeneert hij aldus. S. zet een post aan de debetzijde eener balans. Ik (K) beweer, dat aan die debetzijde alleen bezittingen staan. Conclusie: Omdat die post er staat, stelt hi) een bezitting voor. Consequentie: Dan moeten alle j,bezittingen" van dienzelfden aard daar staan, dus ook de in beheer gekregen gronden. Door mij is nergens beweerd, dat er hier sprake is van een bezitting; wél, dat er op een balans behalve bezittingen nog andere cijfers voorkomen. Op de gronden wordt niet afgeschreven; ze zijn toch als regel niet aan waardevermindering onderhevig. Onder de andere cijfers" is dus voor een desbetreffenden post geen plaats en Batavia handelde volkomen consequent door de beheersgronden niet in de balansen op te nemen. Het door mij verdedigde boekingssysteem was reeds door Batavia in de begrooting 1920 gesanctionneerd vóór ik bij de Gemeente in dienst trad. Zoolang niet met argumenten wordt aangetoond, dat deze vorm tot onjuiste resultaten leidt of dat hij in het algemeen gevolgde systeem niet past, meen ik het recht te hebben te beweren, dat hij even goed te verdedigen is als elke andere vorm. Het slot van het opstel van den heer Kerchman luidt: aaan een vernieuwingsfonds geven wij de voorkeur. Mocht de Heer S. dit willen noemen reserveeren, waardoor het zuiver vermogen grooter wordt", dan dekt dit geheel ons uitgangspunt: dat in beheer hebben geen wezenlijk eigendomsrecht geeft". Collega Kerchman houde mij ten goede, maar de logika van deze zinnen ontgaat mij. Zou ik, terwijl door mijzelf beide boekingssystemen als gelijkwaardig werden behandeld, tot de conclusie komen, dat het systeem, dat de Heer Kerchman daaruit kiest, nu weer tot een foutief resultaat leidt?

14 504 Maar vooral, meent de Heer K., na eerst overtuigd te zijn geweest, dat het hier om afschrijven" en niet om reserveeren" ging, ten slotte nu toch weer, dat het zuiver vermogen grooter wordt", omdat beheer geen wezenlijk eigendomsrecht geeft"? Weltevreden, 7 Mei H. F. SCHOUTEN. Tegen den veelvuldig voorkomenden post disagio leeningen" heb ik geen bezwaar; ook deze post duidt volgens boekhoudkundig begrip een bezitting aan. Disagio op de balans is een nog niet gerealiseerd verlies en als zoodanig een vordering op het aansprakelijk hoofd. De heer Schouten heeft het thans duidelijk gezegd: hij brengt alleen die in beheer ontvangen zaken op de balans, welke (als regel?) aan waardevermindering onderhevig zijn. Dit balansbegrip is voor mij een novum. De mededeeling dat er op een balans behalve bezittingen nog andere cijfers voorkomen" kan hiervoor zeker niet als afdoende toelichting gelden. Wil de heer Schouten mij het genoegen doen gezaghebbende schrijvers te noemen die zijn theorie zijn toegedaan? Want mij zijn ze niet bekend. K. Volksraad. Uit de openingsrede. Bestuurshervorming. Ten aanzien van de verdere doorvoering van de bestuurs-hervorming, voor zoover Java en Madoera betreft, kan worden medegedeeld, dat het nog onzeker is, of de instelling van de gouvernementen Midden-en Oost-Java, welke met 1 Juli a. s. haar beslag zal krijgen, overeenkomstig het aanvankelijk voornemen met ingang van 1 Januari 1929 zal kunnen worden gevolgd door de instelling van eene provincie Oost-Java. De nadere beslissing hierover zal in de eerste plaats afhangen van de mogelijkheid om tijdig eene bevredigende zij het ook voorloopige oplossing te vinden voor het vraagstuk van definancieele verhouding tot de locale gebiedsdeelen, eene oplossing, waarbij het tot dusver gevolgde sluit post-stelsel wordt vermeden. Ten aanzien van de bestuursvoering in hervormd gebied zijn enkele v r ij i n g r ij p e n d e w ij z i g i n g e n in het aanvaarde en voor West-Java ingevoerde stelsel bij de Regeering aanhangig gemaakt. Zij overweegt door het nemen van een proef in even genoemd gebied no-

15 505 pens de waarde van de aanbevolen denkbeelden de practijk uitspraak te laten doen. Decentralisatie. Ter verkrijging van meer gegevens betreffende den steun, van landswege aan de gemeenten te verleenen teneinde te geraken tot de reeds lang als wenschelijk erkende verbetering van kampongtoestanden, werd met de gemeente-besturen in nader overleg getreden. Voor subsidies met dit doel is als resultaat van bedoeld overleg een grooter bedrag dan tot dusver op de landsbegrooting uitgetrokken. De onderzoekingen naar de werking van de Inlandsche gemeente-ordonnanties in de buitengewesten, welke in Zuid-Sumatra zijn aangevangen, en naar den toestand van het Inlandsche gemeentewezen in die gewesten waarvoor nog geen Inlandsche gemeente-ordonnanties zijn vastgesteld, worden regelmatig voortgezet. Deze onderzoekingen zijn vooral van belang voor de kennis en de organisatie van den inheemschen staatsrechtelijken onderbouw met het oog op de doorvoering van de bestuurs-hervorming. Decentraliana. Geen recht van voorkeur bij de uitgifte van gronden in eigendom aan locale ressorten anders dan gemeenten. In het Bijblad is onder No opgenomen een rondschrijven van den Directeur van Binnenlandsch Bestuur aan de Hoofden van Gewestelijk Bestuur d. d. 2 Februari 1928 van den volgenden inhoud: Bij het rondschrijven van den Gouvernements Secretaris van 27 April 1926, No. 781/B (1) (Bijblad No ) is het standpunt van de Regeering kenbaar gemaakt met betrekking tot het z.gn. voorkeurrecht van gemeenten bij eigendomsaanvragen betreffende binnen haar ressort gelegen grond. Naar aanleiding van het verzoek van een Plaatselijken Raad in de Buitengewesten om toekenning van een gelijk voorkeurrecht heeft de Regeering echter onlangs beslist, dat het niet gewenscht is een dergelijk recht in het algemeen aan andere locale ressorten toe te kennen. De Landvoogd acht het voldoende indien UHoogEdelGestrenge in de gevallen dat daartoe naar Uw oordeel termen aanwezig zijn bedoelde locale ressorten in zaken van eigendomsaanvraag kent, onder mededeeling dat, indien de betrokken raad kan aantoonen, dat bij de eigendomsaanvraag algemeene belangen in het spel komen, de Regeering dien raad, nadat de eerste aanvragers behoorlijk zijn schadeloos gesteld, de voorkeur kan geven. Het contact met de Inlandsche bevolking. Ter bevordering van het contact tusschen het gemeentebestuur en de Inlandsche bevolking van Soerabaia»

16 506 li! ' heeft men ten gemeentehuize aldaar het volgende plan opgevat, meldt het Soer. Hbld. De adviseur voor Inlandsche aangelegenheden, R. M. Soeparto, zal op de verschillende pasars van Soerabaia zittingsdagen houden, om de bevolking in staat te stellen eventueele grieven voor te brengen en inlichtingen over diverse gemeentelijke aangelegenheden te vragen. De adviseur voor Inlandsche aangelegenheden zal op deze zittingsdagen trachten der bevolking een beter inzicht te geven in hetgeen de gemeente in het belang der bevolking doet, en in de verplichtingen, die de gemeentenaren tegenover de gemeente hebben. De bedoeling is, dat deze zittingen den 21 en Mei aanvangen en lederen dag op een anderen pasar worden gehouden. 2 Millioensleening Meester-Cornelis niet goedieksurd. Het Bataviaasch Nieuwsblad verneemt dat het College van Gedeputeerden van West-Java besloten heeft de 2 millioensleening der Gemeente Mr. Cornelis, ter conversie van oude leeningen, niet goed te keuren. De bezwaren richten zich voornamelijk tegen het voorgestelde aflossingsplan. De termijnen worden, vooral voor een conversie-leening, te lang geacht. Motie van de Vereeniging van locale ambtenaren inzake burgemeestersbenoemingen. Met algemeene stemmen, meldt het Bat. Nbl., werd aangenomen de volgende motie, voorgesteld door de afdeeling Bandoeng: De Algemeene Vergadering der Vereeniging van Locale Ambtenaren in N. I., bijeen te Weltevreden den 12en Mei 1928, overwegende dat de geschiktheid en kennis ter bevordering van decentralisatie-zaken bij verschillende locale ambtenaren zeker niet minder mag worden geacht dan die van ambtenaren, werkzaam buiten de decentralisatie en particulieren, acht het in het belang van het algemeen en van de decentralisatie in het bizonder, bij eventueele vacatures voor betrekkingen, de decentralisatie betreffende, onder andere bij burgemeesters-vacatures en bij in commissies te vervullen plaatsen, daartoe zooveel mogelijk ook in aanmerking te brengen, ambtenaren, werkzaam bij locale raden; besluit deze motie ter kennis te brengen van Z.Exc. den Gouverneur- Generaal van N. I., den Volksraad en den Adviseur voor de Decentralisatie". Een voorstel van de afdeeling Soekaboemi om in deze motie ook nog afzonderlijk te vermelden de vacatures voor de functie van burgemeesterssecretaris, werd niet aangenomen. i-lui

17 507 Onderlinge verhouding van het auto-en railtransport. In Public Roads No. 5, l-7-'27, staat een fextract van een rapport overeen in 1925 in den Staat Ohio (U. S. A.) geiiouden verkeersonderzoek. (Zie K. O. V. No. 61). Ten einde na te gaan, w^elk aandeel het auto- en het railtransport hebben in het verkeer tusschen min of meer nabijgelegen steden, heeft men in Ohio een onderzoek ingesteld naar de kwanta goederen, vervoerd per spoor en per vrachtauto tusschen de stad Columbus en een dertigtal andere Ohiosteden. Zooals verwacht kan worden, blijkt de afstand de voornaamste factor te wezen, welke de transportverdeeling beheerscht de spoor bezit vrijwel al het verkeer over afstanden van meer dan 160 km., terwijl over afstanden van 13 a 14 km. de vrachtauto vrijwel alles vervoert. De volgende tabel geeft hierover eenige cijfers: Vervoerafstand per vrachtauto per spoor (bij geheele wagenladingen) per spoor (bij minder dan één wagonlading) tonnen % tonnen % tonnen % tot 32 km. van over ,5 54,7 32,0 24,2 2, ,4 44,0 62,4 59,4 77, ,1 1,3 5,6 16,4 20,3 Van invloed op de vervoersverdeeling zijn echter ook de aard of waarde der verzonden goederen en de faciliteiten, met het vervoermiddel in kwestie verband houdende. Het vervoer van grind tusschen Columbus en Johnstown (afstand per auto 35 km. en per spoor 66 km.) geschiedt vrijwel uitsluitend per spoor, en het vervoer tusschen Columbus en Hillsboro, gebeurt voor 47,5% per auto, omdat de afstand zoo 51,5 km. korter is dan per spoor. (Publ. N. I. WEGENVERG.) Het Amerikaan&che motorwegverlceer. Aan Facts and Figures of the Automobile Industty, editie 1927, worden de volgende gegevens, betreffende het Amerikaansche motorwegverkeer, ontleend: In 1926 bedroeg de auto-productie in de U.S.A. en Canada aan;

18 508 open personenauto's: gesloten personenauto's: vrachtauto's :, totaal : voor een totaal waarde van rond i}{ milliard dollar *) De U.S.A. en Canada voerden in 1926: automobielen uit (ter waar de van $ ) en 813 auto's in (ter waarde van $ ). Onderstaand is de verdeeling voor het laadvermogen gegeven van de gs' durende 1926 in de U. S. A en Canada vervaardigde vrachtauto's. 680 kg. oi minder meer dan 4540 kg Laadvermogen Aantal 64, ,900 46,658 23,174 15,758 6,711 6,834 10,177 Procent 13,1 64,6 9,5 4,7 3,2 1,4 1,4 2.1 Totaal.. 491, Het aantal gesloten auto's neemt hand over hand toe, het bedroeg in % der totale productie aan personenauto's. De wereldproductie van auto's bedroeg in het jaar 1926 in: U. S. A. (incl in 't buitenland vervaardigde Amerikaansche wagens): Canada: Frankrijk: Engeland: Duitschland: Italië: België: Czecho-Slowakye: Oostenrijk: Spanje: Hongarije: Denemarken: Zwitserland en Zweden (1925-cijiers) -^ O '^0 1.O loo 706 Totaal:.. 5.OO6.O00 Hiervan komt dus 90% voor rekening van de U. S. A. en Canada. *) De gemiddelde prijs van een personenauto is $ 700 en van een vrachtauto

19 509 Van het wereldmotorvoertuigen-bezit (27,6 millioen) bevindt zich 80% in de Vereenigde Staten. Inde U.S.A. waren nl. op '26 geregistreerd als : personenwagens en autobussen: vrachtauto's en tractors: Totaal aantal geregistreerde auto's: Dit aantal moet vermeerderd worden met ongeregistreerde (belasting vrije) auto's, zoodat het totaal autobezit der U. S. A. per ultimo bedroeg. De bevolking telde op 31 December millioen zielen, zoodat dus 1 personenauto op de 6,1 inwoners voorkwam *) of één motorvoertuig per 5,3 inwoners. Geschat wordt, dat ca. 55% der gezinnen in de U. S. A een auto bezit. Het autobezit is in kleine, landelijke dorpen relatief het grootst, daar is dus de behoefte aan een motorvoertuig sterker en waarschijnlijk ook de welvaart in de gezinnen grooter, dan in de steden. Nochtans bestaat het motorverkeer op landelijke wegen voor ca. 90% uit stadsauto's. In 1926 is in de U.S.A milliard liter benzine gewonnen, terwijl er 1 milhard liter ingevoerd werd. De uitvoer en het verbruik bedroegen respectievelijk 7 milliard liter en 40 5 milliard liter. Van de verbruikte hoeveelheid is 80% of 32.4 milliard liter voor motorvoertuigen gebezigd **) Het rubberverbruik in de Vereenigde Staten was in ton. waarvan 85% of ton voor of in motorvoertuigen gebruikt werd. Er zijn in genoemd jaar 32.4 millioen hooge-druk-banden, 29.1 millioen ballonbanden, O 75 millioen volgummi- en cushionbanden en 76.6 millioen binnenbanden vervaardigd. De motorvoertuigenbelastingen brachten in 1926 $ op, waarvan: $ aan Federale accynzen;, Staatsregistratie-belastingen;» Staatsbenzine-belastingen;» r Gemeente-belastingen; en, personeele belastingen. ***) 25 Staten hebben voor wegdoeleinden leeningen aangegaan en hadden gezamelijk ultimo 1926 rond $ aan obligaties daarvoor uitstaan. *) Eind 1927 kan dit getal hoogsten tot 1 auto op de 5,5 inwoner gedaald zijn. **) In het eerste halfjaar van 1927 is er volgens Public Roads (No. 9, van l-ll-'27) 18,6 milliard liter benzine door motorvoertuigen verbruikt dus voor geheel het jaar 1927 waarschijnlijk meer dan 37.2 milliard liter. **) Zie ook publicatie no. 54, pag. 6. De daar gegeven cijiers be/usten op oudere gegevens.

20 510 De Unie had eind 1926:4.9 millioen km. buitenweg, waarvan 0.9 millioen km. duurzaam-verhard. De Staatswegennetten omvatten km. waarvan km. (ca 70%) voor het verleenen van Federale subsidie in aanmerking komt en waarvan km. met behulp van zulke subsidie tot voltooiing gebracht is. In het jaar 1926 is er km. moderne verharding gelegd voor een bedrag van 210 millioen dollar, waarvan het Federale Gouvernement 94 millioen dollar ais subsidie bijdroeg. Ondervolgende staat geeft een denkbeeld van het toenemende aantal autodiefstallen. Tevens blijkt daaruit de verhoogde activiteit der politie waardoor het pencentage aan onopgehelderde diefstallen steeds vermindert. jaar aantal diefstallen daarvan opgehelderde niet opgehelderd gebleven procent De verder volgende tabel geeft een overzicht van het aantal dooden bij motorongelukken in de U.S.A. in 1926 ^). aantal dooden per dooden bij auto-ongelukken auto's treerde aantal geregistreerde jaar geregis auto's ,097 9,457 9,825 11,074 12,370 13,676 16,452 17,566 19,828 20,819 5,104,321 6,146,617 7,565,446 9,231,941 10,463,295 12,238,375 15,092,177 17,593,677 19,954,347 22,001, ^) Hierbij zijn niet in rekening gebracht de ongeluicken op overwegen, welke in Iw rond 2500 doodelijke ongevallen veroorzaakten.

21 - 511 Ten aanzien van de vrachtauto- en autobusexploitatie in de U. S. A. nog 't volgende. Er zijn in de U. S. A, 278,809 bedrijven met twee oi meer vrachtauto's, bedrijven met drie of meer, bedrijven met vijf of meer en bedrijven met tien of meer vrachtauto's zoo zijn er 17 bedrijven met meer dan 1000 vrachtauto's, waarvan drie met meer dan Wat betreft de samenwerking en concurrentie tusschen het motor- en raiitransport, kunnen de volgende cijfers gegeven worden, betrekking hebbende op verschillende verkeerscentra in de Unie. aantal autobussen ) lijnlengte km aantal vrachtauto's lijnlengte km omschrijving in samenwerking met de Ie klasse spoorwegen, in concurrentie met de Ie klasse spoorwegen. in samenwerking met de 2e en 3e klasse spoorwegen, in concurrentie met de 2e en 3e klasse spoorwegen. totaal aantal bussen en vrachtauto's in de Unie. De op 31 December 1926 in de U. S. A. aanwezige autobussen zijn als volgt te verdeelen. Autobussen voor openbaar verkeer: 2v S binnen één Staat loopend: ( in meer dan één Staat loopend: in exploitatie bij de electrische spoorwegen: in exploitatie bij de stoomspoorwegen: 756 Autobussen voor particulier verkeer: Hotelbussen: 1.050»Sightseeing"-bussen: Industrie-bussen: Schoolbussen: Diverse bussen : 400 Totaal: De totale lijnlengte der autobussen voor openbaar verkeer bedraagt km., waarvan km. van binnen staatsgrenzen blijvende, en km, van staatsgrenzen overschrijdende lijnen. (Publ. N. I. WEGENVERG.). ') Hiervan worden 756 bussen door zestig stoomspoorwegmaatschappijen geëxploi- *) In onafhankelijise particuliere exploitatie.

22 -512-^ Maleisch Gedeelte. Bestuurshervorming siapakah jang haroes di perkenankan mendjadi anggota Raad2 Kaboepaten dan Provincie? Berhoeboeng dengen kehendak Pemerentah akan mengadakan perobahan bestuur di Djawa Tengah dan Djawa Timoer ialah jang teroetama mendirikan Raad 2 Kaboepaten dan Provincie, maka beberapa perhirapoenan telah mengadakan persidangan ^ baik besloten maoepoen openbaar oentoek membitjarakan kehendak Pemerentah tadi. Itoelah soeatoe boekti, bahwa kaoem sini, jang beroelang^ kali dapat toedoehan dari pers poetih, tiada soeka menoendjoekan belangstellingnja, betoel ^ memperhatikan peri hal perobahan bestuur istemewa pendiriannja raad^ tadi. Dalam taoen 1925 Hoofdbestuur Boedi Oetomo telah mengadakan permoesjawaratan di beberapa tempat, jang ada tjabangnja oemp. Tegal, Madioen, Koedoes. d perloe digoenakan oentoek membitjarakan so-al tadi; dalam congresnja pada taoen itoe B. O. poen membitjarakan hal itoe djoega. Di waktoe jang terachir ini di Soerabaja, Banjoewangi dan Solo, masing^ perhimpoenan atau comité soedah mengadakan persidangan^ oentoek keperloean itoe. Tida ada keberatannja djika poetoesan ^ jang telah ditetapkan oleh masing ^ persidangan kami oelangkan di orgaan ini. Sabermoela perloe sekali kami bikin pemandangan tentang apa jang telah dipoetoeskan oleh persidangan oemoem di Banjoewangi. Sebageimana pembatja^ telah ma'loemi di tempat ini telah didirikan soeatoe Comité»Persiapan Pendirian Regentschapsraad". Pada tanggal 1 April j. 1. comité ini telah mengadakan persidangan oemoem, jang menoeroet soerat kabar Bintang Timoer 17 April j.l. dihadiri oleh koerang lebih 1500 orang. Soeatoe lid dari Volksraad ialah toean R. P. Soeroso jang diminta dateng oleh Comité tadi menerangkan tentang kepentingannja Regentschaapsraad dan Provinciale Raad, disertai pemandangan-pemandangan jang loeas, adanja segala golongan politiek, sehingga golongan-golongan itoe bisamenimboelkan pendirinja Raad-raad itoe. Setelah persidangan membitjarakan hal itoe dengan pandjang lebar, maka ditetapkanlah soeatoe motie jang bermaksoed mohon pada Pemerintah soepaja alinea pengabisan dari art 7 dari Provincie dan Regentschapsordonnantie jang berboenji alsmede met een betrekking waaruit rekenplichtigheid dan wel ondergeschiktheid aan den Raad voortvloeit" digoegoerkan dan di ganti katerangan, mana pegawei jang tidak dan jang masa boleh djadi lid pada masing-masing Raadnja. Soenggoehpoen aneh betoel poetoesan jang sedemikian ini tetapi sabelonnja kami oeraikan kami poenja perasaan, kami terangkan lebih doeloe

23 513 sebab-sebabnja, hingga persidangan terpaksa memadjoekan motie jang bermaksoed itoe. Seperti pembatja-pembatja telah ketahoei, dalam art 7 baik dari Provincie ; maoepoen dari Regentschapsordonnantie diterangkan pegaweipegawei Negri jang dilarang djadi anggota Raad-raad tadi. Vice-president atau lid dari Diwan tanah India Nederland, algemeen secretaris, directeur dari soeatoe departement Gouverneur d tida boleh merangkap pekerdjaan anggota Raad-raad tadi, tetapi djoega mareka jang dibawah prentah Raad atau jang mendjabat pekerdjaan jang berwadjib memboeat perhitoengan (rekenplichtig) pada raad-raad itoe. Sepandjang perasaan persidangan oemoem itoe kebratan sekali atoeran jang sekian itoe, sebab kaoem-kaoem jang terpandang tjakap betoel boeat melakoekan pekerdjaan lid dari seolah raad itoe beloem begitoe banjak dari pihak particulier. Kebanjakan kaoem-kaoem jang terpandang tjakap sama dalam dienst, raad^ sedang mareka itoe menoeroet boenjinja art. 7 alinea pengabisan dari Provincie dan Regentschapsordonnantie tidak boleh berdoedoek dalam masing^ raadnja mendjadi wakil rajat. Mengingat djoega, bahwa azas perobahan bestuur itoe semoea pekerdjaan dan peroesahaan. Negri jang tidak perloe dipimpin dari centraal, akan dipasrahkan kepada Provinciale Raad dan djadjahan^ jang diberikan zelfbestuur dan autonomie, akan membawa pegawei dari banjak roepa-roepa pekerdjaan dari raad* provincie dan kaboepaten, maka dimintaklah oleh persidangan oemoem tadi soepaja prijaji-prijaji dari raad^ terseboet diperkenankan doedoek mendjadi wakil rajat boeat sementara tempo, sehingga pihak particulier bisa menjoekoepi keperloean-keperloean Raad terseboet. Kami pertjaja, bahwa pendiriannja raad* kaboepaten di tempat^jangketjil seperti Banjoewangi, Djember, d.1,1., akan membawa djoega pegawei^ dari roepa-roepa pekerdjaan akan tetapi kami tidak pertjaja, bahwa soeatoe tempat (regentschap) seperti Banjoewangi, Djember d.1.1. tadi, meski begitoe ketjil, tidak bisa menoendjoekan 15 sampe 20 orang jang dipandang tjakap oentoek mendjabat perkerdjaan anggota regentschapsraad. Menoeroet boenjinja artikel 6 dari Regentschapsordonnantie, tidak ada perdjandjian-perdjandjian (eischen) jang berat bagei orang, jang diperkenankan mendjadi anggota raad kaboepaten. Asal sadja ia adalah soeatoe pendoedoek dari raad kaboepaten jang soedoch beroemoer 25 tahoen dan bisa toelis hoeroei Latijn tida faljiet d.1.1. ia boleh dipilih atau diangkat mendjadi lid raad kaboepaten. Soedah barang tentoe kami misti beroesaha mendapat orang jang tjakap betoel, oempama orang jang telah dapat titel meester, ingenieur atau orang jang telah dapat peladjaran sekolahan tengahan, akan tetapi djikalau kami

24 'Pi 514 tidak bisa dapat orange seperti itoe, kami poen boleh raenoendjoekan orang jang soedah loeloes dari Kleinambtenaarsexamen atau sepadannja, dan djika terpaksa perloe, djoega orang jang telah dapat cerüiicaat Inlandsche 2e klasse school atau Vervolgschool kami boleh candidaatkan bagei lid raad kaboepaten Kalau kami liat keadaan di Pasoendan, djoega kami bisa Hat lid* jang tida mengarti bahasa Belanda akan tetapi kepandeannja dan kebraniannja lebih dari mareka jang telah dapat didikan jang lebih tinggi. Dari itoe kami tida mengarti betoel kabratannja dari comité Banjoewangi tadi. Lagi poela haroes di peringati, bahwa pegawai dari raad* kaboepaten, jang oleh comité dimintakan soepaja bisa dipilih mendjadi lid raadnja, tidak sebrapa banjaknja, apa lagi boeat regentschap jang ketjil' itoe, djoemblahnja pegawei, jang kami hanggap tjakap boeat mendjabat lidmaatschap raad kaboepaten tida banjak. Boeat katerangan maka kami terangkan di bawah ini adanja pegawei^ dari soeatoe regentschapsraad jang djadjahannja besar betoel ialah pegawei' dari raad Tasikmalaja, jang terpandang ada tjakap boeat mendjabat lidmaatschap raad kaboepaten.!i 1 Controleur dari peroesahaan-peroesahaan Regentschap. I Commies-boekhouder. 1 Adjunct commies. 1 Typist. 1 Mantri boekhouder. 1 Directeur pekerdjaan-pekerdjaan kaboepaten. 1 Opzichter id id 1 Adspirant Opzichter. 7 Wegopziener. 1 Adjunctrooimeester. 1 Marktmeester Ie klasse. 6 Kepala pasar / Keurmeester Djoemblah 24 pegawei paling banjak, di antara niana orang bisa pilih satoe doea pegawei oentoek wakil rajat dalam raad kaboepaten, itoelah apabila pegawei-pegawei tadi di idinkan mendjabat lidmaatschap dari raadnja sendiri. Meliat keadaan di regentschap itoe, maka lantas sadja dapat diketahoei, bahwa raad^ kaboepaten, walaupoen djadjahannja lebih besar dari gemeente-gemeente, belon boleh sama sekali dibandingkan dengan soedara-soedaranja toea ialah gemeenteraden, jang meski ketjil djadjahannja mempoenjai lebih banjak pegawei jang soenggoeh tjakap-tjakap betoel. Tentang bedanja doea-doea roepa raad itoe lebih baik kami terangkan dengan sadjelas-djelasnja dalam lain artikel sadja.

25 515 Menilik tidak banjaknja pegawei dari raad-raad kaboepaten, apalagi dari raad kaboepaten jang ketjil, maka pembatja bisa pikirkan sendiri, bahwa pendoedoek regentschap akan tida dapat kelonggaran lebih banjak oentoek pilih wakil-wakilnja dalam raad itoe, apabila art. 7 dari Regentschaps-ordonnantie dioebah sehingga pegawei raad kaboepaten diperkenankan doedoek dalam raadnja. Pendek kata motie jang telah dimadjoekan oleh openbare vergadering di Banjoewangi tidak akan menjoekoepi maksoednja. Selain dari itoe poen haroes diketahoei, bahwa menoeroet boenjinja art. 7 Regentschapsordonnantie tida ada halangannja, bilamana pegawei^ dari provinciale raad atau gemeenteraden dicandidaatkan mendjadi wakil raad kaboepaten. Sebaliknja pegawei dari raad kaboepaten dan gemeenten di perkenankan berdoedoek dalam provinciale raad. Oleh karena, meskipoen telah didirikan raad kaboepaten, didjadjahan raad ini tentoe misih ada banjak pekerdjaan jang dilakoekan oleh provincie (oemp. djalan-djalan provincie) dan negri bestuur politie, (sekolahan-sekolahan peroesahaan spoor d. 1.1) dan soedah barang tentoe provincie dan negri ini mempoenjai beberapa pegawei dalam regentschap itoe, maka sepandjang pendapatan kami kabratankabratan dari Banjoewangi itoe tida bisa poela dipertahankan dengan alesan-alesan jang tjoekoep. Kabratan-kabratan itoelah sama sekali tida beralasan bagei provinciale raad. Ingatlah, bahwa provinciale raad itoe bagei Djawa Wetan akan bertempat di Soerabaja dan bagei Djawa Tengah di Semarang, di tempattempat mana pasti lid ada beberapa kaoem terpeladjar. Apakah kabratannja, djika perloe dan terpaksa menoendjoekan soeatoe pendoedoek dari kota besar itoe oemp. dari Soerabaja atau lam kota akan mendjadi wakil dari regentschap Banjoewangi, jang merasa tidak poenja wakil jang tjakap betoel oentoek memadjoekan keperloeannja? Apakah misih perloe mengoebah artikel 7 dari Provincie ordonnantie? Itoelah kebratan-kebratan kami atas motie dari Banjoewangi itoe, akan tetapi itoe belon semoeanja, sebab ada poela lain-lain kebratan principieel jang terpaksa kami terangkan di bawah ini. Dalam Congres Boedi Oetomo pada 31 Dec di Djokdjakarta kami telah kemoekakan kabratan kami atas soesoenan raad kaboepaten ialah berhoeboeng dengan art 7 Regentschapsordonnantie jang tida melarang kepada ambtenaar-ambtenaar B. B. jang di bawah printahnja Regent boeat doedoek di raad kaboepaten itoe. Sabageimana pembatja telah maloem, raad-raad kaboepaten di Pasoendan telah dapat nama Sindiran soemoehoen raad" ialah oleh karena, di raad itoe ada beberapa ambtenaar-ambtenaar B B jang dengan langsoeng dibawah prentah boepati, sehingga sekaliansekalian voorstel dari boepati amper semoeanja, dapat dimoefakati oleh

26 516 raad. Inilah tidak mengherankan sebab pertama ambtenaar-ambtenaar itoe tidak bisa atau tidak brani kritiek atau melawan (bikin oppositie) atas pekerdjaan boepati ialah oleh karena penghidoepan marika ada banjak tergantoeng pada boepati itoe dan kedoea oleh sebab doedoeknja ambtenaar-ambtenaar tadi lantaran di benoemd oleh Gorverneur atas voorstel atau voordracht boepati (art. 5 dari R. O.) Kabratan^ terseboet roepa-roepanja disetoedjoei betoel oleh toean J. Mol seorang lid madjelis gecommitteerde dari raad kaboepaten Bandoeng jang tentoe telah dapat penghalaman banjak, sebab ia telah toelis dalam Locale belangen aïl. 4 dd. 16 Februari 1928 seperti berikoet: Willen kennis en inzicht der leden dan verder goed tot hun recht komen, dan is noodig dat allen onbewimpeld hun gedachten durven uiten. Ambtelijke verhoudingen kunnen daarin zeer storend werken. Een ondetgeschikte helt nu eenmaal gauw tot de meening van zijn che[. (spat. dari kami). Men kan een heel mooi betoog opzetten dat het niet zoo zijn moet en dat het heelemaal niet noodig is, het feit is er en blijft." Terang sekali, jang Toean J. Mol tahadi ada kabratan, djika ambtenaar' B. B. berdoedoek dalam raad Kaboepaten, sebab mareka tida poenja kemerdekaan boeat bitjara dan amper selaraanja satoe ambtenaar berpendapetan ada sama dengan chefnja. Oleh karena itoe maka dalem stelling 19 dari prae-advies kami tentang hal kiesrecht kami njatakan djangan sampe ambtenaar* tadi dapat dipilih atau di benoemd lagi, soepaja kelak didapatken raad jang merdika dalam pembitjaraan' pendek kata artikel 7 dari R. O. itoe hendaklah di tambah poela dengen soeatoe ajat jang moeatken larangan itoe. Congres B. O. telah setoedjoe dengan pendapatan ini, tapi apakah sekarang permintaan dari Banjoewangi? Soenggoehpoen sebaliknja, soeatoe hal jang menjedihkan belaka, maka baik kami landjoetkan, sadja mengoetaraken kebratan' jang lebih penting. Menoeroet boenjinja art 29 R. 0. maka college van geconmitteerden atau raad ada hak boeat benoem, schors dan menglepas pegawei raad mendjadi pegawei ini ada dibawah printahnja raad dan college van gecommitteerden teroetama boepati jang haroes sehari-harinja bekerdja dengan ambtenaar^ tadi. Meski ambtenaar itoe tjakap benar soedah barang tentoe ia tida ada kemerdekaan boeat bitjara banjak banjak dalam raad. Apakah kedjadiannja kelak? Kami dapat soeatoe raad jang dapat nama sindiran Noeninggih raad" di Djawa Wetan dan Tengah. Lain kabratan ialah oleh karena raad^ tadi diberi hak mengatoer gadjihnjai pegaweinja d.1.1. Apakah itoe soeatoe hal jang sehat, djika dalam raad^ ada seolah angota jang dipilih atau dibenoem dari pegawei raad dan toeroet tjampoef

27 -517 bitjara dalam raad? Betoellah berhoeboeng dengan art. 42 R. O., pegawei dan lid ini tida deperkenakan toeroet moetoesi atas hal ^ jang berhoeboengan dengan keperloean ia sendiri, akan tetapi beberapa roepa hal jang soesah ditetapkannja apa itoe berhoeboengan dengan keparloean pegawei itoe apa tida, sedang ia selamanja misih ada hak toeroet bitjara, itoelah soeatoehal jang tidak djernih (zuiver) dan membikin roewetnja fikiran. Apakah demikian boleh dikata perbaikan? Kami djawab tidak, malahan sebaliknja. Djikalau dalam soeatoe regentschap tidak didapatkan orang jang oempama tjakap dalam hal techniek, maka sepandjang pikiran kami, tidak perloe diadakan lid jang deskundig (faham) itoe, seperti Direkteur dari Regentschapswerken begitoepoen tidak perloe diadakan lid jang iaham benar dalam hal oewang d. 1.1, asal sadja kami dapat orang jang adam merdika sedikit dan sesoedahnja hal ^ jang soesah itoe diterangkan dengan setjoekoepnja, ia bisa mengarti dan ambil poetoesan jang betoel dan sehat, itoelah soedah tjoekoep. Perdjandjian (eisch) deskundigheid (kelahaman) dalam soeatoe hal itoe lebih baik disampingkan sadja boeat sementara waktoe. Adapoen perdjandjian jang haroes ditentoekan dan dipegang tegoeh ialah fikiran sehat (gezond oordeel). Djikalau comité dari Banjoewangi bersikap demikian, kami rasa comité tadi akan mampoe mengirimkan wakil' dengan lebih dari tjoekoep ke dalam raad. Adapoen djika comité dengan bersikap demikian itoe, misih belon bisa menoendjoekan wakil' dengan tjoekoep, itoelah menoeroet perasaan kami djoega belon boleh dihanggap sebagei soeatoe alesan oentoek minta soepaja art. 7 dari R. O. dan P. O. dioebah. Lebih baik toch comité itoe minta raad jang lebih ketjil dari mistinja, mendjadi oempama djoemblah lid' Poeteranegri akan ditetapkan 16 a 20, haroeslah comité itoe mohon soepaja banjaknja itoe boeat sementara waktoe ditentoeken 10 a 14 anggota Samentara itoe comité tahadi misti berdaja oepaja mendidik orang' ahli politiek agar soepaja raareka dikemoedian hari akan bisa mendjabat lidmaatschap dari raad kaboepaten dengan sebaik-baiknja. Dengan mengadakan cursus tentang staatkunde d comité akan dapat mentjapaikan apa jang telah dimaksoedkan olehnja dengan moedah dan tjepat. Kami harap dengan sangat soepaja nasehat-nasehat ini, jang kami perloe madjoekan disini, dapat perhatian tidak dari comité Banjoewangi sadja akan tetapi dari sekalian fihak^ jang nanti akan dapat perhoeboengan dengan pendiriannja raad-raad kaboepaten di poelau Djawa ini. Begitoepoen hendaklah Pemerintah, jang telah trima motie dari Banjoewangi, memperhatikan benar-benar oeraian di atas ini, dan menimbang dengan sadjelas-djelasnja kaberatan-kaberatan atas motie tahadi, jang kami kemoekakan disini, apabila Pemerentah ada niatan mengoebah art. 7 dari Regentschaps dan Provincieordonnantie tadi. Semarang, April SLAMET.

28 518 B. B.-Boemipoetera sebagai lid Regentschapsraad. Davidson menoelis dalam Bintang-Timoet IMei Locale raden seoemoemnja. Koetika hal decentralisatie dan bestuurs hervorming oentoek West-Java ini masih terbajang sebagai tjita-tjitanja Pemerintah, serta tempo ontwerp verordeningen (rentjangan oendang-oendang) oentoek sekalian raad-raad itoe baroe dikeloearkan, maka soedah banjaklah bangsa Indonesiërs jang ikoet memerhatikan hal ini, mengeloearkan timbangannja, teroetama tentang hal bakal adanja Regentschapsraad dan desaraad. Oepamanja dalam s. k. Padjadjaran (amarhoem) dan K a o e m M 0 e d a (model doeloe) begitoe poela dalam s k. K e n g p o, kita pernahlah membatja hal berdirinja Regentschapsraden ini, teroetama tentang jang bakal mendjadi lidnja, dari raad itoe. Kebanjakan diteriakkan lah oleh beberapa penoelis itoe, bahwa satoe ketjiwa jang terselip didalam badannja raad itoe teroetama iaiah karena disana terlaloe banjak leden dari coprs Inland B. B.-Ambtenaren. Sekarang sesoedah koerang lebih 2 tahoen lamanja Regentschapsraden ini berdiri, kenjataanlah keberatan jang terseboel di atas itoe masih kedengaran poela, baik dari pihak bangsa Europa maoepoen (teroetama) dari Indonesiërs scndiri. Dalam tijdschrift Locale Belangen boelan April 1928 Afl. 8 kita batja keberatan-keberatan atas keadaanja Reg-Raden itoe dari Slamat, antara Iain-lain sebagai berikoet: Soesoenan raad Kaboepaten beloem menjenangkan lantaran beberapa B. B.-ambtenaren jang dengan langsoeng dibawa perintah Voorzitter, doedoek di sitoe, hal mana kemerdikaan ambtenaren-ambtenaren itoe boeat bitjara terganggoe banjak". Kita pertjaja dan mengertilah atas kaberatan ini, karena selama Regent itoe masih mendjadi Chef dari Iain-lain B. B -ambtenaren sebawahannja, nistjaja kakoewasaannja poen, dalam hal apa sadja, dan dimana djoega tentoe masih tetap adanja. Dalam bahasa Soenda adalah jang dinamai BP e n g a r o e h" (invloed). Dengan adanja pengaroeh ini saorang wedana atawa Loerah d tentoe tiada merdeka tiada laloewasa mengeloearken soearanja dalam raaditoe, walau poen doedoeknja disitoe sebenarnja boekan akan terima perintah dari chefnja (Voorzitter raad) akan tetapi membawa soearanja ra'jat jang telah mewakilkan padanja, kaloe perloe akan bertoekar pikiran jang mandjadi Voorzitter itoe. Apalagi kalau mengingat bagaimana gampangnja orang menimpahkan toedoehan dengan dimerahkan atawa diberi Iain-Iain

29 519 titel jang membawa bahaja bagai djaba tannja, nistjaja semangkin ragoe ragoelah marika akan mengeloearkan soearanja itoe. Sering sering kita mendengar orang mengomel sambil angkat bahoenja: Nou ja.... om den broode ik zwijg " Bagai menjatakan, marilah disinikita oeraikan sedikit tjontonjajang baroe baroe ini telah kedjadian. Bagaimana besarnja tenaga pengaroeh (invloed) itoe. Sebenarnja kita ada menjimpang dari apa jang sebetoelnja dibitjarakan disini, akan tetapi soepaja hal pengaroeh itoe lebih njata, maka kita oeraikan poela, jaitoe teroetama bagai menjatakan bagai mana besarnja tenaga dari pengaroeh orang jang diperatas itoe. Doeloe dalam B. B. ini soedah kita pernah membatja hal berdirinja satoe perserikatan di Garoet jang dinamai T.B.T.O. (Toelak Bahia Tawil. Oemoer)^ serta baroe baroe ini tempaklah poela berita dari t. Engkawidjaja jang menoeliskan apa dan bagaimana timboelnja perserikatan ini. Ini perserikatan moelanja adalah diberdirikan atas initiatiefnja Regent Garoet, disiarkan (gepropagandeerd) ke kampoeng dan desa desa dengan perantaraan WedanaWedana dan Assistent Wedana serta Loerah Loerah. Wedana jang berpropaganda ke kampoeng kampoeng, Wedana jang pimpin koempoelannja, serta koempoelannja poen diadakan di pendopo B al e d e sa atau Kawedanaan, serta kadang-kadang notulenja diperboewat oleh Djoeroetoelis Wedana atau Iain lain poenggawa Bestuur. Mendjodi soenggoehpoen Regent atau Wedana tiada memaksa atau soeroeh memaksa djoega soepaja orang orang djadi lid T. B. T. O-, akan tetapi karena besar tenaganja pengaroeh itoe, maka dalam sedikit tempo sadja telah banjaklah pendoedoek kampoeng jang mendjadi lid, waiaupoen tentoe banjak antara marika jang samasekali tiada mengerti apa erti dan maksoed jang sebenarnja dari perserikatan ini. Demikianlah moelanja timboelnja T. B. T. O. itoe, malah sampai sekarang poen jang mendjadi Adviseur dari persarikatan ini seorang Wedana Pensioen, iamüli (oom) dari Regent Garoet poela, soenggoeh poen Iain lain anggota chabarnja soedah pindah kentangan Iain lain Gouvernement ambtenaren disana. Terlebih terangnja tenaga pengaroeh jang terselip dalam perserikatan itoe tempo di Garoet diadakan meting boeat mengisi lowongan Regent. Sebagai reactie dari sikapnja sebahagian ra'jat disana jang mengatoerkan candidaten bakal Regent itoe, maka T. B. T O. poen lantas berteriak memadjoekan candidaat.

30 520 Teriaknja T. B.T. O itoe satoe perserikatan jang berdirinja atas initiatiei Regent Garoet sendiri soedah minta soepaja jan djadi Boepati disana itoe. poetra Garoet djoega. Bagai siapakah kiranja masih koerang terang jang disini pengaroehlah jang main? Lain-Iain candidaat tidak dimintanja. Karena inilah poela pendapatan kita tiada menjenangkannja soesoenan regentschapsraad itoe. karena beberapa B. B. Ambtenaren jang dengan langsoeng ada dibawah perintahnja Voorzitter dan jang doedoek disitoe, kalau kalau bisa ketoelaran kena tenaganja pengaroeh ini. Pada tg. 13 dan 14 Mei 1928 di Weltevreden akan diadakan Decentralisatie congres, moedah-moedahan sadja ada salah seorangwakil regentschapsraden dari Pasoendan jang mengemoekakan hal ini. Kedoedoekannja Wedana dalam raad itoe kita poen tidak maoe poengkiri, nistjaja adalah poela baiknja apalagi kalau kebetoelan Wedana jang ontwikkeld, keloearan Bestuurschool, loewas pemandangannja, adil timbangannja dan mengikoeti serta memperhatikan kemaoean dan keadaannja djaman; sedang oentoek raad djoega nistjaja ada poela faedahnja karena banjak hal-hal jang sering-sering perloe diminta timbangan dari (bestuur. Akan fetapi soenggoehpoen demikian kita rasa lebih baik beliau ini tidak doedoek dalam Regentschapsraad, selama masih beloem ada perobahan tentang adanja verhoudingen didalam raad itoe. Boeat minta pertoeloengannja, toen Regent itoe soedah diberi hak dalam art. 31 dari Regentschaps ordonnantie (R. O. Stbl 1924 No. 79) jang boenjinja: De Regent beschikt voor den dienst van het regentschap, voor zoover het naar zijn oordeel noodig en met de eischen van 's Lands dienst vereenigbaar is, over het hem als landsdienaar ondergeschikt personeel" Bahasa Indonesianja: Boepati mempergoenakan pegawai Negeri jang dibawah perintahnja, oentoek pekerdjaan kaboepaten, sekedar dipandangnja perloe dan ta' berlawanan dengan kehendak-kehendak pekerdjaan Negeri." Lain dari itoe maka, apabila melihat atoeran-atoeran dalam staatsblad ini dan djoega dalam stbl No. 398 maka pendapatan kita, didalam masa ini, tempo-tempo masih adalahjpoela roepa-roepa hal jang mendjadikan keberatan, Wedana-Wedana atau lain-lain B. B.-Boemipoetera mendjadi lid Regentschapsraad, karena rasa kita adalah terikat oleh atoeran jang terseboet dalaw. ]

31 521 Artikel 7 dan 113 dari Regentschapsordonnantie. Sebagaimana telah diketahoei, maka ampir semoewa regentschapsraden moesti dapat perbantoeannja B. B.-Ambtenaren Wedana of Asst. Wedana, teroetama oentoek memoengoet segala sesoewatoe penghasilannja raad. Padjeg dan lain-lain wang kepoenjaan raad biasa dipoengoet dan di stortkan dengan perantaraannja Wedana c, s tadi. Oleh karena itoe maka menoeroet art. 113 dari Reg. Ordonnantie Wedana es. itoe adalah rekenplichtig berwadjib memboewat perhitoengan, pada raad, lantaran artikel itoe berboenji sebagai berikoet:,zij die belast zijn met het ontvangen, bewaren, betalen of afleveren van gelden, geldswaarden en goederen van een Regentschap z ij n rekenplichtig aan den raad." Bahasa Indonesianja: Mareka jang dlwadjibkan menerima, menjimpan, membajar atau menjerahkan wang, barang jaug berharga wang dan harta benda kaboepaten, haroes memboeat perhitoengan kepada raad itoe". Mendjadi dengan adanja artikel ini ada lah Wedana atau lain Iain Ambtenaren itoe rekenplichtig kepada raad. Sekarang maka dalam artikel 7 dari Regentschapsordonantie itoe antara 'ain Iain adalah poela terseboet bahwa: «Barang siapa jang rekenplichtig (berwadjib memboeat perhitoengan) pada raad, tiada diidinkan mendjadi lid dari raad itoe." atawa: Het lidmaatschap van den reg. raad is onvereenigbaar met een betrekking waaruit rekenplichtigheid aan den regentschapsraad voortvloeit. Sehingga, oleh karena Wedana atau Iain lain B. B. Boemipoetera itoe» sebagaimana jang dioeraikan diatas, rekenplichtig pada raad, djadi kedoedoekannja beliau beliau ini didalam raad iadi, rbsa kita adalah bertentangan dengan atoeran atoeran in (art. 7 jo, art. 113 R. O.) Boeat Wedana jang tiada mendjadi lid Reg. raad tentoe tiada halangannja akan mendjadi rekenplichtige dari itoe raad, tapi sebaliknja, jaitoe apabila Wedana itoe djadi rekenplichtige, beliau ini tiada diidinkan djadi lid Reg. raad. Dengan adanja keberatan keberatanjang terseboet diatas tadi, (teroetama ari t. Slamet), maka karena adanja kedoea artikel ini, adalah rasa kita perloe djoega hal ini diperhatikan oleh jang wadjib memperhatikannja.

32 522- Raad Kaboepaten Indramajoe. ƒ Menetapkan begrooting regentschap Indramajoe boeat tahoen Dengan besluit College van Gedeputeerden tanggal 29 December 1927, begrooting tahoen 1928, jang ditetapkan oleh Raad tanggal 21 September 1927 tida bisa disahkan. Adapoen sebab'nja jang penting dan diterangkan oleh Voorzitter dalam persidangan 9 Maart 1928 jaitoe. Dalam begrooting ada artikep jang postnja ditambah, hal mana roepa^nja mendjadikan koeatir akan memberatkan sluitpost. Roepa^nja pendapatan College van Gedeputeerden ialah Raad mengeloearkan wang boeat laen' kaperloean, dengan berniat diblakang wang jang oentoek artikel^ jang soedah tentoe atau sluitpost dipohonkan tambah. Inilah boekan maksoed College van Gecommitteerden. Dari sebab sluitpost soedah ditetapkan oleh Pemerentah djadi seberapa boleh wang itoe diratakan boeat keperloean jang paling perloe maoepoen misih koerang. Akan tetapi College van Gecommitteerden sekarang merobah itoe begrooting dan menjoekoepi maksoed di atas. Oleh karena itoe begrooting haroes dibikin lagi dan ditetapkan Selainnja ini diterangkan oleh Voorzitter, bahwa angka^ didalam ontwerpbegrooting baroe, ada berbeda dari jang doeloe, sebab djoega selainnja dari robahan^ menoeroet maoenja Gedeputeerden, djoega semoea taksiran' pekloearan dan penerimaan sekarang memake patokan pekloearan dan penerimaan sampe boelan December Afd. I sampe Afd. XVII (art. 1 t m 79) ditrima oleh Raad, mendjadi begrooting pekloearan ditetapkan / ,. Onderdeel 1 t/m 21 diremboeg dan ditrima, maka begrooting penerimaan ditetapkan banjaknja ƒ , djoega. II Menjaboet kombali pemberian wang doedoeklid^ regentschapsraad. Raad telah trima soerat dari Gedeputeerden tanggal 31 December 1927, jang memerintahkan soepaja Raad menarik wang doedoek jang telah diberikan kepada lid' Raad Kaboepaten sebagimana telah ditetapkan didalaffl bestuit tanggal 21 April 1926 No. 7, dan jang soedah dibajarkan kepada masing' lid^ didalam taoen 1926 dan 1927, oleh karena Negri tida setoedjoe dengan pemberian wang doedoek itoe, dari sebab iatsal 17 R. O. tida ada pertentoean hal itoe. College van Gecommitteerden soedah meremboeg pandjang lebar hal ini dan memoetoeskan boeat memohonkan kepada Gedeputeerden soepaja djangan sampe di djalankan penarikan kombali wang doedoek tadi jang soedah terbajar, tetapi soepaja di bebaskan sadja lantaran besluit pemberian wang doedoek itoe soedah disjahkan oleh Gedeputeerden apa lagi wang

33 523- jang telah dikeloearkan dalam taoen 1926 dan 1927 tiada seberapa (resp. / 582 dan / 393 atau Va VsVo dari begrooting 1926 dan 1927) dan bisa mendjadikan sebab kepertjajaan dari lid' kepada Raad akan koerang, apa bila mareka terpaksa membajar kombali wang^ tadi. Kemoedian dengan telegram 7 Maart dari Gouverneur diterangkan bahwa permohonan tadi tida bisa di kaboelkan sedang wang^ jang soedah dibajarkan kepada rnasing'^ lid^ haroes selekas^ja dipoengoet kombali. Oleh karena ini, maka oleh lid^ M. Prajisentana, Ang Seen Hok R. Padmowijoto, Soerjowidjaja, M. Mokamad Djais dan M. Prawata, telah diatoerkan soeatoe motie terhadap pada Raad seperti berikoet. MOTIE. Mendengar pembitjaraan dalam vergadering Regeiitschapsraad Indramajoe ini hari tanggal 9 Maart 1928 tentang en. Alerasakan ketida adilannja atoeran terseboet hingga banja leden merasa kebratan dan terhina sebab: a. Volksraad dan Provisciale Raad ledennja menerlma zittingeld Kaloe leden Eegentschapsraad tida boleh sebagi teranggep rendah mertobatnja. b. Leden Regenschapsraad jang telah menerima zittinggeld, taoen 1926 atau 1927 soeda ada jang mati, pindah ke lain tempat, ka Europa dan ada jang tida bisa mengembalikan oeang hingga oentoek menarik koembali itoe oewang ada banjak kesoesahanja, hingga kaloe dipaksa misti mengombalikan ada jang haroes pake soerat paksaan, jang mana kaloe kedjadian tentoe kedoedoekan leden terhina sekali. MEMOETOESKAN. I. Soepaja Regentschapsraad Indiamajoe moehoen ketrangan kepada Kandjeng Pemerentah, dengan alesan apa melarang leden Regenstschapsraad dapet zittinggeld, sedeng Volksraad dan provinciale Eaad beroleh. II. Soepaja Regentschapsraad Indramajoe berichtiar menagih oewang doedoek dengen djalan aloes sekali dan haroes semoea leden poen haroes di bebaskan dari pembajaran. III. Raad ini minta adhaesie dari lain^ Regentschapsraad dalem Provincie Pasoendan. Koetika motie di bitjarakan, toean R. Kesoema Sembada menjatakan perasaanja tentang hal itoe. Biliau merasa maloe membitjarakan tentang zitting geld, lantaran: apabila biliau setoedjoe kepada poetoesan Pemerentah, biliau dianggep seorang jang soedah tida soeka oewang atau tida pake oewang dan apalagi bisa dapat critiek orang poera'" dari soeara publiek, sebaliknja apabila biliau berseroe dengan keras moehoen zittinggeld biliau dihanggap sebagi orang jang soeka djadi lid raad hanja menghendaki oewangnja sadja. Biliau tida mengarti alesan Pemerentah malarang itoe, maka djikaalesannja jaitoe lantaran leden Regentschapsraad kebanjakan terdjadi dari orang»

34 524- desa sadja, jang tida berharga, biliau berpendapatan bahwa sekarang beloen perloe ada Regenschapsraad, sedang djika alesannja ialah lantaran leden Regentschapsraad mempoenjai perasaan tjinta bangsa dan tanah aernja terlaloe tinggi, hingga dengan soeka sendiri berkoempoel, biliau merasa ada keanehan, karena kepinteran leden regentschapsraad dibardingl dengan leden Provinciale dan Volksraad rata^ rendah sekali, djadi boeati ketjintaan pada bangsanja dan tanah aernja begitoepoen boeat merasakani keperloean oemoem tentoe leden Volksraad der Provincial Raad ada lebihj tinggi. Djadi leden ^ ini akan soeka betoep mengorbankan diri oentoekj algemeen belang tida dengan zittingsgeld. Satelah Voorzitter mendjawab dengan setjoekoepnja dan hal ini dibitjarakanj dengan pandjang lebar, Raad moeiakat menarik kombali pemberian wangl doedoek dan menetapkan motie jang ada berlaenan sedikit dari motiel terseboet diatas ini. Dalam motie ini dimohonkan kepada Pemerentatil soepaja fatsal 17 dari R. O. ditambah, agar soepaja ada ketentoean soepajal lid 2 Regentschapsraad dapat wang doedoek dan soepaja wang doedoekl jang soedah terbajar dalam taoen 1926 dan 1927 dibebaskan sedan. Voorzitter! dimohonkan soepaja menjelabarkan motie ini kepada Raad 2 Kaboepatenj oentoek memberi moefakatnja. III. Memilihlid College Gecommitteetden baioe. Toean M. Kattodiredm lid, dari college ini pergi, pekerdjaan mana didjalankan oleh wakil li<l ialah toean ir F. M. C. Berkhout dan oleh sebab ini lid soedah pergi verloi maka perloelah sekarang diadakan pilihan lagi. Satelah distem, dapat terp toean b F B J Kluveis. boeal lid dan boeat plaatsvervangend lid toeaii M Ktesno. (pers. 9 Maart 1928). Raad Kaboepaten Betawi. I. Menetapkan begtooting batoe boeat taoen Raad Kaboepaten ini telah bersidang pada tanggal 12 April j. 1. jaitoel perloe menetapkan begrooting baroe oentoek taoen Inilah disebabkanl oleh karena begrooting jang telah ditetapkan dalam persidangan janjl diblakang sendiri, tida dapat disahkan oleh college van Gedeputeerdenl Adapoen sebabnja ialah oleh karena sebagian dari pekoentoengan diensi loear biasa, peroesahaan pasar dan peroesahaan tanah, jang belon teti disrahkan oleh Negri kepada kaboepaten, dimasoekan dalam dienst biasa. II. Memilih anggota-anggota dari College van Gecommitteet den baroix Terpilih mendjadi lid College ini ialah toean Th. D. van Maanen, ingenieutl Irigatie, sedang jang terpilih mendjadi plaats vervangend lid, jaitoe toeaii Wina Atmaaja, goeroe, (pers. 12 April j. 1.)

35 525 III. Menetapkan verotdeningpetoesahaanpasar. Satelah dibltjarakan dengan padjang lebar, Raad menetapkan verordening itoe. Jang dimaksoedkan dengan perkataan pasarbedrijf (peroesahaan pasar) ialah memberi kelonggaran pada 5 orang atau lebih oentoek mendjoeal segala roepa barang (goederen). IV. Padjeg andjing dan padjeg kendaraan Berbagei-bagei voorstel dimadjoekan, ialah sernoeanja bermaksoed menoeroenkan padjeg andjing dan kendaraan, akan tetapi tidak ada satoe voorstel poen jang dapat dimoefakati oleh Raad. V. Comité Pasat Gambit. Terpilih mendjadi lid comité terseboet ialah toean-toean Feuer stem, Hoojdcommissaiis van Politie Betawi dan Prank, Assistent-Resident Tanggerang (dari Bataviaasch Nieuwsblad 12 April 1928). Ontvangen boekwerken. N.V. Credietbank voor N. I. Gemeenten on ressorten. Verslag over Wij wezen reeds eerder in dit tijdstip op het geringe succes, dat genoemde Credietbank in haar eerste levensjaar heeft bereikt en schreven dit voor een deel toe aan de bepaling dat door de geldopnemende ressorten in het kapitaal der Bank moest worden deelgenomen. Deze bepaling is inmiddels vervallen. De Raad van Beheer merkt in zijn verslag over 1927 op dat dit een goede uitwerking heeft gehad. In 1927 werd tot een bedrag van / , aan de ressorten geleend. (1926/ , ). De gemiddelde uitgiftekoers was evenals in ,2 "/o. Dit cijfer zegt echter weinig, omdat de gemiddelde rente niet uit het verslag te berekenen valt. Naar gelang de ressorten hunne leeningen opnamen ging de Bank voort met het ondershands plaatsen van hare 5 "/o obligaties (in het verslagjaar / , tegen gemiddeld 98,6% in 1926 / , tegen gemiddeld 99,5 o/o). De gemiddelde rente, welke de bank in het verslagjaar van hare beleggingen heeft gemaakt, is in het verslag verzwegen. Door samenvoeging van de gemaakte intrest met het agio van de verstrekte leeningen onder aftrek van het disagio der obligatieleening komt men voor 1927 op een brutowinst van 9,36% (1926 6,8%). Deze opstelling en daardoor dus feitelijk de aangeboden verlies- en winstrekening, waarbij agio en disagio (blijkbaar) ten volle in de resultaten van het loopende jaar worden verwerkt, geven alleen dan een juist beeld, indien het nominale rentecijfer der verstrekte leeningen gelijk is aan dat der uitgegeven obligaties. Het is immers een klein kunstje om door het aanhouden van een laag rentecijfer voor

36 526 de te verstrekken leeningen een agio te fokken en daardoor de jaaruitkomsten te fiatteeren. Het verslag laat ons omtrent dit vraagpunt in het duister tasten. Wij zijn op dit verslag wat dieper ingegaan, om daarmede de verschillende ressorten welke verplicht hebben deelgenomen in het kapitaal der bank, eenig inzicht in het aangeboden verslag te geven. De Adviseur voor de Decentralisatie., Mr. A. B. Cohen Stuart, heeil zitting genomen in den Raad van Advies van genoemde instelling, Wij hebben ons afgevraagd of dit wel principieel juist is; n. o. m. is hierdoor de kans geschapen dat de Adviseur in scheeve verhouding koral te staan tot de niet bij de Credietbank geïnteresseerde instellingen. Verslag emtrent het Pensioenfonds voor Europeesche locale ambtenaren in Nederlandsch-Indië over het jaar Uit het door den Directeur der Pensioenfondsen aangeboden verslag over 1926 nemen wij het volgende over: Art. 68 van het Europeesch Locaal Pensioenreglement is gewijzigden luidt nu als volgt: 1. Zij, die meenen, dat dit reglement ten onrechte of niet op de juiste wijze op hen wordt toegepast of dat ten onrechte op grond van dit rc' glement van hen eene betaling wordt gevorderd, kunnen binnen zes maande», nadat die toepassing ts aangevangen of die betaling is gevorderd, ondei uiteenzetting hunner bezwaren, op ons een beroep doen bij een dooi tusschenkomst van den Minister van Koloniën in te dienen verzoekschrill waarop wij eene met redenen omkleede beslissing nemen. 2. Door de indiening van het in lid 1 bedoelde verzoekschrift wordi de toepassing van dit reglement en de verplichting tot betaling van hei geen op grond van dit reglement wordt gevorderd, niet opgeschort, doel hetgeen volgens onze beslissing aan het fonds onverschuldigd is betaah wordt aan de rechthebbenden teruggegeven met bijtelling van enkelvoudigi rente naar reden van vijf ten honderd 'sjaars. Voorts zijn nog enkele bepalingen gewijzigd, die tot moeilijkheden aafl' leiding konden geven en wel die betreffende het voortbestaan der schulden van een deelgenoot na het verlies van het deelgenootschap tijdens zijl leven en bij zijn overlijden en die betreffende het verlies van het deelg' nootschap door deelgenooten die geen inkomsten ten laste van een locale bfr grooting genieten en die de verschuldigde gewone bijdrage niet hebben gestort Het aantal deelgenooten nam in 1926 toe met 35 mannelijke en 6 vrou' welijke en bestond per uit uit 651 mannelijke en 71 vrouwelijke. Aan bijdragen werd in totaal ontvangen rond / ,. K.

37 527 Het aantal weduwen bedroeg per uit in Nederlandsch-Indië 16 en buiten Nederlandsch-Indië 6, totaal 22 (voor 1925 waren deze cijfers resp. 12 en 5, totaal 17). Zij ontvingen aan pensioen in totaal f , (1925 f , ) of per persoon rond / 1.156, (1925 / 1.092, ). Aan pensioenen en onderstanden werd uitbetaald rond /" , (1925 / , ). Per uit stond aan hypotheken uit in Nederland rond f , (1925 / , )in Nederlandsch-Indië rond/ , (1925 / , ). De gekweekte hypotheekrente bedroeg gemiddeld in Nederland 5,35 % ( %) in Nederladsch-lndië 7,01 % (1925 7, 28 O/Q). In 1926 namen de Pensioenfondsen deel in Nederlandsche Gemeenteleeningen tot een bedrag van / , (1925 f , ) terwijl rechtstreeks werd uitgeleend aan publiekrechterlijke lichamen voor rond/ (1925 / , ) of in totaal f , (1925 / , ). In Indië werd rechtstreeks aan de Locale ressorten geleend rond / , (1925 / , ). Per uit was in Nederland en Nederlandsch-Indië in totaal belegd in locale fondsen rond / , (1925 / , ), terwijl als rechtstreeksche leening aan locale ressorten uitstond rond / , (1925 / , ). De gemiddelde ^ente van de effecten (zonder de hypothecaire geldleeningen) was voor Nederland 5,51 % (1925 5,76%) voor Indië 6 7o (1925 5,89 o/o). Het verlies ad rond / ,, dat het Pensioenfonds in 1925 heeft geleden doordat het noodgedwongen eigenaar werd van eenige perceelen te Batavia, welke als onderpand hebben gediend voor een hypothecaire geldleeningen, werd in 1926 gerealiseerd. De vordering op den hypotheekgever werd geheel afgeschreven. De Directeur koestert nog de hoop, dat bij verkoop van de onderwerpelijke perceelen een winst zal gemaakt worden van rond / , en dat daarmede het geleden verlies gedeeltelijk zal worden goedgemaakt. Op grond van de omstandigheid dat de exploitatie van deze perceelen in 1926 een netto overschot liet van ruim / 3.700, wat neerkomt op een rente van nog geen 2,7 % van de tegenwoordige boekwaarde, lijkt ons het optimisme van den Directeur, dat deze perceelen te eeniger tijd boven deze boekwaarde zullen worden verkocht, ongegrond. De beheerskosten hebben in 1926 per deelgenoot bedragen / 93,42 (1925 / 91,09). Ten slotte geeft het verslag ons nog aanleiding tot de volgende opmerking: Dat, zooals de Directeur schrijft, een bedrag van / , ter belegging naar Nederland moest worden overgemaakt omdat er in Indië geen ge-

38 528 legenheid werd gevonden om alle gelden te beleggen, lijkt ons niet aannemelijk. Het rendament van beleggingen (fondsen en hypotheken) was ook en 1926 in Indië gemiddeld 1 % hooger dan in Nederland, zooals de door ons overgenomen cijfers aantoonen. De rentestand kan dus geen bezwaar zijn geweest. En de locale ressorten hebben in 1926, zij het dan ook minder dan in vorige jaren, meermalen een beroep op de geldmarkt gedaan. Wanneer het Pensioenfonds er in geslaagd is slechts / , in Indië te plaatsen, moet n. o. m. de oorzaak daarvan gezocht worden of in onvoordeelige biedingen, of en dit laatste lijkt ons aannemelijker in de weinige activiteit welke het fonds op de geldmarkt aan den dag legt. De netto bezittingen van het fonds zijn in 1926 toegenomen met rond f , en vertegenwoordigden per uit een balanswaarde van rond f ,. Zooals reeds in onze bespreking van het verslag over 1925 werd opgemerkt, zegt laatstgenoemd cijfer weinig omtrent den financieelen toestand van het fonds, omdat niet bekend is welke contante verlichting tegenover de deelgenooten daar tegenover staat. Die toestand zal eerst kunnen worden beoordeeld aan de hand van de eerstvolgende 5-jaarlijksche wetenschappelijke balans. Wel kan uit de gepubliceerde cijfers, zooals gemiddelde opbrengst der beleggingen, de beheerskosten e. d. worden afgeleid, dat de ontvangen stortingen goed worden beheerd. Nota betreffende den afkoop van het particuliere land Kepoetran Zuid binnen de Gemeente Soerabaia. Burgemeester en Wethouders van Soerabaia vangen deze nota aan met een geschiedkundige inleiding, waarin er op wordt gewezen dat hoewel geenszins in gelijke mate overdekt met particuliere landerijen als b, V. de Gemeente Batavia, ook binnen de Gemeente Soerabaia een zeer belangrijk aantal van dergelijke complexen voorkwam en nog voorkomt, welke volgens het sinds de laatste jaren aanvaarde Regeeringsbeginsel derhalve voorbestemd zijn om als zoodanig binnen korter of langer tijd te verdwijnen. De natuurlijke ontwikkeling van de gemeente heeft de verdwijning der particuliere landen ook vroeger gedacht wordt aan de laatste twee oi drie decennia reeds in de hand gewerkt, dan wel heeft ertoe geleid, dat de bezwaren daartegen practisch geheel vervallen konden worden geacht. Er zijn echter nog verschillende landen welke vroeger ol later afgekocht zullen moeten worden. Daartoe behoort wel in de eerste plaats het land Kepoetran Zuid. Een blik op de kaart der Gemeente Soerabaia doet zien, dat het parti- K. I

39 529 culiere land Kepoetran Kidoel een barrière vormt tegen de normale ontwikkeling van die Gemeente. Schril steken de op het land heerschende woningtoestanden af bij die der omliggende grootendeels Europeesche woonwijken. (Embong Simpangs, Darmo). De zeer slechte afwateringstoestand van het land, waarin alleen verbetering zal zijn te brengen door gedurende de eerste jaren bemaling op de Soerabaia rivier en gedeeltelijk op de kali Greges, dreigt weer te niet te doen hetgeen in hygiënisch opzicht in de het land omsluitende buurten is tot stand gebracht. Burgemeester en Wethouders stellen de volgende oplossing voor: Waar, als gezegd op het particulier initiatief in deze, voorhands niet valt te rekenen, dient het denkbeeld overwogen van afkoop en vervolgens exploitatie van Kepoetran-Kidoel door de overheid, hetzij Gouvernement of Gemeente. Terugbrenging van het land tot sfaatsdomein, meenen B. en W. in het belang van een vlot verloop der exploitatie te moeten ontraden, ook al zou daarna de grond kosteloos aan de Gemeente in beheer worden gegeven. Aan eene dergelijke terugbrenging toch is wel is waar het voordeel verbonden de tot dusverre door de Regeering bij terugbrenging van particuliere landerijen gevolgde gedragslijn wijst in die richting dat de door de Inlandsche opgezetenen geoccupeerde perceelen, aan dezen in erfelijk individueel bezit worden uitgegeven en derhalve de verschuiving en verplaatsing wellicht wat eenvoudiger zou kunnen verloopen. Daartegenover staat echter dat de vestiging van een eigendomstitel op den grond den gewonen langen weg zou moeten volgen en dus de exploitatietermijn aanmerkelijk verlengen, terwijl de aanvragers daarbij aan het Gouvernement een door hen vooraf niet met zekerheid te bepalen eigendomsrecht per M^ zouden moeten betalen. Als gevolg hiervan zou de verkoopwaarde van den grond dusdanig worden gedrukt, dat exploitatie door de Gemeente-beheerster niet wel doenlijk zou worden. Bovenvermelde bezwaren vervallen, indien de Gemeente met behulp van het Gouvernement het land aankoopt en exploiteert, waarbij de Resident van Soerabaia, later de Gouverneur van Oost-Java, door de Regeering wellicht zou kunnen worden gemachtigd om stukken grond aan daartoe door de Gemeente aangewezen Inlanders, in erfelijk induvidueel bezit af te staan, nadat ze op gelijke wijze door dien autoriteit op eenvoudige wijze van het Gemeentelijk beheer naar de rubriek gouvernementsgrond zouden zijn gebracht. Dit zou de verplaatsing van opstallen niet weinig bespoedigen, en alle bezwaren tegen deze oplossing mogelijk op te werpen, geheel uit den weg ruimen. Verder zou dan de uitgifte in eigendom (verkoop) van perceelen

40 530 rechtstreeks door de Gemeente kunnen geschieden en daarmede de exploitatie-termijn belangrijk worden verkort en het exploitatiebeeld worden verbeterd. Volgens de hieronder uitgevoerde rentabiliteitsberekening, waarbij een ruime veiligheidsmarge is aangehouden, zal in dat geval de exploitatie een voordeelig saldo van ƒ , over 15 jaar oi rond , contant kunnen opleveren. Burgemeester en Wethouders eindigen hunne nota met de volgende conclusies. Ie. dat afkoop van het particuliere land Kepoetran Zuid thans urgent moet worden geacht. 2e. dat die afkoop met behulp van een door het Gouvernement van Ned. Indië te verstrekken bedrag het beste kan geschieden door en ten name van de Gemeente Soerabaia. 3e. dat de Gemeente Soerabaia op zich zal behooren te nemen de exploitatie van het bedoelde land en het daaraan verbonden risico, zullende eventueele winsten onder nader aangegeven voorwaarden in 's Lands kas kunnen worden teruggestort. 4e. dat de onderhandelingen omtrent den afkoop gevoerd zullen behooren te worden op de basis van een contante exploitatie-waarde van/ Personalia- Gekozen: tot lid van den Gemeenteraad van Malang C. van Oeffelen. Benoemd: tot lid van den Gewestelijken Raad van Pasoeroean B.G.G. Voorduin, directeur der N. V. Soerabajasche Rubberfabriek Ngagel, wonende te Lawang: tot lid van den Gewestelijken Raad van Semarang J. J. Staargaard, agent van de Nederlandsche Handel Mij., te Semarang: tot Burgemeester van Palembang ir. R. C. A. F. J. Nessel van Lissa., thans ingenieur 2e klasse bij den P. T. T. te Weltevreden, Bedankt: als lid van den Gemeenteraad van Bandoeng Ch. M. A Asselbergs en H. V. Croon. Officieele Mededeelingeti. Het bestuur is samengesteld als volgt: J.J. G. E. Rückert Voorzitter, Batavia; Mr. M. D. de Jong, wd. Secretaris, F. W. M. Kerchman, Penningmeester, beide» te Semarang; W. J. A. C. Bins, E. J Eggink te Batavia; G. J. Dijkertna» te Soerabaia; D. Baron Mackay te Medan en R. Slamet te Semarang. K.

41 53 f De contributie der leden bedraagt f 15, per jaar. Over de contributie wordt halfjaarlijiis beschikt, tenzij aan den Penningmeester het verzoek wordt gedaan de contributie over kortere termijnen te verdeden. De leden ontvangen het orgaan kosteloos. De abonnementsprijs voor het orgaan bedraagt / 15, per jaar, halfjaarlijks te voldoen. Copy voor elk nummer van dit tijdschrift dat op den Isten der maand verschijnt, wordt ingewacht uiterlijk op den 20en der voorafgaande maand, copy voor het nummer van den 16en uiterlijk op den 5en der maand. Het honorarium voor artikelen in het orgaan bedraagt voor hoofdartikelen f 5, per bladzijde druks (gedeelten eener bladzijde naar evenredigheid) en voor correspondenties, waarbij van raadspublicaties gebruik wordt gemaakt, / 3,50 per bladzijde druks, niet medegerekend de overgenomen teksten.

42 L