De risicoprofessional komt eraan

Transcriptie

1 De risicoprofessional komt eraan Congres Risicomanagement 5 april 2016 Walter Zwaard

2 Wat ter sprake komt Ontwikkeling van veiligheid (en arbo ) Zoektocht naar de risicoprofessional Gedachten over risico Vier soorten risicoadviseurs De organisatie als klant Omgaan met risico (risicomanagement) Visies op cultuurontwikkeling De risicoadviseur en zijn klant

3 Wat is een risicoprofessional? (werkdefinitie) Een risicoprofessional is een professional met als primaire proces: anderen als deskundige bijstaan in het omgaan met risico s. Bijstaan is voornamelijk en meestal adviseren

4 Vraag Voelt u zich een risicoprofessional?

5 Adviseurs over Fysieke risico s Adviseurs over Financiële risico s Adviseurs over Sociale risico s Veiligheidskundigen Gezinsvoogden Luchtverkeersleiders Security managers Duikinstructeurs Beveiligingsadviseurs Stralingsdeskundigen Dreigingsanalisten Vliegangsttherapeuten Integriteitsconsultants Compliance officers Belastingconsultants Hypotheekadviseurs Polisbeheerders Pensioenadviseurs

6 Stimulerende gesprekken Voelt u zich risicoprofessional? Wat is uw omschrijving van risico? Wat is voor u een professional? Hoe relevant is menselijk gedrag,? Gebruikt u modellen? Maakt u gebruik van humor?

7 Een onderzoeksvraag Zijn adviseurs die anderen als deskundigen bijstaan in het omgaan met risico s te beschouwen als verwante beroepsbeoefenaars onder de noemer risicoprofessional?

8 Wat is uw omschrijving van risico? Risico is een getal. Punt. En als je geen betrouwbare berekeningen kunt uitvoeren, kun je er maar beter niets over zeggen. En als dat toch moet, dan moet je in ieder geval duidelijk maken hoe betrouwbaar het getal is. En emoties, daar moet je je verre van houden. Risico gaat over de kans op schade. Die kans en die schade moet je zo goed mogelijk schatten. Door er een gevoel aan toe te voegen, wordt een risico niet groter of kleiner. Het gaat om het risico en niet om de beleving ervan. In principe is risico kwantificeerbaar, maar je hebt nu eenmaal ook zoiets als de beleving van risico s. Daar moet je wel rekening mee houden bij beslissingen over risico s. Daarbij moet niet alleen het getal, maar ook de beleving aan de orde komen.

9 Wat is uw omschrijving van risico? Getallen komen nooit objectief en waardevrij tot stand. Ook bij risicoberekeningen spelen allerlei aannames en belevingen een rol. Kwantitatieve gegevens over risico zijn alleen interessant voor zover ze de risicobeleving beïnvloeden. Uiteindelijk is het allemaal gevoel en gaat het uitsluitend over gedachten. Risico gaat over hoe zeker we ons voelen. Risico is gebrek aan veronderstelde zekerheid. Sommige mensen denken daarbij rationeel en in getallen. Andere mensen denken emotioneel en in beelden. (De Risicoprofessional komt eraan, Gelling Publishing, 2015, p.19)

10 Gedachten over risico Getal Onzekerheid hard Hulpmiddel Risico Gedachte zacht Construct Gevoel

11 Brede overeenstemming over risico Het gaat altijd over de toekomst Het gaat altijd om scenario s Er zijn zuivere risico s en speculatieve risico s De praktijk: inperken, clusteren, risicokenmerken

12 Gedachten over professionals kennisintensief authenticiteit moeilijke methoden betrouwbaar multidisciplinair ervaring zelfverzekerd visionair intuïtief situationee breed kijken integer l klantspecifiek weinig routine maatwerk verantwoorden ondernemend zelfstandig creatief onafhankelijk autonoom improviserend communicatief relativeringsvermogen

13 Wat is een risicoprofessional? (werkdefinitie) professional - kennisintensief - autonoom - klantgericht - beoordelen - beheersen omgaan met risico s - burgers - bedrijven - overheid anderen De risicoprofessional Een risicoprofessional is een professional met als primaire proces: anderen als deskundige bijstaan in het omgaan met risico s bijstaan deskundige primaire proces - adviseren - deskundigheid - competenties - tijdbesteding - inhoud

14 Hoe wordt (en blijft) iemand risicoprofessional? Door te leren van persoonlijke ervaringen Door kennis te gebruiken en vrijheid te benutten Door zo nodig kennis te ontwikkelen Door kennis te systematiseren Risicobeginner Risicovakman Risicoprofessional opleiding vakkennis ervaring praktijkkennis brede vakkennis opleiding op maat persoonlijke ontwikkeling gestructureerde kennis brede ervaring zelfstudie zelfevaluatie intervisie

15 Risicobeginner Risicovakman Risicoprofessional abstract denken veralgemeniseren toepassen toepassen zelfreflectie concreet ervaren

16 Vier soorten risicoadviseurs Minder vrijheid (heeft minder interactie met klant) Minder kennis (gebruikt vastgestelde kennis) Risicovakman. adviseert over risico s en maakt daarbij gebruik van beschikbare en uitgekristalliseerde instrumenten, checklisten, normen, instructies Meer kennis (gebruikt gestructureerde kennis) Risicospecialist. voert in het kader van zijn advisering geavanceerde risicoanalyses uit en ontwikkelt zo nodig het instrumentarium daarvoor Meer vrijheid (heeft meer interactie met klant) Risicokunstenaar. adviseert creatief over risico s, past daarbij bestaande instrumenten aan en ontwikkelt voorlichtingsmateriaal, opleidingen en trainingen op maat Risicoprofessional. onderzoekt binnen zijn advieswerk risico s situationeel, ontwikkelt modellen en bijbehorend instrumentarium en begeleidt op maat

17 Risicospecialist Risicobeginner Risicovakman Risicoprofessional Risicokunstenaar Voorbeeld: Veiligheidskundige en steigers (p.62)

18 Vragen Voelt u zich een: Risicobeginner? Risicovakman? Risicospecialist? Risicokunstenaar? Risicoprofessional?

19 Risicobeginner Voelt u zich een..? Risicovakman Risicospecialist Risicokunstenaar Risicoprofessional

20 Gedachten over professionals authenticiteit zelfverzekerd kennisintensief moeilijke methoden multidisciplinair ervaring visionair intuïtief situationeel breed kijken betrouwbaar integer klantspecifiek weinig routine maatwerk verantwoorden ondernemend zelfstandig creatief onafhankelijk autonoom improviserend communicatief relativeringsvermogen

21 De organisatie als klant

22 Een natuurlijke ontwikkeling in het omgaan met risico s Denken in onzekerheid risico Werken aan cultuur Wekken van vertrouwen cultuur systeem Voldoen aan de regels compliance Vier fasen in de ontwikkeling van een (klant)organisatie

23 inspecties Wat er gebeurt in de verschillende fasen (dynamische) RI&E compliance Voldoen aan wet Toetsen aan normen managementsysteem cultuurontwikkeling systeem Borgen van risicobeheersing Borgen van dialoog risico Evalueren van risico s Stellen van prioriteiten cultuur Delen van kennis Delen van ervaringen Vier fasen in de ontwikkeling van een (klant)organisatie

24 Waarom het een natuurlijk proces is Streven naar verinnerlijking en groei cultuur Streven naar samenhang, borging en transparantie systeem Streven naar ratio en dialoog risico compliance Vier fasen in de drijfveren van een (klant)organisatie

25 Vragen In welke fase denkt u dat uw (klant)organisatie zich bevindt? Bestaan er opvallende verschillen tussen: Bedrijfsonderdelen? Processen? Risicotypen? Risicodomeinen?

26 Een natuurlijke ontwikkeling in het omgaan met risico s Denken in onzekerheid risico Werken aan cultuur Wekken van vertrouwen cultuur systeem Voldoen aan de regels compliance Stelling: De vier fasen zijn fasen in de ontwikkeling van de organisatiecultuur

27 De risicoadviseur en zijn klant Er zijn vier soorten risicoadviseurs risicovakman, risicokunstenaar, risicospecialist, risicoprofessional Dat zegt vooral iets over de adviseur zelf gebruik van kennis, benutten van vrijheid Een adviseur kan verschillende rollen spelen deskundige, helper, coach, partner Dat zegt vooral iets over zijn relatie met de klant klantgerichtheid

28 De rollen van de risicoadviseur 4. Partner (organisatie-ontwikkelende rol) 1. Deskundige (expertisebiedende rol) 3. Coach (gedragsontwikkelende rol) 2. Helper (programmerende rol)

29 De rol van de risicoadviseur 1. Deskundige (expertisebiedende rol) Ik bezit kennis en kunde. Ik geef aan hoe het moet. Ik kan uitleggen, argumenteren en overtuigen. Ze vragen mij om wat ik weet

30 De rol van de risicoadviseur 2. Helper (programmerende rol) Ik help mensen bij het oplossen van hun problemen. Ik kan eventueel ook voordoen, demonstreren, ondersteunen. Ze vragen mij om wat ik kan

31 De rol van de risicoadviseur 3. Coach (gedragsontwikkelende rol) Ik begeleid mensen en laat zien hoe ze zelf hun probleem kunnen oplossen. Ik stimuleer zelfwerkzaamheid. Ze vragen mij om wat ik ben

32 De rol van de risicoadviseur 4. Partner (organisatie-ontwikkelende rol) Ik kan aangeven hoe het beter kan worden georganiseerd. Ze vragen mij om wie ik ben

33 Vragen Welke rol speel ik meestal? Welke rol speel ik het liefste? Welke rol speel ik het beste? Welke rol wil ik (in de toekomst) spelen? Welke rol verwacht de klant van mij?

34 Ambities van risicoadviseurs (n = 180) nu (%) straks (%) Deskundige Helper Coach Partner 10 50

35 deskundige helper coach partner risicobeginner risicovakman risicokunstenaar risicospecialist risicoprofessional

36 "Hij moet tekeningen kunnen lezen, beveiligingen kunnen ontwerpen, aanwijzingen aan smid of bankwerker kunnen geven hoe deze te maken; hij moet kennis hebben van de wettelijke bepalingen. Dit zijn de primaire eisen en daarbij sluiten zich aan de vaardigheid in het overtuigen van anderen, vaardigheid in het leiden van besprekingen, in het geven van cursussen, organisatievermogen, administratieve vaardigheid in verband met de ongevallenstatistiek. Verder zal hij mensenkennis moeten hebben (...).

37 Hij moet een sociaal voelend mens zijn; zeer betrouwbaar en prettig in de omgang. Hij moet ontvankelijk zijn voor de mening van anderen en vooral geen doordrijver zijn, want daarmede komt hij bij de arbeiders slecht uit. Hij moet bereid zijn zich tot anderen te wenden. Verder is een groot doorzettingsvermogen nodig. Besluitvaardigheid en overwicht op anderen behoren verder nog tot de noodzakelijke eigenschappen. Het is dus geen eenvoudige functie, die van veiligheidsinspecteur." (De Veiligheid 1951, 87).

38 De risicoadviseur organisatieontwikkelend gedragsontwikkelend cultuur programmerend expertisebiedend systeem risico compliance De (klant)organisatie